ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΠΑΛΑΙΟ ΠΑΤΗΤΗΡΙ ΣΤΗ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ (ΜΕΓΑΛΟΧΩΡΙ) ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΠΑΛΑΙΟ ΠΑΤΗΤΗΡΙ ΣΤΗ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ (ΜΕΓΑΛΟΧΩΡΙ) ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΑ"

Transcript

1 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΠΑΛΑΙΟ ΠΑΤΗΤΗΡΙ ΣΤΗ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ (ΜΕΓΑΛΟΧΩΡΙ) ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΠΟΥΔ.: ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΝΕΦΕΛΗ ΚΑΘ.: ΑΣΠ. ΜΠΟΥΡΠΑΧΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΠΟΛ. ΔΟΜ. ΕΡΓΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.0 Η Βεντέμα (ο Τρύγος) Θήρα και Μυθολογία Μυθολογία και Γεωλογία Ιστορική Αναδρομή Προϊστορία Η Δωρική Αποίκηση Πτολεμαίοι και Ρωμαίοι Σανούδοι και Βαρότσοι 4.5 Από τους Ενετούς στους Τούρκους Η Ιστορία των Ηφαιστείων και το Σεισμοτεκτονικό Περιβάλλον της Σαντορίνης Η Ιστορία των Ηφαιστείων Σεισμοτεκτονικό Περιβάλλον της Σαντορίνης Ενεργός Τεκτονική στην περιοχή της Σαντορίνης Το Κύριο Ενεργό Ρήγμα στην περιοχή της Σαντορίνης Σεισμική Δράση στην περιοχή της Σαντορίνης Γεωμορφολογία Νησιού Αρχιτεκτονική Η Κατοικία Η Κατοικία της Αρχαίας Περιόδου Η Κατοικία του Μεσαίωνα Η Κατοικία των Νεώτερων Χρόνων 23 II

3 6.2 Κατασκευαστικές Μέθοδοι Τοιχοποιίες Οι θόλοι Τα Δάπεδα Τα Ανοίγματα Οι Δεξαμενές Οι Προσόψεις Κάναβες και Ρακιδιά Το Μεγαλοχώρι Τεχνική Περιγραφή Περιγραφή Ιστορικό του Κτισίματος Χρήση Κτηρίου Τεχνικές Παρατηρήσεις Συνοπτική Περιγραφή των Επεμβάσεων Πρόταση Αλλαγής Χρήσης Παλαιού Πατητηριού (Κάναβας) σε Εξοχική Κατοικία 46 ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ Ι ΣΧΕΔΙΑ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 48 ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ ΙΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ 54 ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 62 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 70 III

4 IV

5 ΣΑΝ ΑΠΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΛΑΒΑ Καθώς ψάχνεις τρόπο για να βρεις από τους ατέλειωτους δρόμους της λήθης να ξεφύγεις χρώματα από το πουθενά και από παντού γεμίζουν ξάφνου τον ουρανό. Αγγίζεις τα πέταλα της αυγής νιώθεις τη μέθη από τα φιλιά μιας κόρης και αφήνεις την ψυχή σου να ξεχυθεί σαν από ηφαίστειο λάβα. Μαύρο Κόκκινο Άσπρο Γαλάζιο Όνειρα αρμονικά συνδυασμένα. Η γέννηση τους τόσο βίαιη και όμως τόσο μαγική σαν από ηφαίστειο λάβα. Λένε πως λίγο πριν πεθάνεις, βλέπεις ταινία όλη σου τη ζωή. Τι βλέπεις άραγε όμως πριν γεννηθείς; Ποιες σκέψεις φτερουγίζουν τότε στην ψυχή σου όταν το πρώτο κλάμα ακουστεί σαν από ηφαίστειο λάβα; Και πάλι ψάχνεις τρόπο για να βρεις από τους ατέλειωτους δρόμους της λήθης να ξεφύγεις. Και πάλι από το πουθενά και από παντού συνάμα όχι πια χρώματα μα μουσικές ηχούν να σου θυμίσουν ότι πιο αγαπημένο Αυτό το πρώτο σου κλάμα που κάποτε σου χάρισε τη ζωή σαν από ηφαίστειο λάβα

6 1.0 Η ΒΕΝΤΕΜΑ ( Ο ΤΡΥΓΟΣ ) Πριν απλώσει τα πλοκάμια του ο σύγχρονος πολιτισμός και στη Σαντορίνη, οι κάτοικοι ζούσαν δεμένοι με τις προαιώνιες ρίζες των προγόνων τους, συντροφιά με ένα πλήθος από ήθη και έθιμα, λατρευτικά και κοσμικά, ταιριασμένα με πολύ ευαισθησία. Όπως όλες οι εκδηλώσεις των Σαντορινιών, το ίδιο απλός ήταν και ο τρόπος που καλλιεργούσαν την ξερική γη και σοδειάζανε τα προϊόντα τους. Για να τα επεξεργαστούν χρησιμοποιούσαν τον ανεμόμυλο για το κριθάρι, τον χερόμυλο για την φάβα, τα σκαφίδια για τον τοματοπελτέ και τα πατητήρια για τα ξακουσμένα κρασιά τους. Όταν έμπαινε, λοιπόν, ο Αύγουστος, ο κάθε νοικοκύρης έπρεπε να παστρέψει την κάναβα (οιναποθήκη), να καθαρίσει δηλαδή το πατητήρι, το λινό, τα κοφίνια και τις άφουρες (μεγάλα βαρέλια). Να γαλαχτίσει (ν ασπρίσει) τις ταράτσες, σ αυτές που θα άπλωνε τα σταφύλια του στον ήλιο να μελώσουνε, για να γίνει το περίφημο γλυκόπιοτο κρασί, Βισάντο, ή για να ξεράνει τα ξενόλοα (είδος σταφυλιού) και να τα κάμει σταφίδες για την κουμπάνια του σπιτιού του. Ακόμα έπρεπε να παζαρέψει τον γαϊδουρολάτη, που θα μετέφερε τα σταφύλια με τα χτήματά του (ζώα) και να βρει τον μπάλη (επιστάτη), που θα κουμαντάριζε και θα ζύγιαζε με το καντάρι τα φορτία στη κάναβα. Όλα έπρεπε να τα νοιαστεί στην ώρα τους, γιατί μόλις ακνιάζανε (ωριμάζανε) τα σταφύλια, οι καμπάνες του χωριού δίνανε το σύνθημα και ο κάμπος γιόμιζε από τους τρυγητάδες. Χαρά τη φτωχολογιάς οι μέρες της βεντέμας για το καλό μεροκάματο και το πλούσιο και ανέξοδο φαγητό. Οι άνδρες φορούσανε στο κεφάλι ένα σκιάδι (καπέλο), στο λαιμό τους μια πετσέτα (μαντήλι) και στη μέση χρωματιστό ζωνάρι. Οι γυναίκες πάλι, που βοηθούσανε και αυτές για να αυγατίσει η πολλή δουλειά, ήταν μαντηλοδεμένες, έτσι που μόνο τα μάτια τους άφηναν ξέσκεπα και στα χέρια περνούσαν κάλτσες, που τις έκοβαν μπροστά για να τα προστατέψουν. Κι έβρισκαν ευκαιρία οι λεύτερες θυγατέρες του χωριού στο μοναδικό αυτό συναπάντημα για ν ανταλλάξουν τις ερωτικές κρυφές ματιές τους με τους κοπελιάρηδες τρυγητάδες και να πλέξουν πλάι στις κατάφορτες αμπελιές τα πιο όμορφα ειδύλλια. Άντρες και γυναίκες τραγουδούσανε ολημερίς, βαστώντας στο δεξί τους χέρι το φερεντίνι (είδος σουγιά) και στο ζερβό το καλάθι. Από αυτό αδειάζανε τα σταφύλια στα μεγάλα κοφίνια. 1

7 Το τραγούδι της βεντέμας αντηχούσε στον κάμπο, στις κάναβες και στα πλακόστρωτα του χωριού. Ένας μακρόσυρτος σκοπός με στίχους αυτοσχέδιους που έσμιγε με την αχολογή των ζώων. Αυτά, πηγαινοέρχονταν ασταμάτητα και γιόμιζαν τα πατητήρια και τις λιάστρες με το γλυκό καρπό. Και ήταν αμέτρητες οι ποικιλίες των σταφυλιών ασύρτικο, μαντηλαριά, αθήρι, αετονύχι, αηδάνι, βουδόματα, ξενόλοα, κι ένα σωρό άλλα. Η βεντέμα αρχίζει με το χάραμα της μέρας και τελειώνει με την δύση του ηλίου. Η κερά του αφέντη νοιαζότανε ώστε οι άνθρωποι, που ήτανε στη δούλεψή τους, να τρώνε κατά πως πρέπει. Το κολατσιό και το μεσημεριανό το έστελνε με τα ζώα στον κάμπο. Ο γιαχνιστός μπακαλιάρος με τις πατάτες, ήταν το πιο χαρακτηριστικό φαγητό της βεντέμας, ενώ το βράδυ η σκουτέλα με την αχνιστή μανέστρα ήταν απαραίτητη μαζί με ό,τι άλλο είχε ετοιμάσει η σπιτονοικοκυρά. Έτσι το απόβραδο κάτω από το λιγοστό φως του λιχνού ο αφέντης, η κερά και τα παιδιά του, τρώγανε συντροφιασμένοι με τους τρυγητάδες στο χαμηλό τραπέζι της κάναβας. Χαρούμενος ο αφέντης κερνούσε κρασί τους κατάκοπους εργάτες, που η αφθονία του έφερνε το τραγούδι και το χορό: «Τώρα που βεντεμίσαμε, θα φάμε και θα πιούμε και του καλού αφεντικού τραγούδια θα του πούμε Να ζήσει χρόνια ευτυχή, μαζί με την κυρά μας Και με τα αρχοντόπουλα που είναι η χαρά μας» Σαν τελείωνε το μάζεμα οι πιο νέοι πλένανε καλά τα πόδια τους και πατούσανε τα σταφύλια, φορώντας μόνο τα εσώρουχα και στο αυτί τους θέχνανε μερακλίδικα ένα κλωνί βασιλικό, για να το μυρίζουν και να φεύγει κομματάκι ο θυμός του μούστου. Από τα πατητήρια ο μούστος έτρεχε στο λινό και από κει με τις σίγλες τον αδειάζανε στις αφούρες. Τους πατητάδες, για να παίρνουν κουράγιο στη δύσκολη δουλεία τους, τους συντρόφευαν η τσαμπούνα (γκάιντα) και το ντουμπί, που έπαιζε ασταμάτητα εύθυμους σκοπούς, ενώ οι θυγατέρες τραγουδούσαν, καθισμένες στην αυλή της κάναβας, άλλοτε πειραχτικά δίστιχα και άλλοτε ερωτικά και τους έδιναν κέφι, δύναμη, ακόμα και ρυθμό. 2

8 Η παράδοση λέει, πως ο γρήγορος ρυθμός του ρεπατί (σαντορινιός χορός) έχει κάποια σχέση με το πάτημα των σταφυλιών. Τα καινούρια κρασιά για να τα μεταφέρουν από τις κάναβες στα καΐκια, χρησιμοποιούσαν τουλούμια, που τα κατέβαζαν με τα μουλάρια από τα Φηρά στο Γιαλό. Στις αρχές του Οκτώβρη έπαιρνε τέλος και η επεξεργασία της τσικουδιάς, καθώς τα μαγκανισμένα τσίκουδα έβραζαν σε ιδιαίτερο χώρο και στη συνέχεια γινόταν η απόσταξη. Μια ανάμνηση θα μείνει και η σαντορινιά βεντέμα, για να μας θυμίζει το λαϊκό μεγαλείο της πατρίδας μας, του γνήσιου και παλιού κόσμου, που χάνεται με τον γρήγορο ρυθμό της εξέλιξης. εικ.1 Βεντέμα. Αγωγιάτης (Σχέδιο: Χρήστου Κ. Δέδε). 3

9 2.0 ΘΗΡΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ Ο εγγονός του Ποσειδώνα, Κάδμος, δημιούργησε την αποικία της Καλλίστης λέει ο ένας μύθος. Τα παιδιά του Ποσειδώνα κατοίκησαν στην Ατλαντίδα λέει ο άλλος. Κι αν ο χάρτης της μυθικής Ατλαντίδος τοποθετηθεί πάνω στον χάρτη της Θήρας, θα προκύψουν εκπληκτικές ομοιότητες το κυνήγι της καταποντισμένης Ατλαντίδος είναι αρχαίο άθλημα. Το δημιούργησε το πάθος της περιπέτειας στο άγνωστο, με βάση τα κείμενα: «Ήταν κάποτε μια πανέμορφη γη, εύφορη, πλούσια κι απροσπέλαστη: δύο νησιά πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες, που περιβάλλονταν από δαχτυλίδια γης και νερού, έτσι ώστε κανένας ξένος να μην μπορεί να φτάσει ως εκεί. Την λέγανε Ατλαντίδα κι ανήκε στον θεό Ποσειδώνα, φρόντιζε για το καλό της. Ο λαός, που ζούσε εκεί, ήταν πλούσιος, ευτυχισμένος, πολιτισμένος, προοδευμένος και πολύ δίκαιος. Όμως παραστράτησε, έγινε απάνθρωπος και γνώρισε σκληρή την τιμωρία των θεών». Κάπως έτσι περιγράφει ο Πλάτων στον «Κριτία» του τη χαμένη Ατλαντίδα. Και στον «Τίμαιο» προσθέτει πως ο σοφός Σόλων, όταν πήγε στην Αίγυπτο, έμαθε από τους εκεί ιερείς ότι οι Αθηναίοι, χρόνια πριν από την εποχή του, απέκρουσαν μία επίθεση των κατοίκων της Ατλαντίδος που καταποντίστηκε έπειτα από έναν φοβερό σεισμό. Ίσως η χαμένη Ατλαντίδα να μην υπήρξε ποτέ. Ίσως, όμως, το πανέμορφο παραμύθι να ξεκίνησε από την καταστροφή της Σαντορίνης και από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, να έφτασε ως τους Αιγυπτίους της εποχής του Σόλωνα παραφθαρμένο και εμπλουτισμένο. Κάπως έτσι διατηρήθηκε ζωντανή, ανά τους αιώνες, η παράδοση για τον Μέγα Αλέξανδρο και την αδερφή του, που είπαν ότι μεταμορφώθηκε σε γοργόνα. 3.0 ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Σύμφωνα με τη μυθολογία, η γέννηση της Θήρας οφείλεται σε έναν απρόσεκτο ναυτικό. Κατά τον Απολλόδωρο, οι Αργοναύτες, επιστρέφοντας από την Κολχίδα, 4

10 σταμάτησαν στη Λιβύη. Εκεί τους φιλοξένησε για λίγες μέρες ο Ευρύπυλος, βασιλείας της χώρας και γιος του Ποσειδώνα. Όταν οι Αργοναύτες αποφάσισαν να φύγουν, δέχτηκαν ω δώρο από τον Ευρύπυλο ένα σβώλο γης. Όταν η μυθική «Αργώ» έφτασε στο ύψος της Ανάφης, ο σβώλος έπεσε στη θάλασσα, από απροσεξία του Εύφημου. Στο μέρος όπου έπεσε ο σβώλος αναδύθηκε ένα νησί, που ονομάστηκε Καλλίστη. Ο μύθος υποδηλώνει ίσως την ασταθή γεωλογική συμπεριφορά της περιοχής. Η μυθολογία είναι επίσης εκείνη που καλύπτει το διάστημα έως τη δεύτερη έκρηξη του ηφαιστείου, το π.χ. περίπου, καθώς, αν και τα γεγονότα είναι επιστημονικά αποδεδειγμένα, δεν μνημονεύονται σε κανένα αρχαίο κείμενο. Ο μύθος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, των μόνων ανθρώπων που επιβίωσαν από τον Κατακλυσμό, πιθανών να συνδέεται με την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας. Ένας ακόμη μυθικός κατακλυσμός που συνδέεται με το ηφαίστειο και την έκρηξή του είναι η πλημμύρα που προκάλεσε ο Ποσειδώνας όταν ηττήθηκε από την Αθηνά στη διαμάχη τους για την προστασία της Αθήνας. Επίσης, δεν αποκλείεται οι πληγές του Φαραώ να μην είναι τίποτ άλλο από τις επιπτώσεις που είχε στην Αίγυπτο η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Τεράστιες ποσότητες οξειδίων του σιδήρου κοκκίνισαν ίσως τα νερά της Αιγύπτου, ενώ οι ενώσεις του θείου δηλητηρίασαν κάθε μορφή ζωής και η φλεγόμενη ηφαιστειακή στάχτη έκαψε την βλάστηση. 5

11 4.0 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 4.1 ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ Τα παλαιότερα δείγματα ανθρώπινης παρουσίας στο νησί, ανάγονται στις αρχές της 3 ης χιλιετίας π.χ. Είναι η περίοδος των απαρχών του λεγόμενου Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού ( π.χ.) δείγματα του οποίου είναι τα πασίγνωστα κυκλαδικά ειδώλια. Οι πρώιμοι οικισμοί είναι διάσπαρτοι σε διάφορα σημεία του νησιού έως και τα μέσα της 2 ης χιλιετίας. Ο σημαντικότερος προϊστορικός οικισμός του νησιού, το Ακρωτήρι, έφτασε στη μέγιστη ακμή του λίγο πριν από την μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου το π.χ. Από τα ευρήματα του Ακρωτηρίου φαίνεται ότι η πρώιμη θηραϊκή κοινωνία είχε αναπτύξει σημαντικές εμπορικές σχέσεις με την μινωική Κρήτη και άλλα μέρη του Αιγαίου, και ο πλούτος που συσσώρευε από αυτή τη δραστηριότητα αποτυπώνεται στα πλούσια τοιχογραφημένα σπίτια, στα εκλεπτυσμένα έπιπλα, στην πολεοδομική οργάνωση του οικισμού με τις μεγάλες πλατείες και το κοινόχρηστο αποχετευτικό σύστημα. Η ακμή του Ακρωτηρίου έμελλε να σταματήσει απότομα όταν η ισχυρή έκρηξη του ηφαιστείου έθαψε όλο το νησί κάτω από παχιά στρώματα λάβας. 4.2 Η ΔΩΡΙΚΗ ΑΠΟΙΚΗΣΗ Για περίπου δύο αιώνες μετά την καταστροφική έκρηξη του ηφαιστείου το νησί παρέμεινε ακατοίκητο. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο φοίνικας βασιλιάς Κάδμος, στην προσπάθειά του να βρει την αδερφή του Ευρώπη, που είχε απαχθεί από τον μεταμορφωμένο σε ταύρο Δία, πέρασε από τη νήσο Καλλίστη. Τόσο πολύ εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά του νησιού, ώστε άφησε πίσω του τον Μεβλίαρο για να το αποικίσει. Γύρω στο 1115 π.χ., αναφέρει ο Ηρόδοτος, στο νησί φτάνουν Δωριείς, με επικεφαλής τον Θήρα, αντιβασιλέα της Σπάρτης, γιο του Αυτεσίωνα, απόγονο του Κάδμου και τρισέγγονο του Οιδίποδα. Ο Θήρας ξεκίνησε με τρία πλοία από το Γύθειο, ίδρυσε την πόλη Θήρα από την οποία και πήρε το όνομά του ολόκληρο το νησί, έγινε ο πρώτος βασιλιάς του, και μετά το θάνατό του λατρεύτηκε ως ήρωας. Κατά την παράδοση, την ίδια εποχή εγκαταστάθηκαν στη Σαντορίνη και Μινύες, προερχόμενοι από την Λήμνο. Όμως, αυτή μικτή σύνθεση του πληθυσμού προκάλεσε πολλές εμφύλιες διαμάχες, που οδήγησαν τους Μινύες, με αρχηγό τον Αριστοτέλη, να καταφύγουν στη Λιβύη και να ιδρύσουν την Κυρήνη. Τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση 6

12 της Κυρήνης παρατηρήθηκε ένα φαινόμενο όχι πολύ συχνό στην ιστορία του ελληνικού αποικισμού: οι σχέσεις μητρόπολης και αποικίας ήταν ιδιαίτερα τεταμένες. Αργότερα πάντως οι σχέσεις αποκαταστάθηκαν, και μάλιστα κατά τον λιμό του 330 π.χ. οι Κυρηναίοι έστειλαν στους Θηραίους τεράστιες ποσότητες σταριού. Ως απόγονοι Σπαρτιατών, οι Θηραίοι αποτελούσαν κλειστή κατά βάση κοινωνία. Όμως, λόγο της τόσο σημαντική θαλάσσιας θέσης τους, δεν έμειναν τελικά ανεπηρέαστοι από τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή. Πράγματι, γύρω στο 825 π.χ. η Θήρα πρώτη, μαζί με την Κρήτη και την Μύλο υιοθέτησε το ελληνικό αλφάβητο. Τους επόμενους δυο αιώνες, αν και οι κάτοικοί της δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με το εμπόριο και την ναυτιλία, έχουν επαφές με την Κρήτη, την Πάρο, την Αττική, την Κόρινθο, τη Ρόδο και την Ιωνία. Κατά τον 6 ο αιώνα π.χ. μάλιστα η Θήρα κόβει δικό της νόμισμα, ενώ το νομισματοκοπείο της σταματά να λειτουργεί κατά την περίοδο των Μηδικών Πολέμων, όταν το νησί υποτάσσεται στους Πέρσες. Αν κι στις αρχές του Πελοποννησιακού Πολέμου η Θήρα ήταν με μέρος της Σπάρτης, ωστόσο αναφέρεται στους φορολογικούς καταλόγους της Α Αθηναϊκής Συμμαχίας. Μετά την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς, το 404 π.χ., οι Θηραίοι ανακτούν την ανεξαρτησία τους και συμμετέχουν στη Β Αθηναϊκή Συμμαχίά, αλλά όχι και στο Κοινό των Νησιωτών. Με την επικράτηση των Μακεδόνων, το νησί περνά στα χέρια τους. 4.3 ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΙΟΙ Με τον Χρεμωνίδειο Πόλεμο ( π.χ.) η Θήρα βρίσκεται υπό την κυριαρχία των Πτολεμαίων. Οι Πτολεμαίοι, εκτιμώντας την στρατηγική της θέση, τη χρησιμοποιούν ως ναυτική βάση και ιδρύουν στο νησί το λιμάνι της Ελευσίνας. Μετατρέπουν επίσης την περιοχή του Μέσα Βουνού, όπου και οικισμός της Αρχαίας Θήρας, σε σημαντικό κέντρο για τις πολεμικές επιχειρήσεις που διεξάγουν στο Αιγαίο. Όλα αυτά ισχύουν ως την ήττα του Πτολεμαίου του Φιλομήτορα από τον Αλέξανδρο Βάλα στη Μάχη της Αντιόχειας, το 146 π.χ. Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, η Θήρα υπάγεται στην επαρχία της Ασίας, διαθέτοντας πάντως σχετική αυτονομία. Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε στο νησί σχετικά νωρίς, τον 3 ο αιώνα, ίσως μέσω της εβραϊκής κοινότητας, που, όπως μαρτυρούν επιτύμβιες επιγραφές, υπήρχε στο νησί. Στη σύνοδο της Νίκαιας, το 325, έλαβε μέρος και Θηραίος επίσκοπος. 7

13 Η επισκοπή της Θήρας μαζί, με άλλες έντεκα, ανήκε στη μητρόπολη της Ρόδου και ως πρώτος επίσκοπος αναφέρεται ο Διόσκουρος ( ). 4.4 ΣΑΝΟΥΔΟΙ ΚΑΙ ΒΑΡΟΤΣΟΙ Την επωνυμία Σαντορίνη την συναντάμε για πρώτη φορά στα γραπτά του άραβα γεωγράφου Εδρισή, τα οποία χρονολογούνται στο μ.χ. Πιθανόν η ονομασία αυτή, που δόθηκε από τους Σταυροφόρους, να οφείλεται στο εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης (λατινικά: Santa Irini)που υπήρχε στο νησί. Από το μ.χ. η Σαντορίνη καταλαμβάνεται από τους Φράγκους και συγκεκριμένα περνά στα χέρια του ηγεμόνα της Νάξου Μάρκου Σανούδου, ο οποίος ιδρύει το δουκάτο της Νάξου ή του Αρχιπελάγους. Ο Σανούδος παραχωρεί κατόπιν τη Σαντορίνη, μαζί με τη Θηρασιά, ως βαρονία, στον Ιάκωβο Βαρότσι. Την περίοδο αυτή εκδιώκεται από το νησί ο ορθόδοξος επίσκοπος και διοικείται εκκλησιαστικά από Λατίνο ιεράρχη μέχρι και το 1537 όπου και η εκκλησία επιστρέφει σε Ορθόδοξα χέρια. Οι Λατίνοι ιερείς προσπάθησαν με πιέσεις, προστριβές και έριδες να εκλατινήσουν τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Οι Χριστιανοί Θηραίοι έμειναν πιστοί στο δόγμα και το Εθνικό τους φρόνημα. Η οικογένεια Βαρότσι κυβερνά το νησί ως το Όταν οι Βαρότσοι εκδιώκονται, η Σαντορίνη προσαρτάται και πάλι στο Δουκάτο της Νάξου και ξαναπερνά στα χέρια των Σανούδων. Το ο δούκας της Νάξου Ιάκωβος Γ Κρίσπι πρόσφερε το νησί προίκα στην κόρη του Φιορέντζα, για το γάμο της με τον Δομίνικο Πιζάνι, γιο του δούκα της Κρήτης. Τον Ιάκωβο διαδέχεται ο αδερφός του Ιωάννης Γ, οπότε το νησί υπάγεται και πάλι στη δικαιοδοσία του Δουκάτου της Νάξου. 4.5 ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΝΕΤΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ Ολόκληρο το Δουκάτο, και επομένως και η Σαντορίνη, προσαρτάται στην Βενετία το Με την εγκατάσταση των Ιησουϊτών στο νησί και με την προσέλκυση των Θηραίων στον Καθολικισμό, η Ενετοί προσπαθούν να ενισχύσουν τη δύναμή τους, ενώ η ίδρυση σχολίων και εκκλησιών είναι ο μόνος τρόπος αντίδρασης του ορθόδοξου στοιχείου. Η Λατινική Κατοχή ήταν ασταθής και το νησί άλλαξε πολλές φορές χέρια. Κατά την Ενετοκρατία η Σαντορίνη, όπως και άλλα νησιά του Αιγαίου, υποφέρει από την πειρατεία. Το ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα καταλαμβάνει τη Θήρα για 8

14 λογαριασμό Σουλτάνου. Το απομακρύνεται από το νησί και ο τελευταίος Κρίσπι. το η Σαντορίνη περνάει οριστικά στους Τούρκους, ύστερα από το θάνατο του Ισπανοεβραίου Ιωσήφ Ναζή στον οποίο είχε εκχωρηθεί από την Πύλη η διακυβέρνησή της. Οι Τούρκοι, πάντως παραχωρούν στο νησί σχετική αυτονομία, με αντάλλαγμα οι Θηραίοι να πληρώνουν φόρους στον Σουλτάνο. Την εποχή εκείνη το νησί αλλάζει όνομα, καθώς οι Τούρκοι το αποκαλούν Δεϊρμετζίκ, που στα τούρκικα σημαίνει Μικρός Μύλος. Στη Θήρα εφαρμόζεται ο λεγόμενος Αστικός Κώδικας της Σαντορίνης, που έλκει την καταγωγή του από το Βυζαντινό Δίκαιο. Τη διακυβέρνηση αναλαμβάνουν οι γέροντες, που εκλέγονται από τους κατοίκους, τους οποίους και εκπροσωπούν στις οθωμανικές αρχές. Κάθε δύο χρόνια έρχεται στο νησί ο καδής που απονέμει δικαιοσύνη. Η πολιτιστική και οικονομική επίδραση των Λατίνων δεν σταμάτησε με την κατάλυση της αρχής τους. Στο νησί εξακολουθούσαν να υπάρχουν οι Ιησουΐτες ιεραπόστολοι και στους επόμενους αιώνες ακολούθησε εντατική εκστρατεία προσηλυτισμού ντόπιων στον καθολικισμό, όπως συνέβαινε και στις άλλες Κυκλάδες. Το ένα δέκατο (1/10) του πληθυσμού στα μέσα του 17 ου αιώνα ήταν καθολικοί. Προς το τέλος του αιώνα όμως, ο αριθμός των καθολικών μειώθηκε, καθώς παρήκμαζε και η τάξη των απογόνων των Λατίνων κατακτητών. Η μόνη διέξοδος για την τοπική αριστοκρατία ήταν το εμπόριο, προς το οποίο στράφηκαν πρώτα οι Λατίνοι και αργότερα οι ντόπιοι, όταν άρχισαν να ανέρχονται οικονομικά και να υποσκελίζουν τους παλιούς τους δυνάστες. Στον 17 ο αιώνα, όταν για πρώτη φορά έχουμε μια πλήρη εικόνα του νησιού, αναφέρονται πέντε καστέλια (οχυροί οικισμοί). Το σημαντικότερο, το Κάστρο, βρισκόταν στο Σκάρο και ήταν η έδρα των Λατίνων κατακτητών. Ήδη από τις αρχές του 17 ου αιώνα η τοποθεσία αυτή είχε αρχίσει να εγκαταλείπεται και τα 200 σπίτια της ερειπώνονταν. Ο πληθυσμός του Κάστρου μεταφέρθηκε στα Φηρά, τη σημερινή πρωτεύουσα του νησιού, νοτιότερα από το Σκάρο. Τα υπόλοιπα καστέλια ήταν μοιρασμένα, ένα στο βόρειο άκρο, στην Επανωμεριά (σημερινή Οία) και άλλα τρία στο νότιο τμήμα: ο Πύργος, το Εμπορείο και το Ακρωτήρι. Εκτός από τα καστέλια υπάρχουν και οι γουλάδες, μονωμένα φρουριακά κτίσματα μέσα ή έξω από τα καστέλια. Σαν τέτοια αναφέρονται της Επανωμεριάς, των Φηρών και του Νιμπορειού. Εκτός από τους οχυρωμένους οικισμούς όμως υπήρχαν ήδη από το 17 ο αιώνα και άλλοι σκορπισμένοι 9

15 στην ενδοχώρα και μάλιστα πάντα σε ποταμούς, δηλαδή σε κοίτες ξεροπόταμων οι οποίες μετατρέπονται σε πραγματικά φαράγγια από την διάβρωση του εδάφους. Τέτοια αναφέρονται το Καρτεράδο, η Μεσαριά, το Μεγάλο Χωριό κ.α. Πρέπει να σημειωθεί επιπλέον ότι οι Λατίνοι άρχοντες ζούσαν στα κάστρα, όπως αργότερα και το ελληνικό αρχοντολόι, ενώ οι φτωχοί αγρότες αναγκαστικά κατοικούσαν σαν τρωγλοδύτες στα υπόσκαφα σπίτια των ποταμών. Η Σαντορίνη παρήγαγε φημισμένα κρασιά και η εντατική καλλιέργεια του αμπελιού και του μπαμπακιού ώθησε τους ντόπιους έμπορους στη δημιουργία ενός αξιόλογου στόλου για την μεταφορά των προϊόντων του νησιού. Το νησί διέθετε επίσης δύο ταρσανάδες, στις θέσεις Αρμένη της Επανωμεριάς και Αθηνιό. Η άνθιση της ναυτιλίας εξακολουθούσε στις αρχές του 19 ου αιώνα και όταν άρχισε η επανάσταση του 21 η Σαντορίνη βρέθηκε στη Τρίτη θέση μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες, ενώ το 1856 είχε 269 καράβια. Τα καράβια έφερναν πολλά πλούτη. Σύμφωνα με μαρτυρία, «Χρυσός και άργυρος εισέρεεν, τάλληρα με κόφες εκομίζοντο, πλούσια ήταν τα καπετανόσπιτα και ευτυχία εις τους οίκους των ναύκληρων και ναυτών. Και διασκεδάσεις από της μίας νυκτός εις την άλλη εγένοντο». Η εμφάνιση όμως των ατμοκίνητων πλοίων στο τέλος του αιώνα θα σημάνει και την παρακμή των σαντορινιών ιστιοφόρων. Παρόλα αυτά, ακόμα και το 1940, τα ¾ του πληθυσμού της Οίας απασχολούνταν με την ναυτιλία. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης τους, ορισμένοι οικισμοί απέκτησαν περιοχές με ξεχωριστή χρήση. Για παράδειγμα, η Επανωμεριά (Οία), το καπετανοχώρι της Σαντορίνης, περιλαμβάνει ιδιαίτερη συνοικία, τον Σιδερά, που χτίστηκε αποκλειστικά με αρχοντικά των πλοιοκτητών του 19 ου αιώνα και που ακολουθεί μια διαφορετική διάρθρωση από τον υπόλοιπο οικισμό. Το ίδιο παρατηρείται στη Μεσαριά, όπου η κεντρική της περιοχή καταλαμβάνεται από τις μεγάλες ιδιοκτησίες των τοπικών πλουσίων οικογενειών. Στην περίπτωση όμως των Φηρών, η διάκριση ανάμεσα στον Φραγκομαχαλά (συνοικία των Λατίνων και τον υπόλοιπο οικισμό έχει σε μεγάλο βαθμό αμβλυνθεί λόγω των καταστροφών από τους σεισμούς και της ισοπέδωσης των παλαιότερων κοινωνικών διαφορών. Ο οικονομικός μαρασμός του νησιού θα βρει το τραγικό του επιστέγασμα στους σεισμούς του 1956, όπου ολόκληρα τμήματα των οικισμών καταστράφηκαν. 10

16 Μετά από αυτόν το σεισμό η μορφή της Σαντορίνης άλλαξε κατά πολύ. Σύμφωνα με την προσωπική μαρτυρία του Υφηγητού του Ε.Μ. Πολυτεχνείου Δρος. Ι. Ν. Κουμανούδη: «Η ρίζα του κακού ήταν πλέων εύκολο να διαπιστωθεί: Ουδείς εκ των ασχοληθέντων εν σπουδή εισέδυσεν εις το ιδιότυπον μυστήριον του Θηραϊκού χώρου προκειμένου να κατανοήσει τας συνθήκας της εν τη νήσω ζωής και να ερμηνεύσει την έκφραση των μορφών της Θηραϊκής αρχιτεκτονικής δια μέσου βαθύτερων αξιών αυτής. Ουδείς επίσης αντελήφθη την σπουδαιότητα των μορφών της Θηραϊκής αρχιτεκτονικής προκειμένου δι αυτών να διαφωτισθεί το μέγα δίλημμα που διακατέχει τον προβληματιζόμενον Έλληνα αρχιτέκτονα της εποχής μας: Ποία άραγε η ορθή έκφρασης της εξ οπλισμένου σκυροδέματος σύγχρονου Ελληνικής Αρχιτεκτονικής; Ερώτημα απορρέον εκ συγγενών ομοιοτήτων και διαφορών αίτινες υφίστανται μεταξύ των Θηραϊκών έργων και εκείνων εκ σκυροκονιάματος λόγω της κοινής ιδιότητος της μονολιθικότητος που παρουσιάζεται εις τα ανωτέρο δομικά συστήματα καθώς και εις τον δια χυτεύσεως κοινόν τρόπο κατασκευής. Αποτέλεσμα θλιβερόν της σπουδής ήτο η αποτυχία. Αποτυχία προδικασμένη, οφειλομένη εις την άχυχον και επιφανειακην απομνημόνευσιν του περιγράμματος των παραδοσιακών μορφών του νησιού, εν συνδιασμώ και προς την στειρότητα του τεχνικού ορθολογισμού. Αποτυχία εις την πολεοδομική συγκρότησιν των νέων οικισμών, αποτυχία εις την κτηριολογικήν διάρθρωσιν των νέων κτηρίων, αποτυχία εις την οικοδομή των. Οι οικισμοί απέβησαν νεκροί, χωρίς χαρακτήρα, μονότονοι και ξένοι προς την ιδιότυπον κλίμακα και χαρακτήρα του «Σαντορινιού χωριού». Αι κατοικίαι εγένοντο αντίθετοι προς τας αρχάς της ζωής των κατοίκων της, μονότονοι και ξηραί αισθητικώς, διότι αποτέλεσαν νεκράν μίμησιν ενίων εγχωρίων στοιχείων. Φαίνεται λοιπόν ως σαφές το ανωτέρω λεχθέν, ότι δηλαδή ουδείς των μελετητών εισέδυσεν εις το βάθος και την ουσίαν του αντικειμένου λόγω της σπουδής μεθ ης εξεπονήθησαν αι εν γένει μελέται της ανοικοδομήσεως, δι ο και η αποτυχία. Τέλος απέτυχαν εις την κατασκευήν και κυρίως εις δύο σημεία αυτής εις α οι λαικοί τεχνίται ουδέποτε ηστόχησαν: Την στεγάνωσιν και την θερμικήν μόνωσιν. Αποτυχία δι ην ουδέν δικαιολογητικόν πράγματι υπάρχει λόγω της φύσεως των εγχώριων δομικών υλικών με τας άριστας μονωτικάς ιδιότητας. Αλλά το σημαντικότερον όλων είναι ότι η 11

17 διαπίστωσις της εν γένει αποτυχίας δεν εγένετο μόνον υπό των ειδικών τεχνικών η με την αισθητικήν της αρχιτεκτονικής ασχολουμένων, αλλά διεπιστώθη το πρώτον υπ αυτών των απλών Θηραίων, οίτινες αντελήφθησαν την παρουσίαν του αδέξιου και ενοχλητικού στοιχείου, του αντιαισθητικού και δη άνευ εξυπηρετικού τινος χαρακτήρος.» (σελ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΩΔΟΥΣ ΘΗΡΑΪΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ: ΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ) Όπως αναφέρει ο κ. Δεκεβάλας στην ομιλία του στο σεμινάριο του Ε.Μ.Π. την , οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η υπηρεσία για την πολεοδομική οργάνωση των νέων οικισμών ή επεκτάσεων ήταν οι ακόλουθες: Η επίτευξη κατά το δυνατό μεγαλύτερης συνοχής μεταξύ των παλαιών οικισμών και των νέων επεκτάσεών τους. Η προσπάθεια για την μη αποξένωση των μεταφερόμενων οικογενειών από τις παλιές τους γειτονιές. Η διατήρηση και στις νέες επεκτάσεις του πολεοδομικού χαρακτήρα των παλαιών οικισμών, με κατάλληλη πυκνότητα οικοδομήσεων, διάταξη πεζοδρομίων, κ.λ.π. Η βελτίωση των πολεοδομικών συνθηκών με την ορθολογική οργάνωση της κυκλοφορίας και των εγκαταστάσεων κοινής ωφέλειας. 12

18 5.0 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ & ΤΟ ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ 5.1 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ Το πιο ξακουστό ίσως αξιοθέατο της Σαντορίνης, εκείνο ίσως που δίνει στο νησί την απαράμιλλη γοητεία του και την ιδιαιτερότητα του, είναι το ηφαίστειο. Λόγω της μοναδικής του ομορφιάς, το ηφαίστειο αποτελεί πόλο έλξης για τουρίστες από όλο τον κόσμο, που έρχονται να θαυμάσουν από κοντά το τόσο ξεχωριστό, άγριο, αλλά και ρομαντικό τοπίο. Στην έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα της περιοχής οφείλεται και η σημερινή μορφή του νησιού, που ξεχωρίζει από κάθε άλλο στον ελλαδικό χώρο. Τα παλαιότερα ηφαιστειακά κέντρα βρίσκονται στα νοτιοδυτικά του νησιού, και συγκεκριμένα στην περιοχή του Ακρωτηρίου. Σε αρκετά σημεία διατηρούνται έως σήμερα πετρώματα στα οποία εντοπίζεται μεγάλος αριθμός απολιθωμένων θαλάσσιων οργανισμών. Σύμφωνα με την ραδιοχρονολόγηση με τη μέθοδο του καλίου αργού, οι ηλικίες των απολιθωμάτων κυμαίνονται μεταξύ και ετών χρόνια αργότερα θα σχηματιστεί το ηφαίστειο του περιστεριού, ανάμεσα στη Θηρασιά και τη βόρεια Θήρα. Το ύψος του φτάνει τα 400μ. και η σημερινή μορφή του είναι ο Μικρός Προφήτης. Την ίδια περίοδο εμφανίστηκαν και άλλα μικρότερα ηφαιστειακά κέντρα, όπως ο Μπάλος, η Κόκκινη Παραλία και η Κοκκινόπετρα. Ακολουθεί εποχή μεγάλων εκρήξεων, που εκτοξεύουν στον αέρα δισεκατομμύρια τόνους ηφαιστειακής τέφρας, από τους οποίους ένα μέρος αποτίθεται πάνω στο νησί, διαμορφώνοντάς το. η στάχτες των ηφαιστείων της Σαντορίνης ταξίδεψαν σε ολόκληρο τον πλανήτη. Το ηφαίστειο καταστράφηκε και ξαναγεννήθηκε από τις στάχτες του δώδεκα φορές τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα τα συμπαγή στρώματα λάβας των γκρεμών κάτω από το Ημεροβίγλι, καθώς και αυτά που αποτελούν το ανώτερο τμήμα των γκρεμών της Θηρασιάς, είναι ό,τι απέμεινε από το ηφαίστειο του Σκάρου. Εξάλλου, στη κόκκινη τέφρα που δημιούργησε η έκρηξη του ηφαιστείου πριν από χρόνια είναι χτισμένος σε πανέμορφους οικισμούς της Οίας. Μια από τις τελευταίες μεγάλες εκρήξεις είναι αυτή που σημειώνεται περίπου το 1650 π.χ. Την περίοδο εκείνη, η Σαντορίνη ονομαζόταν Στρογγύλη, λόγο του σχήματος της. Το νησί ήταν ενιαίο από το Φάρο ως το Ασπρονήσι και ανάμεσα σε αυτά τα δύο 13

19 σημεία η θάλασσα εισχωρούσε σε μια κεντρική καλντέρα, στο κέντρο της οποίας ξεπρόβαλλε η κορυφή ενός υποθαλάσσιου ηφαιστείου. Η σεισμική δραστηριότητα στη περιοχή ήταν τόσο μεγάλη επί μήνες πριν από την έκρηξη, ώστε είχε προκαλέσει πολλές ζημιές στους οικισμούς, καθιστώντας έτσι δύσκολη την καθημερινή ζωή των κατοίκων, οι οποίοι είχαν αναπτύξει λαμπρό πολιτισμό. Πιθανολογείται ότι η ηφαιστειακή δράση εκδηλώθηκε την άνοιξη, αφού, μετά από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, ανακαλύφθηκαν στην κίτρινη λάσπη που καλύπτει το κεντρικό και νότιο τμήμα της Σαντορίνης φύλλα ελιάς, καθώς και κόκκοι γύρης από ελιές και κωνοφόρα δέντρα. Εκδηλώνεται τότε μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις που είχε γνωρίσει ποτέ η ανθρωπότητα. Υπολογίζεται ότι μέσα σε ελάχιστες μέρες (το πολύ 6) εκτοξεύθηκαν στο αέρα 90 δισεκατομμύρια τόνοι λιωμένο πέτρωμα. Η ηφαιστειακή στάχτη, αφού πρώτα κάλυψε ολόκληρο το νησί με λευκό σεντόνι πάχους δεκάδων μέτρων, «ταξίδεψε» σε ολόκληρο τον κόσμο. Στάχτη, καθώς και σταγονίδια θειικού οξέως έχουν εντοπιστεί σήμερα ακόμη και σε παγετώνες της Γροιλανδίας, ενώ έχει επίσης διαπιστωθεί επιστημονικά ότι η έκρηξη προκάλεσε «ηφαιστειακό χειμώνα», δηλαδή μείωση της μέσης γήινης θερμοκρασίας κατά 1 2 βαθμούς. Η κατακρήμνιση του ηφαιστείου δημιούργησε τη σημερινή καλντέρα της Σαντορίνης, ενώ ταυτόχρονα προκάλεσε και το παλιρροιακό κύμα, που πιθανότατα έφερε το τέλος του Μινωικού πολιτισμού. Στα τέλη του 46 μ.χ. και στις αρχές του 47 μ.χ., το ηφαίστειο ξαναξυπνά. Μεγάλες ποσότητες από παχύρρευστο λιωμένο πέτρωμα ( μάγμα ) αναβλύζουν 2 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Ιεράς και δημιουργούν το νησάκι της Παλαιάς Καμένης. Την εποχή εκείνη το νησάκι ονομάστηκε Θεία και είχε περίμετρο μέτρα, όπως καταγράφει ο Aurelious Victor στην Historia Romana. Ο κατατεμαχισμός της από μεγάλες ρωγμές και ρήγματα και οι κατακρημνίσεις των ακτών στα επόμενα χρόνια της έδωσαν τη σημερινή της μορφή. Τους επόμενους 7 αιώνες το ηφαίστειο παραμένει σε ηρεμία. Επαναδραστηριοποιείται το 726, πολύ βίαια αυτή τη φορά. Σφοδρές ηφαιστειακές εκρήξεις τινάζουν ελαφρόπετρα και ηφαιστειακή στάχτη σε αρκετά χιλιόμετρα ύψος. Αυτά διασπείρονται σε όλο το Αιγαίο και φτάνουν μέχρι την Μικρά Ασία. Η έκρηξη αυτή διατάραξε σοβαρά την οικονομική και κοινωνική ζωή του Αιγαίου και ερμηνεύτηκε ως ένδειξη της οργής του θεού για την διαμάχη των εικονοκλαστών εικονολατρών, που την εποχή εκείνη βασάνιζε την Βυζαντινή αυτοκρατορία. 14

20 Μεγάλες ποσότητες ηφαιστειακής τέφρας που εκτινάχθηκαν από την έκρηξη βρίσκονται σήμερα πάνω στην Παλαιά Καμένη. Το παχύρρευστο μάγμα που στη συνέχεια γέμισε τον κρατήρα της έκρηξης, το παρατηρούμε σήμερα σαν μια μαύρη γλώσσα λάβας με ανώμαλη σκωριώδη επιφάνεια, της βορειοανατολικές ακτές της Παλαιάς Καμένης, βόρεια από τον όρμο του Αγίου Νικολάου. Μετά την έντονη εκρηκτική ηφαιστειακή δράση του 726, δεν καταγράφεται χερσαία ηφαιστειακή δραστηριότητα για πάνω από 800 χρόνια. Το ηφαίστειο ξυπνά ξανά το Από μία περιοχή κοντά στον ύφαλο Μπάγκο, το υπόλειμμα της Ιεράς, εκχύνεται παχύρρευστο μάγμα και εκδηλώνονται πολυάριθμες εκρήξεις. Η δραστηριότητα αυτή διαρκεί 3 περίπου χρόνια και οικοδομεί ένα μικρό νησάκι σε σχήμα θόλου, με διάμετρο 400 περίπου μέτρων και ύψος 70 μέτρων στο οποίο δίνεται το όνομα Μικρή Καμένη. 5.2 ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ Ενεργός τεκτονική στην περιοχή της Σαντορίνης. Η τεκτονική στην περιοχή της Σαντορίνης και τα σχετικά φαινόμενα (σεισμική δράση, ηφαιστειακή δράση κ.λ.π) καθορίζονται από δύο βασικούς παράγοντες: από την κατάδυση της λιθόσφαιρας της Ανατολικής Μεσογείου (μπροστινό μέρος της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας) κάτω από το Αιγαίο και από την επέκταση της λιθόσφαιρας του Αιγαίου (μπροστινό μέρος της Ευρασιατικής λιθοσφαιρικής πλάκας) κατά τη διεύθυνση Βορρά Νότου. Οι πρώτες σεισμολογικές ενδείξεις για την κατάδυση της λιθόσφαιρας της Μεσογείου προήλθαν από τη χωρική κατανομή των ενδιαμέσου βάθους σεισμικών εστιών (κ. Παπαζάχος και κ. Κομνινάκης 1969,1971) και από τους μηχανισμούς γένεσης των επιφανειακών σεισμών κατά μήκος της Ελληνικής τάφρου (κ. Παπαζάχος και κ. Δελιμπάσης 1969), ενώ οι πρώτες σεισμολογικές ενδείξεις για την επέκταση της λιθόσφαιρας του Αιγαίου προήλθαν από του μηχανισμούς γένεσης των επιφανειακών σεισμών στο αιγαίο (McKenzie 1970,1972). Πρόσφατες σεισμολογικές έρευνες (Παπαζάχος et al. 1991) έδειξαν ότι η ζώνη Benioff στο νότιο Αιγαίο χωρίζεται στο επιφανειακό τμήμα (40 80 km), που κλίνει κατά μια γωνία 23 και το βαθύτερο τμήμα ( km), που κλίνει κατά μια γωνία 38. Σύζευξη συμβαίνει μεταξύ της καταδυόμενης λιθόσφαιρας της Ανατολικής Μεσογείου και 15

21 της εφιππέυουσας λιθόσφαιρας του Αιγαίου μόνο στο επιφανειακό τμήμα της ζώνης, ενώ το βαθύτερο τμήμα της λιθόσφαιρας, πάνω στο οποίο βρίσκετε και η Σαντορίνη βυθίζετε ελεύθερα. Κατά μήκος του ηφαιστειακού τόξου υπάρχει ένα επιφανειακό σχετικώς λεπτό σεισμογενές στρώμα (20km), παρεμβάλετε στη συνέχεια ένα ασεισμικό στρώμα ( km) και σε μεγαλύτερα βάθη ( km) απαντάτε το βαθύτερο τμήμα της ζώνης Benioff που καθορίζει την πάνω επιφάνεια του βαθύτερου τμήματος της καταδυόμενης λιθόσφαιρας. Στο ασεισμικό στρώμα των ( km) κάτω από το ηφαιστειακό τόξο έχει παρατηρηθεί έντονη απόσβεση των σεισμικών κυμάτων (Παπαζάχος και Κομνινάκης 1971, Δελίμπασης 1982) αλλά και μικρή ταχύτητα διάδοσής τους (Παπαζάχος et al. 1995). Αυτό αποδίδεται στην υψηλή θερμοκρασία που επικρατεί στο στρώμα αυτό και που σχετίζεται άμεσα με την ηφαιστειακή δράση στη Σαντορίνη και στα άλλα ηφαιστειακά κέντρα του Ελληνικού τόξου Το κύριο ενεργό ρήγμα στην περιοχή της Σαντορίνης. Έχει δειχθεί (Παπαζάχος κα Παναγιωτόπουλος 1993) ότι τα επίκεντρα τόσο των ισχυρών επιφανειακών σεισμών όσο και των σεισμών ενδιαμέσου βάθους στο ηφαιστειακό τόξο βρίσκονται πάνω σε πέντε παράλληλες γραμμές, οι οποίες περνούν πάνω από τα πέντε αντίστοιχα ηφαιστειακά κέντρα (Σουσάκι, Μέθανα, Μήλος, Σαντορίνη, Νίσυρος) και έχουν μια ανατολική βορειοανατολική διεύθυνση (Ν60 Ε). Οι γραμμές αυτές αντιστοιχούν στις διευθύνσεις πέντε κανονικών σεισμικών ρηγμάτων στα οποία γεννώνται οι επιφανειακοί σεισμοί και τα οποία αποτελούν χώρους εξόδου του ηφαιστειακού υλικού. Ο εντοπισμός των επικέντρων των σεισμών ενδιαμέσου βάθους στα πέντε αυτά σεισμοηφαιστειακά κέντρα δείχνει ότι υπάρχουν πέντε αντίστοιχες ζώνες διάρρηξης σε βάθη km όπου γεννιούνται οι σεισμοί ενδιάμεσου βάθους. Οι πέντε αυτές βαθιές ζώνες διάρρηξης βρίσκονται στο βαθύτερο τμήμα της βυθιζόμενης λιθοσφαιρικής πλάκας (μπροστινό μέρος της Αφρικανικής πλάκας) και έχουν γενετική σχέση τόσο με τις αντίστοιχες επιφανειακές διαρρήξεις όσο και με την αντίστοιχη ηφαιστειακή δράση Σεισμική δράση στη περιοχή της Σαντορίνης. Παρατηρούμε ότι ο μεγαλύτερος γνωστός επιφανειακός σεισμός της Σαντορίνης είναι ο σεισμός της 9 ης Ιουλίου 1956 (Μ=7,5), ο οποίος προκάλεσε σημαντικές βλάβες 16

22 στην Αμοργό και στην Σαντορίνη. Βλάβες προκάλεσαν στην περιοχή και άλλοι επιφανειακοί σεισμοί. Αντίθετα οι σεισμοί ενδιάμεσου βάθους δεν προκαλούν σοβαρές βλάβες στο νησί παρότι τα μεγέθη τους φτάνουν μέχρι την τιμή 7,0. Αυτό οφείλεται στο μεγάλο εστιακό τους βάθος ( km). Οι ισχυρότεροι από τους επιφανειακούς σεισμούς συνοδεύτηκαν από θαλάσσια κύματα (τσουνάμι) και ορισμένοι και από ηφαιστειακή δράση (46μ.Χ., 1650). Ο σεισμός της 9 ης Ιουλίου 1956 συνοδεύτηκε από το μεγαλύτερο γνωστό τσουνάμι στον ελληνικό χώρο κατά τους δυο τελευταίους αιώνες. Το ύψος του κύματος έφτασε τα 25 m στις νότιες ακτές της Αμοργού και τα 20 m στις βόρειες ακτές της Αστυπάλαιας (Γαλανόπουλος 1956) Γεωμορφολογία Νησιού Η Σαντορίνη χαρακτηρίζεται από μια εντυπωσιακή γεωμορφολογία. Νησί ηφαιστειογενές, υπόλειμμα μιας σειράς τρομαχτικών εκρήξεων που συνέβησαν γύρω στο 1500 π.χ., δεν έπαψε να συνταράσσεται από περιοδικά ξυπνήματα του ηφαιστείου της. Στη σημερινή της μορφή έχει σχήμα μηνίσκου που περιβάλει την καλντέρα με το σβησμένο ηφαίστειο στο κέντρο και η εγκάρσια τομή του νησιού έχει σχήμα ορθογωνίου, περίπου, τριγώνου με την κατακόρυφη πλευρά προς την καλντέρα. Η Θηρασιά και το Ασπρονήσι συμπληρώνουν το κυκλικό περίγραμμα. Το τμήμα του νησιού που βλέπει στο εσωτερικό του νησιού είναι βραχώδες και απότομο, ενώ το κομμάτι που βλέπει προς την ανοιχτή θάλασσα καταλήγει σε ομαλό κάμπο εξαιρετικά εύφορο. Με εξαίρεση τον ορεινό όγκο του Προφήτη Ηλία (586μ.), όλο το υπόλοιπο συγκρότημα είναι καλυμμένο από ηφαιστειογενή υλικά που εκτοξεύθηκαν σε παλαιότερες εκρήξεις. Τα ηφαιστειακά υλικά που κάλυψαν τότε το νησί είναι ως επί το πλείστον η «κοκκινόπετρα» ή η «μαυρόπετρα» τις οποίες τις συναντάμε διάσπαρτες και σε μεγάλο πλήθος στο επιφανειακό γεωλογικό στρώμα του νησιού και ηφαιστειακή σποδός διαφόρου κοκκομετρικής συνθέσεως. Η «Άσπα» αναμεμειγμένη με κύσσηρη δηλαδή η «Αλίσσηρα» ή «Κίσσηρα» όπως την αποκαλούν, αποτέλεσαν το έδαφος του ιδιότυπου αυτού νησιού. Η Κίσσηρη έχει μορφή αφρώδους λίθινης μάζας και είναι πέτρωμα όξινο. Σχηματίστηκε κατά την έξοδο του ρευστού μάγματος στην επιφάνεια της γης και 17

23 εκτόνωση των αερίων που βρίσκονταν διαλυμένα και υπό πίεση στη μάζα του. Η πορώδης αυτή μορφή της κίσσηρης τη τόσο ελαφριά ώστε να επιπλέει στο νερό και να είναι γνωστή σαν ελαφρόπετρα. Η κίσσηρη χρησιμοποιείται στην οικοδομική για την κατασκευή ελαφρών τσιμεντοκονιαμάτων (κισσηροδεμάτων) και σαν υλικό μόνωσης του δώματος των οικοδομών. Η Θηραϊκή γη είναι πυροκλαστικό πέτρωμα, πλούσιο σε πυρίτιο και φτωχό σε ασβέστιο, το οποίο ανήκει στην κατηγορία των ηφαιστειακών τόφφων. Σχηματίστηκε κατά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και αποτελείται από θραύσματα κίσσηρης. Η Θηραϊκή γη περιέχει 65% περίπου SiO 2 από το οποίο το 20% είναι ελεύθερο και σε άμορφη κατάσταση. Από τεχνολογική άποψη κατατάσσεται στις ποζουλάνες (ηφαιστειακά πετρώματα με υδραυλικές ιδιότητες). Είναι επίσης άριστο δομικό υλικό και σχηματίζει πολύ γόνιμο έδαφος. 18

24 εικ.2 Απλοποιημένος Γεωλογικός Χάρτης της Σαντορίνης Ι.Γ.Μ.Ε, Γ.Ε. Βουγιουκαλάκης

25 6.0 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Η αρχιτεκτονική της Σαντορίνης παρουσιάζει τα βασικά χαρακτηριστικά της δεσπόζουσας αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής, όπως, για παράδειγμα, κυριαρχία του μπλε και του άσπρου. Ταυτόχρονα όμως, παρουσιάζει και κάποιες ιδιαιτερότητες, οι οποίες οφείλονται τόσο στα χαρακτηριστικά της θηραϊκής γης, όσο και στην ιστορική και κοινωνική πορεία των κατοίκων του νησιού Στη σημερινή τους μορφή, οι οικισμοί της Σαντορίνης μπορούν να διακριθούν βασικά σε τρεις κατηγορίες: Γραμμικοί, όπως τα Φηρά, η Οία, η Θηρασιά που εκτείνονται πάνω στο χείλος του γκρεμού προς την καλντέρα Εξελιγμένοι οχυροί, όπως ο Πύργος, ο Νιμπορειός και το Ακρωτήρι που προήλθαν από την ανάπτυξη έξω από τα τείχη του αρχικού πυρήνα προς διάφορες κατευθύνσεις, και Υπόσκαφοι, όπως ο Βόθωνας, η Φοινικιά, το Καρτεράδο, που ακολουθούν τους βραχίονες κάποιου ποταμού και μπορούν να επεκταθούν σε μια ευρύτερη περιοχή. Στην πραγματικότητα 6.1 Η κατοικία Όπως είναι γνωστό, η μορφή της κατοικίας είναι συνάρτηση των συνθηκών του γενικού φυσικού περιβάλλοντος του τόπου, της οικονομίας του, των υλικών δόμησης, των επικρατούντων κοινωνικών συνθηκών και του εν γένει πνεύματος της εποχής στην οποία πλάθεται. Όλες οι παραπάνω συνθήκες είναι ιδιότυπες για τη Θήρα και η ιδιοτυπία αυτή οφείλεται στην παρουσία του ηφαιστείου η οποία δεσμεύει τη ζωή και τα έργα των Θηραίων κατά τρόπο φορτικό. Οι Θηραίοι, ήταν άνθρωποι απλοί και φτωχοί στο παρελθόν (αφού ο τουρισμός δεν είχε γνωρίσει την άνθιση που γνωρίζει σήμερα), με κύριους πόρους εσόδων την καλλιέργεια των αμπελιών τους, της ντομάτας και διαφόρων δημητριακών. Ελάχιστα ασχολούνταν με την αλιεία λόγω της φύσης των ακτών και της βαθιάς θάλασσας που αγκαλιάζει το νησί. Ασχολούνταν επίσης και με την εγχώρια οικοδόμηση και τη ναυτιλία. 20

26 Αν και η Θήρα στάθηκε αφιλόξενη και απάνθρωπη πολλές φορές προς του κατοίκους της, εκείνοι την αγαπούν και επιμένουν να ζουν σε αυτή χιλιάδες χρόνια ζώντας με δυσκολία και συνεχή αβεβαιότητα από τον κίνδυνο των καταστροφικών σεισμών που πολλές φορές τους στέρησε αγαπημένα πρόσωπα. Μοχθεί, λοιπόν, όλη την ημέρα ο Θηραίος στους αγρούς ή ταξιδεύει και έχει την κατοικία του σαν ένα πρόχειρο κατάλυμα προστασίας και ολιγόωρης ανάπαυσης. Ζει μια ζωή απλή σε ένα περιβάλλον επίσης απλό, γι αυτό και η κατοικία του είναι φτωχή και λιτή, χωρίς εσωτερικό διάκοσμο και με απλή αισθητική έκφραση. Έκφραση οριζόμενη από το ίδιο το ηφαίστειο και το ήπιο κλίμα του νησιού. Φροντίζει όμως να προφυλαχτεί από τους ισχυρούς ανέμους και το εκτυφλωτικό φως, όπως δηλαδή συμβαίνει και στις υπόλοιπες Κυκλάδες. Θα ήταν σκόπιμο να μελετήσουμε την μορφή και την εξέλιξη της Θηραϊκής κατοικίας Η κατοικία της αρχαίας περιόδου Ελάχιστα στοιχεία υπάρχουν για αυτή την περίοδο και όλα οφείλονται στις ανασκαφές του καθηγητού Μαρινάτου και του Hiller Von Gaertringen κατά το παρελθόν (1899) του οποίου μια σαφή παρατήρηση για την αρχιτεκτονική της Θήρας εκείνη την περίοδο παραθέτω παρακάτω: «Αληθώς προς την μεγαλοπρέπειαν ταύτην της φύσεως μικρόν ανταπεκρίθη η πόλις δια των κτηρίων αυτής. Αι οικίαι έκειντο υπεράλληλοι επί βαθμίδων επί της ράχεως του βουνού και κατά την ανατολικήν αυτού κλιτύν». Οι οικίες στο Ακρωτήρι, τον βασικό πόρο άντλησης πληροφοριών για εκείνη την περίοδο, διατάσσονται πυκνά σε οικοδομικά τετράγωνα. Τα περισσότερα σπίτια είναι διώροφα ή τριώροφα, με εισόδους που ανοίγουν στο δρόμο. Οι πόρτες έχουν μεγάλα λίθινα υπέρθυρα, ενώ οι τοίχοι είναι χτισμένοι με αργολιθοδομή και ενισχύονται με καλοδουλεμένους λίθους στις γωνίες, όπως συνέβαινε έως πρόσφατα στα ελληνικά χωριά. 21

27 εικ.3 Κεντρική Πλατεία Αρχαίου Ελληνικού Οικισμού στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Στα ισόγεια τα δωμάτια είναι μικρά και τα δάπεδα από πατημένη γη. Από τα ευρήματα, όπως είναι οι πίθοι, φαίνεται ότι τα δωμάτια των ισογείων χρησίμευαν ως εργαστήρια ή αποθήκες. Τα δωμάτια στους άνω ορόφους είναι μεγαλύτερα, με λιθόστρωτα δάπεδα και μεγάλα παράθυρα. Οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με ασβεστοκονίαμα, ενώ πολλοί κοσμούνται με εξαίρετες τοιχογραφίες. Εντύπωση προκαλεί το αποχετευτικό σύστημα του οικισμού, με πήλινους αποχετευτικούς σωλήνες ενσωματωμένους στους τοίχους κάθε σπιτιού, που κατέληγαν σε αγωγούς κάτω από το λιθόστρωτο του κεντρικού δρόμου Η κατοικία του Μεσαίωνα Στη δεύτερη αυτή κατηγορία υπάγονται ορισμένες παλαιές οικίες κατάλοιπα οικιών των παλιών Καστελιών, όσες δηλαδή ξέφυγαν από τους καταστροφικούς ισχυρούς σεισμούς του νησιού ή από τις νεωτεριστικές τάσεις αναμόρφωσης που ήταν σύμφωνες με τις σύγχρονες απαιτήσεις των κατοικιών για άνετη διαβίωση. Οι κατοικίες στενές και επιμήκεις παρατάσσονται ακτινικά, εφάπτονται μεταξύ τους και έχουν κοινή μεσοτοιχία πάνω στην οποία εδράζεται ο κυλινδρικός θόλος που τις καλύπτει. Λόγω της μεγάλης κλίσης που υπάρχει στα Καστέλια, οι κατοικίες είναι ως 22

28 επιτοπλίστον διώροφες ή τριώροφες. Η είσοδος βρίσκεται στον υπερκείμενο όροφο ο οποίος είναι ισόπεδος προς την εσωτερική περιφερειακή οδό του οικισμού ενώ οι άλλοι δυο όροφοι είναι κατά τμήματα κτιστοί και κατά τμήματα λαξευμένοι στο χώμα (υπόσκαφοι). Τα προς τον εξωτερικό δακτύλιο τοιχώματα είναι ισχυρά και φέρουν μικρά ανοίγματα για ασφάλεια αλλά και προστασία από το εκτυφλωτικό φως και τους δυνατούς ανέμους. Πάντοτε μεταξύ οδού και κτηρίου υπάρχει μικρή υποτυπώδης αυλή ελάχιστον διαστάσεων για την εξυπηρέτηση της κίνησης και της ζωής μέσα στην οικία. Η αυλή είναι κρυμμένη από την οδό με τοίχο όπου και βρίσκεται η αυλόπορτα. Κάθε όροφος αποτελείται από ένα στενομέτωπο δωμάτιο το οποίο και εξυπηρετείται από μια στενή και απότομη εξωτερική κλίμακα. Τα βοηθητικά, υπόσκαφα ή κτιστά, είναι προσιτά από την αυλή και έχουν υποτυπώδεις διαστάσεις Η κατοικία των νεότερων χρόνων Σε αυτή την Τρίτη κατηγορία υπάγονται οι μορφές εκείνες των κατοικιών οι οποίες δημιουργήθηκαν εντελώς απαλλαγμένες από το άγχος των πειρατικών επιδρομών στις περιοχές έξω από τα Καστέλια ή και μέσα σε αυτά ως μεταγενέστερα κτίρια. Το ιδιόμορφο τοπίο της Σαντορίνης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αίσθηση ότι το νησί μοιάζει να αποτελείται από όγκους που υψώνονται πάνω από τη θάλασσα σχεδόν κατακόρυφα. Επίσης χαρακτηριστικό είναι και το έδαφος της Θήρας, που, τουλάχιστον στο ανώτερο στρώμα του, δεν είναι παρά ηφαιστειακή σκόνη, χώμα και στάχτη. Η άσπρη αυτή άμμος, μολονότι σκάβεται εύκολα, δεν καταρρέει. Αυτές οι συνθήκες οδήγησαν τους φτωχότερους κατοίκους του νησιού να σκάβουν οριζόντιες σπηλιές. Έτσι δημιουργήθηκαν οι υπόσκαφες κατοικίες. Η μόνη επαφή των σπιτιών αυτών με τον αέρα και το φως ήταν η είσοδός τους. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο, στην μπροστινή πλευρά είχαν όχι μόνο ένα άνοιγμα (πόρτα) αλλά και δυο παράθυρα καθώς και φεγγίτη πάνω από το υπέρθυρο. Το σπίτι αποτελούταν από δύο ή περισσότερα δωμάτια. Τα μέσα δωμάτια που ήταν συνήθως υπνοδωμάτια και αποθήκη το τελευταίο, είχαν παρόμοια ανοίγματα με το μπροστινό (τη σάλα), ώστε να παίρνουν επίσης φως και αέρα. Στην έξοδο του υπόσκαφου, που εξείχε βέβαια λίγο από το βουνό, υπήρχε η αυλή, στην οποία υπήρχε 23

29 και στέρνα. Εκεί υπήρχαν και μικρά πέτρινα κτίσματα που χρησίμευαν ως κουζίνα και τουαλέτα. Τα περισσότερα κτήρια κατά μήκος του Φρυδιού της Καλντέρας των Φηρών και της Οίας είναι υπόσκαφα. Στον Βόθωνα, στη Φοινηκιά και στο Καρτεράδο, η πολεοδομική ανάπτυξη ολόκληρων οικισμών ακολουθεί τις κοίτες χειμάρρων, στα φαγωμένα τοιχώματα των οποίων έχουν σκαφτεί τα σπίτια. Εκτός από τους υπόσκαφους οικισμούς της ενδοχώρας και τους γραμμικούς (αυτούς, δηλαδή, που αναπτύσσονται στο χείλος του γκρεμού της καλντέρας), σκαφτά σπίτια συναντάμε και στους μεσαιωνικούς οχυρούς οικισμούς, όπως τον Πύργο, το Εμπορείο και το Ακρωτήρι. Τα υπόσκαφα, που παλαιότερα κατοικούνταν από τους οικονομικά ασθενέστερους κατοίκους της Σαντορίνης, είναι σήμερα περιζήτητα και πολύ ακριβά (αφού, βέβαια, επισκευαστούν), καθώς προσφέρουν πανέμορφη θέα, αλλά και την αίσθηση ενός λιτού και εναλλακτικού τρόπου ζωής. Στα υπέρ τους είναι, εξάλλου, και το γεγονός ότι σύμφωνα με τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, θεωρούνται ιδεώδεις κατοικίες, αφού συνδυάζουν ζέστη το χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι. Επίσης, τα περισσότερα από τα σπίτια που διασώθηκαν από τον καταστροφικό σεισμό του 1956 ήταν υπόσκαφα. Η επίσημη, όμως, καθιερωμένη μορφή λαϊκής κατοικίας είναι η κτιστή. Τη συναντάμε είτε δομημένη ελεύθερη, είτε εφαπτόμενη κατά μια ή και περισσότερες πλευρές με την άσπα ή τις όμορες κατοικίες όπου υπάρχει στενότητα χώρου, ιδιαίτερα δε στους οικισμούς που είναι δομημένοι σε άκρως στενό και επικλινές έδαφος. Χάριν πάλι οικονομίας χώρου η συνήθης μορφή ης πρόσοψης είναι στενή και όχι πλατιά. Όλες οι κτιριολογικές διατάξεις των κτιστών κατοικιών ακολουθούν κατ αρχήν τις απλούστερες μορφές όπως τις είδαμε και στα υπόσκαφα, ενώ στις πιο σύνθετες διακρίνουμε την επανάληψη της δίχωρης κατοικίας. Έτσι διακρίνουμε την κτιστεί κατοικία σε απλή μονόχωρη, δίχωρη, δίδυμη δίχωρη, καθώς και τις διάφορες παραλλαγές αυτών ή την οικία σχήματος Γ. την μονόχωρη λοιπόν οικία την συναντάμε κτιστή και σε μικρές διαστάσεις κυρίως έξω από τους οικισμούς. Σπάνια στις αγροτικές κατοικίες συναντάμε και τον δίχωρο τύπο. 24

30 εικ.4 Κλασική Δίχωρη Υπόσκαφη Κατοικία στην Σαντορίνη εικ.5 Κλασική Απλή Μονόχωρη Υπόσκαφη Κατοικία στην Σαντορίνη Το αγροτικό σπίτι βρίσκεται στις παρυφές ενός οικισμού όπου υπάρχει σχετική άνεση χώρου ή άμεσα στα χωράφια. Έχει απαραίτητα μεγάλη αυλή και μια σειρά από βοηθητικούς χώρους σε παράταξη γύρω από το καθαυτό σπίτι (στάβλος, κοτέτσι, στέρνα, φούρνος κτλ.). Όλα τα σπίτια της Σαντορίνης ανεξαίρετα διέθεταν υπόγειες δεξαμενές (στέρνες) όπου και συλλέγανε το βρόχινο νερό επειδή το νησί ήταν ανέκαθεν άνυδρο. Η στέρνα μπορεί να βρεθεί είτε στο εσωτερικό του σπιτιού είτε, συνηθέστερα, στην αυλή σε επαφή με το σπίτι ή τον περίβολο. Ανάλογα με τη θέση του το σπίτι μπορεί να είναι υπόσκαφο ή κτιστό. Όταν είναι κτιστό, διαθέτει εξωτερικά την μορφή των θόλων χωρίς πρόσθετο δώμα. Τα ανοίγματα 25

31 της πρόσοψης είναι σχεδόν πάντα ομοιόμορφα: η εξώπορτα στον άξονα με δύο συμμετρικά παράθυρα δεξιά και αριστερά, ενώ πάνω ακριβώς από την πόρτα υπάρχει συνήθως φεγγίτης, άλλοτε μικροσκοπικός και φραγμένος με ξύλινο καφασωτό, άλλοτε με διαστάσεις κανονικού παράθυρου με τοξωτό ή ευθύγραμμο υπέρθυρο. Αυτού ου είδους το κτίσμα είναι συνήθως μονώροφο, αν και αυτό πάλι εξαρτάται από τη μορφή του εδάφους. Ένα σημαντικό συμπλήρωμα του σπιτιού αυτού είναι η κάναβα, δηλαδή το εργαστήρι παραγωγής κρασιού. Ακριβώς επειδή η Σαντορίνη είχε μεγάλη παράδοση στην παραγωγή κρασιού, υπάρχουν περιοχές όπου σχεδόν κάθε σπίτι διαθέτει και μια κάναβα, με τη χαρακτηριστική δίφυλλη πόρτα. Η κάναβα αποτελείται από τον πατητήρι, όπου πατιούνται τα σταφύλια για να βγει ο μούστος που με τη σειρά του χύνεται σε υπόγειες δεξαμενές τους ληνούς για να μεταφερθεί στη συνέχεια σε βαρέλια. Παρόμοιος τρόπος χρησιμοποιείται για την απόσταξη του ντόπιου τσίπουρου: τα τσίπουρα τοποθετούνται σε βαθύς λάκκους και μετά το υγρό μεταφέρεται στον ειδικό βραστήρα για απόσταξη, από όπου πάλι συγκεντρώνεται σε μια υπόγεια δεξαμενή. Για να φωτίζεται το εσωτερικό της κάναβας άφηναν συχνά στο κέντρο του χώρου μια τρύπα που μπορούσε να κλειστεί από πάνω με πέτρες. Ο πολεοδομικός ιστός των οικισμών της Σαντορίνης, πέρα από τις ιδιομορφίες που παρουσιάζει η ντόπια αρχιτεκτονική, έχει πολλά κοινά με άλλα νησιά του Αιγαίου. Η διαδοχή αξόνων παραλλήλων με τις τοπογραφικές καμπύλες και άλλων κάθετων προς αυτές δημιουργεί ένα ακανόνιστο και γραφικό πλέγμα, του οποίου οι αισθητικές αξίες έχουν πολλαπλά υμνηθεί. Οι μορφοπλαστικές ιδιότητες των ντόπιων υλικών προσφέρονται για τη δημιουργία αντηρίδων, σκεπαστών περασμάτων στους δρόμους, και για τη διαμόρφωση μεγάλης ποικιλίας από τελικές επιφάνειες, ώστε να σχηματίζονται ολοένα καινούριες εντυπώσεις στον επισκέπτη. Αυτή η διαδοχή από συνεχώς ανανεωμένες εντυπώσεις διατηρείται ακόμα μέσα στους αρχικούς πυρήνες των Καστελιών. 26

32 5.2 Κατασκευαστικές μέθοδοι Για να γίνει αυτό περισσότερο κατανοητό πρέπει να αναφερθούμε στα συγκεκριμένα οικοδομικά υλικά της Σαντορίνης και τις αντίστοιχες κατασκευαστικές μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Τα κυριότερα υλικά, όλα ηφαιστειακά, του νησιού είναι I. Η μαυρόπετρα, πέτρωμα σκληρότατο, εξαιρετικά δύσκολο στην κατεργασία χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα αυτούσιο για φέροντες τοίχους και μάντρες. II. Η κοκκινόπετρα σε δύο παραλλαγές: συμπαγής (χρησιμοποιείται για τις λαξευτές παραστάδες και τα υπέρθυρα ή για επενδύσεις εξωτερικών τοίχων) και σπογγώδης (λόγω του μικρού της βάρους χρησιμοποιείται για κατασκευές θόλων, μερικές φορές σε γεμίσματα τοίχων). III. Η κύσσηρη ή αλίσιρας, γνωστή ως ελαφρόπετρα. Από το 1925 η ελαφρόπετρα αντικατέστησε την σπογγώδη κοκκινόπετρα στους θόλους. Χρησιμοποιείται ακόμα σε διαμορφώσεις βατών δωμάτων πάνω από θόλους. IV. Η άσπα (θηραϊκή γη, ποτζουλάνα, τέφρα). Είναι το πιο σημαντικό οικοδομικό υλικό γιατί εξορύσσεται εύκολα και έχει εξαιρετικές υδραυλικές ιδιότητες. Σε πρόσμιξη με ασβέστη αποτελεί εξαιρετικά ανθεκτικό κονίαμα. Χάρη σε αυτές τις ιδιότητες της άσπας, είναι δυνατών να γεφυρωθούν ανοίγματα έως 4 μ. περίπου με κυλινδρικούς θόλους, σταυροθόλια, σκαφοειδής θόλους χωρίς να χρειαστεί οπλισμός από σίδηρος. Μια άλλη ιδιότητα της άσπας είναι ότι προσφέρεται για δημιουργία υπόσκαφων χώρων για να εξυπηρετηθούν όλες οι ανθρώπινες ανάγκες της στέγασης. Η μαυρόπετρα, η κοκκινόπετρα και η άσπα σε ανάμιξη με ίχνη ασβέστη είναι τα αποκλειστικά υλικά δόμησης. Με αυτά χτίζονται τοίχοι και γεφυρώνονται ανοίγματα με θόλους. Το ξύλο υπό μορφή δέντρου είναι άγνωστο στην Θηραϊκή γη, γι αυτό το λόγο εισάγεται ειδικά για τα κουφώματα. Η παραπάνω έλλειψη έχει ως αποτέλεσμα την κατασκευή σύνθετων θολοτύπων ευφυούς εμπνεύσεως και απόλυτα προσαρμοσμένων στ υλικά και στα μέσα του τόπου. 27

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα Ηφαίστειο της Θήρας Η Μινωική Κρήτη λόγω της εμπορικής αλλά και στρατηγικής θέσης της έγινε γρήγορα μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη. Οι Μινωίτες πωλούσαν τα προϊόντα τους σε όλη τη Μεσόγειο με αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α Η Φ Α Ι Σ Τ Ε Ι Α

Τ Α Η Φ Α Ι Σ Τ Ε Ι Α ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΓΗ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΕΚΕΙ ΟΠΟΥ ΔΥΟ Η ΤΡΕΙΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ Η ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΙ: ΜΙΑ ΜΕΣΟΩΚΕΑΝΕΙΑ ΡΑΧΗ Η ΟΡΟΣΕΙΡΑ, ΟΠΩΣ ΣΤΟ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ, ΔΙΝΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

Ο τόπος µας. Το σχολείο µας. Πολιτισµός. Η τάξη µας

Ο τόπος µας. Το σχολείο µας. Πολιτισµός. Η τάξη µας Ο τόπος µας Το σχολείο µας Πολιτισµός Η τάξη µας Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ Ανάµεσα στις ακτές του νοµού Μαγνησίας και τη Σκόπελο και απέναντι από το Πήλιο, βρίσκεται η Σκιάθος, ένα νησί µε έκταση 48 τετραγωνικά χιλιόµετρα.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Εισαγωγικά: ΟΡΙΣΜΟΣ: Με τον όρο μυκηναϊκός πολιτισμός χαρακτηρίζεται ο προϊστορικός πολιτισμός της ΎστερηςΕποχήςτουΧαλκούαπότο1600-1100 π. Χ. που αναπτύχθηκε κυρίως στην κεντρική

Διαβάστε περισσότερα

Οι αρχαίοι πύργοι της Σερίφου Οι αρχαίοι πύργοι, αυτόνομες οχυρές κατασκευές αποτελούν ιδιαίτερο τύπο κτιρίου με κυκλική, τετράγωνη ή ορθογώνια

Οι αρχαίοι πύργοι της Σερίφου Οι αρχαίοι πύργοι, αυτόνομες οχυρές κατασκευές αποτελούν ιδιαίτερο τύπο κτιρίου με κυκλική, τετράγωνη ή ορθογώνια Οι αρχαίοι πύργοι της Σερίφου Οι αρχαίοι πύργοι, αυτόνομες οχυρές κατασκευές αποτελούν ιδιαίτερο τύπο κτιρίου με κυκλική, τετράγωνη ή ορθογώνια κάτοψη, περισσότερους από έναν ορόφους και στιβαρή κατασκευή.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΕΖΟΥΒΙΟΣ ΜΠΑΧΤΣΕΒΑΝΙ ΟΥ ΣΤΡΑΝΤΖΑΛΗ ΙΩΑΝΝΑ & ΑΣΚΑΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ

ΒΕΖΟΥΒΙΟΣ ΜΠΑΧΤΣΕΒΑΝΙ ΟΥ ΣΤΡΑΝΤΖΑΛΗ ΙΩΑΝΝΑ & ΑΣΚΑΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΕΖΟΥΒΙΟΣ ΜΠΑΧΤΣΕΒΑΝΙ ΟΥ ΣΤΡΑΝΤΖΑΛΗ ΙΩΑΝΝΑ & ΑΣΚΑΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ: 40 49 17 Ν 14 25 32 Ε ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ. EYXARISTOYME GIA TIN PROSOXI

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 19 Σεπτεμβρίου 2013 ΘΕΜΑ: «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49

Αναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49 Στις 17 Απριλίου 2013 επισκεφθήκαμε το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων. Η αρχαιολόγος κα Τσάλκου (την οποία θερμά ευχαριστούμε) μας παρουσίασε τα πολύ εντυπωσιακά ευρήματα της περιοχής μας δίνοντάς μας αναλυτικές

Διαβάστε περισσότερα

Ακολούθησέ με... στον οικισμό του Ακρωτηρίου της Θήρας

Ακολούθησέ με... στον οικισμό του Ακρωτηρίου της Θήρας Ακολούθησέ με... στον οικισμό του Ακρωτηρίου της Θήρας Ακολούθησέ με... στον οικισμό του Ακρωτηρίου της Θήρας Ακρωτήρι Το Ακρωτήρι της Θήρας είναι ο σημαντικότερος προϊστορικός οικισμός των Κυκλάδων. Διατηρήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ISTORIA HOTEL. Concept design Αρχιτεκτονική μελέτη Interior design Interior Design Laboratorium

ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ISTORIA HOTEL. Concept design Αρχιτεκτονική μελέτη Interior design Interior Design Laboratorium A R C H I T E C T U R E ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΓΓΙΓΜΑ Concept design Αρχιτεκτονική μελέτη Interior design Interior Design Laboratorium Μελέτη φωτισμού Καυκάς ΑΕ Επίβλεψη έργου Στέλιος Μπαρδώσας Project Management-Επιστασία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται ΜΑΘΗΜΑ 1 Π. Γ Κ Ι Ν Η Σ 1. Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται 2. Να μπορείς να δώσεις την σχετική γεωγραφική θέση ενός τόπου χρησιμοποιώντας τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης. Γιώργος Πρίμπας

Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης. Γιώργος Πρίμπας Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης Γιώργος Πρίμπας Το παρόν φωτογραφικό άλμπουμ είναι ένα αφιέρωμα για τους τρεις μεγάλης αρχαιολογικής αξίας χώρους στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Μάθημα 1: Οι έννοιες και θέση 1. Τι ονομάζεται σχετική θέση ενός τόπου; Να δοθεί ένα παράδειγμα. Πότε ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ

Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ ΔΠΜΣ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2014 2015 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΡΑΣ ΒΑΝΕΣΣΑ ΜΠΟΥΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Ηφαίστειο είναι η ανοιχτή δίοδος από το εσωτερικό της Γης που επιτρέπει την εκροή ή έκρηξη ρευστών πετρωμάτων και αερίων από το εσωτερικό (μανδύας) στην επιφάνεια του στερεού φλοιού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΚΑΣΤΡO ΤΗΣ ΚΩ Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ

ΣΤΟ ΚΑΣΤΡO ΤΗΣ ΚΩ Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡO ΤΗΣ ΚΩ Το Κάστρο των Ιπποτών είναι ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά μνημεία της Κω. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό και επιβλητικό είναι ένα από τα αξιοθέατα που κάθε επισκέπτης του νησιού πρέπει να

Διαβάστε περισσότερα

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή.

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή. Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή. - Ο σημαντικότερος οικισμός ήταν η... - Κατά τη 2 η και 3 η χιλιετία

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 14 η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 1. Λίγα λόγια για το αρχοντικό 2 2. Το παραμύθι της τοιχογραφίας! (Πρόταση) 3 3. Βρες τη λέξη! (Λύση) 9 4. Ζήσε στον 18 ο αιώνα..

Διαβάστε περισσότερα

Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο

Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο ρομαντισμός, που καταλαμβάνει τον επισκέπτη, μόλις φθάσει στο

Διαβάστε περισσότερα

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ)

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) Α Κεφ. αβιοτικό κάθε στοιχείο που δεν έχει ζωή 4 αιολική διάβρωση Η διάβρωση που οφείλεται στον άνεμο 5 ακρωτήριο ακτογραμμή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. - Γενική Εισαγωγή..2. - Iστορική αναδρομή...3-4. - Περιγραφή του χώρου...5-8. - Επίλογος...9. - Βιβλιογραφία 10

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. - Γενική Εισαγωγή..2. - Iστορική αναδρομή...3-4. - Περιγραφή του χώρου...5-8. - Επίλογος...9. - Βιβλιογραφία 10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - Γενική Εισαγωγή..2 - Iστορική αναδρομή....3-4 - Περιγραφή του χώρου.....5-8 - Επίλογος...9 - Βιβλιογραφία 10 1 Γενική Εισαγωγή Επίσκεψη στο Επαρχιακό Μουσείο Πάφου Το Επαρχιακό Μουσείο της

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Η Κρήτη έχει μια από τις αρχαιότερες και πιο εύγευστες γαστριμαργικές παραδόσεις στον κόσμο, μια παράδοση γεύσεων, αρωμάτων, υλικών και τεχνοτροπιών που ξεκινά

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ.

Πανεπιστήμιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ. Πανεπιστήμιο Κύπρου Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ Βασιλένα Πετκόβα ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση

Διαβάστε περισσότερα

Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28

Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28 Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28 Να περιγράψετε ένα μινωικό ανάκτορο; Μεγάλα Συγκροτήματα κτιρίων, Είχαν πολλές πτέρυγες-δωματίων, Διοικητικά, Οικονομικά, Θρησκευτικά και Καλλιτεχνικά κέντρα της περιοχής,

Διαβάστε περισσότερα

Project : Θέμα σεισμός. Σεισμοθηλυκά Ταρακουνήματα!!

Project : Θέμα σεισμός. Σεισμοθηλυκά Ταρακουνήματα!! Project : Θέμα σεισμός Σεισμοθηλυκά Ταρακουνήματα!! Τι είναι σεισμός; Σεισμός είναι η δόνηση ή ξαφνική κίνηση της επιφάνειας της Γης. Ο σεισμός στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται αισθητός από την κίνηση

Διαβάστε περισσότερα

Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού.

Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού. Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού. 1 Περιεχόμενα: Εισαγωγή σελ.3 Ιστορική αναδρομή σελ.4 Περιγραφή του χώρου σελ.5-7 Βιβλιογραφία σελ.8 Παράρτημα σελ.9-10 2 Εισαγωγή. Στο κέντρο της Λεμεσού υπάρχει το Κάστρο

Διαβάστε περισσότερα

ΞΑΠΛΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ. Στρατηγική Συν-Κατοίκησης

ΞΑΠΛΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ. Στρατηγική Συν-Κατοίκησης ΞΑΠΛΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ Στρατηγική Συν-Κατοίκησης Η πρόταση μας εισάγει μια νέα τυπολογία κατοικίας, αυτήν της οριζόντιας πολυκατοικίας. Η αναφορά στην ελληνική αστική πολυκατοικία είναι σκόπιμη αφού η

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Κύπρου ΑΡΗ 311. Τμήμα Αρχιτεκτονικής Εαρινό Εξάμηνο 2013 ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ. Χωριό: Πέρα Ορεινής Θέμα μελέτης: Προσόψεις.

Πανεπιστήμιο Κύπρου ΑΡΗ 311. Τμήμα Αρχιτεκτονικής Εαρινό Εξάμηνο 2013 ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ. Χωριό: Πέρα Ορεινής Θέμα μελέτης: Προσόψεις. Πανεπιστήμιο Κύπρου ΑΡΗ 311 Πολυτεχνική Σχολή Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική Τμήμα Αρχιτεκτονικής Εαρινό Εξάμηνο 2013 Χωριό: Πέρα Ορεινής Θέμα μελέτης: Προσόψεις ΠΕΡΑ ΟΡΕΙΝΗΣ Φαρζανέ Κοχαρή ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ: ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΟΡΑΜΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. που γέννησες και ανάθρεψες τους γονείς και τους παππούδες μας.

ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ: ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΟΡΑΜΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. που γέννησες και ανάθρεψες τους γονείς και τους παππούδες μας. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ: ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΟΡΑΜΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Λεμεσός, πόλη μας αγαπημένη. Η πόλη που γεννηθήκαμε, η πόλη που μεγαλώνουμε. Πόλη που γέννησες και ανάθρεψες τους γονείς και τους παππούδες

Διαβάστε περισσότερα

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη Θεατρικές Παραστάσεις στα νησιά του Βορείου Αιγαίου Λήμνος, Λέσβος, Χίος Καλοκαίρι 2014 «Ένα τραγούδι γυρεύουμε. Το τραγούδι των τραγουδιών καρτερούμε. Το τραγούδι

Διαβάστε περισσότερα

Το οικόπεδο που μας δίνεται να αναπτύξουμε την κτιριακή σύνθεση χαρακτηρίζεται από την έντονη κλίση προς τη θάλασσα

Το οικόπεδο που μας δίνεται να αναπτύξουμε την κτιριακή σύνθεση χαρακτηρίζεται από την έντονη κλίση προς τη θάλασσα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ : Εξοχικές κατοικίες στο Σκροπονέρι Ευβοίας Το οικόπεδο που μας δίνεται να αναπτύξουμε την κτιριακή σύνθεση χαρακτηρίζεται από την έντονη κλίση προς τη θάλασσα και από την ακανόνιστη

Διαβάστε περισσότερα

Τάξη: Ε ηµοτικού Μάθηµα: Ερευνώ το Φυσικό κόσµο Ενότητα: Τα ηφαίστεια

Τάξη: Ε ηµοτικού Μάθηµα: Ερευνώ το Φυσικό κόσµο Ενότητα: Τα ηφαίστεια Τάξη: Ε ηµοτικού Μάθηµα: Ερευνώ το Φυσικό κόσµο Ενότητα: Τα ηφαίστεια ιδακτικοί στόχοι: Να προβληµατιστούν σχετικά µε το πώς δηµιουργείται ένα ηφαίστειο, ποια είναι τα µέρη ενός ηφαιστείου και ποια η σχέση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΩΣ ΤΗ ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ. Χρονολογία. 100.000 ως 20.000 10.000. 7000 ως 6000. Νεότερη

ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΩΣ ΤΗ ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ. Χρονολογία. 100.000 ως 20.000 10.000. 7000 ως 6000. Νεότερη ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΩΣ ΤΗ ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ Χρονολογία Ελλάδα - Αιγαίο 100.000 ως 20.000 Μέση και Νεότερη Παλαιολιθική 10.000 Μεσολιθική εποχή 7000 ως 6000 Έναρξη Νεολιθικής 5600 Μέση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Η Σύρος είναι νησί των Κυκλάδων. Πρωτεύουσά της είναι η Ερμούπολη, η οποία είναι πρωτεύουσα της Περιφέριας Νότιου Αιγαίου αλλά και του πρώην Νομού Κυκλάδων. Η Σύρος αναπτύχθηκε ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ

ΑΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΑΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ «ΑΡΕΘΟΥΣΑ» ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΑ Αλλαγή Χρήσης ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΝΩΤΙΑΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ - ΕΠΙΒΛΕΠOΝΤΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

26. Ο ρόλος των ηφαιστείων και των σεισμών στις αλλαγές της φύσης

26. Ο ρόλος των ηφαιστείων και των σεισμών στις αλλαγές της φύσης 26. Ο ρόλος των ηφαιστείων και των σεισμών στις αλλαγές της φύσης Οι αλλαγές που συμβαίνουν στη φύση από τα ηφαίστεια και τους σεισμούς τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση σεισμού 1. Που δρουν τα ηφαίστεια

Διαβάστε περισσότερα

αρχιτεκτονική μελέτη - επίβλεψη ΜΥΡΤΩ ΜΗΛΙΟΥ σύνθεση ΜΥΡΤΩ ΜΗΛΙΟΥ, ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ ΛΕΒΙΔΗΣ και τη διώροφη μορφή του

αρχιτεκτονική μελέτη - επίβλεψη ΜΥΡΤΩ ΜΗΛΙΟΥ σύνθεση ΜΥΡΤΩ ΜΗΛΙΟΥ, ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ ΛΕΒΙΔΗΣ και τη διώροφη μορφή του Ο προσανατολισμός της κατοικίας συνιστά το ιδιαίτερο πλεονέκτημά της, αφού το κτίριο έχει στηθεί ακριβώς πάνω στον άξονα της κοιλάδας των Δελφών και επωφελείται από μια συγκλονιστική θέα. Ο χώρος της αυλής,

Διαβάστε περισσότερα

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος

κι η τιμωρία των κατηγορουμένων. Βέβαια, αν δεν έχεις πάρει καθόλου βάρος, αυτό θα σημαίνει ότι ο κατηγορούμενος 14 Φτάνοντας λοιπόν ο Νικήτας σε μια από τις γειτονικές χώρες, εντυπωσιάστηκε από τον πλούτο και την ομορφιά της. Πολλά ποτάμια τη διέσχιζαν και πυκνά δάση κάλυπταν τα βουνά της, ενώ τα χωράφια ήταν εύφορα

Διαβάστε περισσότερα

"Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου." (Οδυσσέας Ελύτης)

Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου. (Οδυσσέας Ελύτης) "Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου." (Οδυσσέας Ελύτης) Το σύμπαν δεν υπήρχε από πάντα. Γεννήθηκε κάποτε στο παρελθόν. Τη στιγμή της γέννησης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΔΟΣ ΟΨΕΙΣ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ. χατζηπέτρου_ελένη. Περιοχές-Όψεις

ΟΜΟΔΟΣ ΟΨΕΙΣ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ. χατζηπέτρου_ελένη. Περιοχές-Όψεις Τοποθεσία χωριού : Το Όμοδος περιβάλλεται από 2 ψηλές βουνοκορφές Στην εργασία θα μελετηθούν οι διαφορετικές τυπολογίες που εμφανίζονται στο χωρίο, οι σχέσεις τους με το ιδιωτικό και το δημόσιο,ο τρόπος

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΠΤΗΣ ΠΤΕΛΕΑ ΛΕΙΒΑΔΑΚΙ

ΡΑΠΤΗΣ ΠΤΕΛΕΑ ΛΕΙΒΑΔΑΚΙ ΡΑΠΤΗΣ ΠΤΕΛΕΑ ΛΕΙΒΑΔΑΚΙ προς Λιβαδάκι ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ Η Σύσταση του Οικισμού: Ο οικισμός είναι ορεινός, αγροτικός και αποτελείται από: -13 κατοικίες, (μόνιμα διαμένουν σε 6 από αυτές,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ. Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ. Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Ο Ελλαδικός χώρος µε την ευρεία γεωγραφική έννοια του όρου, έχει µια σύνθετη γεωλογικοτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

4 μέρες Σαντορίνη. Ημέρες Ταξιδιού 4. Από: Christina Koraki

4 μέρες Σαντορίνη. Ημέρες Ταξιδιού 4. Από: Christina Koraki 4 μέρες Σαντορίνη Ημέρες Ταξιδιού 4 Από: Christina Koraki ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙΟΥ Μέρα 1 1. Φηρά 2. Ορθόδοξος Καθεδρικός Ναός της Υπαπαντής Πολιτισμός/Εκκλησίες & Μοναστήρια 3. Μουσείο Προϊστορικής Θήρας

Διαβάστε περισσότερα

Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το

Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5 ΝΗΣΟΣ ΔΟΚΟΣ Προβλήτα στο ΚΑΣΤΕΛΛΙ ΚΑΣΤΡΟ Κορυφή ΔΟΚΟΥ Μήκος διαδρομής Χρόνος χωρίς στάσεις Ομορφιά διαδρομής 5,8 χλμ. 2 ώρ. 05 3 * Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το λιμάνι της

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΒΕΝΕΤΟΥΛΙΑ, Α1 ΜΑΡΙΑ ΒΟΥΓΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Α1 2015-2016 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΟΡΤΣΕΡΑ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ ΠΟΥ ΈΜΕΙΝΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό

Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Τα προσκυνήματα του Δεκαπενταύγουστου από την Τήνο μέχρι την Αμοργό Όπου και να βρεθεί κανείς τον Δεκαπενταύγουστο μοσχοβολά η χάρη Της. Αυτή θα σε οδηγήσει να ανάψεις ένα κερί και να γιορτάσεις μαζί Της

Διαβάστε περισσότερα

Υπόγειο δίκτυο πρόσβασης Ένα νέο έδαφος

Υπόγειο δίκτυο πρόσβασης Ένα νέο έδαφος Ένα νέο έδαφος Το ελληνικό τοπίο υπομένει για περισσότερα από 40 χρόνια μια παρατεταμένη διαδικασία «προ-αστικοποίησης». Στην ανάπτυξη των παραθεριστικών οικισμών κυριαρχούν τα γνώριμα μοντέλα της πανταχόθεν

Διαβάστε περισσότερα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Ανάβρυτα 2015 2016 Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Γεωργική Οικονομία Τα πρώτα βήματα στην γεωργική οικονομία γίνονται κατά την Μυκηναϊκήεποχή. Τηνεποχήαυτή:

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μουσική..............................................11 ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΓΧΟΡΔΟ Η αρχοντοπούλα κι ο ταξιδευτής........................15 ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΡΟΥΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΗΡΑ (175) 090-001 ΘΗΡΑ (ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ) - ΦΗΡΑ - ΚΑΜΜΕΝΗ - ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ 1939 090-002 ΘΗΡΑ (ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ) - ΦΗΡΑ 1935 090-003 ΘΗΡΑ

ΘΗΡΑ (175) 090-001 ΘΗΡΑ (ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ) - ΦΗΡΑ - ΚΑΜΜΕΝΗ - ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ 1939 090-002 ΘΗΡΑ (ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ) - ΦΗΡΑ 1935 090-003 ΘΗΡΑ ΘΗΡΑ (175) 090-001 ΘΗΡΑ ΚΑΜΜΕΝΗ - ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ 1939 090-002 ΘΗΡΑ 1935 090-003 ΘΗΡΑ 1917 090-004 ΘΗΡΑ 1917 090-005 ΘΗΡΑ 1935 090-006 ΘΗΡΑ ΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΕΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1925 090-007 ΘΗΡΑ 1910 090-008 ΘΗΡΑ ΛΙΜΑΝΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Ιερό Αφροδίτης Π α ν α γ ι ώ τ η ς Ν ε ο φ ύ τ ο υ Β 2 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαρία Χατζημιχαήλ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γενική Εισαγωγή..σελ.3 Ιστορική αναδρομή..σελ.3 Περιγραφή του χώρου.σελ.4

Διαβάστε περισσότερα

3. Στο παρακάτω πλαίσιο ζωγράφισε το εσωτερικό της γης από την επιφάνεια μέχρι το κέντρο της και να σημειώσεις τα μέρη της.

3. Στο παρακάτω πλαίσιο ζωγράφισε το εσωτερικό της γης από την επιφάνεια μέχρι το κέντρο της και να σημειώσεις τα μέρη της. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1: ΞΑΝΑΘΥΜΟΜΑΣΤΕ... 1. Τι ήταν η Παγγαία; Η Παγγαία ήταν ένα συμπαγές κομμάτι με όλες τις ηπείρους που σχηματίστηκε κατά την κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών πριν 200 εκατομμύρια χρόνια περίπου.

Διαβάστε περισσότερα

Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού. Γιώργος Πρίμπας

Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού. Γιώργος Πρίμπας Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού Γιώργος Πρίμπας Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού. Φεύγοντας απ το λιμάνι του Περάματος για το λιμάνι των Παλουκιών της Σαλαμίνας, στο δεξί μας μέρος, βλέπουμε το νησί του Αγίου Γεωργίου

Διαβάστε περισσότερα

Σαντορίνη-Κρήτη: Δυνατός συνδυασμός!

Σαντορίνη-Κρήτη: Δυνατός συνδυασμός! Σαντορίνη-Κρήτη: Δυνατός συνδυασμός! Διάρκεια Ταξιδιού 2015-06-15 Ένα ταξίδι με σκοπό την εξερεύνηση της φυσικής ομορφιάς της Σαντορίνης, σε συνδυασμό με την ιστορική ομορφιά της Κρήτης. Από: Christina

Διαβάστε περισσότερα

Σωσάνδρα ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Σωσάνδρα ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Σωσάνδρα ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Η Σωσάνδρα είναι ένα από τα οµορφότερα και πιο αναπτυσσόµενα χωριά της περιοχής της Αλµωπίας, µόλις 3 χλµ. από την Αριδαία. Ανήκει στον ήµο Αριδαίας και έχει 1200 περίπου κατοίκους.

Διαβάστε περισσότερα

Αλέξανδρος Νικολάου, ΒΠΠΓ

Αλέξανδρος Νικολάου, ΒΠΠΓ Αλέξανδρος Νικολάου, ΒΠΠΓ Στην αρχαϊκή εποχή εικάζεται ότι υπήρχε κάποιο είδος θεατρικής κατασκευής στο χώρο που βρίσκονται τα σημερινά ευρήματα του θεάτρου, ενώ στα κλασσικά χρόνια υπήρχε σίγουρα κάποια

Διαβάστε περισσότερα

Η Κρήνη είναι οικισμός και πρώην κοινότητα της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας και σήμερα είναι κοινοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πατρέων, που

Η Κρήνη είναι οικισμός και πρώην κοινότητα της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας και σήμερα είναι κοινοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πατρέων, που ΚΡΗΝΗ Η Κρήνη είναι οικισμός και πρώην κοινότητα της Επαρχίας Πατρών του Νομού Αχαΐας και σήμερα είναι κοινοτικό διαμέρισμα του Δήμου Πατρέων, που συνορεύει με τις πρώην κοινότητες και επίσης δημοτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΤΕΤΑΡΤΗ 12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ: «ΛΑΪΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα: Άννα Τομπατσίδου Τάξη: Α γυμνασίου Τμήμα: Α 2. Τα ηφαίστεια-volcanoes

Όνομα: Άννα Τομπατσίδου Τάξη: Α γυμνασίου Τμήμα: Α 2. Τα ηφαίστεια-volcanoes Όνομα: Άννα Τομπατσίδου Τάξη: Α γυμνασίου Τμήμα: Α 2 Τα ηφαίστεια-volcanoes Τι είναι τα ηφαίστεια; Διαρκώς η επιφάνεια της γης αλλάζει, κάποιες αλλαγές οφείλονται σε ενδογενείς παράγοντες. Μια από τις

Διαβάστε περισσότερα

Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική

Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική Αναφέρεται σε ένα διευρυµένο γεωγραφικό πλαίσιο που περιλαµβάνει τον ενιαίο πολιτισµικό χώρο των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας κατά την περίοδο της οθωµανικής κυριαρχίας Αρχικά

Διαβάστε περισσότερα

Περπατώντας στην ªÂÛ ÈˆÓÈÎ fiïë

Περπατώντας στην ªÂÛ ÈˆÓÈÎ fiïë Περπατώντας στην ªÂÛ ÈˆÓÈÎ fiïë Σπάνια έχει κάποιος την ευκαιρία να διαβεί 2400 χρόνια ιστορίας, συγκεντρωµένα σε µια έκταση 58,37 εκταρίων που περικλείεται ανάµεσα στα τείχη της Μεσαιωνικής Πόλης. Έναν

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Πρίμπας Ααύγουστος 2017

Γιώργος Πρίμπας Ααύγουστος 2017 Γιώργος Πρίμπας Στην περιοχή της πόλης του Άργους έχει διαπιστωθεί αδιάλειπτη ανθρώπινη παρουσία, με σημαντικές πόλεις και οικισμούς, τα τελευταία πεντέμισι με έξι χιλιάδες χρόνια. Αναπόφευκτο λοιπόν να

Διαβάστε περισσότερα

Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα Χριστούγεννα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Πριν πολλά χρόνια, ζούσε σε μια πόλη της Ναζαρέτ μια νέα και καλή γυναίκα που την

Διαβάστε περισσότερα

Μαρία αγγελίδου. το βυζάντιο σε έξι χρώματα. χ ρ υ σ ο. eikonoγραφηση. κατερίνα βερουτσου

Μαρία αγγελίδου. το βυζάντιο σε έξι χρώματα. χ ρ υ σ ο. eikonoγραφηση. κατερίνα βερουτσου Μαρία αγγελίδου χ ρ υ σ ο το βυζάντιο σε έξι χρώματα eikonoγραφηση κατερίνα βερουτσου «Ένας Θεός στον ουρανό, ένας βασιλιάς στη γη: ένας αυτοκράτορας. Και μια πόλη ολόλαμπρη, απ το χρυσάφι ολολαμπρότερη».

Διαβάστε περισσότερα

Υπόγεια κοιμητήρια (σε υπαίθριες εκτάσεις που ανήκαν σε πλούσιους πιστούς). Αποτελούνταν από υπόγειες σήραγγες σε μορφή λαβύρινθου μήκους πολλών

Υπόγεια κοιμητήρια (σε υπαίθριες εκτάσεις που ανήκαν σε πλούσιους πιστούς). Αποτελούνταν από υπόγειες σήραγγες σε μορφή λαβύρινθου μήκους πολλών Κατακόμβες, τόπος καταφυγής και μνήμης Τι ήταν οι κατακόμβες; Υπόγεια κοιμητήρια (σε υπαίθριες εκτάσεις που ανήκαν σε πλούσιους πιστούς). Αποτελούνταν από υπόγειες σήραγγες σε μορφή λαβύρινθου μήκους πολλών

Διαβάστε περισσότερα

a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν οι παγετώνες. β. Η Νορβηγική Θάλασσα βρέχει τις βορειοανατολικές ακτές

a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν οι παγετώνες. β. Η Νορβηγική Θάλασσα βρέχει τις βορειοανατολικές ακτές EΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Επαναληπτικό διαγώνισμα στα μαθήματα 12-18 1. Χαρακτήρισε τις παρακάτω προτάσεις με το γράμμα (Σ), αν είναι σωστές, και a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν

Διαβάστε περισσότερα

«Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική, η Θεσσαλονίκη συναντά την Κωνσταντινούπολη» Βυζαντινός Περίπατος

«Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική, η Θεσσαλονίκη συναντά την Κωνσταντινούπολη» Βυζαντινός Περίπατος Πολιτιστικό πρόγραμμα: «Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική, η Θεσσαλονίκη συναντά την Κωνσταντινούπολη» 14ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, σχολικό έτος 2013 14, υπεύθυνη καθηγήτρια: Όλγα Ευσταθίου Βυζαντινός Περίπατος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑ 10. Η Παλαιοανακτορική Κρήτη (ΜΜΙΒ ΜΜΙΙΙΑ)

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑ 10. Η Παλαιοανακτορική Κρήτη (ΜΜΙΒ ΜΜΙΙΙΑ) ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑ 10 Η Παλαιοανακτορική Κρήτη (ΜΜΙΒ ΜΜΙΙΙΑ) Ίδρυση των πρώτων ανακτορικών κέντρων Κύριο χαρακτηριστικό στην κεραμική η εμφάνιση του καμαραϊκού ρυθμού, ο οποίοςαποτελεί προϊόν των

Διαβάστε περισσότερα

Το Φρούριο της Καντάρας. Κατεχόμενη Κύπρος

Το Φρούριο της Καντάρας. Κατεχόμενη Κύπρος Το Φρούριο της Καντάρας Κατεχόμενη Κύπρος Εισαγωγή Το φρούριο της Καντάρας αποτελεί ένα από τα τρία σημαντικά κάστρα κτισμένα πάνω στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου στην επαρχία Αμμοχώστου στην κατεχόμενη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΡΙΦΟΣ H Αρχιτεκτονική της Σερίφου

ΣΕΡΙΦΟΣ H Αρχιτεκτονική της Σερίφου ΣΕΡΙΦΟΣ Εκτός από τους οργανωμένους οικισμούς, σε όλη την έκταση του νησιού είναι διασπαρμένα πολλών ειδών παραδοσιακά, διατηρητέα κτίσματα, που σχετίζονται με τις βασικές ασχολίες των κατοίκων: οι λεγόμενες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ. Μετά τα Μηδικά κατακευάστηκε το 478 π.χ το Θεμιστόκλειο τείχος που χώρισε την κατοικημένη περιοχή από το νεκροταφείο.

ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ. Μετά τα Μηδικά κατακευάστηκε το 478 π.χ το Θεμιστόκλειο τείχος που χώρισε την κατοικημένη περιοχή από το νεκροταφείο. ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ Η περιοχή ΒΔ της Αγοράς μέχρι το τείχος της πόλης, όπου το Δίπυλο, αλλά και πέρα από το τείχος, όπου και το σημαντικότερο νεκροταφείο της Αθήνας. Η ονομασία της οφείλεται στις εγκαταστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της Νισύρου.

Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της Νισύρου. Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της Νισύρου. Δρ. Παρασκευή Νομικού Λέκτωρ Ωκεανογραφίας Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Η ηφαιστειακή εξέλιξη της Νισύρου άρχισε

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου.

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. 01/08/2019 Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργά ρήγµατα. Ειδικότερα θέµατα: Ο σεισµός ως φυσικό φαινόµενο. Ενεργά ρήγµατα στον Ελλαδικό χώρο και παρακολούθηση σεισµικής δραστηριότητας.

Ενεργά ρήγµατα. Ειδικότερα θέµατα: Ο σεισµός ως φυσικό φαινόµενο. Ενεργά ρήγµατα στον Ελλαδικό χώρο και παρακολούθηση σεισµικής δραστηριότητας. Ενεργά ρήγµατα. Ειδικότερα θέµατα: Ο σεισµός ως φυσικό φαινόµενο. Ενεργά ρήγµατα στον Ελλαδικό χώρο και παρακολούθηση σεισµικής δραστηριότητας. Σκοποί του προγράµµατος είναι η εξοικείωση µε το φαινόµενο

Διαβάστε περισσότερα

«Αρχαιολογικοί χώροι και περιβαλλοντική εκπαίδευση- η μελέτη περίπτωσης της αρχαίας Μεσσήνης»

«Αρχαιολογικοί χώροι και περιβαλλοντική εκπαίδευση- η μελέτη περίπτωσης της αρχαίας Μεσσήνης» «Αρχαιολογικοί χώροι και περιβαλλοντική εκπαίδευση- η μελέτη περίπτωσης της αρχαίας Μεσσήνης» Μαρία Μπαλάσκα & Ιωάννα Ραβάνη, μέλη της Π.Ο. του ΚΠΕ Καλαμάτας Οι περιβαλλοντικές συνθήκες, επηρεάζουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Η ΖΩΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Η ΖΩΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Η ΖΩΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Οι πολικές περιοχές, όπως βλέπεις και στον παραπάνω παγκόσμιο χάρτη, βρίσκονται βορειότερα από το Βόρειο Πολικό Κύκλο και νοτιότερα από το Νότιο Πολικό Κύκλο. Συγκεκριμένα ανήκουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Α 4 ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κα ΤΣΑΓΚΟΓΕΩΡΓΑ

ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Α 4 ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κα ΤΣΑΓΚΟΓΕΩΡΓΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Α 4 ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κα ΤΣΑΓΚΟΓΕΩΡΓΑ 1 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕΛ. 3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΣΕΛ. 4 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΚΟΠΟΥ ΣΕΛ. 5 ΥΛΙΚΑ ΣΕΛ. 6 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ, ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΣΕΛ. 7 ΑΝΑΛΥΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

E N O T H T A YΠOMNHMA. Οδηγοί του κόσμου, Τα ελληνικά νησιά, εκδ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Αθήνα, 1998

E N O T H T A YΠOMNHMA. Οδηγοί του κόσμου, Τα ελληνικά νησιά, εκδ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Αθήνα, 1998 0-0086_D3_GLOSSA_TEYXOS C GLOSSA 2/9/2 0:6 AM Page 78 6 Η Ρόδος Η Ρόδος είναι το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκα - νήσων. Δίκαια την αποκαλούν το μαργαριτάρι της Μεσογείου. Οι σπάνιες ομορφιές της ξεδιπλώ νο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ( ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (1100-750 π.χ.).) Ή ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Δ. ΠΕΤΡΟΥΓΑΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΥΡΙΑ ΠΗΓΗ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΣΕ ΑΥΤΌ ΟΦΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΟΜΗΡΙΚΗ. ΩΣΤΟΣΟ ΟΙ ΟΡΟΙ ΣΚΟΤΕΙΝΟΙ ΑΙΩΝΕΣ Ή ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

1. Ο Κατακλυσμός του Νώε Γένεσης (Κεφ. 6-9)

1. Ο Κατακλυσμός του Νώε Γένεσης (Κεφ. 6-9) 1. Ο Κατακλυσμός του Νώε Γένεσης (Κεφ. 6-9) Με τον όρο κατακλυσμός του Νώε αναφερόμαστε σε μυθική πλημμύρα, όπως αυτή περιγράφεται στο βιβλίο της Γένεσης (κεφ. 6-9) της Αγίας Γραφής, καθώς επίσης και στο

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία

Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία Ομάδα «Αναποφάσιστοι» : Αθανασοπούλου Ναταλία, Μανωλίδου Εβίτα, Μήτση Βασιλική, Στέφα Αναστασία Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Λακωνίας. Το όνομα «Μονεμβασιά» προέρχεται από τις λέξεις «Μόνη Έμβασις»

Διαβάστε περισσότερα

Τα παραμύθια της τάξης μας!

Τα παραμύθια της τάξης μας! Τα παραμύθια της τάξης μας! ΟΙ λέξεις κλειδιά: Καρδιά, γοργόνα, ομορφιά, πυξίδα, χώρα, πεταλούδα, ανηφόρα, θάλασσα, φάλαινα Μας βοήθησαν να φτιάξουμε αυτά τα παραμύθια! «Χρυσαφένια χώρα» Μια φορά κι έναν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ

ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Για να γνωρίσει κάποιος τα Μετέωρα και να βιώσει τη μαγεία του πέτρινου δάσους, ο καλύτερος και μοναδικός τρόπος είναι να πεζοπορήσει ανάμεσα στους Μετεωρίτικους πύργους

Διαβάστε περισσότερα

Ο σεισμός είναι φαινόμενο το οποίο εκδηλώνεται συνήθως χωρίς σαφή προειδοποίηση, δεν μπορεί να αποτραπεί και παρά τη μικρή χρονική διάρκεια του,

Ο σεισμός είναι φαινόμενο το οποίο εκδηλώνεται συνήθως χωρίς σαφή προειδοποίηση, δεν μπορεί να αποτραπεί και παρά τη μικρή χρονική διάρκεια του, Σ Ε Ι Σ Μ Ο Σ Ο σεισμός είναι φαινόμενο το οποίο εκδηλώνεται συνήθως χωρίς σαφή προειδοποίηση, δεν μπορεί να αποτραπεί και παρά τη μικρή χρονική διάρκεια του, μπορεί να προκαλέσει μεγάλες υλικές ζημιές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 9. "Χαλκίδα - Ιστορική Εξέλιξη και Σύγχρονα Ζητήματα Σχεδιασμού"

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 9. Χαλκίδα - Ιστορική Εξέλιξη και Σύγχρονα Ζητήματα Σχεδιασμού ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 9 "Χαλκίδα - Ιστορική Εξέλιξη και Σύγχρονα Ζητήματα Σχεδιασμού" Περιοχές αρχαιοτήτων κλασική περίοδος ελληνιστική ρωμαϊκή περιόδος μεσαιωνική περίοδος νεοκλασσική περίοδος Η θέση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΙΝΗ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΒΥΣΣΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ. 44 ΤΕΥΧΟΣ 2/2014 www.ktirio.gr 45

ΠΕΤΡΙΝΗ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΒΥΣΣΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ. 44 ΤΕΥΧΟΣ 2/2014 www.ktirio.gr 45 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ - ΕΠΙΒΛΕΨΗ: Whitebox Architects - Π. Κοκκαλίδης, Α.Τριανταφυλλίδου, Α. Δρέλλα www.whitebox.gr ΣΤΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: Χ. Βαχλιώτης H/M MEΛETH: Conap - Α. Ψαρουδάκης TEXNIKH ETAIPΕIA

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες

Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες Η ιστορία του χωριού μου μέσα από φωτογραφίες Μία εικόνα είναι χίλιες λέξεις Έτσι έλεγαν οι αρχαίοι Κινέζοι Εμείς, οι μαθητές της Α και Β Τάξης του δημοτικού σχολείου Λισβορίου θα σας πούμε την ιστορία

Διαβάστε περισσότερα

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά

Χριστούγεννα. Ελάτε να ζήσουμε τα. όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Ελάτε να ζήσουμε τα όπως πραγματικά έγιναν όπως τα γιορτάζει η εκκλησία μας όπως τα νιώθουν τα μικρά παιδιά Χριστούγεννα (μέσα από ιστορίες και χριστουγεννιάτικα παιχνίδια) 1 Στόχοι: Μέσα από διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

Τα πέντε θεματικά πάρκα εκτείνονται σε μήκος 1500 μ. από το Μέγαρο Μουσικής έως τους Ναυτικούς Ομίλους και περιλαμβάνουν:

Τα πέντε θεματικά πάρκα εκτείνονται σε μήκος 1500 μ. από το Μέγαρο Μουσικής έως τους Ναυτικούς Ομίλους και περιλαμβάνουν: ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης Τα πέντε θεματικά πάρκα εκτείνονται σε μήκος 1500 μ. από το Μέγαρο Μουσικής έως τους Ναυτικούς Ομίλους και περιλαμβάνουν: Ο ΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ 1 / 6

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΗΣ ΓΚΙΖΑΣ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΗΣ ΓΚΙΖΑΣ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΗΣ ΓΚΙΖΑΣ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΗΣ ΓΚΙΖΑΣ Χτισμένες στη Νεκρόπολη της Γκίζας, μία ανάσα από την πρωτεύουσα της Αιγύπτου, το Κάιρο, αποτελούν το αρχαιότερο

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί Β. Αριστοκρατία β. Κριτήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ 1 ΦΩΣ Στο μικρόκοσμο θεωρούμε ότι το φως έχει δυο μορφές. Άλλοτε το αντιμετωπίζουμε με τη μορφή σωματιδίων που ονομάζουμε φωτόνια. Τα φωτόνια δεν έχουν μάζα αλλά μόνον ενέργεια. Άλλοτε πάλι αντιμετωπίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικό Σχολείο Θεσπρωτικού. «Απογραφή Παραδοσιακών Σπιτιών στα Ιστορικά Λέλοβα και Μελέτη της Αρχιτεκτονικής τους»

Δημοτικό Σχολείο Θεσπρωτικού. «Απογραφή Παραδοσιακών Σπιτιών στα Ιστορικά Λέλοβα και Μελέτη της Αρχιτεκτονικής τους» Δημοτικό Σχολείο Θεσπρωτικού «Απογραφή Παραδοσιακών Σπιτιών στα Ιστορικά Λέλοβα και Μελέτη της Αρχιτεκτονικής τους» Γ και ΣΤ Τάξη 2007 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία είναι μια συνεργασία της Γ Τάξης και ΣΤ Τάξης του

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ α. η αραβική εξάπλωση με την καθοδήγηση των δύο πρώτων χαλιφών οι Άραβες εισέβαλαν και κατέκτησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τις πλούσιες χώρες της Εγγύς

Διαβάστε περισσότερα

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Το περίτεχνο τέμπλο του Αγίου Γεωργίου με τα πλευρικά τμήματά του Α Ν Α Δ Ε Ι Ξ Η Τ Ω Ν Μ Ε Τ Α Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ν Ω Ν Μ Ν Η Μ Ε

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Συμβούλιο. Πρόλογος

Διοικητικό Συμβούλιο. Πρόλογος Διοικητικό Συμβούλιο Πρόεδρος: Χ. Παπαφράγκος Αντιπρόεδρος: Ε. Σκληρός Γραμματέας/Ταμίας: Α. Σωτηρόπουλος Μέλη: Φ. Καρακώστας Σ. Σκούρτης Πρόλογος Αγαπητοί Συνάδελφοι, Με χαρά σας προσκαλούμε στις 3 προγραμματισμένες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ Γ ΕΠΑΛ 29 / 04 / 2018

ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ Γ ΕΠΑΛ 29 / 04 / 2018 Γ ΕΠΑΛ 29 / 04 / 2018 ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΘΕΜΑ 1 ο 1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα τη λέξη ΣΩΣΤΟ, αν είναι σωστή ή τη λέξη ΛΑΘΟΣ, αν είναι λανθασμένη. α. Τοιχοποιίες

Διαβάστε περισσότερα