ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ. Κράτος Βία τε, σφῷν μὲν ἐντολὴ Διὸς ΚΡΑΤΟΣ ΗΦΑΙ ΣΤΟΣ

Transcript

1 ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ ΚΡΑΤΟΣ Χθονὸς μὲν ἐς τηλουρὸν ἥκομεν πέδον, Σκύθην ἐς οἶμον, ἄβατον εἰς ἐρημίαν. Ἥφαιστε, σοὶ δὲ χρὴ μέλειν ἐπιστολὰς ἅς σοι πατὴρ ἐφεῖτο, τόνδε πρὸς πέτραις ὑψηλοκρήμνοις τὸν λεωργὸν ὀχμάσαι 5 ἀδαμαντίνων δεσμῶν ἐν ἀῤῥήκτοις πέδαις. τὸ σὸν γὰρ ἄνθος, παντέχνου πυρὸς σέλας, θνητοῖσι κλέψας ὤπασεν τοιᾶσδέ τοι ἁμαρτίας σφε δεῖ θεοῖς δοῦναι δίκην, ὡς ἂν διδαχθῇ τὴν Διὸς τυραννίδα 10 στέργειν, φιλανθρώπου δὲ παύεσθαι τρόπου. ΗΦΑΙ ΣΤΟΣ Κράτος Βία τε, σφῷν μὲν ἐντολὴ Διὸς 2 ἄβατον codd. : ἄβροτον Σ Hom. Ξ 78, schol. Arist. Ran ἀδαμαντίνων δεσμῶν ἐν ἀῤῥήκτοις πέδαις Σ Arist. Ran. 814 : ἀδαμαντίναις πέδῃσιν ἐν ἀῤῥηκτοις πέτραις codd. 1. τηλουρὸν: - afgelegen. ἥκομεν: praesens met perfectieve betekenis. πέδον: - bodem, land. 2. οἶμον: - weg, baan, streek*; femininum, hier meestal met spiritus asper geschreven, conform o.a. M. ἄβατον: de meeste edd. geven aan de v.l. de voorkeur; voor de betekenis maakt de keuze geen verschil. 4. ἐφεῖτο: heeft opgedragen ; aor. med. van ἐφίημι. 5. ὑψηλοκρήμνοις: - met hoge, steile randen. λεωργὸν: - overmoedige daden bedrijvend. ὀχμάσαι: - stevig vastmaken, beteugelen. 6. δεσμῶν πέδαις: banden boeien ; het eerste woord is iets algemener en duidt in dit verband meer op het materiaal. 8. τοιᾶσδέ ἁμαρτίας: voor een dergelijk misdrijf ; genit. causae. 11. στέργειν: - genoegen nemen met, respecteren, zich neerleggen bij. 12. ἐντολὴ Διὸς ἔχει τέλος δὴ κοὐδὲν

2 2 A E S C H Y L I ἔχει τέλος δὴ κοὐδὲν ἐμποδὼν ἔτι ἐγὼ δ ἄτολμός εἰμι συγγενῆ θεὸν δῆσαι βίᾳ φάραγγι πρὸς δυσχειμέρῳ. 15 πάντως δ ἀνάγκη τῶνδέ μοι τόλμαν σχεθεῖν εὐωριάζειν γὰρ πατρὸς λόγους βαρύ. τῆς ὀρθοβούλου Θέμιδος αἰπυμῆτα παῖ, ἄκοντά σ ἄκων δυσλύτοις χαλκεύμασι προσπασσαλεύσω τῷδ ἀπανθρώπῳ πάγῳ, 20 ἵν οὔτε φωνὴν οὔτε του μορφὴν βροτῶν ὄψῃ, σταθευτὸς δ ἡλίου φοίβῃ φλογὶ χροιᾶς ἀμείψεις ἄνθος ἀσμένῳ δέ σοι ἡ ποικιλείμων νὺξ ἀποκρύψει φάος, πάχνην θ ἑῴαν ἥλιος σκεδᾷ πάλιν 25 αἰεὶ δὲ τοῦ παρόντος ἀχθηδὼν κακοῦ τρύσει σ ὁ λωφήσων γὰρ οὐ πέφυκέ πω. 17 εὐωριάζειν Porson : ἐξωριάζειν codd. ἐμποδὼν ἔτι: twee verschillende interpretaties lijken mogelijk: 1. l'ordre de Jupiter est facile à remplir, et rien ne vous arrête plus (F.J.G. de la Porte du Theil); 2. the orders of Zeus have been completely fulfilled and there is no task still lying before you (A. Sommerstein). 15. φάραγγι πρὸς δυσχειμέρῳ: aan een gure rotswand. 17. εὐωριάζειν: - licht opnemen, niet serieus nemen. 18. τῆς ὀρθοβούλου Θέμιδος: met deze woorden wendt Hephaestus zich tot Prometheus. ὀρθοβούλου: goede raad gevend. αἰπυμῆτα: voc. met vermetele plannen. 19. χαλκεύμασι: smeedwerk. 20. προσπασσαλεύσω: zal ik u vastnagelen. πάγῳ: πάγος - rots (elders ook ijs ). 21. φωνὴν ὄψῃ: zeugma. 22. σταθευτὸς: - verschroeid, verbrand, geblakerd φοίβῃ: φοῖβος - rein, helder*. 23. χροιᾶς ἀμείψεις ἄνθος: zult ge verwisselen de kleur van uw huid 24. ποικιλείμων: (gehuld) in (met sterren) rijk bestikt gewaad. 25. πάχνην σκεδᾷ: ook daarbij denke men ἀσμένῳ δέ σοι. πάχνην θ ἑῴαν: ochtendrijp. σκεδᾷ: fut. v. σκεδάννυμι - splijten, verspreiden, hier verdrijven. 26. ἀχθηδὼν: - last, kwelling. 27. τρύσει: τρύω = τρύχω

3 P R O M E T H E U S 3 τοιαῦτ ἐπηύρου τοῦ φιλανθρώπου τρόπου. θεὸς θεῶν γὰρ οὐχ ὑποπτήσσων χόλον βροτοῖσι τιμὰς ὤπασας πέρα δίκης 30 ἀνθ ὧν ἀτερπῆ τήνδε φρουρήσεις πέτραν ὀρθοστάδην, ἄυπνος, οὐ κάμπτων γόνυ πολλοὺς δ ὀδυρμοὺς καὶ γόους ἀνωφελεῖς φθέγξῃ Διὸς γὰρ δυσπαραίτητοι φρένες ἅπας δὲ τραχὺς ὅστις ἂν νέον κρατῇ. 35 ΚΡ. εἶἑν, τί μέλλεις καὶ κατοικτίζῃ μάτην; τί τὸν θεοῖς ἔχθιστον οὐ στυγεῖς θεόν, ὅστις τὸ σὸν θνητοῖσι προὔδωκεν γέρας; τὸ συγγενές τοι δεινὸν ἥ θ ὁμιλία. ΚΡ. σύμφημ ἀνηκουστεῖν δὲ τῶν πατρὸς λόγων 40 οἷόν τε πῶς; οὐ τοῦτο δειμαίνεις πλέον; αἰεί γε δὴ νηλὴς σὺ καὶ θράσους πλέως. ΚΡ. ἄκος γὰρ οὐδὲν τόνδε θρηνεῖσθαι σὺ δὲ τὰ μηδὲν ὠφελοῦντα μὴ πόνει μάτην. ὦ πολλὰ μισηθεῖσα χειρωναξία afmatten, kwellen. λωφήσων γὰρ οὐ πέφυκέ: door Hephaestus niet bedoeld al voorspelling maar als understatement voor nooit zal er iemand komen om u te verlossen ; niettemin zullen de toehoorders onmiddellijk aan Heracles gedacht hebben. λωφήσων: λωφάω - verlichten, bevrijden*. οὐ πω: - nog niet; οὐ ποτε - nooit; οὐ πώ ποτε - nog nooit. 28. τοιαῦτ ἐπηύρου: + genit. dat hebt ge bereikt als gevolg van. 29. ὑποπτήσσων: ὑποπτήσσω - bukken voor, vrezen. 30. ὤπασας: geen partic. πέρα δίκης: praeter ius. 31. φρουρήσεις: φρουρέω - bewaken. 34. δυσπαραίτητοι: - onverbiddelijk. 36. εἶἑν: genoeg!, vooruit! ; de z.g.n. interaspiratie is geen drukfout. 38. γέρας: in vs. 7 ἄνθος genoemd. 41. οἷόν τε πῶς: hoe is dat mogelijk? 43. ἄκος: - geneesmiddel, baat. 44. τὰ μηδὲν ὠφελοῦντα: nutteloze zaken. 45. πολλὰ: slaat niet op de hoeveelheid, maar op de intensiteit van het μισῆσαι. χειρωναξία: - ambacht, handvaardigheid.

4 4 A E S C H Y L I ΚΡ. τί νιν στυγεῖς; πόνων γὰρ ὡς ἁπλῷ λόγῳ τῶν νῦν παρόντων οὐδὲν αἰτία τέχνη. ἔμπας τις αὐτὴν ἄλλος ὤφελεν λαχεῖν. ΚΡ. ἅπαντ ἐπαχθῆ πλὴν θεοῖσι κοιρανεῖν. ἐλεύθερος γὰρ οὔτις ἐστὶ πλὴν Διός. 50 ἔγνωκα τοῖσδε, κοὐδὲν ἀντειπεῖν ἔχω. ΚΡ. οὔκουν ἐπείξῃ τῷδε δεσμὰ περιβαλεῖν, ὡς μή σ ἐλινύοντα προσδερχθῇ πατήρ; καὶ δὴ πρόχειρα ψάλια δέρκεσθαι πάρα. ΚΡ. βαλών νιν ἀμφὶ χερσὶν ἐγκρατεῖ σθένει 55 ῥαιστῆρι θεῖνε, πασσάλευε πρὸς πέτραις. περαίνεται δὴ κοὐ ματᾷ τοὔργον τόδε. ΚΡ. ἄρασσε μᾶλλον, σφίγγε, μηδαμῇ χάλα δεινὸς γὰρ εὑρεῖν κἀξ ἀμηχάνων πόρον. ἄραρεν ἥδε γ ὠλένη δυσεκλύτως ἐπαχθῆ Stanley : ἐπράχθη codd. 55 βαλών Stanley : λαβών codd. 56 πασσάλευε 46. νιν: = τὴν σὴν τέχνην. ὡς ἁπλῷ λόγῳ: eerlijk gezegd. 48. ἔμπας: adv. - toch. ὤφελεν: onvervulbare wens. 49. ἅπαντ ἐπαχθῆ: alles is lastig. κοιρανεῖν: cum dativo - koning zijn over. 52. ἐπείξῃ: ἐπείγομαι - zich haasten. 53. ἐλινύοντα: ἐλινύω - talmen. προσδερχθῇ: in de gaten krijgt v. προσδέρκομαι. 54. πρόχειρα ψάλια: πρόχειρα: gereed, bij de hand. ψάλια: - ketenen. δέρκεσθαι πάρα: je kunt zien of Zeus kan zien (?). 55. νιν: voor τὰ ψάλια is correct ofschoon weinig frequent. ἐγκρατεῖ: ἐγκρατής - sterk, krachtig. 56. ῥαιστῆρι θεῖνε: sla met de hamer / moker. πασσάλευε: zie vs περαίνεται: het wordt voltooid, de klus wordt geklaard. κοὐ ματᾷ: = sed non frustra. 58. ἄρασσε: ἀράσσω - slaan, kloppen, bonzen. σφίγγε: σφίγγω - vastbinden. χάλα: - verslappen, laten verslappen, pauzeren. 59. δεινὸς γὰρ: ἐστι Προμηθεύς. 60. ἄραρεν ἥδε γ ὠλένη: deze elleboog past ; ἄρᾱρα perf. v. ἀραρίσκω (vertrouwder is de Ionische vorm ἄρηρα). ὠλένη: - elleboog, onderarm, pols.

5 P R O M E T H E U S 5 ΚΡ καὶ τήνδε νῦν πόρπασον ἀσφαλῶς, ἵνα μάθῃ σοφιστὴς ὢν Διὸς νωθέστερος. πλὴν τοῦδ ἂν οὐδεὶς ἐνδίκως μέμψαιτό μοι. ΚΡ. ἀδαμαντίνου νῦν σφηνὸς αὐθάδη γνάθον στέρνων διαμπὰξ πασσάλευ ἐῤῥωμένως. 65 αἰαῖ, Προμηθεῦ, σῶν ὕπερ στένω πόνων. ΚΡ. σὺ δ αὖ κατοκνεῖς τῶν Διός τ ἐχθρῶν ὕπερ στένεις; ὅπως μὴ σαυτὸν οἰκτιεῖς ποτε. ὁρᾷς θέαμα δυσθέατον ὄμμασιν. ΚΡ. ὁρῶ κυροῦντα τόνδε τῶν ἐπαξίων. 70 ἀλλ ἀμφὶ πλευραῖς μασχαλιστῆρας βάλε. δρᾶν ταῦτ ἀνάγκη, μηδὲν ἐγκέλευ ἄγαν. ΚΡ. ἦ μὴν κελεύσω κἀπιθωύξω γε πρός. χώρει κάτω, σκέλη δὲ κίρκωσον βίᾳ. καὶ δὴ πέπρακται τοὔργον οὐ μακρῷ πόνῳ. 75 Aan het vervolg wordt gewerkt George J. Winter 61. καὶ τήνδε: zijn andere arm. πόρπασον: imp. aor. v. πορπάω - vastmaken. 62. σοφιστὴς: als intellectueel. νωθέστερος: comp. v. νωθής - traag, dom. 64. σφηνὸς: σφήν - wig. αὐθάδη γνάθον: de meedogenloze beet (eig. kaak ). 65. στέρνων διαμπὰξ: dwars door zijn borst. πασσάλευ: zie vs. 56. ἐῤῥωμένως: met kracht. 67. κατοκνεῖς: aarzel je?, deins je terug?. 68. ὅπως μὴ: kijk maar uit dat je niet. 71. μασχαλιστῆρας: dwangbanden. 73. κἀπιθωύξω: ἐπιθωύσσω - toezingen, aanporren, ophitsen*. 74. χώρει κάτω: ga naar beneden, d.w.z. besteed ook aandacht aan de onderkant. κίρκωσον: κιρκόω - in een ring sluiten, boeien.