Πανεπιστήμιο Πατρών. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πανεπιστήμιο Πατρών. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης"

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Πατρών Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Η μελέτη της αλληλεπίδρασης των αλλοδαπών μαθητών με τους γηγενείς συμμαθητές τους στη διαμόρφωση της αυτοαντίληψής τους ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΙΓΚΑ ΜΑΡΙΑ (Α. Μ. : 218) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΗ Ή ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΙΟΥΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΣΠΙΝΘΟΥΡΑΚΗ ΣΥΝΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ : ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΚΡΙΒΑΣ & ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΜΑΡΙΑΝΟΣ Πάτρα, 2009

2 Ευχαριστίες Με την περάτωση της διπλωματικής εργασίας μου δίνεται η ευκαιρία πρώτα απ όλα να ευχαριστήσω την επιβλέπουσα καθηγήτριά μου κ. Ι Α..Σπινθουράκη, Επίκουρη Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Πατρών για την επιστημονική και ηθική υποστήριξη και εμπιστοσύνη που μου παρείχε όλο αυτό το χρονικό διάστημα. Επίσης ευχαριστώ θερμά και τα υπόλοιπα μέλη της τριμελούς επιτροπής, τον κ. Σ. Κρίβα, Καθηγητή και τον κ. Ι. Καμαριανό, Επίκουρο Καθηγητή. Τέλος θα ήθελα ιδιαίτερα να ευχαριστήσω την οικογένειά μου που με τη συνεχή υποστήριξη, την υπομονή και κυρίως την ανεκτικότητα της με στήριξε και έκανε εφικτή όλη αυτή την χρονοβόρα προσπάθεια. 2

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη σελ. 8 Abstract σελ. 6 Κεφάλαιο1 ο - Εισαγωγή σελ Διατύπωση ερευνητικού προβλήματος σελ Αναγκαιότητα διερεύνησης θέματος σελ Σκοπός εργασίας σελ Σπουδαιότητα εργασίας σελ Ερευνητικά ερωτήματα σελ Όρια έρευνας σελ. 20 Κεφάλαιο 2 ο - Θεωρητική προσέγγιση σελ Αλληλεπίδραση Θεωρητικό πλαίσιο σελ Η συμβολική αλληλεπίδραση μέσα στη σχολική τάξη σελ Η κοινωνική αλληλεπίδραση σελ Η αλληλεπίδραση των συνομηλίκων σελ Αλλοδαποί μαθητές και αλληλεπίδραση με γηγενείς σελ Ερευνητική αναδίφηση για την αλληλεπίδραση μεταξύ αλλοδαπών και γηγενών μαθητών σελ Αυτοαντίληψη - Θεωρητικό πλαίσιο σελ Η έννοια του εαυτού και η σύνδεσή του με την αυτοαντίληψη σελ Η κοινωνική ταυτότητα ως μέσο για τη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης σελ Εννοιολογικοί ορισμοί αυτοαντίληψης σελ Η διαμόρφωση της αυτοαντίληψης σελ Ιδιότητες και περιεχόμενα της αυτοαντίληψης σελ Μοντέλα αυτοαντίληψης σελ Είδη μοντέλων σελ Ερευνητική αναδίφηση για την αυτοαντίληψη παιδιών σχολικής ηλικίας σελ Ερευνητική αναδίφηση για αυτοαντίληψη και μειονοτικό πληθυσμό σελ Ερευνητική αναδίφηση σχέσης αλληλεπίδρασης αυτοαντίληψης σελ. 81 Κεφάλαιο 3 ο - Μεθοδολογία έρευνας σελ Δείγμα σελ Μέσα συλλογής δεδομένων σελ Δομή και μορφή ερωτηματολογίων σελ Αξιοπιστία και εγκυρότητα ερωτηματολογίων σελ Διαδικασία συλλογής δεδομένων σελ Σχεδιασμός και στατιστική επεξεργασία της έρευνας σελ. 98 Κεφάλαιο 4 ο - Ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων σελ Ανάλυση και επεξεργασία δημογραφικών στοιχειών σελ Κατανομή του δείγματος ως προς το φύλο σελ Κατανομή του δείγματος ως προς την τάξη σελ Κατανομή του δείγματος ως προς την εθνικότητα σελ Κατανομή του δείγματος ως προς το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο σελ Περιγραφική και Επαγωγική Στατιστική Ανάλυση και επεξεργασία μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ Περιγραφικά στοιχεία και επεξεργασία μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ

4 Επαγωγικά στοιχεία και επεξεργασία μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ Ως προς το φύλο σελ Ως προς την τάξη σελ Ως προς το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο σελ Ως προς την εθνικότητα σελ Περιγραφική και Επαγωγική Στατιστική ανάλυση και επεξεργασία ερωτηματολογίου αυτοαντίληψης σελ Περιγραφική ανάλυση και επεξεργασία ερωτηματολογίου αυτοαντίληψης σελ Επαγωγική Στατιστική ανάλυση και επεξεργασία ερωτηματολογίου αυτοαντίληψης σελ Ως προς το φύλο σελ Ως προς την τάξη σελ Ως προς την εθνικότητα σελ Ως προς το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο σελ Μέτρηση αυτοαντίληψης σελ Συσχετίσεις μεταξύ των 3 μεταβλητών της αυτοαντίληψης σελ Συσχέτιση μεταξύ δημογραφικών στοιχείων και μεταβλητών αυτοαντίληψης σελ Συσχέτιση δημογραφικών στοιχείων και Κοινωνική αυτοαντίληψη σελ Συσχέτιση δημογραφικών στοιχείων και Αυτοαντίληψη Γενικών Ικανοτήτων σελ Συσχέτιση δημογραφικών στοιχείων και Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης σελ Συσχέτιση μεταβλητών 2 ερωτηματολογίων σελ Συσχέτιση μεταβλητής Κοινωνικής αυτοαντίληψης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ Συσχέτιση μεταβλητής Αυτοαντίληψης Γενικών Ικανοτήτων και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ Συσχέτιση μεταβλητής Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ Ανάλυση Παλινδρόμησης μεταξύ μεταβλητών αλληλεπίδρασης και αυτοαντίληψης σελ Για Κοινωνική αυτοαντίληψη (Peer relationships) και 10 επιλεγμένες μεταβλητές της αλληλεπίδρασης σελ Για Αυτοαντίληψη Γενικών Ικανοτήτων (General Self) και 10 επιλεγμένες μεταβλητές της αλληλεπίδρασης σελ Για Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης (General School) και 10 επιλεγμένες μεταβλητές της αλληλεπίδρασης σελ. 174 Κεφάλαιο 5 ο - Ερμηνεία αποτελεσμάτων σελ. 179 Κεφάλαιο 6 ο - Επισημάνσεις αντί επιλόγου σελ. 189 Βιβλιογραφία σελ 191 Παραρτήματα σελ. 211 Παράρτημα 1: Ερωτηματολόγια σελ. 212 Παράρτημα 2: Κατηγοριοποίηση επαγγελμάτων σελ. 217 Παράρτημα 3: Extended Thesis Abstract σελ

5 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1. Cronbach s a για ερωτηματολόγιο αλληλεπίδρασης σελ. 96 Πίνακας 2. Cronbach s a για ερωτηματολόγιο αυτοαντίληψης σελ. 97 Πίνακας 3. Φύλο σελ. 101 Πίνακας 4. Τάξη σελ. 102 Πίνακας 5. Χώρα καταγωγής σου σελ. 102 Πίνακας 6. Χώρα καταγωγής Πατέρα * Χώρα καταγωγής Μητέρας σελ. 104 Πίνακας 7. Εθνικότητα σελ. 104 Πίνακας 8. Επάγγελμα Πατέρα I σελ. 105 Πίνακας 8.1. Επάγγελμα Πατέρα II σελ 105 Πίνακας 9. Μέσοι Όροι 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 106 Πίνακας 10. Μακάρι να μπορούσα να παίρνω μέρος σε περισσότερες δραστηριότητες με τους συμμαθητές μου σελ. 110 Πίνακας 11. Κάνω παρέα με συμμαθητές μου από την Ελλάδα σελ. 111 Πίνακας 12. Κάνω παρέα με συμμαθητές μου από τη χώρα μου σελ. 112 Πίνακας 13. Καλώ παιδιά από την Ελλάδα στο σπίτι μου σελ. 112 Πίνακας 14. Ο καλύτερός μου φίλος/φίλη είναι από την Ελλάδα σελ. 112 Πίνακας 15. Μέσοι Όροι 4 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 113 Πίνακας 16. Φύλο - Μεταβλητές της αλληλεπίδρασης σελ. 114 Πίνακας 17. Τάξη - Μεταβλητές της αλληλεπίδρασης σελ. 115 Πίνακας 18. Κοινωνικοοικονομικό επίπεδο Μεταβλητές της αλληλεπίδρασης σελ. 117 Πίνακας 19. Εθνικότητα - Μεταβλητές της αλληλεπίδρασης σελ. 120 Πίνακας 20. Έχω αρκετούς φίλους σελ. 121 Πίνακας 21. Είμαι καλός/ή σε όλα τα μαθήματα του σχολείου σελ. 128 Πίνακας 22. Μέση επίδοση μεταβλητών αυτοαντίληψης φύλου σελ. 131 Πίνακας 23. Έλεγχος κανονικότητας μεταβλητών αυτοαντίληψης φύλου σελ. 132 Πίνακας 24. Έλεγχος t-test μεταβλητών αυτοαντίληψης φύλου σελ. 133 Πίνακας 25. Μέση επίδοση μεταβλητών αυτοαντίληψης- τάξης σελ. 135 Πίνακας 26. Kolmogorov-Smirnov Test για μεταβλητές αυτοαντίληψης τάξης σελ. 136 Πίνακας 27. Έλεγχος ομοιογένειας διασπορών μεταβλητών αυτοαντίληψης τάξης σελ. 136 Πίνακας 28. Έλεγχος ANOVA για μεταβλητές αυτοαντίληψης τάξης σελ. 137 Πίνακας 29. Μέση επίδοση μεταβλητών αυτοαντίληψης εθνικότητας σελ. 139 Πίνακας 30. Έλεγχος κανονικότητας μεταβλητών αυτοαντίληψης εθνικότητας σελ. 140 Πίνακας 31. Έλεγχος t-test μεταβλητών αυτοαντίληψης εθνικότητας σελ. 141 Πίνακας 32. Μέση επίδοση μεταβλητών αυτοαντίληψης κοινωνικοοικονομικού επιπέδου σελ. 143 Πίνακας 33. Έλεγχος κανονικότητας μεταβλητών αυτοαντίληψης κοινωνικοοικονομικού επιπέδου σελ. 144 Πίνακας 34. Έλεγχος t-test μεταβλητών αυτοαντίληψης 5

6 κοινωνικοοικονομικού επιπέδου σελ. 145 Πίνακας 35. Περιγραφικά στοιχεία μεταβλητών αυτοαντίληψης σελ. 148 Πίνακας 36. Μέσος όρος και των 3 μεταβλητών αυτοαντίληψης σελ. 149 Πίνακας 37. Τιμές δείκτη Pearson σελ. 151 Πίνακας 38. Συσχέτιση μεταξύ μεταβλητών αυτοαντίληψης σελ. 152 Πίνακας 39. Πίνακας συνάφειας μεταξύ μεταβλητών αυτοαντίληψης σελ. 152 Πίνακας 40. Συσχέτιση δημογραφικών στοιχείων και Κοινωνικής Αυτοαντίληψης σελ. 155 Πίνακας 41. Συσχέτιση δημογραφικών στοιχείων και Αυτοαντίληψης Γενικών Ικανοτήτων σελ. 156 Πίνακας 42. Συσχέτιση δημογραφικών στοιχείων και Αυτοαντίληψης Γενικής Σχολικής Επίδοσης σελ. 157 Πίνακας 43. Συσχέτιση μεταβλητής Κοινωνικής αυτοαντίληψης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 160 Πίνακας 44. Συσχέτιση μεταβλητής Αυτοαντίληψης Γενικών Ικανοτήτων και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 162 Πίνακας 45. Συσχέτιση μεταβλητής Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 165 Πίνακας 46. Συντελεστές προσδιορισμού μεταβλητής Κοινωνικής αυτοαντίληψης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 167 Πίνακας 47. Ανάλυση διακύμανσης μεταβλητής Κοινωνικής αυτοαντίληψης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 168 Πίνακας 48. Πίνακας συσχέτισης Κοινωνικής αυτοαντίληψης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 169 Πίνακας 49. Συντελεστές προσδιορισμού μεταβλητής Αυτοαντίληψη Γενικών Ικανοτήτων και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 171 Πίνακας 50. Ανάλυση διακύμανσης μεταβλητής Αυτοαντίληψη Γενικών Ικανοτήτων και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 172 Πίνακας 51. Πίνακας συσχέτισης Αυτοαντίληψη Γενικών Ικανοτήτων και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 173 Πίνακας 52. Συντελεστές προσδιορισμού μεταβλητής Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 175 Πίνακας 53. Ανάλυση διακύμανσης μεταβλητής Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ. 176 Πίνακας 54. Πίνακας συσχέτισης Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης και 10 μεταβλητών αλληλεπίδρασης σελ

7 ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Γράφημα 1: Χώρα γέννησης αλλοδαπών μαθητών σελ. 103 Γράφημα 2: Στο σχολείο μου έχω αρκετούς στενούς φίλους από την Ελλάδα σελ. 107 Γράφημα 3: Συμπεριφέρομαι έτσι ώστε να αρέσω στους συμμαθητές μου σελ. 108 Γράφημα 4: Συχνά νιώθω απόμακρος /η από τους συμμαθητές μου σελ.108 Γράφημα 5: Στους άλλους αρέσω διότι είμαι δημοφιλής σελ. 109 Γράφημα 6: Εγώ συχνά αισθάνομαι μόνος/η στο σχολείο μου σελ. 109 Γράφημα 7: Είμαι ευχαριστημένος/η με τον χρόνο που περνώ με τους Έλληνες συμμαθητές μου σελ. 111 Γράφημα 8: Συμπεριφέρομαι έτσι ώστε να αρέσω στους συμμαθητές μου σελ. 116 Γράφημα 9: Ο καλύτερός μου φίλος/φίλη είναι από την Ελλάδα σελ. 117 Γράφημα 10: Στο σχολείο μου έχω αρκετούς στενούς φίλους από την Ελλάδα σελ. 118 Γράφημα 11: Αισθάνομαι ότι είμαι διαφορετικός /ή από τα περισσότερα παιδιά στο σχολείο μου σελ. 119 Γράφημα 12: Ο καλύτερός μου φίλος/φίλη είναι από την Ελλάδα σελ. 120 Γράφημα 13: Κάνω εύκολα φίλους σελ. 122 Γράφημα 14:Τα άλλα παιδιά με θέλουν για φίλο/φίλη τους σελ. 122 Γράφημα 15: Έχω πιο πολλούς φίλους απ ότι τα περισσότερα παιδιά σελ. 123 Γράφημα 16: Τα πάω καλά με τα άλλα παιδιά γενικά σελ. 123 Γράφημα 17: Γίνομαι εύκολα ευχάριστος/η με τους συμμαθητές μου σελ. 124 Γράφημα 18: Είμαι δημοφιλής στους συμμαθητές μου σελ. 124 Γράφημα 19: Τα άλλα παιδιά πιστεύουν ότι είμαι καλός/ή σελ. 125 Γράφημα 20: Μπορώ να κάνω αρκετά σημαντικά πράγματα σελ. 125 Γράφημα 21 : Όταν κάνω κάτι το κάνουν σωστά σελ. 126 Γράφημα 22: Γενικά μου αρέσει όπως είμαι σελ. 127 Γράφημα 23: Μπορώ να κάνω κάτι τόσο καλά όπως τα περισσότερα παιδιά σελ. 127 Γράφημα 24: Τα πάω καλά με τα μαθήματα του σχολείου σελ. 129 Γράφημα 25: Μου είναι εύκολο να κάνω τα μαθήματα του σχολείου σελ. 129 Γράφημα 26: Γενικά είμαι υπερήφανος/η για τον εαυτό μου σελ. 130 Γράφημα 27: Μέσοι όροι 3 μεταβλητών αυτοαντίληψης σελ. 149 Γράφημα 28: Έλεγχος κανονικότητας εξαρτημένης μεταβλητής Κοινωνική Αυτοαντίληψη σελ. 166 Γράφημα 29: Έλεγχος κανονικότητας εξαρτημένης μεταβλητής Αυτοαντίληψη Γενικών Ικανοτήτων σελ. 170 Γράφημα 30: Έλεγχος κανονικότητας εξαρτημένης μεταβλητής Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης σελ. 174 ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ Ιστόγραμμα 1: Μέσος όρος και των 3 μεταβλητών αυτοαντίληψης σελ

8 Περίληψη Στην παρούσα εργασία επιχειρήθηκε η θεωρητική και εμπειρική μελέτη της ανάπτυξης αλληλεπίδρασης των αλλοδαπών μαθητών με τους γηγενείς συμμαθητές και αν αυτή επηρεάζει κάποιες μορφές αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών. Σε συνάρτηση με την αυτοαντίληψη και την αλληλεπίδραση εξετάστηκαν και άλλες μεταβλητές, όπως το φύλο των μαθητών, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της οικογένειάς τους, την εθνικότητά τους. Η έρευνα εστίασε στο αν οι αλλοδαποί μαθητές ηλικίας 9-12 χρονών αλληλεπιδρούν με τους Έλληνες συμμαθητές τους, αν αναπτύσσουν συγκεκριμένες μορφές αυτοαντίληψης (Κοινωνική αυτοαντίληψη, Αυτοαντίληψη γενικών ικανοτήτων και Αυτοαντίληψη γενικής σχολικής επίδοσης) και αν υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ αυτών των μεταβλητών. Για τη συγκέντρωση των δεδομένων μας χρησιμοποιήθηκαν δύο ερωτηματολόγια. Για την μέτρηση της αλληλεπίδρασης το ερωτηματολόγιο Social Interaction Questionnaire (SIQ) των Manor-Bullock,et al. (1995) στην τροποποιημένη του μορφή (Moore and Mellor, 2003) και για τη μέτρηση της αυτοαντίληψης το ερωτηματολόγιο του Marsh (Self Description Questionnaires Ι για παιδιά, Marsh, 1981, 1988, 1992a). Στην αρχή του εγγράφου με τα δύο ερωτηματολόγια προστέθηκαν και 8 δημογραφικές ερωτήσεις. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε σε 7 Δημοτικά Σχολεία της περιοχής των Πατρών και η διανομή των ερωτηματολογίων έγινε προσωπικά από την ερευνήτρια στα υποκείμενα, συνολικά σε 158 αλλοδαπούς μαθητές. Η ανάλυση των δεδομένων της έρευνας στηρίχθηκε σε μία σειρά από στατιστικές δοκιμασίες: α) Παραγοντική ανάλυση β) Ανάλυση αξιοπιστίας (a του Cronbach), γ) Περιγραφική ανάλυση δημογραφικών στοιχείων, μεταβλητών αλληλεπίδρασης και μεταβλητών αυτοαντίληψης δ) Επαγωγική ανάλυση: Μη παραμετρικοί έλεγχοι, Ανάλυση συσχετίσεων (Pearson r).επίσης πραγματοποιήθηκε έλεγχος T-test, για τη διερεύνηση στατιστικών διαφορών. Έγινε σε κάποιες περιπτώσεις ανάλυση παραγόντων (ANOVA) και τέλος παλινδρομική ανάλυση (regression analysis) μεταξύ των μεταβλητών των 2 ερωτηματολογίων. Το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας που ορίστηκε για όλες τις αναλύσεις ορίστηκε σε: p < 0,01** και p < 0,05*. Η στατιστική ανάλυση των ερωτηματολογίων πραγματοποιήθηκε μέσω του SPSS (17.0). Διαπιστώθηκε ότι οι αλλοδαποί μαθητές αναπτύσσουν σχέσεις αλληλεπίδρασης στο σχολικό περιβάλλον με τους Έλληνες συμμαθητές τους και δεν νιώθουν αποκομμένοι και εκτός ομάδας καθώς φαίνεται να γίνονται αποδεκτοί ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης ή την εθνικότητά τους. Επίσης διαπιστώθηκε ότι διαμορφώνουν αρκετά υψηλή αυτοαντίληψη, κυρίως ως προς γενικότερες ικανότητες και δυνατότητες που αναπτύσσουν και ως προς την κοινωνική της διάσταση, γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί ότι ενισχύει την θέση τους στην κοινωνική ομάδα του σχολείου αλλά και την διαμόρφωση της προσωπικότητάς και αυτοεικόνας τους, χωρίς ιδιαίτερα στοιχεία μειονεκτικότητας ή μη προσαρμογής. 8

9 Abstract The present paper attempted a theoretical and empirical study of the development of interaction between foreign students and their native peers. A second target was to determine whether this affects some forms of self-concept of foreign students. In connection with self-cocnept and interaction, we also considered other variables such as the pupils gender, the socio-economic level of their family and ethnicity. The research focused on whether foreign students aged 9-12 years old interact with their Greek peers, while developing specific types of self-concept (social self-cocnept, self-concept of general skills and self-concept of overall school performance) and whether if there is any correlation between these variables. We used two questionnaires for data collection. To measure the interaction, we used the Social Interaction Questionnaire (SIQ) developed by Manor-Bullock et al. (1995) in its modified form (Moore and Mellor, 2003), while, to measure self-concept we used the Marsh questionnaire (Self Description Questionnaires I for children, Marsh, 1981, 1988, 1992a). Eight demographic questions were added to the beginning of the document with the two questionnaires. The data collection took place in seven primary schools of Patras and the questionnaires were distributed personally by the researcher to the subjects, i.e. 158 foreign students. The analysis of the research data was based on a series of statistical tests: a) Factor analysis b) Reliability analysis (a of Cronbach), c) Descriptive analysis of demographic data, interaction variables and self-perception variables d) Inductive analysis: Non-parametric tests, correlations analysis (Pearson r). We also performed a T-test, to investigate statistical differences. In some cases, we performed a factor analysis (ANOVA) and, finally, a regression analysis between the variables of the 2 questionnaires. The level of statistical significance for all tests was set at: p <0,01 ** and p <0,05 *. The statistical analysis of the questionnaires was conducted via the SPSS (17.0). It was found that foreign students develop interaction relationships with their Greek peers in the school environment and do not feel cut off and isolated, as they appear to be accepted, regardless of country of origin or nationality. It was also found that they achieve a satisfactory level of self-cocnept, especially as regards their general capabilities, opportunities and social development, a fact that can be considered to strengthen their position in the school s social group and the shaping of their personality and self-image, free of significant inferiority or non-adjustment elements. 9

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή Είμαστε οι τόποι που πατάμε, οι άνθρωποι που γνωρίζουμε, οι ιδέες που πραγματευόμαστε. Αρκεί να υπάρχει αυτή η επιλογή Κ. Τσουκαλάς Τις τελευταίες δεκαετίες οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών σε όλο τον κόσμο έχουν διαμορφώσει μια διαφορετική πραγματικότητα σε όλες σχεδόν τις χώρες του πλανήτη. Οι ιστορικές, πολιτικές και οικονομικές αλλαγές, όπως οι πόλεμοι, οι φυσικές καταστροφές, η ανεργία, κ.λπ., αναγκάζουν τους ανθρώπους να αφήσουν τα σπίτια τους και να επιβιώσουν σε ένα απολύτως διαφορετικό κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον. Περίπου 100 εκατομμύριο άνθρωποι ζουν προς το παρόν έξω από τη πατρίδα τους λόγω αυτών των λόγων (Rogler, 1994 στο: Giavrimis, Konstantinou, Hatzichristou, 2003). Από τη δεκαετία του 1980 και μετά η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει μια νέα πραγματικότητα. Παύει να είναι μια από τις πιο ομοιογενείς φυλετικά, πολιτιστικά και γλωσσικά κοινωνίες, αφού από την εποχή εκείνη και μέχρι σήμερα βρίσκεται μπροστά σε μια διαρκή και με κυμαινόμενες αυξομειώσεις εισροή αλλοδαπών που έχουν πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά μεταξύ τους. Οι μελέτες του ελληνικού κοινωνικοπολιτιστικού πλαισίου έχουν δείξει ότι η πλειοψηφία των μεταναστών προέρχονται από την Αλβανία και τις Ανατολικές χώρες (Georgas and Papastylianou, 1993, Hatzichristou and Hopf, 1992, 1995, Papastylianou, 1996, στο: Giavrimis, Konstantinou, Hatzichristou, 2003). Η πολυπολιτισμικότητα που χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία σήμερα, όπως και τις κοινωνίες των άλλων χωρών, υπαγορεύει την ανάγκη υιοθέτησης νέων προσεγγίσεων στην εκπαίδευση, την κοινωνία, τις διακρατικές σχέσεις και τη συνεργασία. Οι κοινωνίες καλούνται να διευθετήσουν αυτή την καινούρια πραγματικότητα σε πολλαπλά επίπεδα. Η ελληνική κοινωνία μέσα σε αυτή τη νέα πραγματικότητα γίνεται πολυπολιτισμική, πολυγλωσσική και πολυφυλετική. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία σήμερα στην Ελλάδα φοιτούν στα δημόσια σχολεία αλλοδαποί μαθητές σε σύνολο Απ αυτούς στο δημοτικό σχολείο φοιτούν αλλοδαποί μαθητές σε σύνολο μαθητών (ΙΠΟΔΕ, Οκτώβριος 2007). Παρόλο που η εκπαίδευση θεωρείται ως αναφαίρετο αγαθό για κάθε άτομο, 10

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ δυστυχώς δεν προσφέρεται αδιακρίτως σε όλους ούτε δίνονται ίσες ευκαιρίες σε όλους. Οι γενικότερες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές και εξελίξεις που παρατηρούνται στο ελλαδικό χώρο τα τελευταία χρόνια επηρεάζουν και τον ευρύτερο χώρο του σχολείου. Η ανάγκη του ατόμου να εντάσσεται και να συμμετέχει σε ομάδες αναπτύσσοντας σχέσεις αλληλεπίδρασης αποτελεί στοιχείο της κοινωνικοποίησής του. Αυτή η ανάγκη προκύπτει ακόμη πιο έντονα στην περίπτωση των αλλοδαπών μαθητών οι οποίοι βρισκόμενοι σε ένα διαφορετικό γι αυτούς κοινωνικό περιβάλλον θεωρούν την ένταξή τους στη σχολική ομάδα ως στοιχείο ενσωμάτωσης και αποδοχής τους από τους γηγενείς συμμαθητές τους και κατ επέκταση από το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο που αυτοί αντιπροσωπεύουν. Οι κανόνες και οι αρχές της ομάδας, η λειτουργία της, η αλληλεπίδραση και οι σχέσεις των μελών της και τέλος η αυτοεκτίμηση, που αυτόματα προσάπτεται στο άτομο και μόνο με την ένταξή του σε αυτήν εκφράζουν την επιτακτική ανάγκη του ανήκειν σε κάποια ομάδα (Παπάνης, 2007). Το σχολείο είναι η πρώτη ομάδα κοινωνικοποίησης στην εμπειρία του παιδιού, που θεσμοθετεί την ιεραρχική διαφοροποίηση πάνω σε μη βιολογικές βάσεις. Η σχολική κοινωνικοποίηση γίνεται αντιληπτή ως παιδαγωγική αλληλεπίδραση. Η αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών αναπτύσσεται μέσα από τις διομαδικές σχέσεις. Οι διομαδικές σχέσεις αφορούν στις σχέσεις μεταξύ των μελών μιας ομάδας ή μεταξύ των μελών μιας ομάδας με μιας άλλης στο βαθμό που αυτές οι σχέσεις επηρεάζονται από το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα άτομα ανήκουν στην ίδια ή σε διαφορετική ομάδα (Κοκκινάκη, 2001). O μαθητής επιδιώκει να γίνει αποδεκτός από την ομάδα των συμμαθητών του, αλληλεπιδρά μαζί τους και διαμορφώνει μια ταυτότητα βασιζόμενος στην αυτοεικόνα του, η οποία σχετίζεται κατά κύριο λόγο με τις προσδοκίες που έχουν ο ίδιος για τον εαυτό του και οι άλλοι γι αυτόν (Λεονταρή, 1998). Η αλληλεπίδραση στην τάξη είναι πρόσκαιρη και επαναλαμβανόμενη και μπορεί να εμφανίσει επιμέρους μορφές να είναι αλληλεπίδραση από αντίθεση (από σύγκρουση και ανταγωνισμό) ή από προσαρμοστική ρύθμιση και θετική σχέση με τους άλλους, ως αντίκτυπο των κοινωνικών συγκρούσεων. Η αποδοχή της ομάδας εκφράζει στο βάθος επιβολή των προθέσεων της πλειοψηφίας (influence majoritaire) σε βάρος της μειοψηφίας. (Μπέλλας, 1985). 11

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύμφωνα όμως με συμπεράσματα από έρευνες κοινωνικών ψυχολόγων και η μειοψηφία είναι σε θέση να ασκήσει επίδραση, χωρίς να διαθέτει εξουσία ή αρμοδιότητα κοινωνικά αποδεκτή (Moscovici, 1976 στο: Μπέλλας, 1985). Με την επίδραση τη δική της η μειοψηφία (influence minoritaire) δε σκοπεύει να ασκήσει κοινωνικό έλεγχο αλλά να επιφέρει κοινωνική αλλαγή στην ομάδα. Η αλληλεπίδραση είναι το αποτέλεσμα από την παρουσία, από τα λόγια και τη δράση των άλλων πάνω στις αντιδράσεις κάθε μέλους της ομάδας. Μεταξύ των συμμαθητών υπάρχει σημαντική ανισότητα ως προς την ασκούμενη μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Σύμφωνα με την Archer (1984 στο: Blackledge, and Hunt, 2004:508) η κοινωνική δομή της ομάδας είναι αυτή που καθορίζει την κοινωνική διάδραση που παρατηρείται. Η δομή αυτή ρυθμίζει τη διάδραση. Δεν μπορεί να νοηθεί συνεργασία αν δεν υπάρχει μια συνεχής αλληλεπίδραση των μελών μιας ομάδας. Η αλληλεπίδραση εκδηλώνεται ως αμοιβαία βοήθεια, αμοιβαίος επηρεασμός, ενίσχυση και ενθάρρυνση, προσφορά γνώσεων και πληροφοριών, ανατροφοδότηση μεταξύ των μελών Σήμερα ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον τρόπο με τον οποίο η μικροκουλτούρα της τάξης επηρεάζει τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των μαθητών. Η κοινωνική αλληλεπίδραση καθοδηγεί τη συμπεριφορά των μαθητών ώστε κάθε συμμετέχοντας στην αλληλεπίδραση ρυθμίζει τη δράση του σε συνάρτηση με αυτό που ο ίδιος υποθέτει ότι είναι οι προσδοκίες και οι γνώσεις των άλλων συμμετεχόντων. Η τάξη χαρακτηρίζεται ως φαινομενικά πρωτογενής ομάδα στην οποία κατά την σύνθεσή της η ετερότητα είναι εμφανής, η οποία μπορεί να μεταβληθεί σε κοινωνική ομάδα και εδώ πρέπει να προσεχθούν οι διαπροσωπικές σχέσεις εκπαιδευτικού - μαθητή και μαθητών μεταξύ τους. ( Κωνσταντινίδης, 1997:160). Η αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη της αυτοαντίληψής τους και για την κοινωνική τους ικανότητα, γνώση και γλώσσα. Η κοινωνική αλληλεπίδραση απαιτεί αμοιβαίες ανταλλαγές μεταξύ των μελών της ομάδας. Οι αντιλήψεις των παιδιών για την αποδοχή τους μέσα στην ομάδα στην οποία ανήκουν συνδέονται και με τη σχολική προσαρμογή τους (Hyun Jin Choi, 2000). Όπως σημειώνει ο Cobb και οι συνεργάτες του (1989,1991 στο: Χαβιάρης, 2007), οι κοινωνικές νόρμες ως ένα σύνολο συμφωνημένων αρχών συνύπαρξης και συνδιαλλαγής των ατόμων μιας ομάδας που επιτελεί ένα σκοπό, καθοδηγούν την 12

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ κοινωνική, γνωστική και συναισθηματική συμπεριφορά των μελών της τάξης και κατευθύνουν τους τύπους αλληλεπίδρασης που αναπτύσσονται σ αυτή. Βασική επιδίωξη κάθε παιδιού είναι να γίνει αποδεκτό από την ομάδα συνομηλίκων, να μοιραστεί μαζί τους δραστηριότητες και ενδιαφέροντα και να διαμορφώσει μια ταυτότητα. Από τους πρωταρχικούς στόχους του μαθητή είναι η ένταξή του στο ευρύτερο από την οικογένεια κοινωνικό περιβάλλον του σχολείου. Η κοινωνικοποίησή του επιτελείται μέσα από τις πραγματοποιούμενες ταυτίσεις και ο εαυτός του διαμορφώνεται προοδευτικά μέσα από την κοινωνική εμπειρία. Τυχόν απόρριψη από την πλευρά των συνομηλίκων μπορεί να προκαλέσει στο παιδί αυξημένο άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση και να επηρεάσει την κατοπινή κοινωνική προσαρμογή του, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε περαιτέρω απόρριψη. (Asher and Coie, 1990 στο: Μπίκος., 2004:76). Μέσα από τη σχέση τους με τους συνομηλίκους τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να κατανοήσουν την κοινωνική πραγματικότητα. Βασική επιδίωξη κάθε μέλους είναι η απόκτηση κοινωνικού κύρους. Το πλέγμα των θέσεων και των ρόλων μέσα στην ομάδα προσδίδει σε κάθε μέλος της διαφορετικό κύρος. Κατά συνέπεια το δυναμικό πεδίο της αλληλεπίδρασης σε συνδυασμό με τις δυνατότητες που έχει κάθε φορά το άτομο, τις προκαταλήψεις ή τις προσδοκίες της κοινωνίας στην οποία ζει, τις προσδοκίες του ατόμου από το κοινωνικό σύνολο, επιδρά στη διαμόρφωση και εξέλιξη της ταυτότητάς του. Ο Tajfel (1972), υποστηρίζει ότι τα άτομα προσδιορίζουν και αξιολογούν τους εαυτούς τους inter alia, βάσει των κοινωνικών ομάδων στις οποίες ανήκουν. Οι ομάδες παρέχουν στα μέλη τους μια κοινωνική ταυτότητα η οποία μπορεί να συμβάλει θετικά ή αρνητικά στην αυτοαντίληψή τους (Παπαστάμου 1999: ). Το κάθε άτομο φέρνει μαζί με την ταυτότητά του μια πληθώρα από δυνατότητες δραστηριοποίησης, οι οποίες αντικατοπτρίζονται στην πολυπλοκότητα των κοινωνικών σχέσεων της καθημερινότητας Μπορούμε να ορίσουμε ως κοινωνική ταυτότητα τη γνώση του ατόμου ότι ανήκει σε μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα μαζί με κάποια συναισθηματική και αξιολογική σημασία της υπαγωγής του (Tajfel and Turner, 1979). Η κοινωνική θεωρία της ταυτότητας εξετάζει τη δομή των σχέσεων μεταξύ των ομάδων, αλλά και μέσα στην ίδια την ομάδα. Η κοινωνική αλλαγή και οι κοινωνικές πεποιθήσεις κινητικότητας για τις σχέσεις θέσης τόσο μεταξύ των ομάδων όσο και μέσα στην ομάδα παράγουν διαφορετικές στρατηγικές, όπως η κοινωνική 13

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ δημιουργικότητα και ο κοινωνικός ανταγωνισμός, για να βελτιώσουν την κοινωνική ταυτότητα. Δηλαδή η αυτό-εικόνα και η αυτοαντίληψη του ατόμου μπορεί να θεωρηθεί ότι μέχρι ενός σημείου εξαρτώνται από τις ομαδικές υπαγωγές του. Κατά τον Festinger (1954, στο: Παπαστάμου 1999), τα άτομα έχουν την τάση να αξιολογούν τις απόψεις και τις ικανότητές τους και αυτές οι αξιολογήσεις επιτυγχάνονται σε σχέση με τις απόψεις και τις ικανότητες των άλλων. Συνεπώς μια κοινωνική ομάδα έχει την ικανότητα να διατηρεί τη συμβολή της στην κοινωνική ταυτότητα των ατόμων που την αποτελούν. Η κοινωνική κατηγοριοποίηση, εφόσον επηρεάζει τις ομαδικές διαφορές, συνδέεται με περίπλοκο τρόπο με την κοινωνική ταυτότητα του ατόμου. (Παπαστάμου 1999:161). Σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής ταυτότητας (social identify), τα φαινόμενα προκατάληψης και διακρίσεων οφείλονται απλά στην κατηγοριοποίηση των ατόμων σε ενδο- και εξω-ομάδες. Η κατηγοριοποίηση οδηγεί στο φαινόμενο της εξωομαδικής ομοιογένειας ( out-group homogeneity), όπου τα άτομα τείνουν να βλέπουν όλα τα μέλη της εξωομάδας ως περισσότερο όμοια μεταξύ τους από ότι τα μέλη της ενδοομάδας. Η έννοια της κοινωνικής ταυτότητας αφορά σε εκείνες τις όψεις της αυτοαντίληψης (self-concept) ενός ατόμου που προέρχονται από τις κοινωνικές κατηγορίες στις οποίες το άτομο θεωρεί ότι ανήκει (Tajfel and Turner,1979: 40, στο: Παπαστάμου, 1999). Από την άλλη μεριά η απουσία σχέσεων των παιδιών με συμμαθητές τους και ιδιαίτερα ο αποκλεισμός τους από αυτές τις ομάδες έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εξέλιξη της προσωπικότητάς τους. Οι παιδικές φιλίες έχουν μια σημαντική κοινωνικοποιητική λειτουργία, αφού βοηθούν το παιδί να δει την εικόνα του εαυτού του μέσα από τις σχέσεις των ομοίων του. Η αποδοχή τους από τις ομάδες συμβάλλει στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησής τους και στην ικανότητά τους να επικοινωνούν καλύτερα με τους άλλους. Η ικανότητα να συνεργάζονται μεταξύ τους προβάλλει ως προϋπόθεση για την αποδοχή τους στην ομάδα. Το σχολείο προσανατολισμένο στην ιδεολογία των μεσαίων στρωμάτων δίνει πολύ λίγη σημασία στην αδυναμία των παιδιών που μειονεκτούν κοινωνικά και γι αυτό αδυνατούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του, με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται από θεσμός των ίσων σε θεσμό των άνισων ευκαιριών (Νόβα - Καλτσούνη,1995). Η αντίληψή για την κοινωνική ταυτότητα είναι ότι αποτελεί το μέρος τηςαυτο-έννοιας (αυτοκαθορισμού) του ατόμου το οποίο προέρχεται από τη γνώση 14

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ότι ανήκει σε κάποια ομάδα (ως μέλος της) με όλες τις αξίες και το συναισθηματικό δέσιμο που συνδέει τα μέλη της, ότι είναι δηλαδή μέρος ενός συνόλου. (Tajfel and Turner, 1979). Η κοινωνική ταυτότητα συνδέεται με την διομαδική συμπεριφορά και τοβαθμό αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών μιας ομάδας. Χαρακτηρίζεται από εθνοκεντρισμό, μεροληψία υπέρ της ενδοομάδας, διομαδική διαφοροποίηση, συμμόρφωση με ενδοομαδικές νόρμες και στερεοτυπική αντίληψη του εαυτού και των μελών της ομάδας. Τα άτομα προσπαθούν να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν μια θετική κοινωνική ταυτότητα προκειμένου να εξυψώσουν ή να διατηρήσουν την αυτοεκτίμησή τους. Η κοινωνική ταυτότητα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις συγκρίσεις που κάνει το άτομο είτε μεταξύ των μελών της δικής του ομάδας, είτε μεταξύ των μελών άλλων ομάδων. Όταν η σύγκριση είναι ευνοϊκή τότε βιώνει μια θετική κοινωνική ταυτότητα ενώ αντίστροφα όταν είναι δυσμενής η σύγκριση βιώνει μια αρνητική κοινωνική ταυτότητα ( μειωμένη αυτοεκτίμηση). Έρευνες έχουν δείξει ότι παιδιά με υψηλή αυτοαντίληψη φαίνεται να συμπεριφέρονται ανεξάρτητα από τους κανόνες της ομάδας τους (Triantis, 1989). Οι μαθητές καλούνται να επαναδιαπραγματευτούν την ταυτότητά τους για να επιβιώσουν στο σχολικό χώρο. Μέσα από τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης η εκπαίδευση μπορεί να επηρεάσει τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητών σε μια φάση κατά την οποία αυτή διαπλάθεται εύκολα, με στόχο τη διευκόλυνση της αποδοχής της ετερότητας και της αμοιβαίας κατανόησης ανάμεσα σε άτομα διαφορετικής πολιτισμικής προέλευσης. Οι αλλοδαποί μαθητές που προέρχονται από ένα διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον βιώνουν συχνά την απόρριψη, την έλλειψη συνεργασίας και αλληλεπίδρασης με τους συμμαθητές τους γεγονός που έχει αντίκτυπο και στην αυτοεκτίμησή τους. Η αυτοαντίληψη του παιδιού διαμορφώνεται μέσα από την αλληλεπίδρασή του με άλλα άτομα του περιβάλλοντός του. Δεν προκύπτει αποκλειστικά από την προσωπική του εμπειρία αλλά απορρέει και από τις κρίσεις και στάσεις των άλλων απέναντί του. Δηλαδή η εικόνα του εαυτού, η αυτοεκτίμηση δημιουργείται από αυτό που νομίζουμε ότι οι άλλοι βλέπουν σ εμάς και ταυτόχρονα εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό στις σχέσεις με τον άλλον. Συχνά ωστόσο η κοινωνικά ισχυρότερη ομάδα υποτιμά την ταυτότητα της λιγότερο ισχυρής με πρόσχημα το συμφέρον αυτής της ομάδας. Έτσι τα μέλη της υποτιμημένης ομάδας καταλήγουν να αυτοπροσδιορίζονται σε ένα μεγάλο βαθμό επηρεασμένοι από τον τρόπο που τους προσδιορίζουν τα μέλη της κυρίαρχης ομάδας 15

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ και να συμφιλιώνονται στο ρόλο του κατώτερου. Αυτές οι ανισότητες συνήθως μεταφέρονται και στο σχολικό χώρο όπου και αναπαράγονται σε βάρος των μαθητών με διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές. Όταν η ομάδα στην οποία ανήκουν οι μαθητές είναι η κυρίαρχη ομάδα, τότε και η τυπική διαδικασία εισαγωγής στην κουλτούρα (enculturation) μπορεί να είναι σε σχετική συμφωνία με τις νόρμες και τις αξίες της κουλτούρας. Έτσι η διαδικασία προσαρμογής τους στο σχολικό πλαίσιο γίνεται με σχετική ευκολία, χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζονται οι όποιας μορφής συγκρούσεις: πολιτισμικές ή γνωστικές. (Σταθοπούλου, 2005). Κατά τον Oken (1973), η περιθωριοποίηση των ατόμων τα οποία ανήκουν σε ορισμένες κοινωνικά υποτιμημένες ομάδες συμβάλλει στην ενίσχυση της ταυτότητάς τους ως μέλη αυτών των ομάδων. Δηλαδή το να δεχτεί κανείς μια αρνητική κοινωνική ετικέτα από την ομάδα του εξαιτίας της κοινωνικής του θέσης ή της διαφορετικής κουλτούρας του δεν συνεπάγεται απαραίτητα και την αυτό-υποτίμησή του. Μπορεί ακόμη και να υπάρχει περίπτωση να αναπτυχθούν θετικές προσωπικές ταυτότητες στα πλαίσια μιας αρνητικής ομαδικής ταυτότητας. Η θετική κοινωνική διάδραση μεταξύ των μαθητών ευνοεί κατ επέκταση και την κοινωνική τους διάδραση ως μετέπειτα πολίτες. (Παπαστάμου, 1999:260). Όπως προκύπτει λοιπόν υπάρχει μια αλληλένδετη σχέση μεταξύ αλληλεπίδρασης - ανάπτυξης αυτοαντίληψης και διαμόρφωσης κοινωνικής ταυτότητας που παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχή προσαρµογή των µαθητών, καθώς επηρεάζει διαδικασίες γνωστικές και συναισθηµατικές, ρυθµίζοντας αποφασιστικά τη συµπεριφορά τους και στην κοινωνική τους ένταξη. Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η θεωρητική και εμπειρική διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της διαμόρφωσης της αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών με την αλληλεπίδρασή τους με τους γηγενείς συμμαθητές τους. Σε συνάρτηση με την αυτοαντίληψη και την αλληλεπίδραση θα εξεταστούν και άλλες μεταβλητές, όπως το φύλο των μαθητών, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της οικογένειάς τους, την εθνικότητά τους. Η έρευνα θα εστιάσει κυρίως στο αν και πώς διαμορφώνεται η κοινωνική πλευρά της αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών και αν σχετίζεται με την αλληλεπίδρασή τους με τους γηγενείς συμμαθητές τους. 1.1.Διατύπωση ερευνητικού προβλήματος Η παρουσία των πολιτισμικά διαφερόντων μαθητών στο ελληνικό σχολείο διαμόρφωσε μαζί με τις ανακατατάξεις στη δημογραφική σύνθεση του μαθητικού 16

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ πληθυσμού, νέες εκπαιδευτικές συνθήκες, καινούρια δεδομένα και ανέπτυξε αιτήματα περί ισοτιμίας και δικαιωμάτων των αλλοδαπών μαθητών. Η συνύπαρξη αλλοδαπών και γηγενών μαθητών στις σημερινές πολυπολιτισμικές τάξεις αλλάζει το κοινωνικό πλαίσιο του σχολείου. Η καθημερινή αυτή συνύπαρξη είναι εύλογο να οδηγεί και στην αλληλεπίδρασή τους λιγότερο ή περισσότερο με θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα. Η αλληλεπίδραση ως κοινωνικό γεγονός επηρεάζει και την ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού. Κάθε παιδί από τη βρεφική ηλικία και με αυξανόμενο βαθμό μεγαλώνοντας αναπτύσσει την αυτοαντίληψή του. Από την άλλη μεριά η αυτοαντίληψη ως ψυχολογικό και κοινωνιολογικό φαινόμενο διαμορφώνεται κάτω από την επιρροή πολλών παραγόντων. Το ερευνητικό πρόβλημα που προκύπτει αφορά το γεγονός ότι η αλληλεπίδραση των μαθητών μέσα στην κοινωνική ομάδα της τάξης μπορεί να επηρεάσει την εικόνα που έχει το κάθε παιδί για τον εαυτό του. Η επίδραση αυτή στην περίπτωση των αλλοδαπών μαθητών είναι πιθανό να είναι ακόμη μεγαλύτερη καθώς η ανάγκη τους για αποδοχή από τους γηγενείς συμμαθητές τους που ανήκουν στην ισχυρή κοινωνική ομάδα λειτουργεί καθοριστικά για την αυτοαντίληψή τους και κατ επέκταση στην διαμόρφωση της κοινωνικής τους ταυτότητας. Η έρευνα θα εστιάσει στο αν οι αλλοδαποί μαθητές ηλικίας 9-12 χρονών αλληλεπιδρούν με τους Έλληνες συμμαθητές τους και αν αναπτύσσουν συγκεκριμένες μορφές αυτοαντίληψης (Κοινωνική Αυτοαντίληψη, Αυτοαντίληψη Γενικών Ικανοτήτων και Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης). Επιπλέον θα ερευνηθεί η επίδραση της αλληλεπίδρασης αλλοδαπών και γηγενών μαθητών στη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης στους αλλοδαπούς μαθητές Αναγκαιότητα διερεύνησης θέματος Το θέμα της αυτοαντίληψης στην Ελλάδα έχει μελετηθεί αρκετά σε σχέση με άλλες μεταβλητές όπως η σχολική επίδοση, το φύλο, η μόρφωση των γονιών κλπ. Η αναγκαιότητα της έρευνας αυτής προκύπτει από το γεγονός ότι μέσα από την ανασκόπηση της ελληνικής βιβλιογραφίας αλλά και ευρύτερα, παρατηρήθηκε έλλειψη ερευνών σχετικές με τη μελέτη της αλληλεπίδρασης των αλλοδαπών μαθητών στο χώρο του σχολείου με τους γηγενείς συμμαθητές τους στη διαμόρφωση της κοινωνικής αυτοαντίληψής τους. Αν και έχουν μελετηθεί αρκετές μεταβλητές που 17

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ αφορούν στην αυτοαντίληψη των μαθητών δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες που να αφορούν τους αλλοδαπούς μαθητές και ακόμη περισσότερο σε σχέση με την αλληλεπίδρασή τους με τους γηγενείς συμμαθητές τους. Επίσης φάνηκε ότι σε αντίθεση με πολλές μελέτες και έρευνες σχετικά με την αυτοαντίληψη των εφήβων, φοιτητών ή ενηλίκων υπάρχει ένας πολύ μικρός αριθμός ερευνών που αφορούν μικρότερα παιδιά, από 13 ετών και κάτω (Marsh, Craven and Debus, 1991:377 στο: Grymes and Lawler Prince, 1993), και κυρίως έχουν επικεντρωθεί σε παιδιά που προέρχονται από δυτικούς πολιτισμούς. Οι Doise, Deschamps and Meyer (1978) καθώς και οι Oaks and Turner (1987) συμφωνούν ότι πρέπει να ερευνηθεί το πώς η αλληλεπίδραση μεταξύ των ατόμων μπορεί να υπαχθεί στη διαμόρφωση της αυτοαντίληψής τους (Παπαστάμου, 1999: 438). Αυτό το κενό στοχεύει να καλύψει η έρευνα αυτή που μελετά την σχέση αλληλεπίδρασης μεταξύ αλλοδαπών και γηγενών μαθητών και την επίδρασή της στη διαμόρφωση της κοινωνικής αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών. 1.3.Σκοπός εκπόνησης εργασίας Σκοπός της ερευνητικής εργασίας είναι η μελέτη της επίδρασης της αλληλεπίδρασης των παιδιών από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα με τους γηγενείς συμμαθητές τους στην ανάπτυξη της αυτοαντίληψής τους, ώστε να αντιμετωπιστούν τυχόν προβλήματα που αφορούν τη διαμόρφωση της αυτοεικόνας των αλλοδαπών μαθητών. Στοχεύει μέσα από δεδομένα που θα προκύψουν να παρέχει στοιχεία για : 1. τη διερεύνηση της αλληλεπίδρασης που αναπτύσσουν οι αλλοδαποί μαθητές με τους γηγενείς συμμαθητές τους. 2. τη διερεύνηση ανάπτυξης της αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών. 3. τη διερεύνηση της αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών σε σχέση με το φύλο, την εθνικότητά τους, την τάξη τους και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο 4. τη μελέτη της συσχέτισης της αλληλεπίδρασης μεταξύ αλλοδαπών και γηγενών μαθητών στη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών. 18

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.4.Σπουδαιότητα εργασίας Μέσα από την έρευνα αυτή επιδιώκεται να γίνει γνωστό αν παρατηρούνται μεταξύ αλλοδαπών και γηγενών μαθητών σχέσεις αλληλεπίδρασης ώστε η ένταξή τους στην ομάδα να λειτουργήσει ως μέσο ενσωμάτωσης στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο μακροπρόθεσμα. Ταυτόχρονα να διαμορφωθεί κάποια άποψη σχετικά με την αυτοαντίληψη των αλλοδαπών μαθητών μέσα από την αλληλεπίδρασή τους με τους γηγενείς συμμαθητές τους που πιθανά να βοηθήσει στην βελτίωση και στην ενίσχυση της θέσης τους στο κοινωνικό σύστημα της σχολικής τάξης τόσο από τους ίδιους τους συμμαθητές τους όσο και από τους εκπαιδευτικούς. Η ανάπτυξη σχέσεων μέσα από την αλληλεπίδρασή των αλλοδαπών μαθητών με τους γηγενείς έχει τη δυναμική να αμβλύνει τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζει στο ευρύτερο κοινωνικό του πλαίσιο και να αποτελέσει τόσο παράγοντα κοινωνικής αλλαγής όσο και διαμόρφωσης της αυτοαντίληψής τους Ερευνητικά ερωτήματα Τα ερευνητικά ερωτήματα που θα μελετηθούν είναι: 1. Παρατηρείται αλληλεπίδραση μεταξύ αλλοδαπών και γηγενών μαθητών; Υποερώτημα: Η αλληλεπίδραση των αλλοδαπών μαθητών εξαρτάται από το φύλο, την τάξη στην οποία φοιτούν, την εθνικότητα τους, το κοινωνικοοικονομικό τους επίπεδο; 2. Διαμορφώνουν κάποιες μορφές αυτοαντίληψης οι αλλοδαποί μαθητές; Υποερώτημα: Παρατηρείται Κοινωνική αυτοαντίληψη (Peer relationships) στους αλλοδαπούς μαθητές; Υποερώτημα: Παρατηρείται Αυτοαντίληψη Γενικών Ικανοτήτων (General Self) στους αλλοδαπούς μαθητές; Υποερώτημα: Παρατηρείται Αυτοαντίληψη Γενικής Σχολικής Επίδοσης (General School) στους αλλοδαπούς μαθητές; 3. Παρατηρείται συσχέτιση μεταξύ των τριών μορφών της αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών που θα ερευνήσουμε; 4. Παρατηρείται διαφοροποίηση στο βαθμό που αναπτύσσουν κάθε μια από τις τρεις μορφές αυτοαντίληψης οι αλλοδαποί μαθητές; 19

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5. Η διαμόρφωση της αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών σχετίζεται με την αλληλεπίδρασή τους με τους γηγενείς συμμαθητές τους; Οι ερευνητικές υποθέσεις αντικαθίστανται από τα ερευνητικά ερωτήματα που επιτρέπουν να διαφανεί ο προσανατολισμός της έρευνας (Βάµβουκας, 1998, 226). Εξάλλου η βιβλιογραφική ένδεια που παρατηρήθηκε κάνει ακόμα πιο επισφαλή τη διατύπωση σαφών ερευνητικών υποθέσεων Όρια έρευνας Η χρονική διάρκεια για την περάτωση της εργασίας ήταν πολύ μικρή γι αυτό και ως μεθοδολογικά εργαλεία τόσο για την μέτρηση της αυτοαντίληψης όσο και της αλληλεπίδρασης επιλέχτηκε το ερωτηματολόγιο Επιπλέον ο αριθμός των σχολείων αλλά και οι περιοχές στις οποίες ανήκουν ήταν πολύ περιορισμένες λόγω της έλλειψης χρόνου. Στην περίπτωση της μέτρησης της αλληλεπίδρασης περισσότερο ενδεδειγμένο μεθοδολογικό εργαλείο (Καφέτσιος, Λυδάκη, Γουρνιεζάκη, Χαραλαμπάκη, Λεμπέσης, 2007) θα ήταν η υιοθέτηση μιας δειγματοληπτικής μεθόδου γεγονότων (event sampling method) δηλ. πολλαπλές παρατηρήσεις του κάθε αλλοδαπού μαθητή που συμμετείχε στην έρευνα σε διαφορετικές καθημερινές αλληλεπιδράσεις με τους γηγενείς συνομηλίκους του. Η μέθοδος αυτή σαφώς θα ήταν πιο ενδεδειγμένη καθώς θα μπορούσαμε να εξετάσουμε και παραμέτρους των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων με τους άλλους (Wheeler and Nezlek, 1977 στο: Καφέτσιος, Λυδάκη, Γουρνιεζάκη, Χαραλαμπάκη, Λεμπέσης, 2007). 20

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Κεφάλαιο 2 Θεωρητική προσέγγιση Η έρευνα αυτή θα διεξαχθεί από την πλευρά της κοινωνιολογικά προσανατολισμένης Ψυχοκοινωνιολογίας και θα εστιάσει στη διερεύνηση της διαμόρφωσης της αυτοαντίληψης των αλλοδαπών μαθητών σε σχέση με την αλληλεπίδρασή τους με τους γηγενείς συμμαθητές τους. Η Ψυχοκοινωνιολογία (Τσιπλητάρης, 2004) ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη συμπεριφορά του ατόμου μέσα στο δυναμικό πεδίο της ομάδας, δηλ. μέσα από την αλληλεπίδρασή του με τους άλλους. Η εκπαιδευτική διαδικασία διεξάγεται στο πλαίσιο σχετικά καθορισμένων ομάδων και άμεσων σχέσεων, κοινωνικών δηλαδή καταστάσεων που επιδέχονται κοινωνιολογική ανάλυση. Η εικόνα που σχηματίζει κάθε άτομο για τον εαυτό του (αυτοαντίληψη) και η αποτίμησή της (αυτοεκτίμηση) εξαρτώνται από το είδος των εμπειριών που αποκτά το αναπτυσσόμενο άτομο από την επαφή του με διάφορες κοινωνικές ομάδες τόσο από τους ενήλικες (γονείς- εκπ/κούς) όσο και με τους συνομηλίκους τους. Αν οι εμπειρίες μέσα από τις σχέσεις με τις συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες είναι θετικές τότε και η αυτοαντίληψη που αναπτύσσει είναι θετική, αν είναι αρνητικές τότε είναι αρνητική και η αυτοαντίληψη. Οι ομάδες είναι σημαντικές όχι μόνο επειδή προσφέρουν την κοινωνική υποστήριξη και το συναίσθημα ότι το άτομο ανήκει κάπου, αλλά και επειδή επιδρούν στην αυτοαντίληψή του. Σε μεγάλο βαθμό ορίζουμε τον εαυτό μας με βάση τη θέση μας σε μια ομάδα, αποκτώντας έτσι μια κοινωνική ταυτότητα μέσα στη συγκεκριμένη ομάδα ερχόμαστε σε αντίθεση με άλλες ομάδες. (Tajfel and Turner, 1979) Αλληλεπίδραση Θεωρητικό πλαίσιο Η αλληλεπίδραση ως όρος σημαίνει οτιδήποτε διαδραματίζεται μεταξύ ενός ατόμου και ενός άλλου προσώπου και αναφέρεται στην αντίληψη, αξιολόγηση, κατανόηση και τον τρόπο αντίδρασης μεταξύ τους (Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών, 1972: 954). Αποτελεί μια σημαντική παράμετρο της προσωπικότητας του ατόμου και κατέχει κεντρική θέση στη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Στο διεθνή χώρο η διερεύνηση της έννοιας της αυτοαντίληψης έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την ψυχολογική και παιδαγωγική έρευνα (Χατζηθεολόγου, 1994). 21

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στον Τσιπλητάρη (2004, Minsuel,1978,13ff) αναφέρεται ότι η αλληλεπίδραση ορίζεται ως η αμφίπλευρη επιρροή μεταξύ των ατόμων. Η αλληλεπίδραση μπορεί επίσης να οριστεί ως "η δυαδική συμπεριφορά στην οποία οι ενέργειες του συμμετέχοντος είναι αλληλοεξαρτώμενες έτσι ώστε η συμπεριφορά κάθε δράστη να είναι και μια απάντηση αλλά και ερέθισμα για τη συμπεριφορά άλλου συμμετέχοντος (Rubin, Bukowski, and Parker, 1998: 624). Για διαπροσωπικές σχέσεις μιλάμε όταν οι ενέργειες και γενικότερα η συμπεριφορά ενός ατόμου επηρεάζει την συμπεριφορά ενός ή άλλων ατόμων, έτσι ώστε να έχουμε αλληλεπίδραση και αμοιβαία ρύθμιση της συμπεριφοράς. Η αμοιβαιότητα αυτή αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο των διαπροσωπικών σχέσεων και χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να μιλάμε για διαπροσωπικές σχέσεις (Καψάλη, 2003: 416). Ερευνητές όπως ο Mead, Goffman, Blumer (στο: Γκότοβος, 2002) έδωσαν έμφαση στην κατανόηση της αλληλεπίδρασης στα πλαίσια πρωτογενών μικροομάδων, όπως η οικογένεια, η σχολική τάξη, συνομήλικοι κ.λ.π.. Ο τρόπος με τον οποίο είναι οργανωμένη η σχολική ζωή σε ένα πολυπολιτισμικό σχολείο αποτελεί και εστία μάθησης σε σχέση με την αντίληψη, την αξιολόγηση και την μεταχείριση του άλλου. Σε ένα πολιτισμικά μεικτό σχολείο μπορεί π.χ. η επικοινωνία ανάμεσα στους μαθητές να πραγματοποιείται κατά μήκος διαχωριστικών γραμμών, ώστε να περιορίζεται στο ελάχιστο η διαπολιτισμική αλληλεπίδραση, για την οποία βασική προϋπόθεση είναι η υπέρβαση της διαχωριστικής γραμμής και η οργάνωση των κοινωνικών σχέσεων ανάμεσα στους μαθητές (φιλία, παιχνίδι, ομάδες συνομηλίκων, μαθητική εκπροσώπηση, ομάδες εργασίας, κ.λ.π.) με βάση τις προτιμήσεις προσώπων και όχι την κοινωνική ταυτότητα του άλλου ( Γκότοβος 2002). Ο ρόλος που παίζουν στη ζωή των παιδιών οι συνομήλικοί τους είναι πολύ ισχυρός. Στην ουσία μέσα από την αλληλεπίδραση και τη σχέση που αναπτύσσουν προετοιμάζουν την κοινωνική προσαρμογή τους στην ενήλικη ζωή. 22

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η συμβολική αλληλεπίδραση μέσα στη σχολική τάξη Το άτομο διαμορφώνει μεγαλώνοντας μία ταυτότητα η οποία δεν είναι συνειδητή αλλά διαμορφώνεται μέσα από τη διαντίδρασή του με τους άλλους, όπως διατυπώθηκε από τον Hargreaves (1975 στο: Blackledge and Hunt, 2004). Η ταυτότητα του ανθρώπου αναπτύσσεται σε σχέση με την αντίδραση των άλλων σ αυτόν και αυτός κατά κανόνα αντιδρά προς τον εαυτό του όπως αντιλαμβάνεται ότι αντιδρούν οι άλλοι προς αυτόν. Η διαντίδραση είναι μια διαρκής διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος ορίζει τον ρόλο του και την ταυτότητά του βάση της συμπεριφοράς των άλλων απέναντί του. Οι υποστηρικτές της θεωρίας της συμβολικής αλληλεπίδρασης/διαντίδρασης (Cooley, 1902, Mead, 1934, Βlumer, 1986 στο: Fontana, A., 2001), θεωρούν ότι το άτομο δημιουργεί τον εμπειρικό του κόσμο μέσα στον οποίο ζει, ενεργώντας πάνω στα αντικείμενα ανάλογα με το νόημα, με τη σημασία που έχουν γι αυτό. Η σημασία αυτή πηγάζει κάθε φορά από την αλληλεπίδραση του ατόμου με τον κόσμο και διαμορφώνεται μέσα από τους στοχασμούς του ατόμου που είναι αλληλένδετοι με την κοινωνική αλληλεπίδραση, την οποία επηρεάζουν. Οι θεωρίες που έχουν διατυπωθεί πάνω σ αυτό το θέμα είναι πολλές. Κατά τους Μπιχεβιοριστές υπάρχουν δύο μορφές αλληλενέργειας η συμβολική και η μησυμβολική. Συμβολική είναι η αλληλενέργεια κατά την οποία το άτομο πρώτα ερμηνεύει τη δράση του άλλου δηλαδή το νόημα των πράξεων και ανάλογα δρα. Μη συμβολική είναι η αλληλεπίδραση κατά την οποία κάποιος αντιδρά κατευθείαν και αυτόματα σε ένα ερέθισμα. Θεμελιωτής της θεωρίας των συμβολικών διαντιδράσεων υπήρξε ο κοινωνιολόγος G. Mead (1934), ο οποίος πίστευε ότι η κοινωνία μπορεί να περιγραφεί ως μια διαρκής επικοινωνία και αλληλεπίδραση των ανθρώπων μέσω συμβόλων και κυρίως μέσω της γλώσσας. Οι αντιδράσεις των άλλων διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του ατόμου που μπορεί να είναι κατανοητή μόνο μέσω της ερμηνείας του νοήματός της σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο σχέσεων. Έτσι τα άτομα δεν συμμορφώνονται απλά και μόνο στο ρόλο τους, αλλά τον κατασκευάζουν μέσα από ένα ιδιόμορφο ατομικό και ομαδικό παιχνίδι. Ο Mead απέδωσε μεγάλη σημασία σε όλες τις κοινωνικοψυχολογικές διεργασίες, τις νοητικές ικανότητες και τις 23

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ γλωσσικές λειτουργίες με τις οποίες ο άνθρωπος επεξεργάζεται το ερέθισμα πριν ανταποκριθεί σ αυτό με τα λόγια ή τις πράξεις του (Γκότοβος,2002). Η θεωρία της συμβολικής αλληλεπίδρασης που διαμορφώθηκε στη βάση της έννοιας του κοινωνικού εαυτού του James (1990) και των Cooley (1902) και Mead (1934) θεμελιώνεται ουσιαστικά σε τρεις βασικές υποθέσεις (Denzin, 2006): α). οι άνθρωποι δρουν πάνω στα πράγματα με βάση τη σημασία που έχουν γι αυτούς β). το νόημα των αντικειμένων πηγάζει από την πορεία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και γ). τα νοήματα τροποποιούνται μέσα από μια ερμηνευτική πορεία που περιλαμβάνει αυτοστοχασμό και αλληλεπίδραση ανάμεσα στα άτομα. Τις αρχές και τις διαδικασίες με τις οποίες διαμορφώνεται η κοινωνική συμπεριφορά και δράση σύμφωνα με τη θεωρία της συμβολικής αλληλεπίδρασης του Mead, τις εκθέτει πολύ καλά ο Βlumer (1986), ένας από τους κύριους εκπροσώπους αυτής της θεωρίας, σύμφωνα με τον οποίο οι άνθρωποι δεν αλληλενεργούν μόνο με άλλους, αλλά και με τον εαυτό τους, διερωτώνται για πράγματα και καταστάσεις, κάνουν υποδείξεις στον εαυτό τους. Στον Βlumer οφείλεται ο όρος συμβολική διαντίδραση. Η επικοινωνία και κυρίως η γλώσσα, παίζει θεμελιώδη ρόλο στην κατανόηση της θεωρίας της συμβολικής διαντίδρασης. Όταν επικοινωνούμε, προσπαθούμε να προκαλέσουμε μια αντίδραση σε κάποιον άλλο. Άρα έμμεσα προγραμματίζουμε τις πράξεις μας. Καθώς τις προγραμματίζουμε όμως διαμορφώνουμε μια κρίση για το πώς θα ανταποκριθεί ο άλλος, δηλ. κοιτάζουμε αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας από την οπτική γωνία του άλλου (Blackledge and Hunt, 2004). Η αντίληψη του ρόλου του «ετέρου» αποτελεί ένα µηχανισµό µε τον οποίο κάθε άτοµο συµµετέχει στα κοινωνικά δρώµενα, αντιλαµβανόµενο και προσαρµοζόµενο στη συµπεριφορά των συνανθρώπων του. Αυτή η διαδικασία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη δηµιουργία της συνείδησης (Mead, 1972, στο: Κυρίδης, 1996:161) Η συμβολική αλληλόδραση συμβάλλει στη ρύθμιση της συμπεριφοράς των υποκειμένων, τα οποία δρουν σε ένα επικοινωνιακό πλαίσιο (Λάμνιας, Καμαριανός and Ντακούμης, 2005). Η βασική θέση της συμβολικής διαντίδρασης δέχεται ότι τα κοινωνικά φαινόμενα κατανοούνται με βάση την ερμηνεία που αποδίδουν στις κοινωνικές καταστάσεις τα δρώντα υποκείμενα καθώς και τον τρόπο με τον οποίο η ερμηνεία αυτή επηρεάζει κατόπιν τη συμπεριφορά τους. Τα κοινωνικά νοήματα δεν 24

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Χ Α Ρ Α Λ Α Μ Π Ο Σ Σ Α Κ Ο Ν Ι Δ Η Σ, Δ Π Θ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ν Α Τ Ζ Ε Κ Α Κ Η, Α Π Θ Α. Μ Α Ρ Κ Ο Υ, Δ Π Θ Α Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο 2 0 17-2018 2 ο παραδοτέο 8/12/2016

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19

Περιεχόμενα. ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19 έσπω Κυπριανού 5 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Παντελής Γεωργογιάννης) 19 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 23 ιατύπωση του προβλήµατος 25 Οριοθέτηση του προβλήµατος 28 Αναγκαιότητα και χρησιµότητα της έρευνας 29 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

The Jobbies. 14ο ΓΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Project Β τριμήνου «Το επάγγελμα που επιλέγω» Αντωνιάδου Δέσποινα. Βάκουλης Παναγιώτης.

The Jobbies. 14ο ΓΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Project Β τριμήνου «Το επάγγελμα που επιλέγω» Αντωνιάδου Δέσποινα. Βάκουλης Παναγιώτης. The Jobbies 1ο ΓΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Project Β τριμήνου 2013-201 «Το επάγγελμα που επιλέγω» Αντωνιάδου Δέσποινα Βάκουλης Παναγιώτης Δοξάκης Δημήτρης Δρούγκας Στάθης Καρβουνίδης Χάρης Η επιρροή που ασκούν οι

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Ερευνας στη ΜΕ

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Ερευνας στη ΜΕ Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Ερευνας στη ΜΕ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΣΑΚΟΝΙΔΗΣ, ΔΠΘ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΤΖΕΚΑΚΗ, ΑΠΘ Α ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ 201 6-2017 2 ο παραδοτέο Περιεχόμενο 1. Εισαγωγή: το θέμα και η σημασία του, η σημασία διερεύνησης του

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία Αυτο-κατηγοριοποίησης (ΘΑΚ) Από Χαντζή, Α. (υπό δηµοσίευση)

Η Θεωρία Αυτο-κατηγοριοποίησης (ΘΑΚ) Από Χαντζή, Α. (υπό δηµοσίευση) 18 Η Θεωρία Αυτο-κατηγοριοποίησης (ΘΑΚ) Από Χαντζή, Α. (υπό δηµοσίευση) Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο John Turner και οι συνεργάτες του (Turner, 1985, Turner et al. 1987), θεωρητικοί και ερευνητές

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή φοιτήτρια: Τσιρογιαννίδου Ευδοξία. Επόπτης: Πλατσίδου Μ. Επίκουρη Καθηγήτρια Β Βαθμολογητής: Παπαβασιλείου-Αλεξίου Ι.

Μεταπτυχιακή φοιτήτρια: Τσιρογιαννίδου Ευδοξία. Επόπτης: Πλατσίδου Μ. Επίκουρη Καθηγήτρια Β Βαθμολογητής: Παπαβασιλείου-Αλεξίου Ι. Μεταπτυχιακή φοιτήτρια: Τσιρογιαννίδου Ευδοξία Επόπτης: Πλατσίδου Μ. Επίκουρη Καθηγήτρια Β Βαθμολογητής: Παπαβασιλείου-Αλεξίου Ι.- Λέκτορας Συναισθηματική Νοημοσύνη - Μια μορφή κοινωνικής νοημοσύνης, η

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ. Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ. Β Τάξη Λυκείου

ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ. Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ. Β Τάξη Λυκείου ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΕ02 (φιλόλογος) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΙΛΟΥ ΟΜΙΛΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ: ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΤΑΞΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητικές προσεγγίσεις της επιπολιτισμοποίησης. Επίπεδα ανάλυσης Περιγραφικά μοντέλα Στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης

Θεωρητικές προσεγγίσεις της επιπολιτισμοποίησης. Επίπεδα ανάλυσης Περιγραφικά μοντέλα Στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης Θεωρητικές προσεγγίσεις της επιπολιτισμοποίησης Επίπεδα ανάλυσης Περιγραφικά μοντέλα Στρατηγικές επιπολιτισμοποίησης Ανέλιξη του αριθμού των δημοσιεύσεων με τον όρο επιπολιτισμοποίηση μεταξύ 1930-2010

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΓΜΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΜΙΓΜΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΙΓΜΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ονοματεπώνυμο: Αντωνοπούλου- Δεληγιώργη Ελισσάβετ Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: Πανηγυράκης Γεώργιος Ιούνιος

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες

Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες Διαπολιτισμικές σχέσεις στις πλουραλιστικές κοινωνίες Βασίλης Παυλόπουλος Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών vpavlop@psych.uoa.gr http://usrs.uoa.gr/~vpavlop Δύο μύθοι + ένας κίνδυνος Η ηθικολογία (καλοί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια Ερευνητική προσέγγιση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στην παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2. Ιωάννινα 2004

Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2. Ιωάννινα 2004 Αθανάσιος E. Γκότοβος 1 Μαθητές και πολιτισµική ετερότητα: Εµπειρίες, αντιλήψεις και στάσεις των µαθητών απέναντι στο διαφορετικό 2 Ιωάννινα 2004 1 Για τις επιστηµονικές θέσεις και απόψεις που διατυπώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 37 1.1. Λειτουργικός ορισµός των εννοιών 38 1.1.1. Λειτουργικός ορισµός της έννοιας παλιννοστούντες 38 1.1.2.

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory

Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory Πακλατζόγλου Σοφία Μουράτογλου Νικόλαος Καρολίδου Σωτηρία Παζάρσκη Γεωργία Γιολάντα ΠΕΣΥΠ 3 Απριλίου 2017 Θεσσαλονίκη Η μάθηση είναι διαδικασία πρόσκτησης

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους Αθήνα, Ιούνιος 2015

Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους Αθήνα, Ιούνιος 2015 Η Επίδραση της Επαφής και της Διαδραστικής Συνεργασίας με Νέους με Αναπηρίες στη Στάση των Μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης: Ένα Πιλοτικό Πρόγραμμα Παρέμβασης Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΙΚΟΥ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΙΚΟΥ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΙΚΟΥ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Ανδρέας Κυθραιώτης- Πέτρος Πασιαρδής Τμήμα Επιστημών της Αγωγής Πανεπιστήμιο Κύπρου Συνέδριο Παιδαγωγικής

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

του παιδιού στο σπίτι και στο σχολείο Δρ Παναγιώηης Γαλάνης Σσνηονιζηής Εκπαίδεσζης Γραθείοσ Εκπαίδεσζης Σηοσηγάρδης

του παιδιού στο σπίτι και στο σχολείο Δρ Παναγιώηης Γαλάνης Σσνηονιζηής Εκπαίδεσζης Γραθείοσ Εκπαίδεσζης Σηοσηγάρδης του παιδιού στο σπίτι και στο σχολείο Δρ Παναγιώηης Γαλάνης Σσνηονιζηής Εκπαίδεσζης Γραθείοσ Εκπαίδεσζης Σηοσηγάρδης Κοινωνικοποίηση του παιδιού στο σπίτι και στο σχολείο Στους ρυθμούς με τους οποίους

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία- ISO 9001 Σαπφούς 3, 81100 Μυτιλήνη (1ος Όροφος) 2251054739 (09:00-14:30) academy@aigaion.org civilacademy.ucoz.org «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Ποιός είναι ο σκοπός του μαθήματος μας? Στο τέλος του σημερινού μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 18 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2005) σελ.49-54 ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή Ενότητα 8 η : Η σημασία της ποιότητας της σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009)

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) 1. Ταυτότητα της Έρευνας Το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού στην Κύπρο στις ηλικίες των 12 με 15 χρόνων

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. 2 ο Λύκειο Αμαρουσίου Β Τάξη 1 ο project Σχολικό Έτος: Υπεύθυνη καθηγήτρια: κα Σπανού

ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ. 2 ο Λύκειο Αμαρουσίου Β Τάξη 1 ο project Σχολικό Έτος: Υπεύθυνη καθηγήτρια: κα Σπανού ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 2 ο Λύκειο Αμαρουσίου Β Τάξη 1 ο project Σχολικό Έτος: 2016-2017 Υπεύθυνη καθηγήτρια: κα Σπανού ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ Εργασία των μαθητριών: Ανθούλα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ. Νιάκα Ευγενία Σχολική Σύμβουλος

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ. Νιάκα Ευγενία Σχολική Σύμβουλος Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Νιάκα Ευγενία Σχολική Σύμβουλος ΤΙ ΡΟΛΟ ΠΑΙΖΕΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Η ανατροφή των παιδιών, οι αξίες, τα κίνητρα που δίνει

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΠΑΙΑΝΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΓΕΛ ΠΑΙΑΝΙΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΛ ΠΑΙΑΝΙΑΣ 2015-2016 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΙΔΕΡΗΣ ΣΚΑΝΤΖΗΣ-ΒΑΣΣΑΛΟΣ ΣΚΟΥΡΤΑΪ ΣΚΟΥΤΕΛΑΚΗ ΣΤΑΜΟΥ ΣΤΑΜΟΥ ΣΤΑΜΟΥ ΣΤΑΥΡΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΣ ΣΤΡΑΤΗ ΤΑΛΙΕΡΗ ΤΑΧΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΕΓΟΥ ΜΠΑΜΠΑΝΗ ΤΖΕΓΚΑ ΤΟΓΙΑΛΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Π.Α.Λ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΣΧ. ΕΤΟΣ

Ε.Π.Α.Λ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΣΧ. ΕΤΟΣ Ε.Π.Α.Λ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2013-2014 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ Α1 «ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ» Υπεύθυνη καθηγήτρια: Π. Αλετρά ΠΕ 1835 ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Επισήμανση των προβλημάτων των

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο

Ο καθημερινός άνθρωπος ως «ψυχολόγος» της προσωπικότητάς του - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχο Έ να πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, δυσθυμία, «κατάθλιψη» έχει την «τάση» να αποδίδει λανθασμένα τις ψυχικές αυτές καταστάσεις, σε έναν «προβληματικό εαυτό του», (μία δυστυχώς

Διαβάστε περισσότερα

Το υπουργείο μας. Ατυχήματα - πρώτες βοήθειες στο σχολείο

Το υπουργείο μας. Ατυχήματα - πρώτες βοήθειες στο σχολείο Αθήνα 29 Το υπουργείο μας Ατυχήματα - πρώτες βοήθειες στο σχολείο Χρήστος Τριπόδης Αναστάσιος Χριστάκης Παναγιώτα Γ. Ψυχογιού Νικόλαος Τριπόδης Αθήνα 29 Ατυχήματα - πρώτες βοήθειες στο σχολείο Συγγραφείς:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ

Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ Δέσποινα Σιδηροπούλου-Δημακάκου Καθηγήτρια Ψυχολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 1 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος... 15

Περιεχόμενα. Πρόλογος... 15 Περιεχόμενα Πρόλογος... 15 Κεφάλαιο 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ... 17 Το θεμελιώδες πρόβλημα των κοινωνικών επιστημών...

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ (ΠΕΣΥΠ) ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας 1 2 Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας μας, διεξήγαγε έρευνα ανάμεσα στους συμμαθητές μας.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΑΙΚ 2013-2014 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ «Ο ΕΝΣΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ-ΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ» ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΕΜΕΚΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΥΝΤΥΧΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Parents for All. KA2 Στρατηγική Σύμπραξη για Καινοτομία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων ASSESSMENT TOOLKIT

Parents for All. KA2 Στρατηγική Σύμπραξη για Καινοτομία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων ASSESSMENT TOOLKIT KA2 Στρατηγική Σύμπραξη για Καινοτομία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων Αρχική αξιολόγηση στάσεων και εκπαιδευτικών αναγκών ΑΡΧΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑΣΕΩΝ 5 = Συμφωνώ απολύτως 4 = Συμφωνώ 3 = Δεν είμαι βέβαιος/η 2

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων

Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων. Ταυτότητα της Έρευνας Το Πρόγραμμα της Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων και Νεοεισερχομένων Εκπαιδευτικών προσφέρεται κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Mobile Marketing: Οι Παράγοντες Αποδοχής του SMS των Ελλήνων Καταναλωτών

Mobile Marketing: Οι Παράγοντες Αποδοχής του SMS των Ελλήνων Καταναλωτών Mobile Marketing: Οι Παράγοντες Αποδοχής του SMS των Ελλήνων Καταναλωτών Ονοματεπώνυμο: Πατεράκη Σοφία Σειρά: 8 η Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: κα. Άννα Ζαρκάδα Δεκέμβριος 2011 Περιεχόμενα Βιβλιογραφία Μοντέλο

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων Πέτρος Χαβιάρης & Σόνια Καφούση chaviaris@rhodes.aegean.gr; kafoussi@rhodes.aegean.gr

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοκοινωνική προσαρμογή μεταναστών μαθητών: Εμπειρικά δεδομένα και η ανάγκη για πολιτισμική ενσυναίσθηση

Ψυχοκοινωνική προσαρμογή μεταναστών μαθητών: Εμπειρικά δεδομένα και η ανάγκη για πολιτισμική ενσυναίσθηση Ψυχοκοινωνική προσαρμογή μεταναστών μαθητών: Εμπειρικά δεδομένα και η ανάγκη για πολιτισμική ενσυναίσθηση Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Τμήμα Φ.Π.Ψ., Πανεπιστήμιο Αθηνών http://www.ppp.uoa.gr/~vpavlop

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα Το κείμενο αυτό είναι ένα απόσπασμα από το Κεφάλαιο 16: Ποιοτικές ερμηνευτικές μέθοδοι έρευνας στη φυσική αγωγή (σελ.341-364) του βιβλίου «Για μία καλύτερη φυσική αγωγή» (Παπαιωάννου, Α., Θεοδωράκης Ι.,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΜΑΙΝ ΣΕ ΤΥΠΙΚΩΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΜΑΙΝ ΣΕ ΤΥΠΙΚΩΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Σχολή Επιστημών Υγείας Πτυχιακή εργασία ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΜΑΙΝ ΣΕ ΤΥΠΙΚΩΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Γεωργίου Μύρια Λεμεσός, Μάιος 2018 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΕΡΩΤΗΜΑ 1 ο : Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ., ο παιδαγωγικός ρόλος ανανεώνεται, αναθεωρείται, αναβαθμίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ Λεμεσός, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα Διπλωματικής Εργασίας: Διοικητική ενδυνάμωση στους αθλητικούς οργανισμούς των δήμων

Θέμα Διπλωματικής Εργασίας: Διοικητική ενδυνάμωση στους αθλητικούς οργανισμούς των δήμων Θέμα Διπλωματικής Εργασίας: Διοικητική ενδυνάμωση στους αθλητικούς οργανισμούς των δήμων Του φοιτητή: Πασχαλίδη Ζήση (Α.Μ. 10117) MSM 8 Επιβλέπων Καθηγητής: Κριεμάδης Θάνος Αθήνα, Δεκέμβριος 2011 Δομή

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ Οι άνθρωποι κάνουμε πολύ συχνά ένα μεγάλο και βασικό λάθος, νομίζουμε ότι αυτό που λέμε σε κάποιον άλλον, αυτός το εκλαμβάνει όπως εμείς το εννοούσαμε. Νομίζουμε δηλαδή ότι ο «δέκτης» του μηνύματος το

Διαβάστε περισσότερα

Τακτικές επιπολιτισμού, εθνική ταυτότητα και ψυχολογική επάρκεια μεταναστών εφήβων, ανάλογα με την εθνική καταγωγή

Τακτικές επιπολιτισμού, εθνική ταυτότητα και ψυχολογική επάρκεια μεταναστών εφήβων, ανάλογα με την εθνική καταγωγή Τακτικές επιπολιτισμού, εθνική ταυτότητα και ψυχολογική επάρκεια μεταναστών εφήβων, ανάλογα με την εθνική καταγωγή Βασίλης Παυλόπουλος, Μαρίνα Ντάλλα, Νίκος Τάκης, Φρόσω Μόττη-Στεφανίδη Τομέας Ψυχολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

þÿ ÀÌ Ä º± µä À ¹ ¼ ½

þÿ ÀÌ Ä º± µä À ¹ ¼ ½ Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2016 þÿ ÀÌ Ä º± µä À ¹ ¼ ½ þÿµºà±¹ µåä¹ºì ¹ ¹º ĹºÌ ÃÍÃÄ ¼± þÿãä ½ º±Ä±½µ¼

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Γούδας Θέματα Διάλεξης. Ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για τον όρο Θετική Ανάπτυξη είναι ο παρακάτω:

Μάριος Γούδας Θέματα Διάλεξης. Ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για τον όρο Θετική Ανάπτυξη είναι ο παρακάτω: Ψυχολογία Φυσικής Αγωγής Διάλεξη 1 Θετική Ανάπτυξη μέσω της Φυσικής Αγωγής και του Παιδικού Αθλητισμού Μάριος Γούδας Θέματα Διάλεξης Τι εννοούμε με τον όρο Θετική Ανάπτυξη Φυσική Αγωγή, Παιδικός Αθλητισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 4: Ομάδες και Φορείς Κοινωνικοποίησης Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

Α. Τηλεοπτικές συνήθειες-τρόπος χρήσης των Μ.Μ.Ε.

Α. Τηλεοπτικές συνήθειες-τρόπος χρήσης των Μ.Μ.Ε. 38 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Ένας από τους βασικούς στόχους της παρούσας έρευνας ήταν η εύρεση εκείνων των χαρακτηριστικών των εφήβων τα οποία πιθανόν συνδέονται με τις μελλοντικές επαγγελματικές τους επιλογές. Ως

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Κουτούζης Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αναγνώσεις σε επίπεδα

Μανώλης Κουτούζης Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αναγνώσεις σε επίπεδα Μανώλης Κουτούζης Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Αναγνώσεις σε επίπεδα η έννοια της κουλτούρας στις κοινωνικές επιστήμες αποτελεί μια από τις βασικές εννοιολογικές κατηγορίες για την

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Konstantina Πέμπτη, 13 Ιανουάριος :15 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 23 Ιανουάριος :24

Συντάχθηκε απο τον/την Konstantina Πέμπτη, 13 Ιανουάριος :15 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 23 Ιανουάριος :24 esos.gr Κείμενα της Επιστημονικής Επιτροπής του ΚΕΕ, που αφορούν στην Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου της σχολικής μονάδας Διαδικασία Αυτό αξιολόγησης, απέστειλε το υπ. Παιδείας προς όλες τις Περιφερειακές

Διαβάστε περισσότερα

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Θεωρητικό πλαίσιο και ανάλυση αποτελεσμάτων της πανελλαδικής ποσοτικής έρευνας VPRC Φεβρουάριος 2007 13106 / Διάγραμμα 1 Γενικοί

Διαβάστε περισσότερα

12/11/16. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2

12/11/16. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2 Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2... είναι ένα εκπαιδευτικό θέμα ή ζήτημα που ένας ερευνητής παρουσιάζει και αιτιολογεί σε μία έρευνητική μελέτη θέμα πρόβλημα σκοπός - ερωτήματα Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα»

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

Διευθυντής Σχολείου: Δαυίδ Δαυίδ Συντονίστρια Σχολείου: Δρ Ελένη Δαμιανίδου (Β.Δ.) Υποστηρικτής Π.Ι.: Δρ Παναγιώτης Σάββα

Διευθυντής Σχολείου: Δαυίδ Δαυίδ Συντονίστρια Σχολείου: Δρ Ελένη Δαμιανίδου (Β.Δ.) Υποστηρικτής Π.Ι.: Δρ Παναγιώτης Σάββα Διευθυντής Σχολείου: Δαυίδ Δαυίδ Συντονίστρια Σχολείου: Δρ Ελένη Δαμιανίδου (Β.Δ.) Υποστηρικτής Π.Ι.: Δρ Παναγιώτης Σάββα ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ Διαφορετικότητα μαθητών Εσπερινού: Ενήλικες Διαφορετικά μαθησιακά

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας

Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Αυτό το μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ (ΠΕΣΥΠ) ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η φύση της προκατάληψης (Allport, 1954).

Η φύση της προκατάληψης (Allport, 1954). Η φύση της προκατάληψης (Allport, 1954). Για τον Allport η προκατάληψη αποτελεί το σχηματισμό γνώμης χωρίς να έχουμε επαρκή στοιχεία. Ακόμα και όταν κάποιος επικαλείται επαρκή στοιχεία συχνά συμβαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Επιπολιτισμικό στρες. Θεωρητικά μοντέλα Στρατηγικές αντιμετώπισης Παρεμβαλλόμενες μεταβλητές Ψυχική ανθεκτικότητα

Επιπολιτισμικό στρες. Θεωρητικά μοντέλα Στρατηγικές αντιμετώπισης Παρεμβαλλόμενες μεταβλητές Ψυχική ανθεκτικότητα Επιπολιτισμικό στρες Θεωρητικά μοντέλα Στρατηγικές αντιμετώπισης Παρεμβαλλόμενες μεταβλητές Ψυχική ανθεκτικότητα Στρες Το στρες αφορά στις βιολογικές και ψυχολογικές αντιδράσεις του οργανισμού απέναντι

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας

Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας A. Montgomery Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας Καρολίνα Δουλουγέρη, ΜSc Υποψ. Διαδάκτωρ Σήμερα Αναζήτηση βιβλιογραφίας Επιλογή μεθοδολογίας Ερευνητικός σχεδιασμός Εγκυρότητα και αξιοπιστία

Διαβάστε περισσότερα

Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή

Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή 2016-2017 Βαβαρούτα Κατερίνα Σπυρόπουλος Βασίλης Ψηλοπαναγιώτη Άννα Ψυχομάνη Γεωργία Ριόλος 2016-17 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

Η δημιουργία κι η διατήρηση της φιλικής σχέσης βασίζεται στην ελεύθερη βούληση των ατόμων, χωρίς να επιβάλλεται.

Η δημιουργία κι η διατήρηση της φιλικής σχέσης βασίζεται στην ελεύθερη βούληση των ατόμων, χωρίς να επιβάλλεται. Γράφει η Γεωργία Λάττα Φιλία: Μια εθελοντική σχέση Η δημιουργία κι η διατήρηση της φιλικής σχέσης βασίζεται στην ελεύθερη βούληση των ατόμων, χωρίς να επιβάλλεται. Προϋποθέτει την παρουσία ισχυρού συναισθηματικού

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Σύμφωνα με τον Piaget, η νοημοσύνη είναι ένας δυναμικός παράγοντας ο οποίος οικοδομείται προοδευτικά, έχοντας σαν βάση την κληρονομικότητα, αλλά συγχρόνως

Διαβάστε περισσότερα

Ελεύθερη Έκφραση Απόψεων: Εμπειρική μελέτη σε εργαζόμενους σε οργανισμούς πληροφόρησης

Ελεύθερη Έκφραση Απόψεων: Εμπειρική μελέτη σε εργαζόμενους σε οργανισμούς πληροφόρησης Ελεύθερη Έκφραση Απόψεων: Εμπειρική μελέτη σε εργαζόμενους σε οργανισμούς πληροφόρησης Πτυχιακή Εργασία Λαγογιάννη Ευσταθία (Α.Μ. 11005) Επιβλέπουσα: Δρ Ευτυχία Βραϊμάκη Μάιος, 2017 Κίνητρο& Σκοπός Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Καλλιόπη-Ελένη Τσάφου, Βασίλης Παυλόπουλος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Καλλιόπη-Ελένη Τσάφου, Βασίλης Παυλόπουλος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Καλλιόπη-Ελένη Τσάφου, Βασίλης Παυλόπουλος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών H μελέτη των παραγόντων που συμβάλλουν στην εμφάνιση του κοινωνικού στιγματισμού απέναντι στα άτομα με HIV/AIDS.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995)

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς Γνωστικοί & συναισθηματικοί παράγοντες Γνωστική Ψυχική ευεξία λειτουργία Υγεία & fittness

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Διπλωματική Εργασία ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΙΛΚΟΥ Επιβλέπων καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ 1ης ΕΡΕΥΝΑΣ (1 ο Ερευνητικό Ερώτημα) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας της Β τάξης του Π.Π. ΓΕΛ Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά, με θέμα Ρατσισμός-Ξενοφοβία, τέθηκαν τα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα: 1. Ποιές οι αντιλήψεις των μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητικό Πρόγραμμα Αξιολόγησης των Εσπερινών Σχολών Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής Εκπαίδευσης (2007-2008)

Ερευνητικό Πρόγραμμα Αξιολόγησης των Εσπερινών Σχολών Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής Εκπαίδευσης (2007-2008) Ερευνητικό Πρόγραμμα Αξιολόγησης των Εσπερινών Σχολών Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής Εκπαίδευσης (2007-2008) 1. Ταυτότητα της Έρευνας Ο Τομέας Έρευνας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, μετά από οδηγία του

Διαβάστε περισσότερα

Γονεϊκές αντιλήψεις για τη δομή της παιδικής προσωπικότητας σε Ελλάδα και Κύπρο

Γονεϊκές αντιλήψεις για τη δομή της παιδικής προσωπικότητας σε Ελλάδα και Κύπρο Γονεϊκές αντιλήψεις για τη δομή της παιδικής προσωπικότητας σε Ελλάδα και Κύπρο Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών Ανακοίνωση στο 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας, Λευκωσία,

Διαβάστε περισσότερα

þÿ Ž±¼¹º Í ÃÄ ½ šíàá º±¹ þÿ±¾¹ À Ã Ä Å

þÿ Ž±¼¹º Í ÃÄ ½ šíàá º±¹ þÿ±¾¹ À Ã Ä Å Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2017 þÿ ¹±Çµ Á¹Ã µ½ìâ þÿà»å໹ä¹ã¼¹º Í µá³±ä¹º Í þÿ Ž±¼¹º Í ÃÄ ½ šíàá

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο. Τρόποι χορήγησης: α) Με αλληλογραφία β) Με απευθείας χορήγηση γ) Τηλεφωνικά

Ερωτηματολόγιο. Τρόποι χορήγησης: α) Με αλληλογραφία β) Με απευθείας χορήγηση γ) Τηλεφωνικά Ερωτηματολόγιο Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από μια σειρά ερωτήσεων, οι οποίες έχουν ως στόχο την καταγραφή των απόψεων, γνώσεων ή στάσεων μιας ομάδας ατόμων. Τρόποι συμπλήρωσης: α) άμεσος (ο ίδιος ο

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμός και Ανθρώπινη Ανάπτυξη. Η θεωρία του Piaget Εθνοθεωρίες των γονέων Παιχνίδι και εργασία Σχολική εκπαίδευση και πρακτική αγωγή

Πολιτισμός και Ανθρώπινη Ανάπτυξη. Η θεωρία του Piaget Εθνοθεωρίες των γονέων Παιχνίδι και εργασία Σχολική εκπαίδευση και πρακτική αγωγή Πολιτισμός και Ανθρώπινη Ανάπτυξη Η θεωρία του Piaget Εθνοθεωρίες των γονέων Παιχνίδι και εργασία Σχολική εκπαίδευση και πρακτική αγωγή Η δομική θεωρία του Piaget: Βασικές αρχές Τέσσερα στάδια γνωστικής

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

PROJECT ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ PROJECT 2013-2014 ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΕΝΤΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΡΑΤΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΟΛΥΖΟΣ 1 Με τον όρο επάγγελμα εννοούμε το "είδος της βιοποριστικής εργασίας", δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Prevention Groups With Children and Adolescents

Prevention Groups With Children and Adolescents Prevention Groups With Children and Adolescents ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Α.Μ.: 1057537 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ ΠΜΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2016-2018 Περίληψη Η πρωτογενής πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία. Ενότητα 8: Ηγεσία στις ομάδες. Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Ηγεσία. Ενότητα 8: Ηγεσία στις ομάδες. Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Ηγεσία Ενότητα 8: Ηγεσία στις ομάδες Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση του προβλήματος

Παρουσίαση του προβλήματος Εισαγωγή Κατά τον Martin (2013) ο φίλαθλος χρησιμοποιεί το άθλημα που παρακολουθεί και συγκεκριμένα την ομάδα ή τον αθλητή ως μέσο απόδρασης από τη καθημερινότητα, ως μέσο διασκέδασης, αίσθηση του επιτεύγματος,

Διαβάστε περισσότερα

Προσανατολισμός των Millennials απέναντι στην καριέρα σε περίοδο οικονομικής κρίσης

Προσανατολισμός των Millennials απέναντι στην καριέρα σε περίοδο οικονομικής κρίσης Προσανατολισμός των Millennials απέναντι στην καριέρα σε περίοδο οικονομικής κρίσης Ονοματεπώνυμο: Πανοπούλου Ελένη Σειρά: 13 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Κυριακίδου Ολίβια Δεκέμβριος, 2016 Στόχοι Εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα