Φρόςη τεχνικών ανϊκτηςησ κειμϋνου ςχετικϊ με τον εςωτερικό ϋλεγχο ςτισ ετόςιεσ οικονομικϋσ εκθϋςεισ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Φρόςη τεχνικών ανϊκτηςησ κειμϋνου ςχετικϊ με τον εςωτερικό ϋλεγχο ςτισ ετόςιεσ οικονομικϋσ εκθϋςεισ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΔΙΑΣΜΗΜΑΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΦΙΑΚΨΝ ΠΟΤΔΨΝ «ΠΛΗΡΟΥΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΗ» ΣΜΗΜΑΣΨΝ ΠΛΗΡΟΥΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ Φρόςη τεχνικών ανϊκτηςησ κειμϋνου ςχετικϊ με τον εςωτερικό ϋλεγχο ςτισ ετόςιεσ οικονομικϋσ εκθϋςεισ Μεταπτυχιακό Διπλωματικό Εργαςύα Ρούκη Αγλαΐα ΑΕΜ 460 Εξεταςτικό Επιτροπό Επιβλϋπων: Σπαθήσ Χαράλαμποσ Μϋλη : Κουςενίδησ Δημήτριοσ Σταμέλοσ Ιωάννησ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΜΑΡΣΙΟ 2015

2 ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία κε ζέκα «Χπήζη ηεσνικών ανάκηηζηρ κειμένος ζσεηικά με ηον εζωηεπικό έλεγσο ζηιρ εηήζιερ οικονομικέρ εκθέζειρ» πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηεο απφθηεζεο Μεηαπηπρηαθνχ ηίηινπ ζπνπδψλ θαηά ην αθαδεκατθφ έηνο απφ ην Γηαηκεκαηηθφ Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ «Πιεξνθνξηθή θαη Γηνίθεζε», ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο. θνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη λα ειέγμεη ηε ζπκκφξθσζε σο πξνο ηε λνκνζεζία ηνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ θαη λα παξνπζηάζεη ηελ εθαξκνγή ηνπ θαζψο θαη ησλ θαλνληζκψλ πνπ ηνλ δηέπνπλ, απφ ηηο εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ εηαηξίεο κέζα απφ ηε ρξήζε εξγαιείσλ αλάθηεζεο θεηκέλνπ (Text Retrieval). Γηα ηελ δηελέξγεηα θαη νινθιήξσζε απηήο ηεο κειέηεο ζα ήζεια αξρηθά λα εθθξάζσ ηηο εηιηθξηλείο θαη ζεξκέο επραξηζηίεο κνπ ζηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή ηνπ Σκήκαηνο Οηθνλνκηθψλ Δπηζηεκψλ, θ. παζή Υαξάιακπν γηα ηε ζπλερή θαζνδήγεζε θαη ην ακέξηζην ελδηαθέξνλ πνπ επέδεημε θαζ φιε ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο δηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο. Δπηπιένλ, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηνλ θ. Παπαδφπνπιν Απφζηνιν, Δπίθνπξν θαζεγεηή ηνπ Σκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηά ηνπ γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο κειέηεο απηήο. Σέινο, ην κεγαιχηεξν επραξηζηψ ην νθείισ ζηελ νηθνγέλεηά κνπ γηα ηε ζπλερή παξαθίλεζε φζνλ αθνξά ηε βειηίσζε ηεο κφξθσζήο κνπ, ηελ πίζηε ηνπο ζηηο δπλαηφηεηέο κνπ θαη ηελ παξνρή θάζε κνξθήο ζηήξημεο, ηα νπνία ιεηηνχξγεζαλ ελζαξξπληηθά θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ. 2

3 ΠΕΡΙΛΗΧΗ Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία αζρνιείηαη κε έλα δήηεκα πνπ απαζρνιεί φιεο ηηο εηαηξίεο θαη ηδηαίηεξα ηηο εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ. Πξφθεηηαη γηα ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν, έλα ζχλνιν πνιηηηθψλ, δηαδηθαζηψλ θαη θαζεθφλησλ πνπ έρνπλ πξνιεπηηθφ θαη ζπκβνπιεπηηθφ ραξαθηήξα. Ζ ηήξεζε ηνπ ηκήκαηνο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ θαηέζηε πιένλ ππνρξεσηηθή ηα ηειεπηαία δεθαπέληε ρξφληα ζηελ Διιάδα γηα ηηο εηζεγκέλεο εηαηξίεο, κε ζηφρν ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ πηζαλψλ επηρεηξεκαηηθψλ θηλδχλσλ. ηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο παξνπζηάδεηαη ε ζπνπδαηφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πζηήκαηνο Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ θαζψο θαη ην πιαίζην εθαξκνγήο ηνπ. Ζ έξεπλα εζηηάδεη ζηε αλίρλεπζε ζπγθεθξηκέλσλ θξάζεσλ, ζρεηηθψλ κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν, ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ αιιά θαη ηελ επηηξνπή ειέγρνπ ζηηο εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ. Απψηεξνο ζηφρνο είλαη ε εμέηαζε ηνπ επηπέδνπ ζπκκφξθσζεο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ θιάδσλ ζην πιαίζην ηνπ πζηήκαηνο Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ, φπσο απηφ ππαγνξεχεηαη απφ ην Διιεληθφ πκβνχιην Δηαηξηθήο Γηαθπβέξλεζεο. Ζ έξεπλα δηεμήρζε ζηηο εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο ηνπ έηνπο 2013, ζε δείγκα 114 εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ, ρξεζηκνπνηψληαο εξγαιεία αλάθηεζεο θεηκέλνπ γηα ηνλ εληνπηζκφ ησλ ζρεηηθψλ κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν θξάζεσλ θαζψο θαη ηεο ζπρλφηεηαο αλαθνξάο ηνπο. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο δείρλνπλ ην δηαθνξεηηθφ επίπεδν ζπκκφξθσζεο ησλ δηάθνξσλ επηρεηξεκαηηθψλ θιάδσλ, σο πξνο ηε ιεηηνπξγία ηνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ θαη ησλ κεραληζκψλ ειέγρνπ πνπ δηαηεξνχλ. Λέμεηο Κιεηδηά: εζσηεξηθφο έιεγρνο, εμφξπμε θεηκέλνπ, αλάθηεζε πιεξνθνξηψλ, εηζεγκέλεο εηαηξίεο, εηήζηα δειηία 3

4 Aristotle University of Thessaloniki MSc in Informatics and Management Use of text retrieval techniques, about internal auditing in annual reports Rouki Aglaia Supervisor: Charalambos Spathis ABSTRACT The present thesis, deals with a subject that concerns all the companies and specially those who are enlisted in the Athens Stock Exchange. It is about internal control, a set of policies, procedures and tasks with precautionary and advisory nature. The establishment of internal control department became mandatory the last fifteen years in Greece for the listed companies, aiming for the orderly operation of the company as well as reduction of possible business risks. In the context of this thesis, we present the importance of the internal control system and moreover its general framework. The research is focusing on tracking specific phrases, related to internal control, its operations as well as audit committee, from the annual reports of listed companies. The main purpose is the observation of the level of compliance of the various business sectors in the context of internal control system, as dictated by the Greek Council of Corporate Governance. The research was done in the annual reports of 2013, in a sample of 114 listed companies, using text retrieval tools in order to retrieve the phrases related to internal control as well as their frequency of appearance. The results of this research show us the different levels of compliance among the various business sectors as far as concerns the operations of internal control and its mechanisms. Key-Words: internal control, text mining, information retrieval, listed companies, annual reports. 4

5 ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ ΡΟΛΟΓΟΣ... 2 ΡΕΙΛΘΨΘ... 3 ABSTRACT... 4 ΡΕΙΕΧΟΜΕΝΑ... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : ΕΙΣΑΓΩΓΘ... 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΕΤΘΣΙΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ (Annual Reports) Εταιρίεσ ειςθγμζνεσ ςτο Χρθματιςτιριο Ακθνϊν(Χ.Α) Ο ρόλοσ του Χρθματιςτθρίου Ακθνϊν Υποχρεϊςεισ ειςθγμζνων εταιριϊν Οικονομικζσ Καταςτάςεισ (Financial Statements) Διεκνι Λογιςτικά Ρρότυπα Οικονομικζσ Καταςτάςεισ Οριςμόσ - όλοσ Ετιςιεσ Οικονομικζσ Εκκζςεισ (Annual Reports) Δθλϊςεισ των μελϊν/εκπροςϊπων του Διοικθτικοφ Συμβουλίου Ετιςια ζκκεςθ του διοικθτικοφ ςυμβουλίου Ετιςιεσ οικονομικζσ καταςτάςεισ Ζκκεςθ ελζγχου ανεξάρτθτου ορκωτοφ ελεγκτι λογιςτι Στοιχεία και πλθροφορίεσ χριςθσ Ρλθροφορίεσ άρκρου 10 Ν.3401/ Διακεςιμότθτα οικονομικϊν καταςτάςεων Εςωτερικόσ ζλεγχοσ (Internal Auditing) Οριςμόσ Θεςμικό Ρλαίςιο Ρλαίςιο Συςτιματοσ Εςωτερικοφ Ελζγχου Επιτροπι Ελζγχου (Audit Committee) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : ΕΞΟΥΞΘ ΚΕΙΜΕΝΩΝ (Text Mining) Οριςμόσ - Σκοπόσ Κατθγορίεσ Εξαγωγι Χαρακτθριςτικϊν Γνωριςμάτων (Feature Extraction) Αναηιτθςθ και ανάκτθςθ (Search and Retrieval) Κατθγοριοποίθςθ (Classification) Ομαδοποίθςθ (Clustering) Εξαγωγι περίλθψθσ (Summarization)

6 3.2.6 Συςχετίςεισ (Associations) Απεικόνιςθ (Visualization) Βιματα Ανάκτθςθ Ρλθροφοριϊν (Information Retrieval) Θ Διαδικαςία Ανάκτθςθσ Ρλθροφοριϊν ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο : ΑΝΑΣΚΟΡΘΣΘ ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑΣ Ειςαγωγι Οικονομικζσ καταςτάςεισ Επιχειριςεων Συςτιματα Στιριξθσ Αποφάςεων (DSS) και Εξόρυξθ Κειμζνου Θ Γλϊςςα των ετιςιων οικονομικϊν εκκζςεων Εργαλεία Εξόρυξθσ Κειμζνου Ανάλυςθ Αντιςτοιχιϊν (Correspondence Analysis) Ανάλυςθ Δικτφων (Network Analysis) Συνδυαςμόσ μεκόδων για ανάλυςθ δεδομζνων κειμζνου Γραφικι Αναπαράςταςθ Οικονομικϊν Καταςτάςεων Εννοιολογικά Γραφιματα (Conceptual Graphs) Self Organized Maps (SOMs) Ερωτιματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο : ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΕΥΝΑΣ Ειςαγωγι Δείγμα Εξεταηόμενεσ Εταιρίεσ Διαδικαςία Ζρευνασ PHiSearch ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο : ΑΡΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΕΥΝΑΣ Ανάλυςθ Αποτελεςμάτων Εςωτερικόσ Ζλεγχοσ Σφςτθμα Εςωτερικοφ Ελζγχου Μονάδα Εςωτερικοφ Ελζγχου Υπθρεςία Εςωτερικοφ Ελζγχου Διεφκυνςθ Εςωτερικοφ Ελζγχου Επιτροπι Ελζγχου Ελεγκτικι Επιτροπι / Επιτροπι Ελζγχου Εςωτερικόσ Ελεγκτισ Ανεξαρτθςία Ελεγκτικισ Επιτροπισ/Εςωτερικοφ Ελεγκτι

7 6.3.4 Ελεγκτικοί Μθχανιςμοί/Διαδικαςίεσ Λειτουργίεσ Διαχείριςθ Κινδφνων Ορκι λειτουργία πλθροφοριακϊν ςυςτθμάτων Δικλείδεσ αςφαλείασ Ζγγραφεσ αναφορζσ/εκκζςεισ Αξιοπιςτία/Εγκυρότθτα οικονομικϊν καταςτάςεων Συνολικά Αποτελζςματα ανά Κλάδο Κεφάλαιο 7 Ο : Συμπεράςματα Γενικά Συμπεράςματα Ρεριοριςμοί Ζρευνασ Ρροτάςεισ Βιβλιογραφία ΡΑΑΤΘΜΑ

8 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 1 Ο : ΕΙΑΓΨΓΗ ηε ζχγρξνλε πξαγκαηηθφηεηα νη επηρεηξήζεηο ιεηηνπξγνχλ κέζα ζε έλα πνιχπινθν θαη αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ ην νπνίν ελέρεη εζσηεξηθέο θαη εμσηεξηθέο απεηιέο. Ο εζσηεξηθφο έιεγρνο ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη κηα αλεμάξηεηε θαη αληηθεηκεληθή δηαδηθαζία ε νπνία δηαζθαιίδεη ηηο βαζηθέο αξρέο ηεο εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, ζπκβάιιεη ζηελ πξφιεςε θαη αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ, εμαζθαιίδεη ηε ζπκκφξθσζε σο πξνο ηε λνκνζεζία θαη ηελ αμηνπηζηία ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο πιεξνθφξεζεο. Πξφθεηηαη γηα έλαλ βαζηθφ παξάγνληα ν νπνίνο πξνζζέηεη αμία θαη βειηηψλεη ηε ιεηηνπξγία ησλ ζχγρξνλσλ επηρεηξήζεσλ θαη νξγαληζκψλ. Ζ ζεκαζία ηνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ γηα ηηο επηρεηξήζεηο επηβεβαηψλεηαη θαη απφ ηελ εγρψξηα θαη δηεζλή λνκνζεζία, ε νπνία ππνρξεψλεη ηηο εηζεγκέλεο εηαηξίεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ λα δηαζέηνπλ Σκήκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ, δηαζθαιίδνληαο ηελ αλεμαξηεζία ηνπ εζσηεξηθνχ ειεγθηή θαζψο θαη ησλ ειεγθηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Οη εζσηεξηθνί ειεγθηέο ζα πξέπεη λα αλαδεηήζνπλ κεζφδνπο γηα ηελ αλάιπζε εμαηξεηηθά πνιχπινθσλ αιιειεπηδξάζεσλ ηεο επηρείξεζεο κε ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο, ηεο θνξνινγίαο, ηεο πνιηηηθήο, ηεο λνκνζεζίαο. Οη ινγηζηηθνί έιεγρνη πιένλ είλαη πην ζπζηεκαηηθνί θαη πεξηιακβάλνπλ φιν θαη πην εθηελή θαη ζχλζεηα ζχλνια δεδνκέλσλ. Οη κέζνδνη εμφξπμεο θεηκέλνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα εμαγσγήο πιεξνθνξηψλ θαη ζηνηρείσλ κέζα απφ κηα ηεξάζηηα πνζφηεηα ειεθηξνληθψλ πιεξνθνξηψλ. Πξφθεηηαη γηα πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο ηφζν γηα ηα ζηειέρε πνπ είλαη ππεχζπλα γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ φζν θαη γηα ηνπο κεηφρνπο, ηνπο νηθνλνκηθνχο αλαιπηέο, ηνπο αληαγσληζηέο. ηφρνο ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε ηνπ πιαηζίνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ φπσο απηφ ππαγνξεχεηαη απφ ην Διιεληθφ πκβνχιην Δηαηξηθήο Γηαθπβέξλεζεο αιιά θαη ν έιεγρνο ηεο ζπκκφξθσζεο ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ ζην Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ, κε ην ππάξρνλ πιαίζην. Ζ δηεμαγσγή ηεο παξνχζαο κειέηεο πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε δηεξεχλεζε ηεο ζπρλφηεηαο εκθάληζεο νξηζκέλσλ θξάζεσλ ζρεηηθψλ κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ, κέζσ ηεο ρξήζε εξγαιείσλ αλάθηεζεο θεηκέλνπ, αλνηθηνχ θψδηθα. Πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ παξνχζα εξγαζία, κέζα απφ 114 εηήζηα δειηία εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ δηεξεπλάηαη ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο θξάζεσλ ζρεηηθψλ κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν, ηελ επηηξνπή ειέγρνπ αιιά θαη ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ. 8

9 Ζ δνκή ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ε νπνία απνηειείηαη απφ επηά θεθάιαηα έρεη σο εμήο: ην πξψην θεθάιαην, παξνπζηάδεηαη ν ζηφρνο ηεο εξγαζίαο θαζψο θαη κηα ζχληνκε εηζαγσγή ζε απηή. ην δεχηεξν θεθάιαην, παξαηίζεληαη εηζαγσγηθέο έλλνηεο θαη ζεσξεηηθά ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηηο εηζεγκέλεο εηαηξίεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αμηψλ Αζελψλ, κε ηηο εηήζηεο εθζέζεηο, ηε δήισζε εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο θαη ην πιαίζην εζσηεξηθνχ ειέγρνπ. ην ηξίην θεθάιαην, παξνπζηάδεηαη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ζρεηηθά κε ηελ εμφξπμε θεηκέλνπ (text mining) θαη ησλ ζρεηηθψλ θιάδσλ αλάθηεζεο θεηκέλνπ. ην ηέηαξην θεθάιαην, παξαηίζεηαη ε αλαζθφπεζε ηεο ππάξρνπζαο βηβιηνγξαθίαο ζρεηηθά κε ηελ ρξήζε ηερληθψλ εμφξπμεο θεηκέλνπ ζε εηήζηεο εθζέζεηο. ην πέκπην θεθάιαην, παξνπζηάδεηαη ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο. Γίλνληαη ζηνηρεία γηα ην δείγκα πνπ εμεηάζηεθε θαζψο θαη γηα ηα εξγαιεία αλνηθηνχ θψδηθα πνχ ρξεζηκνπνηήζεθαλ. ην έθην θεθάιαην, πξνβάιινληαη θαη αλαιχνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, κέζα απφ δηαγξάκκαηα θαη πίλαθεο. Σέινο ζην έβδνκν θεθάιαην, θαηαγξάθνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο, νη πεξηνξηζκνί πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηε δηεμαγσγή ηεο θαζψο θαη θάπνηεο ππνδείμεηο γηα κειινληηθή έξεπλα. 9

10 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2 Ο : ΕΣΗΙΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΕΚΘΕΕΙ (Annual Reports) 2.1 Εταιρύεσ ειςηγμϋνεσ ςτο Φρηματιςτόριο Αθηνών(Φ.Α) Σν Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ( Athens Stock Exchange) απνηειεί κηα νξγαλσκέλε αγνξά, αλαγλσξηζκέλε απφ ην ειιεληθφ θξάηνο, ζηελ νπνία δηελεξγνχληαη βάζεη ζεζκνζεηεκέλσλ θαλφλσλ, αγνξαπσιεζίεο θηλεηψλ αμηψλ ( κεηνρέο, ηξαπεδηθά ή εκπνξηθά νκφινγα, νκνινγίεο). Σν Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ απνηειεί αλψλπκε εηαηξία (Α.Δ) ε νπνία πξνέθπςε απφ ηε ζπγρψλεπζε, ην επηέκβξην ηνπ 2002, ηνπ Υξεκαηηζηεξίνπ Αμηψλ Αζελψλ Α.Δ. θαη ηνπ Υξεκαηηζηεξίνπ Παξαγψγσλ Αζελψλ Α.Δ Ο ρόλοσ του Φρηματιςτηρύου Αθηνών Ο ζθνπφο ηνπ Υξεκαηηζηεξίνπ Αζελψλ είλαη ε νξγάλσζε θαη ππνζηήξημε ηεο ιεηηνπξγίαο αγνξψλ αμηψλ, παξαγψγσλ θαζψο θαη άιισλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ κέζσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ν νηθνλνκηθφο ξφινο ησλ ρξεκαηηζηεξίσλ είλαη: Ζ δπλαηφηεηα άληιεζεο θεθαιαίσλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο. Ζ δπλαηφηεηα ησλ απνηακηεπηψλ λα επελδχζνπλ ζε δηάθνξνπο ηίηινπο. Ζ δηακφξθσζε ησλ ηηκψλ κε βάζε ην λφκν ηεο δήηεζεο θαη ηεο πξνζθνξάο. Πεξηνξίδνληαο έηζη ηελ πηζαλφηεηα δεκηνπξγίαο ηερλεηψλ ηηκψλ Ζ δηεπθφιπλζε ησλ ζπλαιιαγψλ θαζψο νη εθπξφζσπνη ηεο δήηεζεο θαη πξνζθνξάο βξίζθνληαη ζηνλ ίδην ηφπν δηαπξαγκάηεπζεο. (Ννχιαο, 2006) Τποχρεώςεισ ειςηγμϋνων εταιριών Γηα ηηο εηαηξίεο πνπ είλαη εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ πξνβιέπνληαη θάπνηεο ππνρξεψζεηο νη νπνίεο αθνξνχλ (Ννχιαο, 2006): Γεκνζίεπζε νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ. Τπνβνιή εμακεληαίαο έθζεζεο ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν ρξήζεο ησλ θεθαιαίσλ θαη Σελ πνξεία ηνπ επελδπηηθνχ ζρεδίνπ. Γεκνζίεπζε ζε εηήζηα βάζε ηνπ ζπλφινπ ησλ κεηνρψλ θαη δηθαησκάησλ πνπ θαηέρνπλ ηα κέιε ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ θαζψο θαη ησλ δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ. 10

11 2.2 Οικονομικϋσ Καταςτϊςεισ (Financial Statements) Οη επηρεηξήζεηο σο νηθνλνκηθέο κνλάδεο νθείινπλ λα γλσζηνπνηνχλ ζηελ θνηλσλία νξηζκέλεο πιεξνθνξίεο νη νπνίεο απνηππψλνπλ ηελ νηθνλνκηθή ηνπο εηθφλα. Απηή ε ινγηζηηθή απνηχπσζε είλαη αλαγθαία γηα ηε δηελέξγεηα εθηηκήζεσλ θαη ηε ιήςε απνθάζεσλ, ηφζν απφ ηε δηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο φζν θαη απφ ηα ελδηαθεξφκελα κέξε- κέηνρνη, ππνςήθηνη επελδπηέο, ηξάπεδεο. Γηα ην ζθνπφ απηφ νη δηνηθήζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ ππνρξενχληαη ζχκθσλα κε ηνλ Ν. 3556/2007 λα ζπληάζζνπλ ηηο ιεγφκελεο, νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο. Απηέο δηαθξίλνληαη ζε: α) Δηήζηεο, β) Δμακεληαίεο θαη γ) Σξηκεληαίεο. ηελ παξνχζα εξγαζία ζα αζρνιεζνχκε κε ηηο Δηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο ησλ εηζεγκέλσλ ζην Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ (Υ.Α) εηαηξηψλ Διεθνό Λογιςτικϊ Πρότυπα Οικονομικϋσ Καταςτϊςεισ Απφ 1/1/2005 ζε φιεο ηηο Δπξσπατθέο ρψξεο, νη επηρεηξήζεηο πνπ είλαη εηζεγκέλεο ζηα ρξεκαηηζηήξηα ππνρξενχληαη λα εθαξκφδνπλ έλα ζχλνιν ινγηζηηθψλ αξρψλ, θαλφλσλ θαη πνιηηηθψλ γηα ηε ζχληαμε θαη παξνπζίαζε ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπο απνηειεζκάησλ. Απηέο νη αξρέο θαη θαλφλεο νλνκάδνληαη Γηεζλή Λνγηζηηθά Πξφηππα (International Accounting Standards) - Γ.Λ.Π. Με ηελ ηήξεζε θαη εθαξκνγή ησλ Γ.Λ.Π νη ρξεκαηννηθνλνκηθέο πιεξνθνξίεο ησλ εηαηξηψλ, κειψλ ηεο Δπξσπατθήο έλσζεο, γίλνληαη ζπγθξίζηκεο ηφζν ζε ηνπηθφ επίπεδν φζν θαη ζε δηεζλέο Οριςμόσ - Ρόλοσ Οη νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο απνηεινχλ ηελ επίζεκε θαηαγξαθή ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη επίδνζεο κηαο νηθνλνκηθήο νληφηεηαο. Πξφθεηηαη γηα γξαπηέο εθζέζεηο νη νπνίεο πξνζδηνξίδνπλ ηελ νηθνλνκηθή δχλακε, ηελ απφδνζε θαη ηε ξεπζηφηεηα ηεο εηαηξίαο (Αιεθαληήο, 1998). Ζ ρξεζηκφηεηα πνπ πξνζθέξεη ε έθδνζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ εληνπίδεηαη (Αιεθαληήο, 1998): ηνλ θαζνξηζκφ ηεο θεξεγγπφηεηαο ηεο εηαηξίαο, δειαδή ηεο δπλαηφηεηάο ηεο λα εμνθιήζεη ηα ρξέε ηεο. ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ηθαλφηεηαο κηαο επηρείξεζεο λα δεκηνπξγεί ηακηαθά δηαζέζηκα, θαζψο επίζεο θαη ησλ πεγψλ θαη ησλ ηξφπσλ ρξεζηκνπνίεζεο ησλ ελ ιφγσ κεηξεηψλ. 11

12 ηνλ εληνπηζκφ πηζαλψλ απεηιψλ ζε ζέκαηα απνδνηηθφηεηαο θαη θεξδνθνξίαο. ηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο δηαρείξηζεο ησλ πφξσλ απφ ηε δηνίθεζε ηεο εηαηξίαο. Οη νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ηα αθφινπζα ζηνηρεία ηεο επηρείξεζεο: I. Σακεηαθέο ξνέο II. Πεξηνπζηαθά ζηνηρεία III. Τπνρξεψζεηο IV. Καζαξή ζέζε V. Ίδηα θεθάιαηα VI. Έζνδα θαη έμνδα. 2.3 Ετόςιεσ Οικονομικϋσ Εκθϋςεισ (Annual Reports) Ζ εηήζηα νηθνλνκηθή έθζεζε απνηειεί κηα νινθιεξσκέλε εηθφλα ηεο επηρείξεζεο, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηεο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο πξνεγνχκελεο ρξνληάο. χκθσλα κε ηνλ Νόμο 3556/2007 ε εηήζηα νηθνλνκηθή έθζεζε δεκνζηνπνηείηαη εληφο ηξηψλ (3) κελψλ απφ ηε ιήμε θάζε νηθνλνκηθήο ρξήζεο. Δπηπξφζζεηα πξέπεη λα βξίζθεηαη ζηε δηάζεζε ηνπ επελδπηηθνχ θνηλνχ γηα δηάζηεκα ηνπιάρηζηνλ πέληε (5) εηψλ. Ζ εηήζηα νηθνλνκηθή έθζεζε πεξηιακβάλεη ηα εμήο πεδία: 1. Γειψζεηο ησλ κειψλ/εθπξνζψπσλ ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ 2. Δηήζηα έθζεζε ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ 3. Διεγκέλεο εηήζηεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο 4. Έθζεζε ειέγρνπ αλεμάξηεηνπ νξθσηνχ ειεγθηή ινγηζηή 5. ηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο ρξήζεο 6. Πιεξνθνξίεο άξζξνπ 10 Ν.3401/ Γηαζεζηκφηεηα νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ Δηλώςεισ των μελών/εκπροςώπων του Διοικητικού υμβουλύου χκθσλα κε ηνλ Νόμο 3556/2007 άξζξν 4 παξάγξαθνο 2, ε εηαηξία ππνρξενχηαη λα ζπκπεξηιάβεη ζηελ εηήζηα νηθνλνκηθή έθζεζε ηηο δειψζεηο ησλ κειψλ ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ ή ησλ λφκηκσλ εθπξνζψπσλ ηνπο πεξί αιήζεηαο ησλ φζσλ πεξηγξάθνληαη ζηελ έθζεζε. 12

13 Ζ δήισζε αθνξά ηελ νξζφηεηα: Σσλ οικονομικών καηαζηάζεων θαη ησλ ζηνηρείσλ πνπ αλαιχνληαη ζε απηέο, ηα ζηνηρεία ηνπ ελεξγεηηθνχ θαη παζεηηθνχ, ηελ θαζαξή ζέζε, θαη ηα απνηειέζκαηα ρξήζεο ηνπ εθδφηε θαζψο θαη ησλ ελνπνηεκέλσλ εηαηξηψλ (ζε πεξίπησζε πνπ ππάξρνπλ) Σεο έκθεζηρ ηος διοικηηικού ζςμβοςλίος θαη ησλ φζσλ αλαιχνληαη ζε απηή, εμειίμεηο, επηδφζεηο θαη ζέζε ηνπ εθδφηε (θαη ησλ ελνπνηεκέλσλ εηαηξηψλ, αλ ππάξρνπλ) θαζψο θαη ησλ θπξηφηεξσλ αβεβαηνηήησλ θαη θηλδχλσλ πνπ αληηκεησπίδεη. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη δειψζεηο ππνγξάθνληαη, κε νλνκαηεπψλπκν θαη ηδηφηεηα απφ: Σνλ πξφεδξν ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ ηνπ εθδφηε ή ηνλ αλαπιεξσηή ηνπ Σνλ δηεπζχλνληα ή εληεηαικέλν ζχκβνπιν θαη, ζε πεξίπησζε πνπ δελ ππάξρεη ηέηνηνο ζχκβνπινο ή ε ηδηφηεηά ηνπ ζπκπίπηεη κε εθείλε ησλ αλσηέξσλ πξνζψπσλ, έλα κέινο ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ ηνπ εθδφηε πνπ νξίδεηαη απφ απηφ Έλα αθφκα κέινο ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ ηνπ εθδφηε, πνπ νξίδεηαη απφ απηφ Ετόςια ϋκθεςη του διοικητικού ςυμβουλύου χκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ησλ Νόμων 2190/1920 θαζψο θαη 3556/2007 ε εηαηξία ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιάβεη ζηελ εηήζηα νηθνλνκηθή έθζεζε πνπ ζπληάζζεη, πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ηελ νηθνλνκηθή ηεο θαηάζηαζε θαζψο θαη ηελ εμέιημε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα νη πιεξνθνξίεο απηέο, κε δηαθνξνπνίεζε αλάινγα κε ην αληηθείκελν θαη ηνλ θιάδν ηεο θάζε εηαηξίαο αθνξνχλ : I. Δπηζθόπεζε δξαζηεξηνηήησλ θαη Φξεκαηννηθνλνκηθή ζέζε Υξεκαηννηθνλνκηθνί δείθηεο Καζαξά απνηειέζκαηα EBITDA Κχθινο εξγαζηψλ Κεθαιαηαθή επάξθεηα Μηθηά θέξδε Υξεκαηννηθνλνκηθά θαη επελδπηηθά απνηειέζκαηα Σακεηαθέο ξνέο 13

14 II. Σεκαληηθά γεγνλόηα ηξέρνπζαο ρξήζεο Αθνξά γεγνλφηα ε εμέιημε ησλ νπνίσλ ήηαλ θαζνξηζηηθή γηα ηελ πνξεία ηεο εηαηξίαο ηελ ηξέρνπζα ρξνληά. Δπηπιένλ, ηε ιήςε απνθάζεσλ απφ ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην νη νπνίεο κπνξεί λα αθνξνχλ ηα εμήο ζέκαηα : Αγνξά θαη πψιεζε κεηνρψλ Δμαγσγέο Αιιαγέο ζηε ζχζηαζε ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ Ίδξπζε-ζπγρψλεπζε ζπγαηξηθψλ Ννκηθέο ππνζέζεηο III. Κπξηόηεξνη θίλδπλνη θαη αβεβαηόηεηεο Πξφθεηηαη γηα επεμήγεζε ησλ παξαγφλησλ νη νπνίνη νδεγνχλ ζηε δεκηνπξγία επηρεηξεκαηηθψλ θηλδχλσλ γηα ηελ εθάζηνηε εηζεγκέλε εηαηξία αλάινγα κε ηνλ θιάδν πνπ αζρνιείηαη. Αθφκα παξαηίζεληαη ηα νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα απηψλ ησλ επηρεηξεκαηηθψλ θηλδχλσλ αιιά θαη ν ηξφπνο, κεζνδνινγία δηαρείξηζήο ηνπο. Δλδεηθηηθνί επηρεηξεκαηηθνί θίλδπλνη θαη αβεβαηφηεηεο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη εηαηξίεο είλαη: Πηζησηηθφο θίλδπλνο πλαιιαγκαηηθφο θίλδπλνο Λεηηνπξγηθφο θίλδπλνο Κίλδπλνο ξεπζηφηεηαο Κίλδπλνο δηαθχκαλζεο επηηνθίσλ Αληαγσληζκφο IV. Πξνβιεπόκελε πνξεία θαη εμέιημε γηα ηελ επόκελε ρξήζε Πξνβάιινληαη νη παξάγνληεο νη νπνίνη επεξεάδνπλ άκεζα ή έκκεζα ηηο πξννπηηθέο θαη ηελ πνξεία ηεο εηαηξίαο ή νκίινπ εηαηξηψλ (εμέιημε εγρψξηαο θαη δηεζλνχο νηθνλνκίαο θαη απνηειέζκαηα απηήο). Αθφκε ηίζεληαη απφ ηελ εηαηξία νη ζηφρνη θαη νη πξννπηηθέο ηεο γηα ηελ επφκελε νηθνλνκηθή ρξήζε. V. Σπλαιιαγέο ζπλδεδεκέλσλ κεξώλ Παξαηίζεληαη ελδνεηαηξηθέο ζπλαιιαγέο θαζψο θαη ζπλαιιαγέο κεηαμχ ζπγαηξηθψλ θαη θνηλνπξαμηψλ (φηαλ πξφθεηηαη γηα φκηιν εηαηξηψλ) αιιά θαη ζπλαιιαγέο κε ινηπά ζπλδεφκελα κέξε (πειάηεο, πξνκεζεπηέο). Οη ζπλαιιαγέο απηέο αθνξνχλ: Έζνδα/ Έμνδα 14

15 Απαηηήζεηο/Τπνρξεψζεηο Μεξίζκαηα Πσιήζεηο/ Αγνξέο αγαζψλ, ππεξεζηψλ θαη παγίσλ Δθθξεκή ελδνεηαηξηθά ππφινηπα Ακνηβέο κειψλ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ θαη ζηειερψλ VI. Γήισζε εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο Με βάζε ην άξζξν 43 Α, παξάγξαθνο 3 ηνπ Νόμος 2190/1920, νη εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ εηαηξίεο, ππνρξενχληαη λα ζπκπεξηιάβνπλ ζηελ εηήζηα νηθνλνκηθή έθζεζε θαη ηε δήισζε εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο. Ωο «εηαηξηθή δηαθπβέξλεζε» λνείηαη έλα ζχζηεκα αξρψλ θαη πξαθηηθψλ βάζεη ηνπ νπνίνπ νξγαλψλεηαη, ιεηηνπξγεί θαη δηνηθείηαη κηα εηαηξία, ψζηε λα δηαθπιάζζνληαη θαη ηθαλνπνηνχληαη ηα έλλνκα ζπκθέξνληα φισλ φζσλ ζπλδένληαη κε απηή. χκθσλα κε ην άξζξν 2, παξάγξαθνο 2 ηνπ Νόμος 3873/2010 ε δήισζε εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο πεξηιακβάλεη ηνπιάρηζηνλ ηα εμήο πιεξνθνξηαθά ζηνηρεία ζρεηηθά κε: Σνλ κώδικα εηαιπικήρ διακςβέπνηζηρ ζηνλ νπνίν ππάγεηαη ε εηαηξεία ή ηνλ νπνίν έρεη απνθαζίζεη λα εθαξκφδεη, θαζψο θαη ηνλ ηφπν ζηνλ νπνίν είλαη δηαζέζηκν ζην θνηλφ ην ζρεηηθφ θείκελν Σηο ππακηικέρ εηαιπικήρ διακςβέπνηζηρ πνπ εθαξκφδεη ε εηαηξεία επηπιένλ ησλ πξνβιέςεσλ ηνπ λφκνπ, θαζψο θαη παξαπνκπή ζηνλ ηφπν φπνπ ηηο έρεη δεκνζηνπνηήζεη Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζςζηημάηων εζωηεπικού ελέγσος και διασείπιζηρ κινδύνων ηεο εηαηξείαο ζε ζρέζε κε ηε δηαδηθαζία ζχληαμεο ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ Σα πιεξνθνξηαθά ζηνηρεία γηα ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηηρ γενικήρ ζςνέλεςζηρ ηων μεηόσων θαη ηηο βαζηθέο εμνπζίεο ηεο, θαζψο θαη πεξηγξαθή ησλ δηθαησκάησλ ησλ κεηφρσλ θαη ηνπ ηξφπνπ άζθεζήο ηνπο Σε ζχλζεζε θαη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ Διοικηηικού Σςμβοςλίος θαη ηπρφλ άιισλ δηνηθεηηθψλ, δηαρεηξηζηηθψλ ή επνπηηθψλ νξγάλσλ ή επηηξνπψλ ηεο εηαηξείαο Σα πληποθοπιακά ζηοισεία πνπ απαηηνχληαη θαηά ην άξζξν 10 παξάγξαθνο 1 ηεο νδεγίαο 2004/25/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ Αλ ε εηαηξεία απνθιίλεη απφ ηνλ θψδηθα εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, ζηνλ νπνίν ππάγεηαη ή ηνλ νπνίν εθαξκφδεη, ε δήισζε εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο 15

16 πεξηιακβάλεη πεπιγπαθή ηηρ απόκλιζηρ κε αλαθνξά ζηα ζρεηηθά κέξε ηνπ θψδηθα εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο θαη αηηηνιφγεζε ηεο απφθιηζεο απηήο. VII. Δπεμεγεκαηηθή έθζεζε ηνπ Γηνηθεηηθνύ Σπκβνπιίνπ χκθσλα κε ηελ παξάγξαθν 7 ηνπ άξζξνπ 4 ηνπ Νφκνπ 3556/2007 ε έθζεζε πνπ θαηαξηίδεη ην δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ πεξηιακβάλεη αλαιπηηθέο πιεξνθνξίεο αλαθνξηθά κε: Γηάξζξσζε κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηεο εηαηξίαο Πεξηνξηζκνχο κεηαβίβαζεο κεηνρψλ εκαληηθέο άκεζεο ή έκκεζεο ζπκκεηνρέο Μεηνρέο παξέρνπζεο εηδηθά δηθαηψκαηα ειέγρνπ Πεξηνξηζκνχο δηθαησκάησλ ςήθνπ πκθσλίεο κεηαμχ κεηφρσλ ηεο εηαηξίαο Καλφλεο δηνξηζκνχ ή αληηθαηάζηαζεο ησλ κειψλ ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ θαη Σξνπνπνίεζεο ηνπ θαηαζηαηηθνχ Αξκνδηφηεηα ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ γηα ηελ έθδνζε λέσλ κεηνρψλ ή αγνξά ηδίσλ κεηνρψλ εκαληηθέο ζπκθσλίεο πνπ ηίζεληαη ζε ηζρχ, ηξνπνπνηνχληαη ή ιήγνπλ ζε πεξίπησζε αιιαγήο ειέγρνπ θαηφπηλ δεκφζηαο πξφηαζεο πκθσλίεο κε κέιε ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ή ην πξνζσπηθφ ηεο εηαηξίαο Ετόςιεσ οικονομικϋσ καταςτϊςεισ Οη βαζηθνί ηχπνη νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ, πνπ ζπλαληψληαη θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο είλαη ( Ο Ηζνινγηζκφο (Balance Sheet) Ζ Καηάζηαζε Απνηειεζκάησλ Υξήζεο (Income statement) Ζ Καηάζηαζε Σακεηαθψλ Ρνψλ (Cash flow statement) Ζ Καηάζηαζε Μεηαβνιψλ Ηδίσλ Κεθαιαίσλ (Statement of changes in equity) εκεηψζεηο ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ (Notes) Έκθεςη ελϋγχου ανεξϊρτητου ορκωτού ελεγκτό λογιςτό χκθσλα κε ην άξζξν 135 ηνπ Νόμος 2190/1920 νη εηαηξίεο πνπ ζπληάζζνπλ εηήζηεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο, ζχκθσλα κε ηα Γηεζλή ινγηζηηθά πξφηππα, ππνρξενχληαη λα ππνβάιινπλ ηηο θαηαζηάζεηο απηέο ζε έιεγρν απφ Οξθσηνχο Διεγθηέο Λνγηζηέο. Ζ έθζεζε απηή απεπζχλεηαη πξνο ηνπο κεηφρνπο ηεο εθάζηνηε εηαηξίαο ή νκίινπ εηαηξηψλ θαη πεξηιακβάλεη θπξίσο ηα εμήο πεδία: 16

17 Έθζεζε επί ησλ εηαηξηθψλ θαη ελνπνηεκέλσλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ Δπζχλε ηεο δηνίθεζεο γηα ηηο εηαηξηθέο θαη ελνπνηεκέλεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο Δπζχλε ειεγθηή Γλψκε Αλαθνξά επί άιισλ λνκηθψλ θαη θαλνληζηηθψλ ζεκάησλ Τπνγξάθεηαη απφ ηνλ/ηνπο ειεγθηέο κε πιήξε αλαθνξά ησλ ζηνηρείσλ ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο ηαπηφηεηαο θαζψο θαη ηεο ειεγθηηθήο εηαηξίαο ζηελ νπνία εξγάδνληαη τοιχεύα και πληροφορύεσ χρόςησ Με βάζε ην άξζξν 135 ηνπ Νόμος 2190/1920, νη εηήζηεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο πεξηιακβάλνπλ πίλαθεο κε ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο ηεο εθάζηνηε ρξήζεο, νη νπνίνη ζηνρεχνλ ζηε γεληθή ελεκέξσζε γηα ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο εηαηξίαο ή ηνπ νκίινπ εηαηξηψλ. Σα ζηνηρεία θαη νη πιεξνθνξίεο πνπ αλαθέξνληαη, αθνξνχλ: ηνηρεία ηεο επηρείξεζεο χλζεζε Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηνηρεία θαηάζηαζεο νηθνλνκηθήο ζέζεο ηνηρεία θαηάζηαζεο ζπλνιηθψλ εζφδσλ ηνηρεία θαηάζηαζεο ηακεηαθψλ ξνψλ ηνηρεία θαηάζηαζεο κεηαβνιψλ ηδίσλ θεθαιαίσλ Πξφζζεηα ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο Πληροφορύεσ ϊρθρου 10 Ν.3401/2005 Σν έγγξαθν απηφ αθνξά αλαθνηλψζεηο θαη γλσζηνπνηήζεηο νη νπνίεο δεκνζηεχζεθαλ ή θαηέζηεζαλ δηαζέζηκεο ζην θνηλφ απφ ηελ εηαηξία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθάζηνηε ρξήζεο. Αλαθέξεηαη αθφκε, ν δηαδηθηπαθφο ηφπνο φπνπ είλαη αλαξηεκέλεο, ζηνλ επίζεκν δηαδηθηπαθφ ρψξν ηνπ Υξεκαηηζηεξίνπ Αζελψλ θαη ηεο εηαηξίαο. Οη αλαθνηλψζεηο αθνξνχλ ηηο θηλεηέο αμίεο, ηνπο εθδφηεο, θαζψο θαη ηηο αγνξέο θηλεηψλ αμηψλ ζηηο νπνίεο είλαη εηζεγκέλεο γηα δηαπξαγκάηεπζε Διαθεςιμότητα οικονομικών καταςτϊςεων Αλαθέξεηαη ε ειεθηξνληθή δηεχζπλζε ηεο εηαηξίαο φπνπ είλαη αλαξηεκέλεο, νη εηήζηεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο ηεο εηαηξίαο ή ηνπ νκίινπ, ε έθζεζε ειέγρνπ ησλ νξθσηψλ ινγηζηψλ θαη ε έθζεζε δηαρείξηζεο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ. 17

18 2.4 Εςωτερικόσ ϋλεγχοσ (Internal Auditing) Οη έιεγρνη ζηνπο νπνίνπο ππνβάιιεηαη κηα εηαηξία κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ αλάινγα κε ην άηνκν πνπ ηνπο δηελεξγεί θαη ηε ζρέζε εξγαζίαο ηνπ κε ηνλ ειεγρφκελν θνξέα ζηηο εμήο ηξείο κνξθέο (Παπαζηάζεο, 2014) Δζσηεξηθνί: Οξγαλψλνληαη απφ ηνλ ίδην ην θνξέα, απφ άηνκα ηα νπνία απνηεινχλ ππαιιήινπο ηεο εηαηξίαο. Οη εζσηεξηθνί ειεγθηέο απνηεινχλ εηδηθά εθπαηδεπκέλα ζηειέρε πνπ δηελεξγνχλ ειέγρνπο γηα ινγαξηαζκφ ηεο δηνίθεζεο. Δμσηεξηθνί: Γηελεξγνχληαη απφ ηνπο εμσηεξηθνχο ειεγθηέο, νη νπνίνη θαινχληαη απφ ηνπο κεηφρνπο ηεο εηαηξίαο θαη δελ έρνπλ ζρέζε εμαξηεκέλεο εξγαζίαο κε ηνλ ειεγρφκελν θνξέα. Μηθηνί: Οξγαλψλνληαη θαη ζπληνλίδνληαη απφ ην ηκήκα Δζσηεξηθνχ ειέγρνπ ηεο εηαηξίαο θαη δηελεξγνχληαη ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο εμσηεξηθνχο ειεγθηέο Οριςμόσ Θεςμικό Πλαύςιο χκθσλα κε ην Ινζηιηούηο Εζωηεπικών Ελεγκηών (Institute of internal auditors), ν εζσηεξηθφο έιεγρνο απνηειεί κηα αλεμάξηεηε, αληηθεηκεληθή, εγγπεηηθή θαη ζπκβνπιεπηηθή δξαζηεξηφηεηα ζρεδηαζκέλε ψζηε λα πξνζζέηεη αμία θαη λα βειηηψλεη ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ νξγαληζκνχ. Δπίζεο ζπκβάιεη ζηελ επίηεπμε ησλ νηθνλνκηθψλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο, πξνζθέξνληαο κηα ζπζηεκαηηθή επηζηεκνληθή πξνζέγγηζε γηα ηελ απνηίκεζε θαη βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηαρείξηζεο θηλδχλσλ, ησλ ζπζηεκάησλ ειέγρνπ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ δηνίθεζεο. Αληηθεηκεληθφο ζθνπφο ηεο ππεξεζίαο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ είλαη ε παξνρή εμεηδηθεπκέλσλ θαη επηζηεκνληθά ηεθκεξησκέλσλ ππεξεζηψλ πξνο ηε δηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο γηα ηελ νξζή θαη απνηειεζκαηηθή εθπιήξσζε ησλ θαζεθφλησλ ηεο, κέζσ αλαιχζεσλ, εθηηκήζεσλ, ζπζηάζεσλ θαη παξαηεξήζεσλ επί ησλ ιεηηνπξγηψλ, ζπλαιιαγψλ θαη δνζνιεςηψλ ηεο εηαηξίαο. (Νεγθάθεο & Σαρπλάθεο, 2013) χκθσλα κε ην άξζξν 12 ηεο απφθαζεο 5/204/ ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηεο Δπηηξνπήο Κεθαιαηαγνξάο, θάζε εηαηξία εηζεγκέλε ζην ρξεκαηηζηήξην «νθείιεη λα δηαζέηεη ηκήκα εζσηεξηθνχ ειέγρνπ ην νπνίν ζα απνζθνπεί ζηε ζπλερή παξαθνινχζεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο εηαηξίαο θαη ζα έρεη ηελ επζχλε λα ελεκεξψλεη εγγξάθσο, ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, ην δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ θαλνληζκνχ εζσηεξηθήο ιεηηνπξγίαο ηεο εηαηξίαο». Καη επέθηαζε, πξνβιέπεηαη σο νπζηαζηηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ εηζαγσγή κεηνρψλ ή άιισλ θηλεηψλ αμηψλ ζε 18

19 νξγαλσκέλε ρξεκαηηζηεξηαθή αγνξά, ε νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία εζσηεξηθνχ ειέγρνπ. Ο εζσηεξηθφο έιεγρνο ππάγεηαη ζηηο ιεηηνπξγίεο ηεο εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, θαζψο ζπλεηζθέξεη ζηε δηαθπβέξλεζε ηνπ νξγαληζκνχ, κέζσ ηεο επνπηείαο ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηνπ νξγαληζκνχ, ηνπ εληνπηζκνχ δηαρεηξηζηηθψλ αδπλακηψλ, ηεο πξφιεςεο θαη θαηαζηνιήο απξφβιεπησλ γεγνλφησλ. Παξάιιεια ην ηκήκα ηνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ θαη θαη επέθηαζε νη δξαζηεξηφηεηεο ησλ εζσηεξηθψλ ειεγθηψλ, νθείινπλ λα είλαη ιεηηνπξγνχλ αλεμάξηεηα θαη ακεξφιεπηα απφ ηα ζπκθέξνληα ηνπ ηδηνθηεζηαθνχ θαζεζηψηνο ηεο εηαηξίαο. πσο νξίδεη ν Νόμορ 3016/2002, ζην άξζξν 7 ε οπγάνωζη ηος εζωηεπικού ελέγσος έρεη σο εμήο : Πξαγκαηνπνηείηαη απφ εηδηθή ππεξεζία ηεο εηαηξίαο, ζηε νπνία απαζρνιείηαη ηνπιάρηζηνλ έλα θπζηθφ πξφζσπν, πιήξνπο θαη απνθιεηζηηθήο απαζρφιεζεο. Οη εζσηεξηθνί ειεγθηέο θαηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο είλαη αλεμάξηεηνη, δελ ππάγνληαη ηεξαξρηθά ζε θακία άιιε ππεξεζηαθή κνλάδα ηεο εηαηξίαο θαη επνπηεχνληαη απφ έλα σο ηξία κε εθηειεζηηθά κέιε ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ. Οη εζσηεξηθνί ειεγθηέο νξίδνληαη απφ ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην ηεο εηαηξίαο. Γελ κπνξνχλ λα νξηζζνχλ σο εζσηεξηθνί ειεγθηέο κέιε ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ, ελ ελεξγεία δηεπζπληηθά ζηειέρε ή ζπγγελείο ησλ παξαπάλσ κέρξη θαη ηνπ 2 νπ βαζκνχ εμ αίκαηνο ή εμ αγρηζηείαο. Καηά ηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο νη εζσηεξηθνί ειεγθηέο δηθαηνχληαη λα ιάβνπλ γλψζε νπνηνπδήπνηε βηβιίνπ, εγγξάθνπ, αξρείνπ, ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ θαη ραξηνθπιαθίνπ ηεο εηαηξίαο θαη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε νπνηαδήπνηε ππεξεζία ηεο εηαηξίαο. Σα κέιε ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ νθείινπλ λα ζπλεξγάδνληαη θαη λα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζηνπο εζσηεξηθνχο ειεγθηέο θαη γεληθά λα δηεπθνιχλνπλ κε θάζε ηξφπν ην έξγν ηνπο. 19

20 Οη ιεηηνπξγίεο ηνπ Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ ζπλνςίδνληαη ζηελ Εικόνα 2.1. Εικόνα 2.1: Μεθοδολογία Εςωτερικοφ Ελζγχου (Πηγή: Παναγιώτου Α. Νικόλαοσ) 20

21 2.4.2 Πλαύςιο υςτόματοσ Εςωτερικού Ελϋγχου χκθσλα κε (Διιεληθφ πκβνχιην Δηαηξηθήο Γηαθπβέξλεζεο, 2013) ην χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ απνηειείηαη απφ πέληε επηκέξνπο πεδία φπσο θαίλεηαη θαη ζηελ Εικόνα 2.2, θάζε έλα απφ ηα νπνία ππνδηαηξείηαη ζε άιια ζηνηρεία. Εικόνα 2.2 : Πλαίςιο υςτήματοσ Εςωτερικοφ Ελζγχου (Πηγή: Ελληνικόσ Κώδικασ Εταιρικήσ Διακυβζρνηςησ, ΕΒ) I. Πεξηβάιινλ Διέγρνπ Πξφθεηηαη γηα ηελ βάζε ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη ην χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ, ζηελ εθάζηνηε εηαηξία. Αθνξά ηηο ελέξγεηεο θαη απνθάζεηο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ θαη ηεο Γηνίθεζεο νη νπνίεο ππνγξακκίδνπλ ηε βαξχηεηα πνπ δίλεη ε εηαηξία ζηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν. Πεξηιακβάλεη ηα βαζηθά βήκαηα θαη αξρέο γηα ηελ επίηεπμε ησλ αληηθεηκεληθψλ ζθνπψλ ηνπ πζηήκαηνο Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ. Αθφκε αζθεί επηξξνή ζηα ππφινηπα πεδία, ηηο Γηθιείδεο Αζθαιείαο, ηελ Πιεξνθφξεζε θαη Δπηθνηλσλία θαζψο θαη ζηνπο κεραληζκνχο Παξαθνινχζεζεο ηνπ πζηήκαηνο Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ. Σν Πεξηβάιινλ ειέγρνπ απνηειείηαη ζηελ νπζία απφ έλα ζχλνιν επηκέξνπο 21

22 ζηνηρείσλ ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηε ιεηηνπξγία θαη ηε δηνίθεζε ηνπ νξγαληζκνχ. Οξγαλσηηθή Γνκή Ζ νξγαλσηηθή δνκή κπνξεί λα αλαπαξαζηαζεί γξαθηθά κε ην δηάγξακκα ηνπ νξγαλνγξάκκαηνο. πνπ παξνπζηάδεηαη ε δηάξζξσζε ησλ ηκεκάησλ, ππεξεζηψλ θαη ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο, πεξηγξάθνληαη νη αληηθεηκεληθνί ζθνπνί, ηα θαζήθνληα θαη νη ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο. Δθρψξεζε Δμνπζηψλ θαη αξκνδηνηήησλ Ζ εθρψξεζε εμνπζηψλ θαη αξκνδηνηήησλ αθνξά ηελ αλάζεζε εξγαζίαο (θαζήθνληα), ηελ αλάζεζε εμνπζίαο γηα ηελ εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο (δηθαηψκαηα) θαζψο θαη ηελ αλάζεζε επζχλεο γηα ηελ ηθαλνπνηεηηθή εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο (ππνρξεψζεηο). θνπφο είλαη λα νξίδνληαη ηα φξηα εμνπζίαο θαη θαζεθφλησλ θαη λα εμαζθαιίδεηαη ν δηαρσξηζκφο αξκνδηνηήησλ, ψζηε λα επηηπγράλεηαη ε απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ. Ζ εθρψξεζε εμνπζηψλ θαη αξκνδηνηήησλ αλαθέξεηαη ζην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην, ηελ Γηνίθεζε ηεο εηαηξίαο αιιά θαη ζηα κεζαία θαη θαηψηεξα ζηειέρε ηεο. Γηνηθεηηθφ πκβνχιην Σν Γηνηθεηηθφ πκβνχιην είλαη απηφ ην νπνίν επζχλεηαη γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ. Αθφκε ε δνκή, νη ζέζεηο θαη ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηνπ επεξεάδνπλ έκκεζα αιιά ζε κεγάιν βαζκφ ην ζχζηεκα εζσηεξηθνχ ειέγρνπ. Αθεξαηφηεηα, Ζζηθέο Αμίεο & πκπεξηθνξά Γηνίθεζεο Ζ Γηνίθεζε ζα πξέπεη λα νξίζεη θάπνηεο βαζηθέο αμίεο, αξρέο θαη θαλφλεο βάζεη ησλ νπνίσλ νξγαλψλεηαη θαη δηνηθείηαη κηα εηαηξία θαη λα εμαζθαιίζεη ηελ ηήξεζε θαη εθαξκνγή απηψλ ζε φιεο ηηο δηαδηθαζίεο ηεο. Πνιηηηθέο θαη Γηαδηθαζίεο Αλζξψπηλσλ Πφξσλ Αθνξά δηάθνξεο αξρέο θαη θαλφλεο πνπ αθνινπζεί ε εθάζηνηε εηαηξία ζρεηηθά κε πξνζιήςεηο, εθπαίδεπζε, αμηνιφγεζε, ακνηβέο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο. II. Γηαρείξηζε Κηλδύλσλ Σν ζχζηεκα εζσηεξηθνχ ειέγρνπ είλαη αξκφδην θαη αμηνινγείηαη γηα: Σν είδνο θαη ηελ έθηαζε ησλ θηλδχλσλ πνπ αληηκεησπίδεη, Σελ πξφβιεςε ησλ θηλδχλσλ πνπ πηζαλφλ λα αληηκεησπίζεη, 22

23 Σελ ηθαλφηεηά ηνπ λα ειαρηζηνπνηεί ηηο επηπηψζεηο απηψλ ησλ θηλδχλσλ, Σν θφζηνο ρξήζεο ησλ δηθιείδσλ αζθαιείαο, ζε ζρέζε κε ην φθεινο απφ ηε δηαρείξηζε ησλ θηλδχλσλ Σα βήκαηα πνπ αθνινπζνχληαη γηα ηε δηαρείξηζε θηλδχλσλ είλαη αξρηθά ν θαζνξηζκφο ησλ αληηθεηκεληθψλ ζθνπψλ ηεο Γηνίθεζεο, νη νπνίνη ζα πξέπεη λα είλαη πιήξσο θαηαλνεηνί απφ ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηεο εηαηξίαο. Έπεηηα, ε αλαγλψξηζε ησλ γεγνλφησλ ηα νπνία κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηνπο αληηθεηκεληθνχο ζθνπνχο θαη βάζε ησλ νπνίσλ ζα αλαγλσξηζηνχλ θαη θαηεγνξηνπνηεζνχλ νη επηρεηξεκαηηθνί θίλδπλνη. Αθνινπζεί ε αμηνιφγεζε ησλ ελ ιφγσ θηλδχλσλ απφ ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην ηεο εηαηξίαο κέζσ πνηνηηθψλ θαη πνζνηηθψλ κεζφδσλ, εμεηάδνληαο ηφζν ηελ πηζαλφηεηα εκθάληζεο ηνπ θηλδχλνπ φζν θαη ηηο πηζαλέο επηπηψζεηο ηνπ. Σειεπηαίν βήκα είλαη ε απφθξηζε ζηνλ θίλδπλν απφ ηελ εηαηξία, κέζσ ηεο επηινγήο ηνπ θαηαιιειφηεξνπ ηξφπνπ γηα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηεο εκθάληζεο θαη ησλ επηπηψζεσλ ηνπ θηλδχλνπ θαζψο θαη ηνπ θφζηνπο πνπ απαηηείηαη γηα ηνλ θάζε ηξφπν απφθξηζεο. Οη ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ε Γηνίθεζε κηαο εηαηξίαο ζε θάζε θίλδπλν είλαη (Διιεληθφ πκβνχιην Δηαηξηθήο Γηαθπβέξλεζεο, 2013): Απνθπγή θηλδχλνπ Μείσζε πηζαλφηεηαο εκθάληζήο ηνπ (Γηθιείδεο Αζθαιείαο) Γηακνηξαζκφο ή κεηαθνξά θηλδχλνπ ζε ηξίηνπο Απνδνρή θηλδχλνπ III. Γηθιείδεο Αζθαιείαο Πξφθεηηαη γηα ελέξγεηεο, κεραληζκνχο, ηερληθέο πνπ ζέηνληαη ζε εθαξκνγή πξνθεηκέλνπ ε εηαηξία λα κπνξεί λα αθνινπζήζεη ηηο απνθάζεηο ηεο ζρεηηθά κε ηελ δηαρείξηζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ θηλδχλσλ. Οη δηθιείδεο αζθαιείαο ελζσκαηψλνληαη κέζα ζηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ζηηο δηαδηθαζίεο ηεο εηαηξίαο θαη αθνξνχλ φια ηα ζηειέρε ηεο, ζε φιεο ηηο ζέζεηο. Γηαθξίλνληαη ζε ηξείο θαηεγνξίεο ηηο δηθιείδεο αζθαιείαο πνπ αθνξνχλ ην Δηαηξηθφ Δπίπεδν (θψδηθαο εηαηξηθήο ζπκπεξηθνξάο), ην Δπίπεδν Γηαδηθαζίαο θαη ηα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα ηεο εηαηξίαο. 23

24 IV. Πιεξνθόξεζε θαη Δπηθνηλσλία Σν πεδίν απηφ αθνξά ηνλ εληνπηζκφ, ηε ζπιινγή, ην δηακνηξαζκφ θαη γεληθφηεξα ηελ αμηνπνίεζε ηεο πιεξνθφξεζεο ζηα πιαίζηα ηεο απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ πζηήκαηνο Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ. Ζ ξνή ησλ πιεξνθνξηψλ δηαπεξλά φια ηα επίπεδα ηεο εηαηξίαο θαη πξνο φιεο ηηο θαηεπζχλζεηο θαζψο θαη εθηφο απηήο, θαζηζηψληαο ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ απηψλ αλαγθαία. Γηαθξίλεηαη ζηα εμήο επηκέξνπο ζηνηρεία (Διιεληθφ πκβνχιην Δηαηξηθήο Γηαθπβέξλεζεο, 2013): Δπηρεηξεζηαθή & Υξεκαηννηθνλνκηθή Πιεξνθφξεζε Πιεξνθφξεζε επί ηνπ ζπζηήκαηνο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ Δζσηεξηθή Δπηθνηλσλία Δμσηεξηθή Δπηθνηλσλία V. Παξαθνινύζεζε Ζ παξαθνινχζεζε αθνξά ηε δηαξθή επνπηεία θαη αμηνιφγεζε ηνπ πζηήκαηνο Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ θαη ηνπ έξγνπ πνπ απηφ επηηειεί. ηηο εηζεγκέλεο εηαηξίεο βάζεη ηνπ Νόμος 3693/2008 ζπζηήλεηαη Δπηηξνπή Διέγρνπ ε νπνία παξαθνινπζεί γηα ινγαξηαζκφ ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ην έξγν ηνπ πζηήκαηνο Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ. Ωζηφζν, ε παξαθνινχζεζε πινπνηείηαη θαη κέζσ ηεο Μνλάδαο Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ αιιά θαη Γηαξθψλ Δπνπηηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο επνπηείαο θαζψο θαη νη φπνηεο αδπλακίεο εληνπηζηνχλ αλαθέξνληαη εγθαίξσο ζηα αλψηαηα ζηειέρε ψζηε λα ιεθζνχλ απνθάζεηο γηα ηελ επίιπζή ηνπο Επιτροπό Ελϋγχου (Audit Committee) χκθσλα κε ην άξζξν 37 ηνπ Νόμος 3693/2008, ε εηζεγκέλε εηαηξία ππνρξενχηαη λα ζπζηήζεη θαη λα δηαηεξεί Δπηηξνπή Διέγρνπ, πνπ απνηειείηαη απφ δχν ηνπιάρηζηνλ κε εθηειεζηηθά κέιε θαη έλα αλεμάξηεην κε εθηειεζηηθφ κέινο ηνπ νξγάλνπ δηνίθεζεο ηεο. Ζ επηηξνπή ειέγρνπ απνηειείηαη απφ ηνπιάρηζην ηξία κέιε. Αθφκε ν πξφεδξνο ηεο επηηξνπήο ζα πξέπεη λα είλαη έλα αλεμάξηεην κε εθηειεζηηθφ κέινο. Ζ επηηξνπή ζα πξέπεη λα ζπλέξρεηαη ηνπιάρηζηνλ ηέζζεξηο θνξέο ην ρξφλν, ψζηε λα εθηειεί απνηειεζκαηηθά ηα θαζήθνληά ηεο. ια ηα κέιε ηεο Δπηηξνπήο Διέγρνπ νξίδνληαη απφ ηε Γεληθή πλέιεπζε ησλ κεηφρσλ ή εηαίξσλ, ην δε αλεμάξηεην κε εθηειεζηηθφ κέινο ηεο Δπηηξνπήο Διέγρνπ πξέπεη λα έρεη απνδεδεηγκέλε επαξθή γλψζε ζε ζέκαηα ινγηζηηθήο θαη ειεγθηηθήο. 24

25 χκθσλα κε ην (Διιεληθφ πκβνχιην Δηαηξηθήο Γηαθπβέξλεζεο, 2013) ε Δπηηξνπή Διέγρνπ έρεη, ελδεηθηηθά, ηηο παξαθάησ ππνρξεψζεηο, ρσξίο λα κεηαβάιινληαη ή λα κεηψλνληαη νη ππνρξεψζεηο ησλ κειψλ ησλ νξγάλσλ δηνίθεζεο πνπ νξίδνληαη απφ ηε Γεληθή πλέιεπζε ησλ κεηφρσλ ηεο εηαηξίαο: ρεηηθά κε ην ζύζηημα εζωηεπικού ελέγσος και ηα ζςζηήμαηα πληποθόπηζηρ: Παξαθνινχζεζε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο πιεξνθφξεζεο θαη ηελ αμηνπηζηία ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ. Παξαθνινχζεζε ηεο απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ θαη ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο θηλδχλσλ, θαζψο θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ζσζηήο ιεηηνπξγίαο ηεο κνλάδαο ησλ εζσηεξηθψλ ειεγθηψλ ηεο ειεγρφκελεο νληφηεηαο. Δπαλεμέηαζε εηαηξηθψλ πνιηηηθψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζπκκφξθσζε ζε λφκνπο, θαλνληζκνχο, ζέκαηα εζηθήο θαη ζχγθξνπζεο ζπκθεξφλησλ. Πιεξνθφξεζε ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ, γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ πνπ αθνξνχλ ζέκαηα ζπλαιιαγψλ κεηαμχ ζπλδεδεκέλσλ κεξψλ. Γηαζθάιηζε ηεο χπαξμε δηαδηθαζηψλ ζρεηηθψλ κε ηε δηεξεχλεζε δεηεκάησλ πνπ αθνξνχλ παξαηππίεο ή απάηεο ζε ζέκαηα ρξεκαηννηθνλνκηθήο πιεξνθφξεζεο, θαζψο θαη ζέκαηα αλάξκνζηεο ζπκπεξηθνξάο. ρεηηθά κε ηελ εποπηεία ηηρ μονάδαρ εζωηεπικού ελέγσος, ε επηηξνπή ειέγρνπ ζα πξέπεη: Να εμαζθαιίδεη ηε ιεηηνπξγία ηεο κνλάδαο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ, ζχκθσλα κε ηα δηεζλή πξφηππα. Να παξαθνινπζεί θαη επηζεσξεί ηελ νξζή ιεηηνπξγία ηεο κνλάδαο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ, θαη λα εμεηάδεη ηηο ηξηκεληαίεο εθζέζεηο ειέγρνπ ηεο κνλάδαο. Να εμεηάδεη θαη παξαθνινπζεί ζέκαηα ζπλαθή κε ηελ χπαξμε θαη δηαηήξεζε ηεο αληηθεηκεληθφηεηαο θαη αλεμαξηεζίαο ηνπ εζσηεξηθνχ ειεγθηή. Να αμηνινγεί ηνλ επηθεθαιήο ηεο κνλάδαο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ. ρεηηθά κε ηελ εποπηεία ηος ηακηικού ελέγσος, ε επηηξνπή ειέγρνπ ζα πξέπεη λα : Φξνληίδεη γηα ηελ επηινγή ησλ εμσηεξηθψλ ειεγθηψλ, επηκέιεηα ηεο ζχκβαζεο θαη ησλ ακνηβψλ ηνπο θαζψο θαη επηζεψξεζε ησλ απνηειεζκάησλ ησλ ειέγρσλ ησλ εμσηεξηθψλ ειεγθηψλ. 25

26 Δμεηάδεη ηελ αληηθεηκεληθφηεηα ηνπ εμσηεξηθνχ ειεγθηή θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ειεγθηηθήο δηαδηθαζίαο. πδεηά κε ηνλ ηαθηηθφ ειεγθηή ηηο νπζηψδεο δηαθνξέο πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ειέγρνπ ηνπ. Καζψο θαη ηηο αδπλακίεο ηνπ ζπζηήκαηνο εζσηεξηθνχ ειέγρνπ, φπσο απηέο αλαθέξνληαη ζηελ έθζεζε ηνπ εμσηεξηθνχ ειεγθηή. 26

27 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 3 Ο : ΕΞΟΡΤΞΗ ΚΕΙΜΕΝΨΝ (Text Mining) Ενχκε ζηελ «Δπνρή ηεο Πιεξνθνξίαο», πιεζψξα δεδνκέλσλ θαη πιεξνθνξηψλ θηλείηαη ζε θαζεκεξηλή βάζε αλεμαξηήηνπ επείξνπ, ρψξαο, εκέξαο θαη ψξαο. Ο πνιιαπιαζηαζκφο ησλ ειεθηξνληθψλ εγγξάθσλ θαη δεδνκέλσλ ζηνλ παγθφζκην ηζηφ, είλαη πιένλ πξαγκαηηθφηεηα. Ωζηφζν φζν απμάλεηαη ε πνζφηεηα ησλ δεδνκέλσλ πνπ έρνπκε ζηε δηάζεζή καο, νη ηθαλφηεηέο καο λα απνξξνθήζνπκε θαη λα επεμεξγαζηνχκε απηέο ηηο πιεξνθνξίεο παξακέλνπλ ζηαζεξέο. Σα ηειεπηαία ρξφληα γίλνληαη έξεπλεο θαη ζηηο κέξεο καο έρνπλ απνθηήζεη πξαθηηθή εθαξκνγή κέζνδνη γηα ηελ αλάιπζε απηήο ηεο πιεξνθνξίαο θαζψο θαη ηελ δεκηνπξγία λέαο πιεξνθνξίαο θαη γλψζεο απφ ην ζχλνιν ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ δηαηίζεληαη. Μηα απφ απηέο ηηο κεζφδνπο είλαη θαη ε εμφξπμε θεηκέλνπ (text mining). 3.1 Οριςμόσ - κοπόσ Με κηα επξεία έλλνηα ην text mining κπνξεί λα νξηζηεί σο κηα δηαδηθαζία απνθφκηζεο γλψζεο, φπνπ έλαο ρξήζηεο αιιειεπηδξά κε κηα ζπιινγή εγγξάθσλ, ρξεζηκνπνηψληαο κηα ζεηξά εξγαιείσλ αλάιπζεο. (Feldman & Sanger, 2007) Πην ζπγθεθξηκέλα ην text mining κπνξεί λα νξηζηεί σο «ε δηαδηθαζία εμεχξεζεο ρξήζηκσλ θαη ελδηαθεξφλησλ πξνηχπσλ, κνληέισλ, πιεξνθνξηψλ, γλψζεσλ ή θαλφλσλ απφ αδφκεην θείκελν.» (Nahm & Mooney, 2002) Πξφθεηηαη γηα κηα επηζηεκνληθή πεξηνρή ε νπνία πξνζπαζεί λα ιχζεη ην πξφβιεκα ηεο ππεξθφξησζεο πιεξνθνξηψλ ρξεζηκνπνηψληαο ηερληθέο απφ ηνπο θιάδνπο ηεο εμφξπμεο δεδνκέλσλ (data mining), ηεο κεραληθήο κάζεζεο (machine learning), ηεο επεμεξγαζίαο θπζηθήο γιψζζαο (natural language processing), ηεο αλάθηεζεο πιεξνθνξηψλ (information retrieval) θαη ηεο δηαρείξηζεο γλψζεο (knowledge management). ηηο κέξεο καο βξίζθεη εθαξκνγή ζε εξεπλεηηθνχο, επηζηεκνληθνχο θαη επηρεηξεκαηηθνχο θιάδνπο, φπσο ε ηαηξηθή, ε ρξεκαηννηθνλνκηθή, νη ηειεπηθνηλσλίεο απνηειψληαο έλα δηεπηζηεκνληθφ πεδίν. Ζ εμφξπμε θεηκέλνπ, ζπλαληάηαη θαη σο θεηκεληθή εμφξπμε δεδνκέλσλ (text data mining), ελαιιαθηηθά ζα κπνξνχζε λα νξηζηεί σο κηα δηαδηθαζίαο απνθφκηζεο λέσλ πιεξνθνξηψλ κέζα απφ κηα ζπιινγή εγγξάθσλ θεηκέλνπ. Με ηνλ φξν λέεο πιεξνθνξίεο ελλννχκε ηα πξφηππα, ηηο ηάζεηο, ηηο ζπζρεηίζεηο νη νπνίεο πξηλ δελ ήηαλ γλσζηέο, ηζρχνπλ θαη είλαη θαηαλνεηέο θαη πηζαλψο ρξήζηκεο γηα ην ρξήζηε. Πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλάιπζε θαη επεμεξγαζία ηνπ ζπλφινπ ησλ δεδνκέλσλ θεηκέλνπ κε ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπο. 27

28 ε ζρέζε κε ηελ εμφξπμε δεδνκέλσλ φπνπ ην είδνο ησλ δεδνκέλσλ πνπ απνζεθεχνληαη ζε βάζεηο δεδνκέλσλ βξίζθνληαη κεηαμχ ηππνπνηεκέλσλ εγγξαθψλ, έλα θείκελν είλαη αδφκεην, άκνξθν θαη δχζθνιν ζηελ επεμεξγαζία. Ωζηφζν ζην ζχγρξνλν δπηηθφ πνιηηηζκφ, ην θείκελν απνηειεί ην πην θνηλφ κέζν γηα ηελ επίζεκε αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ. (Witten, Bray, Mahoui, & Teahan, 1999) Ζ εμφξπμε δεδνκέλσλ πξνυπνζέηεη φηη ηα δεδνκέλα έρνπλ ήδε απνζεθεπηεί ζε δνκεκέλε κνξθή. Αληίζεηα, ζηα ζπζηήκαηα εμφξπμεο θεηκέλνπ, νη δηαδηθαζίεο πξνεπεμεξγαζίαο (preprocessing) είλαη απηέο πνπ επηθεληξψλνληαη ζηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ εμφξπμε αληηπξνζσπεπηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ γηα ηα έγγξαθα θπζηθήο γιψζζαο. Απηέο νη δηαδηθαζίεο είλαη ππεχζπλεο γηα ηελ κεηαηξνπή αδφκεησλ δεδνκέλσλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζε έγγξαθα ζε κηα πην ξεηή, δνκεκέλε ελδηάκεζε κνξθή. θνπφο ηεο εμφξπμεο θεηκέλνπ είλαη ε απνθάιπςε θξπθψλ πιεξνθνξηψλ κέζσ κεζφδσλ νη νπνίεο απφ ηε κία πιεπξά είλαη ζε ζέζε λα αληηκεησπίζνπλ ην πιήζνο ησλ ιέμεσλ θαη δνκψλ ζε θπζηθή γιψζζα θαη απφ ηελ άιιε επηηξέπνπλ ην ρεηξηζκφ ηεο ανξηζηίαο, αβεβαηφηεηαο θαη αζάθεηαο. (Hotho, Nurnberger, & Paaß, 2005) Tα ζπζηήκαηα εμφξπμεο θεηκέλνπ βαζίδνληαη ζε αιγνξηζκηθέο θαη επξεηηθέο πξνζεγγίζεηο πξνθεηκέλνπ λα εμεηάζνπλ ηηο θαηαλνκέο, ηα ζπρλά ζχλνια, θαη ηηο δηάθνξεο ελψζεηο ησλ ελλνηψλ πνπ βξίζθνληαη κεηαμχ ησλ εγγξάθσλ, ζε κηα πξνζπάζεηα λα επηηξέπεη ζην ρξήζηε λα αλαθαιχςεη ηε θχζε θαη ηηο ζρέζεηο ησλ ελλνηψλ φπσο αληηθαηνπηξίδεηαη ζηε ζπιινγή σο ζχλνιν. Γηα παξάδεηγκα ζε κηα ζπιινγή απφ άξζξα εηδήζεσλ, έλαο κεγάινο αξηζκφο άξζξσλ ζρεηηθά κε ηνλ πνιηηηθφ Υ θαη «ζθάλδαια», κπνξεί λα ππνδεηθλχεη κηα αξλεηηθή εηθφλα ηνπ ραξαθηήξα ηνπ Υ θαη λα εηδνπνηεί ηα άηνκα πνπ ηνλ ζπκβνπιεχνπλ γηα κηα λέα εθζηξαηεία δεκφζησλ ζρέζεσλ. Ή έλαο απμαλφκελνο αξηζκφο άξζξσλ ζρεηηθψλ κε ηελ εηαηξία Τ θαη ην πξντφλ Ε κπνξεί λα ππνδεηθλχεη κηα κεηαηφπηζε ησλ ελδηαθεξφλησλ ηεο εηαηξίαο Τ, κηα αιιαγή πνπ πξέπεη λα ζεκεησζεί απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηνπ. Καη ζηα δχν απηά παξαδείγκαηα, ε πιεξνθνξία δελ παξέρεηαη απφ νπνηνδήπνηε εληαίν έγγξαθν, αιιά απφ ην ζχλνιν ηεο ζπιινγήο. Οη κέζνδνη εμφξπμεο θεηκέλνπ ηεο αλάιπζεο πξνηχπσλ επηδηψθνπλ λα αλαθαιχςνπλ ηηο ζρέζεηο ζπλχπαξμεο κεηαμχ ησλ ελλνηψλ φπσο αληηθαηνπηξίδεηαη απφ ην ζχλνιν ησλ πεξηπηψζεσλ. 28

29 3.2 Κατηγορύεσ Οη βαζηθφηεξεο θαηεγνξίεο ησλ αληηθεηκέλσλ πνπ πξαγκαηεχεηαη ε εμφξπμε δεδνκέλσλ αθνξνχλ ηα εμήο πεδία: Δμαγσγή Υαξαθηεξηζηηθψλ Γλσξηζκάησλ (Feature Extraction) Αλαδήηεζε θαη αλάθηεζε (Search and Retrieval) Καηεγνξηνπνίεζε, επνπηεπφκελε ηαμηλφκεζε (Supervised Classification) Οκαδνπνίεζε, κε επηβιεπφκελε ηαμηλφκεζε (Clustering, Unsupervised Classification) Δμαγσγή πεξίιεςεο (Summarization) πζρεηίζεηο (Associations) Απεηθφληζε (Visualisation) Εξαγωγό Φαρακτηριςτικών Γνωριςμϊτων (Feature Extraction) Σν έξγν ηεο εμφξπμεο ραξαθηεξηζηηθψλ επηθεληξψλεηαη ζηελ αλαγλψξηζε θαη ηαμηλφκεζε ζεκαληηθψλ ιεμηθνινγηθψλ ζηνηρείσλ κέζα απφ έλα αδφκεην θείκελν. ε γεληθέο γξακκέο ε εθαξκνγή ηεο εμαγσγήο ραξαθηεξηζηηθψλ βαζίδεηαη ζε γισζζνινγηθνχο επξεηηθνχο κεραληζκνχο θαη πξφηππα πνπ αληηζηνηρίδνληαη κε έλα πεξηνξηζκέλν αξηζκφ ιεθηηθψλ πιεξνθνξηψλ. Ζ δηαδηθαζία απηή κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεί ιεμηθά γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ κεξηθψλ φξσλ θαζψο θαη γισζζηθά ππνδείγκαηα γηα ηελ αλίρλεπζε άιισλ. Ζ εμαγφκελε πιεξνθνξία απηφκαηα ηαμηλνκείηαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: Ολφκαηα αηφκσλ, νξγαληζκψλ θαη πεξηνρψλ Πνιπιεθηηθνί φξνη (online document) πληνκνγξαθίεο Αξηζκεηηθέο ή ππφ κνξθή θεηκέλνπ κνξθέο αξηζκψλ (πνζνζηά, εκεξνκελίεο, ρξεκαηηθά πνζά) Κάζε φξνο πνπ εμάγεηαη πξέπεη λα βξίζθεηαη ζε θαλνληθή κνξθή, ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη ε αλάθηεζε θαη νη άιιεο ιεηηνπξγίεο πνπ εθαξκφδνληαη. Δπηπιένλ ε θαλνληθνπνίεζε αθαηξεί ηηο δηαθνξεηηθέο κνξθνινγηθέο παξαιιαγέο ελφο φξνπ πρ πιεζπληηθφο θαη εληθφο αξηζκφο ηεο ίδηαο ιέμεο. ζνλ αθνξά ηα νλφκαηα, φιεο νη εθθξάζεηο πνπ απεπζχλνληαη ζην ίδην πξφζσπν γηα παξάδεηγκα President Obama, Barack Obama, Mr.Obama, αλαγλσξίδνληαη ζην ίδην πξφζσπν. Γηα θάζε ηέηνηα νκάδα δίλεηαη ην θαλνληθφ φλνκα «Barack Obama» γηα λα ηε δηαρσξίζεη απφ άιιεο νκάδεο πνπ αλαθέξνληαη ζε άιιεο νληφηεηεο. Ζ ιεηηνπξγία ηεο εμαγσγήο ραξαθηεξηζηηθψλ παξνπζηάδεη αθφκε, ηνλ αξηζκφ ησλ εκθαλίζεσλ θάζε φξνπ (word frequency). (Dorre, Gerstl, & Seiffert, 1999) 29

30 3.2.2 Αναζότηςη και ανϊκτηςη (Search and Retrieval) Ο ζηφρνο ηεο αλάθηεζεο πιεξνθνξηψλ είλαη λα βνεζήζεη ηνπο ρξήζηεο ζηελ εχξεζε εγγξάθσλ πνπ ηθαλνπνηνχλ ηηο αλάγθεο πιεξνθφξεζεο ηνπο. Ζ επηζπκεηή πιεξνθνξία πξνέξρεηαη είηε απφ δηάθνξεο ζπιινγέο εγγξάθσλ είηε απφ ηνλ παγθφζκην ηζηφ. Οη επηινγέο αλαδήηεζεο πνηθίινπλ, απφ βαζηθέο (Boolean, indexbased, βαζηζκέλε ζε νληνινγίεο, αξηζκεηηθή ζεηξά, ηκεκαηηθή αλαδήηεζε) έσο θαη πην ζχλζεηεο (ζρεηηθφηεηαο, έξεπλα θπζηθήο γιψζζαο, ε αλαδήηεζε έλλνηαο, ε αζαθήο αλαδήηεζε) Κατηγοριοπούηςη (Classification) Ζ θαηεγνξηνπνίεζε θεηκέλνπ ζηνρεχεη ζηελ θαηάηαμε ησλ εγγξάθσλ θεηκέλνπ ζε πξνθαζνξηζκέλεο θαηεγνξίεο. Αληηθείκελν ελφο αιγφξηζκνπ ηαμηλφκεζεο είλαη ε δεκηνπξγία ελφο κνληέινπ, ην νπνίν ραξηνγξαθεί κε αθξίβεηα κηα νκάδα ραξαθηεξηζηηθψλ ηα νπνία αλαπαξηζηνχλ θάζε έγγξαθν ζε κηα ππάξρνπζα ηάμε. Με άιια ιφγηα ζηφρνο ελφο ζπζηήκαηνο εμφξπμεο θεηκέλνπ είλαη ε δεκηνπξγία ελφο ηαμηλνκεηή, ν νπνίνο φηαλ δέρεηαη έλα ζχλνιν ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο εγγξάθνπ ζα κπνξεί λα πξνβιέπεη κε αθξίβεηα ηε ζέζε ηνπ. (Blake, 2011) Γηα παξάδεηγκα ε εηηθεηνπνίεζε θάζε λέαο είδεζεο κε ην ζέκα «πνιηηηθή», «ηέρλε», «αζιεηηζκφο». Ζ δηαδηθαζία κε ηελ νπνία μεθηλάεη ε ηαμηλφκεζε είλαη έλα ζχλνιν D = (d 1,.,d n ) εγγξάθσλ πνπ έρνπλ εηηθεηνπνηεζεί ζε κηα θαηεγνξία L є L (αζιεηηζκφο, πνιηηηθή). Έπεηηα ζα πξέπεη λα θαζνξηζηεί έλα κνληέιν ηαμηλφκεζεο : f : D L f(d) = L ην νπνίν ζα κπνξεί λα νξίζεη ηε ζσζηή θαηεγνξία θάζε λένπ εγγξάθνπ. Οη βαζηθνί αιγφξηζκνη ηαμηλφκεζεο είλαη νη εμήο: Naïve Bayes Γέληξα Απφθαζεο (Decision Trees) Νεπξσληθά Γίθηπα (Neural Networks) Μεραλέο Τπνζηήξημεο Γηαλπζκάησλ (Support Vector Machines) Μέζνδνο Κνληηλφηεξνπ Γείηνλα (Nearest Neighbor) (Hotho, Nurnberger, & Paaß, 2005) Ομαδοπούηςη (Clustering) Ζ νκαδνπνίεζε ρξεζηκνπνηείηαη ψζηε λα βξεζνχλ νκάδεο εγγξάθσλ κε παξφκνην πεξηερφκελν. Σν απνηέιεζκα ηεο νκαδνπνίεζεο είλαη έλα ζχλνιν νκάδσλ. Κάζε 30

31 νκάδα απνηειείηαη απφ έλα αξηζκφ εγγξάθσλ. Σα έγγξαθα απηά ζα πξέπεη λα είλαη φκνηα κεηαμχ ηνπο θαη αλφκνηα κε ηα έγγξαθα ησλ άιισλ νκάδσλ. ηφρνο επνκέλσο, ελφο αιγνξίζκνπ νκαδνπνίεζεο είλαη λα νκαδνπνηήζεη έγγξαθα ψζηε θάζε νκάδα λα ζεκεηψλεη έλαλ πςειφ βαζκφ ελδν-θαηεγνξηαθήο νκνηφηεηαο θαη ρακειφ βαζκφ δηα- θαηεγνξηαθήο νκνηφηεηαο. (Blake, 2011) Οη αιγφξηζκνη νκαδνπνίεζεο ππνινγίδνπλ ηηο νκάδεο κε βάζε ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δεδνκέλσλ θαη ηα κέηξα νκνηφηεηαο ή αλνκνηφηεηαο. Ωζηφζν, ε ηδαληθή νκαδνπνίεζε είλαη ζέκα ρξήζηε θαζψο θαη εθαξκνγήο απηνχ. Ο βαζηθνί αιγφξηζκνη νκαδνπνίεζεο είλαη νη εμήο: Hierarchical clustering K-means Self-Organized- maps (SOMs) EM Algorithm Δλαιιαθηηθέο πξνζεγγίζεηο νκαδνπνίεζεο απνηεινχλ: πλ- νκαδνπνίεζε (Co- Clustering) Αζαθήο νκαδνπνίεζε (Fuzzy Clustering) (Hotho, Nurnberger, & Paaß, 2005) Εξαγωγό περύληψησ (Summarization) Πξφθεηηαη γηα κηα κέζνδν πνπ εμάγεη ηελ πεξίιεςε ελφο θεηκέλνπ κε ηελ βνήζεηα θαηάιιεισλ ηερληθψλ. Οη κέζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή πεξηιήςεσλ πνηθίιινπλ, πνιιά ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ θάπνηα κνξθή αλάπηπμεο εξσηεκάησλ, απινπνίεζεο ιεμηινγίνπ, νκαδνπνίεζεο θαη επηινγήο πξφηαζεο (Blake, 2011). Αθφκε ππάξρνπλ ζπζηήκαηα πνπ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα παξαγσγήο πνιιαπιψλ πηζαλψλ πεξηιήςεσλ θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε κεηξηθψλ επηιέγεηαη ε θαηαιιειφηεξε πεξίιεςε, έλα ηέηνην εξγαιείν κέηξεζεο είλαη ην ROUGE (Recall-Orientated Understudy for Gisting Evaluation) (Lin, 2004). Πιένλ έρεη γίλεη ε πξφηππε κέζνδνο γηα ηνλ ζπληνληζκφ θαη αμηνιφγεζε ζπζηεκάησλ υςχετύςεισ (Associations) Δληνπίδνληαη νη ζπλ-εκθαλίζεηο κεηαμχ φξσλ (ιέμεσλ) ζε κηα ζπιινγή εγγξάθσλ. Με άιια ιφγηα πεξηπηψζεηο φπνπ ε εκθάληζε ελφο ραξαθηεξηζηηθνχ ζπλεπάγεηαη ηελ εκθάληζε ελφο άιινπ πξνηχπνπ. Σν KDT (Knowledge Discovery from Text) απνηειεί κηα απφ ηηο πξψηεο πξνζπάζεηεο εθαξκνγήο θαλφλσλ ζπζρέηηζεο, πνπ 31

32 αλαπηχρζεθαλ αξρηθά γηα αξηζκεηηθά θαη θαηεγνξηθά δεδνκέλα θαη έπεηηα ζε θείκελν. (Feldman & Dagan, 1995) Σν FACT επίζεο απφ ηνλ Feldman (1996), δεκηνπξγεί θαλφλεο ζπζρέηηζεο κε βάζε ηηο ιέμεηο- θιεηδηά πνπ έρνπλ απνδνζεί ζε έλα έγγξαθν. Οη Kawahara θαη Kawano (2000) αλέπηπμαλ έλα ζχζηεκα ην νπνίν ιεηηνπξγεί κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εγγξάθνπ ψζηε λα εληνπίζεη πνιιαπιέο εκθαλίζεηο κεηαμχ ζπγγξαθέα θαη εθεκεξίδσλ Απεικόνιςη (Visualization) Πξφθεηηαη γηα κηα γξαθηθή αλαπαξάζηαζε ηεο ζπιινγήο ησλ εγγξάθσλ κε ρξήζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ γλσξηζκάησλ πνπ εμήρζεζαλ. Πξνζθέξεη κηα πην θαηαλνεηή θαη γξεγνξφηεξα αληηιεπηή πιεξνθφξεζε απ φηη ε πεξηγξαθή ησλ ζηνηρείσλ. ζνλ αθνξά ηηο ζπιινγέο θεηκέλνπ, ππάξρεη ην πξφβιεκα ηεο εχξεζεο θαηάιιειεο απεηθφληζεο γηα αθεξεκέλεο πιεξνθνξίεο θεηκέλνπ. Οη δηαδξαζηηθέο νπηηθέο δηεπαθέο είλαη πην πξνζηηέο θαη δίλνπλ πεξηζζφηεξα ζηνηρεία, φπσο δπλαηφηεηα κεγέζπλζεο (δνπκ) ή επηινγήο ή επηζήκαλζεο ηκεκάησλ γηα επηπιένλ επεμεξγαζία. Γηα ηελ απεηθφληζε κεκνλσκέλσλ εγγξάθσλ ή νκάδσλ εγγξάθσλ ζπλήζσο ρξεζηκνπνηνχληαη «ζεκαίεο» θεηκέλνπ, πνπ αληηπξνζσπεχνπλ είηε κηα ιέμε θιεηδί είηε ηελ θαηεγνξία εγγξάθνπ. Σα ρξψκαηα ζηηο γξαθηθέο παξαζηάζεηο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα απεηθνλίζνπλ ηελ ππθλφηεηα πξνθεηκέλνπ λα ηνλίζνπλ ηα ζχλνξα κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ θαηεγνξηψλ ή γηα λα δηαρσξίζνπλ ηα γεηηνληθά έγγξαθα. (Hotho, Nurnberger, & Paaß, 2005) 3.3 Βόματα Ζ δηαδηθαζία ηεο εμφξπμεο γλψζεο ζε θείκελν πεξηέρεη ηξία βαζηθά ζηάδηα ηα νπνία απεηθνλίδνληαη θαη ζηελ Εικόνα 3.1. Σςλλογή ηων ζσεηικών εγγπάθων (Document Collection): ην πξψην βήκα πξνζδηνξίδνληαη ηα έγγξαθα πνπ ζα επεμεξγαζηνχλ θαζψο θαη νη πεγέο απφ φπνπ ζα αλαθηεζνχλ ηα θείκελα (δηαδίθηπν ή εζσηεξηθά ζπζηήκαηα αξρείσλ), θαη αθνινπζεί ε ζπιινγή ηνπο. Πποεπεξεπγαζία ηων εγγπάθων (Preprocessing): ην δεχηεξν βήκα πεξηιακβάλεηαη θάζε είδνο δηαδηθαζηψλ κεηαηξνπήο ησλ εγγξάθσλ πνπ 32

33 αλαθηψληαη. Απηέο νη κεηαηξνπέο ζα κπνξνχζαλ λα ζηνρεχνπλ ζηελ απφθηεζε κηαο επηζπκεηήο αλαπαξάζηαζε ησλ δεδνκέλσλ φπσο π.ρ. XML. Σα έγγξαθα πνπ πξνθχπηνπλ, επεμεξγάδνληαη ψζηε λα παξέρνπλ βαζηθέο γισζζηθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ην πεξηερφκελν ηνπ εθάζηνηε εγγξάθνπ. Διαδικαζίερ εξόπςξηρ κειμένος (Text Mining Operations): ην ηξίην βήκα, εμάγνληαη πςειήο πνηφηεηαο πιεξνθνξίεο (δεκηνπξγία κεηαδεδνκέλσλ) θαη εκθαλίδνληαη πξφηππα θαη ζπζρεηίζεηο κεηαμχ ησλ δεδνκέλσλ. (Karanikas & Theodoulidis, 2002) Εικόνα 3.1 : Βαςικά Βήματα Εξόρυξησ Κειμζνου 33

34 3.4 Ανϊκτηςη Πληροφοριών (Information Retrieval) Σν πεδίν ηεο Αλάθηεζεο Πιεξνθνξηψλ (IR) γελλήζεθε ηε δεθαεηία ηνπ 1950 απφ ηελ αλαγθαηφηεηα εχξεζεο πιεξνθνξηψλ ρξήζηκσλ θαη ζρεηηθψλ κε ηηο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ. Σα πξψηα απηνκαηνπνηεκέλα ζπζηήκαηα αλάθηεζεο πιεξνθνξηψλ εηζήρζεζαλ ηε δεθαεηία ηνπ 1950 θαη ηνπ Οη πην αμηνζεκείσηεο εμειίμεηο ήηαλ ε αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο SMART απφ ηνλ Gerard Salton θαη ηνπο καζεηέο ηνπ, πξψηα ζην Παλεπηζηήκην Harvard θαη αξγφηεξα ζην Παλεπηζηήκην Cornell. Δπηπιένλ, νη αμηνινγήζεηο Cranfield πνπ έγηλαλ απφ ηνλ Cyril Cleverdon θαη ηελ νκάδα ηνπ ζην Κνιέγην ηεο Aεξνλαπηηθήο ζην Cranfield. (Singhal, 2001) Σηο δεθαεηίεο ηνπ 1970 θαη ηνπ 1980 παξνπζηάζηεθαλ πνιιέο εμειίμεηο νη νπνίεο βαζίζηεθαλ ζηηο εμειίμεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ Γηάθνξα κνληέια γηα αλάθηεζε εγγξάθσλ αλαπηχρζεθαλ, εμειίμεηο ζεκεηψζεθαλ επίζεο ζε φιεο ηηο δηαζηάζεηο ηεο δηαδηθαζίαο αλάθηεζεο. Ωζηφζν απηά ηα λέα κνληέια/ηερληθέο πεηξακαηηθά απνδείρζεθαλ φηη είλαη απνηειεζκαηηθά ζε κηθξέο ζπιινγέο θεηκέλσλ. Απφ ην 1992 θαη έπεηηα νη εξεπλεηέο εζηίαζαλ ζηελ αλάθηεζε πιεξνθνξηψλ απφ κεγάιεο ζπιινγέο θεηκέλσλ. Με απνηέιεζκα πνιιέο παιηέο ηερληθέο λα ηξνπνπνηεζνχλ, θαη πνιιέο λέεο ηερληθέο λα αλαπηπρζνχλ (θαη εμαθνινπζνχλ λα αλαπηχζζνληαη) ψζηε λα θάλνπλ απνηειεζκαηηθή αλάθηεζε ζε κεγάιεο ζπιινγέο θεηκέλσλ. (Singhal, 2001) Σν δηαδίθηπν είλαη απηφ πνπ ζπλεηέιεζε ζηελ επξχηεξε ρξήζε θαη αλάπηπμε ηνπ πεδίνπ ηεο Αλάθηεζεο Πιεξνθνξηψλ. Σν δηαδίθηπν απνηειεί κηα ηεξάζηηα απνζήθε γλψζεσλ, δεδνκέλσλ θαη πιεξνθνξηψλ, επηηξέπνληάο ηφζν ην δηακνηξαζκφ ηνπο, φζν θαη ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ηνπο θαη ηελ αλάθηεζή ηνπο. Δθαηνληάδεο εθαηνκκχξηα άλζξσπνη ζπκκεηέρνπλ ζηελ αλάθηεζε πιεξνθνξηψλ είηε ρξεζηκνπνηψληαο κηα κεραλή αλαδήηεζεο ζηνλ παγθφζκην ηζηφ είηε θάλνληαο απιά κηα αλαδήηεζε ζηα εηζεξρφκελα ζην ειεθηξνληθφ ηνπο ηαρπδξνκείν. (Baeza-Yates & Ribeiro-Neto, 1999) χκθσλα κε ηνπο (Manning, Raghavan, & Schütze, 2009) έλαο νξηζκφο πνπ ζα κπνξνχζε λα δνζεί γηα ηελ Αλάθηεζε Πιεξνθνξηψλ είλαη: Ζ Αλάθηεζε Πιεξνθνξηψλ είλαη ε εμεχξεζε πιηθνχ (ζπλήζσο εγγξάθσλ) κέζα απφ αδφκεηεο κνξθήο ζηνηρεία (ζπλήζσο θείκελν) ζε κεγάιεο ζπιινγέο εγγξάθσλ (ζπλήζσο απνζεθεπκέλα ζε ππνινγηζηέο), ψζηε λα ηθαλνπνηεζεί θάπνηα αλάγθε πιεξνθφξεζεο. Σα αξρηθά ζπζηήκαηα Αλάθηεζεο Πιεξνθνξηψλ ήηαλ ηχπνπ Boolean ζπζηήκαηα, ηα νπνία επέηξεπαλ ζηνπο ρξήζηεο λα θαζνξίζνπλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδνληαη, ρξεζηκνπνηψληαο έλα πνιχπινθν ζπλδπαζκφ κε ηειεζηέο Boolean and, or θαη not. 34

35 Ωζηφζν ηα ζπζηήκαηα Boolean έρνπλ αξθεηά κεηνλεθηήκαηα φπσο ε έιιεηςε εγγελνχο έλλνηαο θαηάηαμεο ηνπ εγγξάθνπ θαζηζηψληαο δχζθνιε γηα ην ρξήζηε ηε δηακφξθσζε ελφο αηηήκαηνο θαιήο αλαδήηεζεο. Παξά ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπο αξθεηνί είλαη νη ρξήζηεο πνπ πξνηηκνχλ ηα Boolean ζπζηήκαηα ζε ζρέζε κε ηα πζηήκαηα Αλάθηεζεο κε Καηάηαμε (Ranked Retrieval Systems). Σα ζπζηήκαηα απηά θαηαηάζζνπλ ηα έγγξαθα ζχκθσλα κε ηηο εθηηκήζεηο ηνπο γηα ηε ρξεζηκφηεηα ελφο εγγξάθνπ ζρεηηθά κε ην εξψηεκα ελφο ρξήζηε. Σα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα Αλάθηεζεο Πιεξνθνξηψλ αληηζηνηρνχλ έλα αξηζκεηηθφ ζθνξ γηα θάζε έγγξαθν θαη ηαμηλνκνχλ ηα έγγξαθα ζχκθσλα κε απηφ ην ζθνξ. Αξθεηά κνληέια έρνπλ πξνηαζεί γηα ηε δηαδηθαζία απηή. Σα ηξία πην ζπλεζηζκέλα είλαη ην κνληέιν Γηαλχζκαηνο Υψξνπ (Vector Space Model), ην πηζαλνηηθφ κνληέιν (Probabilistic model), ην κνληέιν ζπκπεξαζκνχ δηθηχνπ (Inference Network Model). (Singhal, 2001) Η Διαδικαςύα Ανϊκτηςησ Πληροφοριών Αξρηθά, πξηλ αθφκα αξρίζεη ε δηαδηθαζία αλάθηεζεο είλαη απαξαίηεην λα νξηζηεί ε βάζε δεδνκέλσλ θεηκέλνπ. Απηφ ην αλαιακβάλεη ζπλήζσο ν δηαρεηξηζηήο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ φπνπ θαζνξίδνληαη ηα εμήο: ηα έγγξαθα πνπ πξφθεηηαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ, νη εξγαζίεο πνπ πξέπεη λα εθηειεζηνχλ επί ηνπ θεηκέλνπ, ην κνληέιν θείκελνπ (ε δνκή ηνπ θεηκέλνπ θαη πνηα ζηνηρεία κπνξνχλ λα αλαθηεζνχλ) Οη εξγαζίεο θεηκέλνπ (Text Operations) κεηαηξέπνπλ ηα πξσηφηππα έγγξαθα θαη δεκηνπξγνχλ κηα ινγηθή άπνςή ηνπο. Αθνχ νξηζηεί ε ινγηθή άπνςε ησλ εγγξάθσλ, ν δηαρεηξηζηήο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ρηίδεη έλα επξεηήξην (Indexing) ηνπ θεηκέλνπ φπσο θαίλεηαη ζηελ Εικόνα 3.2. Έλα επξεηήξην (Index) απνηειεί κηα θξίζηκε δνκή δεδνκέλσλ θαζψο επηηξέπεη ηε γξήγνξε αλαδήηεζε ζε κεγάινπο φγθνπο δεδνκέλσλ. Γηαθνξεηηθέο δνκέο επξεηεξίνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ, αιιά ε πην δεκνθηιήο είλαη ην αλεζηξακκέλν αξρείν (inverted file). 35

36 Εικόνα 3.2 : Η Διαδικαςία Ανάκτηςησ Πληροφοριών (Πηγή: Ricardo Baeza-Yates, Berthier Ribeiro-Neto) Γεδνκέλνπ φηη ζηε βάζε δεδνκέλσλ ησλ εγγξάθσλ έρεη δεκηνπξγεζεί επξεηήξην, ε δηαδηθαζία αλάθηεζεο κπνξεί λα μεθηλήζεη. Ο ρξήζηεο (User) αξρηθά θαζνξίδεη ην αίηεκα/εξψηεκά ηνπ, ην νπνίν αλαιχεηαη θαη κεηαζρεκαηίδεηαη απφ ηηο ίδηεο ιεηηνπξγίεο θεηκέλνπ πνπ έρνπλ εθαξκνζηεί ζην θείκελν. ηε ζπλέρεηα δεκηνπξγνχληαη νη εξγαζίεο εξσηεκάησλ (Query Operations), νη νπνίεο παξέρνπλ κηα αλαπαξάζηαζε ηνπ ζπζηήκαηνο γηα ηα αηηήκαηα ηνπ ρξήζηε. Έπεηηα ην εξψηεκα επεμεξγάδεηαη (Searching) ψζηε λα ιεθζνχλ ηα αλαθηεκέλα έγγξαθα. Πξηλ ζηαινχλ ζηνλ ρξήζηε, ηα αλαθηεκέλα έγγξαθα θαηαηάζζνληαη (Ranking) αλάινγα κε ηελ ζπζρέηηζε πνπ παξνπζηάδνπλ κε ην εξψηεκα ηνπ ρξήζηε. Σέινο ηα απνηειέζκαηα παξνπζηάδνληαη ζην ρξήζηε κέζσ ηνπ πεξηβάιινληνο δηεπαθήο κε ην ρξήζηε (User Interface). (Baeza-Yates & Ribeiro-Neto, 1999) πρλά ηα εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη απφ ηνπο ρξήζηεο είλαη αλεπαξθή, θαζψο νη πεξηζζφηεξνη ρξήζηεο δελ γλσξίδνπλ ηηο ιεηηνπξγίεο θεηκέλνπ θαη εξσηεκάησλ, κε απνηέιεζκα ηελ θαθή αλάθηεζε θεηκέλσλ ηδηαίηεξα ζηελ πεξίπησζε ηνπ δηαδηθηχνπ. 36

37 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 4 Ο : ΑΝΑΚΟΠΗΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ 4.1 Ειςαγωγό Οη αιιαγέο ζηνλ ηνκέα ησλ εθδφζεσλ, ε άλζεζε ησλ ειεθηξνληθψλ εθδφζεσλ, ε επξεία πηνζέηεζε ηνπ δηαδηθηχνπ θαη νη εμειίμεηο ζηελ ππνδνκή ηνπ θπβεξλνρψξνπ παξέρνπλ πξφζβαζε ζε φιν θαη πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο απφ νπνηαδήπνηε άιιε ζηηγκή ζηελ ηζηνξία. Πνιιέο απφ απηέο ηηο πιεξνθνξίεο βξίζθνληαη ζε κνξθή θεηκέλνπ. Ωζηφζν ε πνζφηεηα ησλ δηαζέζηκσλ πιεξνθνξηψλ μεπεξλάεη θαηά πνιχ ηελ αλζξψπηλε ηθαλφηεηα γλσζηηθήο επεμεξγαζίαο, νδεγψληαο ζην θαηλφκελν ηεο ππεξθφξησζεο πιεξνθνξηψλ. Έλαο ηξφπνο γηα λα μεπεξαζηεί απηφ ην θαηλφκελν είλαη ν εληνπηζκφο φισλ θαη κφλν ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ είλαη ζρεηηθέο κε ηηο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε. Ζ εμφξπμε θεηκέλνπ (text mining) απνηειεί έλα επηζηεκνληθφ πεδίν πνπ θαηαθηά φιν θαη πεξηζζφηεξν «έδαθνο» ζην ρψξν ηεο αλάιπζεο θαη παξνπζίαζεο πιεξνθνξηψλ θαη πξνηχπσλ απφ ζπιινγέο εγγξάθσλ. Γηάθνξεο επηζηεκνληθέο θνηλφηεηεο έρνπλ ζπλεηζθέξεη ζηελ εμφξπμε θεηκέλνπ. Οη ηξείο πνπ δηαθξίλνληαη είλαη: a) Knowledge Discovery from Databases (KDD) Υξεζηκνπνηεί κεζφδνπο ηεο κεραληθήο κάζεζεο θαη ηεο ηερληθήο λνεκνζχλεο. Πξψηα ην θείκελν πξνεπεμεξγάδεηαη, κεηαηξέπεηαη ζε κηα ζπιινγή ιέμεσλ θαη έπεηηα ρξεζηκνπνηνχληαη ηερληθέο εμφξπμεο δεδνκέλσλ φπσο νκαδνπνίεζε, ηαμηλφκεζε θαη θαλφλεο ζπζρέηηζεο. χκθσλα κε ηνπο (Fayyad, Piatetsky-Shapiro, & Smyth, 1996) ππάξρεη κηα ηάζε ζπζρέηηζεο ηεο εμφξπμεο θεηκέλνπ κε ηελ εμφξπμε δεδνκέλσλ (data mining), σζηφζν ε εμφξπμε δεδνκέλσλ απνηειεί έλα απφ ηα βήκαηα ηεο δηαδηθαζίαο αλαθάιπςεο γλψζεο. Αληηζέησο, ε εμφξπμε θεηκέλνπ κνηάδεη πεξηζζφηεξν κε ην ζχλνιν ηεο δηαδηθαζίαο αλαθάιπςεο γλψζεο πνπ πεξηιακβάλεη επηινγή, πξνεπεμεξγαζία, κεηαπνίεζε, εμφξπμε δεδνκέλσλ, εξκελεία θαη αμηνιφγεζε. b) Information Science (IS) Έρεη αλαπηχμεη κεζφδνπο εμφξπμεο θεηκέλνπ νη νπνίεο αλαγλσξίδνπλ πξφηππα απφ ην θείκελν. Αθφκε έρεη αλαπηχμεη παξαγσγηθέο πξνζεγγίζεηο, φπσο ε αλαθάιπςε πνπ βαζίδεηαη ζηε ινγνηερλία (Literature Based Discovery- LBD) αληί επαγσγηθψλ πξνζεγγίζεσλ νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη απφ πνιιέο κεζφδνπο ζην KDD. Γηα παξάδεηγκα ζπκπεξαίλεη κηα κεηαβαηηθή 37

38 ζρέζε κεηαμχ A θαη Γ, φηαλ δίλεηαη κηα γλσζηή ζπζρέηηζε κεηαμχ Α θαη Β θαη Β θαη Γ. c) Computational Linguistics (CL) Ζ Τπνινγηζηηθή Γισζζνινγία ε νπνία ελαιιαθηηθά αλαθέξεηαη θαη σο Δπεμεξγαζία Φπζηθήο Γιψζζαο (Natural Language Processing-NLP) είρε σο αξρηθφ θίλεηξν ηελ αχμεζε ηεο θαηαλφεζεο ηεο δνκήο θαη ηεο κνξθήο ηεο γιψζζαο. Ωζηφζν ζχκθσλα κε ηνλ (Hearst, 1999), πιένλ ππνινγίδεη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ζε κεγάιεο ζπιινγέο θεηκέλσλ ψζηε λα αλαθαιχςεη ρξήζηκα πξφηππα. Απηά ηα πξφηππα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ελεκέξσζε ησλ αιγνξίζκσλ γηα δηάθνξα ππφ-πξνβιήκαηα θαηά ηελ επεμεξγαζία ηεο θπζηθήο γιψζζαο φπσο ε απνζαθήληζε ηεο έλλνηαο κηα ιέμεο Οικονομικϋσ καταςτϊςεισ Επιχειρόςεων «Τπάξρεη ρξπζφο θξπκκέλνο ζηα δεδνκέλα ηεο εηαηξίαο ζαο». Δληνχηνηο, ε εμφξπμε δεδνκέλσλ αθνξά έλα κηθξφ κέξνο ηνπ ζπλφινπ ησλ δεδνκέλσλ ηεο εηαηξίαο: απηέο ηηο δνκεκέλεο πιεξνθνξίεο πνπ είλαη δηαζέζηκεο ζε βάζεηο δεδνκέλσλ. Τπνινγίδεηαη φηη ην 85% ησλ πιεξνθνξηψλ κηαο επηρείξεζεο πθίζηαηαη ππφ κνξθή θεηκέλνπ, ζε νηθνλνκηθέο εθζέζεηο, ειεθηξνληθά κελχκαηα, ζπκβφιαηα, παηέληεο επξεζηηερλίαο. Γεληθά έλαο κεγάινο αξηζκφο ειεθηξνληθψλ πιεξνθνξηψλ νη νπνίεο αθνξνχλ ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή παξνπζία ησλ επηρεηξήζεσλ βξίζθνληαη ζην δηαδίθηπν θαη ζε βάζεηο δεδνκέλσλ. ήκεξα θαζήθνλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη ε εμφξπμε γλψζεο κέζα απφ κεγάιεο πνζφηεηεο πιεξνθνξηψλ. Οη πιεξνθνξίεο πνπ παξέρνληαη είλαη ππφ κνξθή αξηζκψλ θαη θεηκέλνπ. Ωζηφζν ην γεγνλφο φηη βξίζθνληαη ζε ειεθηξνληθή κνξθή θαη ζην δηαδίθηπν πξνζθέξεη λέεο δπλαηφηεηεο αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ πνπ παξέρνληαη. Μέρξη ην 1998 ε αλάιπζε ησλ εηήζησλ εθζέζεσλ επηθεληξψλνληαλ ζηα αξηζκεηηθά δεδνκέλα. Πάξαπηα ε ππφ κνξθή θεηκέλνπ νηθνλνκηθέο πιεξνθνξίεο, ζε κνξθή εθζέζεσλ, πεξηέρνπλ φρη κφλν ηελ πεξηγξαθή ησλ γεγνλφησλ αιιά δίλνπλ θαη εμήγεζε γηα ην ιφγν πνπ ζπλέβεζαλ πξνζθέξνληαο πινπζηφηεξε πιεξνθφξεζε. Οη εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο απνηεινχλ έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά έγγξαθα ηεο επηρείξεζεο πνπ δεκνζηεχνληαη θαη αληαλαθινχλ ηε ζηξαηεγηθή, ηνπο κειινληηθνχο ζηφρνπο, ηελ πνξεία θαη ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή ηεο απφδνζε. Δπηπιένλ απνηεινχλ έλα δίαπιν επηθνηλσλίαο- επαθήο κε ην επελδπηηθφ θνηλφ. 38

39 Με ηε ρξήζε κεζφδσλ εμφξπμεο δεδνκέλσλ θαη θεηκέλνπ ζηα πνζνηηθά θαη πνηνηηθά κέξε, αληίζηνηρα, ησλ εηήζησλ νηθνλνκηθψλ εθζέζεσλ επηηπγράλεηαη ε αλάθηεζε ελδείμεσλ θαη ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ δελ είλαη πξνθαλήο θαη αθνξνχλ ηφζν ηελ παξνχζα φζν θαη ηελ κειινληηθή νηθνλνκηθή απφδνζε ηεο επηρείξεζεο. 4.2 υςτόματα τόριξησ Αποφϊςεων (DSS) και Εξόρυξη Κειμϋνου Οη (Keila & Skillicorn, 2005) ρξεζηκνπνίεζαλ ηερληθέο εμφξπμεο θεηκέλνπ ζε κελχκαηα ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ηεο επηρείξεζεο Enron. Αλαθάιπςαλ φηη νη αιιαγέο ζηε ρξήζε ησλ ιέμεσλ απφ ηε δηνίθεζε κπνξνχλ λα πξνβιέπνπλ ζεκαληηθέο νξγαλσηηθέο αιιαγέο, φπσο κεησκέλε αθνζίσζε ησλ εξγαδνκέλσλ ζηελ εηαηξία, αιιαγή ζην ξφιν ησλ ζηειερψλ θαη απαληήζεηο ηνπ νξγαληζκνχ ζε απεηιέο. Δπηπιένλ αλαθάιπςαλ φηη νη αιγφξηζκνη εμφξπμεο θεηκέλνπ πνπ είλαη βαζηζκέλνη ζε ζεσξίεο ςπρνινγίαο κπνξνχλ λα εληνπίζνπλ δφιν θαη απάηε. Έηζη ηα ζπζηήκαηα εμφξπμεο θεηκέλνπ απνηεινχλ ηζρπξά εξγαιεία ζηα ρέξηα ησλ ειεγθηψλ ψζηε λα δεκηνπξγνχλ ζηνρεπκέλα θξηηήξηα εμεχξεζεο απάηεο. Παξνκνίσο ε αθξηβήο εθηίκεζε ησλ ζπκπεξηθνξψλ ηεο δηαρείξηζεο απνηειεί έλα δχζθνιν θνκκάηη γηα ηνπο ειεγθηέο θαη ζε απηή ηελ πεξηνρή ε εμφξπμε θεηκέλνπ κπνξεί λα βνεζήζεη. Γηα παξάδεηγκα νη (Li & Wu, 2009), ππνζηήξημαλ φηη ε αλάιπζε ζπλαηζζεκάησλ ζην θείκελν κπνξεί λα θαζνξίζεη ηε ζηάζε ησλ ζπγγξαθέσλ πάλσ ζε ζπγθεθξηκέλα δεηήκαηα. Απηή ε κέζνδνο επηηξέπεη ζηνπο εζσηεξηθνχο ειεγθηέο λα αλαιχνπλ ηα εηαηξηθά ειεθηξνληθά κελχκαηα θαζψο θαη δηάθνξεο νκάδεο ζπδεηήζεσλ, λα αμηνινγνχλ ηελ εηαηξηθή θνπιηνχξα, λα εθηηκνχλ ηηο ζηάζεηο ηεο δηαρείξηζεο (επηζεηηθφηεηα, δηαρείξηζε θηλδχλσλ), αμηνινγνχλ ην χθνο ησλ πςειφηεξσλ θιηκαθίσλ θαη λα ζηνρεχζνπλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο ινγαξηαζκνχο ή άηνκα γηα πην ιεπηνκεξή εμέηαζε. χκθσλα κε ηνπο (Hunton & Rose, 2010) ε δεκηνπξγηθή ρξήζε ηεο εμφξπμεο θεηκέλνπ κπνξεί επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα αμηνινγήζεη ηα πξνζφληα θαη ηα θίλεηξα ησλ εμσηεξηθψλ εκπεηξνγλσκφλσλ θαζψο θαη ηελ έθηαζε ζηελ νπνία ν εμσηεξηθφο ειεγθηήο πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε απηνχο ηνπο εκπεηξνγλψκνλεο. Γηα παξάδεηγκα, θαζψο ηα ηηηινπνηεκέλα ζηνηρεία ηνπ ελεξγεηηθνχ γίλνληαη πην δχζθνια ζηελ αμηνιφγεζή ηνπο θαη νη πηέζεηο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ ζχλζεησλ θηλδχλσλ απμάλνληαη (ζηξαηεγηθνί, πνιηηηθνί, νηθνλνκηθνί), νη ειεγθηέο ζα αλαγθαζηνχλ λα απμήζνπλ ηελ εμάξηεζή ηνπο απφ ηνπο εμσηεξηθνχο εκπεηξνγλψκνλεο θαη ηνπο εμσηεξηθνχο ειεγθηέο. 39

40 Αθφκε νη ειεγθηέο πξέπεη λα είλαη ζίγνπξνη φηη νη γλψκεο ησλ εμσηεξηθψλ εκπεηξνγλσκφλσλ είλαη αληηθεηκεληθέο θαη φρη λνζεπκέλεο θαη ε έθζεζε ησλ εζσηεξηθψλ ειεγθηψλ είλαη έγθπξε θαη ακεξφιεπηε. ρεηηθά κε ηε θχζε ηνπ ειέγρνπ, ζα κπνξνχζε λα εμειηρζεί ψζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο απαηηήζεηο ησλ επελδπηψλ γηα πην έγθαηξε πιεξνθφξεζε. Οη (Hunton, Wright, & Wright, 2007) δηαπίζησζαλ φηη νη επελδπηέο, νη εζσηεξηθνί θαη εμσηεξηθνί ειεγθηέο πηζηεχνπλ φηη ε πεξηζζφηεξν ζπρλή ππνβνιή εθζέζεσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αζθάιεηα, πηζαλφλ λα απμήζνπλ ηελ πνζφηεηα ησλ θεξδψλ, λα πεηχρνπλ ρακειφηεξε δηαθχκαλζε ηεο ηηκήο ηεο κεηνρήο. Οη εζσηεξηθνί θαη εμσηεξηθνί ειεγθηέο ζα κπνξνχζαλ λα παξέρνπλ ζηνπο επελδπηέο ζπλερή απνηειέζκαηα πνπ παξάγνληαη απφ ηα ζπζηήκαηα ιήςεο απνθάζεσλ, κε ή ρσξίο αζθάιεηα. ζνλ αθνξά ηε ζπρλφηεηα κε ηελ νπνία ζα πξέπεη λα εθαξκφδνληαη νη ηερληθέο εμφξπμεο θεηκέλνπ, νη (Hunton & Rose, 2010) ππνζηεξίδνπλ φηη ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζπλερή βάζε θαη φρη ζε ηξηκεληαία, εμακεληαία ή εηήζηα (αλάινγα κε ηηο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο). Δπηπιένλ, ζπληζηάηαη ε ρξήζε ζπζηεκάησλ ιήςεο απνθάζεσλ πνπ πεξηιακβάλνπλ εμφξπμε δεδνκέλσλ θαη θεηκέλνπ, γηα ηελ επίηεπμε θαιχηεξσλ απνηειεζκάησλ. Σα ζπζηήκαηα απηά είλαη ζρεδηαζκέλα ψζηε λα επνπηεχνπλ εθαηνληάδεο βάζεηο δεδνκέλσλ ζε ζπλερή βάζε θαη λα επηζεκαίλνπλ ηηο εμαηξέζεηο ζηνπο ειεγθηέο. Φπζηθά ηα λέα ζπζηήκαηα δελ ππνιείπνληαη αδπλακηψλ θαη ειιείςεσλ. Οιφθιεξν ην θνηλσληθφ ζχζηεκα ηεο επηρείξεζεο κπνξεί λα δηαηαξαρζεί γλσξίδνληαο ηελ χπαξμε ζπζηεκάησλ εμφξπμεο θεηκέλνπ. Καζψο αθνχ νη ππάιιεινη πιεξνθνξεζνχλ γηα ηελ παξνπζία ηνπο κπνξεί λα αιιάμνπλ ηηο ζπλήζεηεο ηεο επηθνηλσλίαο ηνπο, λα απνθχγνπλ ηελ ειεθηξνληθή επηθνηλσλία ή αθφκα λα πξνζαξκφζνπλ ηα κελχκαηα ηνπο ψζηε λα απνθχγνπλ ηνλ εληνπηζκφ. Ωζηφζν, ζχκθσλα κε ηνπο (Keila & Skillicorn, 2005) έξεπλα έρεη απνδείμεη φηη ζε πεξίπησζε πνπ νη ρξήζηεο ειεθηξνληθψλ κελπκάησλ γλσξίδνπλ γηα ηα ζπζηήκαηα εληνπηζκνχ απάηεο, απμάλνπλ ηηο παξαπιαλήζεηο θαη έηζη εληνπίδνληαη πην εχθνια. πκπεξαζκαηηθά, ελψ πνιιά απφ ηα ζπζηήκαηα ιήςεο απνθάζεσλ πνπ πεξηγξάθνληαη παξαπάλσ έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα κεηαζρεκαηίδνπλ ηε δηαδηθαζία ειέγρνπ, λα παξέρνπλ ζπλερή δηαζθάιηζε θαη λα βειηηψλνπλ ηελ ηθαλφηεηα ησλ ειεγθηψλ γηα αμηνιφγεζε ζχλζεησλ θηλδχλσλ, ππάξρνπλ ειεγθηέο θαη εκπεηξνγλψκνλεο άιισλ ηνκέσλ νη νπνίνη ζπρλά επηιέγνπλ λα αγλννχλ πνιχηηκα θαη αμηφπηζηα απνηειέζκαηα ζπζηεκάησλ ιήςεο απνθάζεσλ ή λα ηα απνθεχγνπλ, εκπηζηεπφκελνη ηελ πξνζσπηθή ηνπο πείξα. 40

41 4.3 Η Γλώςςα των ετόςιων οικονομικών εκθϋςεων Σν χθνο, ε γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη, ην κήλπκα πνπ πεξλάεη θαζψο θαη ην πφζν επαλάγλσζηε είλαη κηα νηθνλνκηθή έθζεζε απνηεινχλ ζεκαληηθέο ελδείμεηο ζρεηηθά ηηο πξννπηηθέο θαη ηηο εμειίμεηο ηεο εηαηξίαο. Απηέο νη ελδείμεηο κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ηα ζηειέρε πνπ είλαη ππεχζπλα γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ ζε απνηειεζκαηηθέο πξάμεηο πνπ αθνξνχλ ηε ζέζε θαη ην κέιινλ ηεο εθάζηνηε εηαηξίαο. χκθσλα κε ηνλ (Hearst, 1999) νη κέζνδνη εμφξπμεο θεηκέλνπ έρνπλ σο ζηφρν λα πξνζθέξνπλ έλαλ απηφκαην ηξφπν γηα ηελ αλάιπζε θαη αλαθάιπςε πξνεγνπκέλσο άγλσζησλ κνηίβσλ ζε έλα θείκελν. Ο (Thomas, 1997) oη εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο ελψ πξφθεηηαη γηα ζεκαληηθά έγγξαθα γηα ηνπο κεηφρνπο θαη ηελ ρξεκαηνπηζησηηθή θνηλφηεηα είλαη ακθηιεγφκελεο. Ο ιφγνο είλαη δηαθσλίεο πνπ πξνθχπηνπλ ζρεηηθά κε ην θνηλφ ζην νπνίν απεπζχλνληαη, ηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηνπλ θαη ηελ αμηνπηζηία πνπ θέξνπλ. Παιαηφηεξεο κειέηεο αζρνινχληαλ θπξίσο κε ηε γιψζζα ελφο ηκήκαηνο ηνπ εγγξάθνπ, δειαδή ηελ έθζεζε ηνπ πξνέδξνπ πξνο ηα ελδηαθεξφκελα κέξε. Ο (Thomas, 1997) επηθεληξψζεθε ζηε κεηαβαηηθφηεηα, ζεκαηηθή δηάξζξσζε, ην πιαίζην, ηε ζπλνρή ηεο γιψζζαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο. χκθσλα κε ηνλ εξεπλεηή, ε αχμεζε ηεο παζεηηθήο θσλήο, παξαηεξείηαη φηαλ κεηψλνληαη ηα θέξδε. Δπίζεο παξαηεξήζεθε αχμεζε ησλ ξεκάησλ πνπ πεξηγξάθνπλ ηηο ελέξγεηεο ηεο επηρείξεζεο, γηα παξάδεηγκα «ζπλέβε» αληί γηα «έθαλε». Ζ δηνίθεζε πξνζπαζεί λα παξνπζηάζεη ηνλ εαπηφ ηεο ζαλ ζχκα ησλ πεξηζηάζεσλ. Αληίζεηα φηαλ ε εηαηξία έρεη πξαγκαηνπνηήζεη πεξηζζφηεξα θέξδε, εκθαλίδεηαη «επηζεηηθά» θαη θάλεη ρξήζε ηεο ελεξγεηηθήο θσλήο. Δπηπιένλ, ζηελ ίδηα κειέηε παξαηεξήζεθε φηη ε δνκή ηεο γιψζζαο, ζηελ έθζεζε πξνο ηνπο κεηφρνπο, ε δνκή ηεο γιψζζαο απνθαιχπηεη θάπνηα πξάγκαηα ηα νπνία ε εηαηξία κπνξεί λα κελ επηζπκεί λα ηα αλαθνηλψζεη άκεζα ζην εμσηεξηθφ θνηλφ ηεο. χκθσλα κε ηνπο (Subramanian, Insley, & Blackwell, 1993) νη εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο ησλ εηαηξηψλ πνπ είραλ θαιή απφδνζε, ήηαλ πην επαλάγλσζηεο απφ απηέο πνπ δελ είραλ απνδψζεη θαιά. Οη εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο δελ απνηεινχλ κφλν ηελ θαιχηεξε δπλαηή πεξηγξαθή ηεο εηαηξίαο, αιιά είλαη επίζεο θαη κηα πεξηγξαθή ησλ δηαρεηξηζηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ ηεο εηαηξίαο. Καζψο ην θείκελφ ηνπο αληαλαθιά ηε ζηξαηεγηθή ζθέςε ηεο δηνίθεζεο ηεο εηαηξίαο. Οη (Wiebe, Wilson, & Cardie, 2005) εληφπηζαλ ιεμηθφ ζπληαθηηθά πξφηππα θαη επίζεηα ηα νπνία εληνπίδνπλ ππνθεηκεληθφηεηα ζε απφςεηο, αμηνινγήζεηο θαη εηθαζίεο. 41

42 Σα ζηνηρεία πνπ ππνδειψλνπλ ππνθεηκεληθφηεηα είλαη ζπλήζσο επίζεηα, επηξξήκαηα, ξήκαηα, νπζηαζηηθά. Ζ αλίρλεπζε ππνθεηκεληθφηεηαο ζε έλα επίζεκν έγγξαθν είλαη ρξήζηκε γηα ηελ απηφκαηε ηαμηλφκεζε δηάθνξσλ εηδψλ ζεκάησλ φπσο πνιηηηθά θείκελα, αμηνινγήζεηο, θπβεξλεηηθέο αλαιχζεηο, αθαδεκατθά θείκελα. Ζ γιψζζα θαη ηα πεξηερφκελα ησλ εηήζησλ νηθνλνκηθψλ εθζέζεσλ, απνηέιεζαλ πεδίν έξεπλαο ησλ (Kloptchenko, Magnusson, Back, Visa, & Vanharanta, 2004), εμεηάδνληαο ηηο ηξηκεληαίεο εθζέζεηο ηξηψλ εγεηηθψλ εηαηξηψλ ζηνλ ηνκέα ησλ ηειεπηθνηλσληψλ (Motorola, Ericsson and Nokia), ρξεζηκνπνηψληαο κεζφδνπο γισζζηθέο θαη εμφξπμεο θεηκέλνπ : α) Μέζνδνο Αληηζηνίρεζεο Πξσηνηχπσλ (Prototype Matching) Δμφξπμε Κεηκέλνπ Υξεζηκνπνηείηαη ην ζχζηεκα GILTA, ην νπνίν είλαη θηηαγκέλν πάλσ ζηε κέζνδν αληηζηνίρεζεο πξσηνηχπσλ, πξνζαξκνζκέλν ζηνλ ηνκέα ρξήζεο. Ζ κεζνδνινγία, κε κηα δηαδηθαζία νκαδνπνίεζεο, εμαιείθεη ηε ρξήζεο νπνηαζδήπνηε κεζφδνπ εμαξηάηαη απφ ηε γιψζζα ηνπ θεηκέλνπ. Σν ζχζηεκα GILTA δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην ρξήζηε λα εηζάγεη είηε νιφθιεξν ην έγγξαθν είηε κέξνο απηνχ γηα θάπνην ζέκα πνπ ηνλ ελδηαθέξεη, θαη λα εληνπίζεη θαη αλαθηήζεη ηα έγγξαθα πνπ είλαη ζεκαζηνινγηθά παξφκνηα κε απηφ κε θάπνην ζπγθεθξηκέλν ηξφπν. Ζ εχξεζε ηνπ ζπλφινπ ησλ εγγξάθσλ κε ηα πην ζρεηηθά πξφηππα νλνκάδεηαη αληηζηνίρεζε (matching). Σν πξσηφηππν ζπλδπάδεηαη κε κηα ππάξρνπζα ζπιινγή θεηκέλσλ, πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπλ έλα ζχκπιεγκα ζεκαζηνινγηθά παξφκνησλ εγγξάθσλ. Σα βήκαηα πνπ αθνινπζνχληαη είλαη ηα εμήο: 1) Γίλεηαη πξνεπεμεξγαζία ζε επίπεδν ιέμεσλ θαη πξνηάζεσλ i. Μεηαηξνπή θάζε ιέμεο ζε αξηζκφ (ζχκβνια ASCII), ii. Γεκηνπξγία ηζηνγξάκκαηνο θνηλψλ ιέμεσλ γηα νιφθιεξε ηε ζπιινγή θεηκέλνπ, iii. Δπηινγή θαηάιιειεο αζξνηζηηθήο θαηαλνκήο, Weibull Οη πην θνηλέο ιέμεηο απνηππψλνληαη ζην ηζηφγξακκα κε ππθλφηεηα. 2) Ζ πξφηαζε παξνπζηάδεηαη σο δηάλπζκα, αθνινπζψληαο ηελ ίδηα δηαδηθαζία κε απηή ζην επίπεδν ησλ ιέμεσλ. Έπεηηα δεκηνπξγνχκε ην ηζηφγξακκα θνηλψλ πξνηάζεσλ γηα νιφθιεξε ηε ζπιινγή θεηκέλνπ 42

43 3) Καηαζθεπή κεκνλσκέλσλ ηζηνγξακκάησλ ιέμεσλ θαη πξνηάζεσλ γηα θάζε έγγξαθν ηεο ζπιινγήο. Έηζη επηηξέπεηαη ε ζχγθξηζε κεηαμχ εγγξάθσλ απιά κε ηνλ ππνινγηζκφ ηεο Δπθιείδεηαο απφζηαζεο κεηαμχ ησλ ηζηνγξακκάησλ ηνπο. χκθσλα κε (Visa, Toivonen, Autio, Maekinen, Back, & Vanharanta, 2001), ε κηθξφηεξε Δπθιείδεηα απφζηαζε κεηαμχ ηζηνγξακκάησλ ιέμεσλ δειψλεη θνηλφ ιεμηιφγην κεηαμχ ησλ εθζέζεσλ. Αθφκε, ε κηθξφηεξε απφζηαζε κεηαμχ ηζηνγξακκάησλ πξνηάζεσλ δειψλεη νκνηφηεηεο ζην ζηπι γξαθήο θαη/ή ζην πεξηερφκελν ησλ εθζέζεσλ. Εικόνα 4.1: Οι κοντινότερεσ αντιςτοιχίεσ για την ζκθεςη τησ Motorola (Επίπεδο Προτάςεων) (Πηγή: Kloptchenko, Magnusson, Back, Visa, & Vanharanta) β) Collocational Networks Γισζζηθή Αλάιπζε Πξφθεηηαη γηα δηζδηάζηαηα δίθηπα πνπ πεξηέρνπλ δηαζπλδεδεκέλεο ιέμεηο νη νπνίεο γξάθνληαη καδί, γηα παξάδεηγκα Γηεπζχλσλ χκβνπινο. χκθσλα κε ηνλ (Sinclair, 1991) ηα collocations είλαη : ε εκθάληζε δπν ή πεξηζζφηεξσλ ιέμεσλ ζε κηθξφ δηάζηεκα ε κία απφ ηελ άιιε κέζα ζην θείκελν. Σα Collocational Networks πεξηγξάθνπλ ηηο βαζηθέο έλλνηεο ζε έλα θείκελν θαη ηηο ζπλδέζεηο κεηαμχ ηνπο. Έλα ζεκαληηθφ ζηνηρείν απηήο ηεο κεζφδνπ είλαη ε έλλνηα ηνπ ζεκαληηθνχ collocation. Απηή ζπλαληάηαη φηαλ δχν ή πεξηζζφηεξεο ιέμεηο εκθαλίδνληαη καδί πην ζπρλά απφ φηη ζα αλακελφηαλ ιφγσ ζχκπησζεο. Μεηξηέηαη κε ην Mutual Inform (MI) score, ην νπνίν ζπγθξίλεη ηε ζπρλφηεηα ηεο ζπλχπαξμεο ηνπ θφκβνπ θαη ηνπ collocation, κε ηε ζπρλφηεηα εκθάληζήο ηνπο αλεμάξηεηα ην έλα απφ ην άιιν. χκθσλα κε ηνλ Stubbs (1995) ην MI score είλαη επαίζζεην ζηηο αιιαγέο ηνπ απφιπηνπ αξηζκνχ ησλ collocates, φηαλ ε ζρεηηθή αλαινγία ησλ θνηλψλ 43

44 εκθαλίζεσλ ζε ζρέζε κε ηηο αλεμάξηεηεο εκθαλίζεηο παξακέλεη ε ίδηα. Με άιια ιφγηα δπν ιέμεηο πνπ εκθαλίδνληαη πάληα καδί παίξλνπλ πςειφηεξν score αλ απηφ ζπκβεί κφλν κηα θνξά, απφ φηη αλ ζπκβαίλεη πην ζπρλά. Σα Collocational networks δίλνπλ ηελ επθαηξία λα εμεηάζνπκε πνηεο έλλνηεο ηνλίδνληαη απφ ηελ εηαηξεία ζε κηα ζπγθεθξηκέλε έθζεζε θαη ην πψο απηέο νη έλλνηεο αληηθαηνπηξίδνληαη κέζα απφ ηηο ιέμεηο πνπ απνηεινχλ ηνπο θφκβνπο ηνπ δηθηχνπ. Μπνξνχκε αθφκε λα εμεηάζνπκε πνηεο έλλνηεο ζπλδένληαη πην ζπρλά κεηαμχ ηνπ, αλαθαιχπηνληαο πνηεο ιέμεηο εκθαλίδνληαη ηαθηηθά ζε θνληηλή απφζηαζε. Πξηλ ηε βαζηθή αλάιπζε, ιακβάλνπκε θάπνηα πξνθαηαξθηηθά κέηξα: Απνκάθξπλζε πηλάθσλ Απνκάθξπλζε ιέμεσλ κηθξήο ζεκαζίαο, φπσο πξνζέζεηο, άξζξα, ζχλδεζκνη, ιέμεηο πνπ αλαθέξνληαη ζε αξηζκεηηθά ςεθία ή ζπλάιιαγκα. χκθσλα κε ηνλ (Sinclair, 1991), ην αξρηθφ ζηάδην πεξηιακβάλεη ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ MI score γηα φιεο ηηο ιέμεηο ζε δηάζηεκα ηεζζάξσλ ιέμεσλ. Γηα κεγέζε θεηκέλνπ πεξίπνπ 4000 ιέμεσλ, ν κέζνο φξνο ηνπ MI ππνινγίζηεθε ζην Μεησκέλν score απνδεηθλχεη ιέμεηο πνπ εκθαλίδνληαη καδί κφλν πεξηζηαζηαθά. Απμεκέλν score δεκηνπξγεί δίθηπν κφλν κε ηνπο πην ζπρλνχο ζπλδπαζκνχο. ηα δίθηπα πνπ παξάγνληαη ππάξρνπλ δχν ζεκεία ελδηαθέξνληνο, ηδίσο φπνπ κπνξεί λα παξαηεξεζεί είηε ζηαζεξφηεηα είηε αιιαγέο ζρεηηθά κε ηε δνκή ησλ δηθηχσλ θαη ηηο ιέμεηο πνπ πεξηέρνπλ. 44

45 Εικόνα 4.2: Collocational Network για την Motorola το τζταρτο τρίμηνο του 2000 (Πηγή: Kloptchenko, Magnusson, Back, Visa, & Vanharanta) Οη πιεξνθνξίεο πνπ ζπιιέρζεθαλ ηφζν απφ ην κέξνο ηεο εμφξπμεο θεηκέλνπ, φζν θαη απφ ηεο γισζζηθήο αλάιπζεο, επηηξέπνπλ λα εμάγνπκε σο ζπκπέξαζκα φηη ε κέζνδνο εμφξπμεο θεηκέλνπ έρεη εληνπίζεη κηα ηάζε αιιαγήο ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ ηξηκεληαίσλ εθζέζεσλ. Σα απνηειέζκαηα θαη απφ ηα δχν κέξε ησλ εξεπλψλ ήηαλ ακθηιεγφκελα. Μεξηθέο εθζέζεηο παξνπζίαζαλ θνληηλφηεξεο αληηζηνηρίεο κε εθζέζεηο πνπ έρνπλ παξφκνηα collocations θαη θάπνηεο φρη. Ωζηφζν ζηφρνο θαη ησλ δχν κεζφδσλ ήηαλ ε απεηθφληζε ησλ πιεξνθνξηψλ ηνπ θεηκέλνπ ψζηε λα είλαη ζε κνξθή θαηαλνεηή θαη αλαγλσξίζηκε απφ ηα ζηειέρε ιήςεο απνθάζεσλ. ε πεξηφδνπο ινγηζηηθήο απάηεο θαη ππεξθφξησζεο πιεξνθνξηψλ είλαη ζεκαληηθφ λα εληνπίδνληαη νη αλεζπρεηηθέο ελδείμεηο ζηηο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο, λσξίο. Με ηε βνήζεηα ππνινγηζηηθψλ εξγαιείσλ, φπσο ε κέζνδνο αληηζηνίρεζεο πξσηνηχπσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα Collocational networks γηα γισζζηθέο εθαξκνγέο, ηα ζηειέρε ιήςεο απνθάζεσλ εμνηθνλνκνχλ πνιχ ζεκαληηθφ ρξφλν κε ηε βνήζεηα έκπηζησλ εξγαιείσλ. 4.4 Εργαλεύα Εξόρυξησ Κειμϋνου Ζ πξψηε πξφθιεζε ζρεηηθά κε ηελ εμφξπμε θεηκέλνπ αθνξά ηε δνκή ζηελ νπνία βξίζθνληαη νη πιεξνθνξίεο, είλαη ζε αδφκεηε κνξθή δειαδή ζε θείκελν θαη γξακκέλεο ζε θπζηθή γιψζζα. Γηα ηελ εμαγσγή θαη αλάιπζε γλψζεο απφ απηά ηα θείκελα, απαηηείηαη πξνεπεμεξγαζηηθή δηαδηθαζία ε νπνία θσδηθνπνηεί ηηο ιέμεηο θαη πξνηάζεηο ηνπ θεηκέλνπ Ανϊλυςη Αντιςτοιχιών (Correspondence Analysis) Ζ αλάιπζε αληηζηνηρηψλ απνηειεί κηα κέζνδν αλάιπζεο θαηεγνξηθψλ δεδνκέλσλ. Υξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο γηα ηελ αλάιπζε ελφο πίλαθα δεδνκέλσλ, contingency table. Πξφθεηηαη γηα κηα απιή ηερληθή ε νπνία ζηνρεχεη ζηε κεηαηξνπή ησλ ελ ιφγσ πηλάθσλ ζε γξαθηθέο αλαπαξαζηάζεηο. χκθσλα κε ηνπο (Lebart, Salem, & Berry, 1998) ε αλάιπζε αληηζηνηρηψλ ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπκκεηξηθή επεμεξγαζία ησλ γξακκψλ θαη ησλ ζηειψλ, ηε ρξήζε ηεο Δπθιείδεηαο απφζηαζεο, γλσζηή θαη σο κέζνδν ηεηξαγψλσλ (chi-square), φπνπ κε ηε ρξήζε απιψλ κνληέισλ επηηξέπεηαη ε ηαπηφρξνλε αλαπαξάζηαζε γξακκψλ θαη ζηειψλ. Οπζηαζηηθά ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ιαλζαλνπζψλ ζεκαζηνινγηθψλ δνκψλ ηνπ ζψκαηνο θεηκέλνπ 45

46 θαη ηελ γξαθηθή αλαπαξάζηαζε ησλ ιεμηθνινγηθψλ ζρέζεσλ (Balbi, Stawinoga, & Triunfo, 2012). ε έλα ιεμηινγηθφ πίλαθα Τ αλαπαξίζηαηαη ζε έλα ζηνηρείν t (i,j) ν αξηζκφο ησλ θνξψλ φπνπ ν φξνο j βξίζθεηαη ζην κέξνο i ηνπ θεηκέλνπ. Ζ εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αλάιπζεο αληηζηνηρηψλ πεξηιακβάλεη ηελ θαηαλφεζε ηφζν ησλ αξηζκεηηθψλ φζν θαη ησλ γξαθηθψλ απνηειεζκάησλ Ανϊλυςη Δικτύων (Network Analysis) Ζ αλάιπζε δηθηχσλ αθνξά ηελ αλάιπζε ελφο ζπλφινπ ζρέζεσλ κεηαμχ αληηθεηκέλσλ. Ζ αλαπαξάζηαζε ησλ δηθηχσλ γίλεηαη κέζσ γξάθσλ. πσο έρνπλ ππνζηεξίμεη νη (Balbi, Stawinoga, & Triunfo, 2012) ζε απηνχο ηνπο γξάθνπο ηα αληηθείκελα αληηπξνζσπεχνληαη απφ ζεκεία (θνξπθέο) θαη νη ζρέζεηο σο γξακκέο πνπ ζπλδένπλ ηηο θνξπθέο. Ζ αλάιπζε δηθηχνπ έρεη εθαξκνγή ζε πνηθίια επηζηεκνληθά πεδία φπσο ε βηνινγία, ηα νηθνλνκηθά, ε γισζζνινγία θαη θπξίσο ζηηο θνηλσληθέο επηζηήκεο (social network analysis). Ο Popping (2000) πεξηέγξαςε ηελ αλάιπζε θεηκέλνπ κέζσ δηθηχσλ (Network Text Analysis) σο κηα κέζνδν θσδηθνπνίεζεο ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ιέμεσλ ελφο θεηκέλνπ θαη θαηαζθεπήο ελφο δηθηχνπ ησλ ζπλδεδεκέλσλ ιέμεσλ. Πξνυπφζεζε απνηειεί ε κνληεινπνίεζε ηεο γιψζζαο θαη ησλ γλψζεσλ σο δίθηπα ιέμεσλ θαζψο θαη νη ζρέζεηο κεηαμχ ηνπο. Γηρνηνκνχκε ηνλ ιεμηινγηθφ πίλαθα Τ (πνπ ρξεζηκνπνηήζακε ζηελ αλάιπζε αληηζηνηρηψλ) θαη έρνπκε ην δπαδηθφ πίλαθα δεδνκέλσλ (πιέγκα) Α( I x J) φπνπ ηo ζηνηρείo a (i, j) ηζνχηαη κε 1 αλ ην j εκθαλίδεηαη έζησ κηα θνξά ζην έγγξαθν αιιηψο ηζνχηαη κε 0. Απφ ηνλ πίλαθα Α αληιείηαη ν πίλαθαο ζπλ- εκθαλίζεσλ W (J x J). Σν ζηνηρείν w(k,j) αληηπξνζσπεχεη ηελ ηηκή ησλ ζπλ- εκθαλίζεσλ ησλ φξσλ k και j, ελψ ην ζηνηρείν w(j,j) είλαη ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ εκθαλίζεσλ ηνπ j. Πξνθεηκέλνπ λα θαλνληθνπνηήζνπκε ηηο ζπλ-εκθαλίζεηο, εηζάγνπκε έλαλ πνιχ γλσζηφ δείθηε νκνηφηεηαο, ην δείθηε Jaccard. χκθσλα κε απηφ ην δείθηε ε νκνηφηεηα κεηαμχ δχν φξσλ k θαη j νξίδεηαη απφ ηνλ ηχπν: Απνθηνχκε πιένλ έλα ζπκκεηξηθφ πίλαθα S (J J), φπνπ ε ηηκή ηνπ θειηνχ s(k,j) δειψλεη ηελ θαλνληθνπνηεκέλε κέηξεζε ησλ ζπλ-εκθαλίζεσλ γηα ηνπο φξνπο k και j. ηε ζπλέρεηα πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπκε έλα δπαδηθφ πίλαθα γεηηλίαζεο X, 46

47 δηρνηνκνχκε ηνλ πίλαθα S σο εμήο: γηα θάζε s(k,j) κε ηηκή κεγαιχηεξε απφ έλα πξνθαζνξηζκέλν θαηψθιη, ζέηνπκε ηελ ηηκή 1 αιιηψο ηελ ηηκή υνδυαςμόσ μεθόδων για ανϊλυςη δεδομϋνων κειμϋνου Οη (Balbi, Stawinoga, & Triunfo, 2012) ρξεζηκνπνίεζαλ ηελ αλάιπζε αληηζηνηρηψλ θαη ηελ αλάιπζε δηθηχσλ, ρξεζηκνπνηψληαο ζηνηρεία ηεο πνιπεζληθήο εηαηξίαο νπηηθψλ Luxottica, γηα ην έηνο Πην ζπγθεθξηκέλα ρξεζηκνπνηήζεθε ε έθζεζε ηεο Γηνίθεζεο, ε νπνία απνηειείηαη απφ 44 ελφηεηεο θαη ιέμεηο. Γηα ηελ πξνεπεμεξγαζία ηνπ εγγξάθνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ην ινγηζκηθφ TalTac Σν θείκελν κεηά απφ ηηο δηαδηθαζίεο ηεο πξνεπεμεξγαζίαο απνηειείηαη απφ πεξηζηαηηθά θαη 403 γξαθηθέο κνξθέο. Γηα ηελ αλάιπζε αληηζηνηρηψλ ζηνλ ιεμηινγηθφ πίλαθα ρξεζηκνπνηείηαη ην ινγηζκηθφ SPAD. θνπφο είλαη ε εμεξεχλεζε ιαλζάλνπζαο θαη πξνθαλνχο ζρέζεο κεηαμχ ησλ φξσλ ελφο θεηκέλνπ, ζηελ πεξίπησζή καο εηήζηα νηθνλνκηθή έθζεζε. Ο πξψηνο παξάγνληαο (14.5%) αληηπαξαζέηεη ην ηκήκα πνπ είλαη ζρεηηθφ κε ηελ νηθνλνκηθή απφδνζε (ANDAMENTO ECONOMICO) ζηα αξηζηεξά, κε απηφ πνπ ζρεηίδεηαη κε ηα θπξηφηεξα γεγνλφηα πνπ ζπλέβεζαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ρξνληάο (PRINCIPALI EVENTI DEL 2009). Οη φξνη κε πςειφηεξε απφιπηε ζπλεηζθνξά παξνπζηάδνπλ κηα αληίζεζε κεηαμχ ηεο γιψζζαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πεξηγξαθή ησλ ζπζηαηηθψλ ηεο εηήζηαο έθζεζεο (vendita, periodo, milione, euro, utile, attività) ζηα αξηζηεξά, θαη ησλ φξσλ πνπ πεξηγξάθνπλ νηθνλνκηθά γεγνλφηα, (finanziaro, Mercato, Marchio, risultato) ζηε δεμηά πιεπξά. 47

48 Εικόνα 4.3: Ανάλυςη Αντιςτοιχιών - Πρώτοσ Παράγοντασ (Πηγή: Balbi, Stawinoga, & Triunfo) Ο δεχηεξνο παξάγνληαο (11.4%) αληηπαξαζέηεη ην ηκήκα πνπ ζρεηίδεηαη κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν ζηελ θνξπθή (COMITATO PER IL CONTROLLO INTERNO), κε απηφ πνπ πεξηγξάθεη ηηο νξγαλσηηθέο πηπρέο (ORGANIZZAZIONE DI LUXOTTICAGROUP e STATUTO, CODICI DI CONDOTTA, PROCEDURE), ζην θάησ κέξνο. Οη φξνη πνπ εμαηνκηθεχνπλ ηηο πηπρέο ηνπ ειέγρνπ είλαη αληίζηνηρα νη controllo interno, comitato, esercizio, funzione. Ζ νξγαλσηηθή γιψζζα νξίδεηαη απφ sindaco, organizzazione, management. Με απηφλ ηνλ ηξφπν είκαζηε ζε ζέζε λα θαζνξίζνπκε ηηο ιαλζάλνπζεο ζεκαζηνινγηθέο δνκέο ησλ φξσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο εθζέζεηο ηεο Γηνίθεζεο. Σν επφκελν βήκα ηεο δηαδηθαζίαο είλαη λα εληνπηζηνχλ νη φξνη πνπ ζα ιεηηνπξγήζνπλ σο θφκβνη ζηελ αλάιπζε δηθηχνπ. Γηα απηφ ην ζθνπφ επηιέγνπκε ηνπο φξνπο πνπ δηαζέηνπλ θαη ηελ πςειφηεξε απφιπηε ζπλεηζθνξά αιιά θαη ηελ πςειφηεξε ζρεηηθή ζπλεηζθνξά. Με απηφλ ηνλ ηξφπν πξνθχπηνπλ 14 φξνη πνπ θαίλνληαη ζηελ Εικόνα

49 Εικόνα 4.4: Ανάλυςη Αντιςτοιχιών - Πρώτοσ Παράγοντασ (Πηγή: Balbi, Stawinoga, & Triunfo) Πξνθεηκέλνπ λα αλαπαξαζηαζνχλ κε πην θαηαλνεηφ θαη ζαθή ηξφπν νη ζρέζεηο, δεκηνπξγνχκε κε ηε βνήζεηα ηεο αλάιπζεο αληηζηνηρηψλ ην δίθηπν ζρέζεσλ. Σν δίθηπν πεξηιακβάλεη ηνλ κεκνλσκέλν θφκβν (vendita), έλα ζηνηρείν κε 8 θφκβνπο θαη 14 ζπλδέζεηο θαη έλα ζηνηρείν κε 5 θφκβνπο θαη 10 ζπλδέζεηο (φινη νη θφκβνη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο) φπσο θαίλεηαη ζηελ Εικόνα 4.5. Εικόνα 4.5: Σο δίκτυο των επιλεγμζνων όρων (Πηγή: Balbi, Stawinoga, & Triunfo) 49

50 Ζ Εικόνα 4.6 απεηθνλίδεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο απφ θνηλνχ ρξήζεο κεζφδσλ Αλάιπζεο Αληηζηνηρηψλ θαη Αλάιπζεο Γηθηχνπ. Σν ζηνηρείν κε ηνπο 5 θφκβνπο (comitato, controllo_interno, esercizio, funzione, sezione) παξνπζηάδεη θαιή αλαπαξάζηαζε (αλαγλψζηκν) ζην ράξηε θαη ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε δεκηνπξγία ελφο ιεμηθνινγηθνχ πφξνπ γηα πεξεηαίξσ αλάιπζε ησλ εθζέζεσλ, αλαθνξηθά κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν. Σν ζηνηρείν ησλ 8 θφκβσλ (area, attività, euro, milione, periodo, significativo, stati_uniti, utile) παξνπζηάδεη γισζζνινγηθά πξνβιήκαηα: νη φξνη attività, area, significativo βξίζθνληαη καθξηά απφ ηνλ ππξήλα ηνπ δηθηχνπ θαη πξέπεη λα δηεξεπλεζνχλ. Εικόνα 4.6 : Σο αποτζλεςμα τησ μεθοδολογίασ (Πηγή: Balbi, Stawinoga, & Triunfo) πκπεξαζκαηηθά κπνξνχκε λα ππνζηεξίμνπκε φηη αλ ε βάζε θεηκέλνπ έρεη πξνεπεμεξγαζηεί ζσζηά θαη νη πξνθαλείο θαη ιαλζάλνπζεο ζρέζεηο είλαη νξζέο, ηφηε έρνπκε σο απνηέιεζκα κηα κεηξηθή αλαπαξάζηαζε ηνπ δηθηχνπ θαη ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ιεμηθνινγηθψλ πφξσλ γηα πεξαηηέξσ αλάιπζε. Οη αζπλέπεηεο κπνξεί λα παξάγνπλ δηακνξθψζεηο πνπ είλαη δχζθνιν λα εξκελεπηνχλ. 50

51 4.5 Γραφικό Αναπαρϊςταςη Οικονομικών Καταςτϊςεων Βαζηθφο ζθνπφο ηεο εμφξπμεο νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ είλαη ε εμαγσγή δεηθηψλ ζρεηηθψλ κε ηελ απφδνζε, ψζηε λα κεηξεζεί ε επηρεηξεκαηηθή απφδνζε ησλ εηαηξηψλ. Δίλαη επξέσο απνδεθηφ πιένλ φηη ηα ζπλνδεπηηθά έγγξαθα ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ θαζψο θαη νη εθζέζεηο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ, κπνξνχλ λα απνθαιχςνπλ πνιπηηκφηεξεο πιεξνθνξίεο απφ απηέο ησλ αξηζκεηηθψλ ζηνηρείσλ. Ζ αλίρλεπζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ απνθαιχπηεη φηη πεξηέρνπλ πνηθηιίεο κνξθνινγηψλ θαη ζπλσλχκσλ ηα νπνία είλαη κνλαδηθά ζηνλ ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνκέα. Δθηφο απηνχ, πεξαηηέξσ εκπεηξηθέο παξαηεξήζεηο ζρεηηθά κε ηηο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο, απνθαιχπηνπλ φηη ππάξρνπλ ζπάληεο πεξηπηψζεηο ζεκαζηνινγηθήο αζάθεηαο ζην θείκελν. Δπηπιένλ νη ιέμεηο θαη νη θξάζεηο ζην θείκελν κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε πεξηνξηζκέλν αξηζκφ νκάδσλ, νη νπνίεο αθνινπζνχλ έλα ζπγθεθξηκέλν ζπληαθηηθφ ζρέδην παξφκνην κε ηνλ γεληθφ θαλφλα ηεο γξακκαηηθήο. χκθσλα κε ηνπο (Kamaruddin, Hamdan, Bakar, & Fauzias, 2009), ην πξψην κέιεκα ηεο εμφξπμεο ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ είλαη ε αλάπηπμε ελφο εμαγσγηθνχ κέζνπ ην νπνίν κπνξεί λα απνζπάζεη ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο θαη λα θηιηξάξεη ηηο κε ζρεηηθέο κέζα απφ ηα νγθψδε έγγξαθα. Ζ πξφθιεζε ζε απηφ ην έξγν είλαη λα εμαζθαιηζηεί φηη ην εμαγσγηθφ κέζν είλαη πξνζαξκνζκέλν ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηεο εμαγσγήο ησλ δεηθηψλ ρξεκαηννηθνλνκηθήο απφδνζεο καδί κε ηηο αληίζηνηρεο πεξηγξαθέο θεηκέλνπ. Σν δεχηεξν κέιεκα αθνξά ηελ επηινγή κεζφδνπ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθπξνζψπεζε ηνπ «εμνξπγκέλνπ» θεηκέλνπ. Απηή ζα πξέπεη λα είλαη αξθεηά αμηφπηζηε ψζηε λα επηηξέπεη κειινληηθή αλάθηεζε θαη επεμεξγαζία. Οη εξεπλεηέο ηνπ πεδίνπ έρνπλ επηθεληξσζεί ζηα ζρήκαηα αλαπαξάζηαζεο, ηα νπνία έρνπλ απνδεηρηεί φηη απνδίδνπλ ειπηδνθφξα απνηειέζκαηα. Μεηαμχ απηψλ είλαη ε ελλνηνινγηθή αλαπαξάζηαζε ηεο γλψζεο έρεη ιάβεη ηδηαίηεξε πξνζνρή ιφγσ ησλ δπλαηνηήησλ ηεο ζηελ απεηθφληζε ηεο ζεκαζηνινγίαο ησλ πξνηάζεσλ θαη ηεο επθνιίαο θαηαλφεζεο. Υξεζηκνπνηψληαο απηφ ην ζχζηεκα απεηθφληζεο νη έλλνηεο θαη νη ζρέζεηο εληνπίδνληαη θαη ηππνπνηνχληαη Εννοιολογικϊ Γραφόματα (Conceptual Graphs) Υξεζηκνπνηνχληαη γηα λα αλαπαξηζηνχλ ηηο δνκέο γλψζεο ζε ζεκαζηνινγηθφ επίπεδν. Βαζίδνληαη ζηνπο ηνκείο ηεο γισζζνινγίαο, ςπρνινγίαο θαη θηινζνθίαο. Δίλαη πεπεξαζκέλα θαη ζπλδένληαη κε δηκεξή γξαθήκαηα. Υξεζηκνπνηνχληαη επίζεο ζηνπο ηνκείο ηεο ηαηξηθήο (ηαηξηθά έγγξαθα) θαζψο θαηο ηνλ ηνκέα ησλ κεραληθψλ 51

52 ππνινγηζηψλ. Δίλαη αθφκα θαηάιιεια γηα κηα επξεία γθάκα πξνβιεκάησλ επεμεξγαζίαο θπζηθήο γιψζζαο, αλάθηεζεο πιεξνθνξηψλ θαη εμφξπμεο θεηκέλνπ. Οη (Kamaruddin, Hamdan, Bakar, & Fauzias, 2009), ζηε κειέηε ηνπο αλαθέξνπλ φηη δηαγξακκαηηθά απεηθνλίδνληαη θαη σο κηα ζπιινγή θφκβσλ θαη ηφμσλ. Τπάξρνπλ δχν είδε θφκβσλ: Δλλνηψλ (Concept Nodes) : νη νπνίνη αλαπαξηζηνχλ έλλνηεο φπσο νη νληφηεηεο, ηδηφηεηεο, γεγνλφηα ρέζεσλ (Relation Nodes) : νη νπνίνη αλαπαξηζηνχλ ζρέζεηο πνπ δείρλνπλ πσο νη έλλνηεο δηαζπλδένληαη Σα ηφμα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα ζπλδέζνπλ ηνπο θφκβνπο ελλνηψλ κε ηνπο θφκβνπο ζρέζεσλ. Έλαο ελλνηνινγηθφο γξάθνο ηππηθά νξίδεηαη σο G=(V,E) φπνπ ην V ρσξίδεηαη ζε δχν ρσξηζηά ζχλνια. Σν Vc πνπ είλαη έλα ζχλνιν θφκβσλ ελλνηψλ θαη ην Vr έλα ζχλνιν θφκβσλ ζρέζεσλ, e є E είλαη έλα δηαηεηαγκέλν δεχγνο πνπ ζπλδέεη έλα ζηνηρείν ηνπ Vc ζε έλα ηνπ Vr. Δπηπιένλ είλαη δπλαηή ε δεκηνπξγία λέσλ γξαθεκάησλ, είηε γεληθεχνληαο είηε εηδηθεχνληαο ππάξρνληα γξαθήκαηα. Μηα ζεηξά απφ ελέξγεηεο φπσο πξνβνιή, ελνπνίεζε, απινπνίεζε, πεξηνξηζκφο θαη αληηγξαθή κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζηνλ παξαγφκελν γξάθν. ηε κειέηε ηνπο νη (Kamaruddin, Hamdan, Bakar, & Fauzias, 2009) αλαπαξηζηνχλ ηνπο δείθηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο απφδνζεο θαη ησλ ζπλαθψλ εθζέζεσλ κε ην CGIF (Conceptual Graph Interchange Format), κηα κέζνδν γηα ηελ εθαξκνγή ελλνηνινγηθψλ γξάθσλ. Ζ δηαδηθαζία κεηαηξνπήο κηαο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο ζε CGIF μεθηλά σο εμήο, φπσο θαίλεηαη ζηελ Εικόνα 4.7: 1) Ζ ζπιινγή ησλ νηθνλνκηθψλ εθζέζεσλ γίλεηαη είζνδνο γηα ηνλ Information Extractor. Μηα ιίζηα θξάζεσλ θαη κηα ιίζηα δεηθηψλ παξέρνληαη γηα ηελ εθηέιεζε απηήο ηεο ιεηηνπξγίαο. Ο Information Extractor ζθαλάξεη ηηο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο γηα λα εληνπίζεη θαη λα εμάγεη ιέμεηο-θιεηδηά θαη ζρεηηθέο πξνηάζεηο. Γίλεηαη κε ηε βνήζεηα ελφο νινθιεξσκέλνπ πεξηβάιινληνο αλάπηπμεο πνπ νλνκάδεηαη Visual Text κε ηε βνήζεηα ηεο NLP++ γιψζζαο πξνγξακκαηηζκνχ. Σν αθαηέξγαζην θείκελν γηα πξψηε θνξά θαηαηκίδεηαη ζε αιθαβεηηθέο θαη αξηζκεηηθέο κνλάδεο, ζεκεία ζηίμεο θαη ραξαθηήξεο ιεπθνχ ρψξνπ. 52

53 ηε ζπλέρεηα κηα ιεηηνπξγία έλσζεο εθηειείηαη επί ησλ πξνθππηφλησλ ηκεκάησλ, έλσζε αξηζκψλ, πνζνζηψλ, εκεξνκεληψλ. Έπεηηα ηα έγγξαθα ρσξίδνληαη ζε δψλεο παξαγξάθσλ, επηθεθαιίδσλ, πξνηάζεσλ, πηλάθσλ. Ζ δεκηνπξγία δσλψλ δηεπθνιχλεη ηε δηαδηθαζία αλαδήηεζεο. 2) Σν εμαγφκελν θείκελν αλαιχεηαη απφ ην πξφγξακκα αλάιπζεο (parser).σν πξφγξακκα αλάιπζεο αλαιχεη ηηο εμαγφκελεο πξνηάζεηο γηα λα βξεη ηε ζπληαθηηθή ηνπο δνκή. Έρνπλ ελζσκαησζεί πξφζζεηνη νηθνλνκηθνί φξνη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλάιπζεο γηα λα βεβαησζεί φηη φινη νη ρξεκαηννηθνλνκηθνί φξνη είλαη θαηαλνεηνί θαη εξκελεχνληαη ζσζηά απφ ην πξφγξακκα αλάιπζεο. Δπηπιένλ ε κέζνδνο αλάιπζεο πινπνηήζεθε ρξεζηκνπνηψληαο ην ζχλδεζκν θαλφλσλ γξακκαηηθήο (Link Grammar Parser - LGP), έλα επίζεκν ζχζηεκα γξακκαηηθήο γηα ηελ παξαγσγή ζπληαθηηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ιέμεσλ ζε κηα πξφηαζε. 3) Οη πξνθχπηνπζεο δνκέο πξνηάζεσλ απφ ην πξφγξακκα αλάιπζεο, ηξνθνδνηνχληαη ζε κηα γελλήηξηα ελλνηνινγηθψλ γξαθεκάησλ. Ζ γελλήηξηα ρξεζηκνπνηψληαο ηνπο παξερφκελνπο θαλφλεο γξακκαηηθήο, «δηαβάδεη» ηε δνκή ησλ πξνηάζεσλ θαη δεκηνπξγεί ηνπο ελλνηνινγηθνχο γξάθνπο. Πξαθηηθά ε γελλήηξηα εληνπίδεη νπζηαζηηθά, ξήκαηα, επίζεηα ηα νπνία ζηε ζπλέρεηα δνκνχληαη ζε έλλνηεο, ελψ νη πξνζέζεηο κεηαηξέπνληαη ζε ζρέζεηο. 4) Οη ελλνηνινγηθνί γξάθνη απνζεθεχνληαη ζε κνξθή CGIF ζηε βάζε δεδνκέλσλ, ψζηε λα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ εθηέιεζε δηάθνξσλ ιεηηνπξγηψλ φπσο αλαθάιπςε ζχλδεζεο θαη αλίρλεπζε απφθιηζεο. Εικόνα 4.7 : Η διαδικαςία μετατροπήσ των οικονομικών καταςτάςεων ςε CGIF (Πηγή: Kamaruddin, Hamdan, Bakar, & Fauzias ) 53

54 Πιενλεθηήκαηα Υξήζεο Δλλνηνινγηθψλ Γξάθσλ: Απινπνίεζε αλαπαξάζηαζεο ζρέζεσλ Δθθξάζεηο παξφκνηεο κε απηέο ηεο θπζηθήο γιψζζαο Δπαξθνχλ γηα ηελ αλαπαξάζηαζε πιεξνθνξηψλ κε αθξίβεηα θαη εμαηξεηηθή δφκεζε πέξα απφ ηελ πξνζέγγηζε ησλ ιέμεσλ θιεηδηψλ Σφζν νη ζεκαζηνινγηθέο φζν θαη νη επεηζνδηαθέο ζπζρεηίζεηο κεηαμχ ιέμεσλ κπνξνχλ λα αλαπαξαζηαζνχλ κε ηε ρξήζε ελλνηνινγηθψλ γξάθσλ Δπθνιία επεμεγεκαηηθφηεηαο Γηεπθφιπλζε ησλ αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ αλζξψπσλ θαη βάζεσλ γλψζεσλ Γπλαηφηεηα πεξαηηέξσ επεμεξγαζίαο χκθσλα κε ηνπο (Kamaruddin, Hamdan, Bakar, & Fauzias, 2009) νη πην επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελεο ιεηηνπξγίεο ησλ παξαγφκελσλ ελλνηνινγηθψλ γξάθσλ είλαη ε νκαδνπνίεζε θαη ε αληηζηνηρία γξάθσλ. Ζ νκαδνπνίεζε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα αλίρλεπζε θαλνληθφηεηαο. Δπηπιένλ αλαπαξηζηψληαο έλα θείκελν κε ελλνηνινγηθνχο γξάθνπο, δηεπθνιχλεηαη ε δηαδηθαζία ζχγθξηζεο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην θείκελν, κέζσ ηεο αληηζηνίρεζεο γξάθσλ, κηα ηέηνηα εθαξκνγή είλαη ε ζεκαζηνινγηθή αλαδήηεζε. Ζ ρξήζε απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο αλαπαξάζηαζεο ζηηο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο γίλεηαη γηα ηελ εθηέιεζε νηθνλνκηθήο αλάιπζεο θαη ζηε ζπλέρεηα γηα ηελ αλίρλεπζε απνθιίζεσλ ζηηο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο πξνθεηκέλνπ λα εμαρζνχλ ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηηο απνθεληξσκέλεο θαη αληηθξνπφκελεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο. πκπεξαζκαηηθά ε κέζνδνο ησλ ελλνηνινγηθψλ γξάθσλ, ρξεζηκνπνηείηαη γηα εμαγσγή δεηθηψλ ζρεηηθψλ κε ηελ νηθνλνκηθή απφδνζε θαη αλαπαξάζηαζή ηνπο κε ελλνηνινγηθά γξαθήκαηα. Ζ αλάπηπμε κηαο απηφκαηεο γελλήηξηαο γηα ηε κεηαηξνπή ηεο δνκήο κηαο πξφηαζεο ζην αληίζηνηρν ελλνηνινγηθφ γξάθεκα, ζπάεη πνιινχο πεξηνξηζκνχο θαη εκπφδηα ζηελ αλάιπζε νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ θαη δηεπθνιχλεη ηελ εθαξκνγή πξνγξακκάησλ θαη εξγαιείσλ εμφξπμεο ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ. Απηή ε έξεπλα ζπκβάιεη ζε δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο φπσο ε επεμεξγαζία θπζηθήο γιψζζαο, ε αλάθηεζε πιεξνθνξηψλ θαη ε εμφξπμε θεηκέλνπ, πνπ επσθειείηαη απφ ηελ απνηειεζκαηηθή εμαγσγή ηνπ θεηκέλνπ θαη ηελ αθξηβή αλαπαξάζηαζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ. Δπηπξφζζεηα δίλεηαη ε δπλαηφηεηα εληνπηζκνχ νκνηνγέλεηαο θαη 54

55 αλνκνηνγέλεηαο κεηαμχ νηθνλνκηθψλ πιεξνθνξηψλ νη νπνίεο είλαη απνζεθεπκέλεο ζηε βάζε δεδνκέλσλ ηνπ CGIF Self Organized Maps (SOMs) Σα λεπξσληθά δίθηπα, κε ηε κνξθή SOM, παξέρνπλ θαιά εξγαιεία γηα ηελ νκαδνπνίεζε θαη oπηηθνπνίεζε κεγάισλ πνζνηήησλ αξηζκεηηθψλ πιεξνθνξηψλ. Έλα πξψην παξάδεηγκα ηεο εθαξκνγήο ησλ λεπξσληθψλ δηθηχσλ γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάιπζε είλαη ε κειέηε ησλ Martín-del-Brío θαη Serrano-Cinca (1993). Υξεζηκνπνίεζαλ Self-Organized λεπξσληθά δίθηπα πξνθεηκέλνπ λα κειεηήζνπλ ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ ηζπαληθψλ εηαηξεηψλ, θαη λα πξνβιέςνπλ πησρεχζεηο κεηαμχ ησλ ηζπαληθψλ ηξαπεδψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηξαπεδηθήο θξίζεο Οη ζπγγξαθείο βξήθαλ ην SOM λα είλαη έλα πνιχ ελδηαθέξνλ εξγαιείν γηα ηε ιήςε ρξεκαηννηθνλνκηθψλ απνθάζεσλ. ε κηα άιιε κειέηε νη Back et al. (1998) ζχγθξηλαλ 120 εηαηξείεο ηεο δηεζλνχο βηνκεραλίαο ραξηνπνιηνχ θαη ραξηηνχ. Ζ κειέηε βαζίζηεθε ζε ηππνπνηεκέλεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο γηα ηα έηε Ο ζηφρνο ηεο κειέηεο ήηαλ λα δηεξεπλεζεί ε δπλαηφηεηα ρξήζεο SOM γηα ηελ δηαδηθαζία αλάιπζεο κεγάισλ πνζψλ πνζνηηθψλ νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο κειέηεο δείρλνπλ φηη νη SOM ζα κπνξνχζαλ λα είλαη εθηθηφ εξγαιεία γηα ηελ επεμεξγαζία ηεξάζηησλ πνζψλ νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ. Αξθεηέο κειέηεο έρνπλ γίλεη γηα ηε ζρέζε κεηαμχ ηεο αλαγλσζηκφηεηαο ησλ εηήζησλ εθζέζεσλ θαη ηηο νηθνλνκηθέο επηδφζεηο ηεο εθάζηνηε εηαηξείαο (Subramanian, Insley, & Blackwell, 1993). πσο έρνπλ δείμεη νη έξεπλεο, νη εηήζηεο εθζέζεηο ησλ εηαηξεηψλ νη νπνίεο είραλ θαιή απφδνζε ήηαλ επθνιφηεξν λα δηαβαζηνχλ απφ εθείλεο ησλ εηαηξεηψλ πνπ δελ είραλ θαιέο απνδφζεηο. χκθσλα κε ηνπο (Back, Toivonen, Vanharanta, & Visa, 2001) νη SOM αλήθνπλ ζηελ νηθνγέλεηα ησλ κεζφδσλ λεπξσληθψλ δηθηχσλ. Σν δίθηπν ελφο SOM απνηειείηαη ζπλήζσο απφ δπν επίπεδα λεπξψλσλ : Σν επίπεδν εηζφδνπ Σν επίπεδν εμφδνπ ην εμσηεξηθφ επίπεδν νη λεπξψλεο είλαη δηαηεηαγκέλνη ζε έλα πιέγκα θαη επεξεάδνληαη απφ ηνπο γείηνλέο ηνπο ζε απηφ ην πιέγκα. ηφρνο είλαη ε απηφκαηε νκαδνπνίεζε ησλ πξνηχπσλ εηζφδνπ κε ηέηνην ηξφπν ψζηε παξφκνηεο κνξθέο λα αληηπξνζσπεχνληαη απφ ηνλ ίδην λεπξψλα εμφδνπ ή απφ έλαλ απφ ηνπο γεηηνληθνχο. 55

56 Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο πξαθηηθήο δηαδηθαζίαο, ην δίθηπν δελ γλσξίδεη πνηα είλαη ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα. Ζ πξαθηηθή δηαδηθαζία ραξαθηεξίδεηαη απφ αληαγσληζκφ κεηαμχ ησλ λεπξψλσλ εμφδνπ. Σα πξφηππα εηζφδνπ παξνπζηάδνληαη έλα πξνο έλα κε ηπραία ζεηξά. Οη λεπξψλεο εμφδνπ αληαγσλίδνληαη γηα θάζε έλα πξφηππν. Ο λεπξψλαο εμφδνπ κε δηάλπζκα αλαθνξάο πνπ είλαη πιεζηέζηεξα πξνο ην δηάλπζκα εηζφδνπ νλνκάδεηαη ληθεηήο. Σν δηάλπζκα αλαθνξάο ηνπ ληθεηή πξνζαξκφδεηαη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ δηαλχζκαηνο εηζφδνπ, ην ίδην θαη ηα δηαλχζκαηα αλαθνξάο ησλ γχξσ λεπξψλσλ ζηε ζπζηνηρία εμφδνπ. Σν κέγεζνο πξνζαξκνγήο ζηα δηαλχζκαηα αλαθνξάο ησλ γεηηνληθψλ λεπξψλσλ εμαξηάηαη απφ ηελ απφζηαζε ηνπ ελ ιφγσ λεπξψλα απφ ηνλ ληθεηή ζηε ζπζηνηρία εμφδνπ. Τπάξρνπλ δχν κεηξηθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο γηα ηελ έθθξαζε ηεο απφζηαζεο κεηαμχ δχν θνξέσλ, ε Δπθιείδεηα απφζηαζε θαη ε απφζηαζε Levenshtein. Ζ Δπθιείδεηα απφζηαζε ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζε πνζνηηθέο αλαιχζεηο. Ζ απφζηαζε Levenshtein (LD) είλαη ην πην γλσζηφ απφζηαζε πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θαηά ηε ζχγθξηζε ζεηξψλ ζπκβφισλ. πλήζσο, νη λεπξψλεο ζην εμσηεξηθφ επίπεδν είλαη δηαηεηαγκέλνη είηε ζε έλα νξζνγψλην είηε ζε εμαγσληθφ πιέγκα. Έλαο λεπξψλαο ζε έλα νξζνγψλην πιέγκα έρεη ηέζζεξηο γείηνλεο θαη έλαο λεπξψλαο ζε έλα εμαγσληθφ πιέγκα έρεη έμη γείηνλεο, εθηφο απηψλ ζηηο αθκέο ηνπ πιέγκαηνο. ηελ αλάθηεζε εγγξάθσλ νη SOM κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ νξγάλσζε εγγξάθσλ κε βάζε ηελ νκνηφηεηά ηνπο. Ζ δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη είλαη ε εμήο (Visa, Toivonen, Ruokonen, Vanharanta, & Back, 2000): 1) Σα πνηνηηθά δεδνκέλα πξνεπεμεξγάδνληαη, επηπιένλ θελά απνκαθξχλνληαη, ζχλζεηεο ιέμεηο γίλνληαη κηα ιέμε. Ζ πξνεπεμεξγαζία ζηνρεχεη ζηε δεκηνπξγία αμηνπνηήζηκσλ εηζφδσλ γηα ηηο δηαδηθαζίεο ηεο θσδηθνπνίεζεο. Σν θηιηξαξηζκέλν θείκελν κεηαηξέπεηαη ζε θαηάιιειε κνξθή γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο νκαδνπνίεζεο. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ θσδηθνπνίεζε. Μηα ιέμε w κεηαηξέπεηαη ζε αξηζκφ κε ηνλ εμήο ηξφπν: πνπ L είλαη ν αξηζκφο ησλ ραξαθηήξσλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηε ιέμε θαη c i είλαη έλαο ραξαθηήξαο κέζα ζηε ιέμε w. 56

57 2) Σψξα ε ιέμε w απνθηά κηα ηηκή, έλα δηάλπζκα ιέμεο Υ απφ έλα πίλαθα ζπλαξηήζεσλ. Ο πίλαθαο έρεη κέγεζνο Ν x M, φπνπ Ν είλαη ην κήθνο ηνπ πίλαθα θαη Μ είλαη ην κήθνο ηνπ δηαλχζκαηνο ηεο ιέμεο. Ο πίλαθαο απνηειείηαη απφ ινγηθά λνχκεξα. Ζ ηδέα ζηελ νπνία βαζίδεηαη είλαη, φκνηεο ιέμεηο ιακβάλνπλ ην ίδην δηάλπζκα ιέμεο. Οη ιέμεηο πνπ κνηάδνπλ ιακβάλνπλ δηαλχζκαηα πνπ είλαη θνληά ην έλα ζην άιιν. Ωζηφζν δελ ππάξρεη κνλαδηθή ζπζρέηηζε. Σα δηαλχζκαηα ιέμεσλ Υ νκαδνπνηνχληαη κέζσ SOM, δεκηνπξγψληαο έλα ράξηε ιέμεσλ απφ N W ζηνηρεία, Εικόνα 4.8 Εικόνα 4.8: Δημιουργία Χάρτη Λζξεων (Πηγή: Visa, Toivonen, Ruokonen, Vanharanta, & Back) 3) Σν θηιηξαξηζκέλν θείκελν θσδηθνπνηείηαη ιέμε πξνο ιέμε. Έλα k-gram, κηα κηθξή νκάδα θσδηθνπνηεκέλσλ ιέμεσλ ρξεζηκνπνηείηαη σο είζνδνο ζε κηα δηαδηθαζία self-organized. Ζ κηθξή νκάδα νδεχεη ζηγά-ζηγά πάλσ απφ ηελ πξφηαζε. Οη ιέμεηο κεηαθξάδνληαη ζε δηαλχζκαηα εηζφδνπ, ην δηάλπζκα πξφηαζεο S, Εικόνα 4.9. Εικόνα 4.9: Δημιουργία Διανυςμάτων Προτάςεων από τισ κωδικοποιημζνεσ λζξεισ (Πηγή: Visa, Toivonen, Ruokonen, Vanharanta, & Back) 57

58 4) Σν SOM δεκηνπξγεί έλα ράξηε πξνηάζεσλ κεγέζνπο S N. ια ηα ππφ εμέηαζε έγγξαθα επεμεξγάδνληαη κε παξφκνην ηξφπν. Οπφηε ην SOM ρξεζηκνπνηείηαη δπν θνξέο, κηα γηα ηε δεκηνπξγία ράξηε ιέμεσλ θαη κηα γηα ράξηε πξνηάζεσλ. Κάζε δηάλπζκα πξφηαζεο ζπγθξίλεηαη κε έλα ράξηε πξνηάζεσλ. Σν θαιχηεξν ηαίξηαζκα πξνζδηνξίδεηαη θαη ε πξφηαζε αληηθαζίζηαηαη κε ηελ αληίζηνηρε πξφηαζε πνπ βξίζθεηαη ζην ράξηε πξνηάζεσλ, Εικόνα Εικόνα 4.10 : Δημιουργία Χάρτη Προτάςεων (Πηγή: Visa, Toivonen, Ruokonen, Vanharanta, & Back) 58

59 5) Γεκηνπξγείηαη ν ράξηεο παξαγξάθσλ κε κέγεζνο P N. Οη παξάγξαθνη επεμεξγάδνληαη κε ηνλ ίδην ηξφπν φπσο νη πξνηάζεηο, φπσο θαίλεηαη ζηελ Εικόνα Εικόνα 4.11: Δημιουργία Χάρτη Παραγράφων (Πηγή: Visa, Toivonen, Ruokonen, Vanharanta, & Back) 6) Γεκηνπξγία ηζηνγξάκκαηνο P N θειηψλ, ην νπνίν θαλνληθνπνηείηαη απφ ηελ αξίζκεζε ησλ πξνηάζεσλ ηεο παξαγξάθνπ. χκθσλα κε ηνπο (Back, Toivonen, Vanharanta, & Visa, 2001) ηα ηζηνγξάκκαηα πεξηέρνπλ ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνπο ζθνπνχο αλάθηεζεο γλψζεο, ζρεηηθά κε ηα πεξηερφκελα ηνπ εληαίνπ εγγξάθνπ. Γίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπγθξίλνπκε θαη λα αλαιχζνπκε ην θείκελν ηνπ εγγξάθνπ ζε επίπεδν ιέμεσλ, πξνηάζεσλ θαη παξαγξάθσλ. Ζ αλάιπζε ιέμεσλ ιεηηνπξγεί κε βάζε ην ιεμηιφγην πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζην θείκελν. Αλ δπν έγγξαθα είλαη θνληά ην έλα ζην άιιν ζε επίπεδν ιέμεσλ, κπνξνχκε λα ηζρπξηζηνχκε φηη έρνπλ παξφκνηεο ιέμεηο. Ζ αλάιπζε ζε επίπεδν πξνηάζεσλ θαη παξαγξάθσλ κπνξεί λα απνθαιχςεη θαιχηεξα ηηο νκνηφηεηεο ζην πεξηερφκελν ηνπ θεηκέλνπ. 59

60 4.6 Ερωτόματα Μεηά ηελ αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο θαη κε βάζε ηνλ αξρηθφ ζθνπφ ηεο έξεπλαο, ηίζεληαη ηα εμήο εξσηήκαηα γηα ηηο Δηήζηεο Οηθνλνκηθέο Δθζέζεηο ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ, αλαθνξηθά κε ηνλ ην πιαίζην ηνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ: 1. ε ζρέζε κε ηνλ Δζσηεξηθφ Έιεγρν, πνηα είλαη ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ησλ θξάζεσλ: i. χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ ii. Μνλάδα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ iii. Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ iv. Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ 2. ε ζρέζε κε ηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ, πνηα είλαη ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ησλ θξάζεσλ: i. Διεγθηηθή Δπηηξνπή/Δπηηξνπή Διέγρνπ ii. Δζσηεξηθφο Διεγθηήο iii. Αλεμαξηεζία Διεγθηηθήο Δπηηξνπήο/Δζσηεξηθνχ Διεγθηή iv. Διεγθηηθνί Μεραληζκνί/Γηαδηθαζίεο 3. ε ζρέζε κε ηηο Λεηηνπξγίεο ηνπ Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ, πνηα είλαη ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ησλ θξάζεσλ: i. Γηαρείξηζε Κηλδχλσλ ii. Οξζή ιεηηνπξγία πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ iii. Γηθιείδεο αζθαιείαο iv. Έγγξαθεο αλαθνξέο/εθζέζεηο v. Αμηνπηζηία/Δγθπξφηεηα νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ 4. Πνηα είλαη ην ζχλνιν ησλ θξάζεσλ αλά θιάδν; 60

61 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 5 Ο : ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΤΝΑ 5.1 Ειςαγωγό ηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηήζεθε εκπεηξηθή έξεπλα, ε κεζνδνινγία ηεο νπνίαο παξνπζηάδεηαη ζην ελ ιφγσ θεθάιαην. Αξρηθά παξαηίζεληαη θάπνηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ην δείγκα ηεο έξεπλαο θαη ηηο εμεηαδφκελεο εηαηξίεο. Έπεηηα, αλαιχεηαη ε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ ηεο έξεπλαο θαη ηέινο αθνινπζεί ε παξνπζίαζε ηνπ εξγαιείνπ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ εθπφλεζε ηεο κειέηεο. Ζ παξνχζα έξεπλα αθνξά ηε ρξήζε ελφο εξγαιείνπ αλάθηεζεο θεηκέλνπ απφ ηα εηήζηα δειηία ησλ εηαηξηψλ νη νπνίεο είλαη εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ. θνπφο ηεο εθαξκνγήο απηνχ ηνπ εξγαιείνπ είλαη ν εληνπηζκφο ζπγθεθξηκέλσλ ιέμεσλ θαη θξάζεσλ, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν ησλ εηαηξηψλ, θαζψο θαη ε ζπρλφηεηα εκθάληζήο ηνπο ζην θείκελν ηεο έθζεζεο. 5.2 Δεύγμα Εξεταζόμενεσ Εταιρύεσ Σν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηειείηαη απφ 114 εηαηξίεο, εηζεγκέλεο ζην Διιεληθφ Υξεκαηηζηήξην Αζελψλ νη νπνίεο αλήθνπλ ζηνπο εμήο θιάδνπο: Αθίλεηε Πεξηνπζία Αζθάιεηεο Βηνκεραληθά Πξντφληα & Τπεξεζίεο Δκπφξην Καηαζθεπέο & Τιηθά Καηαζθεπψλ Μέζα Δλεκέξσζεο Πεηξέιαην & Αέξην Πξνζσπηθά & Οηθηαθά Αγαζά Πξψηεο Όιεο Σαμίδηα & Αλαςπρή Σερλνινγία Σειεπηθνηλσλίεο Σξάπεδεο Σξφθηκα & Πνηά Τγεία Τπεξεζίεο Κνηλήο Ωθέιεηαο Υεκηθά 61

62 Υξεκαηννηθνλνκηθέο Τπεξεζίεο Ζ επηινγή ησλ εηαηξηψλ έγηλε κέζα απφ ηελ ειεθηξνληθή ηζηνζειίδα ηνπ Υξεκαηηζηεξίνπ Αζελψλ ( φπνπ παξαζέηνληαη νη εηαηξίεο πνπ είλαη εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην θαηεγνξηνπνηεκέλεο αλά θιάδν. Δπηιέρζεθαλ νη εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο γηα ηε ρξήζε απφ 1 ε Ηαλνπαξίνπ 2013 έσο ηελ 31 ε Γεθεκβξίνπ Ωζηφζν ππήξμαλ αξθεηέο εηαηξίεο νη νπνίεο δελ ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηελ έξεπλα θαζψο: Δίραλ αλαζηνιή εξγαζηψλ Γελ είραλ θνηλνπνηήζεη ηελ εηήζηα έθζεζε γηα ην έηνο 2013 Γελ ππήξρε πξφζβαζε ζηελ ηζηνζειίδα ηεο εηαηξίαο Ζ εηήζηα έθζεζε ήηαλ δεκνζηεπκέλε ζηελ Αγγιηθή γιψζζα Πξνέθπςε πξφβιεκα ζηελ κεηαηξνπή ηνπ αξρείνπ ηεο εηήζηαο έθζεζεο απφ pdf κνξθή ζε txt, φπσο απαηηνχληαλ γηα ηελ δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο Παξνπζηάζηεθε πξφβιεκα ζηελ εθαξκνγή ηνπ εξγαιείνπ αλάθηεζεο θεηκέλνπ. 5.3 Διαδικαςύα Έρευνασ ηε ζπλέρεηα ηα αξρεία pdf ησλ εθζέζεσλ κεηαηξάπεθαλ ζε αξρεία txt κνξθήο ψζηε λα κπνξνχλ λα είλαη «αλαγλψζηκα» απφ ην εξγαιείν αλάθηεζεο θεηκέλνπ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε. Ζ κεηαηξνπή ησλ αξρείσλ έγηλε κε ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ Free PDF to Text Converter, ην πεξηβάιινλ εξγαζίαο ηνπ νπνίνπ θαίλεηαη ζηελ Εικόνα 5.1 θαη ην νπνίν θαηέβαζα απφ ηνλ ηζηφηνπν ( Πξφθεηηαη γηα έλα εξγαιείν κεηαηξνπήο αξρείσλ κε ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: Γεκηνπξγήζεθε απφ ηελ εηαηξία Free PDF Solutions ( αληηθείκελν ηεο νπνίαο είλαη ε δεκηνπξγία ειεχζεξσλ ινγηζκηθψλ πξνγξακκάησλ ηα νπνία εμεηδηθεχνληαη ζηελ κεηαηξνπή αξρείσλ PDF ζε άιινπο ηχπνπο αξρείσλ φπσο: o Word o Excel o JPG o Gif o Powerpoint o PNG o TIFF 62

63 o o HTML Doc / Docx Καζψο θαη ην αληίζηξνθν, επηπιένλ δηαηίζεληαη ινγηζκηθά πνπ εμεηδηθεχνληαη ζε άιιεο ιεηηνπξγίεο ζρεηηθέο κε PDF αξρεία, φπσο εθηχπσζε, αλάγλσζε, ζθαλάξηζκα, ζπκπίεζε, μεθιείδσκα ησλ αξρείσλ. Πξφθεηηαη γηα έλα πξφγξακκα πνπ δηαηίζεηαη δσξεάλ Παξέρεηαη επηπιένλ ππνζηήξημε απφ ηελ εηαηξία κέζσ mail Δίλαη δηαζέζηκν γηα ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Windows θαη ηηο εθδφζεηο 7 & 8, Vista, XP. Ζ έθδνζε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε είλαη 1.0 θαη ην κέγεζνο ηνπ πξνγξάκκαηνο 1,79 ΜΒ. Ζ δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο είλαη αξθεηά απιή θαη γξήγνξε. Ζ δηεπαθή κε ην ρξήζηε (user interface) είλαη πνιχ θηιηθή θαη εχθνιε ζηε θαηαλφεζε θαη ρξήζε. Εικόνα 5.1: Ρεριβάλλον Χριςθσ Εργαλείου Μετατροπισ 63

64 Παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα επηινγήο αξρείσλ ή θαθέισλ θαζψο θαη ε δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο ησλ ηξνπνπνηεκέλσλ αξρείσλ (txt κνξθή) ζε μερσξηζηνχο θαθέινπο. Ζ δηαδηθαζία κεηαηξνπήο θξαηά κεξηθά δεπηεξφιεπηα θαη εμαξηάηαη απφ ην κέγεζνο ησλ αξρείσλ. 5.4 PHiSearch Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ ηνπ εκπεηξηθνχ κέξνπο ηεο έξεπλαο ήηαλ απαξαίηεηε ε ρξήζε ελφο εξγαιείνπ αλάθηεζεο θεηκέλνπ. Σν εξγαιείν πνπ επηιέρζεθε νλνκάδεηαη PHiSearch, πξφθεηηαη γηα έλα εξγαιείν ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ ην νπνίν δηαηίζεηαη δσξεάλ, σζηφζν δέρεηαη θαη δσξεέο (donationware) νη νπνίεο αθήλνληαη ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηνπ ρξήζηε. Ο ρψξνο πνπ θαηαιακβάλεη ην πξφγξακκα είλαη 781ΚΒ θαη ε έθδνζε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε είλαη ε ε νπνία θπθινθφξεζε ζηηο 13/11/2011. Αθφκε γηα ηε ρξήζε ηνπ πξνγξάκκαηνο απαηηείηαη ην.net Framework 4.0 Client Profile. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εξγαιείνπ ζχκθσλα κε ηε ζειίδα πξνέιεπζήο ηνπ ( είλαη ηα εμήο: Αλάγλσζε θεηκέλνπ ζε ASCII ή Unicode αξρεία, αλεμάξηεηα απφ ηε θαηάιεμε ηνπ αξρείνπ. Γπλαηφηεηα ιεηηνπξγίαο ζε Microsoft Windows XP, Vista, 2003, 2007 θαη 2008 (32 θαη 64 bit). Γπλαηφηεηα εμαγσγήο απνηειεζκάησλ ζε HTML, XML ή αξρεία θεηκέλνπ. Απιή θαη θαηλνηφκα δηεπαθή ρξήζηε (User Interface). Δκθάληζε θηιηξαξηζκέλσλ αξρείσλ ζηελ πεξίπησζε πνπ δελ δηεπθξηλίδεηαη θείκελν γηα αλαδήηεζε. Γπλαηφηεηα εθηέιεζεο εξγαζηψλ ζηα αξρεία φπνπ έγηλε αλαδήηεζε. Πξφγξακκα πξνεπηζθφπεζεο αξρείσλ ην νπνίν εκθαλίδεη νιφθιεξν ην πεξηερφκελν ηνπ αξρείνπ, επηζεκαίλνληαο ην αλαδεηνχκελν ζεκείν. Γπλαηφηεηα δηακφξθσζεο κηαο εμσηεξηθήο ζπζθεπήο πξνβνιήο (φπσο ην Notepad ++) γηα ηελ πξνβνιή θαη επεμεξγαζία αξρείσλ. Γπλαηφηεηα δηαζχλδεζεο πνιιαπιψλ θαξηειψλ. ζνλ αθνξά ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο απηή δηαξθεί κεξηθά ιεπηά θαζψο πξφθεηηαη γηα κηα απιή δηαδηθαζία. 64

65 Σν πεξηβάιινλ δηεπαθήο ηνπ ρξήζηε είλαη αξθεηά εχρξεζην θαη θαηαλνήζηκν. πσο θαίλεηαη θαη ζηελ Εικόνα 5.2 ζην πξψην επίπεδν, ζην πεδίν Folder εηζάγεηαη ν θάθεινο ν νπνίνο ζα ρξεζηκνπνηεζεί, ζην πεδίν Text to Find εηζάγεηαη ε ιέμε ή θξάζε πνπ αλαδεηείηαη. ην δεχηεξν επίπεδν εκθαλίδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο αλαδήηεζεο θαζψο θαη ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο (matches) ηεο θξάζεο πνπ αλαδεηείηαη. Σέινο ζην ηξίην επίπεδν, έρνληαο επηιέμεη κηα απφ ηηο εκθαληδφκελεο αληηζηνηρίεο ηνπ δεχηεξνπ επηπέδνπ, πξνβάιιεηαη ε αθξηβήο ζέζε ηεο θξάζεο ζην αξρείν θεηκέλνπ. Εικόνα 5.2: Ρεριβάλλον Χριςθσ PHiSearch Μέζσ ηνπ εξγαιείνπ PHiSearch εμεηάζηεθαλ νη 114 εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο ησλ εηζεγκέλσλ ζην Υξεκαηηζηήξην εηαηξηψλ, σο πξνο ηελ αλαθνξά ηνπο ζε ιέμεηοθξάζεηο ζρεηηθέο κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν. Ζ αλαδήηεζε ησλ θξάζεσλ έγηλε ζε φιεο ηηο πηζαλέο πηψζεηο αιιά θαη ζπλδπαζκνχο απηψλ. Σα απνηειέζκαηα πεξάζηεθαλ ζε ππνινγηζηηθά θχιια Excel θαη ζην ζηαηηζηηθφ πξφγξακκα Spss, φπνπ νκαδνπνηήζεθαλ θαη επεμεξγάζηεθαλ αλά θιάδν θαη παξνπζηάδνληαη εθηελέζηεξα κέζσ γξαθεκάησλ θαη εηθφλσλ ζην επφκελν θεθάιαην. 65

66 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 6 Ο : ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΕΡΕΤΝΑ 6.1 Ανϊλυςη Αποτελεςμϊτων Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, φπσο ζπιιέρζεθαλ απφ ην εξγαιείν PhiSearch, αλαιχζεθαλ κε ην ζηαηηζηηθφ πξφγξακκα Spss. Σα δεδνκέλα αθνχ πεξάζηεθαλ ζηελ θαηάιιειε κνξθή, έγηλε ε ζηαηηζηηθή αλάιπζε. Σα απνηειέζκαηα ηνπ Spss ζπλνςίδνληαη ζηνλ Πίνακα 6.1. Descriptive Statistics Mean Std. Deviation N χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ 6,00 3, Μνλάδα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ,87 1, Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ 2,11 2, Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ,92 2, Διεγθηηθή Δπηηξνπή/Δπηηξνπή Διέγρνπ 9,51 4, Δζσηεξηθφο ειεγθηήο 1,59 2, Αλεμαξηεζία Διεγθηηθήο Δπηηξνπήο/Δζσηεξηθνχ Διεγθηή,66 1, Διεγθηηθνί Μεραληζκνί/Γηαδηθαζίεο 3,89 2, Γηαρείξηζε Κηλδχλσλ 5,89 4, Οξζή ιεηηνπξγία πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ,22, Γηθιείδεο αζθαιείαο 3,82 2, Έγγξαθεο αλαθνξέο/εθζέζεηο 1,68 1, Αμηνπηζηία/Δγθπξφηεηα νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ 1,29 1, Ρίνακασ 6.1: Αποτελζςματα Spss ηα παξαπάλσ ζηαηηζηηθά κεγέζε πεξηιακβάλεηαη ν κέζνο φξνο θαη ε ηππηθή απφθιηζε ησλ 13 κεηαβιεηψλ/θξάζεσλ ηνπ ζπλφινπ ηνπ δείγκαηνο ζρεηηθά κε ηνλ εζσηεξηθφ έιεγρν. ρεηηθά κε ηνλ κέζν φξν ησλ κεηαβιεηψλ παξαηεξνχκε φηη ε κεηαβιεηή «Διεγθηηθή Δπηηξνπή/Δπηηξνπή Διέγρνπ» παξνπζηάδεη ηελ πςειφηεξε ζπρλφηεηα εκθάληζεο κε κέζν φξν 9,51. Αθνινπζεί ε κεηαβιεηή «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» κε κέζν φξν 6 θαη ε «Γηαρείξηζε Κηλδχλσλ» κε κέζν φξν 5,89. Απηέο είλαη νη κεηαβιεηέο πνπ ζπγθεληξψλνπλ ηνπο πςειφηεξνπο κέζνπο φξνπο ζην ζχλνιν ηνπ δείγκαηνο ησλ 114 εηαηξηψλ. Δπηπιένλ, κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε φηη ε κεηαβιεηή πνπ εκθαλίδεη ηνλ κηθξφηεξν κέζν φξν είλαη ε «Οξζή ιεηηνπξγία πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ», κε κέζν φξν 0,22 ε νπνία εκθαλίδεηαη 66

67 ιηγφηεξν απφ ηηο ππφινηπεο 13 κεηαβιεηέο ζην δείγκα ησλ εηαηξηψλ πνπ εμεηάδνληαη. Άιιεο δπν κεηαβιεηέο ε «Αλεμαξηεζία Διεγθηηθήο Δπηηξνπήο/Δζσηεξηθνχ Διεγθηή» θαη ε «Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» παξνπζηάδνπλ κέζνπο φξνπο κηθξφηεξνπο ηνπ 1, κε 0,66 θαη 0,87 αληίζηνηρα. Σέινο απφ ηελ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ κέζσ ηνπ Spss παξαηεξνχκε ην κεγάιε απφθιηζε ζηνπο κέζνπο φξνπο κεηαμχ ηεο κεηαβιεηήο κε ην κεγαιχηεξν κέζν φξν 9,51 θαη απηήο κε ηνλ κηθξφηεξν 0,22. Σα απνηειέζκαηα ηνπ Πίνακα 6.1 απεηθνλίδνληαη παξαθάησ ζην Γηάγξακκα 6.1. Διάγραμμα 6.1 : Μζςοι όροι Μεταβλθτϊν Δείγματοσ 67

68 6.2 Εςωτερικόσ Έλεγχοσ ύςτημα Εςωτερικού Ελϋγχου Δμεηάδνληαο ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλά θιάδν θαη κε βάζε ην κέζν φξν εκθάληζεο ησλ αλαδεηνχκελσλ θξάζεσλ πξνθχπηεη ην Διάγπαμμα 6.2 γηα ην «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ». Ζ ιίζηα κε ηα νλφκαηα ησλ εηαηξηψλ θάζε θιάδνπ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα, παξαηίζεηαη ζην Παξάξηεκα. φςτημα Εςωτερικοφ Ελζγχου ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 3,14 4,80 5,00 5,50 5,42 5,50 5,00 5,40 7,00 7,50 7,00 6,00 5,75 6,78 6,33 8,50 10,00 11,00 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 Διάγραμμα 6.2 : Μζςοι Προι «Σφςτθμα Εςωτερικοφ Ελζγχου» χκθσλα κε ην δηάγξακκα αλαθνξά ζην «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» γίλεηαη απφ φινπο ηνπο θιάδνπο ησλ εηζεγκέλσλ ζην Υξεκαηηζηήξην εηαηξηψλ. Ο θιάδνο ησλ Αζθαιεηψλ ζπγθεληξψλεη ην κεγαιχηεξν κέζν φξν ζε ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο. Αμίδεη φκσο λα ζεκεησζεί φηη ζηνλ θιάδν ησλ Αζθαιεηψλ αλήθεη κφλν κηα εηαηξία, φπσο θαη ζηνλ θιάδν ησλ Σειεπηθνηλσληψλ ν νπνίνο θαηαιακβάλεη ηελ δεχηεξε ζέζε. Απφ ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο πνπ αλαθέξνληαη ζην «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ», ν θιάδνο ησλ κέζσλ ελεκέξσζεο παξνπζηάδεη κέζν φξν 8,5 θνξέο, ελψ ε ρακειφηεξε εκθάληζε παξαηεξείηαη ζηνλ θιάδν ηεο Αθίλεηεο Πεξηνπζίαο κε κέζν φξν 3,14 θνξέο. 68

69 6.2.2 Μονϊδα Εςωτερικού Ελϋγχου ζνλ αθνξά ηε «Μνλάδα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ», ν κέζνο φξνο ηεο ζπρλφηεηαο εκθάληζεο ηεο θξάζεο απεηθνλίδεηαη ζην Διάγπαμμα 6.3. Μονάδα Εςωτερικοφ Ελζγχου ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 0,33 0,25 0,00 0,33 0,25 0,00 0,50 0,83 0,67 0,71 0,86 0,89 0,75 0,80 1,00 1,40 1,50 1,82 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Διάγραμμα 6.3: Μζςοι Προι «Μονάδα Εςωτερικοφ Ελζγχου» χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα, 2 απφ ηνπο 18 θιάδνπο δελ αλαθέξνπλ θαζφινπ ηελ αλαδεηνχκελε θξάζε. Αθφκε, ν κεγαιχηεξνο κέζνο φξνο εκθαλίδεηαη απφ ηνλ θιάδν ησλ Καηαζθεπψλ κε ηηκή 1,82 θνξέο, αθνινπζεί ν θιάδνο ησλ Υξεκαηννηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ θαη ησλ Υεκηθψλ πνπ ζπγθεληξψλνπλ ηηκέο κεγαιχηεξεο ηεο κηαο θνξάο (Μ.Ο.>1). Ο κέζνο φξνο εκθάληζεο ηεο θξάζεο «Μνλάδα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» γηα ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο είλαη κηθξφηεξνο ηεο κηαο θνξάο κε ηνπο θιάδνπο ηεο Τγείαο θαη ηνπ Δκπνξίνπ λα ζεκεηψλνπλ κέζν φξν 0,25 θνξέο. 69

70 6.2.3 Τπηρεςύα Εςωτερικού Ελϋγχου ε ζρέζε κε ηε θξάζε «Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ», ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζπλνςίδνληαη ζην Διάγπαμμα 6.4. Τπηρεςία Εςωτερικοφ Ελζγχου ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 0,33 0,50 0,33 0,00 0,00 0,00 1,25 1,33 1,57 2,00 1,94 2,50 2,55 2,80 2,83 3,14 3,50 5,57 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 Διάγραμμα 6.4: Μζςοι Προι «Υπθρεςία Εςωτερικοφ Ελζγχου» Απφ ην δηάγξακκα παξαηεξνχκε φηη ζηηο πεξηζζφηεξεο εηαηξίεο ηνπ θιάδνπ γίλεηαη ιφγνο γηα ηελ «Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ», κε ηνλ θιάδν ηεο Σερλνινγίαο λα παξνπζηάδεη ηνλ πςειφηεξν κέζν φξν 5,57 θνξέο. Δπηπιένλ, γίλεηαη αληηιεπηφ φηη ε πιεηνλφηεηα ησλ θιάδσλ ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ αλαθέξνπλ ηνπιάρηζην κηα θνξά ηελ «Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ». 70

71 6.2.4 Διεύθυνςη Εςωτερικού Ελϋγχου ζνλ αθνξά ηε «Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» εμεηάδνληαο ηα ζηνηρεία ηνπ Διαγπάμμαηορ 6.5, παξαηεξνχκε φηη ζε 6 απφ ηνπο 18 θιάδνπο δελ γίλεηαη θακία αλαθνξά. Δπηπιένλ 6 θιάδνη θάλνπλ ιφγν γηα ηε «Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» ιηγφηεξν απφ κία θνξά θαηά κέζν φξν. Διεφθυνςη Εςωτερικοφ Ελζγχου ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ 0,00 ΧΘΜΙΚΑ 0,00 ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ 5,00 ΥΓΕΙΑ 2,25 ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ 0,42 ΤΑΡΕΗΕΣ 2,50 ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 0,00 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 1,57 ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ 2,29 ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ 1,00 ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ 0,22 ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ 4,00 ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ 0,00 ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 0,73 ΕΜΡΟΙΟ 0,50 ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ 0,27 ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ 0,00 ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 0,00 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 Διάγραμμα 6.5: Μζςοι Προι «Διεφκυνςθ Εςωτερικοφ Ελζγχου» Αθφκε ηνπο κεγαιχηεξνπο κέζνπο φξνπο εκθάληζεο, παξνπζηάδνπλ νη θιάδνη «Τπεξεζίεο Κνηλήο Ωθέιεηαο» θαη «Πεηξέιαην & Αέξην», κε ηηκέο επαλαιήςεσλ 5 θαη 4 αληίζηνηρα. Δλψ νη ππφινηπνη θιάδνη εκθαλίδνπλ ηηκέο κεηαμχ 1,50 θαη 2,50 θνξέο. 71

72 πλνπηηθά γηα ηα πεδία πνπ εμεηάζηεθαλ ζρεηηθά κε ηνλ Δζσηεξηθφ Έιεγρν ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ζα κπνξνχζακε λα παξαηεξήζνπκε φηη φινη νη θιάδνη αλαθέξνληαη ζην «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» κε κεγάιε ζπρλφηεηα θαηά κέζν φξν ελψ ζηε «Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» ιίγνη θιάδνη θάλνπλ αλαθνξά θαη κε ζρεηηθά ρακειέο ζπρλφηεηεο. Γηα παξάδεηγκα, ζηνλ θιάδν ησλ Υξεκαηννηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ ην «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» παξνπζηάδεη κέζν φξν 7,5 επαλαιήςεηο, ε «Μνλάδα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» 1,5 επαλαιήςεηο, ε «Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» 2 επαλαιήςεηο θαη ε «Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» 0 επαλαιήςεηο. Γίλεηαη δειαδή αληηιεπηφ φηη ν θιάδνο ησλ Υξεκαηννηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ ζηελ εηήζηα έθζεζε ηνπ έηνπο 2013 ρξεζηκνπνηεί θπξίσο ηε θξάζε «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ», ζε κηθξφηεξν βαζκφ ηηο θξάζεηο «Μνλάδα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ», «Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» θαη θαζφινπ ηε «Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ». Αθφκε παξαηεξνχκε φηη ζε έλα ηνπιάρηζην απφ ηα ηέζζεξα πεδία αλαδήηεζεο, νη θιάδνη εκθαλίδνπλ κεδεληθφ ή ειάρηζην κέζν φξν. Γηα παξάδεηγκα, ζηνλ θιάδν ησλ Σξαπεδψλ φζνλ αθνξά ην «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» ν κέζνο φξνο επαλαιήςεσλ είλαη 5,5, ζηε «Μνλάδα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» 0,67 θνξέο, ζηελ «Τπεξεζία Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» 0,33 θνξέο θαη ζηε «Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» 2,5 επαλαιήςεηο. Ο θιάδνο ησλ Σξαπεδψλ, κε άιια ιφγηα, ζηελ εηήζηα έθζεζε ρξεζηκνπνηεί θαηά θχξην ιφγν ηε θξάζε «χζηεκα Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ», ιηγφηεξν ηε «Γηεχζπλζε Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ» θαη ηηο ππφινηπεο δπν θξάζεηο ζρεδφλ θαζφινπ. 72

73 6.3 Επιτροπό Ελϋγχου Ελεγκτικό Επιτροπό / Επιτροπό Ελϋγχου Με ηε ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ PhiSearch, ηα απνηειέζκαηα ηεο αλαδήηεζεο ζρεηηθά κε ηηο αλαθνξέο ζηελ «Δπηηξνπή Διέγρνπ / Διεγθηηθή Δπηηξνπή», απεηθνλίδνληαη ζην Διάγπαμμα 6.6. Ελεγκτική Επιτροπή/Επιτροπή Ελζγχου ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 5,00 6,00 11,00 8,80 9,67 9,75 10,58 12,14 9,29 7,75 8,78 9,00 9,50 12,27 9,25 9,40 8,00 14,00 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 Διάγραμμα 6.6: Μζςοι Προι «Επιτροπι Ελζγχου / Ελεγκτικι Επιτροπι» Απφ ηα δεδνκέλα ηνπ δηαγξάκκαηνο, γίλεηαη αληηιεπηφ φηη φινη νη θιάδνη θάλνπλ αλαθνξά ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ ή ζηελ Διεγθηηθή Δπηηξνπή ή θαη ζηα δπν. Οη θιάδνη ησλ Σειεπηθνηλσληψλ, ησλ Καηαζθεπψλ, ηεο Σερλνινγίαο, ησλ Υξεκαηννηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ θαζψο θαη ησλ Σξνθίκσλ & Πνηψλ ζπγθεληξψλνπλ κέζν φξν ζπρλφηεηαο εκθάληζεο πςειφηεξν ησλ 10 θνξψλ. Δπηπιένλ νη ππφινηπνη θιάδνη, εκθαλίδνπλ ζπρλφηεηεο κεηαμχ 7,75 θαη 9,75, ελψ δπν θιάδνη νη Αζθάιεηεο θαη νη Σξάπεδεο εκθαλίδνπλ ηνπο ρακειφηεξνπο κέζνπο φξνπο 6 θαη 5 επαλαιήςεηο αληίζηνηρα. 73

74 6.3.2 Εςωτερικόσ Ελεγκτόσ ζνλ αθνξά ηε ζπρλφηεηα εκθάληζεο θξάζεσλ ζρεηηθψλ κε ηνλ «Δζσηεξηθφ Διεγθηή» ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ, απφ ηελ έξεπλα πξνθχπηεη ην Διάγπαμμα 6.7. Εςωτερικόσ ελεγκτήσ ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 0,00 0,00 0,67 0,00 0,57 1,00 1,00 1,11 1,33 1,25 1,20 1,75 2,20 2,18 2,00 2,75 2,71 3,43 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 Διάγραμμα 6.7: Μζςοι Προι «Εςωτερικόσ Ελεγκτισ» χκθσλα κε ην δηάγξακκα ε πιεηνλφηεηα ησλ θιάδσλ θάλνπλ θάπνηα αλαθνξά ζηνλ Δζσηεξηθφ ειεγθηή ηεο εηαηξίαο, σζηφζν νη αλαθνξέο απηέο είλαη κηθξέο θαζψο ε κέγηζηε ηηκή ηνπ κέζνπ φξνπ ησλ επαλαιήςεσλ δελ μεπεξλάεη ηηο 3,5 θνξέο. Ο θιάδνο ηεο Σερλνινγίαο ζπγθεληξψλεη ηνλ πςειφηεξν κέζν φξν επαλαιήςεσλ 3,43 θνξέο. Αθφκε νη θιάδνη ηεο Αθίλεηεο Πεξηνπζίαο θαη ησλ Τπεξεζηψλ Κνηλήο Ωθέιεηαο εκθαλίδνπλ κέζν φξν επαλαιήςεσλ κηθξφηεξν ηεο κηαο θνξάο. 74

75 6.3.3 Ανεξαρτηςύα Ελεγκτικόσ Επιτροπόσ/Εςωτερικού Ελεγκτό ρεηηθά κε ηελ «Αλεμαξηεζία Διεγθηηθήο Δπηηξνπήο/Δζσηεξηθνχ Διεγθηή», ζηα θείκελα ησλ εηήζησλ εθζέζεσλ, απφ ην Διάγπαμμα 6.8 πξνθχπηεη φηη γίλεηαη κηθξή αλαθνξά απφ ηηο εηζεγκέλεο εηαηξίεο. Ανεξαρτηςία Ελεγκτικήσ Επιτροπήσ/Εςωτερικοφ Ελεγκτή ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 0,00 0,00 0,00 0,00 0,29 0,25 0,33 0,33 0,40 0,50 0,60 0,75 0,75 0,75 0,86 0,94 1,18 1,33 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 Διάγραμμα 6.8: Μζςοι Προι «Ανεξαρτθςία Ελεγκτικισ Επιτροπισ/Εςωτερικοφ Ελεγκτι» Πην ζπγθεθξηκέλα κφλν δπν θιάδνη παξνπζηάδνπλ κέζν φξν κεγαιχηεξν απφ 1 (Μ.Ο>1), δειαδή κέζε ζπρλφηεηα αλαθνξάο πςειφηεξε ηεο κηαο θνξάο, ν θιάδνο ησλ Σξαπεδψλ κε κέζν φξν 1,33 επαλαιήςεηο θαη ν θιάδνο ησλ Καηαζθεπψλ κε 1,18 επαλαιήςεηο. Οη ππφινηπνη θιάδνη, ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα, αλαθέξνληαη ζηελ αλεμαξηεζία ηνπ εζσηεξηθνχ ειέγρνπ ιηγφηεξν απφ κία θνξά θαηά κέζν φξν, κε εμαίξεζε ηνπο θιάδνπο ηεο Αθίλεηεο Πεξηνπζίαο, ησλ Αζθαιεηψλ, ησλ Σειεπηθνηλσληψλ θαη ησλ Υξεκαηννηθνλνκηθψλ Τπεξεζηψλ νη νπνίνη δελ θάλνπλ θακία αλαθνξά. 75

76 6.3.4 Ελεγκτικού Μηχανιςμού/Διαδικαςύεσ Δμεηάδνληαο ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλά θιάδν θαη κε βάζε ην κέζν φξν εκθάληζεο ησλ αλαδεηνχκελσλ θξάζεσλ πξνθχπηεη ην Διάγπαμμα 6.9 γηα ηνπο «Διεγθηηθνχο Μεραληζκνχο/Γηαδηθαζίεο». Ελεγκτικοί Μηχανιςμοί/Διαδικαςίεσ ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 0,00 0,00 0,00 2,67 4,00 4,80 4,75 4,25 4,00 5,29 4,00 4,78 3,67 4,25 4,73 4,75 3,53 7,00 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00 Διάγραμμα 6.9: Μζςοι Προι «Ελεγκτικοί Μθχανιςμοί/Διαδικαςίεσ» Απφ ην δηάγξακκα παξαηεξνχκε φηη νη πεξηζζφηεξνη θιάδνη αλαθέξνπλ ηηο Διεγθηηθέο δηαδηθαζίεο θαη κεραληζκνχο ζηηο εηήζηεο νηθνλνκηθέο εθζέζεηο ηνπο. Ο θιάδνο ησλ Σειεπηθνηλσληψλ ζπγθεληξψλεη ηνλ πςειφηεξν κέζν φξν, σζηφζν απνηειείηαη απφ κηα κφλν επηρείξεζε. Ο θιάδνο ησλ Σξαπεδψλ εκθαλίδεη ην ρακειφηεξν κέζν φξν 2,67 επαλαιήςεηο. Οη ππφινηπνη θιάδνη παξνπζηάδνπλ κέζν φξν εκθάληζεο ηεο θξάζεο «Διεγθηηθνί Μεραληζκνί/Γηαδηθαζίεο» απφ 3,5 έσο 5,3 θνξέο. 76

77 πλνπηηθά γηα ηηο ζρεηηθέο κε ηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ αλαδεηνχκελεο θξάζεηο ζα κπνξνχζακε λα παξαηεξήζνπκε φηη φινη νη θιάδνη αλαθέξνληαη ζηελ Δπηηξνπή Διέγρνπ κε κέζε ζπρλφηεηα ηηο 9,5 επαλαιήςεηο ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ηνπ Ωζηφζν ζρεηηθά κε ηελ «Αλεμαξηεζία ηεο Διεγθηηθήο Δπηηξνπήο» νη αλαθνξέο είλαη ειάρηζηεο κε κέζν φξν γηα φινπο ηνπο θιάδνπο 0,5 επαλαιήςεηο. Σν γεγνλφο απηφ κπνξεί λα νθείιεηαη ζε απιή παξάιεηςε απφ πιεπξάο ησλ εηαηξηψλ, ζεσξψληαο ηελ αλεμαξηεζία ηεο Δπηηξνπήο Διέγρνπ σο απηνλφεηε. Δλαιιαθηηθά πθίζηαηαη θαη ην ελδερφκελν πξαγκαηηθήο έιιεηςεο αλεμαξηεζίαο ηεο Δπηηξνπήο Διέγρνπ ή ηνπ Δζσηεξηθνχ Διεγθηή, γεγνλφο πνπ δεκηνπξγεί απνθιίζεηο απφ ηνλ Διιεληθφ Κψδηθα Δηαηξηθήο Γηαθπβέξλεζεο θαζψο θαη ηελ εχξπζκε θαη ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ Δζσηεξηθνχ Διέγρνπ. Δπηπιένλ, ζην ζπγθεθξηκέλν δείγκα εηήζησλ εθζέζεσλ παξαηεξνχκε φηη νη αλαθνξέο ζηνλ «Δζσηεξηθφ Διεγθηή» είλαη ιίγεο κε κέζν φξν γηα φινπο ηνπο θιάδνπο ηηο 1,4 επαλαιήςεηο. Απηφ κπνξεί λα νθείιεηαη ζηελ απνπζία εζσηεξηθνχ ειεγθηή είηε ζην δηαθνξεηηθφ ηξφπν δηαηχπσζεο είηε ζε παξάιεηςε αλαθνξάο ζηνλ εζσηεξηθφ ειεγθηή. Γηα παξάδεηγκα ζηνλ θιάδν Πεηξέιαην & Αέξην, δελ γίλεηαη θακία αλαθνξά ζηνλ Δζσηεξηθφ Διεγθηή ελψ ζρεηηθά κε ηηο Διεγθηηθέο Γηαδηθαζίεο/Μεραληζκνχο θαη ηελ Αλεμαξηεζία Διεγθηηθήο Δπηηξνπήο/Δζσηεξηθνχ Διεγθηή πθίζηαληαη αλαθνξέο απφ ηηο εηαηξίεο ηνπ θιάδνπ. 77

78 6.4 Λειτουργύεσ Διαχεύριςη Κινδύνων ζνλ αθνξά ηε «Γηαρείξηζε Κηλδχλσλ» απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο πξνθχπηεη ην Διάγπαμμα Διαχείριςη Κινδφνων ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 2,00 3,00 3,25 3,71 4,40 5,08 5,43 4,57 5,75 6,56 6,33 5,07 6,00 8,00 6,75 7,45 11,67 15,00 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 Διάγραμμα 6.10: Μζςοι Προι «Διαχείριςθ Κινδφνων» Απφ ην δηάγξακκα είλαη εκθαλέο φηη φινη νη θιάδνη αλαθέξνληαη ζηε «Γηαρείξηζε Κηλδχλσλ». Απφ απηνχο ν θιάδνο ησλ Σειεπηθνηλσληψλ παξνπζηάδεη ηνλ πςειφηεξν κέζν φξν κε 15 επαλαιήςεηο, σζηφζν ν ζπγθεθξηκέλνο θιάδνο απνηειείηαη απφ κία κφλν επηρείξεζε, φπσο θαη ν θιάδνο ησλ Αζθαιεηψλ ν νπνίνο παξνπζηάδεη ην ρακειφηεξν κέζν φξν, 2 επαλαιήςεηο. ηε ζπλέρεηα, γίλεηαη αληηιεπηφ φηη νη ππφινηπνη θιάδνη αλαθέξνληαη ζηε «Γηαρείξηζε Κηλδχλσλ» απφ 3 έσο 8 θνξέο. Ωζηφζν ν θιάδνο ησλ Σξαπεδψλ αγγίδεη ηηο 11,67 επαλαιήςεηο θαηά κέζν φξν. 78

79 6.4.2 Ορθό λειτουργύα πληροφοριακών ςυςτημϊτων ρεηηθά κε ηελ «Οξζή ιεηηνπξγία πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ», ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απεηθνλίδνληαη ζην Διάγπαμμα Ορθή λειτουργία πληροφοριακών ςυςτημάτων ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,14 0,14 0,17 0,20 0,22 0,33 0,33 0,33 0,45 0,47 0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 Διάγραμμα 6.11: Μζςοι όροι «Ορκι λειτουργία πλθροφοριακϊν ςυςτθμάτων» χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζρεδφλ νη κηζνί θιάδνη δελ θάλνπλ θακία αλαθνξά ζηελ νξζή ιεηηνπξγία ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, ελψ νη επαλαιήςεηο ησλ ππνινίπσλ δελ μεπεξλνχλ ηε κία θνξά θαηά κέζν φξν. Δπηπιένλ παξαηεξνχκε φηη ηελ κεγαιχηεξε ηηκή επαλαιήςεσλ θαηά κέζν φξν εκθαλίδεη ν θιάδνο ησλ Βηνκεραληθψλ Πξντφλησλ κε κέζν φξν επαλαιήςεσλ 0,47 θνξέο. 79

80 6.4.3 Δικλεύδεσ αςφαλεύασ Οη «Γηθιείδεο Αζθαιείαο», απνηέιεζαλ αλαδεηνχκελε θξάζε γηα ηελ έξεπλα θαη ηα απνηειέζκαηά πνπ πξνέθπςαλ κέζσ ηνπ εξγαιείνπ PHiSearch παξνπζηάδνληαη ζην Διάγπαμμα Δικλείδεσ αςφαλείασ ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 1,14 2,00 3,00 3,25 3,17 3,43 3,57 3,25 3,09 3,00 4,00 3,87 4,20 4,17 5,00 5,00 5,28 6,67 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00 Διάγραμμα 6.12: Μζςοι Προι «Δικλείδεσ Αςφαλείασ» ην δηάγξακκα παξαηεξνχκε αξρηθά φηη φινη νη θιάδνη θάλνπλ αλαθνξά ζηηο «Γηθιείδεο Αζθαιείαο». Δπηπιένλ φινη νη θιάδνη αλαθέξνπλ ηνπιάρηζην κηα θνξά θαηά κέζν φξν ηηο δηθιείδεο αζθαιείαο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ. Ο θιάδνο ηνπ Πεηξειαίνπ & Αεξίνπ είλαη απηφο πνπ παξνπζηάδεη ηνλ πςειφηεξν κέζν φξν 6,67 επαλαιήςεηο θαη ν θιάδνο ηεο Αθίλεηεο Πεξηνπζίαο παξνπζηάδεη ην ρακειφηεξν κέζν φξν 1,14 θνξέο. 80

81 6.4.4 Έγγραφεσ αναφορϋσ/εκθϋςεισ ρεηηθά κε ηηο «Έγγξαθεο αλαθνξέο/εθζέζεηο», ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απεηθνλίδνληαη ζην Διάγπαμμα Ζγγραφεσ αναφορζσ/εκθζςεισ ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 0,67 0,75 1,58 1,00 1,00 0,71 0,75 0,00 0,71 1,75 2,11 1,53 2,50 2,20 3,00 2,75 2,36 6,00 0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 Διάγραμμα 6.13: Μζςοι Προι «Ζγγραφεσ αναφορζσ/εκκζςεισ» χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ δηαγξάκκαηνο φινη νη θιάδνη εθηφο απφ απηφλ ησλ Αζθαιεηψλ αλαθέξνπλ ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ηνπο ηηο έγγξαθεο αλαθνξέο/εθζέζεηο. Με κεγάιε δηαθνξά πξνεγείηαη ν θιάδνο ηνπ Πεηξειαίνπ & Αεξίνπ κε κέζν φξν επαλαιήςεσλ ηηο 6 θνξέο. Οη ππφινηπνη θιάδνη θηλνχληαη ζε έλα επξχ θάζκα κέζνπ φξνπ επαλαιήςεσλ, απφ 0,71 έσο 3 επαλαιήςεηο. 81

82 6.4.5 Αξιοπιςτύα/Εγκυρότητα οικονομικών καταςτϊςεων ζνλ αθνξά ηελ «Αμηνπηζηία/ Δγθπξφηεηα νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ», ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζπλνςίδνληαη ζην Διάγπαμμα Αξιοπιςτία/Εγκυρότητα οικονομικών καταςτάςεων ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΧΘΜΙΚΑ ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΥΓΕΙΑ ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ ΤΑΡΕΗΕΣ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΡΟΣΩΡΙΚΑ&ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ ΡΕΤΕΛΑΙΟ&ΑΕΙΟ ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΡΟΙΟ ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 1,00 0,80 1,00 0,92 1,00 1,00 1,00 0,75 1,17 0,67 1,25 1,00 1,00 2,00 1,71 2,00 1,73 3,00 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 Διάγραμμα 6.14: Μζςοι Προι «Αξιοπιςτία/ Εγκυρότθτα οικονομικϊν καταςτάςεων» Δμεηάδνληαο ην δηάγξακκα παξαηεξνχκε φηη φινη νη θιάδνη ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ θάλνπλ ιφγν γηα ηελ αμηνπηζηία ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπο θαηαζηάζεσλ. Απφ απηνχο ηνλ πςειφηεξν κέζν φξν παξνπζηάδεη ν θιάδνο ησλ Αζθαιεηψλ, ν νπνίνο σζηφζν απνηειείηαη απφ κηα εηαηξία. Οη ππφινηπεο εηαηξίεο, εκθαλίδνπλ κέζν φξν κεηαμχ 0,67 θαη 2 επαλαιήςεσλ, κε ηνλ θιάδν ηνπ Πεηξειαίνπ & Αεξίνπ λα παξνπζηάδεη ην ρακειφηεξν κέζν φξν επαλαιήςεσλ 0,67 θνξέο. 82

83 πλνςίδνληαο γηα ηηο Λεηηνπξγίεο ηνπ Δζσηεξηθνχ ειέγρνπ αλαθνξηθά κε ην δείγκα ησλ εηαηξηψλ πνπ κειεηψληαη ζα κπνξνχζακε λα θάλνπκε ηηο εμήο παξαηεξήζεηο. ρεηηθά κε ηε Γηαρείξηζε Κηλδχλσλ, φπσο είλαη αλακελφκελν ν θιάδνο ησλ Σξαπεδψλ παξνπζηάδεη πεξηζζφηεξεο επαλαιήςεηο θαηά κέζν φξν θαη κε κεγάιε δηαθνξά απφ ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο. Απηφ εμεγείηαη απφ ην γεγνλφο φηη νη ηξάπεδεο δίλνπλ κεγάιε βάζε ζηελ πξφιεςε θαη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ θαζψο ζπλδένληαη άκεζα κε δηάθνξεο κνξθέο ρξεκαηννηθνλνκηθψλ θηλδχλσλ, κε απνηέιεζκα λα θάλνπλ εθηελή αλαθνξά ζε απηνχο ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο ηνπο. Αθφκε παξαηεξνχκε ζρεηηθά κε ηελ Οξζή ιεηηνπξγία ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ φηη νη αλαθνξέο είλαη ειάρηζηεο έσο αλχπαξθηεο απφ φινπο ηνπο θιάδνπο ελψ φινη νη θιάδνη θάλνπλ αλαθνξά ζηηο Γηθιείδεο Αζθαιείαο. Οπφηε, νη Γηθιείδεο Αζθαιείαο επί ησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ φπσο ππαγνξεχνληαη απφ ην (Διιεληθφ πκβνχιην Δηαηξηθήο, 2013) δελ εθαξκφδνληαη ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηψλ. Καηά ζπλέπεηα νη αλαθνξέο ζηηο Γηθιείδεο Αζθαιείαο πηζαλφλ λα αθνξνχλ επηκέξνπο εηαηξηθέο δξαζηεξηφηεηεο ή δηαρείξηζε θηλδχλσλ. Μηα επηπιένλ παξαηήξεζε αθνξά ηηο εμίζνπ ρακειέο αλαθνξέο ζηηο Έγγξαθεο αλαθνξέο/εθζέζεηο θαη ζηελ Αμηνπηζηία/Δγθπξφηεηα ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ. Απηφ εμεγείηαη θαζψο νη νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο απνηεινχλ ζπλήζσο κέξνο ησλ έγγξαθσλ αλαθνξψλ θαη εθζέζεσλ, νπφηε ε αλαθνξά ζην έλα πεδίν είλαη επαθφινπζν ηεο άιιεο. Γηα παξάδεηγκα ζηνλ θιάδν ησλ Σξνθίκσλ & Πνηψλ γίλεηαη ιφγνο γηα έγγξαθεο αλαθνξέο 1,58 θνξέο θαηά κέζν φξν θαη ζηελ αμηνπηζηία ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ 0,92 θνξέο. 83

84 6.5 υνολικϊ Αποτελϋςματα ανϊ Κλϊδο Πξνθεηκέλνπ λα ππνινγίζνπκε ηα ζπλνιηθά απνηειέζκαηα αλά θιάδν αθνινπζνχκε ηα εμήο βήκαηα: Τπνινγίδνπκε κε ηε ρξήζε ζπλαξηήζεσλ ηνπ excel, ην άζξνηζκα ησλ επαλαιήςεσλ ησλ αλαδεηνχκελσλ θξάζεσλ γηα θάζε εηαηξία ηνπ θιάδνπ, φπσο θαίλεηαη ζηελ Εικόνα 6.1. Εικόνα 6.1: Σφνολο ανά εταιρία του κλάδου Ακίνθτθσ Ρεριουςίασ Τπνινγίδνπκε ην ζπλνιηθφ άζξνηζκα γηα φιεο ηηο εηαηξίεο ηνπ θιάδνπ θαη ζηε ζπλέρεηα κε ηε βνήζεηα ησλ ζπλαξηήζεσλ ηνπ excel ππνινγίδνπκε ηνλ κέζν φξν, ην κέγηζην θαη ην ειάρηζην ζπλνιηθά γηα ηνλ θιάδν. Σα απνηειέζκαηα ηνπ θιάδνπ ηεο Αθίλεηεο Πεξηνπζίαο θαίλνληαη ζηελ Εικόνα 6.2. Εικόνα 6.2: Συνολικζσ μετριςεισ κλάδοσ Ακίνθτθσ Ρεριουςίασ 84

85 Τπνινγίδνπκε κε ηνλ ίδην ηξφπν ηα αληίζηνηρα ζχλνια θαη κέζνπο φξνπο θαη γηα ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο. Σα ζπλνιηθά απνηειέζκαηα γηα ηνλ κέζν φξν θάζε θιάδνπ ζπλνςίδνληαη ζηνλ Πίνακα 6.2, φπνπ είλαη ηαμηλνκεκέλα κε θζίλνπζα ζεηξά. ΚΛΑΔΟΙ ΜΕΟΙ ΟΡΟΙ ΤΘΛΕΡΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 55,00 ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 47,82 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 47,00 ΡΕΤΕΛΑΙΟ & ΑΕΙΟ 43,67 ΡΟΣΩΡΙΚΑ & ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΓΑΘΑ 40,78 ΤΑΞΙΔΙΑ&ΑΝΑΨΥΧΘ 39,86 ΧΘΜ/ΚΕΣ ΥΡΘΕΣΙΕΣ 39,50 ΥΓΕΙΑ 39,25 ΤΟΦΙΜΑ&ΡΟΤΑ 38,75 ΜΕΣΑ ΕΝΘΜΕΩΣΘΣ 38,25 ΧΘΜΙΚΑ 37,20 ΤΑΡΕΗΕΣ 36,50 ΥΡΘΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΘΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ 36,33 ΒΙΟΜΘΧΑΝΙΚΑ ΡΟΪΟΝΤΑ 35,00 ΕΜΡΟΙΟ 33,50 ΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ 33,50 ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ 24,00 ΑΚΙΝΘΤΘ ΡΕΙΟΥΣΙΑ 20,86 Ρίνακασ 6.2 : Συνολικά Αποτελζςματα ανά Κλάδο 85

86 Γεκηνπξγνχκε ην Διάγπαμμα 6.15, ην νπνίν απεηθνλίδεη ηνλ Πίνακα ,00 55,00 50,00 40,00 47,82 47,00 43,67 40,78 39,86 39,50 39,25 38,75 38,25 37,20 36,50 36,33 35,00 33,50 33,50 30,00 20,00 24,00 20,86 10,00 0,00 ΜΕΣΟΙ ΟΟΙ Διάγραμμα 6.15: Μζςοι Προι ανά Κλάδο Απφ ηα δεδνκέλα ηνπ Πίνακα 6.2 φπσο θαη ηνπ Διαγπάμμαηορ 6.15 κπνξνχκε λα θάλνπκε ηηο εμήο παξαηεξήζεηο γηα ην παξφλ δείγκα εηαηξηψλ: i. Σν κεγαιχηεξν κέζν φξν (55 επαλαιήςεηο) ζην ζχλνιν ησλ αλαδεηνχκελσλ θξάζεσλ θαηέρεη ν θιάδνο ησλ Σειεπηθνηλσληψλ, ν νπνίνο σζηφζν απνηειείηαη κφλν απφ κηα εηαηξία. Ο κέζνο φξνο δειαδή πνπ πξνθχπηεη απφ ηε δηαίξεζε ηνπ αζξνίζκαηνο ησλ αλαδεηνχκελσλ θξάζεσλ κε ην ζχλνιν ησλ εηαηξηψλ ηνπ θιάδνπ, ζηνλ ζπγθεθξηκέλν θιάδν δηαηξείηαη κε ηνλ αξηζκφ 1. Καηά ζπλέπεηα ε πςειή δηαθνξά απφ ηνπο ππφινηπνπο θιάδνπο εμεγείηαη απφ απηφ ην γεγνλφο. 86

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Δηαθνκηζηήο (Server) Πξνζθέξεη ππεξεζίεο ζηνπο Πειάηεο (Client) Μεγάινη ππνινγηζηέο γηα ηηο ππεξεζίεο Internet (π.ρ. WWW, FTP) Λακβάλεη εξσηήζεηο θαη δίδεη απαληήζεηο Πειάηεο

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E.

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Γεώργιος Μπριζκόλας Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Τηνζέηεζε Γηεζλψλ Πξνηχπσλ απφ ηε Βηνκεραλία Εθελοντικά πρότυπα Υποχρεωτική νομοθεσία ISO 9001 ISO14001 ISO 50001 OHSAS 18001 ISO

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H )

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H ) Ξ G O O G L E S C H O L A R Α Ο Ξ Ε Κ Ε Θ Λ Θ Α Λ Η Τ Α Μ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η Ρ Οξαγκαηνπνηώληαο αλαδήηεζε ζην GoogleScholar (http://scholar.google.com/) ν ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη πιηθό αθαδεκαϊθνύ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο

Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο Οδηγίες για ηη διδαζκαλία ηων θιλολογικών μαθημάηων ζηο Ενιαίο Λύκειο (απόζπαζμα) Αθήνα 2001 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Α. Τν πεξηερόκελν ηεο πεξίιεςεο (0-12

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67)

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Γηα λα επαλαθέξεηε ην FritzBox Fon WLAN 7140 ζηηο πξνεπηιεγκέλεο ηνπ ξπζκίζεηο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ

Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ Σα βασικότεπα σαπακτηπιστικά τος αθλητισμού ωρ ςπηπεσία Είναι: άπιε βησκαηηθή δελ απνζεθεχεηαη επεξεάδεηαη θαηαλαιψλεηαη ηαπηφρξνλα κε ηελ παξαγσγή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΑ Επηρεηξεζηαθή Ννεκνζύλε. Ελόηεηα: Ad1.2.2 «Ση θξύβεηαη» πίζω από κηα Επηρεηξεζηαθή Αλαθνξά (report): XML & XSD γηα αξράξηνπο

ΟΣΑ Επηρεηξεζηαθή Ννεκνζύλε. Ελόηεηα: Ad1.2.2 «Ση θξύβεηαη» πίζω από κηα Επηρεηξεζηαθή Αλαθνξά (report): XML & XSD γηα αξράξηνπο ΟΣΑ Επηρεηξεζηαθή Ννεκνζύλε Ελόηεηα: Ad1.2.2 «Ση θξύβεηαη» πίζω από κηα Επηρεηξεζηαθή Αλαθνξά (report): XML & XSD γηα αξράξηνπο Πξαθηηθή Άζθεζε (επίπεδν 2): ηόρνο ηεο άζθεζεο είλαη ε πεξαηηέξω εμνηθείωζε

Διαβάστε περισσότερα

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Μάθημα 11 Τμήμα Μάπκεηινγκ και Διοίκηζηρ Λειηοςπγιών Τα δηαγξάκκαηα θαηάζηαζεο (state diagrams) ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζηή λα θαηαιάβεη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΘΚΗ ΣΡΑΠΕΖΑ ΣΗ ΕΛΛΑΔΟ

ΕΘΝΘΚΗ ΣΡΑΠΕΖΑ ΣΗ ΕΛΛΑΔΟ ΕΘΝΘΚΗ ΣΡΑΠΕΖΑ ΣΗ ΕΛΛΑΔΟ Απνηειέζκαηα Ψεθνθνξίαο ηα ζέκαηα ηεο B Επαλαιεπηηθήο Γεληθήο πλέιεπζεο ηωλ Μεηόρωλ ηεο Εζληθήο Σξάπεδαο ηεο Ειιάδνο ηεο 23/11/2012 (άξζξν 32 παξ. 1 θ.λ. 2190/1920, παξ. 4.1.3.3.

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ. Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ. Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ Αργσρώ Ιωάννοσ Λεμεσός 2012 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30

ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30 ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ ΝΟΜΟΙ Κανονιζμοί δσνάμει ηων άρθρων 18(2)(γ) και 30 ΟΙ ΠΕΡΙ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΚΤΠΡΟΤ (ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΟ ΠΡΟΩΠΙΚΟ) ΚΑΝΟΝΙΜΟΙ ΣΟΤ 2010 ΚΑΣΑΣΑΞΗ ΚΑΝΟΝΙΜΩΝ Κανονιζμός

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα.

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα. Οι Πανελλαδικέρ Δξεηάζειρ για ηην ειζαγωγή ζηην ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη θα ππαγμαηοποιηθούν ππιν ηιρ απολςηήπιερ ενδοζσολικέρ εξεηάζειρ ηων μαθηηών και ηων μαθηηπιών. Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Σηηο παξαθάησ γξακκέο εθαξκόζηε ηε κνξθνπνίεζε πνπ πεξηγξάθνπλ Γξακκή κε έληνλε γξαθή Γξακκή κε πιάγηα γξαθή Γξακκή κε ππνγξακκηζκέλε γξαθή Γξακκή κε Arial Font κεγέζνπο

Διαβάστε περισσότερα

Δηαηξηθή Γηαθπβέξλεζε θαη Υξεκαηννηθνλνκηθή Δπίδνζε

Δηαηξηθή Γηαθπβέξλεζε θαη Υξεκαηννηθνλνκηθή Δπίδνζε ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΧΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΧΝΙΚΧΝ ΔΠΙΣΗΜΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΣΗ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΥΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Γηπιωκαηηθή Δξγαζία κε Θέκα: Δηαηξηθή Γηαθπβέξλεζε θαη Υξεκαηννηθνλνκηθή Δπίδνζε

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ»

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη Ανθρώπινου Δυναμικοφ «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» Εταιρεία Ένταςησ Γνώςησ Αριςτοτελείου Πανεπιςτημίου Θεςςαλονίκησ Δια Βίου Μάθηςη Νόκνο:

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0249/119. Τροπολογία. Mireille D'Ornano εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0249/119. Τροπολογία. Mireille D'Ornano εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0249/119 119 Αιηιολογική ζκέψη 11 (11) Πξνθεηκέλνπ λα πξναρζεί ε νηθνλνκηθά απνδνηηθή επίηεπμε ηωλ εζληθώλ δεζκεύζεωλ γηα κείωζε ηωλ ηωλ εθπνκπώλ, ηα θξάηε κέιε ζα πξέπεη λα έρνπλ δηθαίωκα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΥΟΛΗ ΟΡΓΑΝΧΗ ΚΑΙ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΗ ΓΗΔΘΝΔΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΥΟΛΗ ΟΡΓΑΝΧΗ ΚΑΙ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΗ ΓΗΔΘΝΔΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΥΟΛΗ ΟΡΓΑΝΧΗ ΚΑΙ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΗ ΓΗΔΘΝΔΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ Master in International Business (MIB) ΓΙΠΛΧΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

ΔΤΡΩΤΜΒΟΤΛΟΙ ΑΔ ΚΩΓΙΚΑ ΔΣΑΙΡΙΚΗ ΓΙΑΚΤΒΔΡΝΗΗ

ΔΤΡΩΤΜΒΟΤΛΟΙ ΑΔ ΚΩΓΙΚΑ ΔΣΑΙΡΙΚΗ ΓΙΑΚΤΒΔΡΝΗΗ ΔΤΡΩΤΜΒΟΤΛΟΙ ΑΔ ΚΩΓΙΚΑ ΔΣΑΙΡΙΚΗ ΓΙΑΚΤΒΔΡΝΗΗ Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 2011 ΚΩΓΙΚΑ ΔΣΑΙΡΙΚΗ ΓΙΑΚΤΒΔΡΝΗΗ ηεο εηζεγκέλεο ζην Φ.Α. Αλσλχκνπ Δηαηξίαο κε ηελ επσλπκία «Δπξσζύκβνπινη Αλώλπκε Δηαηξία πκβνύισλ Αλάπηπμεο

Διαβάστε περισσότερα

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΗΜΑ 2. Εηζάγεηε ηνλ Κωδηθό Πξόζβαζεο πνπ ιακβάλεηε κε SMS & δειώλεηε επηζπκεηό Όλνκα Πξόζβαζεο (Username) θαη ην ζαο

ΒΗΜΑ 2. Εηζάγεηε ηνλ Κωδηθό Πξόζβαζεο πνπ ιακβάλεηε κε SMS & δειώλεηε επηζπκεηό Όλνκα Πξόζβαζεο (Username) θαη ην  ζαο Δίζνδνο ζηελ Υπεξεζία Αλ είζηε ήδε εγγεγξακκέλνο ρξήζηεο ζηελ ππεξεζία, γηα ηελ είζνδν ζαο (login) ζηελ ππεξεζία e-bill, εηζάγεηαη ην Όλνκα Φξήζηε (username) θαη ηνλ Κωδηθό Πξόζβαζεο (password) πνπ είραηε

Διαβάστε περισσότερα

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Μνρηαλάθεο Κσλ/λνο Πξντζηάκελνο Πιεξνθνξηθήο Γήκνπ Ηξαθιείνπ Η κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ 1990-

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1 ΘΕΡΙΝΟ ΣΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ι ΕΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΕ ΑΚΗΕΙ ΜΕΡΟ Ι 1. Να γίλνπλ νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο ησλ παξαθάησ ζπλαξηήζεσλ. t ( i) e ( ii) ln( ) ( iii). Να βξεζεί ην Π.Ο., ν ηύπνο ηεο αλίζηξνθεο θαη ην Π.Τ. ησλ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ

ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ Γηπισκαηηθή Δξγαζία ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΔΩΣΔΡΗΚΟΤ ΔΛΔΓΥΟΤ ηεο ΜΟΤΥΣΖ ΔΛΔΝΖ Δπηβιέπσλ

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Δ.Ι. ΚΡΗΣΗ. ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΥΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ «ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΔΛΔΓΚΣΙΚΗ»

Σ.Δ.Ι. ΚΡΗΣΗ. ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΥΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ «ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΔΛΔΓΚΣΙΚΗ» Σ.Δ.Ι. ΚΡΗΣΗ ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΥΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ «ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΔΛΔΓΚΣΙΚΗ» Δζσηεξηθόο έιεγρνο ζε ERP Πεξηβάιινληα Δκπεηξηθή Έξεπλα Γηπισκαηηθή

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

ΔΛΔΝΖ ΣΔΦΑΝΗΓΟΤ, ΑΜ350/10

ΔΛΔΝΖ ΣΔΦΑΝΗΓΟΤ, ΑΜ350/10 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ:ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΣΙΣΛΟ ΔΓΑΙΑ:ΔΚΣΗΜΖΖ ΣΖ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΣΟΤ ΔΧΣΔΡΗΚΟΤ ΔΛΔΓΥΟΤ ΔΛΔΝΖ ΣΔΦΑΝΗΓΟΤ, ΑΜ350/10 ΔΠΙΒΛΔΠΟΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ TMHMA ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ

Σ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ TMHMA ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Σ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ TMHMA ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΕΩΣΕΡΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΣΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ ΚΑΙ Η ΧΕΗ ΣΟΤ ΜΕ ΣΗ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΗ THE INTERNAL AUDIT OF BUSINESSES AND THE RELATIONSHIP WITH THE ACCOUNTING SCIENCE ΠΟΤΔΑΣΕ:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ Πολιτική Εξωτεπικήρ Ανάθεσηρ Επισειπησιακών Λειτοςπγιών

ΣΧΕΔΙΟ Πολιτική Εξωτεπικήρ Ανάθεσηρ Επισειπησιακών Λειτοςπγιών ΣΧΕΔΙΟ Πολιτική Εξωτεπικήρ Ανάθεσηρ Επισειπησιακών Λειτοςπγιών Έρνληαο ππφςε ηηο δηαηάμεηο : 1. Τνπ Ν. 3229/2004 (ΦΕΚ Α 38/10-02-2004) «Επνπηεία ηεο ηδησηηθήο αζθάιηζεο, επνπηεία θαη έιεγρνο ηπρεξψλ παηρληδηψλ,

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α

Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α Σει.1 Σο ζςγκεκπιμένο εγσειπίδιο δημιοςπγήθηκε για να βοηθήζει ηην καηανόηζη ηηρ διαδικαζίαρ μεηαθοπάρ δεδομένων ηηρ

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Αιγόξηζκνη 2.2.7.4 Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Εηζαγσγή ζηηο Αξρέο ηεο Επηζηήκεο ησλ Η/Υ 1 Άζθεζε 34 ζει 53 Έλα ςεθηαθό θσηνγξαθηθό άικπνπκ έρεη απνζεθεπηηθό ρώξν N Mbytes. Να αλαπηύμεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΓΤ Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ Τγείαο» 34

ΔΓΤ Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ Τγείαο» 34 ΔΓΤ Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ Τγείαο» 34 1. Σίηινο καζήκαηνο Αξρέο Γηνίθεζεο θαη ηξαηεγηθήο Τπεξεζηψλ Τγείαο 2. Τπεχζπλνο καζήκαηνο Νίθνο Μαληαδάθεο 3. θνπφο θνπφο ηνπ καζήκαηνο είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Ζ Σπλέιεπζε (Σ) ηνπ Τκήκαηνο Βηνκεραληθήο Γηνίθεζεο θαη Τερλνινγίαο ηεο 18/5/2015 ελέθξηλε ηελ αλακόξθσζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πξνπηπρηαθώλ Σπνπδώλ. Παξαθαινύληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΛΔΓΚΣΗΚΖ

ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΛΔΓΚΣΗΚΖ ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΛΔΓΚΣΗΚΖ Γηπισκαηηθή Δξγαζία ΔΩΣΔΡΗΚΟ ΔΛΔΓΥΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΠΔΡΗΠΣΩΖ ΜΔΛΔΣΖ

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ 6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ Σηα πιαίζηα ηεο έθηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ

ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ Πεξηερόκελα Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά Καηαγξαθή Ώξαο πγρξνληζκόο πζηήκαηνο Παξνπζίαζε πζηήκαηνο Πηζαλά ελάξηα Υξήζεο 2 Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο.

7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο. 7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Ση είλαη έλαο θαηαρσξεηήο; O θαηαρσξεηήο είλαη κηα νκάδα από flip-flop πνπ κπνξεί λα απνζεθεύζεη πξνζσξηλά ςεθηαθή πιεξνθνξία. Μπνξεί λα δηαηεξήζεη ηα δεδνκέλα ηνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία

Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία ΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Α.Ε Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία Πνηνί είκαζηε Η ΜΙΝΔΡΑΛ ΥΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΣΑ Α.Δ. μεθίλεζε ηελ πνξεία ηεο ην 1976. Από ηελ αξρή ζπλεξγαζηήθακε κε πξωηνπόξνπο εηαηξείεο ζηνλ

Διαβάστε περισσότερα

Δεςηέπα 18/05/2015. Απόνηερ : 1) Γεκόπνπινο Υξήζηνο 2) Καπώλεο πήιηνο 3) Κπξηαθόπνπινο Κπξηάθνο 4) Παλαγόπνπινο Βαζίιεο

Δεςηέπα 18/05/2015. Απόνηερ : 1) Γεκόπνπινο Υξήζηνο 2) Καπώλεο πήιηνο 3) Κπξηαθόπνπινο Κπξηάθνο 4) Παλαγόπνπινο Βαζίιεο 1 ΕΝΩΗ ΠΟΔΟΦΑΙΡΙΚΩΝ ΩΜΑΣΕΙΩΝ ΗΛΕΙΑ ΕΣΟ ΙΔΡΤΕΩ 1969 ΕΔΡΑ: ΠΤΡΓΟ Οδόο: Γξαγαηζαλίνπ 34 & Παπαθιέζζα Σει: 26210 33311 e-mail:epsilia@otenet.gr Φαμ: 26210 34004 Ππακηικό 35 ηρ ζςνεδπίαζηρ ηος Δ ηηρ ΕΠ Ηλείαρ

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD Γηα ηε δηεπθόιπλζή ζαο θαηά ην switch-off ηεο πεξηνρήο ηεο Πεινπνλλήζνπ έρνπκε πξνζζέζεη ζηνπο ςεθηαθνύο καο δέθηεο κία λέα,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΣΧΝ ΑΝΣΙΛΗΦΔΧΝ ΠΔΡΙ ΣΗ ΑΝΔΞΑΡΣΗΙΑ ΣΧΝ ΟΡΚΧΣΧΝ ΔΛΔΓΚΣΧΝ ΛΟΓΙΣΧΝ ΟΦΗΑ ΠΑΠΑΓΟΠΟΤΛΟΤ

ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΣΧΝ ΑΝΣΙΛΗΦΔΧΝ ΠΔΡΙ ΣΗ ΑΝΔΞΑΡΣΗΙΑ ΣΧΝ ΟΡΚΧΣΧΝ ΔΛΔΓΚΣΧΝ ΛΟΓΙΣΧΝ ΟΦΗΑ ΠΑΠΑΓΟΠΟΤΛΟΤ ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΛΔΓΚΣΗΚΖ Γηπισκαηηθή Δξγαζία ΓΙΔΡΔΤΝΗΗ ΣΧΝ ΑΝΣΙΛΗΦΔΧΝ ΠΔΡΙ ΣΗ ΑΝΔΞΑΡΣΗΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

( ) ) %$% )( $ #),& -#

( ) ) %$% )( $ #),& -# 31 2010 ( 1 2010 31 2010 )!"# $ %& '($) *$& "+ ) %$% )( $ #),& -# $& $ $+ $ $,.. 4 # 34 /% $+ $ 0 $ $!. $ $ $ $ 21 $ 2011 $.! )( $ / $ $& 1&. $# $(#.. &... & 1 1-31 2010...4 31 2010...5 1 31 2010...6 E

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Δ.Ι. ΚΡΗΣΗ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. Σκήκα Λνγηζηηθήο θαη Υξεκαηννηθνλνκηθήο

Σ.Δ.Ι. ΚΡΗΣΗ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. Σκήκα Λνγηζηηθήο θαη Υξεκαηννηθνλνκηθήο Σ.Δ.Ι. ΚΡΗΣΗ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Σκήκα Λνγηζηηθήο θαη Υξεκαηννηθνλνκηθήο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ «ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΔΛΔΓΚΣΙΚΗ» «Δζσηεξηθόο Έιεγρνο ζε Οξγαληζκνύο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο» Γηπισκαηηθή

Διαβάστε περισσότερα

Έκδοζη /10/2014. Νέα λειηοσργικόηηηα - Βεληιώζεις

Έκδοζη /10/2014. Νέα λειηοσργικόηηηα - Βεληιώζεις Έκδοζη 2.89.31 08/10/2014 Η έκδοζη 2.89.31, περιλαμβάνει : Βεληιώζεις Καηάζηαζη Υπερφριών (Ε8) Αναγγελία πρόζληυης (Ε3) 08/10/2014 1 Βεληιώζεις Καηάζηαζη Υπερφριών (Ε8) Επεηδή ζηελ ειεθηξνληθή ππνβνιή

Διαβάστε περισσότερα

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη 5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη Σηα πιαίζηα ηεο πέκπηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

ΔΘΝΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ

ΔΘΝΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ ΔΘΝΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ Αποηειέζκαηα Φεθοθορίας ηα ζέκαηα ηες Δπαλαιεπηηθής Γεληθής σλέιεσζες ηφλ Μεηότφλ ηες Δζληθής Σράπεδας ηες Διιάδος ηες 12.7.2013 (άρζρο 32 παρ. 1 θ.λ. 2190/1920, παρ. 4.1.3.3.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΛΔΓΚΣΗΚΖ

ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΛΔΓΚΣΗΚΖ ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖΝ ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΖ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΚΑΗ ΔΛΔΓΚΣΗΚΖ Γηπισκαηηθή Δξγαζία ΓΗΔΘΝΖ ΠΡΟΣΤΠΑ ΔΛΔΓΥΟΤ ΣΗ ΑΦΑΛΗΣΗΚΔ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ

Διαβάστε περισσότερα

Γηαρείξηζε θόζηνπο ζηελ Γηνίθεζε έξγσλ

Γηαρείξηζε θόζηνπο ζηελ Γηνίθεζε έξγσλ Γηαρείξηζε θόζηνπο ζηελ Γηνίθεζε έξγσλ Γηαρείξηζε θόζηνπο Τν θόζηνο θαη ε δηαρείξηζή ηνπ είλαη κηα από ηηο βαζηθόηεξεο παξακέηξνπο ζηελ δηνίθεζε ελόο έξγνπ! Σεκαληηθά ζεκεία: Τη δηαθύκαλζε ηνπ θόζηνπο

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

Έλαο πίνακας σσμβόλων ππνζηεξίδεη δύν βαζηθέο ιεηηνπξγίεο:

Έλαο πίνακας σσμβόλων ππνζηεξίδεη δύν βαζηθέο ιεηηνπξγίεο: Πίνακες Σσμβόλων Έλαο πίνακας σσμβόλων ππνζηεξίδεη δύν βαζηθέο ιεηηνπξγίεο: Εηζαγσγή ελόο ζηνηρείνπ Αλαδήηεζε ζηνηρείνπ κε δεδνκέλν θιεηδί Άιιεο ρξήζηκεο ιεηηνπξγίεο είλαη: Δηαγξαθή ελόο θαζνξηζκέλνπ ζηνηρείνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΠΟΙΗΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΕΩΝ

ΠΑΡΑΠΟΙΗΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΕΩΝ ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΠΑΡΑΠΟΙΗΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΣΑΣΑΕΩΝ ΜΕΣΑΠΣΤΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΟΙΚΗΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΕΩΝ (M.B.A) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΜΠΟΤΛΟΓΙΑΝΝΗ ΝΙΚΟΛΕΣΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ : ΠΑΘΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ Γξαζηεξηόηεηα 1ε αο δίλεηαη ν ελλνηνινγηθφο ράξηεο "Γίθηπα Τπνινγηζηψλ - Βαζηθέο Έλλνηεο" πνπ αθνξά ζηελ θεληξηθή έλλνηα "Γίθηπα Τπνινγηζηψλ".

Διαβάστε περισσότερα

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΜΟ Α Mάθημα 5: To παραγωγής σναρηήζεις κόζηοσς Η ζπλάξηεζε ζπλνιηθνύ θόζηνπο C FC VC Όπνπ FC= ην ζηαζεξό θόζηνο (ην θόζηνο γηα ηνλ ζηαζεξό παξαγσγηθό ζπληειεζηή) θαη VC= ην κεηαβιεηό

Διαβάστε περισσότερα

«Η ςυμβολή των πληροφοριακών ςυςτημάτων διοίκηςησ ςτη ςύγχρονη επιχείρηςη»

«Η ςυμβολή των πληροφοριακών ςυςτημάτων διοίκηςησ ςτη ςύγχρονη επιχείρηςη» ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΗΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ ΑΓΡΟΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΚΑΙ ΣΡΟΦΙΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ «ΜΒΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΩΝ ΣΡΟΦΙΜΩΝ» «Η ςυμβολή των πληροφοριακών ςυςτημάτων διοίκηςησ ςτη ςύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Α Κ Ω Ν Α Π Ο Ρ Ρ Ι Μ Μ Α Σ Ω Ν

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Α Κ Ω Ν Α Π Ο Ρ Ρ Ι Μ Μ Α Σ Ω Ν Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Α Κ Ω Ν Α Π Ο Ρ Ρ Ι Μ Μ Α Σ Ω Ν ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Σερληθή Έθζεζε 2. Σερληθέο Πξνδηαγξαθέο 3. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 4. Έληππν πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα ζάθ σλ α π ν ξ- Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙ - ΦΥΕ 0 7 Ινπλίνπ 009 Απαντήσειρ στιρ ασκήσειρ τηρ τελικήρ εξέτασηρ στιρ Σςνήθειρ Διαυοπικέρ Εξισώσειρ Αγαπηηέ θοιηηηή/ηπια,

Διαβάστε περισσότερα

ύνολο μεπιζμάηων / Καθαπά κέπδη ππο θόπων Υπνινγίδεηαη εάλ δηαηξέζνπκε ην ζπλνιηθό κέξηζκα κε ην ζύλνιν ησλ θεξδώλ πξν θόξσλ ηεο ίδηαο ρξήζεο.

ύνολο μεπιζμάηων / Καθαπά κέπδη ππο θόπων Υπνινγίδεηαη εάλ δηαηξέζνπκε ην ζπλνιηθό κέξηζκα κε ην ζύλνιν ησλ θεξδώλ πξν θόξσλ ηεο ίδηαο ρξήζεο. ΓΔΙΚΣΔ ΥΡΗΜΑΣΙΣΗΡΙΟΤ 1. ΑΠΟΓΟΗ Δ ΣΑΜΙΑΚΗ ΡΟΗ ΑΝΑ ΜΔΣΟΥΗ Σαμιακή ποή ανά μεηοσή / σπημαηιζηηπιακή ηιμή μεηοσήρ Υπνινγίδεηαη εάλ δηαηξέζνπκε ηελ ηακεηαθή ξνή (θαζαξά θέξδε πξν θόξσλ + απνζβέζεηο) κε ηελ

Διαβάστε περισσότερα

Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code)

Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code) Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code) Page 1 Υποπλοίαρτος Ν. Πεηράκος ΠΝ Αηδένηα Γνύξεηνη Ίππνη (Trojan Horses) Ινί (Viruses) Worms Root-kit Page 2 Γνύξεηνο Ίππνο (Trojan Horse) Οξηζκόο: Πξόγξακκα

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα