Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Transcript

1 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 2 Ἡ Γνώμη μας 3 Πατερικός Λόγος: Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου 6 Βίος Ἁγίου: Ἅγιος Γουρίας, Ἀρχιεπίσκοπος Ταυρίδας 9 Εἶπε Γέρων: Περί φιλανθρωπίας 11 Ἡ παραμυθία τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου στήν περίοδο τῆς μεγάλης Τεσσαρακοστῆς 18 Ἐν τῶ ἐπικαλεῖσθαι με 21 Τό μεγαλεῖο τῆς Ὀρθοδοξίας 25 Ἀκούγοντας τῶν προγόνων μας τόν τρομαγμένο ἀνασασμό 30 Χριστόδουλος ὁ ἐλεύθερος Ἀρχιεπίσκοπος 33 Σ ἀποζητοῦμε, Χριστόδουλε! Τά θρησκευτικά στήν δημόσια ἐκπαίδευση, ἐμπόδιο ἤ ἐφόδιο γιά τόν μαθητή; 41 Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Ἐκατό χρόνια ἀπό τόν θάνατό του 46 Ἀπό τήν τοπική μας παράδοση: Ἔθιμα ἀποκριάς 49 Βιβλιοπροτάσεις: «ὁ Μακεδονικός Ἀγώνας καί τό δημοτικό τραγούδι του» 51 Τά ἐν οἴκω 56 Τά ἐν Μητροπόλει 64 Φωτογραφικό Πανόραμα ΕΚ ΒΑΘΕΩΝ, Περιοδική ἔκδοση Ἱ.Ν. Ἁγ. Γεωργίου Γιαννιτσῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας ΤεΥχος 22, ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 Ἐκδίδεται μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ.κ. ΙΩΗΛ Ἰδιοκτήτης - Ἐκδότης: Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου Γιαννιτσῶν Ἐκδότης - Διευθυντής: Ἱερεύς Ἰωάννης Σπυρίδης Ἐπιμέλεια Ἔκδοσης: Συντακτική ὁμάδα Φωτογραφίες: Χ. Τουμπουλίδης Ἀνταποκριτής Ἱ. Μητροπόλεως: Ἀρχιμ. Παντελεήμων Καραλάζος Ἐκδοτική Παραγωγή: Γραφικές Τέχνες «ΜΥΓΔΟΝΙΑ», Καμβουνίων 7, Τ.Κ Θεσσαλονίκη, τηλ , fax: , info@ekdoseismygdonia.gr Διεύθυνση: Ἱ.Ν. Ἁγ. Γεωργίου Γιαννιτσῶν, Τ.Κ , Τηλ.: , Fax: , info@inag.gr Τιμή Τεύχους 3,00. Συνδρομή ἐσωτερικοῦ 15

2 Ἡ γνώμη μας Ο λοι ἐπιθυμοῦμε τήν εἰρήνη μά δέν ξέρουμε πώς νά τήν ἀποκτήσουμε. Τό τεῦχος αὐτό πού κρατάτε στά χέρια σας, ἔρχεται καί πάλι νά δώσει ἕνα πνευματικό «παρόν» μέσα στήν πλημμύρα τῶν ἐντύπων, ἀλλά καί στήν κοινωνία πού πολιορκεῖται ἀπό τή διαφθορά, τήν ἀδιαφορία καί τήν ἀπαξίωση τοῦ καλοῦ. Ἀγαπητέ ἀναγνώστη, ἡ εἰρήνη εἶναι ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα ἀγαθά, πού μᾶς ἔχει προσφέρει ὁ Κύριός μας: «εἰρήνη τήν ἐμή δίδωμι ὑμῖν» (Ἰωάν. ιδ 27). Ὅλοι ἐπιθυμοῦμε τήν εἰρήνη μά δέν ξέρουμε πῶς νά τήν ἀποκτήσουμε. Ξεχνοῦμε ὅτι ὅσο ἀπομακρυνόμαστε ἀπό τήν πηγή τῆς εἰρήνης, τόν Κύριό μας, τά πράγματα δυσκολεύουν ἐπικίνδυνα. Μπορεῖ κανείς νά εἶναι στολισμένος μέ ὅλα τά κοσμικά ἀγαθά, ἄν μέσα του ὅμως δέν ὑπάρχει ὁ Θεός τῆς εἰρήνης, οὐσιαστικά μένει βασανισμένος καί μόνος. Πλησιάζοντας τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ μπορεῖ κανείς νά βιώσει τήν πραγματική εἰρήνη. Κάθε ἄνθρωπος πού κάνει τό θέλημά του νά ὑποχωρεῖ ἔναντι τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων θά εἶναι πάντοτε εἰρηνικός στήν ψυχή. Δυστυχῶς σήμερα ἡ εἰρήνη ἔχει παραμεριστεῖ ἀπό τόν πόλεμο καί τήν ἐπικράτηση τοῦ κακοῦ. Τά ἀποτελέσματα εἶναι ὁρατά. Εἶναι αὐτά πού ζοῦμε στίς μέρες μας. Πόλεμοι, τρομοκρατία, βανδαλισμοί, ἀναρχία, ἀθεΐα, ἀναίδεια, παρακμή ἔχουν πλημμυρίσει τήν Ἑλλάδα μας, ἀλλά καί ὅλο τόν κόσμο. Γεγονότα, ὅπως τά πρόσφατα τῆς Αἰγύπτου, τῆς Κωνσταντινούπολης, τοῦ Ἰσραήλ δημιουργοῦν ἀνασφάλεια γιά τό αὔριο καί ἀγωνία γιά τό μέλλον τῶν παιδιῶν μας, ἀλλά καί ὅλου τοῦ κόσμου. Τί λείπει ἄραγε ἀπό τόν κόσμο μας; Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἀντί νά βαδίσουμε τόν εὐαγγελικό δρόμο, ἐφεύραμε δικά μας συστήματα, πού δέν ἔχουν τή σφραγίδα τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Γιά νά ὑπάρχει ἡ εἰρήνη, πρέπει νά ὑπάρχει καί νά κυριαρχεῖ ἡ ἀγάπη. Ὁ Κύριός μας ἦρθε στόν κόσμο ἀπό ἄπειρη ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο. Ἀπό ἀγάπη δέχθηκε τίς ταπεινώσεις, τά βασανιστήρια, τούς κολαφισμούς, τά ραπίσματα καί τόν ἐπώδυνο σταυρικό θάνατο γιά νά ἀναστηθεῖ καί νά προσφέρει σ ἐμᾶς τή Λύτρωση ἀπό τό θάνατο καί τό κακό. Ἄν ἀγαπᾶ κανείς τό συνάνθρωπό του δέν μπορεῖ νά τόν πληγώσει, δέν μπορεῖ νά τόν θίξει, δέν μπορεῖ νά τόν ἐκμεταλλευτεῖ καί πολύ περισσότερο δέν μπορεῖ νά τοῦ ἀφαιρέσει τή ζωή. Βαδίζοντας στή Μεγάλη Τεσσαρακοστή ἄς παρακαλέσουμε τόν πανάγαθο Θεό νά πρυτανεύσει ἡ εἰρήνη καί ἡ ἀγάπη στούς ἀνθρώπους σέ ὅλο τόν κόσμο. Μέ εἰλικρινή ἀγάπη καί διάθεση γιά προβληματισμό ἀφιερώνουμε σέ ἄρχοντες καί ἀρχομένους τό παρακάτω κείμενο τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου: «Ἄν ἐγνώριζαν οἱ ἄρχοντες καί οἱ κυβερνῆτες τῶν λαῶν τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, δέν θά ἔκαναν ποτέ πόλεμο. Ὁ πόλεμος προέρχεται ἀπό τίς ἁμαρτίες καί ὄχι ἀπό τήν ἀγάπη. Ὁ Κύριος μᾶς ἐδημιούργησε κατά τήν ἀγάπη Του καί μᾶς παρήγγειλε νά ζοῦμε μέ ἀγάπη. Ἄν οἱ ἄρχοντες τηροῦσαν τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου καί ὁ λαός ὑπάκουε μέ ταπείνωση, θά ὑπῆρχε μεγάλη εἰρήνη καί ἀγαλλίαση πάνω στή γῆ. Ἐξαιτίας ὅμως τῆς φιλαρχίας καί τῆς ἀνυπακοῆς τῶν ὑπερηφάνων ὑποφέρει ὅλη ἡ οἰκουμένη. Σέ παρακαλῶ, ἐλεήμων Κύριε, δώσε σέ ὅλο τό λαό Σου νά Σέ γνωρίσουν, νά μάθουν πώς εἶσαι ἀγαθός καί γεμάτος εὐσπλαχνία. Ἔτσι μόνο θά ἀπολαύσουν ὅλοι τήν εἰρήνη Σου καί θά δοῦν τό φῶς τοῦ προσώπου Σου». Ὁ ὑπεύθυνος τοῦ περιοδικοῦ, πρωτ. Ἰωάννης Σπυρίδης 2 Eκ ΒαθEων

3 Πατερικος Λογος Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου Γιά τόν πνευματικό ἀγῶνα...ὅταν ἡ ψυχή εἶναι ταπεινή... τότε ὁ ἄνθρωπος ἀπολαμβάνει τή μακαριότητα τῆς Θείας ἀγάπης......ἄν ὅμως ἡ ψυχή ρέπη πρός τή ματαιοδοξία, τότε τελειώνει ἡ γιορτή της γιατί τήν ἐγκαταλείπει ἡ χάρη... Καλότυχοι ἐμεῖς, οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοί, γιατί ζοῦμε κάτω ἀπό τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Κύριος μᾶς λυπήθηκε καί μᾶς ἔδωσε τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ὁποῖο καί ζῆ στήν Ἐκκλησία μας. Μιά μόνο στενοχώρια ἔχομε, πώς δέν γνωρίζουνε ὅλοι τό Θεό καί δέν ξέρουν πόσο μᾶς ἀγαπᾶ. Κι αὐτή ἡ ἀγάπη ἀντηχεῖ στήν καρδιά τοῦ προσευχομένου, καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ μαρτυρεῖ στήν ψυχή γιά τή σωτηρία. Ὁ ἀγώνας γίνεται κάθε μέρα καί ὥρα. Ἄν μάλωσες, κατέκρινες, ἤ στενοχώρησες ἀδελφό, ἔχασες τήν εἰρήνη σου. Ἄν δέχτηκες λογισμό ματαιοδοξίας ἤ περιφρόνησες τόν ἀδελφό, ἔχασες τή χάρη. Ἄν ἀγαπᾶς τήν ἐξουσία ἤ τά χρήματα, δέν θά γνωρίσης ποτέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἄν ἔκανες τό δικό σου θέλημα, ἡττήθηκες ἀπό τόν ἐχθρό καί θά καταλάβη τήν ψυχή σου ἡ ἀθυμία. Ἄν μίσησες τόν ἀδελφό, αὐτό σημαίνει πώς ἐξέπεσες ἀπό τό Θεό καί σέ κυρίευσε πονηρό πνεῦμα. Εκ ΒαθΕων 3

4 Ἄν ὅμως κάμης καλό στόν ἀδελφό, θά βρῆ ἡ συνείδησή σου ἀνάπαυση. Κι ἄν ἀποκόψης τό θέλημά σου, θ ἀποδιώξης μ αὐτό τόν τρόπο τούς ἐχθρούς καί θά εἰρηνεύσης τήν ψυχή σου. Ἄν συγχωρῆς τόν ἀδελφό γιά τίς προσβολές κι ἀγαπᾶς τούς ἐχθρούς, θά λάβης ἄφεση γιά τίς ἁμαρτίες σου κι ὁ Κύριος θά σοῦ δώση νά γνωρίσης τήν ἀγάπη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κι ὅταν θά ταπεινωθῆς τελείως, τότε θά βρῆς καί τήν τέλεια ἀνάπαυση κοντά στό Θεό. Ὅταν ἡ ψυχή εἶναι ταπεινή καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἀναπαύεται μέσα της, τότε ὁ ἄνθρωπος ἀπολαμβάνει τή μακαριότητα τῆς Θείας ἀγάπης καί δέν φοβᾶται πιά τίποτε, ἀλλά ποθεῖ νά μένη πάντα ταπεινή ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί ν ἀγαπᾶ τόν ἀδελφό. Ἄν ὅμως ἡ ψυχή ρέπη πρός τή ματαιοδοξία, τότε τελειώνει ἡ γιορτή της, γιατί τήν ἐγκαταλείπει ἡ χάρη καί δέν μπορεῖ πιά νά προσεύχεται καθαρά, ἀλλά βασανίζεται ἀπό τίς ἐπιθέσεις τῶν κακῶν λογισμῶν. Γιατί ὁ ἄνθρωπος ἐπί γῆς πάσχει, ὑποφέρει θλίψεις καί ὑπομένει δυστυχίες; Πάσχομε, γιατί δέν ἔχομε ταπείνωση. Τό Ἅγιο Πνεῦμα ζῆ στήν ταπεινή ψυχή κι Αὐτό τῆς δίνει ἐλευθερία, εἰρήνη, ἀγάπη, μακαριότητα. Πάσχομε, γιατί δέν ἀγαποῦμε τόν ἀδελφό. Ὁ Κύριος λέει: «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καί θά εἶστε μαθητές μου». Γιά τήν ἀγάπη πρός τόν ἀδελφό ἔρχεται ἡ γλυκειά ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Εἶναι χάρισμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἡ πληρότητά της γνωρίζεται μόνο μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὑπάρχει ὅμως καί μέση ἀγάπη, πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος ὅταν προσπαθῆ νά τηρῆ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί φοβᾶται μήπως στενοχωρήση μέ τίποτε τό Θεό κι αὐτό καλό εἶναι. Πρέπει νά ἐξαναγκάζωμε καθημερινά τόν ἑαυτό μας σέ κάθε καλό καί μ ὅλες τίς δυνάμεις μας νά μάθωμε τήν κατά Χριστόν ταπείνωση. Ὅποιος τήν ὥρα τῶν θλίψεων δέν παραδίνεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτός δέν μπορεῖ νά γνωρίση τήν εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ. Ἄν σέ χτυπήση καμιά συμφορά, μήν ἀποκάμης, ἀλλά νά θυμᾶσαι πώς ὁ Κύριος σέ βλέπει σπλαγχνικά καί μήν δεχτῆς τή σκέψη «Θά μέ προσέξη τάχα ὁ Κύριος, ἀφοῦ ἐγώ Τόν στενοχωρῶ;», γιατί ὁ Κύριος εἶναι ἀπό τήν φύση Του Ἔλεος. Γύρισε, λοιπόν, μέ πίστη στό Θεό καί σάν τόν ἄσωτο υἱό τοῦ Εὐαγγελίου πές: «Οὐκ εἰμί ἄξιος κληθῆναι υἱός σου», καί θά δῆς πόσο ἀγαπητός θά εἶσαι στόν Πατέρα, καί θά ἔχη ἀνεκδιήγητη χαρά ἡ ψυχή σου. Οἱ ἄνθρωποι δέν προσπαθοῦν νά μάθουν τήν ταπείνωση κι ἐξαιτίας τῆς ὑπερηφάνειάς τους δέν μποροῦν νά δεχτοῦν τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί γι αὐτό πάσχει ὅλος ὁ κόσμος. Ἄν ὅμως γνώριζαν οἱ ἄνθρωποι τόν Κύριο, πόσο Ἀγαθός εἶναι, πόσο ταπεινός καί πράος, τότε σέ μιάν ὥρα θ ἄλλαζε τό πρόσωπο ὅλου τοῦ κόσμου κι ὅλοι θά εἶχαν μεγάλη χαρά καί ἀγάπη. Ὁ Ἐλεήμων Κύριος μᾶς ἔδωσε τή μετάνοια καί μέ τή Ἔργο Κωνσταντίνου Ξενόπουλου. μετάνοια διορθώνονται ὅλα. Μέ τή μετάνοια παίρνομε 4 Eκ ΒαθEων

5 ἄφεση ἁμαρτιῶν μέ τή μετάνοια ἔρχεται ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κι ἔτσι γνωρίζομε τό Θεό. Ἄν κάποιος ἔχασε τήν εἰρήνη καί ὑποφέρη, ἄς μετανοήση καί ὁ Κύριος θά τοῦ δώση ἐκείνη τήν ἅγια εἰρήνη πού ἔδωσε στούς Ἀποστόλους Του. Ἄν ἕνας λαός ἤ μιά πολιτεία ὑποφέρουν, τότε πρέπει νά μετανοήσουν οἱ πάντες κι ὁ Θεός θά τά ἐξομαλύνη ὅλα πρός τό καλό. Ὅλος ὁ ἀγώνας μας εἶναι νά ταπεινώσωμε τόν ἑαυτό μας. Οἱ ἐχθροί μας ἔπεσαν ἀπό τήν ὑπερηφάνεια καί μᾶς παρασύρουν πρός τό ἴδιο παράπτωμα. Ἐμεῖς ὅμως, ἀδελφοί, ἄς ταπεινώσωμε τούς ἑαυτούς μας, καί τότε θά δοῦμε κιόλας ἀπό τώρα, ἀπό τή γῆ (Ματθ. ις 28, Μάρκ. Θ 1) τή δόξα τοῦ Κυρίου, γιατί ὁ Κύριος δίνει στούς ταπεινούς νά Τόν γνωρίσουν μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ψυχή πού γεύτηκε τή γλυκύτητα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ἀναγεννᾶται ὁλόκληρη καί γίνεται τελείως ἀλλιώτικη καί ἀγαπᾶ τόν Κύριό της καί ἑλκύεται πρός Αὐτόν μ ὅλο της τό εἶναι μέρα καί νύχτα. Γιά ἕνα διάστημα μένει ἀναπαυμένη στό Θεό, ὕστερα ὅμως θυμᾶται τόν κόσμο καί ἀρχίζει νά στενοχωριέται γι αὐτόν καί προσεύχεται μέ πόνο καρδιᾶς γιά ὅλη τήν οἰκουμένη, νά μετανοήσουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καί νά μποῦν στόν παράδεισο. Ψυχή πού γνώρισε τή γλυκύτητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εὔχεται σ ὅλους τό ἴδιο γιατί ἡ γλυκύτητα τοῦ Κυρίου φυλάγει τήν ψυχή ἀπό τή φιλαυτία καί τῆς δίνει ἀγάπη πού πηγάζει ἀπό τήν καρδιά. Ἄς ἀγαπήσωμε τόν Κύριο, πού μᾶς ἀγάπησε πρῶτος κι ἔπαθε γιά μᾶς. Δέν θά σᾶς κρύψω γιά ποιά ἔργα ὁ Κύριος μᾶς δίνει τή χάρη Του. Δέν θά γράψω πολλά, ἀλλά σᾶς παρακαλῶ νά ἔχετε ἀγάπη μεταξύ σας, καί τότε θά δεῖτε τό ἔλεος τοῦ Κυρίου. Ἄς ἀγαπήσωμε τόν ἀδελφό καί θά μᾶς ἀγαπήση ὁ Κύριος. Μή σκέφτεσαι πώς σ ἀγαπᾶ ὁ Κύριος ἄν σύ ἔχης ἀντιπάθεια γιά κάποιον. Ὤ, ὄχι μᾶλλον οἱ δαίμονες σέ ἀγαποῦν καί σέρνεσαι ἀπ αὐτούς. Μήν ἀργήσης ὅμως, μετανόησε καί ζήτησε ἀπό τόν Κύριο τή δύναμη τῆς ἀγάπης γιά τόν ἀδελφό, καί τότε θά δῆς εἰρήνη στήν ψυχή σου. Τώρα εἶναι ἡ τέταρτη ὥρα τῆς νύχτας. Κάθομαι στό κελλί μου, σάν σέ παλάτι, καί γράφω μέ εἰρήνη καί ἀγάπη. Ὅταν ὅμως ἔλθη ἡ μεγάλη χάρη, τότε δέν μπορῶ πιά νά γράψω....ἄν ὅμως γνώριζαν οἱ ἄνθρωποι τόν Κύριο, πόσο Ἀγαθός εἶναι, πόσο ταπεινός καί πράος, τότε σέ μιάν ὥρα θ ἄλλαζε τό πρόσωπο ὅλου τοῦ κόσμου κι ὅλοι θά εἶχαν μεγάλη χαρά καί ἀγάπη... Εκ ΒαθΕων 5

6 βιοσ αγιου Ὁ Ἅγιος Ἱεράρχης Γουρίας Ἀρχιεπίσκοπος Ταυρίδας - Ἱεραπόστολος Κίνας τῆς πρεσβ. Χρυσάνθης Κούκου-Χατζηδήμου τοῦ ἱερέως Ἀποστόλου Χατζηδήμου Ε να λαμπρό ἀστέρι πού φωτίζει τά σκοτάδια τῆς ψυχῆς καί τοῦ νοῦ, εἶναι ὁ ἱεραπόστολος, ὁ κάθε ἱεραπόστολος, πού σέ χώρες ἄγνωστες, μακρινές μέ συνθῆκες ἀντίξοες ἕως καί ἐπικίνδυνες, προσπαθεῖ νά μεταδώσει τόν ζῶντα καί ζωοποιοῦντα Θεῖο Λόγο, σπέρνοντας, καλλιεργῶντας καί ποτίζοντας μέ τήν Θεία Ἀγάπη, τά διψασμένα ἀπό τήν ἄγνοια καί ἀποξηραμένα ἀπό τήν ἁμαρτία χωράφια τῶν ἀνθρώπινων ψυχῶν. Ἕνα τέτοιο λαμπρό ἀστέρι, ἀνέτειλε στόν οὐρανό τοῦ Σαράτοβ, τό 1814, καί ἔμελε νά φωτίσει πέρα ἀπό τόν Ρωσικό οὐρανό, καί τήν μακρινή Κίνα. Ὁ Ἅγιος Γουρίας (κατά κόσμο Γρηγόριος Καρπόβ), προερχόταν ἀπό ἱερατική πολύτεκνη οἰκογένεια, μέ βαθειά εὐλάβεια καί εἰλικρινή πίστη στόν Θεό. Ἀπό τά ἐννέα του χρόνια, φοίτησε στήν ἐκκλησιαστική σχολή τῆς περιοχῆς καί διακρινόταν γιά τό ἦθος καί τόν ταπεινό του χαρακτήρα ἀφενός, ἀλλά καί γιά τήν ἐπιμέλεια καί τήν φιλομάθειά του «Δές τόν κόσμο σάν ἕνα λιβάδι, μέσα ἀπ τό ὁποῖο περνᾶ ὁ δρόμος σου γιά τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Αὐτό τό λιβάδι εἶναι γεμάτο πέτρες κοφτερές. Μήν περπατᾶς πάνω σ αὐτό μέ γυμνά πόδια, βάλε γερά παπούτσια καί ἔτσι δέν θά σέ βλάπτουν οἱ πέτρες» (Ἁγ. Γουρίας) ἀφετέρου. Οἱ ἱκανότητες καί τά προσόντα του, τοῦ ἐξασφάλιζαν τίς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις γιά μιά λαμπρή ἐπιστημονική καριέρα, ἀλλά ἐπειδή τήν πορεία μας σ αὐτή τήν γῆ δέν τή καθορίζει μόνο τό γονιδίωμά μας καί οἱ ὑλικοτεχνικές δυνατότητές μας, ἀλλά πρωτίστως καί πάνω ἀπ ὅλα ἡ ἀγάπη καί ἡ πατρική πρόνοια τοῦ Θεοῦ Πατέρα, ὁ Γρηγόρης ἀκολούθησε ἄλλη πορεία. Ἀρρώστησε βαριά καί ὑποσχέθηκε πώς ἄν ἀναρρώσει, θά ἀφιερώσει τήν ζωή του στόν Θεό καί θά μονάσει. Ἔτσι καί ἔγινε. Πέρασε στήν ἐκκλησιαστική Ἀκαδημία τῆς Ἁγίας Πετρούπολης καί τό 1838 δέχθηκε τό ἀγγελικό σχῆμα μέ τό ὄνομα Γουρίας. Διακρίθηκε κατά τήν φοίτησή του ἐκεῖ καί ξεχώρισε μεταξύ τῶν φοιτητῶν γιά τήν ἐργατικότητα καί τά σπάνια ψυχικά καί πνευματικά του χαρίσματα, μέ ἀποτέλεσμα ἡ Ἱερά Σύνοδος μέ ἀπόφασή της νά τόν τοποθετήσει στήν Ἱεραποστολή στό Πεκῖνο. Ἔτσι τό 1840 ξεκίνησε γιά πρώτη φορά, μαζί μέ ὅλα τά ἄλλα μέλη τῆς ἱεραποστολῆς, ἀπό τήν πόλη Καζάν γιά τήν Κίνα. 6 Eκ ΒαθEων

7 Βλέποντας τά σκοτάδια στά ὁποῖα βύθιζε τόν κόσμο ἡ εἰδωλολατρία, πάλευε μέ τό φλογερό του κήρυγμα, ἀλλά καί μέ τήν εἰλικρινή ἀγάπη του στόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους καί μέ τό προσωπικό παράδειγμα μιᾶς εἰλικρινοῦς καί εὐλαβικῆς ζωῆς, νά δυναμώσει τήν πίστη τῶν κατοίκων τῆς πόλης Ἀλμπαζίν, ὅπου εἶχε τοποθετηθεῖ. Ταυτόχρονα, ἀσχολήθηκε μέ ἰδιαίτερο ζῆλο καί ὑπομονή μέ τίς μεταφράσεις ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων, τῆς Θείας Λειτουργίας ἀλλά κυρίως μέ τή μετάφραση τῆς Καινῆς Διαθήκης στήν κινεζική γλῶσσα, ἔργο μακροχρόνιο, ἐπίπονο, ἀλλά ταυτόχρονα τόσο σημαντικό. Κατανάλωσε ἀτελείωτες ὥρες στό συγγραφικό καί ποιμαντικό ἔργο. Ἔσκυψε μέ ἀγάπη πατρική, μέ ἁπλότητα ψυχῆς καί ταπείνωση, στά προβλήματα καί τά ἐρωτηματικά τοῦ κάθε ἐνορίτη. Πάλεψε μέ ἐξαιρετική καί ἀξιοθαύμαστη ὑπομονή μέ τήν ἀμάθεια, τίς δοξασίες καί τά ποικίλα κατάλοιπα τῆς εἰδωλολατρίας, τίς ποικίλες αἱρέσεις πού ἐπίσης μάστιζαν τήν περιοχή. Οἱ προσπάθειές του αὐτές ἀποτυπώνονται θαυμάσια στό βιβλίο πού ὁ ἴδιος ἔγραψε «Συζήτηση μέ τούς ἐνορίτες». Οἱ ἱκανότητές του ὅμως δέν περιορίζονταν μόνο στόν ἐκκλησιαστικό τομέα. Στήν πολιορκία τοῦ Πεκίνου ἀπό τά Ἀγγλο-Γαλλικά στρατεύματα, ὁ ἅγιος ἀποκάλυψε καί τίς διπλωματικές του ἱκανότητες. Ὅταν ὁ αἱματηρός πόλεμος φαινόταν καί ἀπό τίς δύο πλευρές ἀναπόφευκτος, ἐκεῖνος μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, κατάφερε νά συμφιλιώσει τούς ἐχθρούς, ἀποτρέποντας κάθε στρατιωτική ἐμπλοκή. Διέθεσε συνολικά γιά τό μεγάλο ἔργο τῆς ἱεραποστολῆς στήν Κίνα, εἴκοσι χρόνια, μεταλαμπαδεύοντας ἄοκνα τό Φῶς τῆς Ὀρθοδοξίας. Τό ἔργο του ἀποτέλεσε βάση καί γιά τήν ἱεραποστολική προσπάθεια τοῦ ἐπισκόπου Νικολάου Κασάτκιν, ἰσαποστόλου καί διαφωτιστή τῆς Ἰαπωνίας. Ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του τό 1865, ὅπου μέ ταπείνωση δέχθηκε τήν εὐγνωμοσύνη τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί τοῦ κράτους γιά τό τεράστιο ἔργο του. Καί φυσικά ἡ δράση του δέν σταμάτησε ἐκεῖ. Τό 1867 ἔγινε ἐπίσκοπος Ταυρίδας (Κριμαίας). Στήν τεράστια ἔκταση πού ἀνέλαβε νά ποιμάνει, ὑπῆρχαν τότε μόνο 120 ἐκκλησίες, οἱ ὁποῖες ἔφτασαν τίς 268 στό τέλος τῆς ἐπισκοπείας του. Ἔδωσε μεγάλο βάρος στήν ἐπιμόρφωση τοῦ κλήρου καί τοῦ ποιμνίου του. Ἵδρυσε ἐκκλησιαστικό σεμινάριο, σχολή ἱεροψαλτῶν, γυναικεῖα ἐκκλησιαστική σχολή γιά τήν ἐπιμόρφωση τῶν γυναικῶν πού βοηθοῦσαν στό ἔργο τῆς ἐνορίας, ὀργάνωσε τήν ἐνοριακή μέριμνα, διοργάνωσε συνέδρια κληρικῶν καί ἐπιδόθηκε μέ ζῆλο καί στόν ἀντιαιρετικό ἀγώνα. Κάθε δευτερόλεπτο τῆς ζωῆς του, ἦταν ἀφιερωμένο στό Χριστό καί στήν Ἐκκλησία. Ἡ δύναμη τῆς ψυχικῆς καί ἠθικῆς του μεγαλοπρέπειας, ἕκλυε ἀπό μόνη της τήν ὑπακοή καί τήν αὐθόρμητη ἀγάπη. Ὁ σεβασμιώτατος δέν πρόσταζε, ἀλλά δίδασκε. Ἡ γνώμη του ἦταν αὐθεντία γιά πολλά καί διάφορα ζητήματα, ὅμως ὁ ἴδιος ποτέ δέν παρέβλεπε τίς καλές πρωτοβουλίες τῶν κατωτέρων του. Οἱ ἱερεῖς πού λειτουργοῦσαν μαζί του, θυμοῦνται τήν εὐλάβεια καί τήν συγκέντρωσή του κατά τήν Θεία Λειτουργία, πού ἦταν τόσο ἔκδηλη Εκ ΒαθΕων 7

8 καί εἰλικρινής, ὥστε ὠθοῦσε καί τούς παραβρισκόμενους σέ προσευχή. Ἡ ἄοκνη προσφορά του καί τά μακροχρόνια καί κουραστικά ταξίδια του, κλόνισαν τελικά τήν ὑγεία του. Μιά ἀσθένεια τοῦ ἥπατος τόν ἐνοχλοῦσε πολύ καί παρά τίς προσπάθειες θεραπείας, διαρκῶς ἐπιδεινωνόταν. Προειδοποιήθηκε μέ ὅραμα γιά τόν θάνατό του καί προετοιμάστηκε μέ ταπείνωση, μετάνοια καί συντριβή. Μέχρι τελευταῖας ἀναπνοῆς, φρόντιζε νά τακτοποιήσει ὅλες τίς ἐκκρεμότητες πού ἀφοροῦσαν στό ποίμνιό του. Ἀπό τό κρεβάτι τοῦ πόνου, ζήτησε ταπεινά συγνώμη ἀπ ὅσους πίκρανε, εὐχαρίστησε ὅλους ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς του γιά τήν ἀγάπη τους καί τήν ἀφοσίωσή τους, ἔδωσε τήν εὐλογία καί τήν συγχώρεση σέ ὅλο του τό ποίμνιο καί ζήτησε τίς προσευχές τους. Ὥρες πρίν τήν κοίμησή του, θυμήθηκε καί τό νοσοκομεῖο τῆς πόλης Κέρτς, τό ὁποῖο κτιζόταν τήν ἐποχή ἐκεῖνη καί ζήτησε νά μεταφέρουν στό ἐκκλησιαστικό δικαστήριο, τήν ἐπιθυμία του νά βοηθήσουν στήν ἀποπεράτωσή του. Ἀκόμη καί τίς Ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου. τελευταῖες ὥρες τῆς ζωῆς του, ἡ ψυχή του ἦταν γεμάτη ἀπό φροντίδα καί μέριμνα γιά τούς πάσχοντες, ὅπως ἄλλωστε καί ὅλη του ἡ ζωή. Κοιμήθηκε εἰρηνικά στίς 17 Μαρτίου 1882, καί ἐτάφη στόν καθεδρικό ναό τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου Νέφσκι. Τό 1930, ὁ ναός γκρεμίστηκε καί τά Τίμια λείψανά του, μεταφέρθηκαν σέ ἄλλο σημεῖο τῆς πόλης. Ὑπάρχουν μαρτυρίες πώς κατά τήν μεταφορά, τό λείψανο ἦταν ἀναλλοίωτο. 47 χρόνια μετά τόν θάνατό του παρέμεναν ἐπίσης ἀναλλίωτα τά ἄμφια καί ἡ ἐπισκοπική του μήτρα. Κατά τήν μεταφορά, ἄθελά τους χτύπησαν τό χέρι τοῦ Ἁγίου καί ἔτρεξε αἷμα. Σήμερα ὁ τάφος τοῦ Ἁγίου βρίσκεται στό νεκροταφεῖο τῆς Συμφερούπολης, δίπλα στόν ναό τῶν Ἁγίων Πάντων καί ἔχει γίνει καταφύγιο καί ἰατρεῖο πολλῶν πονεμένων ψυχῶν. Ἡ ἁγιοκατάταξή του ἔγινε τό 2008, καί τά Ἅγια Λείψανά του, τοποθετήθηκαν στόν ναό τῶν Ἁγίων Αποστόλων Πέτρου καί Παύλου στήν Συμφερούπολη. Τό φῶς τῆς ἁγνῆς καί ἀκούραστης, γεμάτης ἀγάπη καί φροντίδα ψυχῆς του, πού φώτισε τόν κινεζικό καί κριμαϊκό οὐρανό, ἄς φωτίζει καί ἄς καθοδηγεῖ καί τήν δική μας ζωή... 8 Eκ ΒαθEων

9 ΕΙΠΕ ΓΕΡΩΝ Ἔργο τοῦ Κωνσταντίνου Ξενόπουλου. Περί φιλανθρωπίας...εἶσαι πλούσιος; δέν σέ ἐμποδίζω, ἁρπάζεις; σέ κατηγορῶ. Ἔχεις τά κτήματά σου; ἀπολάμβανέ τα παίρνεις τά ξένα; δέν μπορῶ νά σιωπήσω. Θέλεις νά μέ λιθοβολήσης; εἶμαι ἕτοιμος καί τό αἷμα μου νά χύσω, φθάνει μόνον νά ἐμποδίσω τήν ἁμαρτία σου... Ἕνα πρᾶγμα μόνο μέ ἐνδιαφέρει ἡ προκοπή ἐκείνων οἱ ὁποῖοι μέ ἀκοῦν. Εκ ΒαθΕων 9

10 ΕΙΠΕ ΓΕΡΩΝ Ἄς μή νομίζωμε, ὅτι ὁ πλοῦτος εἶναι μεγάλο ἀγαθό, διότι μεγάλο ἀγαθό δέν εἶναι τό νά ἀποκτήση κάποιος χρήματα, ἀλλά φόβο Θεοῦ. Γιά νά κάνουμε ἐλεημοσύνη δέν μᾶς χρειάζεται περιουσία, ἀλλά προθυμία. Ἐφ ὅσον εἴμεθα στήν πρόσκαιρη ζωή, ἄς ἀγοράσουμε ἐλεημοσύνη ἤ καλλίτερα μέ τήν ἐλεημοσύνη ἄς ἀγοράσουμε τήν σωτηρία. Ὅταν ντύνης ἕνα πτωχό, εἶναι τό ἴδιο σάν νά ἐνδύης τόν Χριστό. Ἐάν ἕνα ποτήρι δροσερό νερό ἔχει ἀνταμοιβή, τά χρήματα καί τά ἐνδύματα, πού δίδονται σέ ἐλεημοσύνη εἶναι δυνατό νά μήν ἔχουν ἀνταπόδοση ἴσα ἴσα ἔχουν καί μάλιστα μεγάλη. Ὅταν σοῦ συμβῆ κανένα θλιβερό περιστατικό, δῶσε ἀμέσως ἐλεημοσύνη εὐχαρίστησε τόν Θεό πού σοῦ συνέβη τό λυπηρό καί θά δῆς πόση χαρά θά μπῆ στήν καρδιά σου. Μία τέχνη εἶναι ἡ ἐλεημοσύνη, πού ἔχει τό ἐργαστήριό της στόν οὐρανό καί δάσκαλο ὄχι ἄνθρωπο ἀλλά τόν Θεό. Ἄν ἁπλώσης τό χέρι σου στά χέρια τῶν πτωχῶν, ἄγγιξες τήν ἴδια τήν κορυψή τοῦ οὐρανοῦ, γιατί Αὐτός πού κάθεται ἐκεῖ, Αὐτός παίρνει τήν Ἐλεημοσύνη... Τά χρήματα πού δίδονται γιά ἐλεημοσύνη μεταβιβάζονται στόν οὐρανό. Οἱ πτωχοί εἶναι γιατροί στίς ψυχές μας, εὐεργέτες καί προστάτες γιατί δέν δίνουμε μέ τήν ἐλεημοσύνη τόσο, ὅσο παίρνουμε δίνουμε χρήματα καί παίρνουμε γιά ἀντάλλαγμα τήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν Eκ ΒαθEων

11 Ἡ Παραμυθία τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου στήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ. Ἰωήλ Ε πανειλημμένα ἀναφέρει ἡ Ἐκκλησία μας, πώς ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος εἶναι ἡ προστασία τοῦ κόσμου, ἡ καταφυγή τῶν ἀνθρώπων, ἡ πηγή τῆς ζωῆς, ἡ παραμυθία τῶν θλιβομένων. Μάλιστα κατά τήν περίοδο τῆς μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἐπισήμως κάθε Παρασκευή διαβάζει τούς χαιρετισμούς στό πρόσωπό της ἤ πάντοτε μέσα στή νηστεία αὐτή γιορτάζουμε τόν Εὐαγγελισμό της. Ὅλες οἱ ἀκολουθίες τῆς Παναγίας εἶναι τά πνευματικά γλέντια τῶν Χριστιανῶν. Μπορεῖ οἱ ἡμέρες αὐτές νά ἔχουν μιά σκυθρωπότητα καί νά περισσεύει σ αὐτές τό στοιχεῖο τῆς χαρμολύπης, ἀλλά σοφώτατα οἱ ἅγιοι Πατέρες ἔβαλαν τίς ἀκολουθίες αὐτές τῆς Θεοτόκου ὡς νησίδες χαρᾶς γιά νά ἐμψυχώσουν στόν ἀγῶνα τους τούς Χριστιανούς, ἀλλά καί γιά νά πάρουν θάρρος στίς διάφορες δυσκολίες, πού συναντοῦν στήν περίοδο τῆς νηστείας καί νά μήν ἀποκάμνουν. Σύν τοῖς ἄλλοις ὅλες οἱ γιορτές τῆς Θεοτόκου δίνουν πολλή χάρη στούς ἀνθρώπους, πού ζητοῦν τή βοήθειά της. Ἄς δοῦμε, λοιπόν, πώς μποροῦμε νά οἰκειοποιηθοῦμε τήν παραμυθία τῆς Θεοτόκου. Κατ ἀρχήν νά ἐξηγήσουμε τί σημαίνει ἡ λέξη παραμυθία. Ἡ πρώτη της ἔννοια εἶναι προτροπή, παραίνεση, καί ἡ δεύτερη εἶναι καταπράυνση, παρηγορία καί ἐνθάρρυνση. Ἡ Θεοτόκος πράγματι εἶναι ἡ παρηγοριά καί τό θάρρος τῶν Χριστιανῶν. Ἕνας ξένος Ὀρθόδοξος θεολόγος ὁ Εὐδοκίμωφ γράφει «Ἐάν τό ἅγιο Πνεῦμα προσωποποιεῖ τή θεία ἁγιότητα, ἡ Παρθένος προσωποποιεῖ τήν ἀνθρώπινη ἁγιότητα». Ἐπίσης «ἡ εὐλάβεια καί ἡ τιμή στό πρόσωπο τῆς Παναγίας μητέρας τοῦ Κυρίου ὑπῆρξε ἀπό τήν ἀρχή βαθύ καί πηγαῖο συναίσθημα στίς καρδιές τῶν χριστιανῶν. Ἡ μαρτυρία τοῦ εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ὅτι «οὗτοι πάντες ἦσαν προσκαρτεροῦντες τῇ προσευχῇ καί τῇ δεήσει σύν γυναιξί καί Μαρίᾳ τῇ μητρί τοῦ Ἰησοῦ» (Πράξ. 1,14), δέν ἀποτελεῖ ἀναγραφή ἁπλῶς ἑνός ἱστορικοῦ γεγονότος, ἀλλ εἶναι ἐκδήλωση ἰδιαιτέρας τιμῆς καί σεβασμοῦ τοῦ ἱεροῦ συγγραφέως Εκ ΒαθΕων 11

12 καί ὀφειλομένη τιμή πρός τήν «εὐλογημένην ἐν γυναιξίν» (Λουκ. 1,28), τήν ὁποίαν «πάλαι προκατήγγειλε τῶν Προφητῶν ὁ σύλλογος». Ἐπίσης, ἡ Γ Οἰκουμενική Σύνοδος τῆς ἔδωσε τήν προσωνυμία «ΘΕΟΤΟΚΟΣ» καί ἐδογμάτισε «ὁμολογοῦμεν τήν ἁγίαν Παρθένον Θεοτόκον, διά τόν Θεόν Λόγον σαρκωθῆναι καί ἐνανθρωπῆσαι» (Κοζάνης ὅπ.π.). Παναγία ἡ Ἐλεούσα, φορητή εἰκόνα Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας (β μισό 17ου αἰ.). Ἔργον Ἰωάννου ἱερομονάχου. ἀναφέροντας ὀνομαστί μετά τῶν Ἀποστόλων τήν μητέρα τοῦ Ἰησοῦ», τονίζει ὁ σοφός Ἐπίσκοπος Κοζάνης Διονύσιος (πρβλ. Η ΘΕΟΤΟ- ΚΟΣ ΕΝ ΤΗ ΟΡΘΟΔΟΞΩ ΥΜΝΩΔΙΑ, Ἀθῆναι 1968, σ. 5). Ἡ Ἐκκλησία μας χωρίς ποτέ νά θεοποιήσει τήν Παναγία ἀπένειμε σ αὐτήν τήν προσήκουσα Οἱ Πατέρες τοποθετοῦν τήν ἀρχή τῆς Ἐκκλησίας στόν Παράδεισο. Ὁ Θεός «περιεπάτει ἐν τῷ παραδείσῳ τό δειλινόν» (Γεν. 3,8), γιά νά μιλήσει μέ τόν ἄνθρωπο. Τό οὐσιῶδες τῆς Ἐκκλησίας ἐκφράζεται ἔτσι στήν κοινωνία μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων καί μεσουρανεῖ στό μυστήριο τῆς ἐνσαρκώσεως, στήν κοινωνία ὁλόκληρου τοῦ θείου καί τοῦ ἀνθρωπίνου, ὑποστατικά στό πρόσωπο τοῦ Λόγου. Ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας τό ἐκφράζει. Σχεδόν πάντοτε εἰκονογραφεῖται μέ τόν Ἰησοῦ μαζί. Σπάνιες εἶναι οἱ ἐξαιρέσεις πού ἐξεικονίζεται μόνη της, ὅπως π.χ. ἡ Παναγία ἡ δεομένη ἤ στήν εἰκόνα πού ἐμφανίζεται νά εἶναι ἡ σκέπη τοῦ κόσμου. Ἡ εἰκόνα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου δείχνει τό μανικό ἔρωτα τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο καί ὅλο τό πάθος τοῦ ἀνθρώπου γιά τό Θεό του. Ἡ Θεοτόκος κράτησε στά σπλάγχνα της τό Θεό Λόγο, ἑνώθηκε ὁ δημιουργός μέ τό δημιούργημα, ὁ Θεός μέ τόν ἄνθρωπο. Ἄς δοῦμε τώρα, γιατί ἡ Θεοτόκος εἶναι ἡ παραμυθία καί τό στήριγμα τῶν χριστιανῶν; α) Ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς στό 11ο κεφάλαιο τοῦ Εὐαγγελίου μᾶς πληροφορεῖ πώς μιά γυναῖκα ἀκούγοντας τό Χριστό νά ὁμιλεῖ, ἐνθουσιάσθηκε καί εἶπε: «μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασά σε καί μαστοί οὕς ἐθήλασας». Αὐτός δέ εἶπεν: «Μενοῦν γε μακάριοι οἱ ἀκούοντες τόν λόγον τοῦ Θεοῦ καί φυλάσσοντες αὐτόν» (στίχ. 27). Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς σχολιάζοντας τά 12 Eκ ΒαθEων

13 τοῦ Κυρίου καί μακάρισε τή μητέρα του, ἐμεῖς πού ἔχουμε ὅλα τά ἀγαθά τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Χριστοῦ, ὀφείλουμε νά τήν εὐγνωμονοῦμε αἰώνια καί νά τή δοξάζουμε καί νά ἀντλοῦμε δύναμη ἀπ αὐτήν στίς δύσκολες περιστάσεις τῆς ζωῆς μας. Αὐτή στάθηκε στό μέσο τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου «καί τόν μέν Θεόν ἐποίησεν υἱόν ἀνθρώπου, υἱούς δέ Θεοῦ τούς ἀνθρώπους ἀπειργάσατο» (ὅπ.π. ὁμιλία ΝΓ, σελ. 268), δηλ. καθιστῶντας τό μέν Θεό υἱό ἀνθρώπου, τούς δέ ἀνθρώπους υἱούς τοῦ Θεοῦ. λόγια αὐτά τῆς ἄγνωστης αὐτῆς γυναῖκα παρατηρεῖ ἐάν ἡ γυναῖκα αὐτή τοῦ Εὐαγγελίου, πού ἄκουσε τά λόγια τοῦ Χριστοῦ, αἰσθάνθηκε τήν ἀνάγκη νά ἐκφράσει τήν εὐγνωμοσύνη της στή μάνα, πού γέννησε τόν Κύριο δηλ. εὐχαρίστησε τήν Παναγία μας, πού ἔγινε αἰτία νά γεννηθεῖ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, τότε ἐμεῖς πού ἔχουμε γραμμένα ὅλα τά λόγια τῆς αἰωνίου ζωῆς κι ὄχι μόνον τά λόγια, ἀλλ ἔχουμε καί τά θαύματα καί τά παθήματα τοῦ Υἱοῦ της καί τήν δι αὐτῶν ἀνάσταση τῆς ἀνθρώπινης φύσεως καί τήν ἄνοδο τοῦ ἀνθρώπου στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ στόν οὐρανό «καί τήν διά τούτων ἐπηγγελμένην ἡμῖν ζωήν ἀθάνατον καί σωτηρίαν ἀμεταποίητον» (ΕΠΕ, ὁμιλ. ΝΒ, τ. 11, 257), πῶς νά μήν ἀνυμνήσουμε καί νά μήν μακαρίσουμε ἀδιάκοπα τή μητέρα τοῦ χορηγοῦ τῆς σωτηρίας μας, δοτῆρος τῆς ζωῆς καί πῶς νά μήν γιορτάσουμε καί τήν σύλληψη καί τή γέννηση καί τήν εἴσοδό της στά ἅγια τῶν ἁγίων (ὅπ.π.), ἀλλά κι ὅλες τίς γιορτές της; Μιά γυναῖκα ἄκουσε τά λόγια β) Οἱ θεόπνευστοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες συνδέουν τή χαρά τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Ὅταν ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριήλ γιά νά τῆς μεταφέρει τό μήνυμα τῆς σωτηρίας μας, τήν προσφώνησε: «Χαῖρε, κεχαριτωμένη ὁ κύριος μετά σοῦ εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξίν» (Λουκ. 1,28). Στόν Εὐαγγελισμό, γιά νά χρησιμοποιήσουμε τά λόγια τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου του Κρήτης, ὁ Γαβριήλ «καταστέλλει τόν φόβον, προμηνύει τήν χάριν, ἑρμηνεύει τήν κύησιν, προφητεύει τόν τόκον, ὀνοματογραφεῖ τοῦ τικτομένου τήν κλῆσιν» (PG 96, 905). Ὁ ἴδιος ἅγιος τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τό ἐγκωμιάζει μέ τούς πιό χαρούμενους χαρακτηρισμούς. Γι αὐτό τό γεγονός χορεύουν οἱ ἄγγελοι καί συγχορεύουν οἱ ἄνθρωποι (ὅπ.π. 884). Ὁ Εὐαγγελισμός περιέχει μηνύματα χαρμόσυνα τῆς παγκοσμίου σωτηρίας (ὅπ.π. 885). Γι αὐτό προσφωνεῖ ὁ ἀρχάγγελος τήν Παναγία μέ τή λέξη Χαῖρε γιά νά ξαναβρεῖ τή χαρά τό ἀνθρώπινο γένος (ὅπ.π. 888). Ἡ Θεοτόκος εἶναι τῆς χαρᾶς τό ὄργανο τό ὁποῖο λύθηκε τῆς κατάρας ἡ καταδίκη καί ἀντεισήχθη τῆς χαρᾶς τό δικαίωμα (ὅπ.π. 893). Βλέπουμε πώς ἡ χαρά ἡ πνευματική τῶν ἀνθρώπων συνδέεται στενά μέ τό πρόσωπο τῆς Παναγίας. Ὑπῆρχαν ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως ὁ ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ, πού ὀνόμαζαν τήν ἀειπάρθενο Θεοτόκο «ἡ πάντων χαρά». Καί μέσα Εκ ΒαθΕων 13

14 τῆς μητέρας του. Ἐσέβετο τή μητέρα του καί τόν ἐπίσης θετό πατέρα του καί «ἦν ὑποτασσόμενος αὐτοῖς» (Λουκ. 2, 51). Ἀκόμη ὁ Εὐθύμιος ὁ Ζιγαβηνός θά πεῖ «ἐπήκουσε δέ αὐτῆς τιμῶν ὡς μητέρα» (P.G. 129, 1148). Ἡ Ἐκκλησία μας γενικά, ἀλλά καί κάθε πιστός μεμονωμένος, αἰσθάνεται τήν Παναγία σάν ἰσχυρά μεσίτρια πρός τόν Υἱόν της ὑπέρ τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου καί συνεχῶς τήν παρακαλεῖ νά πρεσβεύει γιά μᾶς. «Καί σέ μεσίτριαν ἔχω πρός τόν Φιλάνθρωπον Θεόν μή μοῦ ἐλέγξῃ τάς πράξεις ἐνώπιον τῶν ἀγγέλων παρακαλῶ σε Παρθένε, βοήθησόν μοι ἐν τάχει» (ἐξαποστειλάριον εἰς τό τέλος τοῦ μεγάλου Παρακλητικοῦ κανόνος). στή Σαρακοστή πολλές φορές στίς θεομητορικές ἀκολουθίες προσφωνοῦμε τήν ἁγίαν Παρθένο μέ χαρούμενους χαιρετισμούς. Π.χ. «Χαῖρε δι ἧς ἡ χαρά ἐκλάμψει», «Χαῖρε πασῶν γενεῶν εὐφροσύνη», «Χαῖρε κρατήρ κιρνῶν ἀγαλλίασιν», «Χαῖρε ζωή μυστικῆς εὐωχίας» κ.ἄ. Ἡ Παναγία μας εἶναι τό θλιβομένων παραμυθία, τῶν πονεμένων ἀνθρώπων ἡ χαρά, εἶναι τῶν δικαίων ἡ ἀγαλλίαση, εἶναι τό χαρούμενο τραγούδι τῶν πτωχῶν καί τῶν καταφρονεμένων, ἡ ἀκαταίσχυντη ἐλπίδα ὅλων μας. γ) Ἐντύπωση προκαλεῖ καί ἡ παρέμβαση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου στό γάμο τῆς Κανᾶ. «Λέγει ἡ μήτηρ αὐτοῦ τοῖς διακόνοις, ὅ,τι ἄν λέγῃ ὑμῖν ποιήσατε» (Ἰω. 2,5). Ὁ Κύριος παρεβίασε τό πρόγραμμά του πρός χάρη τῆς μητέρας του. Ὁ ἴδιος ὁμολογεῖ πώς δέν εἶχε ἔλθει ἀκόμη ἡ ὥρα του νά κάνει θαύματα «οὔπω ἥκει ἡ ὥρα μου» (ὅπ.π. στίχ. 4). Ἐν τούτοις ἔκανε «τήν ἀρχήν τῶν σημείων» (ὅπ.π. στίχ. 11) ὑπακούοντας στήν ἐπιθυμία δ) Ἄλλο σημεῖο, πού μποροῦμε νά παρακολουθήσουμε στό βίο τῆς Θεοτόκου εἶναι καί τό ἀκόλουθο. Ἡ Παναγία ἀκολουθοῦσε τόν Υἱό της παντοῦ. Μαζί πῆγαν στά Ἱεροσόλυμα. Μαζί ἔζησαν πολλά χρόνια, ὥστε νά τόν φωνάζουν παιδί τῆς Μαρίας «οὐχ ἡ μήτηρ αὐτοῦ λέγεται Μαριάμ...;» (Ματθ. 13,55). Ἀλλοῦ πάλι τήν βλέπουμε νά τόν ἀναζητεῖ μέσα στό πλῆθος «ἰδού ἡ μήτηρ σου καί οἱ ἀδελφοί σου ἔξω ἑστήκασιν ζητοῦντες σοι λαλῆσαι» (ὅπ.π. 12,48). Πρό παντός ὅμως δέν τόν ἐγκατέλειψε στόν καιρό τοῦ πάθους του «εἱστήκεισαν δέ παρά τῷ σταυρῷ τοῦ Ἰησοῦ ἡ μήτηρ αὐτοῦ καί ἡ ἀδελφή τῆς μητρός αὐτοῦ Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ καί Μαρία ἡ Μαγδαληνή» (Ἰω. 19,26). Ὁ Κύριος δέν ντρεπόταν, πού εἶχε μητέρα μιά ταπεινή κόρη τῆς Ναζαρέτ. Ἐάν ἐπρόκειτο νά τήν ἀρνηθεῖ ἤ νά ντρέπεται γι αὐτήν, δέν θά γεννιόταν ἀπ αὐτήν. Τόσο πολύ τήν τιμοῦσε, ὥστε αὐτούς πού ἄκουγαν τόν λόγο του καί τόν φύλασσαν στήν καρδιά του τούς ἔκανε συγγενεῖς του. Τούς ἔβαζε στήν τάξη τῆς μητέρας του. «Ὅστις γάρ ἄν ποιήσῃ τό θέλημα τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς αὐτός μου ἀδελφός καί ἀδελφή καί μήτηρ ἐστίν» (Ματθ. 12,50). 14 Eκ ΒαθEων

15 Ἄνοιξε ὁ Κύριος ἕνα πλατύ δρόμο, ὅπου ὅλοι μποροῦμε νά γίνουμε συγγενεῖς του, καί ἄνδρες καί γυναῖκες. Ἀπεργάζεται μέ τό λόγο του καί τή χάρη του τήν καρδιά μας καί τήν κάνει «γεννῶσαν μητέρα». ε) Ἕνα τελευταῖο σημεῖο, πού θά θέλαμε νά παρατηρήσουμε στήν ἑνότητα αὐτή, εἶναι ἡ στάση τῆς Θεοτόκου μετά τήν ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ. Μᾶς λέγουν οἱ Πράξεις τῶν Ἀπόστόλων πώς «πάντες ἦσαν προσκαρτεροῦντες ὁμοθυμαδόν τῇ προσευχῇ σύν γυναιξίν καί Μαριάμ τῇ μητρί τοῦ Ἰησοῦ καί τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ» (κεφ. 1,14). Περίμεναν τό ἅγιο Πνεῦμα ὅλοι οἱ Ἀπόστολοι ἔχοντας στό μέσον τή μητέρα τοῦ Κυρίου. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, πού εἶναι μέγας ὑμνητής τῆς Θεοτόκου κάνει θαυμάσια σχόλια γιά τή στάση της μετά τήν ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος γνώρισε πολλά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἴδια δέν δέχθηκε τή χάρη τοῦ Θεοῦ παθητικά, ἀλλά «συναγωνιζόταν μέ τήν καρτερικωτάτη καί πολυειδῆ ἄσκηση καί μέ τίς ὑπέρ ὁλοκλήρου τοῦ κόσμου εὐχές καί φροντίδες, καί μέ τίς συστάσεις καί προτροπές πρός τούς θεοκήρυκες, πού ἐγύρισαν τά πέρατα (δηλ. ζοῦσε ἀσκητικό βίο καί προσευχόταν γιά ὅλο τόν κόσμο ἐνῶ παράλληλα στήριζε μέ συμβουλές τούς ἀποστόλους) «ἁπάντων ἦν αὕτη μόνη στηριγμός ὁμοῦ καί παράκλησις, καί ἀκουομένη καί ὁρωμένη καί συνεργαζομένη παντοίως τοῦ εὐαγγελίου τό κήρυγμα» (δηλ. ἦταν τό στήριγμα καί ἡ παρηγοριά (παραμυθία) ὅλων. Καί μόνο πού τήν ἔβλεπε κάποιος ἤ τήν ἄκουγε, στηριζόταν πνευματικά ἀκόμη συνεργαζόταν μέ τούς Ἀποστόλους στό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου» (ΕΠΕ, τ. 10, σελ. 442). Καί μόνο, πού βλέπει κάποιος τή μορφή τῆς Παναγίας παίρνει δύναμη καί παρηγοριά. Πάρα πολλούς ἀνθρώπους ἡ μορφή τῆς ἁγνῆς Παρθένου τούς στήριξε στίς θλίψεις, τούς συγκράτησε ἀπό τήν ἁμαρτία, τούς ἐνέπνευσε τήν ἐλπίδα, τούς ὑπενθύμισε τόν πνευματικό τους ἀγῶνα, τούς ἀναπτέρωσε τό ἠθικό, τούς ἄμβλυνε τούς πειρασμούς, τούς ἔδειξε τό δρόμο τῆς σωτηρίας, τούς μετέδωσε χάρη, τούς ἐνέπνευσε ἀσφάλεια, τούς ἔδιωξε τούς φόβους, τούς προφύλαξε ἀπό τό διάβολο (ὁ πονηρός δέν μπορεῖ νά ἀντέξει τή μορφή τῆς Παρθένου, δηλ. ἐκείνης πού τοῦ διέλυσε τό κράτος καί τόν ταπείνωσε), τούς παρεῖχε χαρά, τούς θεράπευσε τίς ἀσθένειες, τούς καθοδήγησε πνευματικά. Ἡ Παναγία εἶτε εἶναι ὁρωμένη στίς εἰκόνες, εἴτε ἀκουομένη στούς ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας μας καί στίς βιβλικές διηγήσεις, ὠφελεῖ τούς ἀνθρώπους. Καί ἡ σιωπή τῆς Θεοτόκου καί ὁ λόγος της εἶναι παράκληση καί στήριγμα τῶν χριστιανῶν. Παραδείγματα Ἄς ἀναφέρουμε δυό τρία παραδείγματα γιά νά φανεῖ ἡ ἀλήθεια τῶν προηγουμένων. α) Στή σύνοδο τῆς ἑβδόμης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού ὑποστήριξε τίς ἱερές εἰκόνες καί μάλιστα στήν Ε Πράξη ὁ βιβλιοφύλαξ καί μοναχός Στέφανος ἀνάμεσα στ ἄλλα ἐπιχειρήματα, πού ἔφερε γιά τήν τιμή τῶν εἰκόνων, ἀναφέρει καί ἕνα περιστατικό ἀπό τό λειμωνάριο τοῦ Μόσχου. Ποιό εἶναι αὐτό τό περιστατικό; Ὁ Ἰωάννης ὁ Μόσχος διηγεῖται ἕνα περιστατικό ἀπό τή ζωή τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου τοῦ ἀναχωρητοῦ. Ἦταν πράγματι μεγάλος ἄνθρωπος ἀνάμεσα στήν παροῦσα γενιά τοῦ κόσμου. Ἔμενε σ ἕνα σπήλαιο στά μέρη τοῦ χωριοῦ Σοχοῦς, περίπου εἴκοσι μίλια ἀπό τά Ἱεροσόλυμα. Εἶχε ὁ Γέροντας μιά εἰκόνα μέσα στό σπήλαιο τῆς Πανα γίας ἀχράντου, τῆς Δέσποινάς μας Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας κρατῶντας στήν ἀγκαλιά της τό Χριστό. Κάθε φορά λοιπόν πού ἤθελε νά πάει σέ κάποιο μέρος ἤ σέ μακρυνές ἐρήμους ἤ Εκ ΒαθΕων 15

16 φεύγω ἔχοντας συνοδοιπόρο τή δική σου βοήθεια (ἐγώ γάρ τήν σήν βοήθειαν συνοδοιπόρον ἔχων ἀπέρχομαι». Ἀφοῦ ἔλεγε αὐτά στήν εἰκόνα, ἔφευγε. Ὅταν τελείωνε τό ταξίδι του καί γύριζε, πότε μετά ἕνα μῆνα, πότε μετά δύο καί τρεῖς, ἔτυχε μάλιστα νά γυρίσει καί μετά πέντε ἤ ἕξ μῆνες, ἔβρισκε ἔτσι τήν καντήλα ἕτοιμη καί ἀναμμένη ὅπως τήν ἄφησε πρίν νά φύγει καί ποτέ δέν τήν εἶχε δεῖ σβησμένη, οὔτε γυρίζοντας ἀπό ταξίδι, οὔτε ὅταν ἔμενε σέ σπήλαιο μέσα στήν ἔρημο (Περί τοῦ περιστατικοῦ ἰδέ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΓΙ- ΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΩΝ ΣΥΝΟΔΩΝ, τ. Γ, ἔκδοσις Καλύβης Τιμίου Προδρόμου Ἱερᾶς Σκήτης Ἁγίας Ἄννης, σελ. 323 καί ΕΠΕ τ. 2 (Φιλοκαλίας), σελ. 356). Ἐδῶ βλέπουμε πόσο ἐμπιστευόντουσαν τόν ἑαυτό τους στήν Παναγία οἱ ἅγιοι καί μέ πόση τιμή περιέβαλαν τήν εἰκόνα της. Ἔκαιγε τό κανδήλι νύχτα μέρα μπροστά στό εἰκόνισμά της. Φωτογραφία Ἁγίου Νεκταρίου. στά Ἱεροσόλυμα γιά νά προσκυνήσει τόν Τίμιο Σταυρό καί τούς σεβαστούς τάφους, ἤ στό ὄρος Σινᾶ γιά νά προσευχηθεῖ (ἤ καί σέ ἄλλους τόπους)... ἑτοίμαζε κάθε φορά τήν κανδήλα καί τήν ἄναβε ὅπως συνήθιζε, καί ἀφοῦ στεκόταν σέ στάση προσοχῆς καί ἱκέτευε τό Θεό νά κατευθύνει τό δρόμο του, ἔλεγε στήν Παναγία, ἔχοντας τό βλέμμα στραμμένο στήν εἰκόνα της. Ἁγία Δέσποινα Θεοτόκε, ἐπειδή ἔχω νά περπατήσω δρόμο μακρυνό, πού διαρκεῖ πολλές μέρες, φρόντισε τήν κανδήλα σου καί φύλαξέ την ἄσβεστη σύμφωνα μέ τήν ἐπιθυμία μου ἐγώ β) Εἶναι γνωστή ἡ εὐλάβεια τοῦ ἁγίου Νεκταρίου πρός τήν Θεοτόκο. Ἀπό τό βίο του ξέρουμε πώς ἐχρημάτισε Διεθυντής τῆς Ριζαρείου Σχολῆς. Ὅταν πῆγε τήν πρώτη μέρα στή Σχολή καί ἐνῶ ὅλοι περίμεναν τόν νέο Διευθυντή νά τόν χαιρετίσουν, αὐτός τούς παρέκαμψε ὅλους καί προχώρησε στό Ναό. Προσκύνησε πρῶτα τόν Ἐσταυρωμένο καί μετά προσκύνησε τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας. «Στάθηκε κάμποσο ἐκεῖ καταγεμᾶτος ἀπό ἔκσταση. Τόν ἄκουγαν νά τῆς μιλάει στόν πληθυντικό. Εἶπε στά πεταχτά καί κάποιον ὕμνο» (Σώτου Χονδρόπουλου Ο ΑΓΙΟΣ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ΜΑΣ, σελ. 121). Γιά κάποιον ἀσθενῆ μαθητή νά πώς προσευχήθηκε στήν Παναγία «Κυρία Θεοτόκε... Σᾶς παρακαλῶ διά τόν Νικόλαον, σᾶς ἱκετεύω μεσιτεύσατε εἰς τόν Υἱόν σας, ἵνα μᾶς τόν παραχωρήσῃ ὑγιαίνοντα. Ὑπόσχομαι μέ τάς πενιχράς μου ἱκανότητας νά σᾶς 16 Eκ ΒαθEων

17 προσφέρω ὀλίγας εὐχαριστηρίους ᾠδάς...» (ὅπ. π. σελ. 126). Εἶδε τήν Παναγία στόν ὕπνο του νά εἶναι ὁλοζώντανη στή μεγαλειώδη της παρηγορητική σεμνότητα, νά προσπερνᾶ τό προσκέφαλό του καί νά τοῦ λέγει: «ἠρέμησον τέκνον. Ὁ Κύριος θά θεραπεύσει τόν νέον». Πράγματι ὁ νεαρός θεραπεύθηκε, ὁ ἴδιος ὁ ἅγιος τόν χειροτόνησε Διάκονο καί Ἀρχιμανδρίτην καί γι αὐτή τή θεραπεία ἔγραψε μέ εὐγνωμοσύνη ὕμνους στή Θεοτόκο. Ἕνας γνωστός ὕμνος εἶναι αὐτός, πού ἀκοῦμε συχνά «Ἀνυμνῶν μεγαλύνω σέ ἄχραντε...». Ὁ ἅγιος Νεκτάριος ἐμπιστευόταν τόν ἑαυτό του καί τούς μαθητές του στήν προστασία τῆς Παναγίας. γ) Ἀκόμη ἕνα περιστατικό, πού εἶναι πολύ σύγχρονο. Μοῦ διηγήθηκαν ἀξιόπιστοι ἄνθρωποι ἕνα γεγονός, πού ἔγινε στό ἅγιον Ὄρος. Στή μονή τοῦ Ἁγίου Παύλου ἐχρημάτισε ἡγούμενος ὁ ἱερομόναχος Ἀνδρέας. Εἶχε, ὅπως ὅλοι οἱ ἁγιορεῖτες μεγάλη εὐλάβεια στήν Παναγία καί πολλές φορές τήν ἡμέρα ἔλεγε τούς χαιρετισμούς. Ἕνα διάστημα γιά λόγους ἡσυχίας εἶχε ἀποσυρθεῖ σέ ἕνα κτῆμα τῆς Μονῆς, πού ὀνομάζεται Μονοξυλίτης, γεμᾶτο ἀπό ἀμπέλια. Ἐκεῖ στό σπιτάκι τοῦ μετοχίου διήρχετο τίς ἡμέρες του προσευχόμενος. Κάποια μέρα ἐνέσκηψε θεομηνία. Ἀέρας δυνατός καί θύελλα μέ βροχή ἀναστάτωσε τήν περιοχή. Χάλαγε ὁ κόσμος. Τί σκέφθηκε ὁ μακάριος γέροντας, τόν ὁποῖο ἄς σημειωθεῖ γνώρισα καί ἐγώ; Φοβήθηκε μήπως κάτω στή θάλασσα, στό ἐπίνειο τοῦ μετοχίου ἦταν κάποιος ἄνθρωπος, πού εἶχε πληγεῖ ἀπό τή θεομηνία καί ἤθελε βοήθεια. Ἀπεφάσισε νά κατέβει νά δεῖ. Κατεβαίνοντας στή θάλασσα εἶδε ἕνα παράδοξο θέαμα. Εἶδε πάνω σέ ἕνα βράχο, κοντά στό μουράγιο τῆς θαλάσσης, νά κάθεται μιά γυναῖκα κρατώντας στή μασχάλη της τρία βιβλία. Ξαφνιάσθηκε γιατί στό Ὄρος ἀπαγορεύεται ἡ εἴσοδος γυναικῶν. Τῆς μίλησε μάλιστα ἀπότομα. «Τί γυρεύεις ἐδῶ πέρα κυρά μου», τῆς εἶπε. Καί αὐτή μέ μεγάλη φυσικότητα ἀπάντησε: «Ἐπιστατῶ τόν κλῆρον μου Γέροντα», δηλ. προσέχω τό χωράφι μου, δηλ. τήν κληρονομιά μου, αὐτό πού μοῦ ἀνήκει. Ὁ εὐλαβής γέροντας δέν κατάλαβε καί τήν ξαναρώτησε: «καί τί βιβλία κρατᾶς στή μασχάλη σου;» Πάλιν αὐτή ἀπάντησε: «Τό ἕνα εἶναι γιά νά γράφω αὐτούς, πού μπαίνουν στό Ὄρος. Τό ἄλλο γιά κείνους πού βγαίνουν. Καί τό τρίτο γράφει ὅλους, ὅσους παραμένουν καί γίνονται ὑπήκοοι τοῦ υἱοῦ μου». Καί ἐξαφανίσθηκε. Τότε κατάλαβε ὁ μακάριος Γέροντας πώς τόσην ὥρα μιλοῦσε μέ τήν Παναγία. Ἡ Παναγία εἶναι ἡ ἔφορος τοῦ Ὄρους, εἶναι ἡ σκέπη τοῦ κόσμου. Τό στήριγμα τῶν μοναχῶν καί τῶν λαϊκῶν. Τελειώνοντας θά θέλαμε νά τονίσουμε πώς δέν ὑπάρχει Ὀρθόδοξος, πού νά μήν σέβεται τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Δέν ὑπάρχει πιστός Ορθόδοξος κληρικός καί λαϊκός, πού νά μήν ἐπικαλεῖται τήν Παναγία νά ἔλθει ἀρωγός στή ζωή του καί στά ἔργα του. Νιώθουμε τήν Παναγία μητέρα μας καί προστάτιδά μας. Καταφυγή καί ἐλπίδα μας. Βοηθόν καί σκεπαστή μας. Λιμένα εὔδιο καί σανίδα σωτηρίας. Εἶναι μετά τόν Θεό, θεός κατά χάρη, τά δευτερεῖα τῆς Τριάδος ἡ ἔχουσα. Μεσίτρια καί πρέσβειρα ἀκαταμάχητη. Εἶναι καύχημα καί ἐγκαλλώπισμα. Σ αὐτήν ἄς ἀπευθύνουμε τώρα τή Μεγάλη Τεσσαρακοστή τόν ἱκέσιον ὕμνον μας καί ἄς ποῦμε «Παναγία Θεοτόκε, τόν χρόνον τῆς ζωῆς μου, μή ἐγκαταλίπῃς με, ἀνθρωπίνῃ προστασίᾳ μή καταπιστεύσῃς με, ἀλλ αὐτή ἀντιλαβοῦ, καί ἐλέη σόν με». (τροπάριον τοῦ Μ. Ἀποδείπνου). Εκ ΒαθΕων 17

18 Ἐν τῷ ἐπικαλεῖσθαι με τοῦ Ἀρχιμ. Παντελεήμονος Καραλάζου, Ἱεροκήρυκα Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας Σχόλια στόν 1ο στίχο τοῦ 4ου ψαλμοῦ τοῦ Δαυίδ (βασισμένα σέ σχετική ὁμιλία τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου) Α ἱρετώτερόν ἐστι τόν ἥλιον σβεσ θῆναι, ἤ τά ῥήματα τοῦ Δαυίδ λήθῃ παραδοθῆναι» 1, ἔλεγε ὁ ἱε ρός Χρυσόστομος, τονίζοντας τήν σπουδαιοτάτη θέ ση πού ἔχουν οἱ ψαλμοί τοῦ Δαυίδ μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἀποτελοῦν φῶς γιά τούς πιστούς, εἶναι πλήρεις θείας χάριτος, περιέχουν ἄφθονες προφητεῖες καί διδάγματα καί κατέχουν ἐξέχουσα θέση τόσο στήν κοινή λατρεία τῆς Ἐκκλησίας, ὅσο καί στίς κατ οἴκους προσευχές τῶν πιστῶν. Ὡς ἕνα μικρό δεῖγμα τοῦ βάθους τῶν νοημάτων καί πνευματικῶν βιωμάτων πού κρύβουν οἱ ψαλμοί, ἄς πάρουμε ἀπό τόν πρῶτο στίχο τοῦ 4ου ψαλμοῦ, ὁ ὁποῖος λέγει: «Ἐν τῷ ἐπικαλεῖσθαι με εἰσήκουσάς μου ὁ Θεός τῆς δικαιοσύνης μου, ἐν θλίψει ἐπλάτυνάς με». Τά λόγια αὐτά ὁ προφητάναξ Δαυίδ δέν τά λέει ἁπλῶς, γιά νά μάθουμε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ προσευχή του, ἀλλά γιά νά διδαχθοῦμε πῶς καί ἐμεῖς ὅταν προσευχόμαστε πρός τόν Θεό, θά μπορέσουμε νά εἰσακουσθοῦμε γρήγορα διότι ὁ προφήτης δέν εἶπε ὅτι εἰσακούσθηκε μετά τήν προσευχή του, ἀλλά «ἐν τῷ ἐπικαλεῖσθαι», δηλαδή τήν ὥρα πού ἐπικαλοῦνταν τόν Κύριο. Αὐτό τό ὑποσχέθηκε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος διά μέσου τοῦ προφήτου του Ἠσαΐου, λέγοντας: «Ἔτι λαλοῦντός σου ἐρῶ ἰδού πάρειμι» δηλαδή, ἐνῶ ἀκόμη θά ὁμιλεῖς σέ μένα, θά σοῦ πῶ: Ἰδού, εἶμαι παρών. Αὐτό συμβαίνει, διότι συνήθως δέν πείθουν τόν Θεό τά πολλά λόγια, ἀλλά ἡ καθαρή καρδιά καί ἡ ἐπίδειξη καλῶν ἔργων. Γι αὐτό σ αὐτούς πού ζοῦν μέσα στήν ἁμαρτία καί περιμένουν μέ τό πλῆθος τῶν λόγων τους νά πείσουν τόν Θεό, ὁ Θεός λέγει τά ἑξῆς διά μέσου τοῦ ἴδιου προφήτου: «Ὅταν πληθύνητε τήν δέησιν, οὐκ εἰσακούσομαι ὑμῶν. Ἐάν ἐκτείνητε τάς χεῖρας, ἀποστρέψω τούς ὀφθαλμούς μου ἀφ ὑμῶν». Ἑπομένως, πάνω ἀπό ὅλα, ὅποιος προσεύχεται, ὀφείλει νά ἔχει παρρησία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, καί τότε σίγουρα ὁ Θεός θά εἰσακούσει τήν δέησή του. Τήν ἀλήθεια αὐτή πολύ ὡραῖα τήν ἐκφράζει καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος λέγοντας ὅτι ἐάν ἡ καρδιά μας δέν μᾶς κατηγορεῖ, τότε ἔχουμε παρρησία πρός τόν Θεό καί ὅ,τι τοῦ ζητοῦμε τό λαμβάνουμε ἀπό Αὐτόν, διότι τηροῦμε τίς ἐντολές Του καί πράττουμε τά ἀρεστά ἐνώπιόν Του 2. Γι αὐτό καί ὁ προφήτης Δαυίδ δέν εἶπε «εἰσήκουσάς μου», ἀλλά «τῆς δικαιοσύνης μου», δείχνοντας τήν παρρησία του πρός τόν Θεό καί ὅτι μέ αὐτήν προσερχόταν πάντοτε στόν Κύριο, γιά νά προσευχηθεῖ. Ἐδῶ θά πρέπει νά προσέξουμε νά μήν προσάψει κανείς στόν Δαυίδ τήν μομφή τοῦ μεγαλορρήμονος ἐξ αἰτίας τῶν λόγων αὐτῶν. Ὁ ἅγιος ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ δέν γράφει αὐτά γιά νά καυχηθεῖ, ἀλλά μέ πολλή ἁπλότη- 18 Eκ ΒαθEων

19 Ἐξωκκλήσι Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου. τα καί ταπείνωση ἐμφορούμενος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα διατυπώνει αὐτήν τήν πραγματικότητα, προκειμένου νά μᾶς προσφέρει κοινή διδασκαλία καί παραίνεση, ἡ ὁποία φέρει σέ ὅλους μας πολύ κέρδος. Ἐπίσης, ἐδῶ τήν λέξη δικαιοσύνη δέν θά πρέπει νά τήν ἐκλάβουμε μέ τήν στενή ἔννοια τῆς ἀρετῆς πού εἶναι ἀντίθετη πρός τήν ἀδικία. Στόν στίχο αὐτό, ὅπως καί σέ πλῆθος ἄλλων χωρίων τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἡ λέξη δικαιοσύνη δηλώνει τό σύνολο τῶν ἀρετῶν. Ἔτσι, ὅπως χαρακτηριστικά σημειώνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, καί ὁ Ἰώβ χαρακτηρίζεται δίκαιος ἀπό τήν Γραφή, «πᾶσαν ἔχων ἀρετήν ἀνθρωπίνην» 3, ἐπειδή δηλαδή εἶχε ὅλες τίς ἀρετές πού μπορεῖ νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος. Ἄρα ἄν εἰσακούσθηκε ἡ προσευχή τοῦ Δαυίδ ἀπό τόν Θεό, αὐτό ὀφείλεται, ὅπως ὁ ἴδιος τό ὁμολογεῖ, στό ὅτι προσῆλθε στόν Θεό ἔχοντας ὡς συνήγορό του τήν δικαιοσύνη, δηλαδή τήν σύνολο ἀρετή. Ὅποιος λοιπόν θέλει ὁ Θεός νά εἰσακούει τίς προσευχές του ὀφείλει νά τηρεῖ τίς ἐντολές Του καί νά ἐφαρμόζει στήν ζωή του τό θεῖο θέλημα. Τότε, ἐνῶ ἀκόμη δέν θά προφταίνει νά τελειώσει τήν μέ συντριβή καί ταπείνωση καρδίας προσευχή του πρός τόν Κύριο, ὁ Θεός θά σπεύδει νά τόν βοηθήσει. Στήν συνέχεια ὁ ἅγιος βασιλιάς μέ τήν φράση «ἐν θλίψει ἐπλάτυνάς με» μᾶς φανερώνει πῶς ἀκριβῶς τόν βοήθησε ὁ Θεός, καί πῶς βοηθάει κάθε ἐνάρετο ἄνθρωπο, ὅταν ἐκεῖνος ἐν θλίψει εὑρισκόμενος προσεύχεται πρός Αὐτόν. Δέν λέγει ὁ Δαυίδ ὅτι ὁ Θεός ἀπομάκρυνε τίς θλίψεις καί ἐξαφάνισε τούς πειρασμούς, ἀλλά ὅτι ἀφήνοντάς τον μέσα στίς θλίψεις, τοῦ δημιούργησε ἐκεῖ εὐρυχωρία καί παρηγόρησε τήν ψυχή του. Μέ αὐτόν λοιπόν τόν τρόπο συνηθίζει ὁ Θεός νά διασώζει τούς ἀνθρώπους του, πού εὑρισκόμενοι σέ θλίψεις, ἐπικαλοῦνται τήν βοήθειά Του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εἶναι οἱ τρεῖς παῖδες ἐν καμίνῳ, τούς ὁποίους δέν ἔβγαλε ἀπό Εκ ΒαθΕων 19

20 Ἔργο Κώστα Ἀδάμου. τήν φοβερή κάμινο, ἀλλά μέσα στήν φωτιά δημιούργησε θαυμαστή δρόσο. Ἐπίσης, ὁ προφήτης Δανιήλ θαυμαστώθηκε ἀπό τόν Θεό μέσα στόν λάκκο τῶν λεόντων, τά ὁποῖα ἐνῶ ἦταν πεινασμένα, δέν τόν πείραξαν καθόλου. Ἀλλά καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος διά μέσου τῆς ἀσθενείας τῶν ἀπείρων θλίψεων ἀναδείχθηκε μέγας καί μολονότι «τρίς», δηλαδή πολλές φορές, παρεκάλεσε τόν Κύριο νά ἄρει τίς θλίψεις αὐτές, ὥστε νά κηρύττει τό Εὐαγγέλιο ἀπροσκόπτως, ἔλαβε σταθερή τήν ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ: «ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου ἡ γάρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» 4. Γι αὐτό κατανοῶντας τήν μεγάλη σπουδαιότητα τοῦ λόγου τούτου τοῦ Κυρίου διεκήρυττε ὅτι ἀναπαύεται πλέον περισσότερο στίς ἀσθένειες, στίς προσβολές, στίς στερήσεις, στούς διωγμούς καί τίς στενοχώριες γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ διότι, ὅταν ἀνθρωπίνως ἀσθενεῖ, τότε εἶναι ὄντως δυνατός 5. Ἀπό τά λόγια αὐτά τοῦ ἀποστόλου Παύλου καταδεικνύεται ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο ὁ Θεός ἀρκετές φορές δέν μᾶς βγάζει ἀπό τίς θλίψεις, ἀλλά μέσα σέ αὐτές μᾶς ἀναψύχει. Τό κάνει αὐτό, γιά νά φανεῖ ξεκάθαρα ἡ παντοδυναμία Του καί ἔτσι νά ὠφεληθεῖ πολύ ὡς πρός τήν πίστη καί ὁ θλιβόμενος καί αὐτοί πού τόν βλέπουν νά λάμπει θαυμαστῶς μέσα στίς θλίψεις. Ἐπίσης, ἔτσι γίνεται πιό φιλόσοφος ὁ πιστός κατανοῶντας τήν ματαιότητα τῶν ἐπιγείων καί μαθαίνοντας νά ἐπιδιώκει τά πνευματικά. Γίνεται ἐπίσης πιό καρτερικός, μαθαίνει νά ὑπομένει καί νά ἐπιμένει στόν ἀγῶνα τῆς εὐσεβείας, καί ἡ ἐλεύθερη βούλησή του καί ὁρμή πρός τόν Θεό ἀτσαλώνεται καί ἀποκτᾶ βαθύτατες ρίζες, ὥστε νά καταστεῖ ἱκανή καί ἄξια νά συγκρατήσει πά νω της εἰς τόν αἰῶνα ἄφθονη τήν θεία χάρη. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι ὁ πλατυσμός - ἡ εὐρυχωρία μέσα στίς θλίψεις νοεῖται καί κατά ἕναν ἄλλον ἐπίσης τρόπο. Τόν καιρό τῶν δοκιμασιῶν, ἡ ψυχή ἐξ αἰτίας τῶν θλίψεων ἀπαλλάσσεται ἀπό τά πάθη καί τίς πολλές ἁμαρτωλές καταστάσεις. Διότι πολλοί, ὅταν εὐημεροῦν, ἔχουν πολλούς ἄτοπους ἔρωτες, πού θλίβουν τήν ψυχή τους, εἴτε χρημάτων, εἴτε σωμάτων, εἴτε ἄλλων παρομοίων ἀπαραδέκτων καταστάσεων. Μόλις ὅμως βρεθοῦν σέ κάποια θλίψη, ἐλευθερώνονται ἀπό ὅλα αὐτά καί βρίσκουν πλατυσμό - εὐρυχωρία. Ἑπομένως, ὅταν βρισκόμαστε σέ κάποια δοκιμασία στήν ζωή μας καί ἐπικαλούμαστε τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ καί αἰσθητῶς δέν τήν βλέπουμε, ἄς προσέξουμε μήπως ἡ θεία ἀντίληψη εἶναι κρυμμένη μέσα σέ αὐτή τήν ἴδια τήν θλίψη, ἀπεργαζόμενη τήν ἀπαλλαγή μας ἀπό τά πάθη πού μᾶς στενοχωροῦν, αὐξάνοντας μέσα μας τήν μνήμη τοῦ Θεοῦ καί τήν αἴσθηση τῆς θείας χάριτος καί γεννῶντας τήν ἐλπίδα τῆς Αἰωνίου Ζωῆς, ἀπό τήν Ὁποία δέν ὑπάρχει τίποτε τό πλέον ἐπιπόθητο. Ἄς καταπαύσουμε ὅμως ἐδῶ τόν λόγο μας, γιά νά μήν κουράσουμε τόν ἀναγνώστη, πιστεύοντας ὅτι σέ πολύ ἁδρές γραμμές μέ τήν βοήθεια του ἱεροῦ Χρυσοστόμου καταδείχθηκε κάπως τό νόημα τοῦ πρώτου στίχου τοῦ ψαλμοῦ αὐτοῦ τοῦ Δαυίδ. Υποσημειώσεις 1. Περί μετανοίας, PG 49, 286, 2. Bλ. Α Ἰω. 3,21-22, 3. Βλ. Ἰω. Χρυσοστόμου, Εἰς τόν Ἰώβ, PG 64, 516, 4. B Κορ. 12,9, 5. Β Κορ. 12, Eκ ΒαθEων

21 ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ τοῦ πρωτ. Κυριάκου Χατζηδήμου Τήν πρώτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν, ἑορτάζει θεοπρεπῶς ἡ ἁγιωτάτη Ὀρθοδοξία μας. Ἡ παμπόθητη κοινή Μητέρα ὅλων μας! Καί ἑπομένως γιορτάζουμε ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι. Συγχρόνως ὅμως καλοῦμαστε ὡς Ὀρθόδοξοι χριστιανοί, νά ἀνανεώσουμε τήν αὐτοσυνειδησία μας, νά ἐπαναβεβαιώσουμε τή μοναδικότητα τῆς πίστεώς μας καί νά ἐπαναλάβουμε τήν ἱερή ὑπόσχεση τῶν Πατέρων μας: «... οὐκ ἀρνησόμεθά σε φίλη Ὀρθοδοξία. Ἔν σοι ἐγεννήθημεν καί ἐν σοί κοιμηθησόμεθα. Εἰ δέ καί καλέσει καιρός, μυριάκις ὑπέρ σου τεθνηξόμεθα» (ὕμνος τῆς Ὀρθοδοξίας, ποίημα Ἰωσήφ Βρυεννίου). Ἔχουν περάσει 2011 χρόνια ἀπό τή μοναδική καί ἀνεπανάληπτη τομή τῆς ἱστορίας μέ τή σάρκωση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου, καί στή συνέχεια τή σταυρική θυσία Του καί τήν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασή Του, καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὑψώνει μέ ἀρχοντική σεμνότητα τό θεόμορφο πρόσωπό της, γιά νά διαλαλήσει τά μεγαλεία καί τή δόξα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, πού μέ τό ἔλεος καί τή χάρη Του ἀξιώθηκε νά διασώσει καί νά προσφέρει στήν ἀνθρωπότητα μέσα στό ὀστράκινο σκεῦος της. Ντυμένη τόν πορφυροῦν χιτώνα τῶν ἀναρίθμητων μαρτύρων της, καί στεφανωμένη μέ τή σοφία τῶν μεγάλων Πατέρων καί Διδασκάλων της, ποτισμένη ἀπό τίς ροές τῶν δακρύων καί τῶν ἱδρώτων τῶν ἀσκητῶν της μέ ταπείνωση μεγαλύνει Αὐτόν πού τήν ἐμεγάλυνε. Τόσα χρόνια προσφορᾶς, θυσίας, δόξας καί ταπεινώσεως, πώς εἶναι δυνατό νά μείνουν ἀπαρατήρητα ἀπό τόν ἄνθρωπο τῆς ἐποχῆς μας, ὅσο κι ἄν ἔχει ἀμβλυνθεῖ ἡ ὅρασή του καί νεκρωθεῖ ἡ εὐαισθησία του ἀπό τήν ὑλοφροσύνη τῶν καιρῶν μας; Ἡ εὐδοκία τοῦ Θεοῦ ἀνέδειξε τόν σωτῆρα τοῦ κόσμου στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μέ τήν ἐπιφοίτηση τοῦ Παναγίου Πνεύματος τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς ὁ πρῶτος πυρήνας τῶν Εκ ΒαθΕων 21

22 μαθητῶν καί ἀποστόλων, πού ἀποδέχθηκαν τόν Ἰησοῦ Χριστό ὡς σωτήρα τοῦ κόσμου καί ἔγιναν μάρτυρες τοῦ ἐπιγείου βίου Του, τοῦ Σταυροῦ καί προπαντός τῆς Ἀναστάσεώς Του, πλάτυνε τούς ὁρίζοντές του, γιά νά περιλάβει μέσα του τά «ἔθνη», τούς μή Ἰουδαίους τῆς τότε ἐποχῆς. Ἔτσι ἡ πόρτα ἄνοιξε διάπλατα, γιά νά εἰσέλθουν στήν πρώτη Ἐκκλησία οἱ Ἕλληνες καί σέ λίγες μόλις δεκαετίες οἱ ἐξ Ἑλλήνων Χριστιανοί ἀπετέλεσαν τήν πλειονότητα τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας καί θά λέγαμε πώς τήν πήρανε στά χέρια τους. Ὅλα ἔδειχναν πλέον ὅτι τό Ἑλληνικό πνεῦμα μέ τόν οἰκουμενικό χαρακτήρα του εἶχε κληθεῖ ἀπό τό Θεό νά σφραγίσει ἀνεξίτηλα τήν ἱστορική πορεία τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ὀρθοδοξία θά λάβει ἔντονα τά χαρακτηριστικά τοῦ πνεύματος αὐτοῦ, ἀλλά ὄχι γιά νά γίνει στενά ἑλληνική. Οἱ ρίζες της βρίσκονται βαθιά στό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο «οὐκ ἑνι Ἕλλην καί Ἰουδαῖος, περιτομή καί ἀκροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, ἐλεύθερος» (Γαλ. 3, 28). Σφραγισμένη ἀπό τό ἑλληνικό πνεῦμα, ἡ Ὀρθοδοξία παρέμεινε στή φύση της οἰκουμενική, ἀγκαλιάζοντας στά σπλάχνα της κάθε ἄνθρωπο ἀνεξάρτητα ἀπό τή φυλή, τή γλῶσσα καί τόν πολιτισμό του. Δέν δέχθηκε ποτέ τόν ἐγκλωβισμό της στά στενά ὅρια ἑνός ἐθνικισμοῦ, καταδίκασε, μάλιστα, ὡς αἵρεση κάθε μορφή ἐθνοφυλετισμοῦ. Οὔτε ἐννόησε ποτέ τόν ἑαυτό της ὡς μιά χριστιανική ὁμολογία ἤ μιά ἐξωτική «Ἀνατολή», ἀλλά ὡς τή «Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία» (Σύμβολο τῆς Πίστεως). Οἱ Μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, πάλεψαν σκληρά γιά νά ἐκχριστιανίσουν τόν ἀρχαῖο ἑλληνο-ρωμαϊκό κόσμο. Μέ πρωταγωνιστές τά δημιουργικά πνεύματα τῶν Ἑλλήνων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας σμιλεύτηκε μιά νέα ἱστορική πραγματικότητα, στήν ὁποία ὁ λόγος, δῶρο ἑλληνικό, μάθαινε νά συνυπάρχει μέ τήν ἀγάπη, δωρεά τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί τό ἑλληνικό πάθος γιά τήν ἀλήθεια νά συμβιώνει μέ τή χριστιανική πίστη, στό ὑπέρλογο. Οἱ Οἰκουμενικές Σύνοδοι τῶν ὀκτώ πρώτων αἰώνων τῆς ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας, φωτισμένες ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, παρέδωσαν στήν ἱστορία τήν ἀποκάλυψη τοῦ μυστηρίου του ἑνός Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νά ἑνωθεῖ μέ τό Θεό κι ἐκεῖ καταξιώνεται, θεώνεται καί μεγαλύνεται. Τί περισσότερο, ἀλήθεια, θά μποροῦσε νά ἐπιθυμεῖ καί νά ἐπιδιώκει ὁ ἄνθρωπος; Ἔχοντας ὡς βάση αὐτόν τόν προορισμό τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔπλασε τή λατρεία της πρός τόν Θεό εὐχαριστιακά καί δοξολογικά, μεταφέροντας στήν ἱστορία τό ἐσχατολογικό της ὅραμα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τή θέα τῆς δόξας Του. Οἱ Ναοί πού οἰκοδόμησαν οἱ Ὀρθόδοξοι ἐξωτερικά πῆραν τό σχῆμα τοῦ «κεκλιμένου οὐρανοῦ» τῆς θείας ἀγάπης, πού ἐνσάρκωσε ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος «ἔκλινε οὐρανοῦς καί κατέβει», ἐνῶ στό ἐσωτερικό τους μετέφεραν τή λάμψη τῆς μέλλουσας βασιλείας Του. Μέ τίς τοιχογραφίες γύρω μας, μέ τίς μορφές τῶν ἁγίων δίπλα μας, αἰσθανόμαστε «σύν πᾶσι τοῖς ἁγίοις» μέσα στόν Παράδεισο. Ἐπιστρατεύοντας τήν τέχνη στήν ὑπηρεσία τῆς θεολογίας καί τή θεολογία στήν ἔκφραση τῆς τέχνης, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σφράγισε τόν πολιτισμό μέ τήν ἀνεξίτηλη σφραγίδα, πού θά φέρουν γιά πάντα τά μεγάλα καλλιτεχνικά δημιουργήματα τῆς βυζαντινῆς ἐποχῆς στήν εἰκονογραφία, τήν ἀρχιτεκτονική, τήν ποίηση, τή μουσική, τά γράμματα. Ἐκτός ἀπό τό μεγαλεῖο τῆς λατρείας της, ἡ Ὀρθοδοξία ἔδωσε ἔμφαση στήν ἄσκηση. Γέμισε τόν 22 Eκ ΒαθEων

23 κόσμο μέ πιστούς, πού «κένωσαν» τόν ἑαυτό τους ἀπό κάθε δόξα, σταυρώνοντας τό ἴδιο τους τό θέλημα. Τό νέφος τῶν ἁγίων ἀσκητῶν μαζί μέ ἐκεῖνο τῶν ἁγίων μαρτύρων, ἀποτελεῖ ἀπόδειξη πώς ἡ Ὀρθοδοξία δέ φυγομάχησε ποτέ στήν πάλη τοῦ ἀνθρώπου μέ τό κακό, ἀλλά ἔχοντας πάντα τό βλέμμα της ἐστραμμένο στά ἔσχατα, στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ἀντλοῦσε δύναμη καί ἀνδρεῖο φρόνημα γιά τήν πάλη αὐτή. Δέν πίστευε ποτέ ὅτι τό κακό μπορεῖ νά νικηθεῖ μέ τό κακό, ἀλλά μόνο μέ τό ἀγαθό, μέ τήν ἀγάπη καί τήν καλοσύνη. Στάλαξε ἔτσι μέσα στήν καρδιά τοῦ κόσμου ἕνα νέο ἦθος, ἐντελῶς διαφορετικό ἀπό ἐκεῖνο τοῦ «κόσμου τούτου», ἕνα ἦθος πού ὅσο καί νά φαίνεται στή λογική αὐτοῦ τοῦ κόσμου ἀναποτελεσματικό καί ἐξωπραγματικό, δέν θά παύσει νά ἔχει τήν ἀξία του. Ἡ ὑποχρέωση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας νά ζεῖ καί νά πορεύεται μέσα στήν ἱστορία, χωρίς νά χάνει τόν ὁραματισμό τοῦ ἐσχατολογικοῦ προορισμοῦ τοῦ κόσμου, τήν ὁδήγησε ἀναπόφευκτα στήν ἀνάπτυξη δομῶν καί θεσμῶν. Ἡ ἐσωτερική ζωή της ὀργανώθηκε στή βάση τῆς δομῆς τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Πιό συγκεκριμένα, ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι ὁ προεστός τῆς εὐχαριστιακῆς συνάξεως, δηλαδή τῆς Θείας Λειτουργίας, ὡς εἰκόνα Χριστοῦ καί κέντρο τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος περιστοιχίζεται ἀπό τούς πρεσβυτέρους, τούς διακόνους καί τόν πιστό λαό πού εἶναι συνηγμένοι «ἐπί τό αὐτό». Στήν ὅλη διοικητική δομή της, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διαμορφώθηκε σέ σύστημα αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ἴσων καί αὐτοδιοίκητων, οἱ ὁποῖες παραμένουν ἑνωμένες στήν ἴδια πίστη καί λατρεία, καί ἀποφασίζουν συνοδικά ὑπό τήν προεδρία τοῦ πρώτου ἐξ αὐτῶν, μεταξύ ἴσων, ὁ ὁποῖος κατά τό Κανονικό Δίκαιό της εἶναι ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως καί Νέας Ρώμης. Ἐξωτερικά, στή σχέση της μέ τόν κόσμο καί τήν κρατική ἐξουσία ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπέδωσε «τά τοῦ καίσαρος τῷ καίσαρι καί τά τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ». Δέν διεκδίκησε ποτέ κοσμική ἐξουσία, παρά μόνον ὅταν ὁ λαός της δέν διέθετε πολιτική δύναμη καί ἐλεύθερη ἐκπροσώπηση. Δέν καταγράφονται στήν ἱστορία της συγκρούσεις μέ τό κράτος, ἐνῶ στό Βυζάντιο, πού ἀποτελεῖ καί τήν κατ ἐξοχήν διαμορφωτική περίοδο τῆς Ἱστορίας της, ἐπικράτησε ἡ λεγόμενη «ἀρχή τῆς συναλληλίας» στή σχέση Ἐκκλησίας καί Πολιτείας, μιά ἀρχή εἰρηνικῆς συνυπάρξεως καί συνεργασίας τῶν δύο θεσμῶν. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἡ Ὀρθοδοξία ἀπέφυγε τήν ἐκοσμίκευση, διατηρῶντας ἀλώβητο τόν προσανατολισμό της. Μετά τόν 11ο αἰώνα καί τό θλιβερό σχίσμα μεταξύ Ρώμης καί Κωνσταντινούπολης τό 1054 μ.χ., ὁ τραυματισμός στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ὑπῆρξε βαρύτατος. Ἡ Ὀρθοδοξία ὑποχρεώθηκε νά περιορισθεῖ κυρίως στήν «Ἀνατολή». Ἀναπτύσσεται μιά ἀντιπαλότητα μεταξύ τῶν χριστιανῶν τῆς Δύσης καί τῆς Ὀρθοδοξίας. Οἱ σταυροφορίες πού ἐξαπέλυσαν οἱ δυτικοί κατά τῆς Ὀρθοδοξίας ἔπληξαν ἀκόμα περισσότερο τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί διεύρυναν τό χάσμα, κάτι πού ὑπάρχει μέχρι καί σήμερα. Ἡ ἐμφάνιση τοῦ προτεσταντισμοῦ στή Δύση διαίρεσε τόν Χριστιανισμό σέ «ὁμολογίες» καί οἱ δυτικοί δυστυχῶς κατέταξαν τήν Ὀρθοδοξία μεταξύ τῶν χριστιανικῶν ὁμολογιῶν. Μέγα λάθος! Εκ ΒαθΕων 23