Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Μετανάστευση Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Μετανάστευση Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας"

Transcript

1 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση - Μετανάστευση - Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας Παντελής Γεωργογιάννης - Βασίλειος Μπάρος Επιμέλεια Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Μετανάστευση Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας 13 o Διεθνές Συνέδριο Αλεξανδρούπολη, 7-9 Μαΐου 2010 Πρακτικά Συνεδρίου Με Κριτές Τόμος Ι Πάτρα

2 13ο Διεθνές Συνέδριο - Αλεξανδρούπολη 7-9 Μαΐου 2010 Κοινωνικές αναπαραστάσεις για μετανάστες από διαφορετικές κουλτούρες, μέσα από ιστορίες παιδιών δημοτικού σχολείου Περίληψη Πρίντεζη Άννα - Παυλόπουλος Βασίλης Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των αναπαραστάσεων για το φαινόμενο της μετανάστευσης και για άτομα από εθνοπολιτισμικά περιβάλλοντα που διαφέρουν σημαντικά (Αγγλία Αφρική), μέσα από ιστορίες μαθητών δημοτικού. Στην ανάλυση περιεχομένου αποτυπώθηκαν στοιχεία σχετικά με τους λόγους της μετανάστευσης, την προσαρμογή στη χώρα υποδοχής, το προφίλ των μεταναστών. Η εικόνα παρουσιάζεται εν γένει ρεαλιστική, ενώ εντοπίζονται και κάποιες στερεοτυπικές αντιλήψεις, ευρήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν ως έναυσμα για προβληματισμό και δράσεις στο πλαίσιο μιας διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Summary The purpose of this study was to examine the representatios about immigration as well as people coming from cultures considerably different (England Africa), through elementary students scenarios. Content analysis revealed information about the causes of immigration, immigrants adartion in receiving society and their personality profile. In general, clildren s representatins match up to reality, while some stereotypes can be detected. The results can be turned to advantage into intercultural education framework. 1. Εισαγωγή 1.1. Μετανάστευση, επιπολιτισμός, κοινωνικές αναπαραστάσεις και στερεότυπα Η μετανάστευση, φαινόμενο που αφορά στη μετακίνηση ενός ατόμου ή ενός συνόλου με σκοπό τη μόνιμη ή προσωρινή εγκατάσταση σε άλλη χώρα, επιφέρει ως επακόλουθο τη διαδικασία του επιπολιτισμού. Πρόκειται για μια διεργασία της πολιτισμικής μεταβολής ως αποτέλεσμα της συνεχούς επαφής ατόμων από πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες 2, η οποία συνδέεται με τη χρησιμότητα των κοινωνικών αναπαραστάσεων 3. Ο Moscovici, το 1976, όρισε πρώτος τη συγκεκριμένη έννοια ως «διανοητικά σχήματα», που επιτελούν διπλή λειτουργία: αφενός βοηθούν το άτομο στην προσπάθεια οργάνωσης, κατανόησης κι αξιολόγησης της πραγματικότητας και αφετέρου προσφέρουν ένα κώδικα που επιτρέπει την επικοινωνία και κοινωνική συνδιαλλαγή 4. Το επίθετο 1 Τσαούσης, Δ. (1987), Χρηστικό λεξικό κοινωνιολογίας. Β έκδοση. Αθήνα: Gutenberg. 2 Redfield, Lindon & Herskovitis, 1936, στο Phinney, J., Berry, J., Vedder, P. & Liebkind, K. (2006). The Acculturation Experience: Attitudes, Identities, and Behaviors of Immigrant Youth. J. Berry, J. Phinney, D. Sam & P. Vedder (Edrs). Immigrant Youth in Cultural Transition. (pp ). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers 3 Χρυσοχόου, Ξ. (2005). Πολυπολιτισμική πραγματικότητα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 4 Ρήγα, Α-Β. (1991). Από τις στάσεις στις κοινωνικές αναπαραστάσεις: Μια ανασκόπηση της πρόσφατης

3 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση - Μετανάστευση - Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας «κοινωνικές» εκφράζει ακριβώς τη συλλογικότητα όσον αφορά στην παραγωγή νοήματος για ένα αντικείμενο και τον ενστερνισμό του από τα διαφορετικά μέλη μιας ομάδας, ως αποτέλεσμα των διαδικασιών επικοινωνίας και κοινωνικής επιρροής 5. Κατά την επαφή αυτή με το μη οικείο, στη διαδικασία επιλολιτισμού, η ανάγκη κατανόησης και περισσότερο διάκρισης της εξωομάδας από την εσωομάδα, ευνοεί την κατασκευή του «άλλου», της ετερότητας και του αποκλεισμού της από τον «εσωτερικό κύκλο». Το γεγονός αυτό ερμηνεύεται κυρίως μέσα από το αίσθημα της απειλής που βιώνεται ειδικότερα από τη μεριά των γηγενών, του φόβου, δηλαδή για τις επικείμενες αλλαγές και ειδικότερα για την πιθανή απώλεια της ιδιαιτερότητας που η εθνική ταυτότητα εξασφαλίζει. Έτσι, οι κοινωνικές αναπαραστάσεις λειτουργούν στην περίπτωση αυτή ως κοινωνικά στερεότυπα, αποδόσεις, δηλαδή κοινών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων στα μέλη μιας συγκεκριμένης ομάδας, που εμπεριέχουν τα χαρακτηριστικά της γενίκευσης και υπεραπλούστευσης 6. Έτσι, συχνά, συνδέεται η φυλετική ή εθνική καταγωγή και ταυτότητα με κάποια ιδιαίτερα στοιχεία (θετικά ή αρνητικά), αξιολογικού συνήθως χαρακτήρα που, σύμφωνα με τον Allport, «προ-κρίνουν» σε σημαντικό βαθμό το άτομο, αποτελώντας έτσι πηγή προκαταλήψεων 7. Η λογικοφανής άποψη πως η ίδια η συνδιαλλαγή μεταξύ των ομάδων (υπόθεση της επαφής) είναι σε θέση να μειώσει την ενεργοποίηση στερεοτύπων και προκαταλήψεων δε φαίνεται να ισχύει παρά μόνο κάτω από προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων, σύμφωνα με τον Allport και άλλους μεταγενέστερους μελετητές αναφέρονται: ισοτιμία, συνεργασία, κοινοί στόχοι, θετική αλληλεπίδραση, στενότητα σχέσεων, θεσμική υποστήριξη Εκπαίδευση και ετερότητα Μέσα σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, η εκπαίδευση δέχεται κι αυτή πολύπλευρες μεταβολές και αποτελεί πεδίο ανάπτυξης διομαδικών, διαπολιτισμικών (εποικοδομητικών ή όχι) επαφών. Όσον αφορά στην ελληνική πραγματικότητα, ολοένα και αυξάνεται το ποσοστό των αλλοεθνών μαθητών στα σχολεία όλων των βαθμίδων 9. Το γεγονός αυτό, πέρα από πρόκληση για ανταπόκριση στις σύγχρονες απαιτήσεις, φέρνει και το μαθητικό πληθυσμό αντιμέτωπο με μια νέα πραγματικότητα, όπου η διαφορετικότητα είναι πλέον φανερά παρούσα και την οποία καλείται να κατανοήσει και να διαχειριστεί. Η παιδική ηλικία αποτελεί φάση ιδιαίτερα ευαίσθητη στη διαμόρφωση στάσεων 10, και το νέο άτομο, πέρα από την προσωπική του εμπειρία δέχεται επιρροές και από τους βασικούς αλλά και δευτερεύοντες θεσμούς κοινωνικοποίησης. Έτσι, οι αντιλήψεις που βιβλιογραφίας. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών 80, Χρυσοχόου, Ξ. (2005). Πολυπολιτισμική πραγματικότητα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 6 Γεώργας, Δ. (1995). Κοινωνική Ψυχολογία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Καλαντζή-Αζίζι Α., Ζώνιου-Σιδέρη, Α., & Βλάχου, Α. (1996). Προκαταλήψεις και στερεότυπα. Δημιουργία και αντιμετώπιση. Αθήνα: ΥΠ.Ε.Π.Θ. (Γ.Γ.Λ.Ε.) 7 Wetherell, M. (2004). Ομαδική σύγκρουση και η κοινωνική ψυχολογία του ρατσισμού. Στο M. Wetherell (Επιμ.) Ταυτότητες, ομάδες και κοινωνικά ζητήματα. Αθήνα: Μεταίχμιο. 8 Χρυσοχόου, Ξ. (2005). Πολυπολιτισμική πραγματικότητα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 9 Baldwin-Edwards, Μ., Κυριάκου, Ι., Κακαλίκα, Π., & Κάτσιος, Γ. (2004). Στατιστικά δεδομένα για τους μετανάστες στην Ελλάδα: Αναλυτική μελέτη για τα διαθέσιμα στοιχεία και προτάσεις για τη συμμόρφωση με τα standards της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αθήνα: Ι.ΜΕ.ΠΟ.ΠΟ 10 Γεώργας, Δ. (1995). Κοινωνική Ψυχολογία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα

4 13ο Διεθνές Συνέδριο - Αλεξανδρούπολη 7-9 Μαΐου 2010 εκφράζει, οι στάσεις και οι συμπεριφορές που υιοθετεί αντανακλούν, σε σημαντικό βαθμό τις κοινωνικές αναπαραστάσεις της συγκεκριμένης κοινωνικοπολιτισμικής ομάδας της οποίας αποτελεί μέλος. Ενδέχεται, λοιπόν, τα στερεότυπα της ευρύτερης κοινότητας να μεταφέρονται και στον κόσμο των παιδιών 11, δυσχεραίνοντας τις διεργασίες που θα οδηγούσαν στην αμοιβαία αποδοχή και αρμονική, μακροπρόθεσμα έστω, συνύπαρξη με την ετερότητα. Οι στάσεις των Ελλήνων μαθητών απέναντι στους μετανάστες έχουν ήδη αποτελέσει αντικείμενο μελέτης αρκετών ερευνών, στις οποίες επισημαίνονται διακρίσεις και χρήση ρατσιστικών χαρακτηρισμών από τους γηγενείς μαθητές προς τους μετανάστες συμμαθητές τους, ενώ φαίνεται πως γενικά οι αλλοεθνείς τυγχάνουν δυσμενέστερης μεταχείρισης από τους παλιννοστούντες Παρόλα αυτά, οι ίδιοι οι μαθητές είναι η ομάδα που διάκειται περισσότερο θετικά στη διαφορετικότητα σε σχέση με τις ομάδες των εκπαιδευτικών και γονέων, ενώ οι μαθητές χαμηλότερων εκπαιδευτικών βαθμίδων παρουσιάζονται εν γένει περισσότερο ανοιχτά στη σχέση με τους αλλοδαπούς συμμαθητές τους. Επιπλέον, οι μαθητές που συνυπάρχουν, στην τάξη, με αλλοδαπούς μαθητές εμφανίζουν μεγαλύτερη αποδοχή του «διαφορετικού» από μαθητές που δε συναναστρέφονται παιδιά από άλλες χώρες, ενισχύοντας την άποψη για τη θετική σημασία της επαφής 12. Η στάση των μαθητών απέναντι στο διαφορετικό μπορεί να ποικίλει, με βάση διαστάσεις όπως το έθνος, το χρώμα και το θρήσκευμα 13. Ξεκινώντας από την πιο αρνητική προς την πιο θετική στάση κατατάσσονται με τη σειρά με βάση την εθνικότητα: Αλβανοί, Ασιάτες, Αφρικανοί και Άραβες, Δυτικοευρωπαίοι, ενώ με βάση το χρώμα: η μαύρη φυλή, οι μελαμψοί, η κίτρινη και τέλος η λευκή φυλή. Αντίστοιχα στερεότυπα μαθητών αλλά και φοιτητών αποκαλύπτονται σε πιο πρόσφατη έρευνα 14, όπου για μεν τους Ευρωπαίους εκδηλώνονται θετικά στερεότυπα και θαυμασμός, για τους Αλβανούς αρνητικά στερεότυπα και συναισθήματα περιφρόνησης και θυμού, ενώ μικτά παρουσιάζονται τα στερεότυπα για Αμερικανούς και Ασιάτες. Στερεοτυπικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις σχετικά με μειονοτικές ομάδες αποτυπώνονται συχνά και στον προφορικό λόγο, των μαθητών 15. Φαίνεται λοιπόν πως ενώ από τη μια μεριά εκφράζεται η υποστήριξη της ισότητας και του σεβασμού των 11 Bigler, R.S.,., Jones, L.C.,., & Lobliner, D.B.. (1997). Social Categorization and the Formation of Intergroup Attitudes in Children. Child Development, 68 (3), UNICEF UNICEF (2001). (2001). Διακρίσεις Ρατσισμός Ξενοφοβία στο στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα. Unicef & Κόσμος, 45, σελ Ντάλλα, Μ. (2000). Στάσεις και συμπεριφορά Ελλήνων μαθητών προς τους Ποντίους και Βορειοηπειρώτες συμμαθητές τους: Ένα πρόγραμμα παρέμβασης. Διδακτορική διατριβή. ΕΚΠΑ, Φιλοσοφική Σχολή, ΦΠΨ (Τομέας Ψυχολογίας). Χριστοπούλου, Ι. (2008). Στάσεις γηγενών απέναντι στους Αλβανούς και παλιννοστούντες μαθητές τους. Πτυχιακή εργασία. Πρόγραμμα Ψυχολογίας, ΦΠΨ, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ. 13 Αργυράκη, Φ., Μιχαλάς, Κ., Ντούσας, Δ., Παπαϊωάννου, Φ., & Σπανός., Π. (1994). Εκπαίδευση και διαφορά: Η στάση των παιδιών απέναντι στο «διαφορετικό» Έθνος, Χρώμα, Θρήσκευμα. Εκπαιδευτική Κοινότητα 28, Χαντζή, Α. Α. (2007). (2007). Το περιεχόμενο των στερεοτύπων και οι επιπτώσεις της επαφής. Ανακοίνωση στο 11 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (18-22 Απριλίου, Ρέθυμνο Κρήτης) 15 Νούλα, Ι. & Λουμάκου, Μ. (2009). Η έννοια της εθνοτικής ετερότητας στον προφορικό λόγο των μαθητών και μαθητριών ελληνικής και μη-ελληνικής προέλευσης. Προφορική ανακοίνωση στο 12 ο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (14-17 Μαΐου, Βόλος)

5 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση - Μετανάστευση - Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας δικαιωμάτων των μεταναστών δεν έχει εκλείψει η καχυποψία που εκφράζεται άμεσα ή έμμεσα. Οι διακρίσεις εξακολουθούν να είναι εμφανείς, αφού μεγάλη μερίδα Ελλήνων μαθητών που τείνει να διαχωρίζει τη θέση της από τις υπόλοιπες εθνο-πολιτισμικές ομάδες οι οποίες διαβιώνουν στο ελληνικό σχολείο σήμερα Υπόθεση Αναμένεται ότι οι μαθητές θα επιδείξουν μια σαφή και ρεαλιστική αντίληψη σε σχέση με στοιχεία που αφορούν εν γένει στη μετανάστευση (αιτίες, δυσκολίες προσαρμογής κ.ά.). Οι αναπαραστάσεις τους θα εμπεριέχουν πιθανόν στερεοτυπικά στοιχεία σε σχέση με τους μετανάστες στο σύνολό τους, που θα διαφοροποιούνται ανάλογα τις εθνοπολιτισμικές ομάδες. Αναμένεται δηλαδή να εκφράσουν πιο θετικές αντιλήψεις για τους προερχόμενους από δυτικοευρωπαϊκές χώρες συγκριτικά με αυτούς από «τριτοκοσμικές» (Αφρική). 3. Μεθοδολογία 3.1. Δείγμα Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 40 μαθητές Ε τάξης συγκεκριμένου δημοτικού σχολείου (23 αγόρια και 17 κορίτσια) από την περιοχή των Αγίων Αναργύρων Αττικής, στο οποίο φοιτά αρκετά υψηλό ποσοστό αλλοδαπών μαθητών (περίπου 25%), γεγονός που επιτρέπει την εξοικείωση με μια τέτοια συνύπαρξη (όχι όμως με άτομα από τις γεωγραφικές περιοχές στις οποίες επικεντρώθηκε η μελέτη: Δυτική Ευρώπη, Αφρική) Απόκτηση δεδομένων Η συγκέντρωση του υλικού έγινε μέσα από υποθετικές ιστορίες (viniettes), μεθοδολογική τεχνική που θεωρείται κατάλληλη για την ελεύθερη έκφραση ατόμων μικρών κυρίως ηλικιών, όταν πρόκειται για ευαίσθητα θέματα 17. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκε ένα βασικό ημιτελές σενάριο, που δόθηκε σε έντυπη μορφή στα παιδιά και τους ζητήθηκε με βάση αυτό και πάνω σε συγκεκριμένους άξονες να συνθέσουν, γραπτώς, μια ιστορία. Το σενάριο αφορούσε κάποιον ήρωα-παιδί, που ήρθε με την οικογένειά του να εγκατασταθεί μόνιμα στη χώρα μας. Υπήρχαν τέσσερις παραλλαγές με βάση την προέλευση και το φύλο, οι οποίες ισομοιράστηκαν με τυχαίο τρόπο: α) αγόρι από Αγγλία (Ντέιβιντ), β) κορίτσι από την Αγγλία (Κάρολ), γ) αγόρι από Αφρική (Μαχού) δ) κορίτσι από Αφρική (Ραντού) Οι βασικοί άξονες αφορούσαν πληροφορίες σχετικά 16 Μελίστα, Α. (2009). Η ελληνική εθνική ταυτότητα και οι μετανάστες: Συγκρούσεις και ιδεολογικά διλήμματα. Προφορική ανακοίνωση στο 12 ο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (14-17 Μαΐου, Βόλος). Παπαστυλιανού, Α., & Λαμπρίδης, Ε. (2007). Εθνο-πολιτισμική ταυτότητα και μεροληψία. Ανακοίνωση στο 11 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (18-22 Απριλίου, Ρέθυμνο Κρήτης). 17 Barter, Barter, C. C. & & Renold, E. E. (2000). I wanna I wanna tell tell you you a story : a story : exploring the the application of of vignettes in in qualitative research with children and young people. International Journal of Social Research Methodology, 3(4),

6 13ο Διεθνές Συνέδριο - Αλεξανδρούπολη 7-9 Μαΐου 2010 με: λόγους εγκατάλειψης της πατρίδας, συνθήκες ζωής στην Ελλάδα, επαγγελματική απασχόληση γονέων, στοιχεία προσωπικότητας ήρωα, ζωή στο σχολείο, συναισθήματα, στόχους και μελλοντική εξέλιξη. Ο χρόνος που διατέθηκε στα παιδιά ήταν μια διδακτική ώρα (45 λεπτά περίπου) Ανάλυση δεδομένων Η παρούσα έρευνα βασίστηκε στην ανάλυση περιεχομένου του γραπτού λόγου των παιδιών. 18 Οι ιστορίες δηλαδή αναλύθηκαν με βάση τους θεματικούς άξονες που δόθηκαν και στα παιδιά Αποτελέσματα Λόγοι μετακίνησης από την πατρίδα. Αναφέρθηκαν λόγοι που εντάσσονται σε 5 βασικές κατηγορίες, οι οποίες παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Συχνότητα αναφορών ως προς τους λόγους μετακίνησης ΘΕΜΑ ΤΟΠΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ 1. Λόγοι μετακίνησης ΑΓΓΛΙΑ ΑΦΡΙΚΗ Α) Οικονομικοί-βιοποριστικοί λόγοι (οικονομική κρίση, ανεργία) Β) Γεωγραφικοί, οικολογικοί λόγοι (κλίμα, φυσικές καταστροφές, έλλειψη αγαθών, επιδημίες) ΣΥΝ Γ) Πόλεμος Δ) Γενική δυσαρέσκεια από τη χώρα/προσπάθεια βελτίωσης ζωής Ε) Προσωπικοί λόγοι (αρρώστια, καταγωγή γονέα από Ελλάδα) ΣΤ) Γνωριμία τόπου (διακοπές) Με βάση τα στοιχεία του Πίνακα 1, μπορούμε να επισημάνουμε πως τα παιδιά έχουν μια αρκετά ρεαλιστική άποψη για τους λόγους της μετανάστευσης, δίνοντας ως πιο συνήθη αιτία τους οικονομικούς γενικά λόγους, κυρίως για τους προερχόμενους από την Αγγλία. Στην περίπτωση των ηρώων από την Αφρική, φαίνεται να υπερτερούν τα αίτια που σχετίζονται με οικολογικά χαρακτηριστικά και συνθήκες ζωής στο συγκεκριμένο τόπο και τα οποία έχουν συνδεθεί με στερήσεις, υποσιτισμό, αρρώστιες, δυσμενείς καιρικές συνθήκες. 18 Weber, Weber, R. (1990). R. (1990). Basic Content Analysis. Newbury Park: Sage Publicatios

7 Προσαρμογή στη χώρα υποδοχής. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση - Μετανάστευση - Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας Αποτυπώθηκαν στοιχεία για τα εξής επιμέρους θέματα που αφορούν στην προσαρμογή: α) την επαγγελματική απασχόληση των γονέων β) τις συνθήκες ζωής γενικά, τη στάση των γηγενών και τις διάφορες διαστάσεις της προσαρμογής (οικονομική, κοινωνική, ψυχολογική). Όσον αφορά στο πρώτο θέμα, αναφέρθηκαν από τα παιδιά μια ευρεία γκάμα επαγγελμάτων, από επαγγέλματα με υψηλές απολαβές, κύρος και απαίτηση για αυξημένα προσόντα (γιατρός, διευθυντής, επιχειρηματίας), μέχρι και επαγγέλματα που βρίσκονται στον αντίποδα της ιεραρχικής κλίμακας (εργάτης, οικιακή βοηθός, χαμηλόμισθος υπάλληλος), τα οποία και υπερτερούν αριθμητικά. Οι παράγοντες τόπος προέλευσης και φύλο διαφοροποιούν τις αναφορές αυτές. Έτσι, τα επαγγέλματα του οικοδόμου και του εργάτη (10 συνολικά αναφορές) αποδίδονται αποκλειστικά σε άντρες και κυρίως προερχόμενους από την Αφρική (7/10 αναφορές), ενώ οι γονείς που αναφέρθηκαν ως γιατροί (3 αναφορές) είναι και πάλι άντρες αλλά μόνο Άγγλοι. Οι μετανάστριες επίσης παρουσιάζονται κατεξοχήν ως εργαζόμενες εκτός σπιτιού (2 μόνο αναφορές σε οικιακά), με συχνότερη επαγγελματική απασχόληση τον καθαρισμό σπιτιών (12 συνολικά αναφορές), που αφορά περισσότερο μετανάστριες από την Αφρική (8/12 αναφορές) παρά Ευρωπαίες (Αγγλία). Οι αναφορές για απασχόληση των μεταναστών σε εκπαιδευτικά επαγγέλματα (4 περιπτώσεις, αποκλειστικά γυναίκες) αλλά και σε δημόσιες υπηρεσίες γενικότερα (4 αναφορές), ίσως αποκαλύπτει κάποια παρανόηση των παιδιών, εφόσον δεν ισχύει κάτι τέτοιο στη χώρα μας. Οι αναφορές στην ανεργία είναι μάλλον περιορισμένες (2 περιπτώσεις), αλλά επισημαίνεται συχνά η αρχική δυσκολία εξεύρεσης εργασίας. Τα στοιχεία που αναφέρονται στο δεύτερο θέμα παρουσιάζονται στον Πίνακα 2, όπου φαίνεται πως τόσο στην οικονομική όσο και την κοινωνική-ψυχολογική προσαρμογή υπερτερούν τα αρνητικά στοιχεία. Όσον αφορά στη στάση των γηγενών, αυτή φαίνεται να παρουσιάζεται σχετικά εξισορροπημένη (αρνητική ή θετική), κάτι που υποδηλώνει πως δυσκολίες των μεταναστών δεν οφείλονται τόσο στην έλλειψη υποστήριξης των ντόπιων και με αρνητική στάση της χώρας υποδοχής γενικότερα, αλλά είναι κάτι αναπόφευκτο (π.χ. λόγω δυσκολίών στην επικοινωνία). Η προσπάθεια, εξάλλου από την πλευρά των μεταναστών αναφέρεται ως καθοριστικός παράγοντας για το ξεπέρασμα των δυσκολιών και τη βελτίωση της κατάστασής τους. Οι αναφορές για ικανοποίηση των μεταναστών από τη χώρα μας είναι περισσότερες στην περίπτωση των ατόμων από την Αφρική, δεδομένο που αντανακλά τη γενικότερη αντίληψη πως η Ελλάδα βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση συγκριτικά με τις χώρες αυτής της ηπείρου (όσον αφορά στο βιοτικό επίπεδο, τις ανέσεις κ.τ.λ.), ενώ το αντίθετο συμβαίνει με την Αγγλία, η οποία αναγνωρίζεται ως πιο προηγμένη

8 13ο Διεθνές Συνέδριο - Αλεξανδρούπολη 7-9 Μαΐου 2010 Πίνακας 2. Αναφορές για το θέμα: Συνθήκες ζωής, προσαρμογή στη χώρα υποδοχής (Ελλάδα) ΘΕΜΑ 2. Εγκατάσταση στην Ελλάδα ΤΟΠΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ 2β. Συνθήκες ζωής στη χώρα υποδοχής ΑΓΓΛΙΑ ΑΦΡΙΚΗ + _ + _ Α) Οικονομική Προσαρμογή (εύρεση εργασίας, οικονομική κατάσταση-βιοτικό επίπεδο) Β) Ικανοποίηση από τη χώρα γενικά (περιβάλλον, πολιτική κατάσταση, ευκολίες-ανέσεις) Γ) Στάση χώρας υποδοχής Δ) Κοινωνική-Ψυχολογική Προσαρμογή (επικοινωνία-σχέσεις-γλώσσα, νοσταλγία πατρίδας) Σύνολο Προφίλ ήρωα (παιδιού-μετανάστη) Οι πληροφορίες που αποτυπώθηκαν σε σχέση με τον ήρωα (παιδί-μετανάστη) αφορούν τους εξής τομείς: α) ηλικία β) εξωτερικά-φυσικά χαρακτηριστικά και αξιολογικοί χαρακτηρισμοί εμφάνισης γ) ενδιαφέροντα-κλίσεις, δ) χαρακτήρας-προσωπικότητα (κυρίως που αφορούν και τη σχέση με τους άλλους) ε) άλλα ατομικά χαρακτηριστικά. Επικεντρώνοντας στους αξιολογικούς χαρακτηρισμούς εμφάνισης, χαρακτήρα και προσωπικότητας, παρουσιάζονται στην πλειονότητά τους θετικοί (ομορφιά, σωματική δύναμη, εξυπνάδα, καλοσύνη, ευγένεια, ενσυναίσθηση, εργατικότητα, φιλομάθεια, καλλιτεχνικά και αθλητικά ταλέντα). Δε λείπουν βέβαια και κάποιοι αρνητικοί χαρακτηρισμοί (ζήλεια, οξυθυμία, ψευτιά, επιθετικότητα). Η εθνικότητα εδώ φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο, αφού το ποσοστό των θετικών χαρακτηρισμών προσωπικότητας (σε σχέση με τα αρνητικά) είναι μεγαλύτερη για τους ήρωες από την Αγγλία (75% περίπου) από ό,τι για τους ήρωες από την Αφρική (50% περίπου) Ζωή στο σχολείο και ψυχολογική προσαρμογή Μια σημαντική πτυχή της ζωής που επηρεάζει καθοριστικά την κοινωνική και ψυχολογική προσαρμογή των παιδιών-μεταναστών αποτελεί η ζωή στο σχολείο. Τα σχετικά στοιχεία των ιστοριών εντάσσονται σε έξι βασικούς άξονες, οι πέντε εκ των οποίων αφορούν κατεξοχήν το σχολείο, ενώ ο τελευταίος τη γενικότερη ψυχολογική προσαρμογή. Ο βαθμός αξιολόγησης της κατάστασης περιλαμβάνει τρεις διαβαθμίσεις: α) θετική (+), β) αρνητική (-) γ) μέτρια ή με τάση βελτίωσης κυρίως με την αύξηση της διάρκειας παραμονής (+;). (Πίνακας 3). ΣΥΝ

9 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση - Μετανάστευση - Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας Πίνακας 3. Αναφορές για το θέμα: Ζωή στο σχολείο, ψυχολογική προσαρμογή ΘΕΜΑ ΤΟΠΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ 4. Ζωή στο σχολείο, ΑΓΓΛΙΑ ΑΦΡΙΚΗ ΣΥΝΟΛΟ ψυχολογική προσαρμογή + - +; + - +; + - +; Α) Εκμάθηση-χρήση γλώσσας Β) Σχολική επίδοσηκίνητρα Γ) Σχέσεις με συμμαθητές Δ) Ρόλος δασκάλου Ε) Ικανοποίηση από τη ζωή στο σχολείο, ψυχολογική προσαρμογή Στον Πίνακα 3 παρατηρούμε ότι και στον τομέα αυτό οι θετικές αναφορές συνολικά υπερτερούν. Έτσι, όσον αφορά τις διαπροσωπικές σχέσεις, που σε μεγάλο βαθμό φαίνεται να εξαρτώνται από τη στάση των γηγενών μαθητών, παρουσιάζονται θετικές σε ποσοστό 60%, αρνητικές σε ποσοστό 28% και μέτριες σε ποσοστό 8%, περίπου, ενώ τα δεδομένα να διαφοροποιούνται ιδιαίτερα με βάση τον παράγοντα προέλευση ή φύλο. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων για τους μετανάστες φαίνεται να περιορίζεται μεταξύ ομοεθνών ή άλλων μεταναστών, προσφύγων κ.τ.λ. Δεν απουσιάζει, φυσικά και η αναφορά σε συμπεριφορές απόρριψης, απομόνωσης και κοροϊδίας. Η σχολική επίδοση των μεταναστών παρουσιάζεται στο μεγαλύτερο ποσοστό (60%) υψηλή (κάτι που έρχεται μάλλον σε αντίθεση με τις πολυάριθμες αναφερόμενες δυσκολίες στη γλώσσα) και ισομοιράζονται στη συνέχεια η χαμηλή (21%) με τη μέτρια (19%), στοιχεία που δε φαίνεται πάλι να επηρεάζονται φανερά από εθνικότητα και φύλο. Αυτή η θετική εικόνα όσον αφορά στο μαθησιακό τομέα φαίνεται να συνδέεται αφενός με την ατομική προσπάθεια του μετανάστη μαθητή και αφετέρου με τον υποστηρικτικό ρόλο του δασκάλου. Η συνολικότερη, επίσης, αποτίμηση της σχολικής ζωής από τα μεταναστόπουλα και τα αντίστοιχα συναισθήματα παρουσιάζονται πολύ περισσότερο θετικά από ό,τι αρνητικά, αποτυπώνοντας μια ψυχολογική προσαρμογή χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες Στόχοι - επιθυμίες ήρωα Έναν άλλο κατευθυντήριο άξονα αποτέλεσαν οι στόχοι και οι επιθυμίες των ηρώων. Οι πληροφορίες εντάχθηκαν σε δύο βασικούς τομείς: 1) Ακαδημαϊκοί και επαγγελματικοί στόχους, με τέσσερις υποκατηγορίες, 2) Γενικότερες επιθυμίες και στόχους ζωής, με έξι υποκατηγορίες (Πίνακας 4)

10 13ο Διεθνές Συνέδριο - Αλεξανδρούπολη 7-9 Μαΐου 2010 Πίνακας 4. Αναφορές για το θέμα: Στόχοι- Επιθυμίες ήρωα ΘΕΜΑ ΤΟΠΟΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ 5. Στόχοι Επιθυμίες ήρωα ΑΓΓΛΙΑ ΑΦΡΙΚΗ 5Α) Ακαδημαϊκοί-Επαγγελματικοί Στόχοι Α. Κ. Α. Κ. ΣΥΝΟΛΟ Α1. Σπουδές και σχετικά επαγγέλματα (ιατρική, εκπ/ση) Α2. Αθλητισμός Α3. Άλλα (αστροναύτης Η/Υ, επιχειρηματίας, ζωγράφος..) Σύνολο Α Β) Άλλες Επιθυμίες-Στόχοι ζωής Β1. Φιλανθρωπία Β2. Επανασύνδεση με πατρίδα Β3. Εκμάθηση ελληνικών Β4. Διαμόρφωση σωστής προσωπικότητας 1 1 Β5. Βελτίωση ποιότητας ζωής Β6. Οικογενειακή ευτυχία Σύνολο Β Α= Αγόρι, Κ= Κορίτσι Όπως φαίνεται στον Πίνακα 7, τα επαγγέλματα στα οποία οι ήρωες στοχεύουν είναι κατεξοχήν επαγγέλματα με κύρος ή υψηλές απολαβές σε αντιδιαστολή με τη σχετική αναφορά στα (πιο ρεαλιστικά αποτυπωμένα) επαγγέλματα των γονέων, τα οποία προέρχονταν από μια ευρύτατη γκάμα επαγγελματικών κατηγοριών. Δε φαίνεται επίσης να παρουσιάζονται ιδιαίτερες διαφορές ως προς την εθνικότητα και το φύλο. Αποτυπώνεται, δηλαδή, γενικότερα ο στόχος των μεταναστών για κοινωνική άνοδο. Όσον αφορά στις γενικότερες επιθυμίες και στόχους ζωής, εμφανίζεται μια μεγαλύτερη ποικιλία, χωρίς κάποια ιδιαίτερη έμφαση σε συγκεκριμένο είδος στόχου Μέλλον ήρωα Οι «προβλέψεις» όσον αφορά στο μέλλον του ήρωα αποτέλεσε το τελευταίο θέμα διερεύνησης και αναφέρονται σε τομείς της ακαδημαϊκής, επαγγελματικής, προσωπικής και κοινωνικής ζωής. Ο τρόπος, δηλαδή, που σκιαγραφείται το μέλλον των ηρώων σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τους προαναφερόμενους στόχους, οι οποίοι παρουσιάζονται γενικά να επιτυγχάνονται, έτσι ώστε η προσαρμογή στη χώρα υποδοχής να βελτιώνεται σημαντικά. Ειδικότερα, η ακαδημαϊκή πρόοδος και σταδιοδρομία σε σχετικά επαγγέλματα (10 αναφορές, π.χ. πανεπιστημιακή καριέρα, ιατρική), η οικονομική επιτυχία (3 αναφορές, π.χ. επιχειρήσεις, ταξίδια) αλλά και η διάκριση σε άλλους τομείς (π.χ. τέχνες) αποτελούν δείγματα της ιδιαίτερα αισιόδοξης προδιαγραφής του μέλλοντος των παιδιών

11 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση - Μετανάστευση - Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας μεταναστών. Η δημιουργία ευτυχισμένης οικογένειας (7 αναφορές), η ανάπτυξη σωστής προσωπικότητας (5 αναφορές) και η διάθεση για προσφορά στην κοινωνία (4 αναφορές), εξισορροπούν το μοντέλο της οικονομικής και επαγγελματικής επιτυχίας με περισσότερο ανθρωπιστικές αξίες, σκιαγραφώντας έτσι ένα ιδιαίτερα θετικό προφίλ για το νεαρό και μελλοντικό ενήλικα μετανάστη, ανεξάρτητα από εθνικότητα και φύλο. Χαρακτηριστικό είναι πως η νέα γενιά μεταναστών δε φαίνεται στην πλειονότητά της να στοχεύει στην επιστροφή στην πατρίδα (3 αναφορές). Είναι εντυπωσιακό πως καμία ιστορία δεν καταλήγει με δυσάρεστες μελλοντικές «προβλέψεις», ενώ στις περιπτώσεις που οποιεσδήποτε προβλέψεις αποφεύγονται, δίνονται τουλάχιστον θετικές ευχές. 4. Συμπεράσματα Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης περιεχομένου των γραπτών ιστοριών των μαθητών προέκυψε πράγματι πως στις κοινωνικές αναπαραστάσεις των παιδιών εμφανίζονται κάποια στερεότυπα, επιβεβαιώνοντας σε κάποιο βαθμό την υπόθεσή μας, χωρίς ωστόσο να αποκαλύπτονται έντονα αρνητικές αντιλήψεις απέναντι στον εθνοτικό «άλλο» γενικά ούτε και συστηματικές διαφοροποιήσεις, όσον αφορά τους διαφορετικούς πολιτισμούς (Δυτικοευρωπαίους Αφρικανούς). Τα παιδιά φαίνεται να είναι σε ικανοποιητικό βαθμό ενήμερα σε σχέση με το θέμα της μετανάστευσης γενικά, τις πιθανές αιτίες κ.ά. Οι λόγοι και τα κίνητρα που αναφέρονται από τα παιδιά συνάδουν, πράγματι σε μεγάλο βαθμό με τα δεδομένα της βιβλιογραφίας και αφορούν είτε σε δυνάμεις «ώθησης» που προκαλούνται από αρνητικές συγκυρίες της χώρας προέλευσης (ανεργία, φυσικές καταστροφές, πόλεμοι) είτε σε δυνάμεις «έλξης» από θετικούς παράγοντες της χώρας υποδοχής (καλύτερες συνθήκες εργασίας και βιοτικό επίπεδο) 19, που συνοψίζονται στην προσδοκία γενικά για μια καλύτερη ζωή. Η υπερίσχυση, στην περίπτωση των ηρώων από την Αφρική περισσότερο «πρωταρχικών» αναγκών ως κίνητρα μετανάστευσης (συγκριτικά με τα οικονομικά κατά κύριο λόγο για τους Άγγλους), επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του στερεότυπου μοντέλου του «πρωτόγονου», κατά μία έννοια, τρόπου ζωής στην Αφρική. Όσον αφορά στο θέμα της προσαρμογής, θίγονται εύγλωττα από τα παιδιά οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες. Η εστίαση των αναφορών σε δυσκολίες (κυρίως το πρώτο διάστημα) σε ζητήματα εύρεσης εργασίας και οικονομικών προβλημάτων δεν απέχει και από τα δεδομένα της βιβλιογραφίας που τονίζουν τον τομέα της οικονομικής προσαρμογής ως καθοριστικό, εφόσον «οι μετανάστες αναγκάζονται να βρουν τρόπους επιβίωσης σε μια νέα κοινωνία» και «η πιο προφανής δυσκολία σχετίζεται με την ανάγκη να κερδίσουν τα προς το ζην» 20. Στις ιστορίες των παιδιών, η αναγκαιότητα να δουλεύουν κι οι δύο γονείς, η διπλή απασχόληση του πατέρα, ο πιθανός συμβιβασμός με οποιοδήποτε είδος απασχόλησης προκειμένου να αποφευχθεί η ανεργία, σκιαγραφούν αυτές τις δυσκολίες. Η κατάσταση παρουσιάζεται εξάλλου δυσμενέστερη για τους μετανάστες που προέρχονται από την Αφρική σε σχέση με τους 19 Berry, 1990, στο Ντάλλα, Μ. (2000). Στάσεις και συμπεριφορά Ελλήνων μαθητών προς τους Ποντίους και Βορειοηπειρώτες συμμαθητές τους: Ένα πρόγραμμα παρέμβασης. Διδακτορική διατριβή. ΕΚΠΑ, Φιλοσοφική Σχολή, ΦΠΨ (Τομέας Ψυχολογίας). 20 Χρυσοχόου, Ξ. (2005). Πολυπολιτισμική πραγματικότητα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα (σελ. 66)

12 13ο Διεθνές Συνέδριο - Αλεξανδρούπολη 7-9 Μαΐου 2010 Δυτικοευρωπαίους, γεγονός που δε φαίνεται να απέχει από την πραγματικότητα, αφού οι μετανάστες που είναι υπήκοοι ανεπτυγμένων χωρών ή κρατών της Ε.Ε. «σε συμβολικό και υλικό επίπεδο κατέχουν υψηλό κοινωνικό κύρος και υψηλή αυτοεκτίμηση» και «δε φαίνεται να αντιμετωπίζουν προβλήματα ένταξης» 21. Από την άλλη μεριά, το επίπεδο κοινωνικο-οικονομικής προσαρμογής των μεταναστών από χώρες της Αφρικής φαίνεται να είναι χαμηλότερο 22, εφόσον αναγκάζονται να απασχολούνται σε τομείς που υποτιμούν οι Έλληνες, ανειδίκευτες κυρίως και σκληρές δουλειές, που δεν ανταποκρίνονται πάντα στην εκπαίδευση και επαγγελματική τους κατάρτιση και διαφέρουν από το επάγγελμα που ασκούσαν στη χώρα τους 23. Ενδιαφέρον, ωστόσο, παρουσιάζει, από την άλλη πλευρά, το γεγονός πως οι μαθητές αποτυπώνουν για τους μικρούς ήρωες των ιστοριών, στόχους σε σχέση με την επαγγελματική και κοινωνικοοικονομική τους εξέλιξη, που δε συμπίπτουν πάντα με το αντίστοιχο προφίλ των γονέων. Στις ιστορίες των μαθητών, το μέλλον της νέας γενιάς των μεταναστών, ανεξάρτητα από εθνικότητα και φύλο, περιλαμβάνει την επιθυμία αλλά και την επίτευξη μόρφωσης, οικονομικής επιτυχίας και κοινωνικής ανόδου, στοιχεία βέβαια που θα άρουν τα προβλήματα τα οποία στιγμάτισαν την αφετηρία τους. Μια τέτοια αναπαράσταση, αφενός μπορεί να θεωρηθεί ως έλλειψη προκαταλήψεων για τους μετανάστες, αφετέρου όμως μπορεί να αποτελεί εν μέρει έκφραση των δικών τους μελλοντικών ονείρων, να αντανακλά τις κοινωνικές αναπαραστάσεις για τον Έλληνα μετανάστη προγενέστερων δεκαετιών που προόδευε με την εργατικότητα και την επιμονή του, αναπαράσταση που συνδέεται και με την πίστη σε ένα δίκαιο κόσμο. Η αντίληψη, δηλαδή, πως ο καθένας κερδίζει αυτό που του αξίζει και οι προσπάθειες που περιλαμβάνουν επένδυση σε μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, τελικά αμείβονται 24, ίσως οδηγεί τα παιδιά να πιστεύουν πως οι δυσκολίες και οι προσπάθειες των παιδιών μεταναστών και των οικογενειών τους θα αντισταθμιστούν με την μελλοντική τους επιτυχία. Σε αντιστοιχία με τα παραπάνω, βρίσκονται και οι αναπαραστάσεις όσον αφορά στη σχολική επίδοση των μεταναστών ηρώων που παρουσιάζεται υψηλή, παρά την αντιφατική αναφορά στις αντικειμενικές δυσκολίες, κυρίως όσον αφορά στη χρήση της γλώσσας. Οι ερμηνείες των ίδιων των παιδιών συνδέουν την επιτυχία αυτή με χαρακτηριστικά όπως η θέληση, η προσπάθεια και η επιμέλεια, που σκιαγραφούν γενικά μαθητές με υψηλά κίνητρα για μάθηση, ενώ αξιοσημείωτη είναι και η συμβολή που αποδίδεται στη στήριξη από τη μεριά κυρίως του δασκάλου. Εξάλλου, η έμφαση που δίνεται από τους μετανάστες και τις οικογένειές τους στην εκπαίδευση, που χαρακτηρίζεται ως «υπερεπένδυση» με στόχο να αντισταθμιστεί η κοινωνική ανισότητα που βιώνουν και να αποτελέσει όχημα για την κοινωνικοοικονομική άνοδο της νέας 21 Πετράκου, Η., Ξανθάκου, Γ., & Καΐλα, Μ. (2006). Μετανάστες και προβλήματα προσαρμογής στην ελληνική κοινωνία. Στο Π. Κορδούπης & Β. Παυλόπουλος (Επιμ.). Πεδία Έρευνας στην Κοινωνική Ψυχολογία.. Αθήνα: Ατραπός (Σελ. 90). 22 Μπεζεβέγκης, Η., & Παυλόπουλος, Β. (2008). Επιπτώσεις της μετανάστευσης: Προσαρμογή των μεταναστών. Στο Η. Μπεζεβέγκης (Επιμ.), Μετανάστες στην Ελλάδα: Επιπολιτισμός και ψυχοκοινωνική προσαρμογή (σελ ). Αθήνα: ΙΜΕΠΟ. 23 Μαρβάκης, Α., Παρσάνογλου, Δ., & Παύλου, Μ. (Επιμ.). (2001). Μετανάστες στην Ελλάδα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 24 Lerner, 1981, 1981, 2002, 2002, στο στο Kristjαnsson, K. K. (2004). Children and and the the Belief Belief in in a Just a Just World. Studies S in Philosophy and Education, 23,

13 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση - Μετανάστευση - Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας γενιάς έχει επισημανθεί και από τη βιβλιογραφία 25. Στον τομέα της κοινωνικής προσαρμογής, η οποία συνδέεται στενά και με την ψυχολογική προσαρμογή των ηρώων, ενηλίκων αλλά και παιδιών, αναγνωρίζεται από τους μαθητές ως βασικό εμπόδιο η δυσχερής επικοινωνία με τους γηγενείς λόγω ελλιπούς χρήσης της γλώσσας, συμφωνώντας με τα δεδομένα της βιβλιογραφίας 26. Το επίπεδο ψυχοκοινωνικής προσαρμογής τείνει να αξιολογείται με αρνητικούς όρους για τους ενήλικες μετανάστες ανεξαρτήτως προέλευσης. Παρόλα αυτά, η στάση της κυρίαρχης ομάδας δε φαίνεται, στις ιστορίες των παιδιών, να αποτελεί πάντα αιτία επιδείνωσης της κατάστασης των μεταναστών, εφόσον οι συμπεριφορές απόρριψης και υποτίμησης δε φαίνεται να υπερισχύουν αυτών της αποδοχής και της στήριξης. Στον κόσμο των παιδιών τα πράγματα φαίνεται να είναι πιο θετικά, αφού οι γηγενείς συμμαθητές εμφανίζονται πιο δεκτικοί, η θετική στάση των δασκάλων παρουσιάζεται δεδομένη και τελικά, σε συνδυασμό με την αναφερόμενη σχολική επιτυχία, η προσαρμογή των παιδιών-ηρώων παρουσιάζεται τόσο στο πλαίσιο του σχολείου όσο και γενικότερα επιτυχέστερη. Το γεγονός αυτό ανταποκρίνεται ως ένα βαθμό στην πραγματικότητα, με δεδομένο πως η ηλικία αυτή είναι πιο ευπροσάρμοστη και η διδασκαλία της γλώσσας στο σχολείο αμβλύνει τις δυσκολίες επικοινωνίας. Παρόλα αυτά φαίνεται μάλλον ωραιοποιημένη, εφόσον, σύμφωνα με τα δεδομένα ερευνών παιδιά και έφηβοι που μεταναστεύουν μαζί με τους γονείς τους, βιώνουν έντονο επιπολιτισμικό στρες, δυσκολίες κοινωνικής και προσωπικής προσαρμογής, μειωμένη σχολική επίδοση 27 ενώ, όπως προαναφέρθηκε οι στάσεις των γηγενών μαθητών και εκπαιδευτικών προς τους μετανάστες είναι συχνά αρνητικές. Από τη σκιαγράφηση των προφίλ των ηρώων δε φαίνεται να τους αποδίδονται ιδιαίτερα αρνητικοί χαρακτηρισμοί και δεν αναδεικνύονται σχετικά στερεότυπα και προκαταλήψεις. Η υπόθεση, βασιζόμενη και στην έννοια της «πολιτισμικής απόστασης» 28 σύμφωνα με την οποία, θα αναμενόταν ευνοϊκότερες αντιλήψεις για εθνικές ομάδες που γίνονται αντιληπτές ως περισσότερο όμοιες (π.χ. στην περίπτωση αυτή στους Άγγλους σε σχέση με τους Αφρικανούς) επιβεβαιώνεται μόνο εν μέρει. Συμπερασματικά, ενώ οι αναπαραστάσεις που αναδείχθηκαν μέσα από τις ιστορίες δίνουν μια γενικά αισιόδοξη εικόνα σχετικά με τις αντιλήψεις των παιδιών για τους μετανάστες. Αυτό ενδέχεται να έχει σχέση με τη σχετική εξοικείωση του συγκεκριμένου δείγματος με αλλοδαπούς μαθητές (όχι όμως από τις συγκεκριμένες 25 Zeroulou, 1985, 1988 στο Χριστοπούλου, Ι. (2008). Στάσεις γηγενών απέναντι στους Αλβανούς και παλιννοστούντες μαθητές τους. Πτυχιακή εργασία. Πρόγραμμα Ψυχολογίας, ΦΠΨ, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ. Μπεζεβέγκης, Η., & Παυλόπουλος, Β. (2008). Επιπτώσεις της μετανάστευσης: Προσαρμογή των μεταναστών. Στο Η. Μπεζεβέγκης (Επιμ.), Μετανάστες στην Ελλάδα: Επιπολιτισμός και ψυχοκοινωνική προσαρμογή (σελ ). Αθήνα: ΙΜΕΠΟ. 26 Πετράκου, Η., Ξανθάκου, Γ., & Καΐλα, Μ. (2006). Μετανάστες και προβλήματα προσαρμογής στην ελληνική κοινωνία. Στο Π. Κορδούπης & Β. Παυλόπουλος (Επιμ.). Πεδία Έρευνας στην Κοινωνική Ψυχολογία.. Αθήνα: Ατραπός (Σελ. 90). 27 Berry, Berry, J. & J. Kim, & Kim, U. U. (1988). Acculturation and and mental mental health. health. In In P. Dasen, P. Dasen, J. Berry J. Berry & N. & N. Sartorius (Eds.) (Eds.) Health and Cross-cultural Psychology: Towards Application. (pp ). London: Sage 28 Babiker et al., 1980, στο Μπεζεβέγκης, Η., & Παυλόπουλος, Β. (2008). Επιπτώσεις της μετανάστευσης: Προσαρμογή των μεταναστών. Στο Η. Μπεζεβέγκης (Επιμ.), Μετανάστες στην Ελλάδα: Επιπολιτισμός και ψυχοκοινωνική προσαρμογή (σελ ). Αθήνα: ΙΜΕΠΟ

14 13ο Διεθνές Συνέδριο - Αλεξανδρούπολη 7-9 Μαΐου 2010 περιοχές), ώστε να λειτουργεί μόνο με μια γενικότερη έννοια η υπόθεση της επαφής. Βέβαια, παρά το μεθοδολογικό σχεδιασμό, τη χρήση βινιέττας, που δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να εκφράσουν πιο ελεύθερα τις αντιλήψεις του, δε θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως απαλείφεται εντελώς η επίδραση του «κοινωνικά αποδεκτού», ενώ η παραγωγή υποθετικής ιστορίας, διαφέρει από την καταγραφή πραγματικών στάσεων και πολύ περισσότερο έκδηλων συμπεριφορών. Βιβλιογραφία Ελληνόγλωσση Αργυράκη, Φ., Μιχαλάς, Κ., Ντούσας, Δ., Παπαϊωάννου, Φ., & Σπανός., Π. (1994). Εκπαίδευση και διαφορά: Η στάση των παιδιών απέναντι στο «διαφορετικό» Έθνος, Χρώμα, Θρήσκευμα. Εκπαιδευτική Κοινότητα 28, Baldwin-Edwards, Μ., Κυριάκου, Ι., Κακαλίκα, Π., & Κάτσιος, Γ. (2004). Στατιστικά δεδομένα για τους μετανάστες στην Ελλάδα: Αναλυτική μελέτη για τα διαθέσιμα στοιχεία και προτάσεις για τη συμμόρφωση με τα standards της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αθήνα: Ι.ΜΕ.ΠΟ.ΠΟ Γεώργας, Δ. (1995). Κοινωνική Ψυχολογία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Καλαντζή-Αζίζι Α., Ζώνιου-Σιδέρη, Α., & Βλάχου, Α. (1996). Προκαταλήψεις και στερεότυπα. Δημιουργία και αντιμετώπιση. Αθήνα: ΥΠ.Ε.Π.Θ. (Γ.Γ.Λ.Ε.). Μαρβάκης, Α., Παρσάνογλου, Δ., & Παύλου, Μ. (Επιμ.). (2001). Μετανάστες στην Ελλάδα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Μελίστα, Α. (2009). Η ελληνική εθνική ταυτότητα και οι μετανάστες: Συγκρούσεις και ιδεολογικά διλήμματα. Προφορική ανακοίνωση στο 12 ο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (14-17 Μαΐου, Βόλος). Μπεζεβέγκης, Η., & Παυλόπουλος, Β. (2008). Επιπτώσεις της μετανάστευσης: Προσαρμογή των μεταναστών. Στο Η. Μπεζεβέγκης (Επιμ.), Μετανάστες στην Ελλάδα: Επιπολιτισμός και ψυχοκοινωνική προσαρμογή (σελ ). Αθήνα: ΙΜΕΠΟ. Νούλα, Ι. & Λουμάκου, Μ. (2009). Η έννοια της εθνοτικής ετερότητας στον προφορικό λόγο των μαθητών και μαθητριών ελληνικής και μη-ελληνικής προέλευσης. Προφορική ανακοίνωση στο 12 ο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (14-17 Μαΐου, Βόλος). Ντάλλα, Μ. (2000). Στάσεις και συμπεριφορά Ελλήνων μαθητών προς τους Ποντίους και Βορειοηπειρώτες συμμαθητές τους: Ένα πρόγραμμα παρέμβασης. Διδακτορική διατριβή. ΕΚΠΑ, Φιλοσοφική Σχολή, ΦΠΨ (Τομέας Ψυχολογίας). Παπαστυλιανού, Α., & Λαμπρίδης, Ε. (2007). Εθνο-πολιτισμική ταυτότητα και μεροληψία. Ανακοίνωση στο 11 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (18-22 Απριλίου, Ρέθυμνο Κρήτης). Πετράκου, Η., Ξανθάκου, Γ., & Καΐλα, Μ. (2006). Μετανάστες και προβλήματα προσαρμογής στην ελληνική κοινωνία. Στο Π. Κορδούπης & Β. Παυλόπουλος (Επιμ.). Πεδία Έρευνας στην Κοινωνική Ψυχολογία. (Σελ ). Αθήνα: Ατραπός. Ρήγα, Α-Β. (1991). Από τις στάσεις στις κοινωνικές αναπαραστάσεις: Μια ανασκόπηση

15 Διαπολιτισμική Εκπαίδευση - Μετανάστευση - Διαχείριση Συγκρούσεων και Παιδαγωγική της Δημοκρατίας της πρόσφατης βιβλιογραφίας. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών 80, Τσαούσης, Δ. (1987). Χρηστικό λεξικό κοινωνιολογίας. Β έκδοση. Αθήνα: Gutenberg. UNICEF (2001). Διακρίσεις Ρατσισμός Ξενοφοβία στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα. Unicef & Κόσμος, 45, σελ Wetherell, M. (2004). Ομαδική σύγκρουση και η κοινωνική ψυχολογία του ρατσισμού. Στο M. Wetherell (Επιμ.) Ταυτότητες, ομάδες και κοινωνικά ζητήματα. Αθήνα: Μεταίχμιο. Χαντζή, Α. (2007). Το περιεχόμενο των στερεοτύπων και οι επιπτώσεις της επαφής. Ανακοίνωση στο 11 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας (18-22 Απριλίου, Ρέθυμνο Κρήτης) Χριστοπούλου, Ι. (2008). Στάσεις γηγενών απέναντι στους Αλβανούς και παλιννοστούντες μαθητές τους. Πτυχιακή εργασία. Πρόγραμμα Ψυχολογίας, ΦΠΨ, Φιλοσοφική Σχολή, ΕΚΠΑ. Χρυσοχόου, Ξ. (2005). Πολυπολιτισμική πραγματικότητα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Ξενόγλωσση Barter, C. & Renold, E. (2000). I wanna tell you a story : exploring the application of vignettes in qualitative research with children and young people. International Journal of Social Research Methodology, 3(4), Berry, J. & Kim, U. (1988). Acculturation and mental health. In P. Dasen, J. Berry & N. Sartorius (Eds.) Health and Cross-cultural Psychology: Towards Application. (pp ). London: Sage Bigler, R.S., Jones, L.C., & Lobliner, D.B. (1997). Social Categorization and the Formation of Intergroup Attitudes in Children. Child Development, 68 (3), Kristjαnsson, K. (2004). Children and the Belief in a Just World. Studies in Philosophy and Education, 23, Phinney, J., Berry, J., Vedder, P. & Liebkind, K. (2006). The Acculturation Experience: Attitudes, Identities, and Behaviors of Immigrant Youth. J. Berry, J. Phinney, D. Sam & P. Vedder (Edrs). Immigrant Youth in Cultural Transition. (pp ). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers. Weber, R. (1990). Basic Content Analysis. Newbury Park: Sage Publicatios. Βιογραφικά σημειώματα Η Άννα Πρίντεζη είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών (1991), με 18 χρόνια υπηρεσία στην Ιδιωτική και Δημόσια Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Το 2009 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Τομέα Ψυχολογίας, του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, του Πανεπιστημίου Αθηνών, με αντικείμενο «Σχολική Ψυχολογία». Είναι επίσης τελειόφοιτος του Προγράμματος Ψυχολογίας στο ίδιο Τμήμα και μετεκπαιδευόμενη στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης, κατεύθυνση Ειδικής Αγωγής. Ο Βασίλης Παυλόπουλος εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην Κοινωνική

16 13ο Διεθνές Συνέδριο - Αλεξανδρούπολη 7-9 Μαΐου 2010 Ψυχολογία (υποτροφία ΙΚΥ) και είναι επίκουρος καθηγητής Διαπολιτισμικής Ψυχολογίας στο Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι συντονιστής του κλάδου Κοινωνικής Ψυχολογίας της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην επιπολιτισμοποίηση και τη μετανάστευση, την πρόσληψη της διάκρισης και τον κοινωνικό στιγματισμό, τις αντιλήψεις περί δικαιοσύνης και τις πολιτισμικές παραμέτρους της συμπεριφορικής πρόβλεψης

συλλογικός χαρακτήρας, αποτέλεσμα επικοινωνίας κοινωνικής επιρροής (Moscovici, 1976)

συλλογικός χαρακτήρας, αποτέλεσμα επικοινωνίας κοινωνικής επιρροής (Moscovici, 1976) «διανοητικά σχήματα» διπλή λειτουργία: 1. οργάνωση, κατανόηση, αξιολόγηση της πραγματικότητας 2. κοινός κώδικας που επιτρέπει την επικοινωνία και κοινωνική συνδιαλλαγή (Moscovici, 1976) συλλογικός χαρακτήρας,

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοκοινωνική προσαρμογή μεταναστών μαθητών: Εμπειρικά δεδομένα και η ανάγκη για πολιτισμική ενσυναίσθηση

Ψυχοκοινωνική προσαρμογή μεταναστών μαθητών: Εμπειρικά δεδομένα και η ανάγκη για πολιτισμική ενσυναίσθηση Ψυχοκοινωνική προσαρμογή μεταναστών μαθητών: Εμπειρικά δεδομένα και η ανάγκη για πολιτισμική ενσυναίσθηση Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Τμήμα Φ.Π.Ψ., Πανεπιστήμιο Αθηνών http://www.ppp.uoa.gr/~vpavlop

Διαβάστε περισσότερα

Επιπολιτισμός, οικογενειακοί παράγοντες και προσαρμογή μεταναστών εφήβων: Διαχρονική προσέγγιση

Επιπολιτισμός, οικογενειακοί παράγοντες και προσαρμογή μεταναστών εφήβων: Διαχρονική προσέγγιση Επιπολιτισμός, οικογενειακοί παράγοντες και προσαρμογή μεταναστών εφήβων: Διαχρονική προσέγγιση Βασίλης Παυλόπουλος & Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη Τομέας Ψυχολογίας, Φ.Π.Ψ., Πανεπιστήμιο Αθηνών vpavlop@psych.uoa.gr

Διαβάστε περισσότερα

Επιπολιτισμοποίηση και προσαρμογή των μεταναστών στην Ελλάδα: Είναι απλώς «ζήτημα χρόνου»;

Επιπολιτισμοποίηση και προσαρμογή των μεταναστών στην Ελλάδα: Είναι απλώς «ζήτημα χρόνου»; Επιπολιτισμοποίηση και προσαρμογή των μεταναστών στην Ελλάδα: Είναι απλώς «ζήτημα χρόνου»; Βασίλης Παυλόπουλος, Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών vpavlop@psych.uoa.gr Ανακοίνωση

Διαβάστε περισσότερα

«Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική προέλευση»

«Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική προέλευση» Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο «Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική

Διαβάστε περισσότερα

Στάσεις Ελλήνων φοιτητών απέναντι στη μετανάστευση: Ο ρόλος της αίσθησης ασφάλειας, της προσωπικής ευημερίας και της εθνικής ταυτότητας

Στάσεις Ελλήνων φοιτητών απέναντι στη μετανάστευση: Ο ρόλος της αίσθησης ασφάλειας, της προσωπικής ευημερίας και της εθνικής ταυτότητας Στάσεις Ελλήνων φοιτητών απέναντι στη μετανάστευση: Ο ρόλος της αίσθησης ασφάλειας, της προσωπικής ευημερίας και της εθνικής ταυτότητας Μ. Ντάλλα, B. Παυλόπουλος, & Φ. Μόττη-Στεφανίδη Εθνικό και Καποδιστριακό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γ Ι Ο Υ Λ Η Π Α Π Α Δ Ι Α Μ Α Ν Τ Α Κ Η Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Δ Ι Α Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ι Κ Η Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Σ Η : Μ Ε Τ

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση και ψυχική υγεία:

Μετανάστευση και ψυχική υγεία: Μετανάστευση και ψυχική υγεία: από τους «μύθους» στην πραγματικότητα ή από τη θεωρία στην πράξη Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Τμήμα Φ.Π.Ψ., Πανεπιστήμιο Αθηνών Συζήτηση στο συμπόσιο Όψεις της

Διαβάστε περισσότερα

Τακτικές επιπολιτισμού, εθνική ταυτότητα και ψυχολογική επάρκεια μεταναστών εφήβων, ανάλογα με την εθνική καταγωγή

Τακτικές επιπολιτισμού, εθνική ταυτότητα και ψυχολογική επάρκεια μεταναστών εφήβων, ανάλογα με την εθνική καταγωγή Τακτικές επιπολιτισμού, εθνική ταυτότητα και ψυχολογική επάρκεια μεταναστών εφήβων, ανάλογα με την εθνική καταγωγή Βασίλης Παυλόπουλος, Μαρίνα Ντάλλα, Νίκος Τάκης, Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη Τομέας Ψυχολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες

Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες Βασίλης Παυλόπουλος Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών vpavlop@psych.uoa.gr http://usrs.uoa.gr/~vpavlop Δύο μύθοι + ένας κίνδυνος Η ηθικολογία (καλοί

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης 5: Ορισμοί και πολυπολιτισμική πραγματικότητα στο ελληνικό σχολείο Αρβανίτη Ευγενία ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητικές προσεγγίσεις της επιπολιτισμοποίησης. Επίπεδα ανάλυσης Περιγραφικά μοντέλα Στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης

Θεωρητικές προσεγγίσεις της επιπολιτισμοποίησης. Επίπεδα ανάλυσης Περιγραφικά μοντέλα Στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης Θεωρητικές προσεγγίσεις της επιπολιτισμοποίησης Επίπεδα ανάλυσης Περιγραφικά μοντέλα Στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης Ανέλιξη του αριθμού των δημοσιεύσεων με τον όρο επιπολιτισμοποίηση μεταξύ 1930-2010

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

αντιπροσωπεύουν περίπου το τέσσερα τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού διαμορφώνονται νέες συνθήκες και δεδομένα που απαιτούν νέους τρόπους

αντιπροσωπεύουν περίπου το τέσσερα τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού διαμορφώνονται νέες συνθήκες και δεδομένα που απαιτούν νέους τρόπους Χαιρετισμός της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στο Εργαστήριο με θέμα «Παιδική φτώχεια και ευημερία : 'Έμφαση στην κατάσταση των παιδιών μεταναστών στην Κύπρο και την Ευρωπαϊκή Ένωση» 17 Οκτωβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 2016-2017 Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 2: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πολυπολιτισμικό σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες

Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες Διαπολιτισμική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες Πολιτισμική επίγνωση Διαπολιτισμική ενσυναίσθηση Πολιτισμική επάρκεια Πολιτισμική ενδυνάμωση Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση Παράγοντες κινδύνου

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία: Επιπολιτισμός, ψυχολογική και κοινωνικοπολιτισμική προσαρμογή

Δείκτες ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία: Επιπολιτισμός, ψυχολογική και κοινωνικοπολιτισμική προσαρμογή Δείκτες ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία: Επιπολιτισμός, ψυχολογική και κοινωνικοπολιτισμική προσαρμογή Βασίλης Παυλόπουλος Μαρίνα Ντάλλα Κατερίνα Γεωργαντή Ηλίας Μπεζεβέγκης Τομέας Ψυχολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γιακουμάκη. Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γιακουμάκη

Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γιακουμάκη. Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Γιακουμάκη Ρατσισμός Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, 1963 Απόσπασμα από το λόγο:«έχω ένα όνειρο» «Έχω ένα όνειρο ότι κάποια μέρα τα τέσσερα μικρά παιδειά μου θα ζήσουν σε μια χώρα όπου δε θα κρίνονται από την απόχρωση του δέρματός

Διαβάστε περισσότερα

«Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη»

«Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη» Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο «Διδάσκω και διερευνώ τη διδασκαλία μου σε μια πολυπολιτισμική τάξη»

Διαβάστε περισσότερα

Κριτικά σχόλια για τις στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης. Ζητήματα μέτρησης Ταυτοποίηση Επιπολιτισμοποίηση και προσαρμογή

Κριτικά σχόλια για τις στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης. Ζητήματα μέτρησης Ταυτοποίηση Επιπολιτισμοποίηση και προσαρμογή Κριτικά σχόλια για τις στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης Ζητήματα μέτρησης Ταυτοποίηση Επιπολιτισμοποίηση και προσαρμογή Μέτρηση των στρατηγικών επιπολιτισμοποίησης (Arends-Tóth & van de Vijver, 2006) Οι

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Διαστάσεις επιπολιτισμού και προσαρμογή ενηλίκων μεταναστών

Διαστάσεις επιπολιτισμού και προσαρμογή ενηλίκων μεταναστών Διαστάσεις επιπολιτισμού και προσαρμογή ενηλίκων μεταναστών Βασίλης Παυλόπουλος, Ηλίας Μπεζεβέγκης Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών vpavlop@psych.uoa.gr ; ebesev@psych.uoa.gr Ανακοίνωση στο συμπόσιο

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Συμβουλευτική

Διαπολιτισμική Συμβουλευτική Διαπολιτισμική Συμβουλευτική Μάθημα: Συμβουλευτική και Συμβουλευτική Ψυχολογία: Θεωρητικό υπόβαθρο και εφαρμογές Διδάσκουσα: Λαμπρινή Φρόση ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΣΥΠ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2016-2017 Α ΕΞΑΜΗΝΟ Σπουδάστριες:

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19

Περιεχόμενα. ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19 έσπω Κυπριανού 5 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 23 ιατύπωση του προβλήµατος 25 Οριοθέτηση του προβλήµατος 28 Αναγκαιότητα και χρησιµότητα της έρευνας 29 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

Στάσεις φοιτητών προς τη συμμετοχή μεταναστών μαθητών στο σχολικό εορτασμό εθνικών επετείων

Στάσεις φοιτητών προς τη συμμετοχή μεταναστών μαθητών στο σχολικό εορτασμό εθνικών επετείων Στάσεις φοιτητών προς τη συμμετοχή μεταναστών μαθητών στο σχολικό εορτασμό εθνικών επετείων Βασίλης Γ. Παυλόπουλος, Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναρτημένη ανακοίνωση στο 8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας,

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία: Επιπολιτισμός, ψυχολογική και κοινωνικοπολιτισμική προσαρμογή

Δείκτες ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία: Επιπολιτισμός, ψυχολογική και κοινωνικοπολιτισμική προσαρμογή Δείκτες ένταξης των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία: Επιπολιτισμός, ψυχολογική και κοινωνικοπολιτισμική προσαρμογή Βασίλης Παυλόπουλος Μαρίνα Ντάλλα Κατερίνα Γεωργαντή Ηλίας Μπεζεβέγκης Τομέας Ψυχολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμική μάθηση. Κοινωνικές δεξιότητες Πολιτισμικές αντιλήψεις Διαπολιτισμική επικοινωνία Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση

Πολιτισμική μάθηση. Κοινωνικές δεξιότητες Πολιτισμικές αντιλήψεις Διαπολιτισμική επικοινωνία Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση Πολιτισμική μάθηση Κοινωνικές δεξιότητες Πολιτισμικές αντιλήψεις Διαπολιτισμική επικοινωνία Διαπολιτισμική διαμεσολάβηση Περιεχόμενο της πολιτισμικής μάθησης Πολιτισμική μάθηση είναι η διαδικασία μέσω

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ Γυμνάσιο Κανήθου Τάξη: Α ΘΕΜΑ: Ο σχολικός αθλητισμός πηγή έμπνευσης, χαράς, δημιουργίας και συντροφικότητας στη μαθητική κοινότητα ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα: Το παράδειγμα των Φιλοσοφικών Σχολών

Ιστορία της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα: Το παράδειγμα των Φιλοσοφικών Σχολών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιστορία της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα: Το παράδειγμα των Φιλοσοφικών Σχολών Ενότητα: Φοιτητές και φοιτήτριες Βασίλειος Φούκας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγικές επιπολιτισμού και προσαρμογή μεταναστών στην Ελλάδα

Στρατηγικές επιπολιτισμού και προσαρμογή μεταναστών στην Ελλάδα Στρατηγικές επιπολιτισμού και προσαρμογή μεταναστών στην Ελλάδα Ηλίας Μπεζεβέγκης, Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών ebesev@psych.uoa.gr; vpavlop@psych.uoa.gr Προφορική ανακοίνωση

Διαβάστε περισσότερα

Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ.

Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ. Το Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα Τμήμα Project 3 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Εκπαιδευτικός : Στάμος Γ. ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ Καλλιέργεια στους μαθητές της ΔΕΞΙΟΤΗΤΑΣ της Διαπολιτισμικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Κοινωνιολογίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 343 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 4 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Κοινωνιολογία με Έμφαση στη

Διαβάστε περισσότερα

Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2. Ιωάννινα 2004

Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2. Ιωάννινα 2004 Αθανάσιος E. Γκότοβος 1 Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2 Ιωάννινα 2004 1 Για τις επιστηµονικές θέσεις και απόψεις που διατυπώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Αντιλήψεις φοιτητών για τη δικαιοσύνη σε συνάρτηση με τις κρίσεις τους πάνω σε ηθικά-κοινωνικά διλήμματα

Αντιλήψεις φοιτητών για τη δικαιοσύνη σε συνάρτηση με τις κρίσεις τους πάνω σε ηθικά-κοινωνικά διλήμματα Αντιλήψεις φοιτητών για τη δικαιοσύνη σε συνάρτηση με τις κρίσεις τους πάνω σε ηθικά-κοινωνικά διλήμματα Κοντογιάννη Αφροδίτη Παυλόπουλος Βασίλης Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών Πίστη στον Δίκαιο

Διαβάστε περισσότερα

«4.1.1. Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των αποφοίτων

«4.1.1. Δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των αποφοίτων Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΠΤΠΕ) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Η φοιτήτρια Δάφνη Καλογεράκη εκπόνησε κατά το ακαδ. έτος 2010-2011 την πτυχιακή εργασία:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 10: Μοντέλα εκπαίδευσης μειονοτήτων Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη

Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μετανάστευση, πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικές προκλήσεις: Πολιτική - Έρευνα - Πράξη Αθήνα, 14-15 Μαΐου 2010 ηρητήριο _2010 1 Τα πολυτροπικά κείμενα ως εργαλείο προώθησης της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας της Β τάξης του Π.Π. ΓΕΛ Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά, με θέμα Ρατσισμός-Ξενοφοβία, τέθηκαν τα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα: 1. Ποιές οι αντιλήψεις των μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας 1 2 Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας μας, διεξήγαγε έρευνα ανάμεσα στους συμμαθητές μας.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Η Πράξη "Εκπαίδευση Αλλοδαπών & Παλιννοστούντων Μαθητών" υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Εκπαίδευση και Διά Βίου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νικόλαος Χ. Μπέκας Greek classroom of Masterστην "Κοινωνική Παιδαγωγική και μάχη ενάντια στη νεανική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. 2. Ηλικία Θέση εργασίας Μόνιμος Αναπληρωτής

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. 2. Ηλικία Θέση εργασίας Μόνιμος Αναπληρωτής ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α. Δημογραφικά χαρακτηριστικά 1. Φύλο Άνδρας Γυναίκα 2. Ηλικία 22 30 31 40 41 50 51 + 3. Χρόνια υπηρεσίας 1 5 6 15 16+ 4. Σημειώστε τα πτυχία που κατέχετε Πτυχίο Παιδαγωγικής Ακαδημίας Πτυχίο

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009)

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) 1. Ταυτότητα της Έρευνας Το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού στην Κύπρο στις ηλικίες των 12 με 15 χρόνων

Διαβάστε περισσότερα

http://sep4u.gr Oι συνολικές θέσεις εισακτέων το 2009 στα Ελληνικά ΑΕΙ: 4370 και το 2014 3.925

http://sep4u.gr Oι συνολικές θέσεις εισακτέων το 2009 στα Ελληνικά ΑΕΙ: 4370 και το 2014 3.925 1 ο Επιστημονικό Πεδίο Κοινά με άλλα Επιστημονικά Πεδία 1ο και 4ο - Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών (Αγρίνιο) -Πολιτισμικής Τεχ/γίας και Επικ/νίας (Μυτιλήνη) -Τεχνών Ήχου και

Διαβάστε περισσότερα

Γονεϊκές αντιλήψεις για τη δομή της παιδικής προσωπικότητας σε Ελλάδα και Κύπρο

Γονεϊκές αντιλήψεις για τη δομή της παιδικής προσωπικότητας σε Ελλάδα και Κύπρο Γονεϊκές αντιλήψεις για τη δομή της παιδικής προσωπικότητας σε Ελλάδα και Κύπρο Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών Ανακοίνωση στο 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας, Λευκωσία,

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Διγλωσσία και Ζητήματα Εκπαίδευσης Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΙΙΙ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ.

ΙΙΙ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. ΙΙΙ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. Είδαμε πως το 4.2% των μαθητών στο δείγμα μας δεν έχουν ελληνική καταγωγή. Θα μπορούσαμε να εξετάσουμε κάποια ειδικά χαρακτηριστικά αυτών των ξένων μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

2000-2006 ( 2) 4, 4.1, 4.1.1, 4.1.1.

2000-2006 ( 2) 4, 4.1, 4.1.1, 4.1.1. 2000-2006 ( 2) 4, 4.1, 4.1.1, 4.1.1. : - :. : : ( /,, ) :...., -, -.,,... 1.,, 2,,,....,,,...,, 2008 1. 2. - : On Demand 1. 9 2. 9 2.1 9 2.2 11 2.3 14 3. 16 3.1 16 3.1.1 16 3.1.1. 16 3.1.1. 25 3.1.2 26

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη θεματική:

Εισαγωγή στη θεματική: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Έργο «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών» Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Υποδράση: Ενδοσχολική Επιμόρφωση, Επιστ.υπεύθυνη:

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Καλές πρακτικές στο πολυπολιτισμικό σχολείο

Καλές πρακτικές στο πολυπολιτισμικό σχολείο Καλές πρακτικές στο πολυπολιτισμικό σχολείο «Αγαπημένο μου ημερολόγιο»: ένα πλαίσιο και στρατηγικές ενίσχυσης του κλίματος αποδοχής στην προσχολική εκπαίδευση Εύη Κομπιάδου 1. Εισαγωγή Η πρακτική που ακολουθεί

Διαβάστε περισσότερα

Ο σκοπός της πρότασης

Ο σκοπός της πρότασης ΠΡΟΛΟΓΟΣ H παγκοσμιοποίηση και τα νέα δεδομένα που καλούμαστε να βιώσουμε, ιδιαίτερα μέσα στους σχολικούς χώρους απαιτεί από την εκπαίδευση, τους εκπαιδευτικούς και την πολιτεία να μείνουν στο ύψος των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΣΧΟΛΗ Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Κοινωνιολογίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 343 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 4 ο

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΣΧΟΛΗ Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Κοινωνιολογίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 343 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 4 ο ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Κοινωνιολογίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 343 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 4 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Κοινωνιολογία με έμφαση στη

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή και αξιολόγηση προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος

Εφαρμογή και αξιολόγηση προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος Εφαρμογή και προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος Δρ Σύρου Νίκη ΠΕ 25 Νούλα Ιωάννα ΠΕ 06 Μακρυγιάννη Κων/να ΠΕ 71 Μέκρας Δημήτριος ΠΕ 70 Εισαγωγή Η συνεκπαίδευση είναι ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 37 1.1. Λειτουργικός ορισµός των εννοιών 38 1.1.1. Λειτουργικός ορισµός της έννοιας παλιννοστούντες 38 1.1.2.

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία της Μετανάστευσης

Ψυχολογία της Μετανάστευσης Ψυχολογία της Μετανάστευσης Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Ψυχολογίας Ακαδ. έτος 2015-16 Εαρινό εξάμηνο Αναπλ. Καθ. Βασίλης Παυλόπουλος Στόχοι του μαθήματος Σε γνωστικό επίπεδο απόκτηση βασικών γνώσεων (θεωρίες,

Διαβάστε περισσότερα

ΤσικολάταςΑ. (2015) Review. Public awareness, attitudes and beliefs regarding intellectual disability. Αθήνα

ΤσικολάταςΑ. (2015) Review. Public awareness, attitudes and beliefs regarding intellectual disability. Αθήνα ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Συμβουλευτική ψυχολογία σε ειδικές κοινωνικές ομάδες, με έμφαση

Διαβάστε περισσότερα

Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή

Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή 2016-2017 Βαβαρούτα Κατερίνα Σπυρόπουλος Βασίλης Ψηλοπαναγιώτη Άννα Ψυχομάνη Γεωργία Ριόλος 2016-17 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Πολιτισμική Ετερότητα, Ιδιότητα του Πολίτη και Δημοκρατία: Εμπειρίες, Πρακτικές και Προοπτικές. Αθήνα, 7 8 Μαΐου 2010

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Πολιτισμική Ετερότητα, Ιδιότητα του Πολίτη και Δημοκρατία: Εμπειρίες, Πρακτικές και Προοπτικές. Αθήνα, 7 8 Μαΐου 2010 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Πληροφορίες : Παρθένης Χρήστος Τηλ. : 210-7277516 Δ/νση : Πανεπιστημιούπολη, Ιλίσια 157 84, Αθήνα Fax : 210-7277440 Email : information@keda.gr ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη

Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη Σωτήρης Τοκαμάνης Φιλόλογος ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Ηρακλείου Διαπολιτισμική εκπαίδευση: σύγχρονη ανάγκη Από τη δεκαετία του 1990 επισυνέβη μια μεταβολή στη σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας, ως συνέπεια της αθρόας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ»

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΙΣΗΓΗΣΗ: «Πρακτικές αξιολόγησης κατά τη διδασκαλία των Μαθηματικών» Γιάννης Χριστάκης Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Υποέργο 1: «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και οδηγών για τον εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Σύνολο δεικτών. Δημιουργήθηκε από την ΑΝΤΙΓΟΝΗ. Στο πλαίσιο του έργου DARE-Net Desegregation and Action for Roma in Education Network

Σύνολο δεικτών. Δημιουργήθηκε από την ΑΝΤΙΓΟΝΗ. Στο πλαίσιο του έργου DARE-Net Desegregation and Action for Roma in Education Network ΑΝΤΙΓΟΝΗ - Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Πτολεμαίων 29Α, 6 ος όροφος, 54630 Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση 390 παιδιά Το πλαίσιο εφαρμογής 18 τμήματα Μονάδα Ειδικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

Α. Τηλεοπτικές συνήθειες-τρόπος χρήσης των Μ.Μ.Ε.

Α. Τηλεοπτικές συνήθειες-τρόπος χρήσης των Μ.Μ.Ε. 38 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Ένας από τους βασικούς στόχους της παρούσας έρευνας ήταν η εύρεση εκείνων των χαρακτηριστικών των εφήβων τα οποία πιθανόν συνδέονται με τις μελλοντικές επαγγελματικές τους επιλογές. Ως

Διαβάστε περισσότερα

Βαθμολογία των μαθητών

Βαθμολογία των μαθητών Βαθμολογία των μαθητών Τι σημαίνει βαθμολογία Η βαθμολογία ως παιδαγωγική ενέργεια ισοδυναμεί με τη διαδικασία απόδοσης βαθμού Βαθμός σημαίνει συγκεκριμενοποίηση της αξιολόγησης με έναν αριθμό ή χαρακτηρισμό

Διαβάστε περισσότερα

Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών

Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών Στερεότυπα φύλου στις επαγγελματικές επιλογές των νέων γυναικών Τ Ο Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Ι Ο Π Ρ Ο ς Ω Π Ο Τ Η ς Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α ς ς Τ Ο Ν. Κ Ι Λ Κ Ι ς Τ Ε Τ Α Ρ Τ Η 8 Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ 2 0 1

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα μαθητών :Τρασάνη Κλαρίσα, Μάλλιαρη Ελένη, Πολυξένη Αθηνά Τσαούση, Κοτσώνη Ζωή Ανθή, Αθανασοπούλου Ευφροσύνη, Θεοδωροπούλου Θεώνη

Ομάδα μαθητών :Τρασάνη Κλαρίσα, Μάλλιαρη Ελένη, Πολυξένη Αθηνά Τσαούση, Κοτσώνη Ζωή Ανθή, Αθανασοπούλου Ευφροσύνη, Θεοδωροπούλου Θεώνη Ερευνητικό υποερώτημα: «Ποια τα κίνητρα και οι παράγοντες που επηρεάζουν τους νέους στην επιλογή του επαγγέλματος» Ομάδα μαθητών :Τρασάνη Κλαρίσα, Μάλλιαρη Ελένη, Πολυξένη Αθηνά Τσαούση, Κοτσώνη Ζωή Ανθή,

Διαβάστε περισσότερα

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017)

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) 1. Ταυτότητα της έρευνας Η παρούσα αξιολόγηση αποτελεί συνέχεια προηγούμενης αξιολόγησης, που

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. & Δ.Ε. Νοτίου Αιγαίου ΗΜΕΡΙΔΑ Το νέο κοινωνιολογικό

Διαβάστε περισσότερα

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να:

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο διδασκόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να: Τίτλος Μαθήματος: ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗΣ Κωδικός Μαθήματος: MUS 652 Κατηγορία Μαθήματος: (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Υποχρεωτικό Επίπεδο Μαθήματος: (πρώτου, δεύτερου

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές Δυσκολίες. Τίτλος: Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) Αγγελική Μουζάκη. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης

Μαθησιακές Δυσκολίες. Τίτλος: Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) Αγγελική Μουζάκη. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Μαθησιακές Δυσκολίες Τίτλος: Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) Αγγελική Μουζάκη Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Διαταραχή Ελλειμματικής

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 3

Διαβάστε περισσότερα

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Θεωρητικό πλαίσιο και ανάλυση αποτελεσμάτων της πανελλαδικής ποσοτικής έρευνας VPRC Φεβρουάριος 2007 13106 / Διάγραμμα 1 Γενικοί

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Παιδιά με ειδικές ανάγκες Κατηγορίες διαφορετικών δυνατοτήτων Διανοητικές αναπηρίες (νοητική καθυστέρηση) Μαθησιακές δυσκολίες Συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια Ερευνητική προσέγγιση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στην παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Ενότητα 5: Χρήστος Παρθένης Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ: Το παράδειγμα του Προγράμματος «Εκπαίδευση των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 3: Μοντέλα διαχείρισης της ετερότητας Αναστασία Κεσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή Ενότητα 8 η : Η σημασία της ποιότητας της σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Δρ Μαριάννα Φωκαΐδου Δρ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ . Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Στρατηγικές για την ενίσχυση των μαθητών 2 & 3 Οκτωβρίου 2008 2ο Γυμνάσιο

Διαβάστε περισσότερα

Ηλικία - Επιχειρηματικότητα

Ηλικία - Επιχειρηματικότητα Ηλικία - Επιχειρηματικότητα 40% 35% 34,3% 34,0% 30% 25% 20% 21,3% 15% 10% 5% 0% 1,3% 18-24 25-34 35-44 45-54 55+ 9,0% 1 Τι επιλέγει 84% επιλέγει την έναρξη νέας δραστηριότητας ανεξάρτητα επιπέδου εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Ένα εννοιολογικό πλαίσιο για τη Διαπολιτισμική Ψυχολογία. Θεωρητικές προσεγγίσεις Το οικολογικό-πολιτισμικό μοντέλο Κοινωνικοποίηση & επιπολιτισμός

Ένα εννοιολογικό πλαίσιο για τη Διαπολιτισμική Ψυχολογία. Θεωρητικές προσεγγίσεις Το οικολογικό-πολιτισμικό μοντέλο Κοινωνικοποίηση & επιπολιτισμός Ένα εννοιολογικό πλαίσιο για τη Διαπολιτισμική Ψυχολογία Θεωρητικές προσεγγίσεις Το οικολογικό-πολιτισμικό μοντέλο Κοινωνικοποίηση & επιπολιτισμός Ψευδο-ερμηνείες της συμπεριφοράς (θεωρίες των ενστίκτων)

Διαβάστε περισσότερα