ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ"

Transcript

1 Εταιρεία Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν.) ISSN: ΕΠ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ιθεώρηση Κ αρδιοµεταβολικών ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ αραγόντωνκινδυνου ινδύνου Τεύχος 16 Μάϊος - Αύγουστος 2015 Edilys A.E.E. Τατοΐου 92, Μεταμόρφωση 14452

2

3

4 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Τεύχος 16 Μάϊος - Αύγουστος 2015 ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Διευθυντής Σύνταξης Κ. Τσιούφης Αναπληρωτές Διευθυντές Σύνταξης Ι. Κυριαζής / Σ. Λιάτης Σύμβουλοι Έκδοσης Ι. Ιωαννίδης / Ε. Χατζηαγγελάκη ΜΕΛΗ Α. Αλαβέρας Γ. Ανδρικόπουλος Χ. Δημοσθενόπουλος Ρ. Ευθυμιάδου Ε. Ζέρβας Α. Θανοπούλου Α. Κόκκινος Ν. Κομιτόπουλος Γ. Λάζαρος Α. Λαλούσης Β. Λαμπαδιάρη Λ. Λαναράς Κ. Μακρυλάκης Α. Μελιδώνης Ε. Μιχαλοπούλου Ε. Μπελιώτης Μ. Μπενρουμπή Σ. Μπούσμπουλας Ι. Οικονομίδης Σ. Παππάς Σ. Πατσιλινάκος Ν. Πατσουράκος Ε. Πολίτη Α. Ράπτης Δ. Ρίχτερ Κ. Σγούρος Ν. Τεντολούρης Π. Τσαπόγας Κ. Τσίγκος Σημείωση: Σε όλα τα δημοσιευόμενα άρθρα, οι απόψεις των συγγραφέων δεν είναι κατ ανάγκη σύμφωνες με θέσεις των μελών της Συντακτικής Επιτροπής Εκδότης Αθανάσιος Καλλιακμάνης Τατοΐου 92, Μεταμόρφωση Τηλ Fax info@edilys.gr url: Υπεύθυνος τυπογραφείου Edilys Α.Ε.Ε. Τατοΐου 92, Μεταμόρφωση Τηλ Fax info@edilys.gr url: Υπεύθυνη Διαφήμισης E. Aρφαρά Καλλιτεχνική επιμέλεια Μ. Μπουρδέκα Ιδιοκτήτης Εταιρεία Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα (Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν.) Ιακ. Δραγάτση 8, Πειραιάς (Όροφος 4 Γραφείο Δ1) Τηλ. / Fax info@empakan.gr url: Υπεύθυνη Γραμματείας Τ. Κόντου ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ε.Μ.Πα.Κ.Α.Ν. ( ) Πρόεδρος Ιωάννης Κυριαζής Αντιπρόεδρος Χαρίλαος Δημοσθενόπουλος Γενικός Γραμματέας Ερυφίλη Χατζηαγγελάκη Ταμίας Νικόλαος Πατσουράκος Μέλη Ρωξάνη Ευθυμιάδου Ιωάννης Ιωαννίδης Σταύρος Λιάτης Περιεχόμενα Από τη σύνταξη 8 Ιωάννης Α. Κυριαζής 1 Σταύρος Λιάτης 2 1. Παθολόγος με Εξειδίκευση στο Διαβήτη, Διευθυντής Ε.Σ.Υ - Παθολογική Κλινική και Ιατρείο Διαβήτη - Παχυσαρκίας, Γ.Ν. Αττικής ΚΑΤ 2. Παθολόγος - Διαβητολόγος, Επιμελητής Α ΕΣΥ, Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών & Διαβητολογικό Κέντρο, Γ.Ν.Α. «Λαϊκό» Υπέρταση σε ηλικιωμένους: Σύγχρονη αντιμετώπιση 10 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΟΥΦΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥΣΟΥΛΗΣ Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο ΓΝΑ Σε ποιούς υπάρχει αντένδειξη χορήγησης νεότερων αντιπηκτικών; Νικόλαος Γ. Πατσουράκος Καρδιολόγος-Εντατικολόγος, Επιμελητής Α, Υπεύθυνος Μονάδας Εμφραγμάτων Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά Ακτινολογική διερεύνηση πρωτοπαθούς και δευτεροπαθούς υπέρτασης (η αξία του υπερηχοτομογραφήματος, της αξονικής και της μαγνητικής τομογραφίας) Ρωξάνη Ευθυμιάδου Διευθύντρια PET/CT Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ» Δευτερογενής Πρόληψη Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων Νικόλαος Κακαλέτσης, Χρήστος Σαββόπουλος, Απόστολος Ι. Χατζητόλιος Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Π.Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ Τμήμα Καρδιαγγειακών Παθήσεων Μονάδα Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων - Stroke Unit Σύνδρομο Αποφρακτικών Απνοιών στον Ύπνο - πόσο σημαντική είναι και πώς αντιμετωπίζεται; Λυκούργος Κολιλέκας 1, Ελευθέριος Ζέρβας 1 1. Πνευμονολόγος, Επιμελητής Α, 7η Πνευμονολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «ΣΩΤΗΡΙΑ» Η θεραπεία της αρτηριακής πίεσης στο σακχαρώδη διαβήτη. Ποιά η καλύτερη θεραπευτική αγωγή; Δημήτρης Λουλάκης 1, Δρ Αντώνης Αλαβέρας 2, 1. Ειδικευόμενος Ιατρός, Γ Παθολογική Κλινική Νοσοκομείο ΕΕΣ Κοργιαλένιο-Μπενάκιο 2. Διευθυντής, Γ Παθολογική Κλινική Νοσοκομείο ΕΕΣ Κοργιαλένιο-Μπενάκιο Ενδιαφέροντα άρθρα από τη διεθνή βιβλιογραφία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Χρήστος Ι. Καπέλιος Ειδικευόμενος Παθολογίας, Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΓΝΑ «Λαϊκό» Index Copernicus Journals Master List Τα άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό «Επιθεώρηση Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου» αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του περιοδικού και δεν επιτρέπεται η ολική ή μερική αναδημοσίευσή τους χωρίς την έγγραφη άδεια του Διευθυντή Σύνταξης. Trial Evaluating Cardiovascular Outcomes with Sitagliptin (TECOS) The Improved Reduction of Outcomes: Vytorin Efficacy International Trial (IMPROVE-IT) Οδηγίες προς τους Συγγραφείς

5

6

7

8 AΠΟ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ Τεύχος 16 Μάϊος - Αύγουστος 2015 Ιωάννης Α. Κυριαζής 1, Σταύρος Λιάτης 2 1. Παθολόγος με Εξειδίκευση στο Διαβήτη, Διευθυντής Ε.Σ.Υ - Παθολογική Κλινική και Ιατρείο Διαβήτη - Παχυσαρκίας, Γ.Ν. Αττικής ΚΑΤ 2. Παθολόγος-Διαβητολόγος, Επιμελητής Α ΕΣΥ, Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών & Διαβητολογικό Κέντρο, Γ.Ν.Α. «Λαϊκό» Αγαπητοί αναγνώστες, Σε αυτό το τεύχος της Επιθεώρησης Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου ανασκοπώνται από έμπειρους ειδικούς, θέματα που άπτονται του καθημερινού κλινικού ενδιαφέροντος, στον τομέα της πρόληψης και αντιμετώπισης των νοσημάτων της καρδιάς και των αγγείων. Οι κκ. Πασχαλίδης, Λάζαρος, Βλαχόπουλος, Τσιούφης και Τουσούλης, από την Α Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο, αναλύουν τη θεραπευτική προσέγγιση της αρτηριακής υπέρτασης στην ευαίσθητη ομάδα των ηλικιωμένων ασθενών. Η γήρανση του πληθυσμού και η μεγάλη συχνότητα της αυξημένης αρτηριακής πίεσης στους ηλικιωμένους, αλλά και στους υπερήλικες, καθιστά το ζήτημα αυτό ιδιαίτερα επίκαιρο και φλέγον. Πώς διαγιγνώσκεται η υπέρταση στα άτομα αυτά; Πόσο επιθετική πρέπει να είναι η αντιμετώπισή της; Ποια φάρμακα πρέπει να χρησιμοποιούνται; Στα ερωτήματα αυτά, οι συγγραφείς δίνουν την απάντηση που υπαγορεύει η πλέον σύγχρονη βιβλιογραφία και παραθέτουν τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες. Ο κ. Νικόλαος Πατσουράκος, υπεύθυνος μονάδας εμφραγμάτων στο Τζάνειο νοσοκομείο, αναφέρεται στα νεότερα αντιπηκτικά φάρμακα, τα οποία αποτελούν πλέον καθιερωμένες θεραπείες με αρκετές ενδείξεις, όταν απαιτείται αντιπηκτική αγωγή. Τα νεότερα αυτά φάρμακα διαθέτουν σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι της κλασσικής αντιπηκτικής αγωγής με κουμαρινικά, με κυριότερο την μη αναγκαία παρακολούθηση του χρόνου προθρομβίνης και τις λιγότερες αλληλεπιδράσεις με φάρμακα αλλά και τρόφιμα. Υπάρχουν όμως περιορισμοί και προβλήματα στη χρήση των νέων φαρμάκων; Τις απαντήσεις, με βάση τις πλέον πρόσφατες μελέτες, παραθέτει ο συγγραφέας, ο οποίος είναι παράλληλα, λόγω της θέσης του, ιδιαίτερα έμπειρος στην εφαρμογή των θεραπειών αυτών στην κλινική πράξη. Η εργαστηριακή διερεύνηση του ασθενούς με υπέρταση περιλαμβάνει ορισμένες ακτινολογικές εξετάσεις. Στην καθημερινή κλινική πρακτική υπάρχει γενικώς σύγχυση σχετικά με το ποιες είναι οι εξετάσεις αυτές, πότε πρέπει να διενεργούνται και σε ποιους ασθενείς. Αποτέλεσμα είναι συνήθως η κατάχρηση του εργαστηριακού ελέγχου αλλά και -μερικές φορές- η παράλειψη σημαντικών εξετάσεων. Η κ. Ρωξάνη Ευθυμιάδου, Διευθύντρια PET/CT Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ», επιχειρεί να καλύψει το δύσκολο αυτό ζήτημα, αναφέροντας τις ενδείξεις των συγκεκριμένων εργαστηριακών ελέγχων που εμπίπτουν στο ευρύ πεδίο της Ακτινολογίας στην υπέρταση. Ποιος είναι ο βασικός έλεγχος που πρέπει να γίνεται σε ΚΑΘΕ ασθενή με υπέρταση; Ποιες εξετάσεις μπορεί να δώσουν επιπλέον πληροφορίες; Ποιος είναι ο απαιτούμενος έλεγχος επί υποψίας δευτεροπαθούς υπερτάσεως; Τι υπόσχονται οι νεότερες τεχνικές; Στα δύσκολα αυτά αλλά κρίσιμα ερωτήματα, ο αναγνώστης θα βρει εμπεριστατωμένες απαντήσεις με βάση την πρόσφατη βιβλιογραφία αλλά και τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις. Η νοσηρότητα και θνησιμότητα των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (ΑΕΕ) είναι μεγάλη και ως εκ τούτου η δευτερογενής πρόληψη με στόχο την πρόληψη υποτροπής ενός νέου ΑΕΕ μετά από παροδικό ή μόνιμο ισχαιμικό ΑΕΕ, είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας. Ο κίνδυνος υποτροπής φαίνεται ότι σχετίζεται με την ταυτόχρονη συνύπαρξη και άλλων αγγειακών νοσημάτων (στεφανιαία νόσος, περιφερική αρτηριοπάθεια, καρωτιδική νόσος), αλλά και καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου (όπως αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία, κάπνισμα) και συνεπώς η δευτερογενής πρόληψη του ΑΕΕ αποτελεί ουσιαστικά διασταυρούμενη πρόληψη και για τις άλλες καρδιαγγειακές κλινικές οντότητες, καθιστώντας καθοριστικής σημασίας την αντιμετώπιση του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου με την ιδανική ρύθμιση όλων αυτών των παραγόντων. Οι συγγραφείς, Νικόλαος Κακαλέτσης, Χρήστος Σαββόπουλος και ο Καθηγητής Απόστολος Ι. Χατζητόλιος, ανασκοπούν τη βιβλιογραφία και παραθέτουν 8

9 με ιδιαίτερη σαφήνεια όλα τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα γύρω από αυτό το θέμα. Το Σύνδρομο Αποφρακτικών Απνοιών στον Ύπνο (Obstructive Sleep Apnea, OSAS), χαρακτηρίζεται τις περισσότερες φορές από πολύπλοκους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς και πολυπαραγοντικά αίτια (παχυσαρκία, συγγενείς ή επίκτητες ανωμαλίες των δομών του σπλαχνικού κρανίου και του τραχήλου, εμμηνόπαυση, ενδοκρινολογικά νοσήματα, η ηλικία, το φύλο, ενώ το κάπνισμα και η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών επιδεινώνουν τη νόσο), με διαφορετικό κυρίαρχο παράγοντα σε κάθε ασθενή ή ομάδα ασθενών και σοβαρές επιπτώσεις που ξεκινούν από απλές διαταραχές του πάσχοντος στην καθημερινότητα [ημερήσια υπνηλία κ.λ.π], έως καρδιαγγειακά συμβάματα και θάνατο. Οι κκ. Λυκούργος Κολιλέκας και Ελευθέριος Ζέρβας, πνευμονολόγοι στην 7η Πνευμονολογική Κλινική του ΓΝΝΘΑ «ΣΩΤΗΡΙΑ», αναλύουν το θέμα εμπεριστατωμένα, μιλώντας μας και για όλες τις σύγχρονες διαγνωστικές και θεραπευτικές παρεμβάσεις. Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί πολύ συχνή συννοσηρότητα του διαβήτη, και αφορά το 20-60% αυτού του πληθυσμού. Το γεγονός ότι η συνύπαρξη του ΣΔ με υπέρταση πολλαπλασιάζει και επιταχύνει τον κίνδυνο μικροαγγειακών και μακροαγγειακών επιπλοκών, κάνει επιτακτική την ανάγκη της άριστης ρύθμισης και των δύο αυτών παραγόντων κινδύνου. Στην επίτευξη αυτού του κοινού στόχου, η χρήση των κατάλληλων φαρμάκων, όπως είναι οι AMEA και οι αποκλειστές των υποδοχέων αγγειοτενσίνης ARB, σε συνδυασμό όπου χρειάζεται με διουρητικά και ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου CCB, ασκεί καρδιοπροστατευτική και νεφροπροστατευτική δράση, βελτιώνει το μεταβολικό προφίλ των διαβητικών ασθενών, μειώνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες, προάγει τη συμμόρφωση και βοηθά σημαντικά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Οι συγγραφείς Δημήτρης Λουλάκης και Αντώνης Αλαβέρας δίνουν μέσα από ανασκόπηση της πλέον σύγχρονης βιβλιογραφίας, το στίγμα μιας ορθής θεραπευτικής προσέγγισης. 9

10 Επιθεώρηση Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου Τεύχος 16 Μάϊος - Αύγουστος 2015 Υπέρταση σε ηλικιωμένους: Σύγχρονη αντιμετώπιση ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΟΥΦΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥΣΟΥΛΗΣ Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο ΓΝΑ Επιδημιολογία Η υπέρταση είναι ένα κοινό πρόβλημα στα ηλικιωμένα άτομα (ηλικίας μεγαλύτερης από ετών), με επιπολασμό που κυμαίνεται μεταξύ 60 και 80%. 1 Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής για παράδειγμα, υπέρταση παρατηρήθηκε στο 67% των ενηλίκων ηλικίας >60 ετών, οι οποίοι συμμετείχαν σε έρευνα του Εθνικού Συστήματος Υγείας και Διατροφής (NHANES) 2 με παρόμοια ποσοστά να προκύπτουν και από μελέτες σε πληθυσμούς Ευρωπαϊκών χωρών. Οι υπερήλικες, δηλαδή, τα άτομα ηλικίας 80 ετών, εκτιμάται ότι θα είναι το ταχύτερα αυξανόμενο τμήμα του πληθυσμού για τα επόμενα 40 χρόνια. Μέχρι το 2050, περισσότερο από το ένα τέταρτο του συνόλου των ανδρών και γυναικών ηλικίας 65 ετών στο Δυτικό κόσμο θα ανήκουν στην ομάδα των υπερηλίκων. 3 Παρά την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, η παρουσία διαφόρων χρόνιων παθήσεων -με την υπέρταση να συγκαταλέγεται μεταξύ αυτών- και η λειτουργική έκπτωση αυξάνονται με την ηλικία. Ωστόσο, οι πληθυσμοί των ηλικιωμένων ατόμων είναι συχνά εξαιρετικά ετερογενείς και άτομα με την ίδια χρονολογική ηλικία διαφέρουν σημαντικά όσον αφορά τις υποκείμενες νοσηρότητες και τη λειτουργική τους ικανότητα. Ένα θέμα που σχετίζεται άμεσα με την προοδευτική αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης είναι και ο κίνδυνος εμφάνισης αρτηριακής υπέρτασης αυξανομένης της ηλικίας. Το συγκεκριμένο θέμα ήταν αντικείμενο έρευνας σε δύο υπομελέτες της επιδημιολογικής μελέτης Framingham. Στη μία από αυτές εξετάστηκε η επίπτωση της αρτηριακής υπέρτασης (που ορίστηκε ως αρτηριακή πίεση μεγαλύτερη από 140/90mmHg ή η χρήση αντιυπερτασικών φαρμάκων) κατά τη διάρκεια μιας περιόδου τεσσάρων ετών μεταξύ ατόμων που αρχικά είχαν ιδανική (μικρότερη από 120/80mmHg), φυσιολογική (120 έως 129/80 έως 84mmHg), ή οριακή (130 έως 139/85 έως 89mmHg) αρτηριακή πίεση. 4 Διαπιστώθηκε μία προοδευτική αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης υπέρτασης σε ασθενείς ηλικίας >65 ετών (16, 26, και 50% στις ομάδες της ιδανικής, κανονικής και οριακής αρτηριακής πίεσης αντίστοιχα). Παρόμοια ευρήματα παρατηρήθηκαν και σε νεότερα άτομα, αλλά τα ποσοστά της αύξησης ήταν χαμηλότερα. Στη δεύτερη σχετική μελέτη διαπιστώθηκε ότι τα άτομα ηλικίας ετών, τα οποία δεν είχαν αρτηριακή υπέρταση στην αρχική παρατήρηση, είχαν 90% διά βίου κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης σταδίου 1 (συστολική αρτηριακή πίεση και διαστολική 90-99mmHg) και 40% διά βίου κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης σταδίου 2 (αρτηριακή πίεση 160 / 100mmHg). 5 Η αρτηριακή υπέρταση στους ηλικιωμένους ασθενείς είναι μία σύνθετη καρδιαγγειακή διαταραχή που επηρεάζει τις γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες και εμφανίζεται ουσιαστικά σε όλες τις φυλές και εθνότητες. Παρά το ότι φαίνεται να υποδιαγιγνώσκεται ιδίως μεταξύ γυναικών, μειονοτήτων καθώς και ατόμων των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, είναι επίσης ξεκάθαρο επίσης ότι υποθεραπεύεται. Παρά το μεγάλο όγκο δεδομένων σε πληθυσμούς μεσηλίκων, η προγνωστική αξία της υψηλής αρτηριακής πίεσης στον ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό των ηλικιωμένων είναι ακόμη υπό διερεύνηση, όπως χωρίς ξεκάθαρη απάντηση είναι και το ερώτημα αν η υπέρταση θα πρέπει να θεραπεύεται, και αν ναι, πόσο επιθετικά. Πρέπει να τονιστεί ότι η άποψη όσο χαμηλότερα τόσο καλύτερα, αμφισβητείται ακόμη περισσότερο για την υπέρταση των ηλικιωμένων. Παθοφυσιολογία της υπέρτασης στους ηλικιωμένους Η σχετιζόμενη με την ηλικία αύξηση του επιπολασμού της αρτηριακής πίεσης οφείλεται κυρίως σε αλλαγές στη δομή και λειτουργία των αρτηριών που συνοδεύουν το γήρας. Σε αντίθεση με τους νέους υπερτασικούς ασθενείς, στους οποίους η αύξηση της αρτηριακής πίεσης καθορίζεται κυρίως από τις αυξημένες περιφερικές αγγειακές αντιστάσεις και είναι κυρίως διαστολική, στα ηλικιωμένα άτομα κατά τεκμήριο παρατηρείται μεμονωμένη συστολική αρτηριακή υπέρταση που οφείλεται κυρίως στην αρτηριακή σκληρία. Συγκεκριμένα, η ευενδοτότητα των μεγάλων αγγείων, όπως η αορτή, μειώνεται 6 και παρόλο δεν είναι πλήρως κατανοητοί οι μηχανισμοί που εμπλέκονται, φαίνεται ότι λαμβάνουν χώρα δομικές αλλαγές στο μέσο χιτώνα, όπως η αποδόμηση της ελαστίνης λόγω καταπόνησης, η εναπόθεση κολλαγόνου 7 και η ασβέστωση 8, με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της διαμέτρου του αγγείου και του πάχους του έσω-μέσου χιτώνα αυτού. 10

11 Υπέρταση σε ηλικιωμένους: Σύγχρονη αντιμετώπιση Επισημαίνεται ωστόσο ότι, η αρτηριακή σκληρία δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των δομικών αλλαγών στο αρτηριακό τοίχωμα, αλλά επάγεται επίσης από την κυκλοφορία αγγειοδραστικών μεσολαβητών του ενδοθηλίου, όπως η νορεπινεφρίνη και η ενδοθηλίνη 1. 9 Η αυξημένη αρτηριακή σκληρία αυξάνει την ταχύτητα του σφυγμικού κύματος, κάτι που ποσοτικοποιείται μέσω του δείκτη αύξησης (augmentation index). Τελικά, η μείωση της διαστολικής αρτηριακής πίεσης σε ηλικιωμένα άτομα σχετίζεται με τη μειωμένη ικανότητα της σκληρότερης αορτής και των άλλων μεγάλων αρτηριών να διαταθούν κατά την συστολή και να συσταλούν κατά τη φάση της διαστολής ώστε να αυξηθεί η διαστολική αρτηριακή πίεση. Για τον λόγο αυτό, η αύξηση της ηλικίας, ακόμη και σε νορμοτασικά άτομα, χαρακτηρίζεται από αυξημένη πίεση παλμού, δημιουργώντας μεγαλύτερο παλμικό stress στο αρτηριακό δίκτυο Συστολική και διαστολική αρτηριακή υπέρταση και πίεση παλμού Μετά την ηλικία των 70 ετών, η διαστολική υπέρταση αντιπροσωπεύει το 10% όλων των ασθενών με υπέρταση. 13 Σχετικά με τη σχέση μεταξύ διαστολικής υπέρτασης και καρδιαγγειακού κινδύνου σε ηλικιωμένα άτομα, διαστολική πίεση 90mmHg σχετίζεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο, ο οποίος είναι παρόμοιος με εκείνον της διαστολικής πίεσης<70mmhg. 13,14 Ως αποτέλεσμα, σε κάθε δεδομένο επίπεδο συστολικής αρτηριακής πίεσης, ο καρδιαγγειακός κίνδυνος αυξάνεται όσο μειώνεται η διαστολική πίεση. 15,16 Η αύξηση της συστολικής αρτηριακής πίεσης, προάγει την ανάπτυξη υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας, αυξάνοντας τις απαιτήσεις σε οξυγόνο, ενώ η μείωση της διαστολικής αρτηριακής πίεσης μειώνει τη στεφανιαία ροή. Επίσης, η αυξημένη παλμική συσταλτικότητα των αρτηριών οδηγεί σε καταπόνηση και εκφύλιση του αρτηριακού τοιχώματος, δυσλειτουργία του ενδοθηλίου, προδιαθέτει σε αθηροσκλήρωση και ευνοεί τη ρήξη της αθηρωματικής πλάκας. Κατά συνέπεια δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι η πίεση παλμού η οποία αυξάνει με την ηλικία και αποτελεί μέτρο του βαθμού της αρτηριακής σκληρίας που σχετίζεται με την ηλικία, αναδύεται ως ένας βασικός παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά συμβάματα στους ηλικιωμένους. Συγκεκριμένα, η πίεση παλμού έχει αναγνωριστεί ως ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου σε σχέση με τη συστολική, διαστολική και μέση αρτηριακή πίεση στους ηλικιωμένους, όπως προκύπτει από δεδομένα ορισμένων μελετών Ειδικές μορφές υπέρτασης στους ηλικιωμένους Α. Μεμονωμένη συστολική υπέρταση: Εμφανίζεται κυρίως σε ηλικιωμένους ασθενείς και ορίζεται ως συστολική αρτηριακή πίεση>160mmhg, με διαστολική αρτηριακή πίεση <90mmHg. Δεδομένα από τη μελέτη Framingham, έχουν δείξει ότι η συστολική πίεση αυξάνει και η διαστολική πίεση ελαττώνεται μετά την ηλικία των 60 χρόνων τόσο σε νορμοτασικούς όσο και σε υπερτασικούς που δεν λαμβάνουν θεραπεία 20 και ότι η μεμονωμένη συστολική υπέρταση αντιπροσωπεύει το 60 έως 80% της υπέρτασης στους ηλικιωμένους. 21,22 Β. Ψευδουπέρταση: Πρόκειται για το φαινόμενο της ψευδώς αυξημένης συστολικής αρτηριακής πίεσης που προκύπτει λόγω της μη συμπίεσης των σκληρών αρτηριών από την περιχειρίδα. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει πιο συχνά στους ηλικιωμένους, στους οποίους η βραχιόνιος αρτηρία είναι συνήθως πεπαχυσμένη και δύσκαμπτη εξαιτίας αρτηροσκλήρυνσης και ασβέστωσης. Η προσεκτική εκτίμηση της αρτηριακής πίεσης και η διαπίστωση ψευδουπέρτασης είναι σημαντική ώστε να αποφευχθεί η υπέρμετρη θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης. Η υποψία ψευδουπέρτασης θα πρέπει να τίθεται σε ηλικιωμένους με ανθεκτική υπέρταση, χωρίς βλάβη των οργάνων-στόχων και συμπτώματα από υπέρμετρη χορήγηση φαρμάκων. 23 Γ. Υπέρταση της λευκής μπλούζας: Αποτελεί συχνή οντότητα σε ηλικιωμένους και υπερήλικες. Η οντότητα αυτή αντανακλά τη διαπίστωση αυξημένων τιμών αρτηριακής πίεσης στο ιατρείο σε σχέση με τις μετρήσεις εκτός ιατρείου. Συστήνεται ο όρος αυτός να χρησιμοποιείται σε υπερτασικούς χωρίς θεραπεία. Η διάγνωση τίθεται με τη βοήθεια της 24ωρης περιπατητικής καταγραφής της αρτηριακής πίεσης σε ασθενείς με υψηλές τιμές αρτηριακής πίεσης ιατρείου αλλά χωρίς βλάβη οργάνων στόχων. Αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης στους ηλικιωμένους Η αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης σε όλους τους ασθενείς, ανεξαρτήτου ηλικίας ακολουθεί 2 άξονες: 1. τη μη φαρμακευτική θεραπεία με αλλαγή των υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών και 2. τη φαρμακευτική θεραπεία όπου απαιτείται. 1. Μη φαρμακευτική θεραπεία: οι αλλαγές των υγεινοδιαιτητικών συνηθειών μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι η μόνη θεραπεία που θα χρειαστεί για την πρόληψη ή ακόμα και την αντιμετώπιση ήπιων μορφών υπέρτασης σε ηλικιωμένους. 24 Η απώλεια βάρους στους υπέρβαρους, η μείωση της πρόσληψης άλατος και της κατανάλωσης αλκοόλης, η διακοπή του καπνίσματος, η μείωση του ψυχολογικού στρες και η αύξηση της σωματικής άσκησης, μπορούν να μειώσουν αποτελεσματικά την αρτηριακή πίεση σε ηλικιωμένους ασθενείς με υπέρταση. Δυστυχώς, μελέτες δείχνουν ότι συχνά δεν δίδεται η πρέπουσα σημασία στην υγεινοδιαιτητική καθοδήγηση των υπερτασικών ασθενών κατά την επίσκεψή τους στα ιατρεία υπέρτασης, ενώ ασθενείς μεγαλύτεροι των 75 ετών είναι λιγότερο πιθανό να λάβουν τέτοιες οδηγίες

12 Επιθεώρηση Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου Τεύχος 16 Μάϊος - Αύγουστος 2015 Η αποτελεσματικότητα της απώλειας σωματικού βάρους και της μειωμένης πρόσληψης άλατος στους ηλικιωμένους υπερτασικούς φάνηκε στη μελέτη TONE, όπου συμμετείχαν 975 άτομα (μεταξύ των οποίων 585 ήταν υπέρβαροι) ηλικίας 60 έως 80 ετών με αρτηριακή πίεση <145/<85mmHg και λάμβαναν θεραπεία με ένα αντιυπερτασικό φάρμακο. Η μελέτη έδειξε ότι τόσο η απώλεια βάρους όσο και η μείωση της πρόσληψης άλατος, είχαν ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση της ΑΠ ενώ ο συνδυασμός τους προσέδιδε επιπλέον όφελος. 26 Η συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλης, με τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης και τον επιπολασμό υπέρτασης είναι γραμμική. Ενώ η μέτρια κατανάλωση δεν είναι επιβλαβής, η αυξημένη πρόσληψη αυξάνει την αρτηριακή πίεση αλλά και την επίπτωση αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα σημαντικής μείωσης της αρτηριακής πίεσης με την μείωση κατανάλωσης αλκοόλης στους ηλικιωμένους. 27 Η διακοπή του καπνίσματος συνιστάται όχι μόνο για να βελτιωθεί ο καρδιαγγειακός κίνδυνος, αλλά και επειδή το κάπνισμα έχει μία οξεία υπερτασική δράση. Τέλος, η αερόβια άσκηση φαίνεται να έχει και αυτή ευεργετικό ρόλο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης στην υποομάδα των ηλικιωμένων.το εύρημα ότι η μέτριας έντασης άσκηση έχει παρόμοια επίδραση στη μείωση της αρτηριακής πίεσης με εκείνη της πιο έντονης άσκησης έχει ιδιαίτερη αξία, λόγω συχνής έκπτωσης της λειτουργικής ικανότητας των ηλικιωμένων Φαρμακευτική θεραπεία: Δεδομένα από αρκετές μελέτες σε ηλικιωμένους υπερτασικούς ασθενείς καταδεικνύουν τον ευεργετικό ρόλο της αντιυπερτασικής θεραπείας, συμπεριλαμβανομένων και ασθενών άνω των 80 ετών. Οι μελέτες αυτές έδειξαν όφελος στην ομάδα των θεραπευόμενων ασθενών όσον αφορά στη μείωση των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και των καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Παρακάτω παρατίθενται οι σημαντικότερες σχετικές μελέτες: SHEP (Systolic Hypertension in the Elderly) 29 : Συμπεριέλαβε ασθενείς μέσης ηλικίας 72 ετών με μέση αρτηριακή πίεση 170/77 mmhg. Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν σε ομάδα ενεργού φαρμάκου (χλωροθαλιδόνη mg με ενδεχόμενη προσθήκη ατενολόλης) και εικονικού φαρμάκου, με στόχο θεραπεία τη μείωση της συστολικής αρτηριακής πιέσεως τουλάχιστον κατά 20 mmhg. Σε περίοδο παρακολούθησης 4.5 ετών στην ομάδα του ενεργού φαρμάκου παρατηρήθηκε μείωση της επίπτωσης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου που ήταν και το πρωτογενές καταληκτικό σημείο κατά 36%, με αποφυγή 30 επεισοδίων ανά άτομα σε βάθος χρόνου 5 ετών (σχετικός κίνδυνος 0.64, p=0.0003). Syst-Eur 30 : Τυχαιοποίησε ασθενείς μέσης ηλικίας 70 ετών με μεμονωμένη συστολική αρτηριακή πίεση σε φάρμακο (νιτρεδιπίνη αρχικά με δυνητική προσθήκη συνδυασμού εναλαπρίλης-υδροχλωροθειαζίδης) ή εικονικό φάρμακο. Η συστολική αρτηριακή πίεση ήταν μεταξύ 160 και 219mmHg και η διαστολική <95mmHg ενώ η μέση περίοδος παρακολούθησης ήταν 2 έτη. Θεραπεία ασθενών για 5 έτη με το παραπάνω θεραπευτικό σχήμα βρέθηκε ότι προλαμβάνει 29 αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και 53 μείζονα καρδιαγγειακά συμβάματα με στατιστικά σημαντικές διαφορές σε σχέση με την ομάδα εικονικού φαρμάκου. MRC (MedicalResearchCouncil) 31 : Συμπεριέλαβε ηλικιωμένους υπερτασικούς ασθενείς (ηλικίας ετών) που τυχαιοποιήθηκαν σε τρεις ομάδες, ατενολόλη, υδροχλωροθειαζίδη με αμιλορίδη και εικονικό φάρμακο. Η συστολική αρτηριακή πίεση ήταν μεταξύ 160 και 209mmHgκαι η διαστολική 95<mmHg ενώ η μέση περίοδος παρακολούθησης ήταν 5.8 έτη. Διαπιστώθηκε ότι ο συνδυασμός υδροχλωροθειαζίδης με αμιλορίδη μείωσε σε στατιστικά σημαντικό βαθμό τον κίνδυνο εμφάνισης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, στεφανιαίων συμβαμάτων και καρδιαγγειακών συμβαμάτων συνολικά. HYVET (Hypertension in the Very Elderly Trial) 32 : Κομβική μελέτη στην οποία συμπεριλήφθηκαν ασθενείς οι οποίοι ήταν τουλάχιστον 80 ετών (μέση ηλικία 84 έτη) και είχαν συστολική αρτηριακή πίεση τουλάχιστον 160 mmhg (μέση 173/91 mmhg) τυχαιοποιήθηκαν σε εικονικό φάρμακο ή στο θειαζιδικό διουρητικό ινδαπαμίδη. Περινδοπρίλη ή εικονικό φάρμακο προστέθηκε στους ασθενείς που δεν πέτυχαν τον προκαθορισμένο στόχο αρτηριακής πίεσης (150/80mmHg). Στη μελέτη παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική μείωση της συνολικής θνητότητας (p=0.02) και της εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας (P<0.001). Η εμφάνιση αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και η θνητότητα εξ αυτών, καθώς και η θνητότητα από καρδιαγγειακά αίτια ήταν στα όρια της στατιστικής σημαντικότητας. Μηνύματα από τις παραπάνω μελέτες και τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες. Το αρχικό αντιυπερτασικό φάρμακο θα πρέπει να ξεκινά στη χαμηλότερη δόση, η οποία σταδιακά πρέπει να αυξάνεται αναλόγως της ανταπόκρισης της αρτηριακής πίεσης έως τη μέγιστη ανεκτή δοσολογία. Επί μη αποτελεσματικής ρύθμισης με τη μέγιστη δόση, θα πρέπει να προστίθεται ένα δεύτερο φάρμακο άλλης κατηγορίας με την προϋπόθεση ότι το αρχικό φάρμακο είναι καλά ανεκτό. Εάν υπάρξουν ανεπιθύμητες ενέργειες ή δεν υπάρξει θεραπευτική ανταπόκριση, θα πρέπει να επιλεγεί φάρμακο άλλης κατηγορίας. Εάν δεν έχει επιλεγεί διουρητικό ως το αρχικό φάρμακο τότε συνήθως ενδείκνυται ως δεύτερο φάρμακο. Επί μη ικανοποιητικού ελέγχου της αρτηριακής πίεσης με τη μέγιστη δόση των δύο -διαφορετικής κατηγορίας- χορηγούμενων 12

13 Υπέρταση σε ηλικιωμένους: Σύγχρονη αντιμετώπιση φαρμάκων, ένα τρίτο φάρμακο άλλης κατηγορίας θα πρέπει να προστεθεί. Όταν η αρτηριακή πίεση υπερβαίνει κατά 20/10 mmhg για τη συστολική και διαστολική αντίστοιχα, η θεραπεία θα πρέπει να ξεκινά με δύο αντιυπερτασικά φάρμακα. Ωστόσο, όπως σε κάθε περίπτωση η θεραπεία θα πρέπει να εξατομικεύεται και στους ηλικιωμένους. 33 Στην Εικόνα 1 παρατίθεται ο προτεινόμενος αλγόριθμος στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2011 από τη NICE (National Institute for Health and Care Excellence) για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση των υπερτασικών ασθενών ηλικίας >55 ετών. Εικόνα 1. Προτεινόμενος αλγόριθμος φαρμακευτικής αντιμετώπισης υπερτασικών ασθενών ηλικίας >55ετών από τη NICE Στόχοι της φαρμακευτικής θεραπείας Σε ηλικιωμένους υπερτασικούς (<80 ετών), με συστολική αρτηριακή πίεση 160mmHg, προτείνεται μείωση της ΣΑΠ σε τιμές μεταξύ 140 και 150mmHg. Σε ηλικιωμένους ασθενείς <80 ετών, σε καλή φυσική κατάσταση, τιμές ΣΑΠ <140mmHg μπορούν να συσταθούν, ενώ στους εύθραυστους ηλικιωμένους, ο στόχος της συστολικής αρτηριακής πίεσης θα πρέπει να εξατομικεύεται. Σε υπερτασικούς άνω των 80 ετών και αρχική συστολική αρτηριακή πίεση 160mmHg, συνιστάται μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης σε τιμές μεταξύ 140 και 150mmHg υπό την προϋπόθεση ότι οι θεραπευόμενοι είναι σε καλή σωματική και διανοητική κατάσταση. Επιλογή των αντιυπερτασικών φαρμάκων Μεγάλες μεταναλύσεις αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχουν κλινικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων αντιυπερτασικών κατηγοριών. 34,35 Συνεπώς, τα διουρητικά (περιλαμβάνονται οι θειαζίδες, χλωρθαλιδόνη και ινδαπαμίδη), οι β-αποκλειστές, οι ανταγωνιστές ασβεστίου, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης και οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτασίνης είναι όλα κατάλληλα φάρμακα για την έναρξη και τη διατήρηση της αντιυπερτασικής θεραπείας, είτε ως μονοθεραπεία ή είτε σε συνδυασμό. Επιπλεγμένη Υπέρταση Σε αντίθεση με την ανεπίπλεκτη υπέρταση όπου η επιλογή του αρχικού αντιυπερτασικού φαρμάκου είναι ελεύθερη, στην επιπλεγμένη συνιστώνται συγκεκριμένες κατηγορίες φαρμάκων ανάλογα με την υποκείμενη συνοσηρότητα όπως περιγράφεται παρακάτω. Σε ηλικιωμένους υπερτασικούς ασθενείς με στεφανιαία νόσο (σταθερή στηθάγχη ή ιστορικόεμφράγματος, η αρχική επιλογή είναι οι β-αποκλειστές. 36 Ένας μακράς δράσης ανταγωνιστής ασβεστίου θα πρέπει να προστεθεί επί μη ελέγχου της υπέρτασης ή επί εμμονής της στηθάγχης. Ένας αναστολέας του μετατρεπτικού ενζύμου μπορεί επίσης να χορηγηθεί, ιδίως επί συστολικής δυσλειτουργίας της αριστερής κοιλίας. 37 Στα οξέα στεφανιαία σύνδρομα, η υπέρταση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με χορήγηση β αποκλειστών και αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου, με προσθήκη και άλλων φαρμάκων εάν χρειάζεται για τον έλεγχο της αρτηριακής πιέσεως. Η βεραπαμίλη και η διλτιαζέμη θα πρέπει να αποφεύγονται επί σημαντικής συστολικής δυσλειτουργίας και σε διαταραχές του ερεθισματαγωγού συστήματος. Ηλικιωμένοι υπερτασικοί με συστολική καρδιακή ανεπάρκεια θα πρέπει να λαμβάνουν διουρητικό, β-αποκλειστή, αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου (ή αναστολέας των υποδοχέων της αγγειοτασίνης επί δυσανεξίας) και έναν ανταγωνιστή της αλδοστερόνηςεπί απουσίας υπερκαλιαιμίας ή σημαντικής νεφρικής νόσου. 38 Σε ασθενείς με υπέρταση και υπερτροφία της αριστερής κοιλίας οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου φαίνεται να υπερτερούν στην υποστροφή της υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας 39 και για το λόγο αυτό θα πρέπει προτιμούνται. Σε υπερτασικούς ασθενείς με ανεύρυσμα ανιούσης αορτής, η ανάγκη επιθετικής αντιμετώπισης της αρτηριακής πίεσης έως τα χαμηλότερα ανεκτά επίπεδα είναι επιτακτική. Η θεραπεία θα πρέπει να περιλαμβάνει β-αποκλειστή και έναν αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου. 40 Συμπεράσματα Ο πληθυσμός των ηλικιωμένων ολοένα αυξάνει με την παράταση του προσδόκιμου επιβίωσης στις αναπτυγμένες χώρες. Λαμβάνοντας υπόψη τη θετική συσχέτιση του επιπολασμού της αρτηριακής υπέρτασης με την ηλικία, εύκολα γίνεται αντιληπτή η σημασία της καλύτερης κατανόησης, πρόληψης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης της παθολογικής αυτής οντότητας σε αυτόν τον πολύ ιδιαίτερο και ευαίσθητο πληθυσμό ασθενών. Η μεγάλη ετερογένεια του πληθυσμού των ηλικιωμένων κάνει επιτακτική την ανάγκη διαχωρισμού τους όχι μόνο βάσει της χρονολογικής αλλά και βάσει της βιολογικής τους ηλικίας. Καθώς το δόγμα του όσο 13

14 Επιθεώρηση Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου Τεύχος 16 Μάϊος - Αύγουστος 2015 χαμηλότερα τόσο καλύτερα φαίνεται να μην ισχύει στην περίπτωση της αρτηριακής υπέρτασης στους ηλικιωμένους ασθενείς, προβάλει για άλλη μια φορά η ανάγκη της εξατομικευμένης αντιμετώπισης της αρτηριακής υπέρτασης. Η θεραπευτική προσέγγιση με στόχο τον ασθενή και όχι τη νόσο κερδίζει έδαφος και φαίνεται να είναι μονόδρομος όσον αφορά την αντιμετώπιση της υπέρτασης στους ηλικιωμένους. Βιβλιογραφία 1. Aronow WS, Fleg JL, Pepine CJ, et al. ACCF/AHA 2011 expert consensus document on hypertension in the elderly: a report of the American College of Cardiology Foundation Task Force on Clinical Expert Consensus Documents. Circulation. 2011; 123: Ostchega Y, Dillon CF, Hughes JP, Carroll M, Yoon S.Trends in hypertension prevalence, awareness, treatment, and control in older U.S. adults: data from the National Health and Nutrition Examination Survey 1988 to J Am Geriatr Soc. 2007;55: US Bureau of the Census. The Older Population in the United States: Washington, DC. 4. Vasan RS, Larson MG, Leip EP, Kannel WB, Levy D. Assessment of frequency of progression to hypertension in non-hypertensive participants in the Framingham Heart Study: a cohort study. Lancet. 2001;358: Vasan RS, Beiser A, Seshadri S, et al. Residual lifetime risk for developing hypertension in middle-aged women and men: The Framingham Heart Study. JAMA. 2002;287: O Rourke MF, Hashimoto J. Mechanical factors in arterial aging: a clinical perspective. J Am CollCardiol 2007;50: Nichols WW, O Rourke MF. McDonald s Blood Flow in Arteries: Theoretical, Experimental and Clinical Principles. 5th ed. London, UK: Arnold; Dao HH, Essalihi R, Bouvet C, et al. Evolution and modulation of age-related medial elastocalcinosis: impact on large artery stiffness and isolated systolic hypertension. Cardiovasc Res. 2005;66: McEniery CM, Qasem A, Schmitt M, et al. Endothelin-1 regulates arterialpulsewavevelocityinvivo.j Am CollCardiol. 2003;42: Domanski MJ, Davis BR, Pfeffer MA, et al. Isolated systolic hypertension: prognostic information provided by pulse pressure. Hypertension. 1999;34: Millar JA, Lever AF. Implications of pulse pressure as a predictor of cardiac risk in patients with hypertension. Hypertension 2000;36: Glynn RJ, Chae CU, Guralnik JM, et al. Pulse pressure and mortality in older people. Arch Intern Med. 2000;160: Franklin SS, Gustin W, Wong ND, et al. Hemodynamic patterns of age-related changes in blood pressure: the Framingham Heart Study. Circulation. 1997;96: Staessen JA, Gasowski J, Wang JG, et al. Risks of untreated and treated isolated systolic hypertension in the elderly: metaanalysis of outcome trials. Lancet. 2000;355: Franklin SS, Khan SA, Wong ND, et al. Is pulse pressure useful in predicting risk for coronary heart disease? The Framingham Heart Study. Circulation. 1999;100: Franklin SS. Hypertension in older people: part 1. J ClinHyperten. (Greenwich) 2006;8: Blacher J, Staessen JA, Girerd X, et al. Pulse pressure not mean pressure determines cardiovascular risk in older hypertensive patients. Arch Intern Med. 2000;160: Franklin SS, Larson MG, Khan SA, et al. Does the relation of blood pressure to coronary heart disease risk change with aging? The Framingham Heart Study. Circulation. 2001;103: Franklin SS, Lopez VA, Wong ND, et al. Single versus combined blood pressure components and risk for cardiovascular disease: the Framingham Heart Study. Circulation. 2009;119: Franklin SS, Gustin W 4th, Wong ND, et al. Hemodynamic patterns of age-related changes in blood pressure. The Framingham Heart Study. Circulation. 1997;96: Franklin SS, Jacobs MJ, Wong ND, L Italien GJ, Lapuerta P Predominance of isolated systolic hypertension among middle-aged and elderly US hypertensives: analysis based on National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) III. Hypertension. 2001;37: Kannel WB. Blood pressure as a cardiovascular risk factor: prevention and treatment. JAMA. 1996;275: Gregory S, Bakir S, Oparil S. Failure of antihypertensive treatment in the population. In: Mancia G, Chalmers J, Julius S, et al, editors. ManualofHypertension. NewYork, NY: ChurchillLivingston;2002: Whelton PK, He J, Appel LJ, et al. Primary prevention of hypertension: clinical and public health advisory from the National High Blood Pressure Education Program. JAMA. 2002;288: Mellen PB, Palla SL, Goff DC Jr., et al. Prevalence of nutrition and exercise counseling for patients with hypertension: United States, 1999 to J Gen Intern Med. 2004;19: Whelton PK, Appel LJ, Espeland MA, et al. Sodium reduction and weight loss in the treatment of hypertension in older persons: a randomized controlled Trial Of Nonpharmacologic interventions in the Elderly (TONE) TONE Collaborative Research Group. JAMA. 1998;279: Cushman WC, Cutler JA, Hanna E, et al. Prevention and Treatment of Hypertension Study (PATHS): effects of an alcohol treatment program on blood pressure. Arch Intern Med. 1998;158: Dengel DR, Galecki AT, Hagberg JM, et al. The independent and combined effects of weight loss and aerobic exercise on blood pressure and oral glucose tolerance in older men. Am J Hypertens. 1998;11: SHEP Cooperative Research Group. Prevention of stroke by antihypertensive drug treatment in older persons with isolated systolic hypertension: final results of the Systolic Hypertension in the Elderly Program (SHEP). JAMA. 1991;265: Staessen JA, Fagard R, Thijs L, et al. Randomised double-blind comparison of placebo and active treatment for older patients with isolated systolic hypertension: the Systolic Hypertension in Europe (Syst-Eur) Trial Investigators. Lancet. 1997;350: Medical Research Council trial of treatment of hypertension in olderbadults: principal results MRC Working Party. BMJ. 1992;304: Beckett NS, Peters R, Fletcher AE, et al. (HYVET Study Group). Treatment of hypertension in patients 80 years of age or older.n 14

15 Υπέρταση σε ηλικιωμένους: Σύγχρονη αντιμετώπιση Engl J Med. 2008;358: Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, et al. The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure: the JNC 7 report. JAMA. 2003;289: Law MR, Morris JK, Wald NJ. Use of blood pressure lowering drugs in the prevention of cardiovascular disease: meta-analysis of 147 randomised trials in the context of expectations from prospective epidemiological studies. BMJ. 2009;338:b Blood Pressure Lowering Treatment Trialists Collaboration. Effects of different blood pressure-lowering regimens on major cardiovascular events in individuals with and without diabetes mellitus: results of prospectively designed overviews of randomized trials. Arch Intern Med. 2005;165: Fraker TD Jr., Fihn SD, Gibbons RJ, et al chronic angina focused update of the ACC/AHA 2002 guidelines for the management of patients with chronic stable angina: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines Writing Group to Develop the Focused Update of the 2002 Guidelines for the Management of Patients With Chronic Stable Angina. J Am CollCardiol. 2007;50: Fox KM. Efficacy of perindopril in reduction of cardiovascular events among patients with stable coronary artery disease: randomised, double-blind, placebo-controlled, multicentre trial (the EUROPA study). Lancet. 2003;362: Pitt B, Remme W, Zannad F, et al. Eplerenone, a selective aldosterone blocker, in patients with left ventricular dysfunction after myocardial infarction. N Engl J Med 2003;348: Dahlof B, Pennert K, Hansson L. Reversal of left ventricular hypertrophy in hypertensive patients: a meta-analysis of 109 treatment studies. Am J Hypertens. 1992;5: Lu H, Rateri DL, Cassis LA, et al. The role of the renin-angiotensin system in aortic aneurysmal diseases. CurrHypertens Rep. 2008;10:

16 Επιθεώρηση Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου Τεύχος 16 Μάϊος - Αύγουστος 2015 Σε ποιούς υπάρχει αντένδειξη χορήγησης νεότερων αντιπηκτικών; Νικόλαος Γ. Πατσουράκος Καρδιολόγος-Εντατικολόγος, Επιμελητής Α, Υπεύθυνος Μονάδας Εμφραγμάτων Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά Η δαμπιγκατράνη, η ριβαροξαμπάνη και η απιξαμπάνη είναι τα τρία νέα, από του στόματος, αντιπηκτικά, με διαφορετικό τρόπο δράσης από εκείνον της βαρφαρίνης. Η λήψη κλινικών αποφάσεων για το είδος της αντιπηκτικής αγωγής καθοδηγείται από τα προσδοκώμενα οφέλη, τους κινδύνους, το κόστος και τις προτιμήσεις του ασθενούς. Τα νεότερα φάρμακα αποτελούν μια μεγάλη πρόοδο στην αντιπηκτική αγωγή. Τα εγκεφαλικά επεισόδια που οφείλονται στην κολπική μαρμαρυγή τείνουν να είναι ιδιαίτερα βαριά, με αυξημένη πιθανότητα θανάτου (20%) και αναπηρίας (60%). Πολλά από τα εγκεφαλικά επεισόδια που οφείλονται στην κολπική μαρμαρυγή, θα μπορούσαν να αποφευχθούν, με την κατάλληλη αντιπηκτική αγωγή. Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί την πιο συχνή αρρυθμία. Η εμφάνισή της εξαρτάται από την ηλικία και υπολογίζεται ότι περίπου 9% των ατόμων, άνω των 80 ετών, έχει κολπική μαρμαρυγή. Η κύρια επίπτωση της αρρυθμίας αυτής είναι η αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, διότι στην αρρυθμία αυτή δεν λειτουργεί συντονισμένα η καρδιά, με αποτέλεσμα τη λίμναση του αίματος και τη δημιουργία ενός θρόμβου ενδοκαρδιακά. Ο θρόμβος κάποια στιγμή μπορεί να μετακινηθεί και να αποφράξει μία αρτηρία του εγκεφάλου. Αυτή η δυσμενής εξέλιξη είναι πιο σπάνια σε νέα άτομα με κολπική μαρμαρυγή, όμως είναι συχνή όσο περνά η ηλικία και όταν συνυπάρχουν άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιακή ανεπάρκεια, η υπέρταση και η στεφανιαία νόσος. Η καθιερωμένη αντιπηκτική θεραπεία, για την πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, τα τελευταία 50 χρόνια, είναι οι ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ. Η βαρφαρίνη που είναι ο κύριος εκπρόσωπός τους είναι ένα παλιό, καθιερωμένο, αποτελεσματικό, ασφαλές και φθηνό φάρμακο. Στα πλεονεκτήματά της θα συμπεριλαμβάνονταν η καλή ανοχή, κυρίως από το γαστρεντερικό, η προστασία από έμφραγμα μυοκαρδίου, η ασφαλής χορήγηση σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια, η εξατομίκευση της δόσης, η λήψη μια φορά την ημέρα, η ασφάλεια από τυχόν παράλειψη μιας δόσης ή από κατά λάθος λήψη διπλής δόσης την ίδια μέρα και βέβαια η ύπαρξη αντιδότου σε περίπτωση σοβαρής αιμορραγίας. Η χρήση της ωστόσο, προϋποθέτει τακτικό, κάθε ημέρες αιματολογικό έλεγχο -το γνωστό INR-, και προσοχή στις διατροφικές συνήθειες. Οι πλούσιες σε βιταμίνη Κ τροφές που ανταγωνίζονται την αντιπηκτική δράση των ανταγωνιστών της βιταμίνης Κ, εφόσον περιλαμβάνονται στο διαιτολόγιο των ασθενών, πρέπει να είναι σε συγκεκριμένες ποσότητες και να καταναλώνονται με κανονικό ρυθμό και όχι περιστασιακά. Τα προβλήματα αυτά ήρθαν να λύσουν τα νέα αντιπηκτικά. Η αξία αυτών των νέων φαρμάκων στην ΚΜ εκτιμήθηκε σε τρεις μεγάλες τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες (RE-LY, ROCKET-AF, ARISTOTLE) όπου συγκρίθηκαν με τη βαρφαρίνη. Οι γνώσεις μας για αυτά τα νέα φάρμακα βασίζονται κυρίως στις παραπάνω πολυκεντρικές μελέτες, μία και μοναδική για κάθε φάρμακο, που έγιναν με την οικονομική υποστήριξη των φαρμακοβιομηχανιών που τα παράγουν. Τα νέα φάρμακα είναι ιδανικά για ασθενείς στους οποίους έχει αποδειχθεί δύσκολη, ή ακατόρθωτη, η καλή ρύθμιση του INR με την κλασική αγωγή, για ασθενείς που δεν έχουν πρόσβαση σε εργαστήριο, όπως οι κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών, και για ασθενείς που με την κλασική αγωγή είχαν αιμορραγία. Ασθενείς με άριστη ρύθμιση του INR με την κλασική αγωγή ενδεχομένως να έχουν μικρότερο όφελος από την αλλαγή της θεραπείας τους στα νέα φάρμακα. Υπάρχουν όμως και αρκετά μειονεκτήματα. Δυστυχώς η χρήση τους δεν έχει μελετηθεί σε ασθενείς που βρί- 16

17 Σε ποιούς υπάρχει αντένδειξη χορήγησης νεότερων αντιπηκτικών; σκονται στην οξεία φάση. Συγκεκριμένα και οι τρεις μελέτες απέκλεισαν τους ασθενείς που είχαν υποστεί πρόσφατο εγκεφαλικό επεισόδιο. Συγκεκριμένα, οι μελέτες RE-LY και ROCKET-AF απέκλεισαν τους ασθενείς που υπέστησαν επεισόδιο τις τελευταίες 2 εβδομάδες ενώ δεν συμπεριέλαβαν ασθενείς που είχαν σοβαρό επεισόδιο τους τελευταίους έξι και τρεις μήνες αντίστοιχα. Η μελέτη ΑRISTOTLE απέκλεισε μόνο τους ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο την τελευταία εβδομάδα ενώ και οι τρεις μελέτες παρακολούθησαν τους ασθενείς για ένα χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από 4 έτη. Το σταθερό αντιπηκτικό αποτέλεσμα βασίζεται στη σταθερή λήψη των δισκίων χωρίς παράλειψη δόσεων. Τα νέα αυτά φάρμακα δεν έχουν ακόμα αντίδοτο σε περίπτωση αιμορραγίας, αν και η δράση τους παρέρχεται γρήγορα με τη διακοπή τους. Επίσης, τα νέα φάρμακα έχουν δοκιμαστεί ανεπιτυχώς, και η χρήση τους δεν επιτρέπεται σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή και βαλβιδοπάθεια ή μηχανική βαλβίδα, ενώ ίσως το κύριο μειονέκτημά τους είναι το υψηλό κόστος. Ασαφής είναι και η χρήση τους στους ασθενείς με στεφανιαία νόσο οι οποίοι λαμβάνουν αντιαιμοπεταλιακά για τους οποίους δεν υπάρχουν οδηγίες -guidelines- και η χρήση τους υποστηρίζεται από συμφωνία ειδικών-consensus. Πολλές φορές είναι αρκετά δύσκολη η τελική επιλογή, ωστόσο για τους ασθενείς υψηλού αιμορραγικού κινδύνου (HAS BLED score >2) θα πρέπει να αποφεύγονται. Tα νέα αντιπηκτικά φάρμακα εμφανίζουν αλληλεπιδράσεις και με άλλες ομάδες φαρμάκων. Το dabigatran μεταβολίζεται στο CYP3A4 και δεν έχει αλληλεπιδράσεις με πολλά φάρμακα. Φάρμακα όπως η βεραπαμίλη, η κλαριθρομυκίνη, η ριφαμπικίνη και η κινιδίνη αναστέλλουν μια πρωτεΐνη μεταφορέα την p-glycoprotein (p-gp) που δρα ώστε να μειώνει την απορρόφηση από το πεπτικό και να αυξάνει την αποβολή από τους νεφρούς διαφόρων φαρμάκων. Το dabigatran και το rivaroxaban είναι φάρμακα-υπόστρωματα για την πρωτεΐνη αυτή και επομένως τα επίπεδά τους επηρεάζονται από τα φάρμακα αυτά. Για την κινιδίνη μάλιστα το φύλο οδηγιών του φαρμάκου συνιστά να μην συγχορηγείται με dabigatran. Το rivaroxaban μεταβολίζεται μερικά στο CYP 3A4 και στο φύλο οδηγιών του φαρμάκου αναφέρεται ότι τα φάρμακα κετοκοναζόλη, ριτοναβίρη, κλαριθρομυκίνη, ερυθρομυκίνη και ριφαμπικίνη επηρεάζουν τον μεταβολισμό του φαρμάκου. Τέλος, προσοχή ιδιαίτερη πρέπει να επιδεικνύουν οι θεράποντες ιατροί σε ασθενείς που πάσχουν από επιληψία ή κατάθλιψη και λαμβάνουν καρβαμαζεπίνη και σιταλοπράμη γιατί επηρεάζουν τα επίπεδα του rivaroxaban και dabigatran. Καταλήγοντας, τα νεότερα αντιπηκτικά αποτελούν σημαντική πρόοδο στον τομέα της θεραπευτικής, καθώς αυξάνουν τις επιλογές μας στην πρόληψη θρομβοεμβολικών επεισοδίων σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Τα νεότερα αντιπηκτικά δεν παρουσιάζουν τους εγγενείς περιορισμούς των κουμαρινικών αντιπηκτικών και φαίνεται να υπερτερούν έναντι των κουμαρινικών σε αρκετά κλινικές καταστάσεις. Σε κάθε όμως περίπτωση, η σωστή εξατομίκευση και η αξιολόγηση των ιδιαιτεροτήτων, του θρομβωτικού και του αιμορραγικού κινδύνου κάθε ασθενούς, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στη σωστή επιλογή της βέλτιστης αντιπηκτικής θεραπείας. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι ασθενείς με αιμορραγική διάθεση, θρομβοπενία, πρόσφατη εγκεφαλική αιμορραγία, εγκεφαλικό ανεύρυσμα, ενεργό γαστροδωδεκαδακτυλικό έλκος, σοβαρή νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια, και βαριά αρρύθμιστη υπέρταση. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στους ασθενείς με στεφανιαία νόσο διότι λαμβάνουν ήδη αντιαιμοπεταλικά φάρμακα, οπότε ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι πολλαπλάσιος. Βιβλιογραφία 1. Kalabalik J, Rattinger GB, Sullivan et all. Use of Non-Vitamin K Antagonist Oral Anticoagulants in Special Patient Populations with Nonvalvular Atrial Fibrillation: A Review of the Literature and Application to Clinical Practice. Drugs May Γιάννης Γουδέβενος, Αθανάσιος Πιπιλής, Πάνος Βάρδας. Νέα από του στόματος αντιπηκτικά στην κολπική μαρμαρυγή: Αποζημιώνεται το κόστος από το όφελος; HJC 2011, 52: New oral anticoagulants in AF: What to do in clinical practice. MAR 27, Heneghan C, Ward A, et al. Self Monitoring of oral anticoagulation: systemic review and meta-analysis of individual patient data. Lancet 2012 Mar 24;379(9821): Νέα αντιπηκτικά στην κολπική μαρμαρυγή. Πρόοδος ή επικίνδυνη σπατάλη; 6. Νεότερα από του Στόματος Χορηγούμενα Αντιπηκτικά Φάρμακα: θα Εκτοπίσουν τις Ηπαρίνες και τη Βαρφαρίνη από το Προσκήνιο; Σταυρούλα Τσιάρα, Κωνσταντίνος Παππάς, Δημήτριος Μπούτσης, Μike Laffan HJC 17

18 Επιθεώρηση Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου Τεύχος 16 Μάϊος - Αύγουστος 2015 Ακτινολογική διερεύνηση πρωτοπαθούς και δευτεροπαθούς υπέρτασης (η αξία του υπερηχοτομογραφήματος, της αξονικής και της μαγνητικής τομογραφίας) Ρωξάνη Ευθυμιάδου Διευθύντρια PET/CT Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ» Η διαγνωστική προσέγγιση του υπερτασικού ασθενούς περιλαμβάνει, εκτός από το ιατρικό ιστορικό και την κλινική εξέταση, και μία σειρά από εργαστηριακές εξετάσεις είτε σε βάση ρουτίνας είτε προαιρετικά. Έχει αποδειχθεί ότι η ανεύρεση του αιτίου της δευτεροπαθούς υπέρτασης συσχετίζεται με σοβαρή πιθανότητα ριζικής θεραπείας. Εξάλλου, η ανίχνευση βλαβών σε όργανα στόχους, όπως οι νεφροί, παρέχει τη δυνατότητα εντατικής θεραπείας. Τέλος, με ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις, είναι επιτρεπτός ο υπολογισμός γενικότερα του καρδιαγγειακού κινδύνου. Στις συνήθεις εργαστηριακές εξετάσεις που προορίζονται για όλους τους υπερτασικούς ασθενείς, περιλαμβάνονται η ανάλυση ούρων, η γενική αίματος, η μέτρηση ουρίας και κρεατινίνης, ηλεκτρολυτών και γλυκόζης, καθώς και των λιπιδίων, ενώ στον έλεγχο ρουτίνας των ασθενών αυτών συμπεριλαμβάνεται το ηλεκτροκαρδιογράφημα και η ακτινογραφία θώρακος. Η ενδελεχής μελέτη της ακτινογραφίας θώρακος μπορεί να αναδείξει ευρήματα που δύναται να συσχετίζονται αιτιολογικά με την υπέρταση, όπως για παράδειγμα να αναδειχθεί η χαρακτηριστική απεικόνιση οδοντώσεων στα κάτω περιγράμματα των πλευρικών τόξων σε περιπτώσεις ισθμικής στένωσης της αορτής. Εξάλλου, στην ακτινογραφία θώρακος, μπορεί να εκτιμηθεί το μέγεθος της καρδιαγγειακής σκιάς και να τεθεί η ανάγκη περαιτέρω εργαστηριακής προσέγγισης και ειδικότερα υπερηχοτομογραφικού ελέγχου της καρδιάς. Στις προαιρετικές εξετάσεις του υπερτασικού ασθενούς περιλαμβάνονται η μέτρηση για μικρολευκωματινουρία, η 24ωρη απέκκριση λευκώματος, η μέτρηση ασβεστίου ορού, ουρικού οξέος και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, η TSH, η PTH και η μέτρηση δραστηριότητας ρενίνης πλάσματος / νάτριο ούρων. Στον προαιρετικό γενικότερο έλεγχο των υπερτασικών ασθενών, περιλαμβάνεται η 24ωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης, το υπερηχογράφημα καρδιάς, το υπερηχογράφημα νεφρών, η μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη πίεσης και το υπερηχογράφημα των καρωτίδων. Ως μέθοδος απλή, επαναλήψιμη και στερούμενη ακτινικής επιβάρυνσης, το υπερηχοτομογράφημα είναι ιδανικός τρόπος μελέτης των νεφρών, καθώς αναδεικνύει με σαφήνεια το μέγεθος, το περίγραμμα και τη φυσιολογική ή μη ηχογένεια του φλοιού και της μυελώδους μοίρας. Δύναται να αναδειχθούν εντομές στο περίγραμμα των νεφρών, αλλοιώσεις πυελονεφριτικού τύπου στο παρέγχυμά τους, λιθιάσεις ή διατάσεις των καλυκοπυελικών συστημάτων. Επιπροσθέτως, το υπερηχοτομογράφημα (triplex) των νεφρικών αρτηριών δύναται να αναδείξει στενώσεις ή κομβολογιοειδείς αλλοιώσεις που να συσχετίζονται αιτιολογικά με την υπέρταση. Η ανεύρεση του αιτίου της δευτεροπαθούς υπέρτασης μπορεί να οδηγήσει σε ριζική θεραπεία, ως εκ τούτου είναι ιδιαίτερα σημαντική η διερεύνηση προς τη σωστή κατεύθυνση. Η υποψία δευτεροπαθούς υπέρτασης θα τεθεί κυρίως σε αιφνίδια έναρξη υπερτάσεως σε άτομα σχετικά νεαρής ηλικίας, σε περιπτώσεις που υπάρχει ιστορικό νεφρικής νόσου, στην περίπτωση που είναι παθολογικές οι εξετάσεις της νεφρικής λειτουργίας, σε ασθενείς με όψη Cushing, σε άτομα με περιφερική αγγειακή νόσο ή όταν ο έλεγχος της υπέρτασης παραμένει φτωχός, παρά τη λήψη συνδυασμού τριών φαρμάκων (ανθεκτική υπέρταση). Τα αίτια δευτεροπαθούς υπέρτασης δύναται να είναι νεφρικά, όπως σε νεφρική παρεγχυματική νόσο (σπειραματονεφρίτιδα, χρόνια νεφρίτιδα, διαβητική νεφροπάθεια, πολυκυστική νόσος), σε νεφρική αγγειακή νόσο, σε μεταμόσχευση νεφρού ή σε όγκους που παράγουν ρενίνη, ή να είναι ενδοκρινολογικά, όπως σε παθήσεις των επινεφριδίων, σε υπερπαραθυρεοειδισμό, σε υπέρ- ή υποθυρεοειδισμό και ακρομεγαλία. Τα αίτια δύνανται επίσης να είναι, νευρολογικά, όπως σε ενδοκράνια υπέρταση, τετραπληγία, μετεγχειρητική υπέρταση, σύνδρομο Guillain Barre, καρδιολογικής φύσεως, όπως σε αυξημένη καρδιακή παροχή (θυροτοξίκωση, ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας κλπ), σε περίπτωση ελαττωμένων περιφερικών αντιστάσεων (όπως για παράδειγμα σε αρτηριοφλεβικές επικοινωνίες), σε στένωση του ισθμού της αορτής ή να οφείλονται σε φάρμακα και χημικές ουσίες (αμφεταμίνες, ανορεξιογόνα, κοκαΐνη, ρινικά αποσυμφορητικά, εργοταμίνη, γλυκοκορτικοειδή, αντισυλληπτικά, αντικαταθλιπτικά, 18

Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου

Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018

Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018 Eπίκαιρο Άρθρο Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018 Μ.Σ. Καλλίστρατος Α.Ι. Μανώλης ΑρτηρΙΑΚη υπερταση, επιδημιολογια ΚΑΙ ΚΙνδυνοΣ Παγκοσμίως, περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

εξουδετερώσει πλήρως;

εξουδετερώσει πλήρως; Καρδιαγγειακός Κίνδυνος από την Υπέρταση Τον έχετε εξουδετερώσει πλήρως; «Aυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες LDL-C HDL-C < 40 mg/dl Τριγλυκερίδια 150-199 mg/dl : οριακά

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες στην πρωτογενή πρόληψη Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων Πρωτογενής πρόληψη : το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

EΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (NHANES ): Ο επιπολασμός της προϋπέρτασης ήταν 31% στο γενικό πληθυσμό των Αμερικανών ενηλίκων και ήταν συχνότερη στους άνδρες.

EΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (NHANES ): Ο επιπολασμός της προϋπέρτασης ήταν 31% στο γενικό πληθυσμό των Αμερικανών ενηλίκων και ήταν συχνότερη στους άνδρες. Η JNC-7 εισήγαγε τον όρο «προϋπέρταση» προσδιορίζοντας άτομα των οποίων τα επίπεδα συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) κυμαίνονται μεταξύ 120 έως 139mmHg και 80 έως 89mmHg αντίστοιχα. Chobanian

Διαβάστε περισσότερα

Διαδραστικό Πρόγραμμα. ΠΡΟγραμμα διαδραστικής καταγραφής της διαχείρισης του καρδιαγγειακού κινδύνου

Διαδραστικό Πρόγραμμα. ΠΡΟγραμμα διαδραστικής καταγραφής της διαχείρισης του καρδιαγγειακού κινδύνου Διαδραστικό Πρόγραμμα ΠΡΟγραμμα διαδραστικής καταγραφής της διαχείρισης του καρδιαγγειακού κινδύνου Θεματική Ενότητα Ι: Εκτίμηση Καρδιαγγειακού Κινδύνου Σύνοψη αποτελεσμάτων Ι. Εκτίμηση καρδιαγγειακού

Διαβάστε περισσότερα

MESODA. Διαβητολογικό Κέντρο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο»

MESODA. Διαβητολογικό Κέντρο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο» Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΑΡΡΥΘΜΙΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2: ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ MESODA Αγγελική Αγγελίδη, Ευάγγελος Φουστέρης,

Διαβάστε περισσότερα

Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2

Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2 Eίναι τελικά ο διαβήτης ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου; Η αλήθεια για τον πραγματικό καρδιαγγειακό κίνδυνο στον ΣΔ τύπου 2 Σ. Θ. Λιάτης Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική & Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ «Λαϊκό»

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ.

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Σταματελάτου Mαρία, Κοντολαιμάκη Καλλιόπη, Δασενάκη Μαρία. Παθολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου- Κέντρου Υγείας Σητείας, Σητεία ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων?

Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων? Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων? Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Α Προπαιδευτική Παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

Αρτηριακή Υπέρταση Λειτουργικός έλεγχος βλαβών οργάνων στόχων. Σταμάτης Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ»

Αρτηριακή Υπέρταση Λειτουργικός έλεγχος βλαβών οργάνων στόχων. Σταμάτης Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ» Αρτηριακή Υπέρταση Λειτουργικός έλεγχος βλαβών οργάνων στόχων Σταμάτης Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ» Τίτλος της εφημαρίδας St. Louis Post-Dispatch, 13 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. <<ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ>> ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. <<ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ>> ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία (ESC) και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία της Υπέρτασης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

ΤΑ ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΑ ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ Βιβλιογραφική ενημέρωση Γεωργακόπουλος Παναγιώτης Ειδικευόμενος Παθολογίας Παθολογική Κλινική Γ.Ν.Α. ΚΑΤ Ως ΑΕΕ ορίζεται σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Οι δυσλιπιδαιμίες είναι παθολογικές καταστάσεις με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος ποσοτικές αλλά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι MK1118 ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΛΤΣΑΤΟΥ, PHD ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ CONFLICT OF INTEREST ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Να καταγράψει τον επιπολασμό του καρδιαγγειακού κινδύνου σε υπερτασικούς ασθενείς υπό θεραπεία, που

Διαβάστε περισσότερα

CHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη;

CHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη; CHADS&ή CHADSVASc στην προληψη θροµβοεµβολικων επεισοδιων σε ασθενεις µε κολπικη µαρµαρυγη; Α.Μπουγας, Β.Τερπος, Δ.Γκολιδακης, Χ.Παπαδοπουλος, Χ.Κυρπιζιδης, ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ. Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ»

ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ. Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΑΥ & ΣΔ: Κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως ΑΥ & ΣΔ: Βασικοί παράγοντες ανάπτυξης καρδιαγγειακής

Διαβάστε περισσότερα

Αρρυθμίες και Αντιπηκτική αγωγή

Αρρυθμίες και Αντιπηκτική αγωγή Αρρυθμίες και Αντιπηκτική αγωγή Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ Στη μελέτη Framingham η Κολπική Μαρμαρυγή αποδείχτηκε ότι αποτελεί μια προθρομβωτική κατάσταση. Η αντιπηκτική

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 3 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Περιεχόμενο Συνδεση με τα προηγουμενα Πριν

Διαβάστε περισσότερα

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ LDL-C : μείζων

Διαβάστε περισσότερα

Nεώτερα από του στόματος αντιπηκτικά φάρμακα- Κλινικές μελέτες στην κολπική μαρμαρυγή

Nεώτερα από του στόματος αντιπηκτικά φάρμακα- Κλινικές μελέτες στην κολπική μαρμαρυγή Nεώτερα από του στόματος αντιπηκτικά φάρμακα- Κλινικές μελέτες στην κολπική μαρμαρυγή Δρ. Αηδονίδης Θ. Γεώργιος Επεμβατικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Α. Π. Θ. Επιστημονικός Συνεργάτης Β Καρδιολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ

Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ Σεμερτζίδης Π., Πετίδης Κ., Γκαλιαγκούση Ε., Δούμας Μ., Τριανταφύλλου Α., Δούμα

Διαβάστε περισσότερα

Επιπολασμός παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νοσηρότητα μεταξύ των κατοίκων κλειστού αγροτικού νησιωτικού πληθυσμού

Επιπολασμός παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νοσηρότητα μεταξύ των κατοίκων κλειστού αγροτικού νησιωτικού πληθυσμού Επιπολασμός παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νοσηρότητα μεταξύ των κατοίκων κλειστού αγροτικού νησιωτικού πληθυσμού Χρήστος Καπέλιος, Ιωάννης Ιωαννίδης, Ιωάννης Κυριαζής, Κωνσταντίνος Σγούρος, Χαρίλαος

Διαβάστε περισσότερα

Συµβάλλει η γλυκόζη στην αθηρωµάτωση ;

Συµβάλλει η γλυκόζη στην αθηρωµάτωση ; Συµβάλλει η γλυκόζη στην αθηρωµάτωση ; Δρ. Χρήστος Μανές Παθολόγος µε εξειδίκευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΉΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ Γ..Ν «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ Πρόεδρος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΜΕ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ

Η ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΜΕ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ Η ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΜΕ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ Θ. ΖΕΓΚΟΣ, Δ. ΠΑΡΧΑΡΙΔΟΥ, Γ. ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ, Α. ΖΙΑΚΑΣ, Σ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ, Χ. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Εργαστήριο μυοκαρδιοπαθειών Ά Καρδιολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό

Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Περιφερική αγγειοπάθεια και σακχαρώδης διαβήτης Μια από τις κύριες

Διαβάστε περισσότερα

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Χρόνια νεφρική νόσος : ορισμός και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. ρ Κων/νος ημητρακόπουλος Επιμελητής Α ΕΣΥ Β Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. ρ Κων/νος ημητρακόπουλος Επιμελητής Α ΕΣΥ Β Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ρ Κων/νος ημητρακόπουλος Επιμελητής Α ΕΣΥ Β Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από τα φυσιολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα ιαγνωστικά κριτήρια Επιπλοκές Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη

Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα ιαγνωστικά κριτήρια Επιπλοκές Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη Ιδιοπαθής Υπέρταση Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα ιαγνωστικά κριτήρια Επιπλοκές Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη For adults ages 18 and older. Average of >=2 properly measured, seated

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ

ΝΕΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΝΕΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ Ένα Σεμινάριο για τη Χρήση των Νεωτέρων Αντιπηκτικών Βασισμένο σε Κλινικές Περιπτώσεις Σάββατο 28 Μαρτίου 2015 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ. Τηλέμαχος Α. Τσίτσιος Νεφρολογικό τμήμα ΓΝ Κομοτηνής

ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ. Τηλέμαχος Α. Τσίτσιος Νεφρολογικό τμήμα ΓΝ Κομοτηνής ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ Τηλέμαχος Α. Τσίτσιος Νεφρολογικό τμήμα ΓΝ Κομοτηνής Αύξηση του πληθυσμού ηλικίας >65 ετών JNCV, Arch Intern Med 1993 Ηλικιακή κατανομή των υπερτασικών στον πληθυσμό των ΗΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό;

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; H υπέρταση δεν είναι αυτή καθ αυτή πάθηση, αλλά παθολογική κατάσταση, που δυνητικά μπορεί να προκαλέσει βλάβη ζωτικών οργάνων και νόσο, ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα Νοέμβριος 2018 Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι του Ελληνικού Οργανισμού Εγκεφαλικών,

Αθήνα Νοέμβριος 2018 Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι του Ελληνικού Οργανισμού Εγκεφαλικών, Διοικητικό Συμβούλιο Πρόεδρος: Κωνσταντίνος Βέμμος vemmosk@gmail.com Αντιπρόεδρος : Κωνσταντίνος Σπέγγος kspengos@otenet.gr Γενικός Γραμματέας: Γεώργιος Ντάιος Λάρισα gntaios@med.uth.gr Αγαπητοί συνάδελφοι

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΧΕΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αντιθροµβωτική θεραπεία

ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΧΕΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αντιθροµβωτική θεραπεία ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΧΕΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αντιθροµβωτική θεραπεία ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Α ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ Δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ «Η μεγαλύτερη δύναμη της δημόσιας υγείας είναι η πρόληψη»

Διαβάστε περισσότερα

Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο σε ασθενείς µε κολπική µαρµαρυγή: Πρόδροµα επιδηµιολογικά δεδοµένα της µελέτης MISOAC-AF

Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο σε ασθενείς µε κολπική µαρµαρυγή: Πρόδροµα επιδηµιολογικά δεδοµένα της µελέτης MISOAC-AF 37 0 Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Αθήνα, 21/10/2016 Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο σε ασθενείς µε κολπική µαρµαρυγή: Πρόδροµα επιδηµιολογικά δεδοµένα της µελέτης MISOAC-AF Ε. Φοροζίδου 1, Δ. Βασδέκη

Διαβάστε περισσότερα

Νέες κατευθυντήριες οδηγίες για την θεραπεία της χοληστερόλης: Οριοθετήσεις και επισημάνσεις

Νέες κατευθυντήριες οδηγίες για την θεραπεία της χοληστερόλης: Οριοθετήσεις και επισημάνσεις 267 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Νέες κατευθυντήριες οδηγίες για την θεραπεία της χοληστερόλης: Οριοθετήσεις και επισημάνσεις Χ. Βέρρας 1, Α. Μελιδώνης 2 1 Τμήμα Γενικής Ιατρικής και 2 Α Παθολογική Κλινική &

Διαβάστε περισσότερα

Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς

Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς ΒΗΜΑ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς Ηλιάκης Παναγιώτης Επιστημονικός συνεργάτης Μονάδα Υπέρτασης, Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλιπιδαιμία και καρδιαγγειακός κίνδυνος

Δυσλιπιδαιμία και καρδιαγγειακός κίνδυνος Ομοιότητες και διαφορές στην αντιμετώπιση ασθενή υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου με πρωτοπαθή υπερχοληστερολαιμία έναντι ασθενή με μεικτή αθηρογόνο δυσλιπιδαιμία Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διδάσκοντες: Α. Καλτσάτου 2016-2017 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ (ΑΥ) Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚA

Διαβάστε περισσότερα

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος Οδηγίες Συνταγογράφηση γνωματεύσεων Dr ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΑΝΔΡΕΑΣ Καρδιολόγος 1) ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ 2) Βαρύτητα επέμβασης Βαρύτητα επέμβασης 1)χαμηλού κινδύνου 2)μέτριου

Διαβάστε περισσότερα

Επίβλεψη. Κολπική µαρµαρυγή 3/12/2014. 1. κ. Σταύρος Κωνσταντινίδης Καθηγητητής Καρδιολογίας.Π.Θ. 1-2% του γενικού πληθυσµού

Επίβλεψη. Κολπική µαρµαρυγή 3/12/2014. 1. κ. Σταύρος Κωνσταντινίδης Καθηγητητής Καρδιολογίας.Π.Θ. 1-2% του γενικού πληθυσµού Επίβλεψη 1. κ. Σταύρος Κωνσταντινίδης Καθηγητητής Καρδιολογίας.Π.Θ Πρόληψη αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων στην κολπική µαρµαρυγή. Η θέση των νέων αντιπηκτικών. 2. Γεώργιος Χαλικιάς Λέκτορας Καρδιολογίας.Π.Θ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ, Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Α.Π.Θ. Γ.Ν.Θ. «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» ΜSc Εργαστήριο Ιατρικής της Άθλησης Α.Π.Θ. Πτυχιούχος

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα www.pegkaspanagiotis.gr Τι εννοούμε με τον όρο πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου; Εννοούμε τη συντονισμένη δέσμη ενεργειών, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 4 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ 1 Στις 2 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

MID-RANGE EJECTION FRACTION. Αικατερίνη Αυγεροπούλου Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Καρδιολογικό Τμήμα, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο

MID-RANGE EJECTION FRACTION. Αικατερίνη Αυγεροπούλου Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Καρδιολογικό Τμήμα, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο MID-RANGE EJECTION FRACTION Αικατερίνη Αυγεροπούλου Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Καρδιολογικό Τμήμα, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις πρόσφατες οδηγίες της ESC διατυπώθηκε η άποψη ότι η διαφοροποίηση του κλάσματος

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση δυσλιπιδαιμιών. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας

Αντιμετώπιση δυσλιπιδαιμιών. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας Αντιμετώπιση δυσλιπιδαιμιών Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας LDL-C : μείζων παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου Μετα-ανάλυση 61 προοπτικών μελετών παρατήρησης σε υγιείς ενήλικες (n=892.237) Lancet

Διαβάστε περισσότερα

Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας

Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας Χρουµπ- Παπαβάιου Α., Πλακιάς Σ., Δεληγιάννης Γ., Τσατίρης Κ., Μπράχος

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών

Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Εταιρεία Λιπιδιολογίας-Αθηροσκλήρωσης και Αγγειακής Νόσου Ελληνική Aκαδημία Διαβήτη Ελληνική Εταιρεία Παχυσαρκίας

Ελληνική Εταιρεία Λιπιδιολογίας-Αθηροσκλήρωσης και Αγγειακής Νόσου Ελληνική Aκαδημία Διαβήτη Ελληνική Εταιρεία Παχυσαρκίας ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Χριστόδουλος Παπαδόπουλος Δημήτριος Σκούτας Ηλίας Τυροδήμος Δημήτριος Ζιούτας Κυριακή Παπαδοπούλου Ιωάννης Ευθυμιάδης Χρήστος Κάρκος Γεώργιος Γιαννακούλας Μιχαήλ Δούμας Κωσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και Καρδιοπάθειες

Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συγγραφική ομάδα: Φλουρής Ανδρέας, Ερευνητής Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ Σταυρόπουλος- Καλίνογλου Αντώνης, Ερευνητής Σύγχρονες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2. Χαράλαμπος Ταμβάκος, Αναστάσιος Κουτσοβασίλης, Αλέξης Σωτηρόπουλος, Μαρία Παππά, Ουρανία Αποστόλου,

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση των ηλικιωµένων

Υπέρταση των ηλικιωµένων Μανώλης Σ Καλλίστρατος,MD,PhD,FESC Hypertension Specialist of ESH Καρδιολογική Κλινική Γ.Ν. Ασκληπιείο Βούλας Υπέρταση των ηλικιωµένων Γήρανση: αγγειακές αλλαγές Αύξηση του έσω µέσου χιτώνα Matrix -

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΤΕΡΑ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΑ- ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ

ΝΕΟΤΕΡΑ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΑ- ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ ΝΕΟΤΕΡΑ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΑ- ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ Αθανάσιος Καπετανόπουλος, FACC, FESC, FSCAI Επεμβατικός Καρδιολόγος EUROMEDICA-Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης Κολπική μαρμαρυγή και ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό 4-5

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης

Σακχαρώδης Διαβήτης. Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Σακχαρώδης Διαβήτης Είναι η πιο συχνή μεταβολική νόσος στον άνθρωπο. Γανωτάκης Εμμανουήλ Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης Number of people with diabetes by IDF Region, 2013 IDF Diabetes Atlas.

Διαβάστε περισσότερα

Σωστή προσέγγιση της υπέρτασης στη παιδική ηλικία

Σωστή προσέγγιση της υπέρτασης στη παιδική ηλικία Σωστή προσέγγιση της υπέρτασης στη παιδική ηλικία Αναστασία Γκαμπέτα Ειδικευόμενη Β' Παιδιατρικής Κλινικής ΑΠΘ, Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ, Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Θεσσαλονίκη 8 Δεκεμβρίου 2018 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Πρότυποι

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση; Υπέρταση Τι Είναι η Υπέρταση; Η πίεση του αίματος είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν μεταφέρεται από την καρδιά στην κυκλοφορία. Η σταθερά αυξημένη πίεση, άνω των φυσιολογικών ορίων, αποκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Πρόεδρος Σωτηρόπουλος Αλέξιος Αντιπρόεδρος Λαναράς Λεωνίδας Γεν. Γραμματέας Ιωαννίδης Ιωάννης Ταμίας Δημοσθενόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα

Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα Αγγελική Κυπράκη, Ιατρός Άνοια και συννοσηρότητα Η άνοια ορίζεται ως διαταραχή κατά την οποία παρατηρείται έκπτωση

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Προστάτεψε την καρδία σου Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Καρδιοαγγειακές παθήσεις και γυναικείο φύλο Εισαγωγή Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν σε παγκόσμιο επίπεδο την κυριότερη αιτία θανάτου στο γυναικείο

Διαβάστε περισσότερα

Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο 35ο Διεθνές Καρδιολογικό Συνέδριο Ξενοδοχείο Hilton Αθήνα Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές παρεμβάσεις για την επίτευξη του στόχου της LDL χοληστερόλης στο διαβητικό ασθενή

Θεραπευτικές παρεμβάσεις για την επίτευξη του στόχου της LDL χοληστερόλης στο διαβητικό ασθενή Θεραπευτικές παρεμβάσεις για την επίτευξη του στόχου της LDL χοληστερόλης στο διαβητικό ασθενή w Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα. Ημέρες Υπέρτασης 2015 5 ο Εκπαιδευτικό σεμινάριο: Ξενοδοχείο XENIA ΠΟΡΤΑΡΙΑ ΠΗΛΙΟΥ, 13-15 Νοεμβρίου 2015

Πρόγραμμα. Ημέρες Υπέρτασης 2015 5 ο Εκπαιδευτικό σεμινάριο: Ξενοδοχείο XENIA ΠΟΡΤΑΡΙΑ ΠΗΛΙΟΥ, 13-15 Νοεμβρίου 2015 Ημέρες Υπέρτασης 2015 5 ο Εκπαιδευτικό σεμινάριο: Αρτηριακή υπέρταση & συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου. Σύγχρονη διάγνωση και θεραπευτική προσέγγιση Ξενοδοχείο XENIA ΠΟΡΤΑΡΙΑ ΠΗΛΙΟΥ, 13-15 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ Guidelines of American Heart Association/American Stroke Association 2013 EFNS Guidelines 2011 Royal College of Physicians National Clinical Guidelines

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση στεφανιαίας νόσου σε ασυµπτωµατικό διαβητικό ασθενή

Διερεύνηση στεφανιαίας νόσου σε ασυµπτωµατικό διαβητικό ασθενή Διερεύνηση στεφανιαίας νόσου σε ασυµπτωµατικό διαβητικό ασθενή Κωνσταντίνος Αζναουρίδης Επιµελητής Καρδιολογίας 1 η Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α. 37 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη της οξείας επίδρασης της κατανάλωσης μπύρας στην ενδοθηλιακή λειτουργία και την αρτηριακή σκληρία

Μελέτη της οξείας επίδρασης της κατανάλωσης μπύρας στην ενδοθηλιακή λειτουργία και την αρτηριακή σκληρία Μελέτη της οξείας επίδρασης της κατανάλωσης μπύρας στην ενδοθηλιακή λειτουργία και την αρτηριακή σκληρία υγιών εθελοντών Κ. Καράτζη, PhD (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο) Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. 29 Νοεμβρίου 2 Δεκεμβρίου Γραφεία Ε.Ε.Υ. Β. Σοφίας 111, Αθήνα

ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. 29 Νοεμβρίου 2 Δεκεμβρίου Γραφεία Ε.Ε.Υ. Β. Σοφίας 111, Αθήνα 3 ο ΣΧΟΛΕΙΟ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 29 Νοεμβρίου 2 Δεκεμβρίου 2018 Γραφεία Ε.Ε.Υ. Β. Σοφίας 111, Αθήνα Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 10.00-11.00 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΡΧΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών Σπύρου Αλκέτα Θεοδώρα, Νοσηλεύτρια ΠΕ, Msc, Καρδιολογική Μονάδα Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνοψίζουν και αξιολογούν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η στεφανιαία νόσος είναι µία πάθηση των αρτηριών της καρδιάς που οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ, ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΑΤΟΜΑ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΥ.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ, ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΑΤΟΜΑ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΥ. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ, ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΑΤΟΜΑ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΥ. Καφαντάρης Ι., Μεϊμέτη Ε., Δόνου Α., Βογιατζόγλου Δ. Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογικός ασθενής και Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ)

Καρδιολογικός ασθενής και Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) Καρδιολογικός ασθενής και Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) 1 Α Ϊ Δ Ο Ν Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Β Α Σ Ι Λ Ι Κ Η Π Ν Η Β Χ Ε Ι Ρ Ο Υ Ρ Γ Ι Κ Ή Σ Κ Λ Ι Ν Ι Κ Η Σ 4 2 4 Γ Σ Ν Ε Ε Ι Δ Ι Κ Ε Υ Μ Ε Ν Η Σ Τ Η Ν Π Α Θ Ο Λ Ο Γ Ι

Διαβάστε περισσότερα

Νεότερα στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων

Νεότερα στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων 2 η Εκπαιδευτική Ημερίδα Επιλέγουμε Υγεία Νεότερα στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων Τρίτη 21 Φεβρουαρίου 2017 Ώρα: 10.00 π. μ. Συνεδριακό Κέντρο Ν. Λούρος Διοργάνωση: Ελληνική Εταιρεία Καρδιαγγειακής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΜΕ ΤΗ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΕΚΒΑΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΜΕ ΤΗ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΕΚΒΑΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΜΕ ΤΗ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΕΚΒΑΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Αλέξης Σωτηρόπουλος 1, Αναστάσιος Κουτσοβασίλης 1, Ευστάθιος Σκληρός 2, Μαρία Παππά

Διαβάστε περισσότερα

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν.

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Καβάλας ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Ο ομιλητής έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Νικολέτα Καρτάλη Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Νικολέτα Καρτάλη Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Νικολέτα Καρτάλη Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ Burwell et al, Am J Med 1956 SLEEP BREATHING DISORDERS ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΠΝΟΙΩΝ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ Καρδιακή Ανεπάρκεια δεν είναι νόσος είναι σύνδρομο που προκαλείται από πολλές αιτίες συγκλίνει σε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Α' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "ΛΑΪΚΟ" ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 7ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Προγνωστική αξία της εμμένουσας ανθεκτικής υπέρτασης για την επίπτωση νεοεμφανιζόμενης κολπικής μαρμαρυγής.

Προγνωστική αξία της εμμένουσας ανθεκτικής υπέρτασης για την επίπτωση νεοεμφανιζόμενης κολπικής μαρμαρυγής. Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο 2014 Αθήνα, Οκτώβριος 2014 Προγνωστική αξία της εμμένουσας ανθεκτικής υπέρτασης για την επίπτωση νεοεμφανιζόμενης κολπικής μαρμαρυγής. Δ. Τσιαχρής, Κ. Τσιούφης, Κ. Θωμόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΔΕ «ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ»

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΔΕ «ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Πρόεδρος: Α. Σωτηρόπουλος Αντιπρόεδρος: Λ. Λαναράς Γεν. Γραμματέας: Ε. Χατζηαγγελάκη Ταμίας: Α. Μαυρογιαννάκη Μέλη: Ι. Ιωαννίδης Στ.

Διαβάστε περισσότερα

-Γενετική και μυοκαρδιοπάθειες -Ανοσιακοί μηχανισμοί στις μυοκαρδιοπάθειες -Καναλοπάθειες

-Γενετική και μυοκαρδιοπάθειες -Ανοσιακοί μηχανισμοί στις μυοκαρδιοπάθειες -Καναλοπάθειες ΠΕΜΠΤΗ 24 ΜΑΪΟΥ 2018 08:30-10:00 ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ 10:00-11:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Μυοκαρδιοπάθειες -Γενετική και μυοκαρδιοπάθειες -Ανοσιακοί μηχανισμοί στις μυοκαρδιοπάθειες -Καναλοπάθειες 11:00-12:00

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΑΡΚΑ ΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Κοπανάκι Φιλιατρά Γαργαλιάνοι Κυπαρισσία Πρόεδρος Μελιδώνης Ανδρέας Αντιπρόεδρος Λέπουρας Αντώνιος Γεν. Γραμματέας

Διαβάστε περισσότερα

Εταιρεία Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα

Εταιρεία Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα Εταιρεία Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου για Αγγειακά Νοσήματα 4 ο (ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ) ΚΛΙΝΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ÇΠρόληψη & Αντιμετώπιση Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου: Πρακτικές ΟδηγίεςÈ Ξενοδοχείο Amalia Nαύπλιο,

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1]

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1] Ολόγοςλεπτίνης/αδιπονεκτίνης ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας 10ετούς καρδιαγγειακού κινδύνου σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1],

Διαβάστε περισσότερα

Εξατομίκευση της θεραπείας στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 μέσα από τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες

Εξατομίκευση της θεραπείας στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 μέσα από τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες Εξατομίκευση της θεραπείας στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 μέσα από τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες Σ. Λιάτης Επιμελητής Α ΕΣΥ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ «Λαϊκό» www.idf.org

Διαβάστε περισσότερα

Η υπέρταση στα παιδιά και στους εφήβους είναι συχνότερο φαινόμενο από ότι πιστεύουν οι περισσότεροι

Η υπέρταση στα παιδιά και στους εφήβους είναι συχνότερο φαινόμενο από ότι πιστεύουν οι περισσότεροι Η υπέρταση στα παιδιά και στους εφήβους είναι συχνότερο φαινόμενο από ότι πιστεύουν οι περισσότεροι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αρτηριακή υπέρταση προσβάλλει το 25% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως Ο επιπολασμός της αναμένεται

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ.

ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. 14 ο Βορειοελλαδικό Καρδιολογικό Συνέδριο ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. Κ. ΤΣΙΟΥΦΗΣ, Α. ΜΑΝΩΛΗΣ, Ι. ΖΑΡΙΦΗΣ, Ε. ΚΑΛΛΙΣΤΡΑΤΟΣ, Β. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ, Α. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Νεότερα από το Μέτωπο της Πρόληψης των Εγκεφαλικών Επεισοδίων στην Κολπική Μαρμαρυγή

Νεότερα από το Μέτωπο της Πρόληψης των Εγκεφαλικών Επεισοδίων στην Κολπική Μαρμαρυγή Ελληνική Εταιρεία Καρδιαγγειακής Υγείας Hellenic Society of Cardiovascular Health Νεότερα από το Μέτωπο της Πρόληψης των Εγκεφαλικών Επεισοδίων στην Κολπική Μαρμαρυγή Ένα Σεμινάριο για τη Χρήση των Νεότερων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ. Τα Νέα της Εταιρείας μας...

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ. Τα Νέα της Εταιρείας μας... ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ των Ομάδων Εργασίας της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ Συντακτική Επιτροπή ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2008 ΕΤΟΣ 2o, ΤΕΥΧΟΣ 4o ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Δ. Παναγιωτάκος Α. Τσελέπης ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ,

Διαβάστε περισσότερα

Αρτηριακή Υπέρταση Και Υψηλός Καρδιαγγειακός Κίνδυνος

Αρτηριακή Υπέρταση Και Υψηλός Καρδιαγγειακός Κίνδυνος Αρτηριακή Υπέρταση Και Υψηλός Καρδιαγγειακός Κίνδυνος Δημήτρης Π. Παπαδόπουλος-FESC Επιμελητής Καρδιολογικής Κλινικής Π.Γ.Ν.Α. «ΛΑΪΚΟ» Υπεύθυνος Αντιυπερτασικού Ιατρείου Clinical Hypertension Specialist

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΕΝΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ Β ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΟΝ Cardiovascular Continuum Η υπέρταση αποτελεί τον

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας

Διαβάστε περισσότερα

«Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας»

«Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας» 2. Νεφρολογική κλινική Α.Π.Θ., Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, Θεσσαλονίκης «Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας» Π. Τολίκα¹,

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙ. Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα ΙΙ. Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα ΙΙ Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης 7 Για προϊόντα που περιέχουν τους αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της

Διαβάστε περισσότερα