Στις 24 Αυγούστου η Εκκλησία μας εορτάζει τη

Transcript

1 ΕΠΙ ΤΗΝΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΒΟΪΟΥ ΕΝΤΥΠΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΙΣ-ΕΚΦΡΑΣΙΣ, ΜΕΣΟΝ ΚΑΙ ΜΕΣΩ ΤΟΥ Ε.Π.Π.Ι ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ «Ἡ ζωηφόρος καὶ γλυκυτάτη πηγή σου, διαλύει, Ἀθανάσιε πάτερ, νόσους καὶ κινδύνους ταῖς πρὸς Θεὸν εὐχαῖς σου» ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟΤΟΥ Στις 24 Αυγούστου η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη ενός Αγίου ο οποίος έχει συνδέσει το όνομά του με την ιστορία του Νεωτέρου Ελληνισμού κατά τρόπο ουσιαστικό μάλιστα θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι αν δεν υπήρχε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, διότι περί αυτού πρόκειται, είναι αμφίβολο εάν θα υπήρχαμε και εμείς σήμερα ως Νεοέλληνες χριστιανοί Ορθόδοξοι και δεν θα είχαμε απαξάπαντες εξισλαμισθεί. Είναι γνωστό και πάντως πρέπει να υπενθυμισθεί ότι ο Άγιος αγωνιζόταν για την ίδρυση και λειτουργία ελληνοχριστιανικών σχολείων. Ανέπτυξε κυρίως τη δράση του στην ύπαιθρο της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας όπου οι συνθήκες ήταν όχι απλώς επικίνδυνες αλλά εν πολλοίς αποκαρδιωτικές. Σχεδόν παντού επικρατούσε μία άνευ προηγουμένου αθλιότητα, σε πολλές περιοχές οι άνθρωποι ζούσαν σε ημιάγρια κατάσταση, το έθνος και η θρησκεία είχαν σχεδόν λησμονηθεί. Μέσα σ αυτές τις αντιξοότητες ίδρυσε διακόσια σαράντα εφτά σχολεία, αλλά και με χρήματα που συγκέντρωσε από εράνους αγόρασε και διένειμε 40 χάλκινες κολυμβήθρες για να βαπτίζονται τα ελληνόπουλα που κινδύνευαν να παραμείνουν αβάπτιστα. «Εάν ο ενάρετος, ο ιεροδιδάσκαλος Κοσμάς, ο αληθής ομολογητής και μάρτυς δεν ανεφαίνετο τω τότε καιρώ κατ εκείνα τα μέρη,» γράφει ο κληρικός Κονοφάος, «ουδείς θα ευρίσκετο χριστιανός Έλλην εις εκείνα τα απόκεντρα και απόμονα σημεία της Ελληνικής γής». Η ρήση «άνθρωπος αγράμματος ξύλο απελέκητο» ανήκει στον Πατρο-Κοσμά. Καταπολέμησε κυρίως την αλλογλωσσία «υποσχέσου μου εσύ ότι θα ομιλείς στο σπίτι σου Ελληνικά και εγώ παίρνω όλες τις αμαρτίεςσου επάνω μου», και πρό του κινδύνου του εξανδραποδισμού των Ελλήνων από τις επιδρομές των Αλβανικών συμμοριών μετά την αποτυχία της (συνέχεια στὴ σελίδα 4) Ο ΕΝΑΝΘΡΩ- ΠΙΣΑΣ ΘΕΟΣ Μέσα σε όλες τις θρησκείες και τα μεταφυσικά συστήματα μόνο ο εμπειρικός χριστιανισμός έχει να παρουσιάσει έναν ένανθρωπισμένο Θεό. Η γέννηση του Χριστού δεν είναι μια «ενέργεια» του Θεού στον άνθρωπο, αλλά είναι η φανέρωση του Εαυτού του μέσα στον άνθρωπο. Πολλοί δυσκολεύονται να πεισθούν ότι ο Χριστός είναι Θεός. Αν όμως το πράγμα το βλέπανε διαφορετικά, δεν θα δυσκολεύονταν καθόλου. Το θέμα δεν τίθεται θεολογικά ή Χριστολογικά, αλλά σαν αποκάλυψη μιας νέας ζωής με όλες τις εμπειρίες της. Υπάρχει διαφορά στην πίστη των αρχαίων Ελλήνων. Οι ειδωλολάτρες Έλληνες φαντάζονταν τους θεούς τους με ανθρώπινες αδυναμίες, ακόμη και τους ήρωες και τους ημιθέους. Στο Χριστό όμως ένατέλει ιστορικό πρόσωπο. Κανένας σοβαρός ανθρωπος σήμερα δεν μπορεί να αρνηθεί την ιστορικότητά του. Όλοι παραδέχονται ότι η ιστορία χωρίζεται σε δύο μέρη, σε π.χ. και μ.χ εποχή. Από τα Ευαγγέλια εξάγεται πως ο Χριστός είναι ένα εξαιρετικό πρόσωπο. Ο Χριστός με τη διδασκαλία του συγκίνησε τις καρδιές των ανθρώπων, αλλά περισσότερο τους επηρέασε με την αγία και ανιδιοτελή ζωή του. Οι άνθρωποι ένιωσαν ότι ο Χριστός δεν ήταν απλώς ένας ηθικολόγος, αλλά κάποιος που γνώριζε καλά τους ανθρώπους, τις σκέψεις τους, τις μυστικές εφέσεις της ψυχής, τους αληθινούς οραματισμούς τους. Κατανοούσε τον άνθρωπο και με εμπιστοσύνη, με σοφία αληθινή, με ανωτερότητα. μιλούσε όχι ως θεωρητικός διδάχος, αλλά με γνώση των υπαρξιακών προβλημάτων του ανθρώπου. Ο υπαρξισμός προσπαθεί να δει μέσα στο είναι του ανθρώπου, κάτι που προκαλεί το δέος, έξω από την τριβή του συνηθισμένου χρόνου. Ο Χριστός Αποκάλυψε την ολοκληρωμένη ύπαρξη του ανθρώπου με τη βίωση καινούργιων αξιών με την αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων του ανθρώπου. Ο Χριστός δεν υπήρξε μόνο ιστορικό πρόσωπο, αλλά απεκάλυψε στον άνθρωπο πως μπορεί να μεταβάλει τη ζωή του με τις εσωτερικές δυνατότητες που του χάρισε ο Θεός. Με το θαύμα της αλλαγής και της αναγεννήσεωςδιακήρυξε: «Εγώ ειμί η οδός και η αλή- (συνέχεια στὴ σελίδα 2)

2 2 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 2 ΟΝ ΙΟΥΝΙΟΣ 2008 Ο ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΑΣ ΘΕΟΣ συνέχεια θεια και η ζωή». «Εγώ ειμί το φως του κόσμου». Οι διακηρύξεις αυτές δεν προκάλεσαν το αίσθημα του αποκρουστικού και υπερτροφικού εγωισμού, αλλά βαθύτατη συγκίνηση. Στους φανατικούς, στους τυπολάτρες και κομφορμιστές προκάλεσε αντίδραση και απέβη γι' αυτούς "σημείον αντιλεγόμενον». Και σήμερα η ζωντανή διδασκαλία του Χριστού δεν συγκινεί εκείνους που περιορίζονται στη ξερή και άγονη τυπολατρεία, στην εξέταση, «του κυμίνου και του ανήθου». Ο Χριστός απέδειξε το λυτρωτικό του χαρακτήρα και αυτό είχε και έχει μέχρι σήμερα τη μεγάλη αξία. Όσοι τον πίστεψαν και τον πιστεύουν, ομολογούν ότι λέει λόγια «ζωής αιωνίου». Πέρασαν από τη γέννηση του Χριστού 2008 χρόνια. Η παρακμή των χρόνων του Χριστού παρουσιάζεται και στην εποχή μας ως παρακμή της φιλοσοφίας και ως μηδενιστική θεώρηση όλων των αξιών της ζωής. Μια έντονη αντίθεση στη ζωή των ανθρώπων. Επιζητείται να σβήσει το μαύρο και το άσπρο, η διαφορά μεταξύ καλού και κακού, ιδιαίτερα στον τομέα των ηθικών και πνευματικών αξιών. Μια αρχή του πανσχετισμού με την οποία θέλουν να εξαφανίσουν την αρχή του απόλυτου. Ο απλός άνθρωπος καταλαβαίνει ότι άλλο είναι η αλήθεια και άλλο το ψέμα. Άλλο το δίκαιο και άλλο το άδικο. Χωρίς να επιδιώκουμε να θεολογήσουμε, μέσα σ' αυτή τη σύγχυση αποκαλύπτεται και πάλι ο Λυτρωτικός Χριστός. Προβάλλεται η αλήθεια ότι πέρα από την ανάπτυξη της Τεχνολογίας ο άνθρωπος καταξιώνεται και ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ Ἔντυπος ἐνημέρωσις-ἔκφρασις «μέσον» καὶ «μέσῳ» τοῦ Ε.Π.Π.Ι. «ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ», Ἡ φωνὴ τοῦ Ἁγιάσματος τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου Ἁγιάσματος. Ὑπεύθυνος: Ἱερεὺς Σπυρίδων. Ε. Ἀθανασιάδης. Συντακτικὴ Ἐπιτροπὴ: τὸ Δ.Σ. τοῦ Ε.Π.Π.Ι «ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» Συνεργάται: ὅσοι ἐπιθυμοῦν. Χειρόγραφα καὶ ἐπιστολὲς ποὺ δὲν δημοσιεύονται, δὲν ἀπιστρέφονται. Ἔνυπόγραφες συνεργασίες ἐκφράζουν τὶς ἀπόψεις τῶν συγγραφέων. Ἡ ἔκδοσις καὶ διανομὴ τοῦ παρόντος γίνεται μὲ τὶς εἰσφορὲς τῶν χριστιανῶν ποὺ ἔχουν τὴ δυνατότητα καὶ διάθεσι. Τὸ Ε.Π.Π.Ι «ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» ἐνίσχυσαν: Σακαλίδης Κυριάκος Ἀνθοῦσα 50,00 Τσιλφίδης Κων/νος Σταυροδρόμι 20,00 Μπέλτσιος Τσοτύλι 5,00 ἀνώνυμος Τσοτύλι 50,00 Ζυγαροπούλου Μαρία Ἀθήνα 40,00 Πλιαχτούρα Εὐθυμία Πεντάλοφος 10,00 ἀνώνυμος (κατάθεσις) 15,00 Κωστάρας Δημήτριος Τσοτύλι 10,00 Καρούτα Θεούλα Ἀθήνα 1000,00 Χαρίσης Μιλτιάδης Ὀμαλὴ 50,00 Καλαϊτζίδης Χαράλαμπος Σταυροδρόμι 50,00 Τὸ Διοικητικὸ Συμβούλιο τοῦ Ἰδρύματος τοὺς εὐχαριστεῖ. Ὅποιος ἐπιθυμεῖ νὰ συμβάλῃ στὴν δαπάνη τῆς ἐκδόσεως μπορεῖ γιὰ τὶς λεπτομέρειες νὰ ἐπικοινωνῇ μὲ τὸν ἐφημέριο στὴ διεύθυνσι: Ἱερέα Σπυρίδωνα Ἀθανασιάδη, Ἰωάννου Μεταξᾶ 5, Τσοτύλι.Τ.Κ Τηλ Ἔτος 1 ο Ἀρ. Φύλλου 4. Δεκέμβριος Διανέμεται δωρεὰν. Προαιρετικὲς εἰσφορὲς δεκτὲς, στὸ λογαριασμὸ τοῦ Ε.Π.Π.Ι. «ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» Ἐμπορικὴ Τράπεζα ευτυχεί με τη βίωση αξιών που επιτάσσει η ελεύθερη φωτισμένη συνείδηση και που φθάνει μέχρι το λόφο του Γολγοθά, δηλ. μέχρι τη θυσία. Σήμερα μέσα στην υλιστική σύγχυση χρειάζεται η έξαρση προς το μεταφυσικό, χρειάζεται να αισθανθούμε τις άκτιστες ενέργειες του Θεού. Έρχονται τα Χριστούγεwα. Μεγάλη γιορτή που περισσότερο παρουσιάζεται ως φολκλορική και εμπορική. Και όμως χρειάζεται να προσεγγίσουμε τα Χριστούγεννα με μια αίσθηση πνευματικής ανάγκης. Ας πιστέψουμε ότι "ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος». Χρειάζεται και το πνεύμα που θα μιλήσει μέσα στην καρδιά μας και θα νιώσουμε ότι υπάρχει και το αγιοπνευματικό κλίμα της ζωής. Μέσα στις σπουδές τις φιλοσοφικές, τις νομικές, τις ιατρικές, τις τεχνολογικές, τις θεολογικές, τις αστρονομικές, υπάρχει και ένα άλλο άστρο, το Άστρο της Βηθλεέμ. Φω- τίζει για μια λυτρωμένη ζωή, για καθολική ενότητα των ανθρώπων χωρίς δισταγμούς και εγω- ισμούς. Όλοι μας ζητάμε αυτή τη λυτρωμένη ζωή που θα μας κάνει αυτάρκεις στον παρόντα κόσμο. Ας γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα με το μήνυμα της Αγάπης. Ας συνθέσουμε το δικό μας φατνιακό ορατόριο και ας βιώσουμε τη γλυκύτητα της αγγελικής υμνωδίας. "Και επί γης ειρήνη». (ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΚΟΡΔΑΣ Πρωτοπρεσβύτερος, - τ. Λυκειάρχης ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ») ΑΝΤΙ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΥ Καλο σου ταξιδι Αλεξανδρε. Εφυγες "κατα λαθος"... επειδη βρεθηκες "κατα λαθος" στο "Λαθος σημειο" τη "λαθος στιγμη" κατω απο τις "λαθος συνθηκες και συγκυριες", ενω την επομενη μερα, η μνημη σου χρησιμοποιηθηκε απο "λαθος ατομα", με "λαθος τροπο" για καποιους ισως "ΣΩΣΤΟΥΣ ιδεολογικους σκοπους", που ομως δεν προλαβαν να ανατειλουν, διοτι πνιγηκαν στην εφημερη σκοπιμοτητα. Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, ετών Posted: 08 Dec :46 AM CST (Ἀπὸ τὸ hamomilaci.blog.sync χωρὶς σχόλια)

3 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΕΛΛHNIΚH ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΙΕΡΑ MHTPOΠOΛΙC CΙCΑΝΙΟΥ ΚΑΙ CΙΑTΙCTHC Άρ.Πρωτ.467 '6v Cιατίστῃ τῇ 28ῃ. Νοεμβρίοu 2008 Πρός τούς Αίδεσιμωτάτους 'Εφημερίους τῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Άγαπητοί μου κ. Πατέρες, Τήν Κυριακή 14 Δεκεμβρίου συμπληρώνονται τρία χρόνια άπό τήν πρός Κύριον έκδημίαν του έπί 31ετίαν διαποιμάνατος τήν 'Ιεράν Μητρόπολιν μας, μακαριστοῦ Μητροπολίτου Κυροῦ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Ή Μητρόπολίς μας, τιμῶσα τήν μνήμην του Άγίου Ποιμενάρχου αύτῆς, τελεῖ τό τριετές Μνημόσυνον του είς τόν 'Ιερόν ΜητροποΛιτικόν Ναόν του Άγίου Δημητρίου μέ τήν συμμετοχήν και ἄλλων Άρχιερέων. Τήν ώς ἄνω ἡμέραν μετά τό τέλος τῆς Θείας Λειτουρνίας θα τελέσετε Τρισάνιον διά τήν άνάπαυσιν τῆς μακαρίας Ψυχῆς Του. Εὐχόμενος νὰ ἔχετε πάντοτε τὴν εὐλογίαν Του διατελῶ ματὰ τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης Ὁ Σισανίου & Σιατίστης Παῦλος Θεωροῦμε ὅτι πέρα ἀπὸ τὴν εὐλογία ποὺ εἴχαμε ἀπὸ τὸ Θεὸ νὰ μᾶς διαποιμάνῃ καλὸ εἶναι γιὰ τὸ μακαριστὸ Μητροπολίτη μας Ἀντώνιο νὰ ἀφήσουμε νὰ μιλήσουν ἄλλοι. Ἀπὸ τὸ διαδύκτιο διαβάσαμε καὶ ἐπιλέξαμε: «panayiotis@analogion.net Ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" διαβάζουμε τὰ ἐξῆς σχετικά: Ο «ασκητής της πόλης» που δεν ακολουθεί την... τεχνολογία «Εγώ είμαι ένας καλόγερος», επιμένει ο ίδιος. Ο 84χρονος Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Αντώνιος ξεχωρίζει για τη λιτή και ταπεινή ζωή που κάνει. «Εγώ είχα γέροντα τον Μητροπολίτη Κορινθίας, που πήγε μετά στην Αμερική. Αυτός μου είχε πει ότι ο επίσκοπος είναι καλόγερος και έτσι πρέπει να είναι». Όταν όμως καλείται να σχολιάσει τα σκάνδαλα που συνταράσσουν το τελευταίο διάστημα την Εκκλησία της Ελλάδος, παίρνει αποστάσεις. «Δεν θα κρίνω κανέναν, εγώ είμαι πιο αμαρτωλός απ' όλους, δεν μπορώ να πω τίποτε. H Ιεραρχία αποφάσισε να γίνει κάθαρση», λέει και κλείνει το θέμα. «Ευτυχώς έχουμε και κάποιες δωρεές και φροντίζουμε τα παιδιά να σπουδάσουν με πενταροδεκάρες και φραγκοδίφραγκα χτίσαμε μοναστήρια», «Πήγαινα σε ένα χωριό με στρατιωτικό αυτοκίνητο και τα υπόλοιπα τα περπατούσα με τα πόδια». «Αντώνιος: Δεν με πειράζει που δεν έχω αυτοκίνητο, ούτε που με αποκαλούν δεσπότη των τρόλεϊ. Μπορεί να κουράζομαι αλλά, δόξα τω Θεώ, ακόμη κρατιέμαι γερά στα πόδια μου».» "Ὀρθόδοξος Τύπος": «... Πάντα χωρὶς θόρυβο, σεμνός, ταπεινός, λιτοδίαιτος, πρότυπο ἱερέα, ποὺ ἀρέσει στὸ Μέγα Διδάσκαλο. Δὲν τὸν ξεχώριζες ἀνάμεσα στοὺς κληρικοὺς τῆς Μητρόπολής του. Ἐκεὶ ποὺ τὸν ἔβλεπες, χανόταν σὰν νὰ μὴ ἦταν αὐτὸς ὁ Μητροπολίτης, ἀλλὰ κάποιος ἄσημος ὑποτακτικός. Ἀντώνιος Κόμπος. Μελετητὴς καὶ κάτοχος τῶν Γραφῶν. Ταπεινός, πάμπτωχος, ἀπίστευτα λιπόσαρκος. Πλούσιος σὲ γνώσεις, θεολογικὲς βέβαια. Ἀπεριόριστα καλός...». Παναγιώτης Δ. Παπαδημητρίου: Μιὰ μικρὴ προσωπικὴ μαρτυρία: Ὅταν ζοῦσε ὁ γέροντάς μου, ὁ ὁποῖος γνώριζε τὸν Ἅγιο Σιατίστης ἀρκετὰ καλά προτοῦ αὐτὸς γίνει Μητροπολίτης, μοῦ ἀνέφερε τὸν Ἅγιο Σιατίστης Ἀντώνιο Κόμπο ὡς τὸν κορυφαῖο τῶν Ἱεραρχῶν τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἔτσι ὅταν κοιμήθηκε ὁ γέροντάς μου, πῆρα τηλέφωνο τὸν Ἅγιο Σιατίστης γιὰ νὰ τὸν ἐπισκεφθῶ. Μου εἶπε νὰ πάω σὲ κάποιες ἡμέρες, στὶς 22 Ἰουνίου 2004, ἐπειδὴ ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες εἶχε πολλὲς ὑποχρεώσεις. Ξεκίνησα τρεῖς τὸ πρωῒ ἀπὸ τὸ σπίτι μου μὲ τὸ αὐτοκίνητό μου, καὶ κατὰ τὶς ἔντεκα τὸ πρωῒ ἦμουν ἔξω ἀπὸ τὴν Μητρόπολη Σισανίου καὶ Σιατίστης. Πρώτη μου φορὰ ποὺ ἐπισκεπτόμουν Μητροπολίτη. Μπαίνω σε ἕνα μικρὸ σχετικὰ δωμάτιο μὲ λίγα γραφεῖα, ποὺ μᾶλλον ὑπόγειο θύμιζε, καὶ ζήτησα τὸν Σεβασμιώτατο. Σὲ ἕνα ἴσως λεπτό τῆς ὥρας ἔρχεται σὲ αὐτὸ τὸ ὑπόγειο ἕνας ταπεινὸς Χαριτωμένος Γέροντας, σκυφτὸς ἀπὸ τὴν ἠλικία, ποὺ θύμιζε μᾶλλον Γέροντα μοναχό, παρὰ τοὺς Ἐπισκόπους ποὺ συνήθως βλέπουμε στὶς μικρὲς ὀθόνες. Αὐτὸς ὁ ταπεινὸς Γέροντας ἦταν ὁ Σεβασμιώτατος! Ἤρθε γιὰ νὰ μὲ προϋπαντήσει, ἕναν τυχαῖο νέο, ποὺ οὔτε κὰν τὸν γνώριζε. Ἀφοῦ μὲ ὀδήγησε στὸ γραφεῖο του στὸν ἐπάνω ὄροφο, ἐξομολογήθηκα, καὶ μετὰ ἄρχισε νὰ μὲ νουθετεῖ μὲ τὰ σοφὰ καὶ πνευματικά του λόγια. Αὐτὸ ποῦ μοῦ ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση, καὶ θέλω νὰ τὸ καταθέσω, εἶναι ὅτι μοῦ μίλησε ὅτι ἔχουμε τὴν αἵρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ στὴν Ἐκκλησία μας. Καὶ ὅταν τὸν ρώτησα, ἂν ποῦμε π.χ. ὅτι ὁ τάδε Ἐπίσκοπος εἶναι Αἱρετικὸς Οἰκουμενιστής, τότε αὐτὸ εἶναι Ὀμολογία Πίστεως; Ὁ Ἅγιος Γέροντας, δὲν ἦταν θετικὸς στὴν παραπάνω μου ἐρώτηση, καὶ κατάλαβα ὅτι οἱ Ἅγιοι ἔχουν τὴν διάκριση καὶ πληροφοροῦνται ἀπὸ τὸν Θεό γιὰ τὶς ὅποιες ἐνέργειές τους, εἰδικὰ στὰ θέματα τῆς Ἐκκλησίας Του.» Ἐγκωμιαστικὸ Τροπάριον: Σισανίου ποιμένα σεμνὸν Ἀντώνιον, τὸν ἀπλοῦν ἐν τοῖς τρόποις καὶ ἱερέων ταγὸν, τῆς Σοφίας ἐραστὴν τὸν πολυφίλητον, τὸν ὑπερόπτην ὑλικῶν καὶ λατρείας τοῦ Χριστοῦ διάκονον θεοφόρον, ἀρχιθύτην Σιατίστης ἀπὸ καρδίας ἐπαινέσωμεν. (Ἐψάλη σὲ μιὰ συναυλία Βυζαντινῆς Μουσικῆς στὴν Σιάτιστα, ὅταν ἦταν ἀκόμη ἐν ζωῇ ὁ Ἱεράρχης, ἀπὸ τὸ τμῆμα Βυζαντινῆς Μουσικῆς τοῦ Ἀλεξάνδρειου Δημοτικοῦ Ὠδείου Γιαννιτσῶν ὑπὸ τὴν διεύθυνση τοῦ Χοράρχου κ. Ἀντ. Πατρώνα. [ἀπὸ τὸν Ρ/Σ «Ὀρθοδοξία καὶ Παράδοση» τῆς Ἱ.Μ. Σισανίου καὶ Σιατίστης) (πηγὴ panayiotis@analogion.net)

4 4 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟΤΟΥ (συνέχεια ἀπὸ τὴν σελ. 1) εξεγέρσεως του 1770 (τα Ορλωφικά) και τη συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774), εν μέσω φημών ότι ο Σουλτάνος είχε αποφασίσει την εκτόπιση των Ελληνορθόδοξων στη Μεσοποταμία (απειλή όχι αβάσιμη, αν λάβουμε υπ όψη μας τις πολύ μεταγενέστερες εκτοπίσεις των Αρμενίων στη Συρία και την επακόλουθη γενοκτονία τους) έθεσε ως σκοπό της ιεραποστολής του την ανακοπή του κύματος εξισλαμισμού τους. Επηρέασε βαθιά τον ελληνισμό. Ο λαός μας τον έκανε σύμβολο στον απελευθερωτικό του αγώνα. Του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού περί αγάπης, ελεημοσύνης, και αλληλοβοήθειας. «Άκουσε, παιδί μου, να σου ειπώ. Η τέλεια αγάπη είναι να πουλήσης όλα σου τα πράγματα, να τα δώσης ελεημοσύνη και να πηγαίνης και εσύ να εύρης κανένα αυθέντη να πουληθής σκλάβος. Και όσα πάρης, να τα δώσης όλα. Να μη κρατήσης ένα "άσπρο". Μπορείς να το κάμης αυτό να γίνεις τέλειος; Βαρύ σου φαίνεται... Δεν μπορείς να το κάμης αυτό; Κάμε άλλο: Μη πουληθής σκλάβος. Μόνο πούλησε τα πράγματα σου. Δώσε τα όλα ελεημοσύνη. Το κάμνεις; Ακόμα βαρύ σου φαίνεται και αυτό. Ας έλθωμε παρακάτω. Δεν μπορείς να δώσης όλα σου τα πράγματα. Δώσε τα μισά. Δώσε από τα τρία ένα. Δώσε από τα πέντε ένα. Ακόμη βαρύ σου φαίνεται. Κάμε άλλο. Δώσε από τα δέκα ένα. Το κάμνεις; Ακόμη βαρύ σου φαίνεται. Κάμε άλλο. Μη κάμης ελεημοσύνη. Μη πουληθής σκλάβος. Ας έλθωμε παρακάτω: Μη πάρης το ψωμί του αδελφού σου, μή πάρης τό εξωφόρι του. Μή τόν κατατρέχεις. ΜΗ ΤΟΝ ΤΡΩΣ ΜΕ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ ΣΟΥ. Μήτε και αυτό τό κάμνεις; Ας έλθωμε παρακάτου. Καμε άλλο: Τον ευρήκες τον αδελφό σου μέσα είς την λάσπην και δεν θέλεις να τον εβγάλης. Καλά. Δεν θέλεις να του κάμης καλό. Μη του κάμης κακό. Άφησε τόνε. Πως θέλομεν να σωθούμεν, αδελφοί μας, τό ένα μας φαίνεται βαρύ, το άλλο βαρύ. Που να πάμε παρακάτου; Δεν έχομε να κατέβουμε. Ο Θεός είναι εύσπλαχνος. Ναι. Μα είναι και δίκαιος. Έχει και ράβδον σιδηράν. Λοιπόν, αν θέλωμεν να σωθούμεν πρέπει να έχωμεν την αγάπην είς τον Θεόν και εις τους αδελφούς μας». «Βοήθα Άγιε Γιώργη και Συ Άγιε Κοσμά να πάρουμε την Πόλι και την Αγια Σοφιά». Οι πατέρες και οι παπούδες πολλών ακόμη από εμάς έπεφταν να κοιμηθούν πάντα με τη «φυλλάδα του Πατρο-Κοσμά» κάτω από το μαξιλάρι. Ο Άγιος γεννήθηκε στο Μεγάλο Δένδρο Τριχωνίδας (σημερινή επαρχία του νομού Αιτωλοακαρνανίας με πρωτεύουσα το Αγρίνιο) το 1714 ή 1716 και μαρτύρησε στο χωριό Καλικόντασι ή Καλκουτάση του Βερατίου της Ηπείρου το Ο Θεός ανέδειξε την αγιότητά του με σημεία όσο ήταν ακόμη εν ζωή, η Εκκλησία του απένειμε δικαίως τον τίτλο του ισαποστόλου και έτσι ονομάζεται Άγιος ιερομάρτυς και ισαπόστολος. Εάν θελήσει κανείς να ερμηνεύσει τη δράση του θα πρέπει ίσως να ανατρέξει στη φύση και τη νοοτροπία του Έλληνα της εποχής του, την παιδεία που απέκτησε ο Άγιος και την καταγραμμένη «ιδεολογική γραμμή» των δασκάλων του, αλλά εάν θελήσει να ερμηνεύσει την αποδοχή που είχε το κήρυγμά του από το λαό θα πρέπει ίσως να ανατρέξει στη «γονιδιακή» ούτως ειπείν καταβολή του Έλληνα όπως αυτή φαίνεται στα συγγράμματα των ξένων μελετητών της Ελληνικής ιστορίας. Ο Κωνσταντίνος Βοβολίνης στο βιβλίο του «Η ΕΚ- ΚΛΗΣΙΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ » καταθέτει λήμμα της «ιστορίας της Ελλάδος» του Γόλδσμιθ, καθ ό κατά την αρχαιότητα: «η θρησκεία είχεν εις τούτο το Έθνος περισσοτέραν επιρροήν παρά την Βασιλικήν δύναμιν διότι αύτη έκρινε τωόντι περί πολέμου και ειρήνης και οι Έλληνες δεν επεχείρησαν ούτε εξηκολούθουν ούτε έπαυον τον πόλεμον πλην όταν εσυμβουλεύοντο τους ιερεί των Πολλοί ιερείς ωφέλησαν την Πατρίδα στρατεύοντες ή πρεσβεύοντες». Επηρεασμένοι ίσως από τους ξένους να ήσαν και οι δάσκαλοι του Αγίου, ιδιαίτερα δε ο Ευγένιος Βούλγαρις «σκέψεως άξιον είναι -γράφει ο Αναστάσιος Ν. Γούδας - ότι και ο Θεοτόκης και ο Βούλγαρις κατείδον έκτοτε ότι μόνη η παιδεία δεν αρκεί, ίνα φωτίσει το Έθνος, αλλ αύτη έχει προς τούτοις ανάγκην να επικαλεσθεί την αρωγήν και της θρησκείας». Σύμφωνα με την «παραδοσιακή» άποψη, ο Άγιος Κοσμάς έκανε συνολικά τέσσερις μεγάλες περιοδείες: στην πρώτη ( ) ξεκίνησε από τη χερσόνησο του Άθω για την Κωνσταντινούπολη και, από εκεί, επέστρεψε δια θαλάσσης στη Σκόπελο και από εκεί στην ηπειρωτική Ελλάδα. Περιόδευσε στη Θεσσαλία, τη Δυτική Μακεδονία και τη Ρούμελη φθάνον- (συνέχεια στὴ σελίδα 5)

5 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΜΕΜΒΡΙΟΣ ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟΤΟΥ (συνέχεια ἀπὸ τὴν σελ. 4) τας στη γενέτειρά του. Η δεύτερη περιοδεία του ( ) κάλυψε το νοτιοδυτικό άκρο της Πελοποννήσου (Πάτρα, Αίγιο) την Κεφαλονιά, τη Ρούμελη και το σύνολο της Ηπείρου και Αλβανίας μέχρι την Αχρίδα. Η τρίτη περιοδεία ( ) κάλυψε τα Επτάνησα και μεγάλο μέρος της βορείου και νοτίου Ηπείρου. Πέρασε από τη Θεσσα-λονίκη και από το Άγιο Όρος, ερχόμενος από την πόλη, και κάλυψε και τα «Δουκάνησα», τα οποία δεν ήταν τα Δωδεκάνησα αλλά οι Κυκλάδεςδηλαδή τα νησιά του δούκα. Η τέταρτη περιοδεία του ( ) που κατέληξε στον θάνατό του κάλυψε την Ήπειρο και τερματίσθηκε στο Βεράτιο (Μπεράτι). (Τα στοιχεία περιέχονται στο βιβλίο «ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ» του Τάσου Δαρβέρη και τις εκδόσεις ΣΤΕΡΕΩΜΑ). Το επίκαιρο είναι ότι την επόμενη χρονιά (2009) συμπληρώνονται 230 χρόνια από το μαρτύριό του. Η παράδοση του γεγονότος είναι ακόμη ζωντανή στον τόπο μας. Στο τεύχος 184 των μηνών ΙΟΥΛΙΟΥ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2003 του περιοδικού «ΒΟΪΑΚΗ-ΖΩΗ» και στις σελίδες 19,20 και 21 ο ΠΑΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ σε άρθρο του με τίτλο «Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ (ΜΠΟΡΣΙΑ), αναφέρει λεπτομέρειες της διέλευσης του Αγίου από την Κορυφή και την παράδοση ότι ο πρώτος Ναός της Κορυφής θεμελιώθηκε από τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό όταν πέρασε απ εκεί τον Ιούλιο του 1777, όπως του μεταφέρθηκε από τον συγχωριανό του Γεώργιο Παπακώστα ( ) η παράδοση δε των κατοίκων της Χρυσαυγής θέλει τον Άγιο να έχει περάσει έξω από το δικό τους χωριό στην πορεία του από το Τσιράκι (νύν Άγιος Κοσμάς) προς την Κορυφή. Στη Δάφνη, κατά μία παράδοση, δεν τον δέχθηκαν σε άλλα χωριά, σύμφωνα με μαρτυρία της γιαγιάς μου Κωνσταντινιάς το γένος Νασιοπούλου από τις Λικνάδες ( ), είπε στους κατοίκους τους, «εσείς θα φύγετε και θά ρθουν άλλοι να κατοικήσουν στα σπίτια σας», προφητεία που προφανώς ελέχθη στους προγόνους των Βαλαάδων οι οποίοι πράγματι σε λίγο, εξισλαμίσθηκαν, «Τούρκεψαν» και, το 1923, με την ανταλλαγή των πληθυσμών, ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στα σπίτια τους οι εκ Πόντου και Μικράς Ασίας πρόσφυγες αδελφοί μας. Αυτή πρέπει να ήταν η τρίτη περιοδεία του Αγίου κατά την οποία πέρασε από όλα, ή σχεδόν όλα, τά χωριά της περιοχής και της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, αρχής γενομένης από τη Σιάτιστα, καθώς ο Άγιος εφήρμοζε τον κανόνα της εκκλησίας και έπαιρνε πάντα την ευλογία του τοπικού ιεράρχη προκειμένου να διδάξει στην επαρχία του (καλοκαίρι του 1777). Υπάρχει η παράδοση ότι πέρασε από τον τόπο μας δύο φορές. Στον «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΔΗΓΟ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ» με τίτλο «Γνωριμία με τον Νομόν Κοζάνης» (έκδοσις 1970 της Νομαρχίας Κοζάνης), στο λήμμα που αναφέρεται στη Σιάτιστα, στη σελίδα 238, αναγράφεται: «Ὁ «Πατροκοσμάς» διῆλθε καὶ ἐκ Σιατίστης κατὰ τὰς δευτέραν ( ) καὶ τρίτην ( ), περιοδείας του. Ὁμιλῶν πρὸς τοὺς κατοίκους, τότε, προεφήτευσε: 1. «Καλότυχοι σεῖς, οἱ ὁποῖοι εὑρέθητε ἐδῶ πάνω εἰς ψηλὰ βουνὰ, διότι αὐτὰ θὰ σᾶς προφυλάξουν ἀπὸ πολλὰ δεινὰ. Θὰ ἀκοῦτε καὶ (συνέχεια στὴ σελ. 5) δὲν θὰ βλέπετε τὸν κίνδυνο. Τρεῖς ὧρες ἤ τρεῖς μέρες θὰ ὑποφέρετε». 2. «Θἄρθη καιρὸς νὰ σᾶς πάρουν οἱ ἐχθροί σας καὶ τὴ στάχτη ἀπὸ τὴ φωτιὰ, ἀλλὰ σεῖς νὰ μὴν ἀλλάξετε τὴν πίστη σας ὅπως θὰ κάμουν οἱ ἄλλοι». 3. «Ὦ εὐλογημένο βουνὸ, πόσες ψυχὲς γυναικόπαιδα θὰ σώσῃς ὅταν ἔλθουν τὰ χαλεπὰ χρόνια». Ως εφημέριος με οργανική έδρα τον Πεντάλοφο παραθέτω στοιχεία που δείχνουν ότι ο νεώτερος αυτός και τόσο αγαπητός στο λαό μας Άγιος πέρασε και από τον Πεντάλοφο - «Ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α Θεσ. 5,17) - «μνημονευτέον τοῦ Θεοῦ μᾶλλον ἤ ἀναπνευστέον». (Γρηγόριος Θεολόγος). - «Ἀδελφοὶ, βοᾶτε ἀπὸ πρωὶ ἔως ἐσπέρας, εἰ δυνατὸν καὶ ὅλην τὴν νύκτα, τὸ Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, ἐλέησόν με καὶ βιάσασθε τὸν νοῦν ἡμῶν εἰς τὸ ἔργον αὐτὸ ἔως θανάτου». (Ἱερὸς Χρυσόστομος). - «Ἰησοῦ ὀνόματι μάστιζε πολεμίους οὐ γάρ ἐστιν ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς ἰσχυρότερον ὅπλον». (Ἰωάννης τῆς Κλίμακος). Ἡ κάτωθι σύντομος προσευχὴ εἶναι παντοδύναμον ὅπλον κάθε χριστιανοῦ: - «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλὸν». - «Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς». Λέγε, ἀδελφέ μου, μὲ τὰ χείλη καὶ μὲ τὴν καρδίαν σου συνεχῶς τὰ σωτήρια αὐτὰ λόγια, διότι φωτίζουν τὸν νοῦν, γαληνεύουν τὴν καρδίαν, καίουν τὴν ἁμαρτίαν, μαστίζουν καὶ ἐκδιώκουν τοὺς Δαίμονας. Η προφορική παράδοση η οποία διασώζεται στα χείλη ορισμένων γερόντων, μαρτυρεί ότι ο Άγιος του Θεού στάθηκε και μίλησε στους Πενταλοφίτες στο προαύλιο του Ιερού Ναού της Αγίας Βαρβάρας, μπροστά από ένα δένδρο του οποίου φαίνεται το (συνέχεια στὴ σελίδα 6)

6 6 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟΤΟΥ (συνέχεια ἀπὸ τὴν σελ. 5) σημείο όπου υπήρχε από το χαρακτηριστικό κοίλωμα του εδάφους («γκούβα») που μαρτυρεί τη θέση του. Άλλη πληροφορία αναφέρει ότι μίλησε και στην τοποθεσία «γούβα» (προ του Ιερού Ναού του Αγίου Αχιλλείου) όπου συμβούλεψε μάλιστα τους κατοίκους «όταν θά ρθει το κακό να τρέξουν να σωθούν κατά το ρουμάνι» και τους έδειξε την κατεύθυνση του δάσους προς το εξωκλήσι «της Αγια Σωτήρας» και πίσω το «καμμένο», όπου πράγματι και κατέφυγαν, όπως λένε, κατά την επιδρομή τών Γερμανών τα χρόνια της κατοχής. Επίσης κατά μία πληροφορία συμβούλεψε τους περίοικους εκεί να μην παίρνουν νερό από την πηγή της «γού- Τὸ μνημεῖο τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στὸν αὔλιο χῶρο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίας Βαρβάρας Πενταλόφου βας» ειδικά όμως να μη δίνουν από αυτό στα αγόρια τους, κατά άλλη όμως δεν έδωσε τέτοια συμβουλή παρά προφήτευσε ότι το νερό της συγκεκριμένης πηγής δεν πρόκειται να «κοπεί» ποτέ, ρήση που επαληθεύθηκε αφού και παρά τις εκρήξεις και τις άλλες επεμβάσεις κατά τη διάρκεια των εργασιών διάνοιξης της εθνικής οδού Κοζάνης-Ιωαννίνων το νερό αυτό λιγόστεψε πλην όμως δεν «κόπηκε». Η κυρία Ευθυμία Πλιαχτούρα αναφέρει την πληροφορία ότι μεταξύ των ετών περίπου επικοινώνησε μαζί της ο αδελφός της φίλης της Θωμαής Τσιανοτέλη και της ζήτησε να του στείλει από την Αθήνα μία εικόνα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, καθώς ήθελε να κτίσει εικονοστάσι του Αγίου στο σημείο του δάσους (στην τοποθεσία «Σπλήνα») όπου ισχυρίσθηκε ότι βρήκε τον Σταυρό μπροστά στον οποίο συνήθιζε να μιλά ο Άγιος. Στον «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΔΗΓΟ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ» που προαναφέραμε, στη σελίδα 228 γίνεται αναφορά της διελεύσεως του Αγίου στο λήμμα που αναφέρεται στον Πεντάλοφο. Χαρακτηριστικό στοιχείο - δείγμα του βαθμού στον οποίο επηρέασε ο Άγιος τους κατοίκους του Πενταλόφου, είναι κατά τη γνώμη μας η συχνότητα με την οποία απαντάται, ιδιαίτερα στον Πεντάλοφο, το όνομα Κοσμάς. Προφανώς προς τιμή αυτού του Αγίου οι κάτοικοι δίνουν στα παιδιά τους αυτό το όνομα. καθώς σπανίζει η απονομή του στους γηγενείς («ντόπιους») της ευρύτερης περιοχής. Στους «ντόπιους» των γύρω χωριών περισσότερο συνηθίζεται στη μνήμη των Αγίων Αναργύρων να δίνεται το όνομα Αργύριος, ίσως για λόγους καθαρά συστολής και συναίσθησης της δυσαρμονίας και αντίθεσης του τρόπου ζωής και σκέψης του σύγχρονου καθημερινού ανθρώπου προς το νόημα και το περιεχόμενο της έννοιας του ονόματος Ανάργυρος. Στα γύρω χωριά το όνομα αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό που αφθονεί περισσότερο στους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Μπορεί όμως κάλλιστα να ισχυρισθεί κανείς ότι πιο συχνά ακούγεται στον Πεντάλοφο το όνομα Κοσμάς παρά ανάμεσα στους Ποντίους, οι οποίοι ευλαβούνται ιδιαίτερα τους Αγίους Αναργύρους, αλλά όμως δίνουν στα παιδιά τους περισσότερο το όνομα Δαμιανός. (Αποτελεί βέβαια ερώτημα και ένα καλό ερέθισμα για έρευνα το γιατί γιορτάζουν και πανηγυρίζουν τους Ναούς που καθιέρωσαν προς τιμή των την 1 η Ιουλίου, εορτή των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού των εκ Ρώμης και όχι την 1 η Νοεμβρίου, εορτή των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού των εξ Ασίας). Συχνή χρήση του ονόματος του Αγίου αυτού γίνεται στην περιοχή της Κόνιτσας, περιοχή επίσης έντονης δράσης του, όπου τιμάται ιδιαίτερα και πολλοί Ιεροί Ναοί είναι αφιερωμένοι στη χάρη του. Είναι βέβαιη η διέλευση του Αγίου από το Επταχώρι όπου και έπ ονόματί του κτίστηκε Ιερός Ναός στην δυτική έξοδο του χωριού αυτού. Ο αγώνας του είχε και την οικονομική του πλευρά. Βασικό ζήτημα της διδασκαλίας του Αγίου ήταν, οι χριστιανοί να τηρούν τον κανόνα της εκκλησίας για την αργία της Κυριακής και επέμενε να μην κάνουν το παζάρι τους την ημέρα αυτή, την οποία (συνέχεια στὴ σελίδα 7)

7 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΜΕΜΒΡΙΟΣ ΤΟ ΚΑΛΟ ΝΑ ΛΕΓΕΤΑΙ ΒΡΑΒΕΥΣΙΣ ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΩΝ ΣΤΑ Α.Ε.Ι ΚΑΙ Τ.Ε.Ι. Ἡ κυρία Θεούλα Καρούτα, ὅπως ἔχει θεσμοθετήσει γιὰ κάθε χρόνο, βράβευσε καὶ φέτος τοὺς ἐπιτυχόντες στὰ Ἀνώτατα καὶ Ἀνώτερα Ἐκπαιδευτικὰ Ἱδρύματα ἀποφοίτους τῶν Λυκείων Τσοτυλίου καὶ Πενταλόφου μὲ οἰκονομικὴ ἐπιχορήγηση 900,00 καὶ 600,00 ἀντίστοιχα. Τῆς ἀξίζουν συγχαρητήρια, πολὺ περισσότερο ὅμως πρέπει νὰ τονισθῇ ὅτι ἰδιαίτερα τῆς ἀξίζουν συγχαρητήρια γιατὶ μᾶς δίνει ἕνα πολὺ σημαντικὸ στοιχεῖο στὴν ἀγωγὴ ποὺ ὀφείλουμε ὅλοι νὰ παρέχουμε στὰ παιδιά μας. Ὅτι δηλαδὴ ὅσα καὶ ἄν κάνουν γιὰ τὸν ἑαυτό τους, ὅσο ψηλὰ καὶ ἄν φθάσουν στὴ ζωὴ τους, ἤ ἄν νομίζουν πὼς ἔχουν φθάσει, ὠφείλουν πάντοτε νὰ ἔχουν στὸ νοῦ τους ἀπὸ ποῦ ξεκίνησαν καὶ νὰ σκέπτονται μὲ ποιὸ τρόπο θὰ βοηθήσουν τὸν τόπο τῆς καταγωγῆς τους. Ἡ κυρία Θεούλα δίνει σήμερα τὴν ὕλη γιὰ ἕνα τέτοιο μάθημα καὶ τὸ ζωντανὸ, τὸ σύγχρονο, παράδειγμα ζωντανὸ παράδειγμα Ἕλληνα ποὺ ἀγαπᾶ πέρα ἀπὸ τὸν ἑαυτό του καὶ τὸν τόπο του. Σκοπός μας δὲν εἶναι νὰ κολακεύουμε ἀλλὰ νὰ ἐξαίρουμε πάντοτε καὶ νὰ τονίζουμε αὐτὲς τὶς ἐνέργειες, γιατὶ ἰδιαίτερα στὴν ἐποχή μας χρειάζονται αὐτὰ καὶ ἄλλα ἀνάλογα παραδείγματα καὶ αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος αὐτῆς τῆς δημασίευσης. Ὅπως ἔχει πεῖ κάποιος ἐξέχων σήμερα Βοϊάτης ποὺ δὲν θεωρεῖται σκόπιμο αὐτὴ τὴ στιγμὴ νὰ ἀναφερθῇ τὸ ὄναμά του, «ὅσα κι ἄν ἔχεις κάνει στὴ ζωή σου, ἄν δὲν ἔχεις κάνει κάτι γιὰ τὸν τόπο σου, δὲν ἔχεις κάνει τίποτα». Ἐλπίζουμε νὰ ἀναφανοῦν καὶ ἄλλοι μιμητές της. ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Τὸ Διοικητικὸ Συμβούλιο τοῦ Ε.Π.Π.Ι «ΑΓΙΟΣ ΑΘΑ- ΝΑΣΙΟΣ» εὐχαριστεῖ τὸν κύριο Δεμερτζίδη Κωνσταντίνο καὶ τὴν ἀξιότιμο κυρία Δεμερτζίδου Στυλιανὴ, κάτοικο Καλαμιᾶς Κοζάνης, ὑπεύθυνο τῆς ἐταιρίας ΔΕΜΕΡΤΖΙ- ΔΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΗ, ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΜΕΤΑΧ/ΝΩΝ Α- ΝΤΑΛ/ΚΩΝ ΑΥΤ/ΤΩΝ ΜΗΧΑΝ/ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ, 7 ον ΧΙΛ. ΚΟΖΑΝΗΣ-ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ γιὰ τὴ δωρεὰν παροχὴ ἑνός φωτοαντιγραφικοῦ μηχανήματος Τ4 μοντέλου Toshiba 2540 μὲ δυνατότητα ἐκτυπώσεως χάρτου στὰ μεγέθη Α4 καὶ Α3 γιὰ τὶς ἐκτυπωτικὲς ἀνάγκες τοῦ Ε. Π. Π. Ι «ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» καὶ εὔχεται ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος νὰ χαρίζῃ στὴν οἰκογένειά τους ὑγεία καὶ κάθε προκοπὴ πρὸς πνευματική τους ὠφέλεια. ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟΤΟΥ (συνέχεια ἀπὸ τὴν σελ. 6) πρέπει να αφιερώνουν στο Θεό, αλλά το Σάββατο, και εξ αιτίας αυτού ήρθε σε σύγκρουση με τους Εβραίους, και αυτό, σύμφωνα με τους περισσοτέρους των βιογράφων του, απετέλεσε την καθαυτό αιτία του μαρτυρίου του. Η Εκκλησιαστική Επιτροπή της ενορίας Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου Πενταλόφου, σε ανάμνηση και υπόμνηση του γεγονότος, πραγματοποίησε, στη μνήμη του Αγίου, την 23 η προς 24 η Αυγούστου, κατά τα έτη 2006 και 2007, Ιερές Αγρυπνίες στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου (οι «Κοσμάδες» στον Πεντάλοφο πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να εορτάζουν την 24 η Αυγούστου, μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού). Επίσης ήρθε σε επαφή με καλλιτέχνη, προκειμένου να κατασκευασθεί καλλιτεχνικό μνημείο «εις ανάμνησιν της διελεύσεως του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού από τον Πεντάλοφο» στο προαύλιο του Ιερού Ναού της Αγί ας Βαρβάρας, το οποίο τελικά κατασκευάσθηκε με δαπάνες της «Διευρημένης Κοινότητος Πενταλόφου» και σήμερα κοσμεί τον αύλιο χώρο του παραπάνω Ιερού Ναού στον τόπο όπου «στάθηκε και μίλησε στους κατοίκους ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός το καλοκαίρι του 1777/8 κάποια στιγμή, εάν θα είναι εφικτό, απομένει να γίνει μια επίσημη εορταστική εκδήλωση προς τιμή του Αγίου, στα πλαίσια της οποίας να περιλαμβάνονται και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου αυτού. Ευχόμαστε αυτά να αποτελέσουν ερέθισμα και αφορμή προς τους κατοίκους του Βοΐου ώστε να αποδυθούν σε μια προσπάθεια καταγραφής των αναμνήσεων των παλαιοτέρων και ουσιαστικότερης έρευνας γενικότερα της τοπικής ιστορίας, η οποία υποψιαζόμαστε ότι θα έχει πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα καθώς θα γίνει έτσι δυνατό να φωτισθούν πολλές ως τώρα άγνωστες πτυχές της τοπικής μας ιστορίας, το κυριότερο όμως, θεωρούμε ότι θα προαχθεί η αυτογνωσία των κατοίκων αυτού του τόπου και η συναίσθηση της σημασίας της επίγνωσης του τόπου της καταγωγής τους. Ἱερεύς Σπυρίδων Ε. Αθανασιάδης. Στη Σέλιτσα κατά μία παράδοση προφήτεψε: «Παιδιά μου Είσθε εις τον κόρφον της Παναγίας και μη φοβείσθε», δεικνύων δε το όρος Άσκιον είπε: «εις τούτο το βουνό θα έλθη ημέρα που θα εύρουν ασφάλεια επτά χωριά». (Γιάννη Νασιόπουλου «πότε κατοικήθηκε η σημερινή Εράτυρα» ΕΙΣΉΓΗΣΗ ΣΤΟ Α συμπόσιο Ιστορίας Λαογραφίας Γλωσσολογάς ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟ- ΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1976 ΒΟΪΑΚΗ ΕΣΤΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ).

8 8 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΟΥΝ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΜΠΕΛΟΥ. ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ 1. ΣΤΑΦΥΛΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Τα σταφύλια ανήκουν στα πιο εύγεστα φρούτα. Περιέχουν χυμούς πλούσιους σε άλατα, σε βιταμίνες και άλλα χρήσιμα για τον οργανισμό στοιχεία. Το σταφύλι χρησιμοποιείται με διάφορους τρόπους ως τροφή (φρέσκο, γλυκό, μαρμελάδες, αποξηραμένο, ροσόλια και διάφορα ποτά). Χρησιμοποιείται ακόμα στην οινοπνευματοποιία. Τα κόκκινα σταφύλια είναι πιο ωφέλιμα από τα λευκά όπως και το κρασί. Αποτοξινώνουν από την κακή χοληστερίνη, εξαιτίας των φλαβονοειδών που είναι συγκεντρωμένα στο φλοιό και στα κουκούτσια τους. Η σταφίδα επίσης έχει τεράστια ποσότητα βιταμίνης C σε σχέση με τους άλλους ξηρούς καρπούς, βιταμίνη Α, ασβέστιο και σίδηρο. 2 ΟΙΝΟΣ - ΥΓΕΙΑ - ΔΙΑΤΡΟΦΗ Οι γιατροί της αρχαιότητας, ανάμεσα τους ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός αναγνώρισαν τις ευεργετικές ιδιότητες του κρασιού στην υγεία και το χρησιμοποιούσαν θεραπευτικά, κάνοντάς το το παλιότερο ίσως φάρμακο, γνωστό εδώ και χρόνια. Το χρησιμοποίησαν ως αντισηπτικό των τραυμάτων και του δέρματος πριν από χειρουργικές επεμβάσεις, για την αποστείρωση του πόσιμου νερού, αλλά και ως καταπραϋντικό, υπνωτικό, αναισθητικό, διεγερτικό της όρεξης, τονωτικό, θεραπευτικό της αναιμίας κ.λ.π. Ο Όμηρος αναφέρει ότι οι ήρωες έπιναν κρασί πριν φύγουν και όταν επέστρεφαν από την μάχη, είτε για να ξεδιψάσουν είτε για να ανακτήσουν τις δυνάμεις και το κουράγιο τους με την ψυχοσωματική επίδραση του κρασιού. Ο Χριστός επίσης, σε μια από τις παραβολές του αναφέρει πως ο καλός Σαμαρείτης χρησιμοποίησε κρασί για να πλύνει τις πληγές του τραυματισμένου Ιουδαίου. Το κρασί εμφανίζεται ανά τους αιώνες δεμένο με τον άνθρωπο και κατέχει εξέχουσα θέση σε πολλούς πολιτισμούς και θρησκείες ως μοναδικό ποτό, αρμονικά συνδεδεμένο με το μέτρο, την καλή σωματική και ψυχική κατάσταση, του ισορροπημένου τρόπου ζωής και τη μακροζωία. Πρέπει όμως να αναφερθεί ότι το κρασί περιέχει σε ποσοστό περίπου 12% οινόπνευμα, το οποίο ευθύνεται και για βλαβερές επιδράσεις στον οργανισμό όταν γίνεται κατάχρηση, όπως στον αλκοολισμό. Προκαλεί τοξικές βλάβες στον εγκέφαλο και τα νεύρα, (εκφύλιση, οίδημα) στην καρδιά (μυοκαρδιοπάθεια), στο στομάχι (γαστρίτιδες), στο πάγκρεας (παγκρεατίτιδες), ενώ έμμεσα θεωρείται υπεύθυνο και για την κακή διατροφή των ατόμων που κάνουν κατάχρηση. Παρά το γεγονός ότι οι αλκοολικοί κρασιού είναι ελάχιστοι (1-2% του συνόλου των αλκοολικών) η περιστασιακή κατάχρηση προκαλεί προβλήματα όπως τη μείωση της κρίσης, της προσοχής και των αντανακλαστικών σε περίπτωση ατυχήματος. Επιστημονικές μελέτες που έγιναν τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι το κρασί και κυρίως το κόκκινο, έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία όταν πίνεται σε καθημερινή βάση με το φαγητό και με μέτρο. Βρέθηκε ότι η χρήση του κρασιού μειώνει τα καρδιαγγειακά επεισόδια κατά 20 έως 60%, βελτιώνει την πέψη, εμποδίζει τη δημιουργία χολόλιθων, διευκολύνει την κυκλοφορία του αίματος στους ιστούς, δρα ως αντιφλεγμονώδες και αντισηπτικό, αυξάνει την αντίσταση στα κοινά κρυολογήματα και βοηθά στον ύπνο. Ακόμη προκαλεί ευεξία, ποιότητα ζωής και μακροζωία. Είναι το καλύτερο ίσως, 'λιπαντικό" για τις τριβές των ανθρώπινων σχέσεων και προάγει την επικοινωνία. Ας μάθουμε λοιπόν να πίνουμε κρασί όχι σαν πότες αλλά σαν συμποσιαστές, στα χνάρια των αρχαίων προγόνων μας, οι οποίοι έπιναν κρασί στα περίφημα συμπόσια, όπου επικρατούσαν ο κανόνας, το μέτρο, η συντροφικότητα, το πνεύμα και η απόλαυση. 3.ΠΩΣ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ΤΟ ΜΠΡΟΥΣΚΟ ΚΡΑΣΙ Το μπρούσκο κρασί έχει γεύση στυφή, χρώμα κόκκινο και παράγεται από πολλές ποικιλίες σταφυλιών. Συνήθως γίνεται από την ποικιλία μοσχάτο που παράγεται σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Για να φτιάξουμε μπρούσκο κρασί ακολουθούμε την εξής διαδικασία : Αρχικά τρυγούμε το αμπέλι και τα σταφύλια τα ρίχνουμε στο πατητήρι. Μετά πατάμε τα σταφύλια μέσα στο πατητήρι και ο χυμός που βγαίνει από το πάτημα ονομάζεται μούστος τον οποίο μαζί με τα υπολείμματα του σταφυλιού τα βάζουμε σε ένα βαρέλι. Το βαρέλι πρέπει να έχει καπάκι το οποίο πρέπει να είναι τρύπιο. Αργότερα το μίγμα αρχίζει να βράζει γι' αυτό και πρέπει το καπάκι να έχει τρύπα, για να μην ξεχειλίζει. Αφού περάσουν 7 ημέρες κλείνουν την τρύπα με ένα ξύλο και βάζουμε από πάνω ένα τσουβαλάκι με άμμο και το αφήνουμε να ησυχάσει για 53 ημέρες. Μετά απ' όλη αυτή τη διαδικασία αρχίζουμε να τραβάμε το κρασί, που έχει κατασταλάξει στο κάτω μέρος του βαρελιού από την κάνουλα που έχει το βαρέλι. Το υπόλοιπο μίγμα του μούστου το βγάζουμε από το βαρέλι και είτε το πετάμε είτε το βράζουμε για να γίνει τσίπουρο. (πηγὴ: ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ )

9 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟΝ ΠΕΝΤΑΛΟΦΟ Όσοι επισκεφθείτε τον Πεντάλοφο και θελήσετε να διανυκτερεύσετε αυτές τις μέρες που πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, σίγουρα θα νιώσετε μια πρωτόγνωρη έκπληξη κι ένα ξάφνιασμα. Την ώρα δηλαδή του γλυκύτερου ύπνου ο χτύπος της καμπάνας από την κοντινότερη εκκλησία θα σας τινάξει σίγουρα από το κρεβάτι και ένα αίσθημα συγκρατημένης περιέργειας και πανικού θα σας κυριεύσει. Τι να συμβαίνει άραγε; Από την τετάρτη Δεκεμβρίου τη γιορτή δηλαδή της Αγίας Βαρβάρας, εν όψει της γιορτής των Χριστουγέννων, στη διάρκεια της νύχτας, κατά μη τακτά διαστήματα, τα παιδιά του χωριού χτυπάνε τις καμπάνες των ιερών ναών το Αγίου Αχιλλείου, του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Βαρβάρας προαναγγέλλοντας τη γιορτή των Χριστουγέννων. Αυτό κάνουν κάθε νύχτα μέχρι την παραμονή των Χριστουγέννων και τελευταία φορά θα χτυπήσουν τα παιδιά την καμπάνα σε κάθε εκκλησία, λίγο πριν ακουστεί η καμπάνα του Αγίου Αθανασίου να καλεί τους Χριστιανούς για τον προεόρτιο όρθρο και τη Θεία Λειτουργία. Αυτή θα είναι και το σύνθημα για την εξόρμηση τους στις γειτονιές για να πούνε τα κάλαντα. Στην προσπάθειά μου να διερευνήσω την καταγωγή του εθίμου ρώτησα αρκετούς από τους εναπομένοντες γέροντες του χωριού χωρίς να ικανοποιηθεί η περιέργεια μου. Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι το έθιμο πρέπει να έλκει την καταγωγή του στο μοναστηριακό τυπικό, κατά το οποίο στη διάρκεια την νύχτας ένας Μοναχός που έχει αυτό το διακόνημα χτυπάει το σήμαντρο περιφερόμενος στους διαδρόμους και τους χώρους γενικά του μοναστηριού, καλώντας κατ αυτό τον τρόπο τα αδέλφια του συνασκητές σε εγερτήριο για την άσκηση στον προσωπικό τους κανόνα και την κατ ιδίαν προσευχή. Αυτό ιδιαίτερα στις ΤΕΥΧΟΣ 4ΟΝ ΔΕΜΕΜΒΡΙΟΣ περιόδους νηστείας για την πνευματική τους προετοιμασία των μεγάλων εορτών. Επιτατικό στοιχείο στην παραπάνω υπόθεση, αποτέλεσε η πληροφορία που μου έδωσε η κυρία Δωροθέα χήρα Βασιλείου Τακαλιού ότι παλιότερα δεν χτυπούσαν τα παιδιά τις καμπάνες αλλά σήμαντρα. Μάλιστα υπάρχουν μου είπε στον Πεντάλοφο μερικά σημεία με την επωνυμία "Σημαντρέλι". Υπήρχε δηλαδή η Χριστιανική συνήθεια στον Πεντάλοφοκάποιος χωριανός με εντολή του εφημέριου, προφανώς,να χτυπούσε το σήμαντρο στο σημαντρέλι της ενορίας του (ως γνωστόν ο Πεντάλοφος απετελείτο από πολλές ενορίες) καλώντας τους Χριστιανούς σε προσευχή, γονυκλισίες και ότι άλλο προέβλεπε ο προσωπικός τους κανόνας για την πνευματική τους προετοιμασία εν' όψει των Χριστουγέννων. Ερώτημα δημιουργείται, γιατί τάχα χτυπάνε οι καμπάνες ή τα σήμαντρα μόνο για τη γιορτή των Χριστουγέννων και όχι και άλλη π.χ. εν όψει των εορτών του Πάσχα, οπότε φυσιολογικά και ο αγώνας της νηστείας και της προσευχής απαιτείται να είναι εντονότερος. Απάντηση ίσως να αποτελεί η διαφορά των συναισθημάτων που αποπνέουν οι δύο εορτές κατά το προεόρτιο στάδιο όπου για μεν τα Χριστούγεννα κυριαρχεί το χαρμόσυνο στοιχείο προ της επικείμενης ενανθρωπίσεως του Σωτήρος του κόσμου, για δε το Πάσχα, της χαράς της Αναστάσεως προηγείται ο θρήνος για τα Άγια Πάθη στον οποίο φυσικά απουσιάζουν οι κωδωνοκρουσίες και οι πανηγυρισμοί. Μη σας φανεί λοιπόν παράξενο και προπαντός μη τρομάξετε όταν ακούσετε μεσ' στο βαθύ σας ύπνο ξαφνικά την καμπάνα της διπλανής εκκλησίας να χτυπάει ακανόνιστα. Ούτε το σπίτι που καταλύσατε πήρε φωτιά, ούτε πρόκειται να γίνει εχθρική επιδρομή. Τα παιδιά του χωριού χαίρονται από τώρα τα Χριστούγεννα. Εσείς ; Αν έχετε διάθεση για νυχτερινή προσευχή ιδού το ερέθισμα. Μα αν έχετε σκοπό να μείνετε μέχρι τα Χριστούγεννα ετοιμάστε και το κομπόδεμά σας για να υποδεχτείτε τους μικρούς σκανταλιάρηδες στα Κάλαντα. (ιερέως Σπυρίδωνος Ε Ἀθανασιάδη. Πρώτη δημοσίευση στο τεύχος Δεκεμβρίου 2001 της εφημερίδας «ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ» του Πολιτιστικού συλλόγου Πενταλόφου τὸ σκίτσο ἀνήκει ἐπίσης στὴν παραπάνω ἐφημερίδα ) Βιβλικό θαύμα επαναλαμβάνεται στον Ιορδάνη ποταμό κατά την ημέρα των επιφανίων. Μόσχα, 24 Ιανουαρίου Κάπου πέντε χιλιάδες προσκυνητές από διάφορες χώρες έγιναν μάρτυρες ενός θαύματος το οποίο έγινε στο ιερό ποταμό Ιορδάνη την ημέρα των Επιφανείων. Αμέσως αφού ο Πατριάρχης Θεόφιλος των Ιεροσολύμων τέλεσε την ευλογία των υδάτων, ο Ιορδάνης ποταμός σταμάτησε την ροή του και άρχισε να κυλάει προς τα πίσω, όπως έγινε αμέσως μετά το βάπτισμα του Χριστού, γράφει η ημερήσια εφημερίδα *Zhizn* (Ζωή). Αμέσως αφότου ασημένιοι σταυροί ρίχτηκαν στα ήρεμα νερά μετά από προσευχή, ο ποταμός άρχισε να κοχλάζει. Μια αναταραχή δημιουργήθηκε και η ροή των υδάτων στράφηκε προς τα πίσω για αρκετά λεπτά. Μια εκστατική κραυγή από πέντε χιλιάδες ανθρώπους ζωντάνεψε την Ιουδαϊκή έρημο. Οι άνθρωποι αρνούνταν να πιστέψουν στα ίδια τους τα μάτια, όπως έγινε και πριν δυο χιλιάδες χρόνια όταν ο Ιορδάνης αντέστρεψε την ροή του αφού ο Ιησούς Χριστός εισήλθε στα νερά του, όπως γράφει η εφημερίδα.

10 10 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 «ΑΧ ΜΩΡΕ ΜΑΝΑ ΕΚΕΙΝ Τ Μ ΣΗ ΝΑ ΜΗ ΜΩ ΒΑΝΕΣ» Γράφει ἡ κ. Δωροθέα Τακαλιοῦ, κάτοικος Πενταλόφου «Ἄχ μωρὲ μάνα, ἐκείν τ μ σὴ νὰ μὴ μῷ βανες» Αὐτὴ τὴ φράση τὴ θυμᾶμαι ἀπὸ τὰ χρόνια τῆς κατοχῆς. Μιὰ μάνα ἀπὸ τὶς τόσες πολλὲς τοῦ χωριοῦ μου -τὴν ἔλεγαν Ἀλεξάνδρα- εἶχε δυὸ ἀγόρια καὶ μιὰ κόρη. Ἦταν ἀπὸ τὶς μάνες ποὺ μαζὶ μὲ μιὰ θεία μου Γλυκερία, ἀδελφὴ τοῦ πατέρα μου, χήρα μὲ δυὸ κορίτσια κι ἕνα ἀγόρι, ἔβραζαν κάστανα, σὰν αὐτὴ τὴν ἐποχὴ ποὺ γράφω καὶ κατέβαιναν στὰ χαμηλὰ κάτω ἀπὸ ἐδὼ ποὺ κατοικῶ στὸν κάτω μαχαλὰ -ἐξηνταδύο χρόνια ἔχω ἐδὼ-,-ἐδὼ εἶχαν καταυλισμὸ τοῦ στρατοῦ τὸ 1940-, ἔβραζαν τὰ κάστανα στὸ καζάνι καὶ κατέβαιναν στὸν καταυλισμὸ καὶ τὰ μοίραζαν τὰ κάστανα μὲ τὴν κούπα τὴν ἀλουμίνια, ἴσως πενήντα λεπτὰ, ἴσως μία δραχμὴ, δὲν τὸ ξέρω. Σὰν πέρασεν ἐκεῖνος ὁ φοβερὸς χειμώνας τοῦ 40 κι ἦρθαν οἱ Γερμανοὶ. Τὸ χωριό μας δὲν ἔχει χωράφια, -ἔχει μόνο πέτρα καὶ μαστώρους, εἶχε μάλλον ἐκεῖνα τὰ χρόνια, -γιατὶ τώρα ὅλοι ἔφυγαν - ἐκεῖνοι οἱ τεχνίτες δὲν ἔχτιζαν, κεντοῦσαν τὴν πέτρα, τίμια καὶ χωρὶς ἀπολαβὲς μεγάλες καὶ γι αὐτὸ μείναμε χωρὶς ψωμὶ. Ἀρχίσαμε νὰ «ζητιανεύουμε», Πτολεμαΐδα, στὰ χωριὰ τῆς Κοζάνης.. Ὅταν ἦρθε τὸ «ἀντάρτικο» δουλέψαμε καὶ σ αὐτὸ. Πῶς; Στὴ Λατόριστα, σήμερα Ἁγίασμα, στὸ ἁγίασμα τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου εἶχαν ἀποθήκη σιτάρι οἱ Ἀντάρτες. Ἐμεῖς, ἀρκετὲς γυναῖκες, ἴσως καὶ κανένας ἄνδρας, πηγαίναμε, μικρὰ παιδιὰ μαζὶ μὲ τὶς μάνες μας καὶ φορτωνόμασταν εἴκοσι ὀκάδες εἰκοσιπέντε πόσο ἦταν τὸ ἀγῶγι δὲν θυμᾶμαι. Μιὰ ἡμέρα ἡ μάνα τοῦ παιδιοῦ αὐτοῦ ποὺ θὰ ἦταν , τόσων νομίζω χρόνων, -Μῆτσο, τοῦ λέει, θὰ σὲ πάρω μάνα μου θὰ σοῦ βάλω ἐννιὰ ὀκάδες ἐσένα, νὰ μαζευτῇ λίγο τὸ ποσὸ τοῦ ἀγωγιοῦ ποὺ θὰ πάρῃ ἡ μάνα, νὰ τὸ ἀλέσῃ στὸ μῆλο, νὰ ζυμώσῃ κανένα καρβέλι παραπάνω. Πηγαίναμε κομπανία, πολλὲς μαζὶ γυναῖκες, κορίτσια, μικρὰ παιδιὰ. -Δὲν θυμᾶμαι ποῦ ἦταν ἀκριβῶς, οὔτε καὶ τὸ νερὸ θυμᾶμαι τὸ ἁγίασμα, οὔτε καὶ τὴν Ἐκκλησία, γι αὐτὸ μὲ τὴν πρώτη εὐκαιρία ποὺ θὰ μοῦ δωθῇ πρέπει νὰ ἐπισκευθῶ τὸ ἁγιονέρι καὶ τὴν Ἐκκλησία, τὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο-. Ὅταν ζύγιασαν, ἀντὶ γιὰ ἐννιὰ ὀκάδες ποὺ τοῦ εἶχε τάξει ἡ μάνα, τοῦ βγῆκε τοῦ Μήτσου ἐννιὰ καὶ μισὴ. Ὅλο τὸ δρόμο ὁ Μῆτσος γκρίνιαζε τὴ μάνα του: «-Ἄχ μωρὲ μάνα, ἐκείν τ μ σὴ νὰ μὴ μῷ βανες!» Νόμιζε ἡ ψυχούλα ὅτι ἔφταιγε ἡ μισὴ παραπάνω ὀκὰ. Ἐμεῖς ποὺ ξέρουμε ἀπὸ φορτιὸ στὶς πλάτες, σὰν τώρα τὸν θυμᾶμαι τὸ Μῆτσο, τὸ ρίχναμε στὶς πλάτες καὶ βάναμε τὰ χέρια, γιατὶ ἡ τριχιὰ ἔμπαινε στὸ δέρμα, μᾶς ἔσφιγγε στὸ λαιμὸ, μὰ τίποτε δὲ γινόταν, ἔπρεπε νὰ τραβήξουμε τὸ ζυγὸ. Κάπου-κάπου ξεκουραζόμασταν κι ὅταν ζυγώναμε πρὶν τὸν Αὐγερινὸ, καθόμασταν σὲ μιὰ βρύση. Κι «ἔπαιρνε» ἕνα τραγούδι ἡ μακαρίτισσα ἡ Εὐσταθία ἡ Ζιάρα! καὶ τὰ μέχρι ἐκείνη τὴν ὥρα τὰ ξεχνούσαμε ὅλα. Γιὰ νὰ κατεβῇς τὸν κατήφορο ἀπ τὸν Αὐγερινὸ καὶ νὰ ρθῇς ἀκριβῶς ἐκεὶ ποὺ σήμερα εἶναι τὸ φράγμα, νὰ περάσῃς τὸ ποτάμι καὶ ν ἀρχίσῃς ν ἀνεβαίνῃς τὸν ἀνήφορο, τὸ «ψιλινέτς», γιὰ νὰ βγῇς στὸν Ἅγιο Ἀχίλλειο, ἐκεὶ ἦταν τὰ μεγάλα ζόρια. Πόσες φορὲς περάσαμε αὐτὸν καὶ ἄλλους ἀνηφόρους φορτωμένες πόσες φορὲς! Μὰ πόσες ἄλλες μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς τόσα καλὰ! Γυναῖκες ἡρωίδες. Γυναῖκες τυραννισμένες. Δὲν μᾶς ἔμειναν κόκκαλα γιὰ τὰ γερά-ματα. Τὰ χέρια δὲν φθάνουν γιὰ νὰ δέ-σουν τὸ μαντῆλι στὸ κεφάλι. Καὶ μιὰ φορὰ μᾶς ἔβαλε ἕνα ἀεροπλάνο, Ἰταλικὸ μάλλον. Ἐμεῖς μὲ τὴ μάνα μου εἴχαμε προφτάσει κι εἴχαμε ἔρθει στὸ Σχολεῖο, εἴχαμε ξεφορτωθεῖ, ἐνὼ τὴ θεία μου καὶ ἄλλες γυναῖκες τὶς πέτυχε στὸν ἀνήφορο στὸ «ψιλινέτς» καὶ τὶς ἔβαλε μὲ τὸ μυδράλιο. Ἔπεσαν κάτω, ἔβαλαν τὰ κεφάλια κάτω ἀπὸ τοὺς βράχους καὶ δὲν ἔπαθαν τίποτα. Αὐτὰ γιὰ τότε. Εἴχαμε πόδια τότε, τώρα τὶ γινόμαστε! Ἄσε ποὺ ξεστρατίσαμε σὰν οἰκογένειες καὶ ἄλλους δρόμους πήραμε κι ἀφήσαμε τὸ δικό μας τὸν Ἑλληνικὸ, τὸν παραδοσιακὸ, τὸν νοικοκυρεμένο, κι ἄς ἦταν καὶ φτωχὰ, τώρα τὶ γίνεται; Ἄν χρειασθῇ θὰ βροῦμε τὸ κουράγιο νὰ πάρουμετὴν τριχιὰ; ΤΟ ΑΓΙΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΙΛΟΦΟΥ Πηγαίναμε στὸν Ἅγιο Νικόλαο. Γιορτάζει μία ἡμέρα πρὶν τὸν Ἅγιο Κωνσταντίνο. Εἶναι σ ἕνα λοφίσκο μικρὸ, λίγα μέτρα κοντὰ στὸ κεῖθε τὸ ποτάμι, στὸ «σκάπιτο» ποὺ λέμε ἐμεῖς. Μία Ἐκκλησία μικρὴ, μὲ πλάκες κάτω, μὲ τὸν Ἅγιο Νικόλαο καὶ ἄλλες εἰκόνες, 4-5 μέτρα στὴν ἄκρη τοῦ ποταμοῦ ἔχει τὸ Ἁγιονέρι. Ὑπάρχει καὶ μία κρανιὰ ἡ ὁποία ἦταν γεμάτη ἀπὸ τάματα. Πουκαμισάκια, φανελίτσες, μαντήλια, ὅ,τι μποροῦσε νὰ κρεμάσῃ ὁ παθὼν. Ἔχω πολλὰ χρόνια νὰ πάω. Ὁκατήφορος., ἀφοῦ βγῇς τὴ «Βερέγκα» τὴ δικιά μας παίρνεις ἕναν κατήφορο «μαχαίρι» κι ὅταν ζυγώνῃς πρὸς τὴν Ἐκκλησία δυσκολευόσουνα νὰ κατεβῇς. Ἡ βροχὴ καὶ ὁ χρόνος ἔφευγαν τὰ χώματα τότε, τώρα ποιὸς ξέρει; Θὰ πρέπει νὰ ἀποφασίσουν οἱ νέοι μ ἕναν ὁδηγὸ τὸ καλοκαίρι νὰ πᾶνε. Ἄν καὶ νομίζω πὼς θὰ εἶναι δύσκολο νὰ βροῦν τὸ δρόμο ἀπὸ ἐδὼ, ἀπὸ ἐμᾶς. Ἴσως ἀπὸ τὸ Δίλοφο θὰ εἶναι πιὸ ὁμαλὰ. Εὐχαριστῶ ὅλους ἐσᾶς καὶ ὅλους ὅσοι συμβάλλουν σ αὐτὴ τὴν προσπάθεια τοῦ ἔργου ποὺ ἀναλάβατε. Ἡ δικιά μου ἡ σκέψη εἶναι στὸν Ἅγιο Ἀχίλλειο καὶ λυπᾶμαι ποὺ καὶ φέτος δὲν ἔγινε τίποτε. (Δωροθέα Τακαλιοῦ) Τὸ ἔθιμο τῆς καταδύσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ σὲ θάλασσες καὶ ποτάμια Τοῦ Πρωτ. Θεμ. Στ. Χριστοδούλου, Δρ. Θ. Στὴν Ὀρθόδοξη Χριστιανικὴ Ἐκκλησία μας ὑπάρχουν πολλὰ ἔθιμα. Ἄλλα ἐξ αὐτῶν ὑφίστανται σ ἕνα συγκεκριμένο τόπο ἤ περιοχὴ, καὶ κάποια ἄλλα ἔχουν λάβει καθολικὲς διαστάσεις. Ὁρισμένα ἔθιμα ἔχουν κάοιο ὑπόβαθρο θρησκευτικὸ, ἄλλα κοινωνικὸ, ἄλλα Φυχοσυναισθηματικὸ. Κάποια ἔθιμα, καίτοι ἡ προμετωπίδα τους εἶναι θρησκευτικὴ, ἔχουν παγανιστικὲς προελεύσεις καὶ μάλλον ἐξυπηρετοῦν ἀντίθετο σκοπὸ. Στὴν Ὀρθόδοξη πράξη, ἡ Ποιμαίνουσα Ἐκκλησία, σωστὰ, πάντα καὶ διὰ πάντα, Φιλοσοφοῦσα τὸ κάθε τὶ στὴ ζωὴ τῆς κοινωνίας καὶ ταυτόχρονα καὶ τῆς ἴδιας, ἀφοῦ καὶ ἡ ἴδια σ αὐτὴν τὴν κοινωνία ζεῖ καὶ κινεῖται, παραλαμβάνει τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα τοῦ πιστοῦ λαοῦ της καὶ τὶς περισσότερες φορὲς τὰ ἀφήνει σιωπηρὰ νὰ ὑφίστανται, ἤ ἐπὶ τὸ ἐκκλησιαστικότερον, ὅπου ὁ ποιμένας ἁγωνίζεται γιὰ τὴν πνευματικὴ ὠφέλεια τῶν πιστῶν, τὰ ἐκχριστιανίζει, προσδίδοντας σ αὐτὰ χριστιανικὲς ὀρθόδοξες ἐξηγήσεις ἤ τέλος, τὰ παραγκωνίζει ἤ ἄλλες φορὲς, ὅταν κάποια ἐξ αὐτῶν πληγώνουν ἀνεπανόρθωτα τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, πρβλ. «ἔθιμο Ἀναστεναρίων κ.ἄ.», τὰ μάχεται καὶ τὰ ἀποορρίπτει. Θὰ λέγαμε ὅτι τρόπος ἐπίσημος ἤ θεσμοθετημένος ἀποδοχῆς κάποιου ἐθίμου στὴν Ὀρθόδοξη λατρεία καὶ πράξη δὲν ὑφίσταται. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν ἔχει θεσπίσει νόμους γιὰ τὰ ἀπλὰ καὶ ἀσήμαντα. Ἡ ἴδια δὲν ἔχει βάλει τυπικοὺς φραγμοὺς στὶς ἐκδηλώσεις τῆς πίστεως καὶ τῆς εὐλάβειας τοῦ πιστοῦ λαοῦ της, δὲ θέλει νὰ ἰσοπεδώσει τὸ δῶρο τῆς προσωπικῆς ἐλευθερίας καὶ ἔκφρασης τοῦ πιστοῦ της, ἀρκεῖ ὅμως νὰ μὴ χάνεται ὁ πνευματικὸς προορισμὸς τοῦ ἀνθρώπου (κατὰ πάντα πιστοῦ τέκνου της), ποὺ εἶναι ἡ σωτηρία, ὁ ποθητὸς Παράδεισος. Μέσα σ αὐτὸ τὸ πνεῦμα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει δεχθεῖ καὶ τὴν κατάδυση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (συνέχεια στὴ σελίδα 11)

11 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ Τὸ ἔθιμο τῆς καταδύσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ σὲ θάλασσες καὶ ποτάμια συνέχεια κατὰ τὴν ἑορτὴ τῶν Ἁγίων Θεοφανείων ὄχι μόνο στὴν κολυμβήθρα τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ μὲ τὶς γνωστὲς τριπλὲς καταδύσεις καὶ ἀναδύσεις, ἀλλὰ καὶ σὲ τρέχοντα ὕδατα, ὅπως σὲ θάλασσες, ποταμοὺς, ἀκόμη λίμνες, δεξαμενὲς, πισίνες κ.ἄ. Ταυτόχρονα ἀποδέχθηκε τὴν εὐλάβεια τοῦ πιστοῦ λαοῦ της, τὰ νέα παιδιὰ νὰ πέφτουν στὰ νερὰ καὶ ν ἁρπάζουν τὸν Τίμιο Σταυρὸ. Ὁ εὐλαβὴς λαὸς πιστεύει ὅτι τὴν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων κατὰ τὴν Ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, καὶ μόνο ἀπὸ τὴν πανήγυρη αὐτῆς καθ ἑαυτῆς τῆς Μεγάλης Δεσποτικῆς ἑορτῆς ἁγιάζεται ὁλόκληρη ἡ Φύση, τὸ σύμπαν. Ἔτσι πιστεύει ὁ λαὸς τοῦ Θεοῦ ὅτι καὶ ὅλα τὰ ὕδατα αὐτὴ τὴν ἡμέρα ποὺ θὰ ἁγιασθοῦν μὲ τὸντὶμιο Σταυρὸ, ἁγιάζονται. Ὑπῆρχε δὲ στὸ ναυτικὸ κόσμο ἡ εὐλογημένη συήθεια, πὼς ἄν δὲν ἁγιάζονταν τὰ ὕδατα, ταξίδια δὲν πραγματοποιοῦνταν. Ἡ ὅλη τελετὴ περιβάλλεται μὲ ὅλη τὴν ἁρμόζουσα μεγαλοπρέπειά της! Σχηματίζεται πομπὴ μὲ τὰ ἱερὰ ἐξαπτέρυγα, τὶς λαμπάδες, τοὺς Φανοὺς, τὸ ἱερὸν εἰκόνισμα τῶν Ἁγίων Θεοφανείων, συνοδευόμενη ἀπὸ κωδωνοκρουσίες καὶ σημαιοστολισμὸ ἐξέδρας. Οἱ τρεῖς προχωροῦν καταστόλιστοι, μετὰ οἱ ἱεροψάλτες ἅδοντες και Ψάλλοντες μέχρι τὴν προβλήτα τοῦ λιμένος καὶ σύμπας ὁ πιστὸς λαὸς ἀκολουθεῖ τὴ λιτάνευση. Ὁ Τίμιος Σταυρὸς τῆς καταδύσεως βρίσκεται στά χέρια τοῦ προεστῶτος κληρικοῦ, καθὼς καὶ τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον. Μάλλιστα ὁ λαὸς πιστεύει ὅτι σὲ ὅσους πέσουν μέσα στὰ νερὰ γιὰ ν ἀνασύρουν τὸ Σταυρὸ θὰ δοθεῖ ὡς ἀντιμισθία ἡ εὐλογία τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ. Σὲ πολλὰ μέρη πολλοὶ νέοι πέφτουν στὰ νερὰ. Ἰδιαίτερα οἱ νέοι τῶν νησιῶν μας καθὼς καὶ τῶν παραθαλασσίων περιοχῶν. Ἀπὸ τὴν κατάδυση τὸ Σταυρὸ ἀνασύρει ὁ πιὸ γρήγορος κολυμβητὴς. Κι ὅταν Τὸν πιάσει, πρωτίστως Τὸν ἁσπάζεται καὶ Τὸν προσφέρει πρὸς ἁσπασμὸν καὶ στοὺς ἄλλους κολυμβητὲς. Αὐτος ὁ νικητὴς ἐξ ἔθους παραδίδει τὸν τίμιο Σταυρὸ στὸν ἱερέα, ἁσπαζόμενος τὴ δεξιά του χεῖρα καὶ εὐλογεῖται ὑπ αὐτοῦ (τοῦ ἱερέως) σταυροειδῶς. Ὁ νικητὴς θεωρεῖται ἀπὸ τὸ λαὸ ὡς ὁ ἰδιαίτερα εὐλογημένος καὶ μάλιστα γιὰ ὅλη τὴ χρονιὰ. Σὲ μερικὰ μέρη αὐτὸ τὸ ἔθιμο ἔχει προσλάβει καὶ τὴν ἰδιαίτερη εὐλογία τῆς ποιμένουσας Ἐκκλησίας καὶ κατὰ τὴν παράδοση τοῦ Σταυροῦ ἀπὸ τὸν κολυμβητὴ-νικητὴ στὸν ἱερέα, ὁ ἱερέας τοῦ ἐπιδίδει ἐπιστήθιο χρυσὸ Σταυρὸ, ὡς ἀντιμισθία γιὰ τὴ νίκη του. Σὲ κάποια μέρη ὁ νικητὴς κολυμβητὴς καὶ ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι κολυμβητὲς περιφέρουν μετὰ τὸ πέρας τῆς ἀκολουθίας τὸν Τίμιο Σταυρὸ στὰ σπίτια τῶν συμπολιτῶν τους γιὰ εὐλογία. Αὐτὸ ὅμως, ἐπειδὴ κρύβει κάποια ὑστεροβουλία, δηλ. τὴ μάζωξη χρημάτων γιὰ προσωπικὸ ὄφελος τῶν κολυμβητῶν, νομίζω ταπεινὰ δὲν πρέπει νὰ ἐπιτρέπεται καὶ γιὰ ἕνα ἀκόμη ἄλλο λόγο, ὅτι μὲ τὸν Τίμιο Σταυρὸ σταυρώνει μόνο ὁ ἱερέας καὶ δὲ μπορεῖ αὐτὸ τὸ Σύμβολο νὰ περιφέρεται εὐκαίρως-ἀκαίρως ἀπ ὁποιουσδήποτε. Ἄλλωστε, οἱ παρέες τῶν κολυμβητῶν κανονικὰ, ἐὰν ἱσχύει τὸ ἔθιμο τῆς περιφορᾶς, θὰ ἔπρεπε ὅλη τὴν ἡμέρα νὰ ἔψαλλαν τὸ τροπάριο «Ἐν Ἰορδάνῃ» καὶ φυσικὰ νὰ ἀποφεύγωνται καὶ ἄλλα εὐτράπελα ποὺ βεβηλώνουν τὰ Σύμβολα τῆς Πίστεώς μας. Πόσο ὅμορφη στ ἀλήθεια εἶναι ἡ ὅλη τελετὴ τῆς καταδύσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ κατὰ τὰ Ἅγια Θεοφάνεια! Πόσοι Πιστοὶ ριγοῦν καὶ συναισθηματικὰ φορτίζονται τονώνοντας τὴν Πίστη τους ἀπ αὐτὸ τὸ ἀπλὸ μὲν ἔθιμο, ἀλλὰ τόσο συμβολικὸ στὴν Ὀρθόδοξο Χριστανικὴ λατρεία μας! Ὁ Σταυρὸς ἁγιάζει ὅλη τὴν κτίση, τὴν ὀρατὴ καὶ τὴν ἀόρατη! Ὁ ἄνθρωπος, ποὺ εἶναι ψυχοσωματικὴ ὕπαρξη, ἀντιλαμβάνεται ἀνάλογα μὲ τὴν πνευματική του κατάσταση πρωτίστως τὰ ὀρατὰ. Γιὰ τὰ ἀόρατα ὅμως πιθανὸν νὰ σκέπτεται νοησιαρχικὰ τὸν ἁγιασμὸ! Σὲ σπάνιες περιπτώσεις ἀνθρώπων, ὅπου λειτουργοῦν σωστὰ τὰ ψυχικὰ μάτια τους, φαίνεται καὶ τὸ ἀόρατο! Γιὰ ὅλον ἐκεῖνον τὸν κόσμο ποὺ ἀπὸ τὰ αἰσθητὰ ὁδηγεῖται στὰ νοητὰ, ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία δέχθηκε καὶ καθιέρωσε τὰ Ἱερὰ Σύμβολά της. Συμβολικὴ πράξη ἀποτελεῖ καὶ ἡ κατάδυση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Κάπως ἔτσι πρέπει ν ἀντιλαμβανόμαστε τὴν ὕπαρξη κάποιων ἀθέσμων ἐθίμων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ καλὸν εἶναι τίποτα ἀπ ὅσα βρίσκουμε, ἰδιαιτέρως ἐμεῖς ὅλοι οἱ νέοι κληρικοὶ, ἀπὸ τοὺς προκατόχους μας, τοὺς λευκασμένους κληρικοὺς, νὰ μὴν τὰ ἀπορρίπτουμε ἐγωιστικὰ καὶ διὰ «τῆς μαχαίρας», ἀλλὰ κατόπιν πολλῆς περισκέψεως καὶ προσευχῆς. Πάντως, σ ὅλα τὰ ἀνωτέρω τὰ ἀφορῶντα τὰ ἔθιμα, γνωστὰ καὶ ἄγνωστα στὴ μελάνη, ἱσχύει ἕνας ἄγραφος λειτουργικὸς νόμος: «Ὅ,τι παλαιὸ δὲν σημαίνει καὶ τὸ πιὸ σωστὸ, ὅ,τι νεώτερο ὄχι καὶ ἀποβλητέο». (Ἀπὸ τὸν «ΕΦΗΜΕΡΙΟ») Επτά ωφέλιμες και παρήγορες σκέψεις Στον καιρό των θλίψεων θα ωφεληθείς πολύ, αν φέρνεις συχνά στο νου σου τις ακόλουθες σκέψεις, μελετώντας και αναλύοντάς τες σε βάθος και πλάτος με τον δικό σου τρόπο και λογισμό. 1. Τι ήσουνα πρίν γεννηθείς, πρίν κάν συλληφθείς στη μήτρα της μητέρας σου; Δεν είχες μήτε σώμα μήτε ψυχή μήτε αίσθηση καμιά. Δεν ήσουνα τίποτα! Και το τίποτα, το μηδέν, είναι λιγότερο κι από ένα άχυρο, ένα χορταράκι, έναν κόκκο σκόνης. Γιατί αυτά έχουν ύπαρξη, εσύ όμως πρίν από τη σύλληψή σου δεν είχες. 2. Στοχάσου την ευσπλαχνία του πανάγαθου Θεού, πού από το τίποτα σε δημιούργησε "κατ εικόνα" Του, δίνοντάς σου όχι μόνο το υπερθαύμαστο ανθρώπινο σώμα, αυτό το θαύμα των θαυμάτων, με την ποικιλία των οργάνων και των λειτουργιών και των αισθήσεων, αλλά και τη μοναδική θεοειδή ψυχή, με τον λογικό νου, τη θέληση, τη μνήμη και τις άλλες δυνάμεις. 3. Αναλογίσου μετά απ αυτό, πόση πρέπει να είναι η ευγνωμοσύνη σου σ Εκείνον, τον ύψιστο και πανάγαθο Ευεργέτη σου, από τον οποίο πήρες δωρεάν τόσα χαρίσματα, πόσο χρωστάς να Τον αγαπάς, να Τον ευχα- (συνέχεια στὴ σελίδα 12)

12 12 ΕΠΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΑΣΜΑΤΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 4 ΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 Επτά ωφέλιμες και παρήγορες σκέψεις συνέχεια επτά ωφέλιμες και παρήγορες σκέψεις Επτά ωφέλιμες και παρήγορες σκέψεις ριστείς, να τον δοξολογείς, να Τον υπηρετείς, και πόσο να προσέχεις, ώστε ποτέ να μην Του φταίξεις και να μην Τον πικράνεις. 4. Αναλογίσου τώρα την αγνωμοσύνη σου απέναντι στον Πλάστη σου, μια και έκανες ακριβώς τα αντίθετα απ αυτά που έπρεπε. Αντί να Τον αγαπάς και να Τον ευχαριστείς και να Τον υμνείς και να Τον ευαρεστείς, εσύ Τον καταφρόνησες και Τον εγκατέλειψες και Τον λύπησες, προτιμώντας τα πρόσκαιρα πράγματα και τις εφάμαρτες ηδονές. 5. Συλλογίσου πόσες τιμωρίες θα σου άξιζαν για την αχαριστία σου τούτη και πόσο δίκιο θα είχε ο Κύριος, αν σου στερούσε όλα όσα σου έδωσε, ακόμα και τη ζωή, το μεγαλύτερο δώρο Του. Αυτή η σκέψη, πιο πολύ απ όλες τις άλλες, θα σου εμπνεύσει θείο φόβο και θα σε βοηθήσει να υπομείνεις κάθε θλίψη, καθώς θα παραδεχθείς αναμφίβολα πώς υποφέρεις λιγότερο απ όσο σου πρέπει. 6. Θαύμασε την άπειρη και ανερμήνευτη αγαθότητα του Θεού μας, πού, ενώ μπορεί αυτήν ακριβώς τη στιγμή να σε τιμωρήσει βαριά και να σε θανατώσει και να σε κολάσει αιώνια, περιμένει ο πολυεύσπλαχνος τη μετάνοιά σου. Κι αν σε παιδεύει τώρα με μικρές και παροδικές θλίψεις, το κάνει για το καλό σου, σαν στοργικός Πατέρας, για να βγεις από τον κακό δρόμο της αμαρτίας και να έρθεις στον ίσιο της αρετής, ώστε τελικά, λουσμένος και καθαρισμένος στο λουτρό των λυπηρών, ν αξιωθείς την απόλαυση του παραδείσου. 7. Αποφάσισε, από δω κι εμπρός τουλάχιστον, να δαπανήσεις όλη την υπόλοιπη ζωή σου, τη ζωή που ανήκει σ Εκείνον και όχι σ εσένα, στη διακονία και στη δόξα Του. Να Τον τιμάς και να Τον ευχαριστείς ακατάπαυστα για τις ευεργεσίες Του, αλλά και ν αποδέχεσαι καρτερικά κι αγόγγυστα τις δοκιμασίες που παραχωρεί σαν φάρμακα και γιατρικά της κακίας σου. Να θυσιάσεις, τέλος, πρόθυμα, και τιμή και περιουσία και ζωή ακόμα, παρά να Τον αρνηθείς ή να παραβείς τις εντολές Του. Αυτά να σκέφτεσαι και να μελετάς, και θα δεις πόσο καρπό και πόση ωφέλεια θα σου δώσουν στον καιρό των θλίψεων. Τοῦ ἁγίου Μαξίμου Ἂν γι αὐτὸ ἔγινε γιὸς ἀνθρώπου καὶ ἄνθρωπος ὁ Θεὸς Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ Πατέρα, γιὰ νὰ κάνει δηλαδὴ θεοὺς καὶ παιδιὰ τοῦ Θεοῦ τοὺς ἀνθρώπους, ἂς πιστέψουμε πὼς θὰ φτάσουμε ἐκεῖ, πιὸ ψηλὰ ἀπ ὅλους τοὺς οὐρανούς, ὅπου τώρα εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, σὰν κεφαλὴ ὅλου τοῦ σώματος (Κόλ. 1:18), κι ἔχει γίνει γιὰ χάρη μας πρόδρομός μας (Ἑβρ. 6:20) πρὸς τὸν Πατέρα μὲ τὴ δική μας φύση. Γιατὶ στὴ σύναξη τῶν θεῶν, δηλαδὴ αὐτῶν ποὺ θὰ σωθοῦν, θὰ σταθεῖ στὴ μέση ὁ Θεὸς (Ψαλμ. 81:1), μοιράζοντας τὶς ἀμοιβὲς τῆς οὐράνιας μακαριότητας, χωρὶς νὰ ὑπάρχει καμιὰ ἀπόσταση ἀνάμεσα σ Αὐτὸν καὶ τοὺς ἄξιους. Μερικοὶ λένε πὼς ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν εἶναι ἡ ζωὴ τῶν ἀξίων στοὺς οὐρανούς. Ἄλλοι πάλι, πὼς εἶναι ἡ ὅμοια μὲ τῶν ἀγγέλων κατάσταση τῶν σῳζόμενων. Ἄλλοι, τέλος, πὼς εἶναι ἡ μορφὴ τῆς ἴδιας τῆς θεϊκῆς ὡραιότητας ἐκείνων ποὺ φόρεσαν «τὴν εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου» (Α Κορ. 15:49). Ἐγὼ πάντως νομίζω, πὼς καὶ οἱ τρεῖς αὐτὲς γνῶμες συμφωνοῦν μὲ τὴν ἀλήθεια. Γιατὶ σὲ ὅλους δίνεται ἡ μελλοντικὴ χάρη, ἀνάλογα μὲ τὴν ποιότητα καὶ τὴν ποσότητα τῆς δικαιοσύνης τους (δηλαδὴ τῆς ὑπακοῆς τους στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ). Ἀπὸ τὸ βίο τοῦ ἁγίου Ἀλυπίου Ὁ μεγάλος Ἀλύπιος, ἔχοντας τὴν καρδιὰ πυρωμένη ἀπὸ τὴν ἀγάπη στὸ Θεό, προβληματιζόταν τί νὰ κάνει στὴν παροῦσα ζωή, γιὰ νὰ κατορθώσει τὴν ὁλοκληρωτικὴ καὶ παντοτινὴ συμβίωσή του μὲ Αὐτὸν ποὺ ποθοῦσε, τὴν ὁλοκάθαρη θεωρία Ἐκείνου μὲ ὅλο του τὸ νοῦ καὶ τὴ γνήσια ἕνωση μαζί Του. Ἀποφάσισε λοιπὸν ν ἀπαρνηθεῖ τὰ πάντα καὶ νὰ φύγει, φυσικὰ μακριὰ ἀπὸ φίλους, συγγενεῖς, γνωστούς, κι ἀπὸ τὴν ἴδια του τὴ μάνα, διαλέγοντας τὸν ἀγαθὸ δρόμο τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς. Τὴν ἀπόφασή του τὴν ἐμπιστεύθηκε μόνο στὴ μητέρα του. - Μάνα, τῆς εἶπε, μὲ κυρίεψε πόθος φλογερὸς νὰ πάω κατὰ τὴν Ἀνατολή, ὅπου πολλοὶ ἔζησαν θεάρεστα καὶ μακάρια, διαλέγοντας τὸν ἡσυχαστικὸ βίο. Κατευόδωσέ με λοιπὸν σ αὐτὸν τὸ δρόμο καὶ δῶσε μου τὶς εὐχές σου σὰν φυλαχτό. Σὰν ἄκουσε ἐκείνη αὐτὰ τὰ λόγια, δὲν ἔπαθε τίποτε ἀπ ὅσα παθαίνουν οἱ γυναῖκες (συνήθως, ὅταν ἀκοῦνε παρόμοιες ἀποφάσεις τῶν παιδιῶν τους). Δὲν πρόβαλε σὰν ἐμπόδιο τὴ χηρεία της οὔτε τὴ μοναξιά της. Δὲν εἶπε πὼς εἶναι πρᾶγμα ἀσήκωτο γιὰ τὶς μανάδες νὰ χάνουν ἕνα γιὸ τόσο καλὸ οὔτε κάτι ἄλλο παρόμοιο. Δὲν προσπάθησε νὰ ματαιώσει τὴν πρόθεση τοῦ ἀγαπημένου της παιδιοῦ. Ποθοῦσε, βλέπετε, πραγματικὰ τὸ συμφέρον τοῦ γιοῦ της πιὸ πολὺ ἀπὸ τὸ δικό της. Ἀντίθετα, σήκωσε τὰ μάτια, ἅπλωσε τὰ χέρια καὶ συγκέντρωσε ὅλη της τὴ σκέψη σὲ προσευχή. Ὕστερα εἶπε: - Πήγαινε, παιδί μου. Πήγαινε ἐκεῖ ποὺ σὲ ὁδηγεῖ ἡ κλήση τοῦ (Ἁγίου) Πνεύματος. Νά, ὁ Θεός, ποὺ σ Αὐτὸν μέσα ζοῦμε καὶ σ Αὐτὸν σὲ παραδίνω, θὰ στείλει τὸν ἄγγελό Του μπροστά σου (Ἐξ. 23:20), για νὰ σὲ ὁδηγήσει ὅπου εἶναι τὸ θέλημά Του. Ἄμποτε νὰ σοῦ στείλει βοήθεια ἀπὸ τὸ ἅγιο κατοικητήριό Του καὶ νὰ σὲ προστατέψει ἀπὸ τὴν οὐράνια Σιών (Ψαλμ. 19:3). Νὰ σοῦ φορέσει σὰν θώρακα τὴ δικαιοσύνη καὶ νὰ σοῦ βάλει τὴν περικεφαλαία τῆς σωτηρίας (Ἡσ. 59:17. Ἐφ. 6:14-17). Σὰν ἥλιος τοῦ μεσημεριοῦ νὰ λάμψει ἡ ἀρετὴ στὰ ἔργα σου (πρβλ. Ψαλμ. 36:6), ποὺ χάρη σ αὐτὰ ἀγάπησες τὸ Δεσπότη περισσότερο κι ἀπὸ γονεῖς κι ἀπὸ πατρίδα. Ἦταν ἐκείνη γνήσια μάνα ἑνὸς τέτοιου γιοῦ. Καὶ γι αὐτό, βάζοντας τὴν ἀρετὴ πιὸ πάνω ἀπὸ τὴ φύση, δὲν προσπάθησε νὰ κάνει ἢ νὰ πεῖ τίποτε ἀνάξιό της. Ἔπειτα, μετὰ τὴν εὐχή, ὁ γιὸς τυλίχθηκε στὸ λαιμὸ τῆς μάνας κι ἡ μάνα ἀγκάλιασε μὲ λαχτάρα τὸ γιό, ἐνῷ βρέχονταν καὶ οἱ δυό τους μὲ θερμὰ δάκρυα. Καὶ ἀφοῦ καταφιλήθηκαν, χωρίστηκαν. Ἡ μάνα κίνησε γιὰ τὸ σπίτι, καὶ ὁ γιὸς πῆρε τὸ δρόμο ποὺ ποθοῦσε. Εἶπε ὁ ἀββᾶς Ὑπερέχιος: - Νὰ ἔχεις παντοτινὰ τὸ νοῦ σου στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, καὶ εὔκολα θὰ τὴν κληρονομήσεις. (Ἀπὸ τὸ Γεροντικό) Τὸ Διοικητικὸ Συμβούλιο τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ-Πνευματικοῦ- Πολιτιστικοῦ Ἱδρύματος «Ἅγιος Ἀθανάσιος» εὔχεται σὲ ὅλους καλὲς γιορτὲς καὶ τὸ Νέο ἔτος δημιουργικὸ καὶ εὐλογημένο