ΝΕΦΕΛΑΙ ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ, ΥΠΗΡΕΤΗΣ, ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗΣ. (Οικία Στρεψιάδου). Στρεψιάδης

Transcript

1 ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗΣ ΘΕΡΑΠΩΝ ΣΤΡΕΨΙΑΔΟΥ ΜΑΘΗΤΗΣ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΧΟΡΟΣ ΝΕΦΕΛΩΝ ΔΙΚΑΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΑΣΙΑΣ ΔΑΝΕΙΣΤΗΣ ΑΜΥΝΙΑΣ ΔΑΝΕΙΣΤΗΣ ΜΑΡΤΥΣ ΧΑΙΡΕΦΩΝ

2 ΝΕΦΕΛΑΙ ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ, ΥΠΗΡΕΤΗΣ, ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗΣ (Οικία Στρεψιάδου). Πω! Πω! τι νύκτ ατέλειωτη, Ζευ των θεών πατέρα, μη δεν θα φέξ ημέρα; Τον πετεινό τον άκουσα εδώ και τόσην ώρα, κι οι δούλοι το στρωσαν βαριά και ρουχαλίζουν τώρα, ενώ δεν ήξευραν προτού την γλύκα του ροχαλητού. Ανάθεμά σε, πόλεμε, για χίλια δυο κακά, που δεν μπορώ να τιμωρώ μηδέ τα δουλικά, και τούτο το καλό παιδί κοιμάται νάνι νάνι κι εις πέντε μαλακές προβιές κουβαριασμένο κλάνει. Λοιπόν ας ρουχαλίζομε κατακουκουλωμένοι, μα δεν μπορώ να κοιμηθώ κι ύπνος δεν κατεβαίνει. Τ άλογα με δαγκάνουνε, των στάβλων η δαπάνη, και τ άλλα χρέη τα πολλά, που χω για τούτον κάνει, κι αυτός με μακριά μαλλιά έχει μονάχη του δουλειά τις άμαξες και τ άλογα και τις ιπποδρομίες, κι εγώ παθαίνω, χάνομαι για τούτες τις ζημίες, κοιτάζοντας τις είκοσι πως τρέχει το φεγγάρι κι οι τόκοι παραπλήθυναν κι έχουνε δρόμο πάρει. Παιδί, τον λύχνον άναψε και φέρε το τεφτέρι και δος μου το στο χέρι, να δώ σε ποιους και τι χρωστώ κι οι τόκοι πώς πηγαίνουν κι ως τώρα πόσοι βγαίνουν. Μνας στον Πασία δώδεκα μα πώς; για ποιαν αιτία; τότε που πήρα τ άλογο ναι, ναι, τον Κοππατία. Τι συμφορά! δεν μου χυναν καλύτερα το μάτι.

3 (ονειρευόμενος) Πήγαινε, Φίλων, μ αδικείς, τον δρόμο σου περπάτει. Νά το κακό που μ έφαγε, κι ακόμη σαν κοιμάται τους δίφρους ονειρεύεται και τ άλογα θυμάται. (ονειρευόμενος) Τι δρόμους τα πολεμικά θα τρέξουν; Για χατίρι σου τρέχει πολλούς ο κύρης σου. Ας δούμε κι άλλα χρέη μας ύστερ απ τον Πασία για καροτσάκι και τροχούς τρεις μνας στον Αμυνία. (ονειρευόμενος) Ξετίναξέ μου τ άλογα κι απέξω φέρε μού τα. Συ, γυιέ μου, τον πατέρα σου ξετίναξες με τούτα τότε που για χατίρι σου μπερδεύτηκα με δίκες, κι ενέχυρα μου γύρευαν να δώσω κι υποθήκες. (εξυπνών) Τι στρέφεσαι κι αγκομαχάς και νύστα δεν σε πιάνει. Δημοτικός εισπράκτορας στο στρώμα με δαγκάνει. Μην κάνεις έτσι κι άφησε να κοιμηθώ

4 Κοιμήσου, μα θα ξεσπάσουν όλ αυτά κατά της κεφαλής σου. Η προξενήτρ ανάθεμα, κακό ψυχρό της φλάρο, που μου κανε τις προξενιές τη μάννα σου να πάρω. Εζούσα πρώτα ξένοιαστα κι απλά χωρίς στολίδια γεμάτος από μέλισσες και τσίπουρα και γίδια, μα πήγα κι επαντρεύτηκα χωριατομαθημένος ανεψιά του Μεγακλή, των Μεγακλήδων γένος, μέσ από την πρωτεύουσα τρανή και κορδωμένη, που σαν Κοισύρα φούσκωνε στολίδια φορτωμένη. Και σαν γλυκοκοιμότανε την νύκτα στο κρεβάτι μ εμένα τον χωριάτη, εγώ τρυγιές εμύριζα, σύκα, μαλλί, τραγίλα, και τόση βαρβατίλα, κι εκείνη πάλι μύριζε κρόκους και μύρα τόσα, παιχνίδια και φιλήματα, που κάνουν με την γλώσσα, και γυναικίλα κι έρωτα και γκάστρωμα και γέννα κι έξοδα πεταμένα, κι ούτε καθόταν άεργη, μα δώσ του και καμώματα, ραψίματα, ξηλώματα, κι αυτό το ρούχο δείχνοντας για πρόφασι «κυρά, πολύ το παραξήλωσες» της έλεγα ξερά. Υπηρέτης Το λάδι μας εσώθηκε και το λυχνάρι σβήνει. Πάλι τον λύχνο μ άναψες, που τόσο λάδι πίνει. Έλα κοντά μου γρήγορα να πάρεις δυο σφοντύλια. Υπηρέτης Γιατί;

5 Και πάλι τα παχιά μού κάθισες φυτίλια. Ύστερα σαν γεννήσαμε τον γιο τον κανακάρη εμάλωνα για τ όνομα μαζί με το ζευγάρι. Αυτή βαστούσε σαν τρανή τη μύτη της ψηλά κι ίππον ζητούσε στ όνομα να βάλει και καλά, ωσάν να λέμε Ξάνθιππο, Χάριππο, Καλιππίδη, κι εγώ σαν του παππούλη μου το θελα Φειδωνίδη. Μετά πολλά μαλώματα μια συμφωνία κάναμε και Φειδιππίδη το παιδί κοντολογίς το βγάναμε. Κι αυτή συχνά τον έπαιρνε τον γιο της με καμάρι και του λεγε χαϊδευτικά: «σαν γίνεις παλικάρι και τρέχεις μέσ στις άμαξες με κόκκινη πορφύρα ωσάν τον θειο σου Μεγακλή» κι εγώ τον λόγο πήρα: «από τη στάνη στη βοσκή σαν βγάζεις τα κατσίκια, ντυμένος σαν τον κύρη σου προβιά χωρίς μανίκια» όμως αυτός δεν μ άκουγε, και τότε συμφορά μου! κακές αρρώστιες ιππικές ρημάξαν τον παρά μου. Μα τώρα, που στριφογυρνώ και ξαγρυπνώ με κόπο, ευρήκα τέχνη θαυμαστή και κάποιο νέο τρόπο, κι αν καταφέρω το παιδί τα χρέη θα γλιστρήσω μα πρώτα πρέπει σιγαλά να τον γλυκοξυπνήσω. Γυιε μου, Φειδιππιδάκη μου Τι θέλεις; άφησέ με Δώσ μου το χέρι το δεξί και γλυκοφίλησέ με. Νάτο. Για πες μου μ αγαπάς;

6 Και με το παραπάνω, κι όρκο γι αυτό στον ιππικό τον Ποσειδώνα πιάνω. Μη, μη σ αυτόν τον ιππικό, στους άλλους όρκο κάνε, εκείνος μ εχαντάκωσε, που ξορκισμένος να ναι, Αλλ αν αλήθεια μ αγαπάς, στου κύρη σου τα λόγια υπάκουσε σαν φρόνιμος και δέσ τα κομπολόγια. Σε τι ν ακούσω; Τους κακούς τους τρόπους να ξεχάσεις κι όσα σου πω, παιδάκι μου, να πας να τα σπουδάσεις. Λέγε Θ ακούσεις ό,τι πώ; Σ ορκίζομαι, πατέρα. Βλέπεις την θύρα την μικρή και το σπιτάκι πέρα; Το δα, μα πες μου τ είν εκεί;

7 Σοφών σχολή μεγάλη, κι εις τούτο μέσα κάθονται φιλόσοφοι δασκάλοι, που λένε για τον ουρανό πως είναι σαν καμίνι κι εμείς τριγύρω κάρβουνα, κι όποιος λεπτά τούς δίνει με λόγια δίκια κι άδικα νικά και καταφέρνει τους άλλους ν αποπαίρνει. Και ποιοι ναι τούτοι; Πώς τους λεν δεν ξέρω και καλά, λαμπροί δασκάλοι κι αγαθοί με γράμματα πολλά. Α! α! κατάλαβα ποιους λες τους κακομοιριασμένους, τους παλιοψεύτες, τους χλωμούς, τους ξεπαπουτσωμένους, τον Χαιρεφώντα τον φτωχό κι εκείνον τον Σωκράτη. Μη λόγια λες μωρού παιδιού, φρονίμεψε κομμάτι, κι αν του σπιτιού σου το καλό πρώτη σου σκέψις είναι φασκέλωσε την ιππική και μαθητής των γίνε. Ποτέ μα τον Διόνυσον, κι αν όλα μού χαρίσεις του Λεωγόρα τα πουλιά Παιδάκι μου να ζήσεις έλα να πας εις τους σοφούς

8 Και τι μ αυτούς θα βγάλω; Έχουν δυο λόγους, τον μικρό καθώς και τον μεγάλο, κι ο πιο μικρός από τους δυο κερδίζει περισσότερα σαν λέει τ αδικότερα. Τούτον αν μάθεις, απ αυτά, που χρεωστώ για σένα, ούδ οβολό τρεχούμενο θα δώσω σε κανένα. Παν του κακού τα λόγια σου, δεν θα με παρασύρεις Πώς θα φανώ μπρος στους ιππείς χλωμός και κακομοίρης; Αλλ όμως μα την Δήμητρα δεν θα ταΐζω τώρα και σένα και τον Ζύγιο και τον παληο Σαμφόρα Φεύγ απ εδώ στους κόρακας Ποτέ δεν θα μ αφήσει ο θειος μου δίχως άλογα, τούτος θα με φροντίσει. Φεύγω λοιπόν, δεν σε ψηφώ καθόλου για πατέρα. (φεύγει) ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΗΣ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ Μαθητής (έσωθεν) Στους κόρακας να πας ποιος είσαι συ, που πρόστυχα την θύραν μας κτυπάς;

9 Ο Φείδωνος και Κικυννεύς δημότης. Μαθητής Αγράμματος μα τους θεούς κι αγροίκος είσαι πρώτης, αφού με τόσην δύναμιν εκλώτσησες χυδαίαν, που μ έκαμες κι απέβαλα μίαν σοφήν ιδέαν. Εις τα χωράφια κάθομαι και να με συμπαθήσεις, μα πες μου την ιδέα σου κι εμένα να φωτίσεις, αυτήν, που τώρ απέβαλες Μαθητής Μη τέτοια μού ζητάς, σ άλλους αυτά δεν λέγονται παρά στους μαθητάς. Πες την με θάρρος, μυστικά σ εμένα μην κρατείς, κι εγώ κοντά σας έρχομαι να γίνω μαθητής. Μαθητής Θα σου τα πω, πλην όλ αυτά να τα θαρρείς χρηστήρια κι απόκρυφα μυστήρια. Τον Χαιρεφώντα ρώτησε τούτο δα, ο ψύλλος απ τα πόδια του σαν πόσα να πηδά, γιατί στο φρύδι δάγκασε τον Χαιρεφώντα ψύλλος και στου Σωκράτη πέταξε την κεφαλήν ο φίλος. Κι εκείνος πώς εμέτρησε;

10 Μαθητής Σοφότατα, και κρίνον. Ευθύς ανέλυσε κερί, και συλλαβών εκείνον εσκέφθη μέσα στο κερί τα πόδια να του βάλει, κι όταν ο ψύλλος πάγωσε κι απέμεινε κρυστάλλι, ξεφύτρωσαν στα πόδια του παπούτσια Περσικά, λοιπόν εκείνα τα λυσε κατόπιν τεχνικά, κι επακριβώς εμέτρησε και περιεσκεμμένως. Ζευ βασιλιά, τι νους βαθύς και λεπτοκαμωμένος! Μαθητής Μα τι θαυμαστικά θα πεις, αν μάθεις τώρα κάτι, εύρημα του Σωκράτη. Παρακαλώ σε, και μ αυτό την κεφαλή μου φώτισε. Μαθητής Ο Χαιρεφών ο Σφήττιος για τα κουνούπια ρώτησε αν με το στόμα τραγουδούν ή με τον πισινό. Κι εκείνος τ είπε; Μαθητής Τ άντερο πως το χουνε στενό, και της πνοής το φύσημα τραβά και πάει κάτω, λοιπόν στενό κωλάντερο κοντά σε κοίλο πάτο σπρώχνει σ αυτόν το φύσημα, κι ηχεί με βίαν όλος.

11 Μοιάζει λοιπόν με σάλπιγγα των κουνουπιών ο κώλος. Ω! τρεις φορές μακάριος για τέτοιες εφευρέσεις, που κάνει σε λεπτόλογες αντεροϋποθέσεις. Εύκολα σαν ενάγεται τις δίκες θα κερδίζει αφού βαθιά και τ άντερα των κουνουπιών γνωρίζει. Μαθητής Μια σκέψις τώρα προ μικρού του ξέφυγε μεγάλη με κάποια σαύρα Λέγε μου πώς ήταν τούτο πάλι; Μαθητής Εγύρευε του φεγγαριού περιστροφάς και δρόμους, κι ενώ μονάχος έχασκε με τους απάνω δόμους, μια σαύρ από την οροφή του χεσε νύχια και κορφή. Η σαύρα μ ευχαρίστησε, που χεσε τον Σωκράτη. Μαθητής Εχθές το δείλι για φαγί γριλώσαμε το μάτι. Και τι σοφίστηκε γι αυτό μια τέτοια κεφαλή; Μαθητής Να! την παλαίστρα ράντισε με πάσπαλη ψιλή, κι ελύγισ έναν οβελό, κι επήρε διαβήτη, και λύσεις γεωμετρικού προβλήματος εζήτει, κι ενώ σ εκείνο πρόσεχαν τι θαυμαστή φενάκη! απ το τραπέζι των σφακτών εσούφρωσ έν αρνάκι.

12 Τι τον Θαλή θαυμάζομε; την θύρα να μ ανοίξεις κι αυτόν τον τετραπέρατο Σωκράτη να μου δείξεις. Θέλω να γίνω μαθητής Ποια τούτα τα θηρία, των Αθανάτων Ηρακλή; (ο μαθητής ανοίγει) Μαθητής Πώς χάσκεις μ απορία; με τι τα βρίσκεις όμοια; Τα βρίσκω σαν κι εκείνα της Πύλου τα λαγωνικά, που ψόφησαν στην πείνα. Κι αυτοί που βλέπουν μές στη γη τι τάχατε χαλεύουν; Μαθητής Αυτοί ζητούν τα κάτω γης. Βολβούς λοιπόν γυρεύουν. Για τούτους μη σκοτίζετε καθόλου το κεφάλι κι εγώ γνωρίζω πού καλοί φυτρώνουν και μεγάλοι. Κι αυτοί που τόσο σκύβουνε τι κάνουν, τι ζητούν; Μαθητής Το σκότος το Ταρτάρειον σκυμμένοι μελετούν. Κι ο πισινός των στα ψηλά τι τάχατε κοιτάζει; Μαθητής

13 Αστρονομίαν υψηλήν μονάχος του σπουδάζει. (προς τους Μαθητάς) Μα σύρτε μέσα μη σας δει Προσμείνατε κομμάτι για τη δική μου τη δουλειά να σας ρωτήσω κάτι. Μαθητής Δεν επιτρέπεται πολύ να μένουν στον αέρα. Μα τ είν αυτά για τους Θεούς κι η μία κι άλλη σφαίρα; Μαθητής Αστρονομία μεν αυτή.\ Κι αυτό; Μαθητής Γεωμετρία. Και δεν μου λες, παρακαλώ, σε τι σας είναι χρεία; Μαθητής Μετρά την γην. Την κληρωτήν; Μαθητής Όλην.

14 Τι λες, παιδί μου; συμφέρει τέτοιο μάθημα για το καλό του Δήμου. Μαθητής Ιδού κι ο χάρτης κάθε γης εντεύθεν μεν Αθήναι. Αμ δε; κανένας δικαστής παρών εδώ δεν είναι. Μαθητής Να και χωριό των Αθηνών. Και πού ναι Κικυννείς; από τους συνδημότας μου δεν φαίνεται κανείς. Μαθητής Νά τους εδώ κι οι χωρικοί μα κοίταξε μακράν εκεί φαρδιά πλατιά την Εύβοια, τι μήκος και τι πλάτος! Ο Περικλής μαζί με σας την πήγε κατά κράτος. Κι η Λακεδαίμων; Μαθητής Νάτην να Πόσο κοντά μας στέκει! φροντίστε να την πάτε σεις μίλια πολλά παρέκει

15 Μαθητής Αυτό δεν είναι δυνατόν. Κακή ψυχρή σας μέρα. Μα πες μου τώρα ποιος αυτός, που κρέμετ εκεί πέρα; Μαθητής Εκείνος. Ποιος;\ Μαθητής Ο δάσκαλος. Ε! Σωκράτη έλα και φώναξέ μου τον με μια φωνή γεμάτη. Μαθητής Κράξε τον συ δεν ευκαιρώ και μη μ απασχολείς. ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ Σωκράτη, Σωκρατάκη μου

16 Θνητέ, τι με καλείς; Και πρώτα σε παρακαλώ τι κάνεις αυτού πέρα; Παρατηρώ τον ήλιον και τρέχω στον αέρα. Πώς δεν τον βλέπεις απ τη γη, μα μέσ απ το καλάθι; Πρεπόντως τα μετέωρα δεν ήθελα τα μάθει, αν κρεμαστόν δεν άφηνα τον νουν μου στον αιθέρα σμίγων την σκέψιν την λεπτήν με τον λεπτόν αέρα. Αν δ εκ των κάτω τ άνωθεν ο νους περιεσκόπει θ απέβαιναν ανωφελείς των ερευνών οι κόποι, διότ η γη τραβά χαμαί με βίαν τον χυμόν της σκέψεως ημών. Τοιούτον και στα κάρδαμα παρόμοιον συμβαίνει Πώς; ο χυμός της σκέψεως στα κάρδαμα πηγαίνει; Αλλά κατέβα γρήγορα, Σωκράτη, να σε δω να με φωτίσεις και γι αυτά, που μ έφεραν εδώ. Τι θέλεις κι ήλθες στην Σχολήν; Την γλώσσα να τροχίσω. Για τόκους δανεισταί στρυφνοί με παίρνουν μπρος και πίσω

17 και μ αφαιρούν το πράμα μου Πώς σου λθε να το πάθεις; Με τ άλογ αφανίστηκα, μα τώρα να με μάθεις τον έν από τους λόγους σου, το πώς να μην πληρώσω, κι ό,τι ζητείς μα τους Θεούς ευθύς θα σου το δώσω. Σε ποιους θεούς ορκίζεσαι; για ποιους θεούς λαλείς στους μύστας της Σχολής; Τέτοιες μονέδες από μας κανείς δεν παραδέχεται. Τι; μήπως των Βυζαντινών τις σιδερένιες έχετε; Θέλεις τα θεία πράγματα να τα κατανοήσεις; Ακούς εκεί! Και με θεάς δικάς μας να μιλήσεις, με τας Νεφέλας; Μάλιστα. Σε προσκαλώ λοιπόν στην έδραν μας την ιεράν ν ανέβεις σιωπών.

18 Ιδού με. Τώρα φόρεσε και τούτο το στεφάνι. Τρέμω σαν τον Αθάμαντα θυσία μη με κάνει. Αυτά προς όλους γίνονται τους μύστας της Σχολής. Και τι θα βγάλω μ όλ αυτά; Θα μάθεις να μιλείς, θα φαίνεσαι πολύξερος και θα διδάσκεις τόσα λεπτόνους όπως πάσπαλη και σαν ροδάνι γλώσσα. Μα μη γυρνάς εδώ κι εκεί. Καθώς το λες θα γίνω, μ αυτά τα πασπαλίσματα μια πάσπαλη θα μείνω. Ευφήμει και την δέησιν ν ακούσεις με σιγήν. Αήρ αμέτρητε, κρατών μετέωρον την γην, αιθήρ λαμπρέ, και σεις, Θεαί Νεφέλαι, που βροντάτε, πηδήσετε μετέωροι και στον σοφόν πετάτε. Μην τις φωνάξεις, δάσκαλε, προτού να τυλιχθώ

19 με τούτο μου το φόρεμα να μην καταβρεχθώ. Ξέχασα και την σκούφια μου μαζί μου να την φέρω, αλλά πού να το ξέρω. Νεφέλαι πολυτίμητοι, φανείτε τώρα πλέον σ αυτόν τον γηραλέον, καν χιονώδεις κορυφάς Ολύμπων κατοικείτε και βράχους ιερούς, καν στου πατρός Ωκεανού τους κήπους συγκροτείτε μετά Νυμφών χορούς, καν εις τον Νείλον με χρυσάς υδρεύεσθε λαγήνους, καν στους σκοπέλους κάθεσθε του Μίμαντος εκείνους, όστις χιονοσκέπαστος εις πάσαν ώραν φαίνεται, καν πέραν στην Μαιώτιδα την λίμνην παραμένετε, δεχθείτε την θυσίαν μου, την δέησιν αυτήν, κι εμφανισθείτε χαίρουσαι στον νέον μαθητήν. ΧΟΡΟΣ ΝΕΦΕΛΩΝ, ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ Χορός Νεφέλαι σεις αιώνιαι, με την γοργήν μας πτήσιν ας φέρομεν την δροσεράν κι ευκίνητόν μας φύσιν εκ του πατρός Ωκεανού, των πόντων των ευρέων, στας δενδροφύτους κορυφάς των υψηλών ορέων, τ από μακράν φαινόμενα να θεωρώμεν μέρη, και γην οπού παχύνεται, καρπούς δ αφθόνους φέρει, και ποταμών κελάδημα μεγάλων κι ιερών και πόντον ηχηρόν. Λάμπει δ ο Φοίβος άγρυπνος παντού το φως του χύνων δια χρυσών ακτίνων. Μα τώρ ας αποσείσωμεν το νέφος, που σκεπάζει

20 την άφθαρτόν μας φύσιν, κι ας ίδωμεν δι οφθαλμού, που τα μακράν κοιτάζει, όλην την γύρω κτίσιν. Ως σεις θεαί σεμνόταται, Νεφέλαι τ ουρανού, ηκούσατε την δέησιν ικέτου ταπεινού. Ήκουσες τώρα την φωνήν και την βροντήν συγχρόνως που μούγγρισμα θεόσεπτον αφήκε βροντοφώνως; Κι εγώ, Νεφέλες, σας τιμώ, και θέλω να βροντήσω, και στις δικές σας τις βροντές με πόρδους ν απαντήσω, αλλά πολύ τις σκιάζομαι και τις φοβούμαι τόσο, που τώρα τούτη τη στιγμή κι αν επιτρέπετε και μη μπροστά σας θα κενώσω. Μην περιπαίξεις αναιδώς, μη σκώψεις, αλλά σίγα, μην είσαι σαν τους ποιητάς, που χρίονται με τρύγα. Ευφήμει πλήθος προς εδώ θεών ωραιοτάτων κινείται μετ ασμάτων. Χορός Κόραι, που φέρετε βροχήν, με δρόμον έλθωμεν ταχύν στην γην αυτήν την εύφορον της χώρας της Παλλάδος ευάνδρου δε κι ερατεινής του Κέκροπος κοιλάδος, όπου το σέβας ιερών αφράστων κι απορρήτων, κι εις παναγίας τελετάς προς μυουμένους λατρευτάς ανοίγεται το τέμενος των μυστικών αδύτων,

21 όπου θεών χαρίσματα και τόσα καλλωπίσματα, αγάλματα περιφανή, λαμπροί ναοί μαρμάρων, πομπαί και καλλιστέφανοι θυσίαι των μακάρων και τέρψεις πανηγύρεων εις διαφόρους ώρας, όταν δε πάλιν ο καιρός γελάσει της οπώρας, τότε τα Διονύσια με κλήματ αμπελώνων, τότε διαγωνίσματα χορών λιγυροφώνων, και των αυλών η Μούσα βαρύτονος ηχούσα. Σωκράτη σε παρακαλώ, πες μου ποιες είν εκείνες; απ όσα λεν μου φαίνονται σαν κάποιες ηρωΐνες. Είν αι Νεφέλαι, των αργών θεότητες μεγάλαι, που σήμερα και πάλαι μας δίδουν νουν και φρόνησιν κι ευφράδειαν γοργήν, και το παραλογίζεσθαι και το ψευδολογείν, και τρόπον ν ανευρίσκομεν μ εντέχνους περιφράσεις τον τόνον τον ανάλογον κατά τας περιστάσεις. Για τούτο μόλις άκουσα τα λόγια των ανάσανα κι εξέχασα τα βάσανα, και θέλω να ψιλολογώ για τον καπνό και γι άλλα ζητήματα μεγάλα, γνώμη με γνώμη να κεντώ, λόγια σε λόγια ν απαντώ, κι αν δεν τους είναι δύσκολο να τις παρακαλέσεις να λθουν εμπρός μου φανερά να πιάσω κάπως σχέσεις.

22 Κοίταξ εκεί στον Πάρνηθα πώς ήσυχα πηγαίνουν. Δείξε μου πού ναι; Νάτες να! Πολλαί πολλαί προβαίνουν μέσ από δάση και κρημνούς, κι εκ των πλαγίων άλλαι. Πώς δεν μπορώ να τις ιδώ; Τα δυνατά σου βάλε κι εκεί παρά την είσοδον προσήλωσε το μάτι. Θαρρώ πως μόλις άρχισα να διακρίνω κάτι. Μα τώρα καθώς φαίνονται θα τις ιδείς αλήθεια, εκτός αν έχεις, άνθρωπε, τσίμπλες σαν κολοκύθια. Ναι, ναι, τις βλέπω, σκέπασαν όλους τους γύρω τόπους. Και συ δεν ήξευρες θεαί πως είναι στους ανθρώπους;

23 Εγώ τις νόμιζα καπνό, δροσιά και πάχνη μόνο. Αλλ ήξευρε μα τους θεούς κι εγώ σε βεβαιώνω πως τρέφουν σοφιστάς αυταί πολλά σοφιζομένους, πολυτεχνίτας ιατρούς, προφήτας εμπνευσμένους, και μακρομάλληδες αργούς, που χάσκουν με στολίδια, κι ακόμη και τα νύχια των φορτώνουν δακτυλίδια, χορών κυκλίων χορευτάς και διθυράμβων ποιητάς, που με στροφών τσακίσματα τους ύμνους των στολίζουν, κι όσους με τα μετέωρα το πλήθος φενακίζουν. Εκείναι τρέφουν τους αργούς και πάντα τους συντρέχουν διότι τας θεοποιούν και Μούσας των τας έχουν. Για τούτο τραγουδούν πολλαίς μπουμπουνισμένες κεφαλές. «Ω! των υγρών των Νεφελών, όπου τον ήλιο σκιάζει τ ορμητικό των τρέξιμο κι ο κόσμος συννεφιάζει. Ω! του Τυφώνος του φρικτού τρομακτικά πλεξίδια, που χει κεφάλες εκατό γεμάτες από φίδια. Ω! τρικυμίες άγριες τρελλοφυσομανούσες, ω! σεις αέρινες, υγρές, αεροκολυμπούσες, όρνια με νύχια σουβλερά, νεροποντές και δροσερά δροσάτων Νεφελών νερά». Γι αυτές τις μούρλες που λεγαν περιδρομιάζαν μ άλλους τσίχλες, παχιά πουλερικά, σπαρταριστούς κεφάλους. Και τάχα δεν τους άξιζε;

24 Κι αν τούτες που με σκιάζουν Νεφέλες είναι, δάσκαλε, πώς με γυναίκες μοιάζουν; Πές μου σαν τι σου φαίνονται; Δεν ξέρω και καλά, θαρρώ πως είναι πούπουλα, που ξεπετούν ψηλά, μα διόλου δεν μου φαίνονται γυναίκες σαν τις άλλες, αυτές και μύτες έχουνε μια πιθαμή μεγάλες. Εις ό,τι τώρα σ ερωτώ ν αποκριθείς Τι θέλεις; Δεν έτυχε ποτέ να δεις σχηματισμόν νεφέλης ως κένταυρον, ως πάρδαλιν, καν λύκον, καν και βόδι, καν άλλα θηριώδη; Και τι με τούτο; δώσε μου καλά να καταλάβω, γιατί δεν πήρα κάβο. Ό,τι κι αν θέλουν γίνονται και παίρνουν όψιν άλλην κι αν μεν ιδούν παιδεραστήν δασύν και μακρομάλλην, καθώς εκείνο δηλαδή

25 του Ξενοφάντου το παιδί, σαρκάζουν την ασέλγειαν των εραστών των λάβρων κι αμέσως τότε φαίνονται με την μορφήν κενταύρων. Αλλ όταν κάποιον απαντούν με χέρια καθαρά, που χώνει στα δημόσια τα δυο του τα ξερά, σαν τον γνώστόν τον Σίμωνα, τότε γι αυτόν τι κάνουν; Τότε του Σίμωνος αυτού την φύσιν προσλαμβάνουν, κι αμέσως λύκου πρόσωπον μας δείχνουν ειδεχθές. Για τούτο τον Κλεώνυμον σαν είδαν χθες προχθές, που την ασπίδα πέταξε κι εδούλεψε ποδάρι, ευθύς ελάφια γίνηκαν γι αυτόν τον φοβιτσάρη. Τώρα γυναίκες έγιναν γιατ είδαν τον Κλεισθένη. Χαίρετε, παμβασίλισσες, κι ει δυνατόν να γένει, βγάλτε για μένα μια τρανή, μιαν ουρανόφθαστη φωνή. Χορός Χαίρε, χαίρε, γεροντάκι της αρχαίας εποχής, όπου λόγους φιλομούσους κυνηγάς και νουνεχείς, χαίρε, λειτουργέ και συ λεπτοτάτης φλυαρίας και πειθούσης ρητορείας,

26 που τοσούτον μας τιμάς πες τι θέλεις από μας; Άλλον εκ των σοφιστών δεν ακούομεν κανένα, ή τον Πρόδικον και σένα, τούτον μεν, ότι κοσμείται με σοφίας αρετήν και με φρένα συνετήν, συ δε πάλιν ότι βαίνεις αγερώχως εν οδώ, και τα μάτια σου τα στρέφεις πότ εκεί και πότ εδώ, σοβαρεύεσαι για μας, κι εις πολλά κακά και κόπους υποβάλλεσαι γυμνόπους. Ω Γη, τι λόγος ιερός, σεμνός, φρικτός, τρομάρα Αυταί και μόνον αι Θεαί, παν άλλο κουταμάρα. Και πώς; Τον Δία, δάσκαλε, Θεόν δεν τον νομίζεις; Τι Ζευς και Ζευς; δεν είναι Ζευς, και μη τσιλιμπουρδίζεις. Τότε ποιος βρέχει, δάσκαλε; τούτο για πες μου πρώτα. Αυταί, και τούτο γρήγορα προς σε τον κεχηνότα θα τ αποδείξω μ εύκολα σημεία και τρανά τον είδες τον Ολύμπιον να βρέχει πουθενά χωρίς εκείναι στην βροχήν να φαίνονται παρούσαι; αλλέως, αν αυτός ο Ζευς μονάχος ημπορούσε να στέλλει κάτω τας βροχάς, των όμβρων τας θυέλλας,

27 τότε συχνά θα βλέπαμε βροχήν χωρίς νεφέλας.

28 Μα τον Θεόν Απόλλωνα, τα πες πολύ καλά με λόγια στρογγυλά. Κι εγώ θαρρούσα πως ο Ζευς, που τους κακούς βαρεί, μέσ από κάποιο κόσκινο τον κόσμο κατουρεί. Μα ποιος εκείνος, που βροντά στους ουρανούς απάνω; τούτο με κάνει, δάσκαλε, να τρέμω, να τα χάνω. Αυταί με κατρακύλημα μουγγρίζουν τρομεραί. Μα πώς; εξήγησέ μου το, Σωκράτη τολμηρέ. Οπόταν με πολύ νερό γεμίσουν κρεμασμέναι κι αναγκασθούν να κινηθούν με τούτο φορτωμέναι, βαρείαι συγκρουόμεναι τας μεν αι δε σκουντούν και σπάζουν και βροντούν. Ο Ζευς δεν κάνει να κυλούν με βρόντο δυνατό; Ο Σίφουνας.

29 Ο Σίφουνας; δεν το ξερα κι αυτό πως για Θεός ο γερο-ζευς σαν πρώτα δεν περνά, κι ο Σίφουνας τον έδιωξε και τούτος κυβερνά. Όμως δεν μου πες τίποτα για την βροντή, σοφέ. Και πώς λοιπόν; δεν άκουσες σαν έλεγα, κουφέ, πως φορτωμέναι με νερό τας μεν αι δε σκουντούν, κι ένεκα της πυκνότητος με πάταγον βροντούν; Μα πώς; απόδειξέ μου το φως φανερά να ξέρω. Εις τούτο σε τον ίδιον απόδειξιν θα φέρω. Όταν στα Παναθήναια μετ απληστίας τόσης από ζουμί φουσκώσεις, μέσ στην κοιλιά σου χαλασμός δεν γίνεται μεγάλος και δυνατών γουργουρητών δεν την σαλεύει σάλος; Πολλά μα τον Απόλλωνα παθαίνω στη στιγμή, και με ταράζει και βροντά και σκούζει το ζουμί, παξ στην αρχή σιγά σιγά, διπλό παππάξ αργότερα, κι ύστερα πάλι παπαππάξ ακόμη δυνατότερα, κι όταν κατόπιν, δάσκαλε, το χεζουριό με πιάνει Τωόντι παπαππάξ παππάξ σαν τις Νεφέλες κάνει.

30 Σκέψου λοιπόν τι γίνεται κι ο νους σου να το κρίνει, αν μια κοιλίτσα τόση δα τέτοιες πορδές αφήνει, δεν είναι φυσικότατον ο γύρω μας αέρας, οπού δεν έχει πέρας, με τόσον γδούπον να βροντά καθ όλα του τα μέρη; για τούτ ο πόρδος της βροντής ποσώς δεν διαφέρει. Κι ο κεραυνός πώς γίνεται, που ναι φωτιά μονάχη, και κατακαίει μονομιάς όποιον εμπρός του λάχει, και τσουρουφλούν τους ζωντανούς τα φλογερά του βέλη; τούτον ο Ζευς φως φανερά στους επιόρκους στέλλει. Και πώς, μωρέ, κρονόληρε, και χρόνων παμπαλαίων κουφάρι γηραλέον, τους επιόρκους αν κτυπά με φλόγ ανελεήμονα, πώς Θέωρον δεν έκαυσε, Κλεώνυμον και Σίμωνα, αφού κι οι τρεις εδείχθησαν επίορκοι μεγάλοι, μα τους ιδίους του ναούς, το Σούνιον προσβάλλει, κι όλας τας δρυς τας υψηλάς; τι του ρχεται, κουτέ, αφού και δρυς επίορκος δεν γίνεται ποτέ; Ξέρω κι εγώ μου φαίνεται πως ομιλείς με νου, μα δίδαξέ με, δάσκαλε, περί του κεραυνού. Όταν εις ταύτας άνεμος ξηρός κατακλεισθεί σαν φούσκα μέσα τας φυσά, κι οπόταν πιεσθεί τας σπάζει συμπυκνούμενος και λάβρος έξω χύνεται, κι εκ του τριγμού και της ορμής πυρ μοναχός του γίνεται.

31 Εις τα Διάσια κι εγώ την έπαθα, Σωκράτη έψηνα τότε μια κοιλιά με κοπριές γεμάτη, μα να την σχίσω ξέχασα, κι εκείν η σιχαμένη φυσούσε φουσκωμένη, ως που με κρότο ξέσπασε κι εγίνηκε κομμάτια και μου καψε κι ετσίρλισε και πρόσωπο και μάτια. Χορός Άνθρωπε, που τόσον θέλεις κι αληθώς επιθυμείς την σοφίαν την μεγάλην να σου μάθωμεν ημείς, πόσον θα γενείς ευδαίμων εν τω μέσω των Ελλήνων και των Αθηναίων όλων, αν κρατείς των ανθρωπίνων, αν καθόλου μήτε στάσις μήτε δρόμος σε κουράζει, μήτε ψύχος σε πειράζει, αν πολύ φαγάς δεν είσαι κι εις φαγί λιτόν αρκείσαι, αν επιμελώς απέχεις οίνου, μέθης, γυμνασίων, και μωρών αφροδισίων, κι αν ως κάλλιστον νομίζεις τούτο, που φρονεί καθείς δεξιός ανήρ κι ευθύς, με την σκέψιν και την πράξιν να νικάς τους αντιπάλους, και την γλώσσαν έχων όπλον να τους καταντάς αλάλους. Όσο γι ακούραστη ψυχή και σκέψεις και φροντίδες, που δεν αφήνουν εύκολα ν απλώνεις τις αρίδες, όσο για δύστυχη κοιλιά, που να βαστά στον πόνο και φτωχικά να τρέφεται με λάχανα και μόνο, σας δίνω το κουφάρι μου να μου το βασανίσετε και σαν αμόνι γύφτικο να μου το κοπανίσετε.

32 Λοιπόν ομνύεις πως Θεόν δεν προσκυνείς κανένα, εκτός εκείνων, που σ εμάς χαρίζουν νουν και φρένα; να! τας Νεφέλας δηλαδή, το χάος και την γλώσσαν, αυτά τα τρία μοναχά, τριάδα κυβερνώσαν; Ω! ναι, στους άλλους τους Θεούς ποτέ δεν θα μιλήσω κι αν μπρος τους απαντήσω, κάθε θυσία και σπονδή για τούτους θα την πάψω, μήτε λιβάνι σαν και πριν στη χάρι των θα κάψω. Χορός Και τι γυρεύεις; λέγε μας ευδαίμων θα φανείς αν θέλεις να σαι λόγιος κι ημάς αν προσκυνείς. Εκατό σταδίους μόνο σας παρακαλώ, Νεφέλες, τους λογάδες της Ελλάδος να περνώ στις παπαρδέλες. Χορός Θα σου κάμωμεν προθύμως ό,τι ταπεινώς ζητείς, κι από σήμερα με γνώμας δεν θα βγαίνει νικητής κανείς άλλος εις τον Δήμον σαν και σένα πανδαήμων. Όχι, γνώμες μη μου λέτε, δεν χρειάζονται σ εμένα, εγώ θέλω μόνον ένα,

33 πώς να τα στρεψοδικήσω και τα χρέη να γλιστρήσω. Χορός Ό,τι θέλεις θα σου γίνει, πόθους δεν ποθείς μεγάλους, πλην με θάρρος παραδώσου στους δικούς μας τους δασκάλους. Αφού τώρα σας πιστεύω και πολύ σας εκτιμώ, υπακούω στην ανάγκη, που μου σφίγγει το λαιμό εξ αιτίας των αλόγων και των δίφρων και του γάμου, που με τούτον έχω χάσει και τα μαλλοκέφαλά μου. Ας με κάνουν ό,τι θέλουν, το κορμί μου τους αφήνω, κι ας βουρλίζονται μ εκείνο, ας μου γδάρουν το τομάρι και καθείς ας το κτυπά, ας με δέρνει πείνα, δίψα, κρύο, ζέστη, και λοιπά, μια τα χρέη να ξεφύγω κι ας φανώ πομπή των δρόμων, πρωτοψεύστης δίχως τσίπα, κινητό βιβλίο νόμων, πρωτομάστορης σε λόγια, δικογνώστης, κατεργάρης, τολμηρός, γλωσσοκοπάνα, μαλαγάνα, καυχησιάρης, βρωμολέρα, περιπαίκτης, φόρτωμα, φρικτός, λιμάρης, γλιστερός, καλπομονέδα, και πολύγνωμος σαλιάρης. Όταν μ απαντούν μπροστά των ας με λούζουν δυνατά με χειρότερ απ αυτά, μα την Δήμητρα, σαν θέλουν, ας με κάνουν έτσι κι έτσι, κι ας προσφέρουν στους δασκάλους τ άντερά μου κοκορέτσι. Χορός Φρόνημα γενναίον έχεις, μα και πρόθυμον συγχρόνως, κι αποφαίνεσαι σωφρόνως. Κι όταν όλ αυτά τα μάθεις παρ ημών επιμελώς, τούτο γνώριζε καλώς πως λαμπράς θα τύχεις δόξης

34 Τι θα πάθω; Χορός Δι αυτών θ αποκτήσεις ένα βίον διά πάντα ζηλευτόν. Τάχα θα το δω ποτέ μου; Χορός Θαυμαστός θα γίνεις τότε, που στας θύρας σου θα τρέχουν οι των λόγων θιασώται, και θα θέλουν άρον άρον μετά σου να συζητούν κι εις πολλά θα σ ερωτούν, συσκεπτόμενοι μαζί σου τόσας δίκας τιμαλφείς με την πείραν και την γνώσιν της φρενός σου της σοφής. Όμως άρχισε, πρεσβύτα, που θεοποιείς ημάς, να διδάσκεις τον πρεσβύτην και να κάμεις δοκιμάς, και τον νουν του να κεντήσεις με τον πόθον της σπουδής και την γνώμην του να δεις. Λέγε λοιπόν τους τρόπους σου να μάθω τους ποικίλους, και τότε νέας μηχανάς να φέρω καταλλήλους. Τι σκέπτεσαι για τους Θεούς; θα βάλω τις φωνές μη φρούριο μ ενόμισες και θέλεις μηχανές να στήσεις κατεπάνω μου;

35 Μη φλυαρείς, βουβάσου, θέλω να μάθω κατ αρχάς καμπόσα φυσικά σου. Έχεις καλόν μνημονικόν; Διπλό και παραπάνω, δεν λησμονώ σαν μου χρωστούν, μα σαν χρωστώ ξεχάνω. Στο λέγειν δεν αισθάνεσαι ροπήν, ελεεινέ; Στο λέγειν όχι, δάσκαλε, στο μη πληρώνειν ναι. Και πώς θα μάθεις; Έννοια σου και δεν θα λυπηθείς. Λοιπόν τον νου σου, πρόσεχε ν αρπάξεις παρευθύς ό,τι για τα μετέωρα, καν και για τίποτ άλλο, σοφόν θα σου προβάλω. Πως; την σοφία, δάσκαλε, θ αρπάξω σαν σκυλί; Άνθρωπος είσαι βάρβαρος κι αγράμματος πολύ,

36 και βλέπω ξυλοφόρτωμα πως θέλεις, κακομοίρη πλην έλα τώρα να μου πεις, όταν κανείς σε δείρει, τι κάνεις τότε; Δέρνομαι κι ύστερ από το ξύλο αμέσως μάρτυρας καλώ για να τον καταγγείλω, κι ύστερα πάλι, δάσκαλε, με μια παρουσιάζομαι μπροστά στο Δικαστήριο κι αυθημερόν δικάζομαι. Έλα, χωρίς ν αργοπορείς το φόρεμά σου βγάλε. Έκανα τίποτα κακό, φιλόσοφε μεγάλε; Όχι, πλην όσοι της Σχολής μανθάνουν το μυστήριον εισέρχονται κατ έθιμον γυμνοί στο φροντιστήριον. Όμως εγώ δεν έρχομαι να ψάξω Μη φλυάρει, μα βγάλ ευθύς το φόρεμα και γδύσου, ξεκουτιάρη. Αν όμως είμ επιμελής και πρόθυμος μαθαίνω με ποιον από τους μαθητάς παρόμοιος θα γένω;

37 Του Χαιρεφώντος όμοιος θα γίνεις Συφορέλια μου! θα φαίνομαι του Θανατά και θα λυγούν τα σκέλια μου. Σιώπα, κάνε γρήγορα και πίσω μου περπάτει. Μα δος μου πρώτα να κρατώ μελόπιτα, Σωκράτη, και σκιάζομαι να κατεβώ σε τούτο το κατώγι σαν να ναι το Τροφώνιον Σκασμός, αρκούν οι λόγοι, και μη σκυφτός χρονοτριβείς και βλέπεις γύρω γύρω, προχώρει μη σε δείρω. Χορός Α. Πήγαινε λοιπόν, ω γέρων, αγαλλόμενος και χαίρων δι αυτήν σου την ανδρείαν, κι ευτυχής ας είναι μόνος όστις όταν εις το γήρας πλησιάσει το βαθύ, με τα πράγματα τα νέα συμμορφώνεται συγχρόνως και παιδεύεται κι ασκείται με σοφίαν αληθή. Τον Διόνυσον ομνύω, που μ ανέθρεψε ποτέ, πώς με θάρρος κι ελευθέρως θα λαλήσω, θεαταί,

38 κι είθε να φανώ σοφός, νικητής στους αντιπάλους, όπως θεατάς κι εγώ σας νομίζω φιλοκάλους, κι ενωτίσθητε σεις πρώτοι, θεαταί γραμματισμένοι, την παρούσαν κωμωδίαν, που ναι τέλεια γραμμένη, πλην μ επότισε πικρίας κι είχα φύγει χολωμένος ένεκα κριτών αδίκων παρ αξίαν νικημένος. Δι αυτά παραπονούμαι προς σας όλους τους εγκρίτους, που προς χάριν σας αγώνας ηγωνίσθην πολυτρύτους, μα ποτέ δεν θα προδώσω τους σοφούς μου κριτικούς και δεν θα τους πω κακούς, κι από τότε, που κριταί κι άνδρες λόγου και σπουδών έκριναν τον Σώφρονά μου, και τον Καταπύγωνά μου μετ επαίνων αφειδών, επειδή δε νέος ήμουν και παρθένος τρυφερά και δεν έπρεπε να κάμω τοκετόν στα φανερά, τους εξέθεσα σαν νόθα, πλην κατ εύνοιαν της μοίρας σ άλλης κόρης ήλθαν χείρας, και σεις πάντες ως αρίστους τους εκρίνατε στην πάλην από τότε πίστιν τρέφω προς την κρίσιν σας μεγάλην. Τώρα δε σαν την Ηλέκτραν η παρούσα κωμωδία ήλθε θεατάς ν ανεύρει σοφωτάτους εν παιδεία, κι αληθώς εντός του πλήθους θα τους εύρει του σοφού αν ιδεί σαν την Ηλέκτραν τους βοστρύχους αδελφού. Και σκεφθείτε πόσον είναι στα σεμνά συνηθισμένη, που δεν ήλθε με το πέος το δερμάτινον ζωσμένη, παχύ, κόκκινον εις τ άκρα, να το βλέπουν παιδαρέλια να λιγώνονται στα γέλια, μήτε κόρδακα δεν σύρει, μήτε σκώπτει φαλακρούς να φαιδρύνει τους μικρούς, μήτε και κανένας γέρος, όταν στίχους τραγουδεί, τον πλησίον του παρόντα δεν ξυλίζει με ραβδί να σκεπάσει με το ξύλο σιχαμένα χωρατά, μήτε δάδας δεν βαστάζει, μήτε σκούζει δυνατά, μόνον δε στον εαυτόν της και στους στίχους της θαρρεί και θαρρούσα προχωρεί.

39 Κι αν τοιούτος ποιητής δεν φουσκώνω δι αυτό, μήτε σας, ω θεαταί, ν απατήσω δεν ζητώ, μήτε τας αυτάς ιδέας δεν εισάγω κατά κόρον, άλλ ευρίσκω πλούτον νέων, δεξιών και διαφόρων. Και τον Κλέωνα, σαν είχε την ισχύν του την μεγάλην, τον μαστίγωσ άνευ οίκτου δια γλώσσης αμειλίκτου, πλην αυτόν αποθανόντα δεν εκτύπησα και πάλιν. Εν τοσούτω, θεαταί, άλλοι πλείστοι ποιηταί τον Υπέρβολον πατούν, τον κλωτσούν εις την γαστέρα, του κτυπούν και την μητέρα, μόλις έδωσε κι εκείνος αφορμήν κατηγορίας ένεκα λαθροχειρίας. Ο μεν Εύπολις αχρείως δίχως κόκκον εντροποής καταστρέψας και στρεβλώσας τους δικούς μας τους Ιππής πρώτον πρώτον στην σκηνήν έφερε τον Μαρικά, και μέσ στ άλλα κωμικά έβαλε γριά μεθύστρα μόνον χάριν του χορού, μα κι ο Φρύνιχος την είχε σ ένα δράμα προ καιρού και καθώς την Ανδρομέδα την κατάπινε το ψάρι τον Υπέρβολον ως θέμα κι Έρμιππος τον είχε πάρει, κι άλλοι συγγραφείς δραμάτων τούτον έχουν στήριγμά των, και μιμούνται τας εικόνας, που χα κάμει με τα χέλια. Όστις το λοιπόν με τούτους ξεκαρδίζεται στα γέλια αυτός τέρψιν ας μη βρίσκει παντελώς στα σκώμματά μου, αν δ ευφραίνεσθε μ εμένα και με τα ποιήματά μου, εις το μέλλον θα φανείτε πως ορθότατα φρονείτε. Χορός Β. Σύρω χορόν μεγάλον, εξ όλων δε των άλλων

40 πρώτα καλώ τον Ζήνα, μόνον Θεών δεσπότην, των ουρανών οικούντα την κορυφήν την πρώτην, μα και τον Ποσειδώνα τον τόσον κρατερόν, φύλακα της τριαίνης, όστις της οικουμένης αναμοχλεύ ηπείρους και πόντον αλμυρόν. Χορός Α. Και τον μεγαλόδοξον και σεμνόν αέρα, όντως ζωοπάροχον και πνοής πατέρα, και κατόπιν του φωτός τον θεόν εκείνον, που της γης κρατεί με φως χρυσαυγών ακτίνων έκλαμπρος ηνιοχών ίππους ακαμάτους, θεός μέγας στους θνητούς και στους αθανάτους Θεαταί μεστοί σοφίας να προσέξετε καλά, και προς σας παράπονά μας θ αναφέρωμεν πολλά. Αν κι εμείς σας συντηρούμεν, πλην σκληρώς μας αδικείτε, κι αν αυτήν εδώ την πόλιν, την οποίαν κατοικείτε, περισσότερον εξ όλων ωφελούμεν των Θεών, ημάς μόνον αναξίας θεωρείτε θυσιών. Όταν κάμνετ εκστρατείας όπως όπως δίχως νου, ψιχαλίζομεν, βροντώμεν ηχηρώς εξ ουρανού, κι όταν τον θεομισή Παφλαγόνα βυρσοδέψην εξελέξατε ποτέ στρατηγόν σας δίχως σκέψιν, εσκοτίσθη παρευθύς η των ουρανών αιθρία, κι άλλα, θεαταί, δεινά σάς εφέραμεν μυρία, κι έτριξε μετ αστραπής μια βροντή, μα κι η Σελήνη δρόμον άλλαξε κι εκείνη, ο δε Φοίβος ο μαρμαίρων, ο δεσπότης του φωτός, τα μεγάλα του φιτίλια τα συμμάζεψε κι αυτός, κι είπε πως δεν θα φωτίσει αν ο Κλέων στρατηγήσει. Όμως πρώτος εξελέγη μεταξύ των στρατηγών ο μεγάλος Παφλαγών,

41 επειδή και τρέχει φήμη πως δεν έχετε μυαλό κι οι θεοί τα σφάλματά σας πως τα βγάζουν σε καλό. Θα σας δείξωμεν δ ευκόλως πόσον θα κερδίσ η χώρα όταν τούτο γίνει τώρα. Αν τον Κλέωνα τον γλάρον συλλαβόντες άρον άρον ένεκα των διαφόρων λαθροχειριών και δώρων, δέσετε σφικτά στο ξύλον τον λαιμόν του τον σκληρόν, κι αν ποτέ κανένα σφάλμα διεπράξατε μωρόν, τούτο πάλιν εις την πόλιν όπως πρώτα θα συντείνει μέγα τι καλόν να γίνει. Άναξ της Δήλου Φοίβε, πάλιν ελθέ προς ύμνους, οπού της Κύνθου ράχεις κρατείς υψηλοκρήμνους, και συ, που της Εφέσου κατέχεις τον ναόν, τον πάγχρυσον εκείνον, τον όντως αγλαόν, και σε τιμούν αξίως αι της Λυδίας κόραι, και συ, Θεά δική μας, παρθέν αιγιδοφόρε, εσύ της χώρας ταύτης προστάτις Αθηνά, που πάντοτε την σώζεις απ όλα τα δεινά, και συ, μεγάλε Βάκχε, που μαίνεσαι φρενήρης με τρελλοπανηγύρεις, κι εξέχων αναμέσον των Δελφικών Μαινάδων στον Παρνασσόν αστράπτεις με φως πυρσών και δάδων. Όταν προς αυτήν την πόλιν ο χορός μας εξεκίνει μας ευρήκε κατά τύχην εις τον δρόμον η Σελήνη, και παρήγγειλε να πούμε χαιρετίσματα πολλά και προς σας και τους συμμάχους, κι όλοι να σαστε καλά. Κι έπειτα μας είπεν ότι την θυμώνετε πολύ, αν και μ έργα κι όχι λόγια φανερά σάς ωφελεί. Πρώτα σε δαδί τον μήνα μια δραχμή κερδίζετε, όπως το γνωρίζετε, κι όταν βγαίνετε το βράδυ, τότε λέτε στο παιδί: «το φεγγάρι μάς φωτίζει, μην ξοδεύεις για δαδί». Φέρει κι άλλας ωφελείας, όμως σεις την σκάνετε,

42 και των ημερών την τάξιν άνω κάτω κάνετε, κι οι Θεοί σας κάθε τόσο την Σελήνην φοβερίζουν, όταν νηστικοί γυρίζουν, και δεν φεύγουν χορτασμένοι με θυσίαν λιπαράν σύμφωνα με τας ημέρας και την πρέπουσαν σειράν. Κι όταν θέλωμεν θυσίας, σεις δεν θυσιάζετε, μα στρεβλώς δικάζετε, όταν δε τον Σαρπηδόνα και τον Μέμνονα πενθούμεν και νηστεύομεν απ όλα δι εκείνους κι ασιτούμεν, σεις προσφέρετε θυσίας κι η καρδούλα σας ανοίγει δι αυτά σαν είχε λάχει στον Υπέρβολον να φύγει φετεινός Ιερομνήμων, ανηρπάγη παρ ημών εξ αυτής της κεφαλής του το στεφάνι με θυμόν, επειδή μ αυτόν τον τρόπον αναγκαίον θα νομίσει με την τάξιν της Σελήνης την ζωήν να κανονίσει. ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ, ΧΟΡΟΣ Μα τον Αέρα, την Πνοήν, το Χάος, την Τριάδα, τοιούτον άνδρα βάναυσον ποτέ μου δεν ξανάδα, κι απαίδευτον κι ανόητον, που τόσον να ξεχάνει, και μόλις πράγματα μικρά κι ασήμαντα μανθάνει, προτού τα μάθει τα ξεχνά Μα τώρ ας τον φωνάξω εκτός της θύρας εις το φως να βγει να τον διδάξω. Ε! Στρεψιάδη, σε καλώ να βγεις με το κρεβάτι. Μα δεν μ αφήνουν, το κρατούν οι κόρυζες, Σωκράτη. Βάλε το κάτω γρήγορα κι άκου με προσοχή.

43 Ιδού με. Λέγε τι ποθείς να μάθεις στην αρχή απ όσα δεν σ εδίδαξα κι απ όσα συ κανένα δεν έχεις μαθημένα. Καν έπη θέλεις, καν ρυθμούς, καν μέτρα; πες μια γνώμη Ναι για τα μέτρα μάθε με, γιατί προχθές ακόμη δυο χοίνικας μου σούφρωσε κάποιος κλεφτοψωμάς. Όμως εγώ σ ερώτησα τι μέτρον προτιμάς; τρίμετρον ή τετράμετρον; Το πιο καλό για μένα είναι των έξη το μισό Λόγια μιλάς χαμένα. Μαζί μου τώρα, δάσκαλε, συμφώνησε και κρίνε αυτό των έξη το μισό τετράμετρο πως είναι. Πόσον αγροίκος φαίνεσαι και δυσκολομαθής! έτσι θα μάθεις τους ρυθμούς; άιντε να μου χαθείς.

44 Μα δεν μου λες, για το ψωμί θα μ ωφελήσουν οι ρυθμοί; Πρώτον θα φαίνεσαι κομψός κι εντύπωσιν θα κάνης εν μέσω συναναστροφών, και θα καταλαμβάνεις από τους τρέχοντας ρυθμούς σαν να σαι μουσικός ποίος ο κατά δάκτυλον, τις ο πολεμικός. Ποίος ο κατά δάκτυλον; Ναι, μα τον Δία. Ξέρω. Πες μου. Ποιος άλλος απ αυτόν τον δάκτυλό μου, γέρο; αλλά σαν ήμουνα παιδί τούτος εδώ που βλέπεις. Είσ επιπόλαιος πολύ και προς τ αχρεία ρέπεις. Δεν θέλω τίποτ απ αυτά, γέρο συφοριασμένε.

45 Αμέ τι θέλεις το λοιπόν; Εκείνο πώς τον λένε, θέλω τον λόγον να μου πεις, αυτόν τον αδικότατον. Μα πριν εκείνου χρήσιμον θαρρώ κι αναγκαιότατον ποια τ άρρενα τετράποδα να μάθεις κατά βάθος. Αν το μυαλό δεν μου φυγε τα ξέρω δίχως λάθος, ταύρος και τράγος και κριός κι αλεκτρυών και σκύλος. Βλέπεις τι λάθος, άνθρωπε, διέπραξες προδήλως; Αλεκτρυόνα γενικώς αποκαλείς αμφότερα, κι αρσενικόν και θηλυκόν. Πώς; μίλα καθαρώτερα. Αλεκτρυών κι αλεκτρυών. Ναι μα τον Ποσειδώνα. Πώς πρέπει τάχα να το πώ; Ποσώς αλεκτρυόνα.

46 Εκείνην αλεκτρύαιναν κι αλέκτορα τον άλλον. Τρις εύγε σου μα την πνοήν, ω πρώτε των δασκάλων. Μόνον γι αυτό το μάθημα μ αλεύρι θα γεμίσω την αδειανή σου Κάρδοπο για να σ ευχαριστήσω. Ορίστε, προς τοις άλλοις και κατά τούτο σφάλλεις. Την Κάρδοπον την θηλυκήν εσύ την λες αρσενικήν. Πώς δηλαδή την Κάρδοπον αρσενικήν καλώ; Να, σαν να λες Κλεώνυμος. Μα πώς, βαθύ μυαλό; Κλεώνυμος και Κάρδοπος σημαίνουν ένα γένος. Αλλ όμως ο Κλεώνυμος ο κακομοιριασμένος ποτέ δεν είχε Κάρδοπον να πούμε δηλαδή, μα τα ψωμιά του ζύμωνε σε στρογγυλό γουδί. Λοιπόν πώς πρέπει του λοιπού να την καλώ, Σωκράτη;

47 Ιδού Καρδόπην λέγε την ωσάν να λες Σωστράτη. Λοιπόν Καρδόπην; Μάλιστα, την λέγεις θηλυκήν κατά την λογικήν. Έτσι θα ναι, Κλεωνύμη και Καρδόπη Περιπλέον κι εκ των άλλων ονομάτων των αρρένων και θηλέων είν επάναγκες να μάθεις ποία μεν τ αρσενικά, ποία δε τα θηλυκά. Αμ τα ξέρω και τα ξέρεις από θηλυκά σωρεία Λύσιλλα και Κλειταγόρα, Φίλιννα και Δημητρία. Αμ αρσενικά; Χιλιάδες, ο Φιλόξενος, και τ άλλα, Μελησίας, Αμυνίας

48 Πλην, μωρέ χοντροκέφαλα, τούτ αρσενικά δεν είναι Σε σας τέτοια δεν περνούν; Ως τοιαύτα στην Σχολήν μας μηδαμώς δεν τα φρονούν, επειδή τον Αμυνίαν καθ οδόν αν συναντήσεις πώς αυτόν θα προσφωνήσεις; Πώς; να πώς έλ Αμυνία, που σε θέλω Τι λαλείς; βλέπεις πως την Αμυνίαν την γυναίκα προσκαλείς; Και δικαίως, δάσκαλέ μου, όταν σε καιρούς πολέμου δεν πηγαίνει στρατιώτης πλην αυτά τι να τα κάνω, που νερό τα ξέρουν όλοι; τον καιρό μου μόνο χάνω. Τίποτα κανείς δεν ξέρει τώρα πέσε και σκεπάσου στο κρεβάτι Τι να κάνω;

49 Να σκεφθείς για τα δικά σου Μα θα σε παρακαλέσω στο κρεβάτι να μην πέσω, αλλ αν πρέπει να ξαπλώσω, να μ αφήσεις εδώ χάμω κάθε σκέψι μου να κάμω. Όπως είπα και θα γίνει Τι θα πάθ ο δυστυχής σήμερα με τους κορέους Χορός Β. Σκέπτου μετά προσοχής, και δοκίμαζε και βλέπε κι εις πολλά τον νουν σου τρέπε, κι όλον να τον συγκεντρώσεις επιμόνως σ ένα μέρος κι απ εδώ κι απ εκεί πέρα να τον στρέφεις ελευθέρως, κι όταν λύσιν δεν ευρίσκεις, ευθύς σ άλλην σκέψιν πήδα, γλυκύς ύπνος μη σε πάρει, κι έχε μάτια σαν γαρίδα. Ποπώ, ποπώ, ποπώ, ποπώ! Χορός Β. Τι τόσον σε ταράττει;

50 Ο δυστυχής εχάθηκα μέσ από το κρεβάτι σιγά σιγά Κορίνθιοι κορέοι ξετρυπώνουν κι αλύπητα δαγκώνουν. Μια στιγμή δεν μ αφήνουν, δώσ του κι αίμα μού πίνουν, κομματιάζουν παγίδια, μου τραβούνε τ αρχίδια, και τον κώλο τρυπάνε, και ζητούν να με φάνε. Χορός Β. Τόσον βαρέως μην αλγείς. Και πώς, Θεές κυράδες, που χασα κι αίμα και πετσί, παπούτσια και παράδες, και μέσα στ άλλα κάθομαι σαν φύλακας εδώ και γλυκοτραγουδώ, κι ακόμη λίγο χάνομαι κι απ τα μαλλιά μου πιάνομαι; Τι κάνεις συ; δεν σκέπτεσαι; Ναι μα τον Ποσειδώνα. Και ποίαν σκέψιν έκαμες;

51 Αν μέσ στον κορεώνα θα μ απομείνει τίποτα με τους κορέους Χάσου. Τι να χαθώ που χάθηκα, Σωκράτη μου Σκεπάσου, μη σε χαυνώνουν, άνθρωπε, λιμώττοντες κορέοι, σφίξου να βρεις μια πονηριά για ν αρνηθείς τα χρέη. Αλίμονο, Σωκράτη μου ποιος μέσ σ αυτό το χάλι απάνω μου θα βάλει αρνιού πυκνόμαλλη προβιά για να κουκουλωθώ Και να βρω κάποια μέθοδο τα χρέη ν αρνηθώ; Τώρ ας τον ιδώ τι κάνει κι αν την ώρα του δεν χάνει. Ε! κοιμάσαι, μαθητά μου; Διόλου, κόρυζες σαρώνω. Βρήκες τίποτα; Τι να βρω;

52 Τίποτα; Σε βεβαιώνω. Την ξερή μου μοναχά μέσα στο δεξί κρατώ, τίποτ άλλο παρ αυτό. Έλα γρήγορα σκεπάσου να μπορέσεις να σκεφθείς. Μα για ποιο; συ τούτο πες μου για ν αρχίσω παρευθύς. Λέγε πρώτος συ τι θέλεις Χίλιες δυο φορές σου το πα, ήγουν πώς να μην πληρώσω σε κανένα τόκους Σώπα, και σκεπάσου τώρα πάλιν και λεπτόν τον νουν ν αφήσεις κι έν προς έν τα πράγματά σου βαθμηδόν ν ανερευνήσεις. Ωχ! ο δόλιος τι παθαίνω!

53 Παντελώς μην ανησύχει, κι αν εις σκέψιν σου καμίαν κάποια δυσκολία τύχει, άφηνέ την, και κατόπιν εις εκείνην ξαναπέτα, και τα πράγματα ζυγίζων ακριβώς συνάρμοζέ τα. Σωκρατάκη, Σωκρατάκη. Τι με θέλεις, γεροντάκι; Για να μη πληρώσω τόκους βρήκα λύσι δυνατή. Λέγε μού την. Θα την μάθεις, μα για πες μου πρώτα Τι; Αν που λες της Θεσσαλίας καμιά μάγισσ αγοράσω και την νύκτα με τα μάγια το φεγγάρι κατεβάσω, και καλά κλεισμένο το χω σε μια θήκη στρογγυλή μέρα νύκτα σαν καθρέφτη Πλην αυτό τι σ ωφελεί;

54 Όταν πουθενά δεν βγαίνει σαν και πρώτα το φεγγάρι κανείς τόκους δεν θα πάρει. Μα γιατί; Γιατί ζητούνται κατά μήνα τακτικά τόκοι για τα δανεικά. Εύγε σου πλην πάλιν άλλο δεξιόν θα σου προβάλω. Αν κανένας, Στρεψιάδη, σ εναγάγει να του δώσεις οφειλήν ταλάντων πέντε, πώς την δίκην θα γλυτώσεις; Πώς; δεν ξέρω στάσου λίγο να σκεφθώ πώς θα ξεφύγω. Διαρκώς τον νουν προς σε μη τον στρέφεις κοπιώδη, αλλ η σκέψις ελευθέρα να πηγαίνει στον αέρα σαν χρυσόμυγα δεμένη με κλωστήν από το πόδι. Βρήκα μια σπουδαία λύσι να ξεφύγω μ ευκολία, που και συ θα συμφωνήσεις Μέσ στα φαρμακοπωλεία

55 έτυχε να δεις την πέτρα την γυαλιστερή, Σωκράτη, που μ αυτήν το φως ανάβουν; Το γυαλί μού λες; Σπολλάτη, Αν λοιπόν μια τέτοια πάρω, κι όταν ο Γραμματικός γράφη την δική μου δίκη, τότ εγώ προσεκτικός μακρυά του κι εδώ πέρα προς τον ήλιο σταματήσω, και τα γράμματα της δίκης τού τα λιώσω, του τα σβήσω; Μα τας Χάριτας ωραίον. Τι χαρά! Δεν ξέρεις πόσο χαίρομαι κι αναγαλλιάζω που τα πέντε θα γλιτώσω. Γρήγορ άρπαξε και τούτο. Ποιο, μεγάλη κεφαλή; Όταν μέλλουσα βεβαία καταδίκη σ απειλεί, πώς ευγλώττως αντιλέγων θα μπορέσεις να σωθείς δίχως μάρτυρας παρόντας; Ευκολότατα κι ευθύς.

56 Αν ενώ δικάζουν άλλους, πριν να δικασθώ κι εγώ, με τα τέσσερά μου τρέξω στην κρεμάλα και πνιγώ; Τίποτα δεν λες Πώς όχι; Ποιος ποτέ, σοφή καυκάλα, θα μπορεί να με δικάσει πεθαμένο στην κρεμάλα; Φλυαρείς, μακράν μου φύγε, παύω πια να σε μαθαίνω. Μη για τους Θεούς, Σωκράτη, μη μ αφήσεις τον καημένο. Ό,τι μάθεις το ξεχάνεις και πηγαίνει στα χαμένα. Πες τι πρώτον εδιδάχθης; Ωχ! αλλοίμονον σ εμένα! Ποιο το πρώτο; ποιο το πρώτο; πώς ξεχάνω στη στιγμή στάσου, πώς το λεν εκείνο, που ζυμώνουν το ψωμί; Ξεκουμπίσου, ξεχανιάρη και σκαιότατον κουφάρι.

57 Ωχ! ο μαύρος τι θα πάθω! θα χαθώ, θα τα βρω σκούρα, αν την γλώσσα μου δεν μάθω να την στρέφω σαν την σβούρα. Όμως σεις, Θεές Νεφέλες, δώσετέ μου μια καλή και σπουδαία συμβουλή. Χορός Α. Σε προτρέπομεν ασμένως, γέρον ζήλου περισσού, αν υιόν κανένα τρέφεις, να τον φέρεις αντί σου. Έχω γυιο, Θεές Νεφέλες, και καλό και προκομμένο, μα δεν θέλει να σπουδάσει τι να κάνω; τι να γένω; Χορός Α. Αλλά συ πώς τον αφήνεις; Έχει δυνατό κορμί, κι είναι τώρα στον καιρό του και στην πρώτη την ορμή, κι απ το σόι της Κοισύρας το περήφανο βαστιέται και λυγιέται και κουνιέται. Όμως πάω να τον φέρω, κι αν δεν θέλει δίχως άλλο απ το σπίτι θα τον βγάλω. Πρόσμενέ με και γυρίζω. Χορός Β. Τάχα βλέπεις τι πολλά θα σου φέρομεν καλά μόν εμείς εκ των Θεών; Ό,τι κι αν ειπείς, Σωκράτη, τούτος πρόθυμος το πράττει, κι αφού γνώρισες τον άνδρα, που ναι και μπουμπουνισμένος και για σε ξετρελλαμένος,

58 αδηφάγως να του πέσεις να του φας ό,τι μπορέσεις, επειδή πολύ ταχέως οι τοιούτοι των εξάλλων αγαπούν ν αλλάζουν γνώμας και να παίρνουν δρόμον άλλον. ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗΣ Μα την Ομίχλην, τώρα πια στο σπίτι δεν θα μένεις, μα πήγαινε του Μεγακλή κολώνες να χορταίνεις. Πατέρα, τι σου κάπνισε; πώς πας από μυαλά; μα Δία τον Ολύμπιον δεν φαίνεσαι καλά. Τον Δία τον Ολύμπιον ακούς εκεί βλακεία να τον νομίζεις για Θεό σ αυτή την ηλικία. Αλήθεια γιατί γέλασες; Να μη γελά κανείς; είσαι μικρόν παιδάριον κι αρχαϊκά φρονείς. Πλην έλα τώρα πιο πολλά να δεις και να γνωρίσεις, και κάποιο πράγμα θα σου πω σπουδαίο ν απορήσεις, κι αμέσως άνδρας θα γενείς με δυνατό κεφάλι, μα φύλαξέ το μυστικά να μην το μάθουν κι άλλοι.

59 Τι τρέχει; Στον Ολύμπιον ωρκίσθης σαν παιδί. Μάλιστα. Βλέπεις το λοιπόν τι κάνει κι η σπουδή; Δεν είναι, Φειδιππίδη, Ζεύς. Και ποιος μας διαφεντεύει; Ο Σίφουνας τον έδιωξε και τούτος βασιλεύει. Ε! ε! τι λόγια φλυαρείς; δεν είσαι στα μυαλά σου. Τούτο να ξέρεις για σωστό κι έλα στα συγκαλά σου. Και ποιος τα λέει τούτα; Ποιος; ο πρώτος των σοφών,

60 ο Μήλιος μας, καθώς κι ο Χαιρεφών, που στα ψυλλοπηδήματα κανένας δεν του βγαίνει. Και τόσο σ εξετρέλλαναν εκείν οι φρενιασμένοι κι επίστεψες εις όλ αυτά; Βάστα σφικτά την γλώσσα, Μη βρίζεις άνδρας αγαθούς, που τα χουν τετρακόσα, και τόσον οικονομικά περνούνε και πορεύονται, που διόλου δεν λαδώνονται, μήτε ποτέ κουρεύονται, μήτε πηγαίνουν σε λουτρό. Μα συ σαν προκομμένος το βιος μου το κατάφαγες, λες κι ήμουν πεθαμένος, και στα λουτρά το σκόρπισες και στας διασκεδάσεις, αλλ όμως έλα γρήγορα για μένα να σπουδάσεις. Και τι καλόν θα διδαχθώ; αν μαθητής καταταχθώ; Αλήθεια; τούτα που περνούν σπουδαία, και θα νοιώσης πως είσαι ξύλο κούτσουρο και πως σου λείπει γνώσις. Μα στάσου λίγο κι έρχομαι. Και τώρα τι να φτιάσω, που του πατέρα του στριψε; να τον παρουσιάσω για παλαβό στους δικαστάς, ή την πολλή του τρέλλα να πω σ αυτούς, που θάβουνε τους πεθαμένους; Έλα

61 Και πες μου τούτον πώς τον λες. Αλεκτρυόνα. Ναι. Κι αυτήν; Αλεκτρυόνα. Πώς, γελοίε και κοινέ; Αλεκτρυών και για τα δυο; πλην μάθε τα σωστά αλέκτωρ κι αλεκτρύαινα να λες ξεχωριστά. Τέτοια σοφά σ εσπούδασαν οι θεομάχοι τούτοι; Κι άλλα πολλά, μα μ έκαναν τα γηρατειά κουρκούτι, κι ελησμονούσα παρευθύς εκείνο που χα μάθει. Για τούτο και το ρούχο σου με τις σπουδές εχάθη; Δεν το χασα, το σπούδασα μέσ στο σχολειό, καλέ.

62 Αμή και τα παπούτσια σου πού τα φαγες, τρελέ; Κι εγώ καθώς τον Περικλή δεν τα χασα του κάκου, μα πάμε τώρα, τράβα μπρος, σ εμέ προθύμως άκου, κι απότυχε και λάθεψε, για τούτο μη σε μέλει κι εγώ που λες σαν ψεύδιζες έξη χρονών μουρέλι, μόλις τα πρώτα μου δωσαν του δικαστού λεφτά καρότσι στα Διάσια σ αγόρασα μ αυτά. Θάλθει καιρός να λυπηθείς για της σπουδής την ψώρα. Τρις εύγε σου, που μ άκουσες έβγα, Σωκράτη, τώρα σου φέρνω τούτον μου τον γυιο, που δίχως να το θέλει, εγώ τον εκατάφερα... ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ, ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗΣ Μα τέτοιο παιδαρέλι πώς θα μπορέσει να τριφθεί στων κρεμαστρών τα ρήματα; Αν σ εκρεμούσανε ποτέ, συ θα γενόσουν τρίμματα. Περίδρομος τον δάσκαλο πώς βλαστημάς αχρεία;

63 Αν σ εκρεμούσαν! τι κουτά το πρόφερε και κρύα και με τα χείλη χάσκοντα. Πώς με τοιαύτην φύσιν θα μάθει δίκης εκφυγήν και μαρτυρίας κλήσιν, κι απάτην καταπείθουσαν, που κέρδος θ αποφέρει; Κι εν τούτοις τον Υπέρβολον τον έκαμα ξεφτέρι μ ενός ταλάντου πληρωμήν Δασκάλευε καλά, κι απ την κοιλιά της μάνας του γεννήθη με μυαλά, κι ακόμη τόσο δα παιδί καθένας το καμάρωνε κι έπλαθε σπίτια με πηλό και καραβάκια σκάρωνε, και καροτσίτσες έφτιανε με δέρματα πολλές κι από τα φλούδια των ροδιών βατράχους ε! τι λες; Επιμελήσου τον λοιπόν να μάθη τον τρανότερο από τους δυο τους λόγους σου, κι εκείνον τον κατώτερο, που με τα λόγια τ άδικα τον πιο τρανό γνωρίζει ν αναποδογυρίζει. Κι αν δεν μπορέσει και στους δυο να δείξει πολυμάθεια να μάθη καν τον άδικο με καθεμιά προσπάθεια. Οι λόγοι το καλύτερον θα τον διδάξουν μόνοι. Εγώ πηγαίνω, πλην αυτό και τώρα μη λησμόνει πώς θα μπορέσει το παιδί τα δίκια να νικά με λόγια τεχνικά.

64 ΧΟΡΟΣ, ΔΙΚΑΙΟΣ ΛΟΓΟΣ, ΑΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΣΤΡΕΨΙΑΔΗΣ, ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗΣ Δίκαιος Πρόβαλ εμπρός στο Θέατρον, τους θεατάς θεώρει, κι αν και θρασύς προχώρει. Άδικος Όπου κι αν θέλεις πήγαινε ποσώς δεν θα τρομάξω, πολύ δε περισσότερον θα σε καταρημάξω λαλών εμπρός εις τους πολλούς Δίκαιος Εσύ, πομπή του κόσμου; Ποιος είσαι; Άδικος Λόγος. Δίκαιος Αληθώς, αλλά μικρότερός μου. Άδικος Εν τούτοις καταβάλλω σε, που λες πως είσαι κρείττων. Δίκαιος Με ποίας πράξεις σου σοφάς; Άδικος Γνώμας καινάς κηρύττων.

65 Δίκαιος Αυταί σε τούτους τους μωρούς ακμάζουν και περνούν. Άδικος Όχι, μωρούς παντάπασιν, αλλά σοφούς με νουν. Δίκαιος Θα σ αφανίσω Άδικος Λέγε πώς; Δίκαιος Τα δίκαια διδάσκων. Άδικος Πλην θ ανατρέψω πάντ αυτά πρεπόντως αντιφάσκων. Λέγω πως δεν υφίσταται ποσώς δικαιοσύνη. Δίκαιος Δεν είναι λέγεις; Άδικος Μάλιστα. Δείξε μου πούν εκείνη; Δίκαιος Εις τους Θεούς. Άδικος Και πώς λοιπόν, εάν υπάρχει κρίσις,

66 δεν έπαθε κακόν ο Ζευς, όταν με τας αλύσεις έδεσε τον πατέρα του; Δίκαιος Μπα! Το κακόν αυξάνει και γίνεται χειρότερον ας μου δοθεί λεκάνη. Άδικος Είσ ένα ξαναμώραμα και γέρος αηδής. Δίκαιος Αρσενοκοίτης είσαι συ και μέγας αναιδής. Άδικος Σαν ρόδ αυτά μου φαίνονται. Δίκαιος Πλην κι ασεβής και λέρα. Άδικος Με κρίνους στεφανώνεις με. Δίκαιος Και δέρνεις τον πατέρα. Άδικος Με πασπαλίζεις με χρυσόν τόσους επαίνους λέγων. Δίκαιος

67 Όμως δεν ήσαν πριν χρυσός, αλλά μολύβι φλέγον. Άδικος Αλλ είναι τώρα δι εμέ πολύτιμος στολή. Δίκαιος Είσαι τα μάλιστα θρασύς. Άδικος Είσαι μωρός πολύ. Δίκαιος Για σε κοντά μου δεν φοιτά κανείς από τους νέους, όμως θα γίνει κάποτε γνωστόν στους Αθηναίους ποία διδάσκεις τους μωρούς Άδικος Βρωμάς με πείνας χνώτα. Δίκαιος Μα συ σε τούτους τους καιρούς περνάς ζωή και κότα, αν κι ήσουν άλλοτ έρμαιον της πείνας και της βρώμας, κι έλεγες τότε περισσώς πως είσαι Τήλεφος Μυσός, κι έτρωγες μέσ από σακί του Πανδελέτου γνώμας. Άδικος Ω! σοφίας υψηλής! Δίκαιος Ω! της τρέλλας της πολλής!

68 Άδικος Της δικής σου Δίκαιος Της δικής σου και της πόλεως, που τρέφει λυμεώνα σαν και σένα, που τους νέους καταστρέφει. Άδικος Τούτον συ δεν θα τον πάρεις ο μωρός, ο ξεκουτιάρης. Δίκαιος Ναι, μαζί μου θάλθει τούτος, αν ανάγκη να σωθεί, κι όχι μόνον εις τους λόγους ανοήτως ν ασκηθεί. Άδικος Έλα κι άφησ τον η τρέλα να τον δέρνει στα γερά. Δίκαιος Αν μονάχα τον εγγίξεις θα σου γίνει συμφορά. Χορός Όμως ας παύσ η μάχη, των ψόγων η θωπεία, και λέγε μας συ ποία εδίδασκες εκείνην την πλάσιν των προγόνων, ειπέ και συ την νέαν παιδείαν των συγχρόνων, κι εκείνος σαν ακούσει τα λόγια σας αυτά θα κρίνει μοναχός του πού πρέπει να φοιτά. Δίκαιος Τούτο θέλω.

69 Άδικος Κι εγώ θέλω. Χορός Α. Ποιος θ αρχίσει; Άδικος Τούτος πρώτος, κι εκ των λόγων του κατόπιν οδηγούμενος, ευγλώττως θα κατατοξεύσω τούτον δια νέων φρασιδίων και συλλογισμών ιδίων. Και στο τέλος αν τολμήσει ένα γρυ να ξεστομίσει, με τας γνώμας ως με κέντρον μελισσών θα κεντρισθεί και στο μούτρο και στα μάτια, και κακώς θ αφανισθεί. Χορός Εις σκέψεις στηριζόμενοι κι εις λόγους ικανούς κι όσας εννοίας έμπειρος αποτυπώνει νους, δείξετε ποίος από σας εις λόγους θα νικήσει και γέρας θα κερδίσει. Ο της σοφίας κίνδυνος εμπρός μας όλος κείται και μεταξύ των φίλων μας δεινός αγών τελείται. Συ δ όστις εστεφάνωσες την πλάσιν των προγόνων με τόσην αρετήν ηθών, στον αρεστόν σου τόνον μεγαλοφώνως λάλησε, και δείξε μας ηπίως ο χαρακτήρ σου ποίος. Δίκαιος Τώρα θα σας πώ πώς ήτον η παιδεία των προγόνων, όταν δίκαια διδάσκων έθαλλον εγώ και μόνον,

70 σωφροσύνη δε παντού κατεδέσποζε κι αιδώς Πρώτον μεν μήτ ένα γρυ δεν ηκούετο παιδός, και στους δρόμους μ ευταξίαν συνεβάδιζαν πολλήν σαν επήγαιναν να μάθουν εις κιθαριστού Σχολήν με το σώμα των γυμνόν όλ οι γείτονες συγχρόνως, τας νιφάδας τας πυκνάς αψηφούντες της χιόνος. Κι επρομάνθαναν κρατούντες τους μηρούς των ανοικτά υψηλών ασμάτων Μούσαν, ή την τρομεράν Παλλάδα, που τας πόλεις κατακτά, ή βοήν μακράν ηχούσαν, αποδίδοντες εντόνως την πατρώαν αρμονίαν, κι αν κανείς εβωμολόχει κι έκαμνε παραφωνίαν, όπως τραγουδούν οι τώρα κατά τρόπον νέον όλως τας ωδάς τας κατά Φρύνιν, που λυγίζονται δυσκόλως, εμαστίζετ ο τοιούτος διά πλήθους ραβδισμών ως τας Μούσας αφανίζων και προς ταύτας ακοσμών. Και συχνάζοντες ευκόσμως στον διδάσκαλον της πάλης, μετά προσοχής μεγάλης ώφειλαν οι παίδες τότε να προβάλουν τον μηρόν τίποτε προς τους απέξω να μη δείξουν πονηρόν μόλις δ από κάτω πάλιν εσηκώνοντο κι ευθύς ανακάτευαν την άμμον, και προσείχεν ο καθείς ίχνος τι να μην αφήσει του νεανικού του κάλλους εις παιδεραστάς εξάλλους. Καθόλου δεν ηλείφοντο των ομφαλών των κάτω και χνους επήνθει μαλακός και δρόσος επλανάτο επάνω των αιδοίων των καθώς επί των μήλων μήτε κανείς επήγαινε στον εραστήν τον φίλον πλάττων ηδονικώτερον της λαλιάς τον τόνον, ούδ εμαστρώπευ εαυτόν τα μάτια του λιγώνων. Εις δε τα δείπνα ρεπανιού δεν έπαιρναν κεφάλι κι οι παίδες σαν μεγάλοι, μήτ έπρεπε μ εδέσματα και τσίχλες να λιμάζουν, ή πρεσβυτέρων άνηθον και σέλινον ν αρπάζουν, ή το να στ άλλο πόδι των να βγάζουν εναλλάξ.