ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΘ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΘ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ"

Transcript

1 Δ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΘ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΓΔΝΙΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέμα: Καηλνηνκία, Δπηρεηξεκαηηθφηεηα θαη Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο θαη ε ζπκβνιή ηνπο ζηε ζχγρξνλε νηθνλνκηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Δπιβλέπων: Ψστάρης Ιωάννης ποσδαζηής: ηασράκογλοσ Χρήζηος ΑΘΗΝΑ

2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ Καηλνηνκία θαη ε Έξεπλα θαη Σερλνινγηθή Αλάπηπμε (Δ&ΣΑ), κέζσ ηεο νπνίαο ζπλήζσο πξνθχπηεη ε θαηλνηνκία, απνηεινχλ ζεκαληηθά εξγαιεία γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ. Ζ Καηλνηνκία είλαη εηδηθή ζπλάξηεζε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο, ζεκέιην ηεο νπνίαο είλαη ε ηθαλφηεηα ηεο πξαθηηθήο εθαξκνγήο ησλ θαηλνηνκηψλ. Ο ζπλδπαζκφο Καηλνηνκίαο θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο, κπνξεί λα σζήζεη ηηο Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο έληνλεο απαηηήζεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηελ ζχγρξνλε παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία. Οη ηζρπξέο θαη αληαγσληζηηθέο Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο, ιακβάλνληαο ππφςε φηη απνηεινχλ ζρεδφλ ην 99,9% ηφζν ησλ ειιεληθψλ φζν θαη επξσπατθψλ επηρεηξήζεσλ, ζεκαίλεη ηζρπξή θαη αληαγσληζηηθή νηθνλνκία. Ζ ζπκβνιή ηνπο ζηε ζχγρξνλε νηθνλνκηθή θαη πεξηθεξεηαθή πνιηηηθή, είλαη εχθνιν λα δηαπηζησζεί θαη απφ ηε δέζκε κέηξσλ πνπ πξφζθαηα ειήθζεζαλ γηα ηελ ελίζρπζή ηνπο χζηεξα απφ ηελ πξφζθαηε παγθφζκηα θξίζε. Λέμεηο θιεηδηά: Καηλνηνκία, Έξεπλα θαη Σερλνινγηθή Αλάπηπμε, Αληαγσληζηηθφηεηα, Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα, Πεξηθεξεηαθή πνιηηηθή, Οηθνλνκηθή πνιηηηθή, Μηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, Πξάζηλε Βίβινο, Αλαπηπμηαθφο Νφκνο, Υξεκαηνδφηεζε θαηλνηνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, Δπηδνηήζεηο, Σξάπεδεο, Δπηηφθηα

3 ABSTRACT Innovation and Research and Development (R&D), through which usually arise innovation, constitute important means for the boost of enterprises competitiveness. Innovation has a special relation to Enterprising, fundamental competence of which is the practical implementation of innovation. The combination of innovation and enterprising may boost small and medium sized enterprises respond to the intense demands that face to the modern globalize economy. Strong and competitive small and medium sized enterprises means strong and competitive economy, taking into consideration that are almost the 99, 9% for greek as well as for european enterprises. It s easy to realise their contribution to the modern economic and regional development, by the measures that have recently be taken for their enhancement, after the recent crisis

4 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Δηζαγσγή Κεθάιαην 1. Καηλνηνκία Έλλνηα θαη Οξηζκνί Δίδε Καηλνηνκίαο Πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηηπρή εηζαγσγή ηεο Καηλνηνκίαο Χθέιεηεο Έξεπλα θαη Σερλνινγηθή Αλάπηπμε Σεθκήξηα Δκπεηξηθήο Έξεπλαο ζηνλ ηνκέα ηεο Έξεπλαο θαη Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο ρέζεηο Καηλνηνκίαο-Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο-Αληαγσληζηηθφηεηαο Υξεκαηνδφηεζε Καηλνηνκηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ Δπηρεηξήζεσλ Σεθκήξηα Δκπεηξηθψλ Δξεπλψλ ζηνλ ηνκέα εθαξκνγήο Καηλνηνκίαο απφ Διιεληθέο Δπηρεηξήζεηο Πεξηθεξεηαθέο επηδφζεηο ζηελ Καηλνηνκία Κεθάιαην 2. Δπηρεηξεκαηηθφηεηα Έλλνηα Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο εκαληηθφηεηα Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο Οθέιε απφ ηελ Αλάπηπμε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο Μέηξα γηα ηελ Αλάπηπμε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα Δζληθά Μέηξα γηα ηελ Δλίζρπζε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο κε Βάζε ηελ Κνηλνηηθή Υξεκαηνδφηεζε Κεθάιαην 3. Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο (ΜΜΔ) Οξηζκφο Μηθξνκεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ (ΜΜΔ) Ο Ηδηαίηεξνο ραξαθηήξα ησλ ΜΜΔ θαη ν ξφινο ηνπο ζηελ Οηθνλνκία Δπηπηψζεηο ηεο Οηθνλνκηθήο θαη Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο ζηηο ΜΜΔ Σν Πνξηξαίην ησλ ειιεληθψλ θαη επξσπατθψλ ΜΜΔ Σεθκήξηα Δκπεηξηθήο Έξεπλαο ζε ΜΜΔ ηξαηεγηθέο ελίζρπζεο ησλ ΜΜΔ Πεξηθεξεηαθή Πνιηηηθή θαη ΜΜΔ ΜΜΔ θαη Καηλνηνκία Κεθάιαην 4. ΜΜΔ θαη Οηθνλνκηθή Κξίζε Κεθάιαην 5. πκπεξάζκαηα ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΞΔΝΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΑΡΘΡΑ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΔ ΓΗΔΤΘΤΝΔΗ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Α: ΚΑΗΝΟΣΟΜΗΑ, ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Β: ΜΗΚΡΟΜΔΑΗΔ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ (ΜΜΔ)

5 Διζαγωγή Οη επηρεηξήζεηο ζην ζεκεξηλφ κνληέιν νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο νξγάλσζεο, απνηεινχλ έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο νξγαληζκνχο, γηα ην ιφγν φηη είλαη εθείλεο νη νπνίεο παξάγνπλ ηα αγαζά θαη ηηο ππεξεζίεο. Ο ζθνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη λα ζπγθεληξσζεί ε πξνζνρή ζηηο Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο (ΜΜΔ εθεμήο) θαη ζηνπο ηξφπνπο ελίζρπζεο θαη αλάπηπμήο ηνπο, αθνχ ζπγθεληξψλνπλ ζρεδφλ ην ζχλνιν ηεο απαζρφιεζεο, ηφζν ζε ειιεληθφ φζν θαη επξσπατθφ επίπεδν, θαη ζεσξνχληαη βαζηθά εξγαιεία γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Ζ παξνχζα κειέηε, ζην πξψην θεθάιαην πξαγκαηεχεηαη νξηζκέλεο βαζηθέο έλλνηεο ηεο Καηλνηνκίαο θαη ηεο Σερλνινγηθήο Έξεπλαο θαη Αλάπηπμεο, πνπ ε αλάιπζή ηνπο ζα θαηαδείμεη ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο εθαξκνγήο ηνπο απφ ηηο ΜΜΔ, αιιά θαη απφ ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο, σο εξγαιείν αλάπηπμεο θαη επηβίσζήο ηνπο κέζα ζην ζχγρξνλν απαηηεηηθφ θαη ηδηαηηέξσο αληαγσληζηηθφ παγθνζκηνπνηεκέλν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ. ην δεχηεξν θεθάιαην παξαηίζεηαη ε έλλνηα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλάπηπμή ηεο γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε θαη ην πεξηβάιινλ πνπ αλαπηχζζεηαη, ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε επξσπατθφ επίπεδν. πλδέεηαη άκεζα φπσο ζα δείμεη θαη ε έξεπλα ηφζν κε ηελ Καηλνηνκία, φζν θαη κε ηελ αλάπηπμε ησλ ΜΜΔ. ην ηξίην θεθάιαην, δίλεηαη ν νξηζκφο ησλ ΜΜΔ, ν αξηζκφο ηνπο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν ε ζπκβνιή ηνπο ζηελ νηθνλνκηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, ζπλδπάδεηαη ε αλάπηπμή ηνπο κε ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα. Δπηπιένλ, πεξηγξάθνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαη ην πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν ιεηηνπξγνχλ. ην ηέηαξην θεθάιαην, ζπλδέεηαη ε πξφζθαηε νηθνλνκηθή θξίζε θαη αλαθέξνληαη ηξφπνη αληηκεηψπηζήο ηεο απφ ηηο ΜΜΔ, θαζψο θαη απφ ην θξάηνο θαη ηηο ηξάπεδεο, πάληα κέζσ ησλ ΜΜΔ, αιιά θαη κέηξα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπο. Σέινο, ζην πέκπην θεθάιαην εμάγνπκε ηα ζπκπεξάζκαηα θαη ηηο πξνηάζεηο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ έξεπλα πνπ έγηλε γηα φια ηα δεηήκαηα πνπ αλαθέξζεθαλ

6 Κεθάλαιο 1. Καινοηομία Ζ έλλνηα ηεο θαηλνηνκίαο, ηδίσο ηεο επηρεηξεκαηηθήο θαηλνηνκίαο (innovation in business), δελ θαίλεηαη λα είλαη ηφζν μεθάζαξε. ην Κεθάιαην απηφ ζα θαηαβιεζεί κηα πξνζπάζεηα λα γίλεη θαηαλνεηή ηφζν ε έλλνηα ηεο, φζν θαη ε ζεκαζία ηεο. 1.1 Έλλνηα θαη Οξηζκνί Καηλνηνκία (innovation) είλαη κηα κεζνδεπκέλε θαη ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο θαη πινπνίεζεο ζηελ πξάμε κηαο νπζηαζηηθήο θαη εζηηαζκέλεο αιιαγήο ζηηο νηθνλνκηθέο θαη ηηο θνηλσληθέο δπλαηφηεηεο κηαο επηρείξεζεο. Καηά ηνλ Michael Porter θαηλνηνκία ζεκαίλεη λα πξνζθέξεηο πξάγκαηα κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν, λα δεκηνπξγείο λένπο ζπλδπαζκνχο. Καηλνηνκίεο είλαη νη κηθξέο απμεηηθέο βειηηψζεηο- απηέο απνηεινχλ κέξνο ηεο δπλακηθήο νξγάλσζεο. Τπνζηεξίδεηαη φηη ε θαηλνηνκία θαηά θχξην ιφγν κηα κεζνδεπκέλε δηαδηθαζία, ε νπνία ρξεζηκνπνηεί κελ ηηο πθηζηάκελεο δεμηφηεηεο θαη γλψζεηο, αιιά κε θάπνην δεκηνπξγηθφ ηξφπν, γηα ηελ επίηεπμε ελφο απνηειέζκαηνο, ην νπνίν νπσζδήπνηε πξνζζέηεη αμία ζηελ επηρείξεζε. πλήζσο πξφθεηηαη γηα λένπο ζπλδπαζκνχο δεδνκέλσλ ή πξαθηηθψλ, νη νπνίνη δεκηνπξγνχλ ζρέζεηο ή δεζκνχο κε ζπληειεζηέο ή παξάγνληεο (ι.ρ. πειάηεο, πξνκεζεπηέο θ.α.) θαηά έλαλ ηξφπν, ν νπνίνο θέξλεη θαιχηεξα απνηειέζκαηα απφ ηνπο αληαγσληζηέο. Καηλνηνκία είλαη λα κελ αθνινπζείο ηε κέζε νδφ. Δίλαη κηα αμία πνπ δελ απεηιείηαη, γηαηί ζηεξίδεηαη ζηελ ππεξνρή κηαο νξγάλσζεο, ζηνπο αλζξψπνπο θαη ζηε δεκηνπξγηθφηεηα (Dr. Kjell Nordstrom) (χλδεζκνο Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο, 2006). Σα δχν βαζηθά ηεο ζηνηρεία είλαη: α) Να πεξηιακβάλεη κηα αιιαγή, πνπ πξέπεη, αθελφο, λα είλαη εζηηαζκέλε ζε έλα ζέκα, ζε κηα πεξηνρή θαη αθεηέξνπ λα είλαη νπζηαζηηθή, β) Να αλαθέξεηαη ζηηο δπλαηφηεηεο ηεο επηρείξεζεο, δειαδή ζηνλ επηρεηξεζηαθφ ηνκέα, φπσο ηνλ νηθνλνκηθφ, ηεο παξαγσγήο, ησλ αλζξσπίλσλ ζρέζεσλ, αιιά θαη ζηνλ ηνκέα ηεο δηαρείξηζεο/δηνίθεζεο. Δίλαη ζεκαληηθφ λα αλαθέξεηαη ζηηο δπλαηφηεηεο κηαο επηρείξεζεο, ιφγνπ ράξε ηηο παξαγσγηθέο δπλαηφηεηεο, ηερλνγλσζία, δεμηφηεηεο θαη άιια (V. Hope, θ.ά, 1999). Καηλνηνκία είλαη απιά ηδέεο πνπ θέξλνπλ θέξδε. Πξηλ 10 ρξφληα ζε κειέηε πνπ έγηλε ζηηο ΖΠΑ, ε νπνία αθνξνχζε φκσο φιν ηνλ θφζκν, πξνζδηνξίζηεθαλ νη 8 φξνη κηαο - 5 -

7 επηρείξεζεο ηνπ 21 νπ Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο, 2006). αηψλα. Μεηαμχ ηνπο ήηαλ θαη ε θαηλνηνκία (χλδεζκνο 1.2. Δίδε Καηλνηνκίαο Σα πην ζεκαληηθά είδε θαηλνηνκίαο είλαη ηα εμήο: Α) Οξηαθή Καηλνηνκία Δίλαη κηα ζπλερήο δηαδηθαζία πνπ ζπλίζηαηαη είηε ζε βειηηψζεηο ζε πθηζηάκελα πξντφληα θαη ππεξεζίεο, είηε ζε βειηηψζεηο/αλαζεσξήζεηο ζε πξαθηηθέο, ζρεδηαζκνχο, δηαδηθαζίεο ιεηηνπξγίαο θαη ειέγρνπ θαη ζηξαηεγηθέο. Οη βειηηψζεηο απηέο βαζίδνληαη θαηά θχξην ιφγν ζε ζέκαηα πνπ ζέηνπλ νη πειάηεο. Οη Ηάπσλεο νλνκάδνπλ ηε δηαδηθαζία απηή Κaizen. πλήζεο πξαθηηθή ζηελ πεξηνρή απηή είλαη ε πηνζέηεζε λέσλ θαη βειηησκέλσλ πξαθηηθψλ ιεηηνπξγίαο, φπσο ε αλαδηνξγάλσζε, ην κάλαηδκελη νιηθήο πνηφηεηαο θ.α.. Θα πξέπεη λα ιερζεί φηη νη κηθξέο θαη νξηαθέο βειηηψζεηο κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε κεγάιεο αιιαγέο. Β) Ρηδηθή (ξηδνζπαζηηθή) Καηλνηνκία Δίλαη κηα δηαδηθαζία ζπλδεδεκέλε κε απμεκέλνπο θηλδχλνπο. πρλά νδεγεί ζε αζπλέρεηεο. Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ είλαη ε δεκηνπξγία/επηινγή ή ε ρξήζε ελφο θνκβηθνχ ζεκείνπ ζηνλ θχθιν δσήο είηε ελφο πξντφληνο, είηε κηαο επηρείξεζεο, ην νπνίν θαη δεκηνπξγεί θαη λέεο ζπλζήθεο θαη φξνπο ζηελ αγνξά. Πξνζθέξνληαη ηφηε ζηνπο πειάηεο εηδηθνί (επλντθνί) φξνη, νη νπνίνη δεκηνπξγνχλ πξφζζεηε αμία ζηελ επηρείξεζε. Γ) ηξαηεγηθή Καηλνηνκία Δίλαη απηή πνπ δεκηνπξγεί λέεο ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηηο ζηξαηεγηθέο, νη νπνίεο αιιάδνπλ/ηξνπνπνηνχλ ηφζν ηνπο θαλφλεο ηνπ αληαγσληζκνχ, φζν θαη ηηο ζρέζεηο κε απηφλ, πνπ ηζρχνπλ ζε θάζε θιάδν θαη δεκηνπξγνχλ ηε δπλακηθή ηνπ θιάδνπ. πλήζσο εκθαλίδνληαη κέζα απφ ηελ πξνζπάζεηα λα δεκηνπξγεζεί έλα πξντφλ ή κηα ππεξεζία γηα λα ηθαλνπνηεζεί κηα αλάγθε, ε νπνία «αλαθαιχπηεηαη» ζηελ αγνξά. Γ) Πνιχηηκε Καηλνηνκία Δίλαη εθείλα πνπ δηαθέξεη απφ ηελ παξαδνζηαθή ινγηθή ζηε δφκεζε ηεο ζηξαηεγηθήο. Γελ ζεσξεί ηίπνηα σο δεδνκέλν. Αληί λα εζηηάδεη ζηνλ αληαγσληζκφ, ζπγθεληξψλεη ηελ πξνζνρή ηεο ζηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ θαη εζηηάδεη ζηνλ αληαγσληζκφ, ζπγθεληξψλεη ηελ πξνζνρή ηεο ζηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ θαη ζρεδηάδεη ηηο ιχζεηο γηα ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο. Σα απνηειέζκαηα είλαη, ζπλήζσο, ζεακαηηθά

8 Τπνζηεξίδεηαη αθφκε φηη ε θαηλνηνκία πξνθχπηεη είηε απφ ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ή αλαθαιχςεηο, είηε απφ αλάγθεο ησλ πειαηψλ (χλδεζκνο Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο, 2006) Πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηηπρή εηζαγσγή ηεο Καηλνηνκίαο Αλαθέξνληαη πην θάησ ζεκαληηθνί παξάγνληεο -θαη ζέζεηο- ε χπαξμε ησλ νπνίσλ ζπληζηά βέβαηα ηελ θνπιηνχξα ηεο εηαηξίαο, δεκηνπξγεί φκσο απμεκέλεο πηζαλφηεηεο γηα επηηπρία ζηελ εηζαγσγή κηαο θαηλνηνκίαο: Μηα απνδνηηθή νξγάλσζε ηεο επηρείξεζεο, ε νπνία λα πεξηιακβάλεη θαη ηηο ζρεηηθέο δηαδηθαζίεο. Να ζεσξείηαη ε ελέξγεηα απηή κηα απφ ηηο βαζηθέο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ πινπνίεζε κηαο θαηλνηνκίαο είλαη δπζρεξέζηεξε απφ ηε ζχιιεςή ηεο. Γη απηφ θαη απαηηείηαη κεζφδεπζε. εκαληηθφο είλαη ν αλζξψπηλνο παξάγνληαο κέζα ζηελ επηρείξεζε. Ζ ππνθίλεζε θαη ε αληακνηβή ηνπ παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ επηηπρεκέλε θαη γξήγνξε πινπνίεζε. Ζ φιε πξνζπάζεηα ζα πξέπεη λα εληαρζεί ζε έλα κεζνδεπκέλν θαη αλ είλαη δπλαηφ δνθηκαζκέλν- κνληέιν δξάζεο. Ζ αλάιεςε ηεο δξάζεο ζα πξέπεη λα είλαη αλάινγε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο εηαηξίαο. Ζ θαηλνηνκία «δελ θπηξψλεη απφ κφλε ηεο», αιιά πξέπεη λα θαιιηεξγεζεί κεζνδηθά, πξνζεθηηθά θαη κε επζπλεηδεζία (Ε. Γεσξγαληά, 2003) Χθέιεηεο Πνιχ ζπρλά νη επηρεηξήζεηο δελ πξνρσξνχλ εχθνια ζε θαηλνηνκίεο. Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη απηφ ζπκβαίλεη γηαηί πνιινί δελ ζπλεηδεηνπνηνχλ επαξθψο ηε κεγάιε ζεκαζία ησλ αιιαγψλ πνπ ζπκβαίλνπλ θαη ηελ αλάγθε ηεο επηρείξεζεο λα πξνζαξκνζηεί πξνο ηηο λέεο απηέο εμειίμεηο. πλεπψο, είηε ππνηηκνχλ ηε ζεκαζία ηνπο, είηε αλαβάιινπλ ηε ιήςε ηεο απφθαζεο γηα αιιαγέο. Γηφηη ζθέπηνληαη αθφκε φηη ζε δχζθνιεο επνρέο ζα ήηαλ πην ζπλεηφ ίζσο λα αλαβάιινπλ ηηο πξνζπάζεηεο θαη ηα έμνδα- γηα ηελ θαηλνηνκία. ρεηηθή φκσο έξεπλα πνπ έγηλα ζε επηρεηξήζεηο ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ ππνζηεξίδεη φηη, ηδίσο ζε πεξηφδνπο χθεζεο θαη έληνλνπ αληαγσληζκνχ, ζα πξέπεη λα θαηαβάιινληαη πεξηζζφηεξεο πξνζπάζεηεο ζε δξάζεηο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ εηζαγσγή ζηελ αγνξά ηεο θαηλνηνκίαο. Αλαθέξεηαη αθφκε φηη ζα έπξεπε λα «αλαθαιπθζεί λέα ζηξαηεγηθή», - 7 -

9 δηφηη ην λέν πεξηβάιινλ απαηηεί θαηλνηνκίεο ηφζν ζηε ζηξαηεγηθή, φζν θαη ζηηο πξαθηηθέο ηεο. ε ζρεηηθή έξεπλα (Ηλζηηηνχην Δπηθνηλσλίαο, 2006) ζε 337 δηεπζπληηθά ζηειέρε, πνζνζηφ 93% πηζηεχεη φηη ε θαηλνηνκία είλαη εμαηξεηηθά επηζπκεηή, δηφηη αλαγλσξίδεηαη ε θαζνιηθφηεηα θαη ε αλαγθαηφηεηά ηεο, ελψ γηα ην 81% απνηειεί ηε κφλε δηέμνδν απφ ηηο δχζθνιεο θαη πνιχπινθεο θαηαζηάζεηο, κηα θαη πξνβάιιεηαη σο ν θπξηφηεξνο ηξφπνο δηάθξηζεο, δηαθνξνπνίεζεο κηαο επηρείξεζεο απφ ηνλ αληαγσληζκφ ηεο. Άιινη ππνζηεξίδνπλ φηη είλαη θαιχηεξν θαλείο λα αθνινπζεί ηηο θαηλνηνκίεο άιισλ, κηα θαη απηέο είλαη αθελφο απνδεδεηγκέλεο αμίαο θαη αθεηέξνπ ε αληηγξαθή θνζηίδεη θζελφηεξα. ρεηηθή έξεπλα έδεημε φκσο φηη νη εγέηεο ηεο αγνξάο νθείινπλ ηελ επηηπρία ηνπο κφλν ζηελ πηνζέηεζε λέσλ θαηλνηνκηψλ. Δίλαη πιένλ απνδεθηφ φηη ε θαηλνηνκία νδεγεί ζην (εμαηξεηηθά επηζπκεηφ) αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα, δηφηη απνηειεί βαζηθή ηθαλφηεηα (core competency). Δίλαη απηφ πνπ ζα θαζνδεγήζεη ζην δξφκν γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ κέιινληνο ηεο επηρείξεζεο. Θα πξέπεη φκσο ε πξνζέγγηζε απηή λα βαζίδεηαη ζηηο εμήο ηέζζεξηο αξρέο: λα είλαη ζπλνιηθή, λα πεξηιακβάλεη κηα ζπλερή, ζπζηεκαηηθή θαη νξγαλσκέλε αλαδήηεζε επθαηξηψλ, λα εκπιέθεη φινπο ζηε δηαδηθαζία ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηέινο λα εξγάδεηαη ζηαζεξά γηα ηε δεκηνπξγία θαηάιιεινπ θιίκαηνο γηα ηελ αλάπηπμε θαηλνηνκίαο (χλδεζκνο Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο, 2006) Έξεπλα θαη Σερλνινγηθή Αλάπηπμε Μέζσ ηεο δηαδηθαζίαο ηεο έξεπλαο θαη ηεο αλάπηπμεο πξνθχπηνπλ νη θαηλνηνκίεο. Ζ Έξεπλα θαη Σερλνινγηθή Αλάπηπμε (Δ&ΣΑ εθεμήο) είλαη πνιχ δχζθνιν λα πεξηνξηζηνχλ ζην ρψξν θαη ζην ρξφλν, γη απηφ θαη παξνπζηάδεηαη ην θαηλφκελν ηεο δηάρπζεο ηεο ηερλνινγίαο-θαηλνηνκίαο, θαηλφκελν ην νπνίν εληείλεη ηνλ αληαγσληζκφ θαη επαπμάλεη ηηο αιιειεπηδξάζεηο, πάζεο θχζεο, κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ. Ζ δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο αθνινπζεί ηξία ζηάδηα (J. Tirole, 1987) : 1 ν ηάδην: ζην πξψην ζηάδην έρνπκε ηε βαζηθή έξεπλα ηνπ ζηφρνπ ηεο, πνπ είλαη ε παξαγσγή ζεκειηψδνπο ζεσξεηηθήο γλψζεο. Ζ βαζηθή έξεπλα πξαγκαηνπνηείηαη θπξίσο ζε Παλεπηζηήκηα θαη ζε δηάθνξνπο ηδησηηθνχο θαη δεκφζηνπο εξεπλεηηθνχο νξγαληζκνχο. 2 ν ηάδην: ζην δεχηεξν ζηάδην έρνπκε ηελ εθαξκνζκέλε έξεπλα. ηαλ αλαθεξφκαζηε ζην ζηάδην ηεο εθαξκνζκέλεο έξεπλαο, ην ελδηαθέξνλ καο εζηηάδεηαη ζηελ εθαξκνγή ζηελ πξάμε ησλ γλψζεσλ πνπ παξάγνληαη ζην πξψην ζηάδην ηεο βαζηθήο έξεπλαο

10 3 ν ηάδην: ζην ηξίην θαη ηειεπηαίν ζηάδην έρνπκε ηελ αλάπηπμε. Δδψ ηνλ θχξην ιφγν έρεη ε πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ θαη δηαδηθαζηψλ παξαγσγήο ζηελ αγνξά (εκπφξην). Σν απνηέιεζκα, ινηπφλ, ηεο Δ&ΣΑ είλαη ε δεκηνπξγία ηεο θαηλνηνκίαο. Πνιιά, πάλησο, είλαη ηα πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο πξνζπάζεηεο Δ&ΣΑ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ηαπηφρξνλε εκθάληζή ηνπο, θαζηζηνχλ δχζθνιε θαη πνιχπινθε ηελ αμηνιφγεζε ηεο ζπλνιηθήο απφδνζεο ησλ επηρεηξήζεσλ ζε Δ&ΣΑ. Σα πην ζπλεζηζκέλα πξνβιήκαηα είλαη (J. Tirole, 1987) : 1) Οη επηρεηξήζεηο εζηηάδνπλ ηελ πξνζνρή ηνπο ζηα θέξδε πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ηελ έξεπλα θαη αγλννχλ ηα θνηλσληθά νθέιε πνπ πηζαλφ λα πξνθχςνπλ. Καηά ζπλέπεηα, είλαη δχζθνιν ηα απνηειέζκαηα λα είλαη θνηλσληθά επηζπκεηά. 2) Ζ Δ&ΣΑ ζπλήζσο ζρεηίδεηαη κε ηδηαίηεξα πςειφ θφζηνο, κε απνηέιεζκα λα νδεγείηαη ε αγνξά ζε πςειή ζπγθέληξσζε. Έηζη, δελ ππάξρεη ηέιεηνο αληαγσληζκφο, κε ηηο γλσζηέο ζπλέπεηεο γηα ην επίπεδν ηηκψλ. 3) Τπάξρεη αθφκε ην ιεγφκελν «πξφβιεκα νηθεηνπνίεζεο». ηελ πεξίπησζε απηή έρνπκε δχν «αληηκαρφκελεο» πιεπξέο: απφ ηε κηα πιεπξά έρνπκε ηηο επηρεηξήζεηο πνπ επηηπγράλνπλ κηα θαηλνηνκία θαη θάλνπλ πξνζπάζεηεο λα ηελ εθκεηαιιεπηνχλ ζην κέγηζην βαζκφ θαη άξα δελ επηζπκνχλ ηελ δσξεάλ δηάδνζή ηεο, θαη απφ ηελ άιιε έρνπκε ην θνηλσληθφ ζχλνιν, γηα ην νπνίν θάζε πιεξνθνξία απνηειεί δεκφζην αγαζφ θαη ζπλεπψο θνηλσληθά σθέιηκν λα ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο Σεθκήξηα Δκπεηξηθήο Έξεπλαο ζηνλ ηνκέα ηεο Έξεπλαο θαη Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο Ζ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηε Eurostat (H.Wilson, 2008), πεξηγξάθεη ηελ παξνχζα θαηάζηαζε γηα ηα πνζά πνπ δαπαλνχλ νη ρψξεο ηεο Δ.Δ. γηα ηελ Έξεπλα θαη Σερλνινγηθή Αλάπηπμε. Αλαθέξεηαη φηη ε Δ.Δ. εμαθνινπζεί ηελ πξνζπάζεηα επίηεπμεο ηνπ ζηφρνπ πνπ ηέζεθε απφ ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο, δειαδή ηελ απνξξφθεζε ηνπ 3% ηνπ ΑΔΠ γηα δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ Δ&ΣΑ. ήκεξα ν κέζνο φξνο ηεο Δ.Δ. ησλ 27 είλαη 1,84% ηνπ ΑΔΠ. πσο νξίζηεθε απφ ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο, ν ηδησηηθφο επηρεηξεκαηηθφο ηνκέαο αλακέλεηαη λα ρξεκαηνδνηήζεη ηα 2/3 ησλ εμφδσλ πνπ ζα αθηεξσζνχλ γηα ηελ Δ&ΣΑ. ήκεξα ην 56,4% απηψλ ησλ εμφδσλ θαιχπηνληαη απφ ησλ ηδησηηθφ επηρεηξεκαηηθφ ηνκέα. ζνλ αθνξά ην πξνζσπηθφ πνπ απαζρνιείηαη ζηνλ ηνκέα Δ&ΣΑ, ε Δ.Δ. ησλ 27 αξηζκνχζε , γηα ην έηνο Απφ ην ν αξηζκφο απμαλφηαλ θαηά 2% αλά έηνο. Ο ηδησηηθφο επηρεηξεκαηηθφο ηνκέαο απνξξφθεζε - 9 -

11 κφιηο ηνπο κηζνχο απφ απηνχο. Σέινο, ηα άηνκα πνπ απαζρνινχληαλ ζηνλ ηνκέα ηεο Δ&ΣΑ, ήηαλ ην 1,45% ηνπ ζπλνιηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Πην ζπγθεθξηκέλα, πάλσ απφ ην 3% ηνπ ΑΔΠ γηα πνζά πνπ απνξξνθνχληαη γηα ηελ Δ&ΣΑ ηνπ ζηφρνπ ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζαβφλαο, επηηεχρζεθε απφ ηε νπεδία (3,73%) θαη ηε Φηιαλδία (3,45%). Υψξεο πνπ βξέζεθαλ θνληά ζην ζηφρν απηφ θαη πάλσ απφ ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ. ησλ 27 ήηαλ ε Γεξκαλία (2,51%), ε Απζηξία (2,45%), ε Γαλία (2,43%) θαη Γαιιία (2,12%). ια ηα άιια θξάηε κέιε ήηαλ θάησ απφ ην κέζν φξν.. Ζ Διιάδα, καδί κε ηε Πνισλία, Μάιηα, Δζζνλία, Πνξηνγαιία θαη Ληζνπαλία κφιηο πνπ πέξαζαλ ην 0,5% ηνπ ΑΔΠ, ρσξίο λα επηηπγράλνπλ πάλησο ην ζηφρν πνπ είρε ηεζεί γηα ην έηνο ηνπ 1% ηνπ ΑΔΠ. εκεηψλεηαη φηη νη θχξηνη αληαγσληζηηθέο νηθνλνκίεο, Ηαπσλία θαη ΖΠΑ, μνδεχνπλ πάλσ απφ ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ. ησλ 27, 3,20% ηνπ ΑΔΠ θαη 2,62% ηνπ ΑΔΠ αληίζηνηρα (Βι. Παξάξηεκα Α, Πίλαθαο 1). Σν 2006 μνδεχηεθαλ 213,127 εθ. επξψ ζηελ Δ.Δ. ησλ 27. Σν πνζφ απμήζεθε εηήζηα θαηά 3,6%. Ζ Γεξκαλία, Γαιιία θαη Ζλσκέλν Βαζίιεην μνδεχνπλ ηα 2/3 ηνπ ζπλνιηθνχ πνζνχ πνπ δηαηίζεληαη γηα ηελ Δ&ΣΑ, ζε απφιπηνπο φξνπο. Δληνχηνηο, ν εηήζηνο κέζνο φξνο αχμεζεο γηα ηηο ηξεηο απηέο ρψξεο ήηαλ πεξίπνπ 2% θαη ην πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ πνπ δηαζέηνπλ δελ έρεη θηάζεη αθφκα ην 3%. Ζ Διιάδα μνδεχεη 1,223 εθ επξψ κε εηήζηα αχμεζε 7,5%. ηελ Δ.Δ. ησλ 27 ν πςειφηεξνο βαζκφο επέλδπζεο ζηελ Δ&ΣΑ, παξαηεξήζεθε ζηνλ ηδησηηθφ επηρεηξεκαηηθφ ηνκέα. ην ζχλνιν, ν ηνκέαο ηεο Αλψηαηεο Δθπαίδεπζεο είλαη ν πην ζεκαληηθφο παξάγνληαο επέλδπζεο κεηά ηνλ ηδησηηθφ επηρεηξεκαηηθφ ηνκέα, ηελ Διιάδα ν ηδησηηθφο επηρεηξεκαηηθφο ηνκέαο δαπαλά 367 εθ. επξψ κε εηήζηα αχμεζε 5,7%, ν δεκφζηνο ηνκέαο 254 εθ. επξψ κε εηήζηα αχμεζε 6,3%, ε Αλψηαηε Δθπαίδεπζε 585% κε εηήζηα αχμεζε 8,95% θαη ν κε θπβεξλεηηθφο ηνκέαο 16 εθ. επξψ κε εηήζηα αχμεζε 39,5%. πσο έρεη ηεζεί απφ ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζαβφλαο, ν ηδησηηθφο επηρεηξεκαηηθφο ηνκέαο πξέπεη λα θαιχπηεη ηα 2/3 ησλ δαπαλψλ γηα Δ&ΣΑ. Μέρξηο ζηηγκήο θαιχπηεη ην 54,6%. Ζ Γεξκαλία (67,6%) θαη ε Φηιαλδία (66,9%) έρνπλ επηηχρεη ην ζηφρν, ελψ ε νπεδία κφιηο θαη θαιχπηεη ηα 2/3. Σέζζεξηο επξσπατθέο ρψξεο, ην Βέιγην (59,7%), ε Γαλία (59,5%), Ηξιαλδία (57,4%) θαη ινβελία (54,8%) ελαξκνλίδνληαη κε ην ζηφρν απηφ. Ζ Διιάδα (31%), ε Κχπξνο (16,8%), Λεηνλία (20,8%) θαη Βνπιγαξία (27,8%) έρνπλ ζρεηηθά κε ηηο ππφινηπεο ρψξεο ηε κηθξφηεξε αλάκεημε ηνπ ηδησηηθνχ επηρεηξεκαηηθνχ ηνκέα ζηηο δαπάλεο γηα Έξεπλα θαη Σερλνινγηθή Αλάπηπμε (Βλ. Παράηημα Α, Πίνακας 2)

12 Σν πξνζσπηθφ πνπ απαζρνιείηαη ζε δξαζηεξηφηεηεο Δ&ΣΑ ζηελ Δ.Δ. ησλ 27 κεηξά πξνζσπηθφ. Ο ηδησηηθφο επηρεηξεκαηηθφο ηνκέαο απαζρνιεί ηνπο κηζνχο απφ απηνχο, ν ηνκέαο ηεο Αλψηαηεο Δθπαίδεπζεο ην 30% θαη ν δεκφζηνο ην 15%. Ζ Γεξκαλία, Γαιιία, Οιιαλδία θαη Ηζπαλία απαζρνινχλ πεξίπνπ ην κηζφ απφ ην ζχλνιν ηνπ πξνζσπηθνχ α ζηε Δ.Δ. ησλ 27, κε ηε Μάιηα ιηγφηεξν απφ ηελ Διιάδα απαζρνινχληαη άηνκα κε εηήζην ξπζκφ αχμεζεο 3,1%. Ο επηρεηξεκαηηθφο ηδησηηθφο ηνκέαο απαζρνιεί άηνκα κε εηήζην ξπζκφ αχμεζεο 0,4%. Ο δεκφζηνο ηνκέαο άηνκα κε εηήζην ξπζκφ πνπ επηβξαδχλεηαη θαηά 0,6%. Ο ηνκέαο ηεο Αλψηαηεο Δθπαίδεπζεο απαζρνιεί άηνκα κε εηήζην ξπζκφ αχμεζεο 5,9%. Σέινο ν κε θπβεξλεηηθφο ηνκέαο απαζρνιεί 209 άηνκα κε εηήζην ξπζκφ αχμεζεο 15,9% (Βλ. Παράρηημα Α, Πίνακας 3) ρέζεηο Καηλνηνκίαο-Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο-Αληαγσληζηηθφηεηαο Ζ θαηλνηνκία είλαη κελ κηα εηδηθή ζπλάξηεζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ππφ ηελ έλλνηα φηη ζπλεηζθέξεη κελ ζε απηή, δελ απνηειεί φκσο απαξαίηεην ζηνηρείν ηεο. Θεκέιην ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο είλαη ε ηθαλφηεηα ηεο πξαθηηθήο εθαξκνγήο ησλ θαηλνηνκηψλ. Δάλ κηα θαηλνηνκηθή ηδέα δελ πινπνηεζεί απφ ηελ επηρεηξεκαηηθή ηθαλφηεηα, δελ έρεη πξαθηηθή αμία. Πνιιέο θνξέο ε θαηλνηνκία εληάζζεηαη ζε θάπνην είδνο επηρεηξεκαηηθνχ κεηαζρεκαηηζκνχ (morphing) ή θάπνηαο εμειηθηηθήο δηαδηθαζίαο, πνπ ζπρλά ζπλίζηαηαη ζε κηθξέο βειηηψζεηο ησλ θαζεκεξηλψλ (κηθξψλ θαη ζρεηηθά απιψλ) δηαδηθαζηψλ ή πξαθηηθψλ. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα απνηειεί βάζε γηα ηελ εζληθή αληαγσληζηηθφηεηα θαη, σο εθ ηνχηνπ, είλαη ζεκαληηθή. Ζ αληαγσληζηηθφηεηα έρεη 3 πεξηνρέο, φπνπ αλαπηχζζνληαη νη παξάκεηξνη πνπ ηελ επεξεάδνπλ: ηελ παξαγσγηθφηεηα, ην θφζηνο ησλ επηρεηξήζεσλ ( κε θχξην ζπληειεζηή ξνπο κηζζνχο) θαη ηηο ηηκέο. Οη πεξηνρέο απηέο δηακνξθψλνληαη ππφ ηελ επίδξαζε 5 παξαγφλησλ: α) Σν πεξηβάιινλ (καθξννηθνλνκηθφ, εξγαζηαθφ θαη επηρεηξεκαηηθφ, β) Σηο ππνδνκέο (νηθνλνκηθέο θαη ηερλνινγηθέο), γ) Σελ εθπαίδεπζε θαη ηηο δεμηφηεηεο, δ) Σελ επηρεηξεκαηηθφηεηα (θαη ηελ, εμ απηήο, αλάπηπμε ησλ επηρεηξήζεσλ) θαη ε) Σν βαζκφ εηζαγσγήο θαη αμηνπνίεζεο ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο. Θα πξέπεη λα ηνληζηεί θαη ε παξάιιειε, αιιά νπζηαζηηθή αλάγθε γηα θαιιηέξγεηα ηεο αλαγθαίαο επηρεηξεκαηηθήο θνπιηνχξαο, ε νπνία πξέπεη λα ππνζηεξίδεη ηηο επηρεηξεκαηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη ηηο θαηλνηνκίεο, αιιά θαη λα αλέρεηαη ηηο απνηπρίεο

13 θαη, θπξίσο, λα επηβξαβεχεη ηελ επίηεπμε ηνπ θέξδνπο (χλδεζκνο Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο, 2006). ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα γηα ηελ πξνγξακκαηηθή πεξίνδν , αλαθέξεηαη σο κηα αλαπηπμηαθή πξνηεξαηφηεηα ε ελίζρπζε ηεο έξεπλαο, ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο ζε φινπο ηνπο θιάδνπο σο βαζηθφο παξάγνληαο γηα ηελ αλαδηάξζξσζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη ηε κεηάβαζε ζηελ νηθνλνκία ηεο γλψζεο. πγθεθξηκέλα ν Άμνλαο Πξνηεξαηφηεηαο 1 ζέηεη σο γεληθφ ζηφρν ηελ επηηάρπλζε ηεο κεηάβαζεο ζηελ νηθνλνκία ηεο γλψζεο, ηελ ελζσκάησζε ηεο έξεπλαο, ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο ζηνλ παξαγσγηθφ ηζηφ ηεο ρψξαο σο ηνπ θχξηνπ παξάγνληα αλάπηπμεο θαη αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηελ γεληθφηεξε δηάρπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία θαη θνηλσλία. Ζ αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή ηνπ Άμνλα εμεηδηθεχεηαη επηρεηξεζηαθά ζηνπο αθφινπζνπο Δηδηθνχο ζηφρνπο, γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ επηδηψμεψλ ηνπ θαη ηελ επίηεπμε ηνπ Γεληθνχ ηνπ ηφρνπ: Μείσζε ηνπ ειιείµµαηνο ζε έξεπλα, θαηλνηνκία θαη ηερλνινγία σο πξνο ηνλ κέζν φξν ηεο ΔΔ-15. Δλίζρπζε ηεο ζπµµεηνρήο ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Δ&ΣΑ θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεξεο δηαζχλδεζεο ηνπ εξεπλεηηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο µε ηνπο παξαγσγηθνχο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο. Δλίζρπζε ηεο αξηζηείαο θαη ηεο δεκηνπξγίαο αξηζηείαο ζε ηνκείο εζληθήο πξνηεξαηφηεηαο πνπ παξάγνπλ θαηλνηνκία θαη πςειή νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή πξνζηηζεκέλε αμία. Πξνψζεζε νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ αλάπηπμεο θαηλνηνκίαο ζε πεξηνρέο (γεσγξαθηθέο θαη ζεκαηηθέο) µε ηζρπξή επηρεηξεκαηηθή βάζε θαη παξνπζία δξαζηήξησλ θαη εμσζηξεθψλ εξεπλεηηθψλ θνξέσλ Μεγέζπλζε θαη εµπινπηηζµφο ηνπ αλζξψπηλνπ εξεπλεηηθνχ δπλακηθνχ θαη ελίζρπζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο θαη ηεο γεσγξαθηθήο θαη δηαηνµεαθήο θηλεηηθφηεηάο ηνπ. Ζ αλάπηπμε ησλ πξνηεξαηνηήησλ νξγαλψλεηαη ζε δχν θαηεπζχλζεηο: α) ηελ παξαγσγή λέαο γλψζεο ζε ιίγεο νξηδφληηεο ηερλνινγηθέο πεξηνρέο, νη νπνίεο επεξεάδνπλ κεγάιν αξηζκφ εθαξκνγψλ θαη αλακέλεηαη λα επαλαπξνζδηνξίζνπλ θιάδνπο, κεζφδνπο παξαγσγήο θαη πξντφληα, β) ηελ παξαγσγή λέαο γλψζεο, ηερλνινγηψλ θαη εθαξκνγψλ ζε

14 ηνκείο ζεκαληηθνχο γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία θαη θνηλσλία (Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007) Υξεκαηνδφηεζε Καηλνηνκηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ Δπηρεηξήζεσλ Σα πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδφηεζεο θαηλνηνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ Δπηρεηξήζεσλ ηα δηαθξίλνπκε ζε εζληθά θαη θνηλνηηθά. Ο Αλαπηπμηαθφο Νφκνο 3299/2004 πξνβιέπεη εληζρχζεηο ζε επελδπηηθά ζρέδηα παξαγσγήο θαηλνηνκηθψλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ εηζαγσγήο θαηλνηνκηψλ ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη εκπνξεπκαηνπνίεζεο πξσηνηχπσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Ο ραξαθηεξηζκφο ησλ επελδχζεσλ απηψλ γίλεηαη κε ζρεηηθή γλσκνδφηεζε ηεο Δηδηθήο Δπηηξνπήο Δκπεηξνγλσκφλσλ ηεο Γ.Γ.Δ. ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο, κέζα ζε έλα (1) κήλα απφ ηελ εκεξνκελία δηαβίβαζεο ηνπ θαθέινπ ηεο επέλδπζεο ζηελ αξκφδηα ππεξεζία ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο (Νφκνο 3299/2004). ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα«Δπηρεηξεκαηηθφηεηα θαη Αληαγσληζηηθφηεηα» γηα ηε Πξνγξακκαηηθή πεξίνδν , φπσο αλαθέξζεθε θαη πξνεγνπκέλσο, έρεη σο έλα ζηφρν ελίζρπζε ηεο έξεπλαο, ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο ζε φινπο ηνπο θιάδνπο σο βαζηθφο παξάγνληαο γηα ηελ αλαδηάξζξσζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη ηε κεηάβαζε ζηελ νηθνλνκία ηεο γλψζεο. Ο Άμνλαο Πξνηεξαηφηεηαο 1 πεξηιακβάλεη δχν γεληθέο θαηεγνξίεο παξεκβάζεσλ («Τπνάμνλεο»), νη νπνίεο αλαιχνληαη ζε επηκέξνπο εηδηθφηεξεο δξάζεηο φπσο αθνινπζεί (Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007) : «Γλψζε-Αξηζηεία»: Πξνψζεζε δξαζηεξηνηήησλ Δ&ΣΑ µε ζηφρν ηελ παξαγσγή λέαο γλψζεο, θπξίσο µέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ επηρεηξήζεσλ θαη επηρεηξήζεσλ µε Δ&ΣΑ θνξείο απφ ηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ, ηεο δεκηνπξγίαο εζληθψλ ηνµεαθψλ πφισλ Δ&ΣΑ ζε ηνκείο πςειήο πξνηεξαηφηεηαο γηα ηελ εζληθή νηθνλνκία, ηεο δεκηνπξγίαο θπζηθψλ ή δηθηπαθψλ θέληξσλ αξηζηείαο θαη ηεο δηαζχλδεζήο ηνπο µε αληίζηνηρα θέληξα ζην εμσηεξηθφ. Βαζηθέο επηδηψμεηο ησλ δξάζεσλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ ελφηεηα απηή απνηεινχλ ε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ε ελίζρπζε ηεο παξνπζίαο ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ ζηελ εγρψξηα θαη ηηο δηεζλείο αγνξέο θαη ε αλαδηάξζξσζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο µέζσ ηεο ζηξνθήο ζηελ παξαγσγή πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πςειήο ηερλνινγίαο θαη πξνζηηζέκελεο αμίαο. ην πιαίζην απηψλ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηδηαίηεξα ε πξνψζεζε ησλ ζπλεξγαζηψλ ζηελ Δ&ΣΑ ζε πεξηθεξεηαθφ,

15 εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν θαη ε εμεηδίθεπζε θαη θηλεηηθφηεηα ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Οη δξάζεηο ζπλνπηηθά πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην παξαπάλσ «Τπνάμνλα είλαη: δεκηνπξγία Δζληθψλ Σνµεαθψλ Πφισλ Δ&ΣΑ. Πξφθεηηαη γηα κνλνεπηζηεµνληθέο ή πνιπεπηζηεµνληθέο νινθιεξσκέλεο παξεκβάζεηο Δ&ΣΑ καθξάο δηάξθεηαο (π.ρ. 5 εηψλ), δξάζε ζπλεξγαζίαο παξαγσγηθψλ θαη Δ&ΣΑ θνξέσλ «πλεξγαζία», δξάζε Δλίζρπζεο Νέσλ θαη Μηθξνκεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ: ηφρν ηεο δξάζεο απνηειεί ε ππνζηήξημε ησλ αλαγθψλ ησλ ΜΜΔ θαη ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ µέζσ ηεο πξνψζεζεο δξαζηεξηνηήησλ Δ&ΣΑ, θαζψο θαη ε παξαθίλεζε εθηέιεζεο Δ&ΣΑ έξγσλ απφ κεγαιχηεξν αξηζκφ επηρεηξήζεσλ. Γηεζλήο πλεξγαζία ζηελ Έξεπλα θαη Σερλνινγία Δπξσπατθή Δ&ΣΑ πλεξγαζία, ε νπνία ζα δηεπθνιχλεη ηνλ ζπληνληζκφ ηεο εζληθήο Δ&ΣΑ πνιηηηθήο µε ηηο Δ&ΣΑ πνιηηηθέο ησλ άιισλ θξαηψλ µειψλ, ηελ πνιηηηθή ηεο Δ.Δ. θαη ησλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ Δπξσπατθνχ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ επίηεπμε νηθνλνκίαο θιίκαθαο θαη ζθνπνχ, δηκεξείο, πνιπκεξείο θαη πεξηθεξεηαθέο Δ&ΣΑ ζπλεξγαζίεο, ππνζηήξημε ησλ Πνιηηηθψλ θαη θάιπςεο κειινληηθψλ αλαγθψλ, ζεκαηηθά δίθηπα πξνεγκέλεο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο θαη ζεκαηηθά δίθηπα έξεπλαο θαη εθπαίδεπζεο µε ζηφρν ηελ δεκηνπξγία θπζηθψλ ή/θαη δηθηπαθψλ πφισλ ή/θαη Κέληξσλ Αξηζηείαο. Μέζσ ησλ δξάζεσλ ζα εληζρπζνχλ νη ππνδνκέο θαη δξαζηεξηφηεηεο Δ&ΣΑ ησλ ζπµµεηερφλησλ δεκνζίσλ Δ&ΣΑ θνξέσλ, θαζψο θαη δξάζεηο πξνζέιθπζεο εξεπλεηψλ απφ ηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ θαη αμηνπνίεζεο ηεο πξνεγκέλεο γλψζεο. Πξνψζεζε ηεο πξφζβαζεο ζε Δπξσπατθέο Δ&ΣΑ ππνδνκέο, πεξηιαµβαλνµέλσλ ησλ ππνδνκψλ ησλ δηεζλψλ Δ&ΣΑ Οξγαληζκψλ. Δλίζρπζε εξεπλεηηθψλ θαη ηερλνινγηθψλ ππνδνκψλ ζε πεξηπηψζεηο πνπ θξηζεί αλαγθαίν ζχκθσλα µε ηηο δηεζλείο εμειίμεηο θαη ηηο αλάγθεο ηεο πεξηθεξεηαθήο νηθνλνκίαο «Αμία»: Μεηαηξνπή ηεο γλψζεο ζε θαηλνηνκηθά πξντφληα, δηαδηθαζίεο θαη ππεξεζίεο θαη ππνβνήζεζε ηεο κεηαθνξάο ηερλνινγίαο-ηερλνγλσζίαο πξνο ηηο επηρεηξήζεηο θαη εηδηθφηεξα ηηο ΜΜΔ, θαζψο θαη θάιπςε ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ ηερλνινγηθήο γλψζεο θαη αγνξάο. Δηδηθφηεξα, ζην πιαίζην ηνπ Τπνάμνλα απηνχ ζα ππνζηεξηρζνχλ νη αθφινπζεο επηκέξνπο δξάζεηο: δεκηνπξγία/ελίζρπζε Πεξηθεξεηαθψλ Πφισλ Καηλνηνκίαο (Π.Π.Κ.), αλάπηπμε ηεο Εψλεο Καηλνηνκίαο ζηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαινλίθεο, ελίζρπζε ηεο Πξνζθνξάο θαη ηεο Εήηεζεο Τπεξεζηψλ Έξεπλαο, Σερλνινγίαο θαη Καηλνηνκίαο, ελίζρπζε γηα ηελ απφθηεζε δηπισκάησλ επξεζηηερλίαο πνπ έρνπλ πξννπηηθέο εκπνξηθήο εθκεηάιιεπζεο, δεκηνπξγία λέσλ επηρεηξήζεσλ πςειήο

16 έληαζεο γλψζεο, πεηξακαηηθέο δξάζεηο Σερλνινγηθήο Καηλνηνκίαο (Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007). 1.9.Σεθκήξηα Δκπεηξηθψλ Δξεπλψλ ζηνλ ηνκέα εθαξκνγήο Καηλνηνκίαο απφ Διιεληθέο Δπηρεηξήζεηο Ζ έξεπλα πνπ αθνινπζεί, πξαγκαηνπνηήζεθε κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπ πλδέζκνπ Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο (.Β.Δ.Δ.), κε ζθνπφ λα δηαπηζηψζεη ηηο απφςεηο ηνπο θαη ηηο ζθέςεηο ηνπο γηα ηελ θαηλνηνκία. Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε κε εξσηεκαηνιφγηα θαη ην δείγκα ζεσξείηαη αληηπξνζσπεπηηθφ, ηφζν σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζην ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ κειψλ, φζν θαη σο πξνο ηελ θαηαλνκή ηνπ ζρεηηθά κε ην κέγεζνο ησλ επηρεηξήζεσλ.(πίνακας 1.1.) Αξηζκφο εξγαδνκέλσλ ΠΙΝΑΚΑ 1.1. % Γείγκαηνο ,33% ,84% 201-άλσ 29,82% Σν πξψην εξψηεκα πνπ ηέζεθε, είλαη αλ ε επηρείξεζε εηζήγαγε ζηελ αγνξά θάπνην λέν ή ζεκαληηθά βειηησκέλν πξντφλ θαη θάπνηα λέα ή ζεκαληηθά βειηησκέλε παξαγσγηθή δηαδηθαζία, θαηά ηελ πεξίνδν ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 14,29% 5,88% 17,65% 47,37% 85,71% 76,47% 52,63% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΌΧΘ ΝΑΘ Απφ ην Γιάγραμμα 1.1. πξνθχπηεη φηη ηνπιάρηζηνλ νη κηζέο επηρεηξήζεηο έρνπλ εηζάγεη κηα θαηλνηνκία ηα ηειεπηαία 5 έηε, κε ηηο κεζαίεο επηρεηξήζεηο λα ην έρνπλ θάλεη ζε πνζνζηφ άλσ ηνπ 85% θαη ηηο κεγάιεο θαηά 75%. Άξα, ε εηζαγσγή ηεο θαηλνηνκίαο

17 δελ είλαη θάηη δχζθνιν, νχηε ζπάλην, νχηε θάηη πνπ δελ ην γλσξίδνπλ νη επηρεηξήζεηο. Αληηζέησο, ζηελ πιεηνςεθία ηνπο ην εθαξκφδνπλ. Ζ επφκελε εξψηεζε, αλαθέξεηαη ζην πνηνο αλέπηπμε ην πξντφλ ή ηελ ππεξεζία, ελλνψληαο αλ ππήξμε ζπλεξγαζία κε άιιε επηρείξεζε ή αλαπηχρζεθε ε θαηλνηνκία απφ ηελ ίδηα ή απφ άιιε. ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 85% 73,33% 64,29% 35,71% 20,00% 26,67% 7,14% 6,67% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ Η επιτειρηση ή ο όμιλος Η επιτείρηση σε σσνεργασία με άλλες επιτειρήσεις Άλλες επιτειρήσεις ή οργανισμοί Απφ ην Γιάγραμμα 1.2. πξνθχπηεη φηη ηνπιάρηζηνλ ηα 2/3 ησλ επηρεηξήζεσλ αλαπηχζζνπλ θαηλνηνκίεο κφλεο ηνπο, γεγνλφο πνπ θξίλεηαη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθφ. Ηδίσο νη κεζαίεο επηρεηξήζεηο έρνπλ ηηο ηθαλφηεηεο λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο ζρεηηθέο αλάγθεο θαηά 85%. Οη κηθξέο θαη νη κεγάιεο επηρεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνχλ γηα δηαθνξεηηθνχο θαηά πεξίπησζε ιφγνπο- θαη άιιεο επηρεηξήζεηο. Πξνρσξψληαο, εξεπλήζεθε αλ νη επηρεηξήζεηο δηαζέηνπλ Σκήκα Δ&ΣΑ. ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 76,47% 61,90% 52,63% 31,58% 33,33% 15,79% 23,53% 4,76% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΝΑΘ ΌΧΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ Σα ζηνηρεία ηνπ Γιαγράμμαηος 1.3. απνθαιχπηνπλ φηη ην ηκήκα Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο έρνπλ θαηά θχξην ιφγν νη κεγάιεο επηρεηξήζεηο (76%), ελψ νη κεζαίεο

18 επηρεηξήζεηο έρνπλ θαηά ηα 2/3 θαη νη κηθξέο θαηά ην 1/3 πεξίπνπ. Δμέιημε αλακελφκελε θαη θπζηνινγηθή πλερίδεη ε έξεπλα γηα ην αλ είρε ε επηρείξεζε θάπνηεο ζπκθσλίεο γηα ζπλεξγαζία ζε θαηλνηνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε άιιεο επηρεηξήζεηο ή νξγαληζκνχο κεηαμχ ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 60,00% 50,00% 61,11% 61,90% 58,82% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 33,33% 27,78% 23,53% 17,65% 11,11% 4,76% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΝΑΘ ΌΧΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ Απφ ην Γιάγραμμα 1.4. πξνθχπηεη φηη ηα 2/3 ησλ επηρεηξήζεσλ είραλ θάπνηα ζπλεξγαζία κε άιιεο επηρεηξήζεηο γηα ηελ αλάπηπμε θαηλνηνκηθψλ δξάζεσλ, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη ηε δπλακηθή ησλ ζπλεξγαζηψλ θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δηθηχσλ. Ζ δηαπίζησζε απηή επηηξέπεη ηελ αηζηνδνμία γηα ην κέιινλ. ην επφκελν Γηάγξακκα εξσηάηαη ε επηρείξεζε αλ ζα ήζειε λα απαζρνιήζεη θάπνηνλ θνηηεηή ή λέν πηπρηνχρν γηα ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα ζηνλ ηνκέα Δ&ΣΑ. ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 60,00% 57,89% 50,00% 40,00% 30,00% 36,84% 47,62% 28,57% 23,81% 35,29% 23,53% 41,18% ΝΑΘ ΌΧΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ 20,00% 10,00% 5,26% 0,00% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ Απφ ην Γιάγραμμα 1.5. πξνθχπηεη φηη πξνθχπηεη θαη αξρήλ ζεηηθή πξνζέγγηζε ζηελ απαζρφιεζε θνηηεηψλ γηα ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα, αιιά κε δηαθνξεηηθφ

19 πνζνζηφ, πνπ είλαη 58% γηα ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο θαη ζηαδηαθά κεηψλεηαη ζην 23% γηα ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο. πλερίδνπκε κε ην αλ ε επηρείξεζε ζα ήζειε λα ζπκκεηέρεη ζε ελεκεξσηηθέο δξάζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο Δ&ΣΑ (εκηλάξηα, πλέδξηα, Ζκεξίδεο, Workshops θηι) ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 89,47% 85,71% 76,47% 17,65% 10,53% 14,29% 5,88% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΝΑΘ ΌΧΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ Απφ ην Γιάγραμμα 1.6. πξνθχπηεη φηη ππάξρεη θαηά 80% ζεηηθή πξνζέγγηζε ζηε ζπκκεηνρή φισλ ζε ελεκεξσηηθέο δξάζεηο. ην Γιάγραμμα 1.7. εξσηάηαη αλ γλσξίδνπλ νη επηρεηξήζεηο γηα πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδφηεζεο θαηλνηνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 52,63% 52,38% 47,37% 38,10% 9,52% 47,06% 41,18% 11,76% ΝΑΘ ΌΧΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ 0,00% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ Απφ ην Γιάγραμμα 1.7. πξνθχπηεη φηη θαηά πεξίπνπ 40% νη επηρεηξήζεηο δελ γλσξίδνπλ πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδφηεζεο θαηλνηνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Σνχην δεκηνπξγεί κηα αλάγθε γηα ηελ πιεξέζηεξε ελεκέξσζε ησλ επηρεηξήζεσλ. ηε ζπλέρεηα εξσηάηαη αλ ε επηρείξεζε έιαβε θάπνηνπ είδνπο ελίζρπζε γηα ηηο θαηλνηνκηθέο ηεο δξαζηεξηφηεηεο θαηά ην δηάζηεκα

20 ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 23,53% 70,59% 5,88% 37,50% 62,50% 30,77% 53,85% 15,38% ΝΑΘ ΌΧΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ 0,00% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ Απφ ην Γιάγραμμα 1.8., ην νπνίν αλαθέξεηαη ζε φιεο ηηο επηρεηξήζεηο, πξνθχπηεη φηη θαηά πεξίπνπ 60% (70% γηα ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο) νη επηρεηξήζεηο δελ έρνπλ ιάβεη θάπνηα ελίζρπζε γηα θαηλνηνκηθέο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο θαηά ηα ηειεπηαία 5 έηε. Απηφ ζεκαίλεη φηη ελψ αλαπηχζζνληαη θαηλνηνκηθέο δξάζεηο θαη παξάιιεια ππάξρνπλ πξνγξάκκαηα πνπ ηηο εληζρχνπλ, δελ ππάξρεη επαξθήο αμηνπνίεζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ θαη ησλ εληζρχζεσλ απηψλ. Απηφ επηβεβαηψλεηαη θαη απφ ην Γιάγραμμα 1.9., ην νπνίν αλαθέξεηαη κφλν ζε επηρεηξήζεηο πνπ αλέπηπμαλ θαηλνηνκηθέο δξάζεηο. ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 75,00% 70,00% 60,00% 64,00% 56,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 25,00% 36,00% 33,00% 11,00% ΝΑΘ ΌΧΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ 0,00% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ Σέινο, εξσηάηαη αλ ζα ήζειαλ λα ελεκεξσζνχλ γηα ηα πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδφηεζεο

21 ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 88,89% 85,71% 75,00% 11,11% 12,50% 12,50% 14,29% 0-50 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ > 200 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΘ ΝΑΘ ΌΧΘ ΔΕΝ ΞΕΡΩ Απφ ην Γιάγραμμα πξνθχπηεη φηη ππάξρεη κεγάιε επηζπκία (θαη αλάγθε) γηα ελεκέξσζε ησλ επηρεηξήζεσλ (πεξίπνπ 90% γηα ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο) γηα ηα πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδφηεζεο ηεο θαηλνηνκίαο Πεξηθεξεηαθέο επηδφζεηο ζηελ Καηλνηνκία ε αληίζεζε µε επξσπατθέο Πεξηθέξεηεο, δελ πξνθχπηεη ζηηο ειιεληθέο άκεζε ζπζρέηηζε ηνπ ξπζκνχ αλάπηπμεο µε ηελ έληαζε Δ&ΣΑ ή ηελ απαζρφιεζε ζε θιάδνπο πςειήο ηερλνινγίαο. Πξέπεη φκσο λα ιεθζεί ππφςε φηη ηα κέρξη ηψξα επίπεδα ρξεκαηνδφηεζεο ηεο Έξεπλαο είλαη πνιχ ρακειά, ρακειφηεξα ηνπ 1% ζε ζρέζε µε ην ΑΔΠ ηεο Πεξηθέξεηαο, γηα λα απνηειέζεη ε Έξεπλα ηελ θηλεηήξηα δχλακε πνπ ζα δεκηνπξγήζεη δηαθνξνπνηεκέλνπο ξπζκνχο αλάπηπμεο. Ζ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαίλεηαη λα επήιζε πεξηζζφηεξν απφ ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο παξαγσγηθήο δνκήο θαη ιηγφηεξν απφ ηελ αλάπηπμε ηεο θαηλνηνκίαο ή ηελ δηαθνξνπνίεζε. Ζ ειιεληθή ζηξαηεγηθή γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα - εμσζηξέθεηα - επηρεηξεκαηηθφηεηα πξέπεη λα είλαη πεξηθεξεηαθά δηαθνξνπνηεκέλε, ψζηε λα κελ παξαρζνχλ δηα-πεξηθεξεηαθέο αληζνµεηξίεο φηαλ ζηελ Διιάδα νη θπξίαξρεο αληζφηεηεο είλαη ελδν-πεξηθεξεηαθέο. Ζ αλάδπζε πεξηθεξεηαθψλ πφισλ µε ηζρπξή αληαγσληζηηθφηεηα ζα εληζρχζεη ηε ζπλνιηθή εζληθή αληαγσληζηηθφηεηα. Αλεμαξηήησο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ρσξηθήο εθαξκνγήο ηνπ Πξνγξάµµαηνο, επηβάιιεηαη ε ζχλδεζε ηεο γεληθήο µε πεξηθεξεηαθέο ζηξαηεγηθέο µέζσ θαη ηεο πινπνίεζεο θνηλψλ δξάζεσλ ζηηο "κεηαβαηηθέο" θαη µε Πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. Γηα ηελ πεξηθεξεηαθή δηάζηαζε ηεο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε ε ζεκεξηλή

22 ζπγθέληξσζε ησλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ, δηφηη απφ απηήλ πξνθχπηεη µία ζπγθεθξηκέλε θαηαλνκή ησλ αλαγθψλ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη επνκέλσο θαη ε αλαγθαία έληαζε θαη έθηαζε ησλ παξεκβάζεσλ. Ο θαηεμνρήλ επηρεηξεκαηηθφο ηνµέαο (δεπηεξνγελήο) ζπγθξνηείηαη ζηελ Διιάδα θαηά 50% ζηελ Αηηηθή θαη ζηελ Κεληξηθή Μαθεδνλία θαη θαηά 63% ζε απηέο ηηο Πεξηθέξεηεο θαη ζηελ φκνξε ηεο Αηηηθήο, ηεξεά Διιάδα. Ο ηξηηνγελήο ηνµέαο ζπγθξνηείηαη επίζεο θαηά 50% ζε Αηηηθή θαη Κεληξηθή Μαθεδνλία (Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007). Δηδηθφηεξα σο πξνο ηελ παξάκεηξν ηεο θαηλνηνκίαο, νη επηδφζεηο είλαη απνγνεηεπηηθέο: Πίνακας 1.2. ΓΔΗΚΣΔ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΧΝ ΔΠΗΓΟΔΧΝ ΣΖΝ ΚΑΗΝΟΣΟΜΗΑ 1 Πεξηθέξεηεο ΠΔΓΚ ΠΓΚ ΦΠΓΚ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία &Θξάθε Κεληξηθή Μαθεδνλία Γπηηθή Μαθεδνλία Θεζζαιία Ήπεηξνο ηεξεά Διιάο Ηφληα Νεζηά Γπηηθή Διιάδα Πεινπφλλεζνο Αηηηθή Βφξεην Αηγαίν Νφηην Αηγαίν Κξήηε 0,37 0,62 0,16 0,22 0,29 0,20 0,00 0,56 0,26 1,00 0,25 0,29 0,31 0,04 0,15 0,03 0,05 0,09 0,01 0,00 0,09 0,02 0,21 0,09 0,02 0,03 0,21 0,39 0,10 0,14 0,19 0,11 0,00 0,33 0,14 0,61 0,17 0,16 0,17 Πεγή: Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007 Σν ζπλνιηθφ απνηέιεζκα είλαη νη ρακειφηαηεο ηηκέο ζε φινπο ηνπο δείθηεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα, σο πξνο ηε κέζε επξσπατθή Πεξηθέξεηα (Βλ. Παράρηημα Α, Πίνακας 4.). 1 Πεξηθεξεηαθφο Δζληθφο πλνπηηθφο Γείθηεο Καηλνηνκίαο (ΠΔΓΚ - RNSII): ε ζρεηηθή θιίκαθα κίαο Πεξηθέξεηαο σο πξνο απηήλ µε ηελ θαιχηεξε επίδνζε ηεο ρψξαο, µε ζηάζκηζε 13 ζπληειεζηψλ θαηλνηνκίαο. Πεξηθεξεηαθφο πλνπηηθφο Γείθηεο Καηλνηνκίαο (ΠΓΚ - RSII): ε ζρεηηθή θιίκαθα σο πξνο ηελ Πεξηθέξεηα µε ηελ θαιχηεξε επίδνζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (ΔΔ). Φαλεξφο Πεξηθεξεηαθφο πλνπηηθφο Γείθηεο Καηλνηνκίαο (ΦΠΓΚ - RRSII): ν κέζνο φξνο ησλ δεηθηψλ ΠΔΓΚ θαη ΠΓΚ

23 Κεθάλαιο 2. Δπιτειρημαηικόηηηα ηηο αξρέο ηνπ 19 νπ αηψλα, ν Γάιινο νηθνλνκνιφγνο Jean Baptiste Say έγξαθε «Ο επηρεηξεκαηίαο κεηαθηλεί νηθνλνκηθνχο πφξνπο απφ κηα πεξηνρή κε ρακειή παξαγσγηθφηεηα ζε κηα άιιε πςειφηεξεο παξαγσγηθφηεηαο θαη απφδνζεο. Οη επηρεηξεκαηίεο δεκηνπξγνχλ αμία θαη πξνάγνπλ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε κέζσ ηεο εχξεζεο λέσλ ηξφπσλ ιεηηνπξγίαο ησλ πξαγκάησλ». ήκεξα, ν φξνο επηρεηξεκαηηθφηεηα πεξηιακβάλεη πνιχ πεξηζζφηεξεο έλλνηεο απφ ηελ απιή δεκηνπξγία κηαο επηρείξεζεο. ην Κεθάιαην απηφ επηρεηξείηαη κηα ζπλνπηηθή παξνπζίαζε ηεο έλλνηαο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηεο ζεκαζία πνπ δίλεηαη ζηελ αλάπηπμε απηήο, αθνχ ζεσξείηαη έλα απφ ηα ζχγρξνλα εξγαιεία νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο Έλλνηα Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο Ζ παξνχζα εξγαζία εμεηάδεη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζην πιαίζην ηεο επηρείξεζεο. Έηζη, παξφιν πνπ είλαη πνιπδηάζηαηε θαη εκθαλίδεηαη ζε δηάθνξα πιαίζηα, εκείο δηαθξίλνπκε ηα εμήο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003): Α) Αμηνπνίεζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ή ηεο θαηλνηνκίαο Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα απνηειεί θαηά θχξην ιφγν λννηξνπία. Πξφθεηηαη γηα ηελ δξαζηεξηνπνίεζε θαη ηελ ηθαλφηεηα πνπ έρεη έλα άηνκν, µεµνλσµέλα ή ζην πιαίζην ελφο νξγαληζκνχ, λα αλαγλσξίδεη ηηο επθαηξίεο θαη λα ηηο εθκεηαιιεχεηαη πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη πξνζηηζεκέλε αμία ή λα έρεη νηθνλνκηθφ φθεινο. Ζ δεκηνπξγηθφηεηα ή ε θαηλνηνκία ηνλ βνεζνχλ λα εηζέιζεη ζε µία ππάξρνπζα αγνξά ή λα βειηηψζεη ηελ αληαγσληζηηθή ζέζε ηνπ ζ απηήλ, λα αιιάμεη ή αθφκε θαη λα δεκηνπξγήζεη µηα λέα αγνξά. Γηα λα απνβεί επηηπρήο µία επηρεηξεκαηηθή ηδέα απαηηείηαη ηθαλφηεηα ζπλδπαζκνχ ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ή ηεο θαηλνηνκίαο µε ηε ρξεζηή δηαρείξηζε θαη ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο µηαο επηρείξεζεο πξνθεηκέλνπ λα βειηηζηνπνηεζεί ε αλάπηπμή ηεο θαζφιεο ηεο θάζεηο ηνπ θχθινπ δσήο ηεο. Β) Δπηρεηξεκαηίεο Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα αθνξά ηα άηνκα, ηηο επηινγέο ηνπο θαη ηηο ελέξγεηεο ζηηο νπνίεο πξνβαίλνπλ θαηά ηελ εθθίλεζε, εμαγνξά ή ιεηηνπξγία µηαο επηρείξεζεο ή ηε ζπµµεηνρή ηνπο ζηε δηαδηθαζία ιήςεο ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ µηαο επηρείξεζεο. Οη επηρεηξεκαηίεο απνηεινχλ µηα αλνκνηνγελή νκάδα θαη πξνέξρνληαη απφ φινπο ηνπο ρψξνπο. σζηφζν ππάξρνπλ νξηζκέλα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά επηρεηξεκαηηθήο

24 ζπκπεξηθνξάο, ζπµπεξηιαµβαλνµέλεο ηεο εηνηκφηεηαο γηα αλάιεςε θηλδχλσλ θαη ηεο επηζπκίαο γηα αλεμαξηεζία θαη απηνπξαγκάησζε. Γ) Δθαξκνγέο επηρεηξεκαηηθφηεηαο Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα κπνξεί λα αλαπηπρζεί ζε νπνηνλδήπνηε ηνµέα θαη είδνο επηρείξεζεο. Δθαξκφδεηαη ζηνπο απηναπαζρνινχκελνπο θαη ζηηο επηρεηξήζεηο νηνπδήπνηε κεγέζνπο ζε φιεο ηηο θάζεηο ηνπ θχθινπ δσήο µηαο επηρείξεζεο, απφ ηε θάζε εθθίλεζεο έσο ηελ αλάπηπμε, ηε κεηαβίβαζε, ηελ παχζε ιεηηνπξγίαο ή ηελ επαλέλαξμε ιεηηνπξγίαο. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα αθνξά ηηο επηρεηξήζεηο φισλ ησλ θιάδσλ, ηερλνινγηθψλ ή παξαδνζηαθψλ, ηηο κηθξέο θαη ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο αλεμαξηήησο ηδηνθηεζηαθνχ θαζεζηψηνο: νηθνγελεηαθέο επηρεηξήζεηο, επηρεηξήζεηο εηζεγκέλεο ζην ρξεκαηηζηήξην, επηρεηξήζεηο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο 2 ή µε θεξδνζθνπηθνί νξγαληζκνί, πνπ ζπρλά πξαγκαηνπνηνχλ ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο. χκθσλα µε ηελ έξεπλα Global Entrepreneurship Monitor (GEM) ην 7% ησλ λέσλ επηρεηξεκαηηψλ 3 δεκηνπξγνχλ µία ζεκαληηθή λέα εμεηδηθεπκέλε αγνξά ή νηθνλνκηθφ ηνµέα εάλ ε επηρείξεζή ηνπο είλαη επηηπρήο ελψ ην 70% ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ παξέρνπλ πξντφληα ή ππεξεζίεο ζε πθηζηάκελεο αγνξέο ζηηο νπνίεο ππάξρεη ήδε ζεκαληηθφο αληαγσληζκφο θαη ζηηο νπνίεο δηαηίζεηαη ήδε γηα πεξηζζφηεξν απφ έλα έηνο ε βαζηθή ηερλνινγία εκαληηθφηεηα Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ζηελ αλάπηπμε. Οη λέεο θαη κηθξέο επηρεηξήζεηο δεκηνπξγνχλ φιν θαη πεξηζζφηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο έλαληη ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ. Οη ρψξεο πνπ παξνπζηάδνπλ ηε κεγαιχηεξε αχμεζε ζηα πνζνζηά επηρεηξεκαηηθφηεηαο ηείλνπλ λα παξνπζηάδνπλ θαη ηε κεγαιχηεξε κείσζε ησλ πνζνζηψλ αλεξγίαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, νη ηαρέσο αλαπηπζζφκελεο επηρεηξήζεηο ζπλέβαιαλ ζεκαληηθά ζηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο. Γηα παξάδεηγκα ζηηο Κάησ Υψξεο, ζην δηάζηεκα κεηαμχ 1994 θαη 1998, ην 8% ησλ ηαρέσο αλαπηπζζφκελσλ επηρεηξήζεσλ δεκηνχξγεζαλ ην 60% ησλ λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζην πιαίζην πθηζηάκελσλ επηρεηξήζεσλ (D.Audretsch, 2002). Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα κπνξεί, επίζεο, λα ζπκβάιιεη ζηελ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο 2 Οη επηρεηξήζεηο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο πεξηιακβάλνπλ ηνπο ζπλεηαηξηζκνχο, ηα ηακεία αιιειαζθάιηζεο, ηηο ελψζεηο θαη ηα ηδξχκαηα. 3 Μεηαμχ ησλ λέσλ επηρεηξεκαηηψλ ηεο έξεπλαο, πεξηιακβάλνληαη εθείλνη πνπ ηδξχνπλ κηα επηρείξεζε ή είλαη ηδηνθηήηεο/δηεπζπληέο κηαο ελ ελεξγεία επηρείξεζεο γηα ιηγφηεξν απφ 3 1/2 έηε

25 ζηηο πεξηθέξεηεο εθείλεο πνπ παξνπζηάδνπλ πζηέξεζε ζηελ αλάπηπμε, ζηελ ελζάξξπλζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη δεκηνπξγίαο ζέζεσλ εξγαζίαο ή ζηελ έληαμε αλέξγσλ ή κεηνλεθηνχλησλ αηφκσλ ζηελ ελεξγφ δσή (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003). Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη βαζηθφο παξάγνληαο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο. Νέεο επηρεηξεκαηηθέο πξσηνβνπιίεο, πνπ αθνξνχλ ηελ ίδξπζε κηαο λέαο επηρείξεζεο ή ηνλ αλαπξνζαλαηνιηζµφ κηαο ππάξρνπζαο (π.ρ. κεηά ηε κεηαβίβαζε κηαο επηρείξεζεο ζε έλα λέν ηδηνθηήηε), δίλνπλ ψζεζε ζηελ παξαγσγηθφηεηα. Απμάλνπλ ηελ αληαγσληζηηθή πίεζε, αλαγθάδνληαο άιιεο επηρεηξήζεηο λα αληηδξάζνπλ βειηηψλνληαο ηηο επηδφζεηο ηνπο ή θαηλνηνµψληαο. Οη πςειφηεξεο επηδφζεηο ή θαηλνηνκία ησλ επηρεηξήζεσλ ζε επίπεδν νξγάλσζεο, κεζφδσλ, πξντφλησλ, ππεξεζηψλ ή αγνξψλ, βειηηψλνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο νηθνλνκίαο ζπλνιηθά. Ζ δηαδηθαζία απηή πξνζθέξεη ζηνπο θαηαλαισηέο πιενλεθηήκαηα ράξε ζηελ αχμεζε ησλ επηινγψλ θαη ζηε κείσζε ησλ ηηκψλ. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα, επίζεο, απειεπζεξψλεη ην δπλακηθφ ηνπ αηφκνπ. Ζ άζθεζε ελφο επαγγέικαηνο δελ απνηειεί απιά θαη µφλν κέζν πξνζπνξηζκνχ ρξεκάησλ. Τπάξρνπλ θαη άιινη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επηινγή επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο φπσο είλαη ε αζθάιεηα, ην επίπεδν αλεμαξηεζίαο, ε πνηθηιία θαζεθφλησλ θαη ην ελδηαθέξνλ πνπ παξέρεη ε εξγαζία. Ζ επηδίσμε πςειφηεξσλ εηζνδεκαηηθψλ επίπεδσλ κπνξεί λα παξαθηλήζεη ηα άηνκα λα ζέζνπλ «πςειφηεξνπο ζηφρνπο», φπσο ε απηνπξαγκάησζε θαη ε αλεμαξηεζία, µέζσ ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Γηα νξηζκέλνπο, νη νπνίνη δελ επηηπγράλνπλ λα βξνπλ µία "ζπλήζε" ζέζε εξγαζίαο πνπ λα ηνπο θαιχπηεη, ε επηινγή λα γίλνπλ επηρεηξεκαηίεο ελδερνκέλσο λα νθείιεηαη ελ κέξεη ή θαη εμ νινθιήξνπ ζε νηθνλνκηθή αλάγθε. Σν λα γίλνπλ επηρεηξεκαηίεο ίζσο ηνπο δίλεη ηελ ειπίδα φηη ζα κπνξέζνπλ λα βειηηψζνπλ ηε ζέζε ηνπο. Ζ επαγγεικαηηθή ηθαλνπνίεζε κεηαμχ επηρεηξεκαηηψλ είλαη πςειφηεξε απφ φηη κεηαμχ κηζζσηψλ. Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ηθαλνπνηεί θαη θνηλσληθά ζπκθέξνληα. Οη επηρεηξεκαηίεο απνηεινχλ ηελ θηλεηήξην δχλακε ηεο νηθνλνκίαο ηεο αγνξάο θαη ηα επηηεχγκαηα ηνπο πξνζθέξνπλ ζηελ θνηλσλία πινχην, ζέζεηο εξγαζίαο θαη ζηνπο θαηαλαισηέο πνηθηιία επηινγψλ. Αληαπνθξηλφκελεο ζηηο απμαλφκελεο πξνζδνθίεο ηεο θνηλήο γλψκεο φζνλ αθνξά ηνλ αληίθηππν ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ θνηλσλία θαη ζην πεξηβάιινλ, πνιιέο κεγάιεο εηαηξείεο πηνζέηεζαλ επίζεκεο ζηξαηεγηθέο γηα ηελ εηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε, πνπ ζπλεπάγεηαη ηελ πξναηξεηηθή ελζσκάησζε θνηλσληθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ παξακέηξσλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή πξαθηηθή θαη ζηε ζπλεξγαζία µε ηα ελδηαθεξφκελα κέξε εθφζνλ νη επηρεηξήζεηο αλαγλσξίδνπλ πιένλ φηη ε ππεχζπλε

26 επηρεηξεκαηηθή ζηάζε ζπκβάιιεη ζηελ επηρεηξεκαηηθή επηηπρία. Ζ ζηάζε απηή κπνξεί λα πεξηιακβάλεη, γηα παξάδεηγκα, ηε δέζκεπζε γηα ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαηά έλαλ θηιηθφ πξνο ην πεξηβάιινλ ηξφπν ( νηθνινγηθή απνδνηηθφηεηα ) ή γηα ην ζεβαζκφ ησλ ζεκάησλ πνπ ζπγθεληξψλνπλ ην ελδηαθέξνλ ησλ θαηαλαισηψλ θαη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαηά έλαλ θηιηθφ πξνο ηνπο θαηαλαισηέο ηξφπν. Οη Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο (ΜΜΔ) επηδεηθλχνπλ «ππεχζπλν επηρεηξεκαηηθφ πλεχκα» µε έλαλ πην άηππν ηξφπν αιιά σζηφζν απνηεινχλ ηνλ θεληξηθφ ηζηφ γηα πνιιέο θνηλσλίεο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003). 2.3 Οθέιε απφ ηελ Αλάπηπμε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο Οη δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο γηα ηε δεκηνπξγία κηαο επηρείξεζεο έρνπλ ήδε απνηειέζεη αληηθείκελν ηδηαίηεξνπ ελδηαθέξνληνο. ε µία ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή παξαηήξεζε κηα ζεηηθή ηάζε σο πξνο ην ρξφλν πνπ απαηηείηαη γηα ηελ έλαξμε κηαο επηρείξεζεο. Ο κέζνο ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ ίδξπζε κηαο αηνκηθήο επηρείξεζεο είλαη 12 εξγάζηκεο εκέξεο ελψ γηα ηε ζχζηαζε κηαο εηαηξείαο πεξηνξηζκέλεο επζχλεο 24. Οη αξηζκνί απηνί εμαθνινπζνχλ λα κεηψλνληαη. σζηφζν, νξηζκέλα θξάηε µέιε πξέπεη λα θαηαβάιινπλ επηπιένλ πξνζπάζεηεο γηα λα κεηψζνπλ ην ρξφλν θαη ην θφζηνο ίδξπζεο κηαο επηρείξεζεο θαη λα πξνζεγγίζνπλ ηηο επξσπατθέο ηηκέο αλαθνξάο. Τπάξρεη πεξηζψξην γηα πεξαηηέξσ βειηίσζε φζνλ αθνξά ηηο πνιιαπιέο δηαδηθαζίεο, ηα ζεκεία επαθψλ, ηηο δηαηππψζεηο, ηηο απαηηνχκελεο άδεηεο θαη ην θφζηνο. Ζ πξφζβαζε ζηε ρξεκαηνδφηεζε εμαθνινπζεί λα απνηειεί έλαλ πνιχ ζεκαληηθφ θξαγκφ γηα ηνπο λένπο επηρεηξεκαηίεο: αληηκεησπίδνπλ ζεκαληηθέο δπζθνιίεο ζην λα εμαζθαιίδνπλ ηξαπεδηθά δάλεηα ή λα βξίζθνπλ επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα. Οη ηξάπεδεο δεηνχλ ηζηνξηθφ ζεηηθψλ ινγηζηηθψλ απνηειεζκάησλ θαη εγγπήζεηο, πνπ νη λέεο επηρεηξήζεηο, θαη ηδίσο εθείλεο πνπ αλαπηχζζνπλ δξαζηεξηφηεηεο πνπ βαζίδνληαη ζηε γλψζε, θαηά θαλφλα δελ δηαζέηνπλ. Οη επηρεηξήζεηο πνπ βξίζθνληαη ζηε θάζε εθθίλεζεο αληηκεησπίδνπλ επίζεο ζνβαξέο δπζθνιίεο φζνλ αθνξά ηελ θάιπςε ησλ θεθαιαηνπρηθψλ αλαγθψλ ηνπο. Δθηφο απφ ηελ ηξαπεδηθή δαλεηνδφηεζε, νη επηρεηξήζεηο πνπ βξίζθνληαη ζε θάζε εθθίλεζεο ζα πξέπεη λα έρνπλ θαιχηεξε πξφζβαζε ζε ελαιιαθηηθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003). Δθηφο απφ ηα επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα, ζα πξέπεη λα δηεξεπλεζεί πεξαηηέξσ ε δπλαηφηεηα άηππσλ επελδχζεσλ π.ρ. απφ µέιε ηεο νηθνγέλεηαο, θίινπο ή ηνπο

27 επηρεηξεκαηηθνχο αγγέινπο (business angels). Ο επηµεξηζµφο ηνπ θηλδχλνπ κεηαμχ ηξαπεδψλ θαη επελδπηψλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη δεκφζησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ εηδηθεχνληαη ζε ΜΜΔ, ή µέζσ εηαηξεηψλ αιιειέγγπαο αζθάιηζεο, απνηειεί απνηειεζκαηηθφ κέζν πνπ δηεπθνιχλεη ηελ εμεχξεζε δεκνζίσλ πηζηψζεσλ θαη έρεη απνδεηρζεί επηηπρήο ζηελ αχμεζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ θαηά ηε θάζε εθθίλεζεο. Οη θίλδπλνη πνπ ζπλδένληαη µε ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα δελ αληηζηαζκίδνληαη επαξθψο µε ηελ πξννπηηθή αληακνηβήο. Πξέπεη λα επαλεμεηαζηεί ε χπαξμε ηζνξξνπίαο κεηαμχ ησλ θηλδχλσλ θαη ηεο αληακνηβήο φζνλ αθνξά ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα. Έλαο απνηπρεκέλνο επηρεηξεκαηίαο αληηκεησπίδεη ηνλ θνηλσληθφ ζηηγµαηηζµφ. Δθηφο απφ ηνλ θνηλσληθφ ζηηγµαηηζµφ, ε πξνζσπηθή πηψρεπζε έρεη πνιχ ζνβαξέο λνκηθέο ζπλέπεηεο. Ζ εθθαζάξηζε ηνπ παζεηηθνχ κπνξεί λα δηαξθέζεη ρξφληα θαη νη επηρεηξεκαηίεο πνπ έρνπλ πησρεχζεη θηλδπλεχνπλ λα ράζνπλ ηελ πεξηνπζία ηνπο θαη λα ηνπο επηβιεζνχλ πεξηνξηζκνί. Ζ λνκνζεζία πεξί αθεξεγγπφηεηαο πξέπεη λα αλαζεσξεζεί θαη λα κεησζνχλ νη θξαγκνί ψζηε λα ππάξρεη δπλαηφηεηα ζηνπο έληηκνπο επηρεηξεκαηίεο λα θάλνπλ κηα λέα αξρή. Ίζσο λα ππήξρε πεξηζζφηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηελ αλάιεςε επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ εάλ ππήξρε ε πξννπηηθή αληακνηβήο ζε πεξίπησζε επηηπρίαο. Χζηφζν, ζε νξηζκέλα θξάηε µέιε εμαθνινπζνχλ νη θνξνινγηθνί απηνί ζπληειεζηέο λα είλαη πςεινί, κεηψλνληαο θαηά ηνλ ηξφπν απηφ ηε δπλαηφηεηα ησλ επηρεηξεκαηηψλ λα δεκηνπξγνχλ θαη λα δηαηεξνχλ πινχην. Ζ επηινγή ηεο απηναπαζρφιεζεο ζπρλά ζπλδέεηαη µε κεησκέλε θνηλσληθή πξνζηαζία. Ζ δεκηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο πξνζαξµνζµέλνπ ζηηο αλάγθεο ησλ επηρεηξεκαηηψλ ζα θάλεη πεξηζζφηεξν ειθπζηηθή ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα. Ζ εθπαίδεπζε θαη ε θαηάξηηζε πξέπεη λα ζπκβάιιεη ζηελ ελζάξξπλζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, µέζσ ηεο αλάπηπμεο ηεο θαηάιιειεο λννηξνπίαο θαη ηεο επαηζζεηνπνίεζεο φζνλ αθνξά ηηο επαγγεικαηηθέο επθαηξίεο πνπ πξνζθέξεη ε ηδηφηεηα ηνπ επηρεηξεκαηία θαη ησλ δεμηνηήησλ.. Σν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα κπνξεί λα πξνζθέξεη ηφζν δεμηφηεηεο φζν θαη ην θαηάιιειν πεξηβάιινλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Ζ εθπαίδεπζε ζε ζέκαηα επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζε ζπλδπαζκφ µε ηα θξαηηθά εξεπλεηηθά πξνγξάµµαηα απνηεινχλ ηα βαζηθά ζπζηαηηθά γηα ην ζπλδπαζκφ επηζηεκνληθήο αξηζηείαο θαη εκπνξηθήο αμηνπνίεζεο ησλ απνηειεζκάησλ (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003)

28 Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα πξέπεη λα εληζρπζεί ζε κεγάιν βαζκφ θαη λα δνζεί ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηηο γπλαίθεο θαη ζε άιιεο νκάδεο πνπ δελ εθπξνζσπνχληαη επαξθψο. Οη εζλνηηθέο κεηνλφηεηεο επηδεηθλχνπλ πςειά επίπεδα επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο θαη δπλακηθνχ. Οη δηαζέζηκεο ππεξεζίεο ζηήξημεο ησλ επηρεηξήζεσλ θαίλεηαη λα αληαπνθξίλνληαη ηθαλνπνηεηηθά ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπο. Τπάξρεη αηζζεηά κηθξφηεξνο αξηζκφο γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ ζηελ Δπξψπε, αθνχ ην πνζνζηφ ησλ απηναπαζρνινχκελσλ γπλαηθψλ θπκαίλεηαη απφ 16% ζηελ Ηξιαλδία ζε 40% ζηελ Πνξηνγαιία (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2001). Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη δηεπθνιχλεη ηηο αληαιιαγέο νξζψλ πξαθηηθψλ ζε ζέκαηα πνιηηηθήο πξνψζεζεο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ µέζσ ηνπ δηθηχνπ WES Network, ζην νπνίν ζπµµεηέρνπλ ζηειέρε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο πνπ είλαη αξκφδηα γηα ηελ πξνψζεζε ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ. Οη επηρεηξήζεηο πνπ δηεπζχλνληαη απφ εζλνηηθέο κεηνλφηεηεο ζηελ Δπξψπε επηδεηθλχνπλ κεγάιεο επηρεηξεκαηηθέο δεμηφηεηεο θαη επηρεηξεκαηηθφ δπλακηθφ. ην πιαίζην ηεο πνιηηηθήο ηεο γηα ηε κεηαλάζηεπζε, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη ππνβάιεη δχν πξνηάζεηο νδεγηψλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε δηεπθφιπλζε ηεο ίδξπζεο επηρεηξήζεσλ απφ επηρεηξεκαηίεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηξίηεο ρψξεο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003) Μέηξα γηα ηελ Αλάπηπμε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο χκθσλα κε ηελ Πξάζηλε Βίβιν γηα ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα, πνπ εθδφζεθε απφ ηελ Δπηηξνπή ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2003, ηα κέηξα πξέπεη λα εζηηάδνληαη ζην θαλνληζηηθφ πεξηβάιινλ πνπ ιεηηνπξγνχλ νη επηρεηξήζεηο, ζηε ιήςε θνξνινγηθψλ θηλήηξσλ πνπ κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε θαη επηβίσζε ησλ επηρεηξήζεσλ, ζηελ αλάπηπμε θαη εμεηδίθεπζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ πνπ ζηειερψλνπλ ηηο επηρεηξήζεηο, ηελ βειηίσζε ησλ φξσλ ρξεκαηνδφηεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ, ζηελ δηεπθφιπλζε ηεο πξφζβαζήο ηνπο ζηε γλψζε θαη πιεξνθφξεζε γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ επθαηξηψλ πνπ ηνπο παξνπζηάδνληαη θαη ηέινο ε ζπλεξγαζία Μεγάισλ θαη Μηθξνκεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ ζηνλ ηνκέα ηεο Δ&ΣΑ (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003). πγθεθξηκέλα, νη θαλνληζκνί θαηά θαλφλα δελ δηαθνξνπνηνχληαη αλάινγα µε ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο µε απνηέιεζκα ε έιιεηςε αλαινγηθφηεηαο λα επεξεάδεη αξλεηηθά, ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο, ηηο κηθξφηεξεο επηρεηξήζεηο. Οη δεκφζηεο αξρέο πξέπεη λα ελζαξξπλζνχλ λα ζπλεθηηκνχλ πξψηα ηηο αλάγθεο ησλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ θαη λα κεξηκλνχλ ψζηε νη θαλνληζηηθέο ξπζκίζεηο λα είλαη φζν ην δπλαηφλ απινχζηεξεο θαη

29 ζπγθεθξηκέλεο. Οξηζκέλα θξάηε µέιε γηα λα κεηψζνπλ ηα δηνηθεηηθά εκπφδηα θαζηέξσζαλ νξηζκέλεο εμαηξέζεηο γηα ηηο ΜΜΔ ή πξνέβιεςαλ δηνηθεηηθέο ππεξεζίεο γηα ηελ παξνρή ζηήξημεο ζ απηέο. Ζ παξνρή θαηάιιεισλ πιεξνθνξηψλ θαη ζηήξημεο κπνξεί λα βνεζήζεη ηνπο επηρεηξεκαηίεο λα αληηκεησπίδνπλ θαιχηεξα ηα πξνβιήκαηα γξαθεηνθξαηίαο. Ζ εζσηεξηθή αγνξά έρεη κεηψζεη αηζζεηά ηνπο θξαγκνχο ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Ζ Έλσζε εμαθνινχζεζε λα ζεκεηψλεη ηθαλνπνηεηηθή πξφνδν φζνλ αθνξά ηελ πινπνίεζε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο (π.ρ. ζηνλ ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνµέα), αιιά εμαθνινπζεί λα ππάξρεη ράζκα,κεηαμχ νξάκαηνο γηα κηα νινθιεξσκέλε επξσπατθή νηθνλνκία θαη ηεο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη πάξνρνη ππεξεζηψλ θαη νη ρξήζηεο (ΟΟΑ, 2001). Ζ δηάξζξσζε ηνπ θνξνινγηθνχ ζπζηήκαηνο, είηε πξφθεηηαη γηα ηνλ θφξν εηζνδήκαηνο, ηνλ θφξν ησλ εηαηξεηψλ, ηνλ θφξν επί ηεο εξγαζίαο θαη ηνλ Φ.Π.Α., επεξεάδεη ηελ ηθαλφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ λα επεθηείλνληαη. Ο ζχλζεηνο ραξαθηήξαο ησλ θνξνινγηθψλ ζπζηεκάησλ απνηειεί απφ µφλνο ηνπ θνξνινγηθφ βάξνο γηα ηνπο επηρεηξεκαηίεο. Παξάιιεια µε ηελ αχμεζε ησλ νξίσλ θνξνιφγεζεο εηζνδήκαηνο, νη επηρεηξεκαηίεο ηείλνπλ λα επηβξαδχλνπλ ηελ επέθηαζε ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπο, λα κεηψλνπλ ηηο επελδχζεηο θαη λα πξνζιακβάλνπλ ιηγφηεξν πξνζσπηθφ. Σν επίπεδν ηνπ θφξνπ επί ηεο εξγαζίαο κπνξεί επίζεο λα επεξεάζεη ηηο απνθάζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ πξφζιεςε πξνζσπηθνχ. Οη θνξνινγηθέο κεηαξξπζκίζεηο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ ζπλέβαιαλ ζηε δηακφξθσζε κηαο ζαθνχο ηάζεο κείσζεο ηνπ θνξνινγηθνχ βάξνπο επί ηεο εξγαζίαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε παξφιν πνπ νη θφξνη επί ηεο εξγαζίαο ζε νξηζκέλα θξάηε µέιε εμαθνινπζνχλ λα είλαη πςεινί (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003). Παξά ην γεγνλφο φηη ε αλεξγία εμαθνινπζεί λα απνηειεί κείδνλα πξφθιεζε γηα ηελ Δ.Δ., ηα ηειεπηαία ρξφληα ζεκεηψζεθαλ αθφκε κεγαιχηεξεο δπζθνιίεο πξφζιεςεο πξνζσπηθνχ ζε νξηζκέλεο πεξηθέξεηεο θαη θιάδνπο. ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, νη πεξηζζφηεξεο λέεο ζέζεηο εξγαζίαο αθνξνχζαλ εξγαδνκέλνπο κεζαίαο έσο πςειήο εηδίθεπζεο, ελψ κεηψζεθε ε απαζρφιεζε εξγαδνκέλσλ ρακειήο εηδίθεπζεο. Ζ αχμεζε ηεο δήηεζεο εξγαδνκέλσλ πςειήο εηδίθεπζεο μεπέξαζε ηελ αχμεζε ηεο πξνζθνξάο. Ζ δηα βίνπ κάζεζε απνηειεί απνηειεζκαηηθφ κέζν αλάπηπμεο απηψλ ησλ δεμηνηήησλ. ήκεξα πνιινί Δπξσπαίνη ζπµµεηέρνπλ ζε πξνγξάκκαηα δηα βίνπ κάζεζεο µε θπµαηλφµελν βαζκφ ζπκκεηνρήο. Θα πξέπεη επίζεο λα θαιπθζνχλ θαη άιιεο ειιείςεηο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επειημία ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ελέθξηλε ην 2002 έλα ζρέδην δξάζεο ζε ζέκαηα δεμηνηήησλ θαη θηλεηηθφηεηαο µε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο επαγγεικαηηθήο θαη γεσγξαθηθήο θηλεηηθφηεηαο

30 Πεξίπνπ ην 20% ησλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ αλαθέξνπλ φηη αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα ζηελ εμεχξεζε καθξνπξφζεζκεο ρξεκαηνδφηεζεο (G.Thorton, 2002). Ζ πξφζβαζε ζηε ρξεκαηνδφηεζε είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ αλάπηπμε, αιιά πνιιέο ΜΜΔ αληηκεησπίδνπλ δπζθνιίεο επεηδή ε αγνξά επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ δελ είλαη αξθεηά αλαπηπγκέλε θαη νη ηξάπεδεο ηείλνπλ λα απνθεχγνπλ ηε δαλεηνδφηεζε πςεινχ θηλδχλνπ. Οη ηξάπεδεο ηείλνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ κεραληζκνχο αμηνιφγεζεο ησλ ΜΜΔ, πνπ ζεκαίλεη φηη ην θφζηνο ηνπ δαλείνπ πξνζαξκφδεηαη ζην επίπεδν θηλδχλνπ πνπ ζπλδέεηαη µε κηα επηκέξνπο ΜΜΔ. Σα δεκφζηα ηδξχκαηα, πξνθεηκέλνπ λα θηλεηνπνηήζνπλ ηνπο ηδηψηεο επελδπηέο θαη λα απμήζνπλ ηελ παξνρή εγγπήζεσλ ζηηο ΜΜΔ, αλέπηπμαλ πξνγξάµµαηα ζηήξημεο ησλ ΜΜΔ πνπ θαιχπηνπλ έλα επξχ θάζκα κέζσλ πνπ εθηείλνληαη απφ ηηο κηθξνπηζηψζεηο έσο ηα επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα. ε επίπεδν Δ.Δ., ην Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ εθαξκφδεη κηα ζεηξά ρξεκαηννηθνλνκηθψλ κέζσλ πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη ζην πιαίζην ηνπ πνιπεηνχο πξνγξάκκαηνο γηα ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα (πκβνχιην, 2000). Οη επηρεηξεκαηίεο, γηα λα αμηνπνηνχλ ηα νθέιε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο θαη λα αληηκεησπίδνπλ ηελ πξφθιεζε ηνπ φιν θαη κεγαιχηεξνπ αληαγσληζκνχ πξέπεη λα ελζαξξχλνληαη λα θαηλνηνκνχλ θαη λα δηεζλνπνηνχληαη. Γηα ην ζθνπφ απηφ, πξέπεη λα έρνπλ πξφζβαζε ζηε γλψζε, ζηηο θαηάιιειεο επαθέο, ζηελ θαηάξηηζε θαη ζε πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζίεο ζηήξημεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη ΜΜΔ ζεσξνχλ φηη ε εζσηεξηθή αγνξά έρεη δεκηνπξγήζεη κεγαιχηεξν αληαγσληζκφ αιιά θαη πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο επέθηαζεο. Ζ αληαγσληζηηθή πίεζε σζεί ηηο επηρεηξήζεηο λα αμηνπνηνχλ ζπλερψο ηηο ππάξρνπζεο γλψζεηο θαη ηελ θαηλνηνκία. Οη επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα θαηλνηνκνχλ θαηά δηάθνξνπο ηξφπνπο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ηερλνινγηθήο εμέιημεο, ηεο δηαρείξηζεο ηεο πνηφηεηαο, ησλ λέσλ ηξφπσλ νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο ή ησλ δηθηχσλ δηαλνκήο, ησλ εκπνξηθψλ ζεκάησλ θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ. Σν αλζξψπηλν θεθάιαην απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ παξαγσγή δεκηνπξγηθψλ θαη θαηλνηφκσλ ηδεψλ. Οη επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα απνθνκίζνπλ θέξδε απφ ηελ αμηνπνίεζε ησλ άηππσλ γλψζεσλ, ηθαλνηήησλ θαη δηθηχσλ ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπο. Γηα ην ζθνπφ απηφ πξέπεη λα ελζαξξχλεηαη ην επηρεηξεκαηηθφ πλεχκα ησλ εξγαδνκέλσλ µέζσ ηεο δπλαηφηεηαο νηθνλνκηθήο ζπκκεηνρήο. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή εμέδσζε αλαθνίλσζε γηα ηελ νηθνλνκηθή ζπκκεηνρή ησλ εξγαδνκέλσλ. Σν επηρεηξεκαηηθφ πλεχκα ησλ εξγαδνκέλσλ κπνξεί λα εληζρπζεί πεξηζζφηεξν εάλ ε νηθνλνκηθή ζπκκεηνρή ζπλνδεχεηαη απφ κεγαιχηεξε παξέκβαζε ησλ εξγαδνκέλσλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ηεο επηρείξεζεο (G.Thorton, 2002)

31 Θα πξέπεη λα βειηησζνχλ νη ζπλζήθεο δηεζλνπνίεζεο ησλ ΜΜΔ. Δλψ ζηελ έξεπλα ηνπ Δπξσπατθνχ Παξαηεξεηεξίνπ γηα ηηο ΜΜΔ πεξίπνπ ην έλα ηξίην ησλ ΜΜΔ αλέθεξαλ αχμεζε ησλ δηεζλψλ επηρεηξεκαηηθψλ επαθψλ θαηά ηελ ηειεπηαία πεληαεηία, απφ ηελ επξσπατθή επηρεηξεκαηηθή έξεπλα πξνθχπηεη φηη νη ΜΜΔ ζήκεξα δελ δξαζηεξηνπνηνχληαη πεξηζζφηεξν ζηε δηεπξπκέλε εζσηεξηθή αγνξά απφ φηη δέθα ρξφληα λσξίηεξα. Οη ΜΜΔ δειψλνπλ φηη πξνηηκνχλ, φηαλ δηεζλνπνηνχληαη, λα δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε αλεμάξηεηε βάζε αμηνπνηψληαο ηηο ζπκβνπιέο πνπ ηνπο παξέρνπλ, µέζσ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ δηθηχσλ, άιιεο θαηά θχξην ιφγν κεγάιεο δηεζλείο επηρεηξήζεηο, πξνζσπηθέο επαθέο θαη νη ελδηάκεζνη. Οη επηρεηξεκαηίεο πξέπεη λα εθζπγρξνλίζνπλ θαη αλαπηχμνπλ ηηο δηνηθεηηθέο δεμηφηεηέο ηνπο γηα λα δηαηεξήζνπλ ηε ζέζε ηνπο ζε µία κεηαβαιιφκελε νηθνλνκία αιιά ην παξαηεηακέλν σξάξην εξγαζίαο ηνπο δελ ηνπο επηηξέπεη λα παξαθνινπζνχλ ζρεηηθνχο θχθινπο µαζεµάησλ. Θα πξέπεη λα εμεηαζηνχλ πεξηζζφηεξν ελαιιαθηηθά εξγαιεία φπσο είλαη ε θαηάξηηζε απφ απφζηαζε γηα δηνηθεηηθά ζηειέρε επηρεηξήζεσλ ή εηδηθά πξνγξάκκαηα ζηα νπνία νη επηρεηξεκαηίεο κπνξνχλ λα αληαιιάζζνπλ ηηο εκπεηξίεο ηνπο. Θα πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ πεξαηηέξσ εθπαηδεπηηθά εξγαιεία πνπ βαζίδνληαη ζηελ ηερλνινγία ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ επηθνηλσληψλ εηδηθά ζρεδηαζκέλα γηα ηηο αλάγθεο ησλ ΜΜΔ πξνθεηκέλνπ νη επηρεηξεκαηίεο λα ηα θαηαλννχλ θαιχηεξα θαη λα ηα ρξεζηκνπνηνχλ. Γηα λα αληηζηαζκηζηεί ε έιιεηςε εηδηθψλ γλψζεσλ ησλ επηρεηξεκαηηψλ φζνλ αθνξά ηελ πιεζψξα δεμηνηήησλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηε ιεηηνπξγία κηαο επηρείξεζεο, ζα πξέπεη νη επηρεηξεκαηίεο λα έρνπλ πξφζβαζε ζε πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζίεο ζηήξημεο. ήκεξα, ιηγφηεξν απφ ην 20% ησλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ πξνζθεχγνπλ ζε δεκφζηεο ππεξεζίεο ζηήξημεο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003). Οη επελδχζεηο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ εηαηξηθψλ ζπκκεηνρψλ απνηεινχλ απνηειεζκαηηθφ κέζν αλάπηπμεο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δπλαηνηήησλ νη νπνίεο δηαθνξεηηθά ζα παξέκελαλ αλεθκεηάιιεπηεο. Δίλαη απφιπηα θπζηθφ λα ζπλεξγάδνληαη νη επηρεηξήζεηο αλεμαξηήησο κεγέζνπο γηα ην ακνηβαίν φθειφο ηνπο. Οη ζπλεξγαζίεο κεηαμχ κεγάισλ θαη κηθξψλ επηρεηξήζεσλ απνθηνχλ απμαλφκελε ζεκαζία επεηδή παξέρνπλ ηελ επειημία πνπ απαηηείηαη ζηελ θαηλνηφκν νηθνλνκία θαη πξνζθέξνπλ ηελ απαξαίηεηε θξίζηκε κάδα γηα ηελ θαηάθηεζε αγνξψλ ζε κεγαιχηεξε θιίκαθα. Οη κεγάιεο επηρεηξήζεηο απνθηνχλ πξφζβαζε ζε λέεο αγνξέο, ζηελ ηερλνινγία θαη ζηελ θαηλνηνκία θαη νη κηθξέο επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα σθεινχληαη απφ ηελ θαιχηεξε πξφζβαζε ζηε ρξεκαηνδφηεζε, ζηηο γλψζεηο θαη ζηα δίθηπα (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003)

32 2.5. Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα παξαηεξείηαη απμεκέλε ξνπή πξνο ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα, θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ πςειφ ξπζκφ δεκηνπξγίαο ΜΜΔ, απνηεινχλ ζεκαληηθή βάζε γηα ηελ αληηζηξνθή ηεο κεησκέλεο αληαγσληζηηθφηεηαο 4. Αλεζπρεηηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη ε επηρεηξεκαηηθφηεηα απηή είλαη ζε κεγάιν βαζκφ επηρεηξεκαηηθφηεηα "αλάγθεο" θαη φηη νη δείθηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο Τςειψλ Γπλαηνηήησλ θαη Δηαηξηθήο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο (πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ ην βαζκφ θαηλνηνκηθφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ), είλαη ρακεινί. πγθξηηηθέο αλαιχζεηο αλαδεηθλχνπλ µελ ηε ρψξα ζηελ 1ε ζέζε σο πξνο ηελ επηρεηξεκαηηθή απην-απαζρφιεζε θαη ζηελ 7ε ζε φηη αθνξά ηελ αλνηρηή θεθαιαηνπνίεζε ησλ επηρεηξήζεσλ (πξνζθπγή ζην Υξεκαηηζηήξην), ηελ 8ε ζην κεξίδην ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ ζην ζχλνιν, ζηελ 6ε σο πξνο ηε ζπλνιηθή «ξνπή πξνο ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα» (πάλσ απφ ην κέζν φξν ηεο ΔΔ-15 θαη ηεο ΔΔ-25), ζηελ 11ε σο πξνο ην ξπζκφ «γέλλεζεο» επηρεηξήζεσλ θαη ζηελ 8ε σο πξνο ηνλ θαζαξφ ξπζκφ (γελλήζεηο κείνλ «ζάλαηνη») πςειφηεξα απφ φιεο ηηο ρψξεο ηεο ΔΔ-15 πιελ Ηξιαλδίαο θαη Λνπμεκβνχξγνπ, αιιά ζηε 18ε ζέζε ζε φηη αθνξά ην κέγεζνο ησλ θεθαιαίσλ venture capital σο πξνο ην ΑΔΠ, ζηελ ηειεπηαία ζηνπο φξνπο δαλεηζκνχ επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ, ζηε 13ε σο πξνο ηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο πξνο επηρεηξήζεηο πνπ παξέρνληαη ειεθηξνληθά (πάλσ φκσο απφ Οιιαλδία θαη Λνπμεκβνχξγν), ζηελ 3ε απφ ην ηέινο σο πξνο ηνλ νιηθφ ζπληειεζηή εηαηξηθήο θνξνιφγεζεο (πάλσ απφ Γεξκαλία θαη Ηηαιία) θαη ηε ζπλνιηθή δαπάλε ζε Έξεπλα θαη Αλάπηπμε ζε % ηνπ ΑΔΠ, θαη ζηελ ηειεπηαία σο πξνο ην πνζνζηφ ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ πνπ πξαγκαηνπνηείηαη δηα ηνπ ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ (Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007). πγθξηηηθά σο πξνο ηηο άιιεο ρψξεο - µέιε, ε Διιάδα εκθαλίδεηαη λα έρεη, ζε φηη αθνξά ηηο ΜΜΔ ηεο, ζαλ βαζηθά πεδία αδπλακίαο ηε δηνίθεζε, θνξνιφγεζε, ηελ θαηλνηνκία θαη ηε δηαηεξεζηκφηεηα ηεο αλάπηπμεο, θαη θαλέλα βαζηθφ πεδίν δπλαηφηεηαο. Δπηπιένλ, σο πξψηνο ιφγνο γηα δηθηχσζε θαη ζπλεξγαζία εκθαλίδεηαη (γηα ηηο ΜΜΔ µε θάησ απφ 50 απαζρνινπκέλνπο) ε πξνζέγγηζε ζε λέα θαη κεγαιχηεξε αγνξά θαη σο δεχηεξνο ε θαιχηεξε πξνκήζεηα εηζξνψλ (γηα ηηο ΜΜΔ µε θάησ απφ 10 απαζρνινχκελνπο), µε ηελ θαιχηεξε πξφζβαζε ζε ηερλνγλσζία θαη ηερλνινγία λα είλαη ηξίηνο κφιηο ιφγνο. χκθσλα κε απηά ηα επξήκαηα, θεληξηθά ζεκεία γηα ηηο ειιεληθέο 4 Ζ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα θζάλεη ζην 5,8% ηνπ ελήιηθνπ πιεζπζκνχ (ιίγν θάησ απφ ην ζηαζµηζµέλν κέζν φξν ησλ ρσξψλ ηνπ Δπξσπατθνχ δείγκαηνο) θαη ν ξπζκφο δεκηνπξγίαο ΜΜΔ είλαη πςειφηεξνο ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ΔΔ-25 (11% έλαληη 8,5%)

33 επηρεηξήζεηο σο πξνο ηε ζπλεξγαζία ή θαη δηθηχσζε πξνβάιινπλ ε πξνζέγγηζε ζε λέα θαη κεγαιχηεξε αγνξά θαη ε θαιχηεξε πξνκήζεηα εηζξνψλ γηα ηηο «κηθξφηεξεο», ε αχμεζε ηεο παξαγσγηθήο δπλακηθφηεηαο θαη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο γηα ηηο «κεγαιχηεξεο». Καηά πάζα έλδεημε, ην πξφβιεκα επηρεηξεκαηηθφηεηαο εληνπίδεηαη αθξηβψο ζηελ αδπλακία επέθηαζεο, κεγέζπλζεο ησλ ΜΜΔ: ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ ηεο ρψξαο µαο (96 %) απαζρνινχλ 0-4 άηνκα, ην 2% ησλ επηρεηξήζεσλ απαζρνιεί 5-9 άηνκα, ελψ ην ππφινηπν 2% απαζρνιεί πεξηζζφηεξα απφ 10 άηνκα. Έρεη ππνινγηζζεί φηη ην κέζν κέγεζνο απαζρφιεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα είλαη δχν εξγαδφκελνη, ην κηθξφηεξν ζε ζχγθξηζε µε ηηο ππφινηπεο ρψξεο ηεο Δ.Δ.. εκεηψλεηαη φηη ην κέζν κέγεζνο απαζρφιεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Δ.Δ. είλαη έμη άηνκα (κηθξφηεξν απφ ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ ΖΠΑ). ηα πξνβιήκαηα ηεο Διιάδαο ζηνλ ηνκέα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο δελ πεξηιακβάλεηαη µφλν ε δπζθνιία ίδξπζεο επηρεηξήζεσλ αιιά θαη ε ζρεηηθή αδπλακία πνπ παξαηεξείηαη ζηνλ ηνκέα ηεο κεηάβαζεο απφ ηε κηθξή «νηθνγελεηαθή επηρείξεζε» ζηελ επηρείξεζε µε «επαγγεικαηηθφ management». πσο πξνθχπηεη απφ έξεπλα ηνπ Δπξσβαξνκέηξνπ, ν αξηζκφο ησλ Διιήλσλ πνιηηψλ πνπ έρεη ηδξχζεη κηα επηρείξεζε ηελ ηειεπηαία ηξηεηία πιεζηάδεη ην 12%, φπσο θαη ζηηο ΖΠΑ, ελψ ζηελ ΔΔ-15 ην πνζνζηφ απηφ δελ μεπεξλάεη ην 4%. Σν δεηνχκελν είλαη ε δεκηνπξγία δπλακηθψλ, επέιηθησλ θαη θαηλνηφκσλ ΜΜΔ, αιιά ν ξπζκφο δεκηνπξγίαο ηέηνησλ επηρεηξήζεσλ είλαη αθφκα ρακειφο, παξά ηηο πξσηνβνπιίεο πνπ έρνπλ ιεθζεί µε παξνρή θηλήηξσλ µέζσ αλαπηπμηαθψλ λφκσλ θαη Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ (Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007) Δζληθά Μέηξα γηα ηελ Δλίζρπζε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο κε Βάζε ηελ Κνηλνηηθή Υξεκαηνδφηεζε Ο Άμνλαο Πξνηεξαηφηεηαο 3, ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη Αληαγσληζηηθφηεηα, γηα ηελ Πξνγξακκαηηθή πεξίνδν , επηδηψθεη ηε βειηίσζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ελδπλάκσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, κέζα απφ κηα δέζκε κέηξσλ. Γεληθφο ζηφρνο απνηειεί ε βειηίσζε ηνπ ζεζκηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ησλ ππνζηεξηθηηθψλ δνκψλ, ππνδνκψλ, κεραληζκψλ θαη εξγαιείσλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ε ελδπλάκσζε ηνπ αληαγσληζκνχ θαη ε πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή

34 Οη Δηδηθνί ζηφρνη πνπ ηίζεληαη, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν Γεληθφο ζηφρνο, είλαη νη εμήο: 1.Αλαβάζκηζε θαη απινχζηεπζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο, ηνπ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ θαη ησλ ζεζκψλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα Υσξνηαμηθή δηεπζέηεζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. 2.Αλάπηπμε θαη αμηνπνίεζε ζχγρξνλσλ εξγαιείσλ ρξεκαηννηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο, γηα ηελ αλάιεςε επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ. 3.πγθξφηεζε ελφο εληαίνπ, δηθηπαθνχ θαη νξζνινγηθνχ ζπζηήκαηνο δνκψλ ζηήξημεο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, µε ζηφρν ηελ παξνρή έγθπξσλ θαη απνηειεζκαηηθψλ ππεξεζηψλ πξνο ηνλ επηρεηξεκαηία-επελδπηή ζηελ ινγηθή ηνπ one stop shop. 4.Δλίζρπζε ησλ ππνδνκψλ πνπ ζηεξίδνπλ ηελ πνηνηηθή επηρεηξεκαηηθφηεηα, δεκηνπξγνχλ νηθνλνκίεο θιίκαθαο θαη ζθνπνχ, εληζρχνπλ ηε ζπλεξγαζία µε δεκφζηνπο ε άιινπο θνξείο παξαγσγήο γλψζεο θαη δηακεζνιαβνχλ γηα ηελ µκεηαθνξά θαη δηάρπζε ηεο θαηλνηνκίαο. 5.Αλαβάζκηζε ησλ κεραληζκψλ γηα ηελ επνπηεία ηεο αγνξάο, ηελ ελίζρπζε ηνπ αληαγσληζκνχ, ηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ειιεληθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ θαη ηελ ελίζρπζε θαη ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ηνπ θαηαλαισηή. 6.Πξνβνιή ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο ρψξαο, ζπµπεξηιαµβαλνµέλσλ θαη ησλ εηδηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, θαζψο θαη ησλ επψλπκσλ θαη πνηνηηθψλ ειιεληθψλ πξντφλησλ. 7.Δλίζρπζε ησλ ππνδνκψλ αμηνπνίεζεο ηνπ πνιηηηζηηθνχ απνζέκαηνο θαη ηεο θπζηθήο θιεξνλνκηάο ηεο ρψξαο. 8.Αλαβάζκηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, µε ζηνρεπκέλεο δξάζεηο πνπ ζπλεξγνχλ µε ηηο άιιεο δξάζεηο ηνπ Άμνλα Πξνηεξαηφηεηαο(Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007)

35 Κεθάλαιο 3. Μικρομεζαίες Δπιτειρήζεις (ΜΜΔ) ην θεθάιαην απηφ ζα παξνπζηαζηνχλ νη ζχγρξνλεο πξνζεγγίζεηο γηα ηε ζπκβνιή ησλ ΜΜΔ ζηε ζχγρξνλε νηθνλνκηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, νη πνιηηηθέο ελίζρπζήο ηνπο, ζε ζπλάξηεζε θαη κε ηελ θαηλνηνκία θαη επηρεηξεκαηηθφηεηα. ηε ζχγρξνλε ειιεληθή θαη επξσπατθή πξαγκαηηθφηεηα, νη ΜΜΔ ηπγράλνπλ ηδηαίηεξεο πξνζνρήο, γηα ην ιφγν φηη ζπγθεληξψλνπλ ζρεδφλ ην ζχλνιν ηεο απαζρφιεζεο, αθνχ νη πνιχ κεγάιεο επηρεηξήζεηο (άλσ ησλ 250 εξγαδνκέλσλ) αθνξνχλ πεξίπνπ ην 1% ζε ειιεληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν Οξηζκφο Μηθξνκεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ (ΜΜΔ) Οη επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ, αλάινγα κε ην θξηηήξην πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί (αληηθείκελν απαζρφιεζεο, επηδησθφκελνπο ζθνπνχο, λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, λνκηθή κνξθή, κνξθή ηδηνθηεζίαο θαη κέγεζνο) ζε επηκέξνπο θαηεγνξίεο. Ζ ζπγθεθξηκέλε κειέηε αζρνιείηαη κε ηε δηάθξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ αλάινγα κε ην κέγεζφο ηνπο. Έηζη, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηηο επηρεηξήζεηο ζε κηθξέο, κεζαίεο θαη κεγάιεο. Σα βαζηθά θξηηήξηα πνπ ζπλήζσο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη (Γ, Μπνπξαληάο θαη Ν. Παπαιεμαλδξή, 1998) : i. Ο αξηζκφο ησλ απαζρνινχκελσλ ii. Ο θχθινο εξγαζηψλ (ηδίξνο) iii. Σν χςνο επελδπκέλνπ θεθαιαίνπ iv. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ηελ κειέηε καο ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε σο βάζε ηνλ νξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ απνθάζηζε ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ηφζν γηα ην ιφγν φηη είλαη ε θνηλή βάζε κε ηελ νπνία κπνξεί λα γίλεη ζχγθξηζε κε ηηο ππφινηπεο ρψξεο ηεο Δ.Δ., φζν θαη γηα ην γεγνλφο φηη πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξεο θαηεγνξηνπνηήζεηο κε πην ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα δηαρσξηζκνχ (θχθινο εξγαζηψλ). Δπηπιένλ, ηα Κνηλνηηθά Πξνγξάκκαηα θαη νη Πξσηνβνπιίεο ηεο Δ.Δ. ρξεζηκνπνηνχλ ην ζπγθεθξηκέλν δηαρσξηζκφ, νπφηε θαη γηα κεζνδνινγηθνχο ζθνπνχο, ζε θάζε αλαθνξά πνπ γίλεηαη ζε κηθξέο θαη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, ζα αλαηξέρνπκε ζηνλ παξαθάησ νξηζκφ. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζηηο 6 Μαΐνπ ηνπ 2003, θνηλνπνίεζε ηε ζχζηαζή ηεο γηα ηνλ νξηζκφ ησλ πνιχ κηθξψλ, κηθξψλ θαη κεζαίσλ επηρεηξήζεσλ. Ζ ζχζηαζε

36 ηξνπνπνίεζε ηελ 96/280/ΔΚ, κηαο θαη παξαηεξήζεθαλ νξηζκέλεο δπζθνιίεο ζε επίπεδν εξκελείαο θαηά ηελ εθαξκνγή ηεο, ζπλεθηηκψληαο παξαηεξήζεηο πνπ ππέβαιιαλ νη επηρεηξήζεηο, θαζψο θαη ηελ απαξαίηεηε πξνζαξκνγή ζηηο κεηαβαιιφκελεο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003). Πιένλ, σο Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο (ΜΜΔ) νξίδνληαη εθείλεο νη επηρεηξήζεηο νη νπνίεο: Απαζρνινχλ ιηγφηεξνπο απφ 250 εξγαδνκέλνπο. Ο εηήζηνο ηζνινγηζκνχ δελ ππεξβαίλεη ηα 43 εθαηνκκχξηα επξψ. Πιεξνχλ ην θξηηήξην ηεο αλεμαξηεζίαο θχθινο εξγαζηψλ δελ ππεξβαίλεη ηα 50 εθαηνκκχξηα επξψ ή ην ζχλνιν ηνπ εηήζηνπ. Δδψ πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη γίλεηαη δηαρσξηζκφο βάζεη ηνπ κεγέζνπο ησλ επηρεηξήζεσλ κεηαμχ ησλ κηθξψλ θαη πνιχ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ. Χο κηθξή επηρείξεζε ζεσξείηαη ε επηρείξεζε ε νπνία απαζρνιεί ιηγφηεξνπο απφ 50 εξγαδνκέλνπο θαη ηεο νπνίαο ν εηήζηνο θχθινο εξγαζηψλ ή ην ζχλνιν ηνπ εηήζηνπ ηζνινγηζκνχ δελ ππεξβαίλεη ηα 10 εθαηνκκχξηα επξψ. Χο πνιχ κηθξή επηρείξεζε νξίδεηαη ε επηρείξεζε ε νπνία απαζρνιεί ιηγφηεξνπο απφ δέθα εξγαδνκέλνπο θαη ηεο νπνίαο ν εηήζηνο θχθινο εξγαζηψλ ή ην ζχλνιν ηνπ εηήζηνπ ηζνινγηζκνχ δελ ππεξβαίλεη ηα 2 εθαηνκκχξηα επξψ (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2003) Ο Ηδηαίηεξνο ραξαθηήξα ησλ ΜΜΔ θαη ν ξφινο ηνπο ζηελ Οηθνλνκία Οη ΜΜΔ, έγηλαλ ηδηαίηεξν αληηθείκελν κειέηεο θαη έξεπλαο. Σηο πξψηεο κεηαπνιεκηθέο δεθαεηίεο, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ήηαλ ζπλδεδεκέλε κε ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο θαη ηε καδηθή παξαγσγή θαη δηάζεζε πξντφλησλ. ε αληίζεζε κε ηηο κηθξφηεξεο επηρεηξήζεηο νη νπνίεο αλ θαη θάιππηαλ έλα ζεκαληηθφ ηκήκα ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, έκελαλ ζρεδφλ αγλνεκέλεο. Ζ θαηάζηαζε φκσο άξρηζε λα δηαθνξνπνηείηαη ζηε δεθαεηία ηνπ 70 θαη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, κε αθνξκή ηε κεγάιε θαη δηαξθή νηθνλνκηθή, θπξίσο βηνκεραληθή, θξίζε. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο απηήο, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, νη ΜΜΔ έδεημαλ λα έρνπλ κεγαιχηεξε αληνρή θαη δπλακηζκφ θαη αληηκεηψπηζαλ ηα απνηειέζκαηα ηεο θξίζεο θαιχηεξα απφ ηηο κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο. ηα ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ, δηαηππψζεθαλ δηάθνξεο ζεσξεηηθέο θαη εκπεηξηθέο πξνηάζεηο, ζρεηηθά κε ηηο αηηίεο ηνπ θαηλνκέλνπ. Οη αηηίεο απηέο, ζπκππθλψλνληαη σο εμήο, κε ηε κνξθή ησλ πιενλεθηεκάησλ πνπ απνδίδνληαη ζηηο ΜΜΔ, έλαληη ησλ κεγαιχηεξσλ επηρεηξήζεσλ (ΤΠΑΝ, 1997)

37 1. Γεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο Γπλαηφηεηα απνξξφθεζεο κέξνπο ηεο αλεξγίαο κε ηε κνξθή απηναπαζρφιεζεο θαη δεκηνπξγίαο λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Απηφ γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ γηαηί είλαη πην εχθνιν, απφ άπνςε θεθαιαίνπ θαη αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, λα ζπζηαζεί κηα κηθξή επηρείξεζε, παξά κηα κεγαιχηεξε. 2. Πξνζαξκνζηηθφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ Οη ΜΜΔ παξνπζηάδνπλ επειημία θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα ιφγσ ηνπ κεγέζνπο ηνπο, ζηηο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο αιιαγέο. Γηα παξάδεηγκα, αλ ε δεηνχκελε πνζφηεηα ελφο πξντφληνο κηαο επηρείξεζεο γηα ιφγνπο άκεζα ζπλδεδεκέλνπο κε ην λφκν ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο ζε θάπνηα ρξνληθή ζηηγκή κεηαβιεζεί, κπνξεί επθνιφηεξα λα πξνζαξκνζηεί ζηηο λέεο απαηηήζεηο ηεο αγνξάο ζε ζρέζε κε κηα κεγαιχηεξε επηρείξεζε πνπ παξάγεη ην ίδην πξντφλ θαη έρεη «επελδχζεη» ζηελ παξαγσγή ηνπ ζεκαληηθνχο παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο θεθαιαίνπ παξαγσγηθνχο ζπληειεζηέο θαη αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ. 3. Αμηνπνίεζε επηρεηξεκαηηθφηεηαο Οη ΜΜΔ πξνζθέξνπλ δηεπθνιχλζεηο γηα αλάδεημε θαη αμηνπνίεζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο. Ο ηδηαίηεξνο ξφινο ηνπ επηρεηξεκαηία ζηελ πεξίπησζε ησλ κηθξψλ θαη κεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, απνηειεί ίζσο απφ ηα ζεκαληηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, κηαο θαη θαηά θάπνην ηξφπν απνηεινχλ ηελ αηηία χπαξμε ηεο ίδηαο ηεο επηρείξεζεο. Ζ ηδηαίηεξε ηθαλφηεηα ηνπ επηρεηξεκαηία, είλαη ζεκαληηθή αθφκε θαη γηα ηελ επηβίσζε ηεο επηρείξεζεο, απφ ηνλ ζθιεξφ αληαγσληζκφ πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηηο επηρεηξήζεηο ηεο ίδηαο ηάμεο κεγέζνπο, αιιά θαη ζηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο ηνπ ίδηνπ κεγέζνπο. 4. Καιχηεξε αμηνπνίεζε θαη απνξξφθεζε λέσλ ηερλνινγηψλ Οη ΜΜΔ παξνπζηάδνπλ θαηλνηνκηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, ζε φηη αθνξά πξντφληα θαη κεζφδνπο παξαγσγήο, παξά ηηο δπζθνιίεο πνπ παξνπζηάδνπλ ζηελ πξφζβαζε θαη ηελ απνξξφθεζε ηεο Έξεπλαο θαη Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο. ζνλ αθνξά απηφ ην ραξαθηεξηζηηθφ πξαγκαηνπνηείηαη κε γξεγνξφηεξν θαη απνηειεζκαηηθφηεξν ξπζκφ ζε ζχγθξηζε κε ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο. πλεπψο, θαη ην θφζηνο πξνζαξκνγήο γηα ηελ παξαγσγή πξντφληνο απφ ηελ επηρείξεζε, εκθαλίδεηαη λα είλαη κηθξφηεξν απφ κηα κεγαιχηεξε. Σν γεγνλφο απηφ ζπκβαίλεη, θπξίσο, ζε φηη αθνξά ηε ζχζηαζε ηεο ίδηαο ηεο επηρείξεζεο. ε κηα κεγάιε επηρείξεζε, νη δνκέο ηεο, θαζψο θαη ην κέγεζφο ηεο είλαη πνιππινθφηεξεο ησλ ΜΜΔ, κε απνηέιεζκα λα γίλεηαη πην πνιχπινθε ε εηζαγσγή θαη

38 ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. ηελ πεξίπησζε απηή, γίλεηαη ιφγνο γηα αληη-νηθνλνκίεο θιίκαθαο 5, πνπ είλαη αλάινγεο κε ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο, δειαδή, φζν κεγαιχηεξν ην κέγεζφο ηεο, ηφζν πην κεγάιεο αληη-νηθνλνκίεο θιίκαθαο παξνπζηάδνληαη. 5. Παξαγσγή πξντφλησλ κε ηδηαηηεξφηεηεο Οη ΜΜΔ έρνπλ ηελ ηδηαηηεξφηεηα λα θαιχπηνπλ αγνξέο θαη θελά ζηελ παξαγσγή πνπ αθήλνπλ νη κεγάιεο επηρεηξήζεηο (ηνπηθέο αγνξέο, εμεηδηθεπκέλα θαη ππεξγνιαβηθά πξντφληα, αγαζά πνιπηειείαο, θ.ιπ.). Έρεη αλαθεξζεί κάιηζηα φηη έλαο απφ ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο ην πνζνζηφ ησλ κηθξψλ θαη κεζαίσλ επηρεηξήζεσλ ζε ζρέζε κε ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ κηαο νηθνλνκίαο αγγίδεη ζρεδφλ ην ζχλνιφ ηνπο, είλαη θαη ην γεγνλφο φηη ην κέζν εηζφδεκα έρεη απμεζεί θαη απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ εμσζεί ηνπο θαηαλαισηέο, ζηελ αγνξά πξντφλησλ κε κεγαιχηεξε πνηθηιία θαη ηδηαηηεξφηεηα. Ζ παξαπάλσ δηαπίζησζε, αλ θαη είλαη εχζηνρε, δελ επαξθεί γηα λα εμεγήζεη ηε κεγάιε δηάδνζε ησλ επηρεηξήζεσλ. Παξφια φκσο ηα παξαπάλσ πιενλεθηήκαηα ησλ ΜΜΔ ζα πξέπεη λα αλαθέξνπκε θαη ίζσο ην κεγαιχηεξν κεηνλέθηεκά ηνπο, ην γεγνλφο φηη ζα πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ κέζα ζε έλα νηθνλνκηθφ, ζεζκηθφ θαη ρξεκαηνπηζησηηθφ πεξηβάιινλ πξνζαξκνζκέλν ζηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο. Γηα ην ιφγν απηφ, παξάιιεια κε ηελ αλαγλψξηζε ηνπ αλαπηπμηαθνχ ξφινπ ησλ ΜΜΔ, ζα πξέπεη λα αλαγλσξηζηεί θαη ε αλάγθε εθαξκνγήο ηδηαίηεξσλ πνιηηηθψλ, θαη θπξίσο, εηζαγσγήο ηνπ παξάγνληα κεγέζνπο θαηά ην ζρεδηαζκφ ησλ αλαπηπμηαθψλ θαη ζηξαηεγηθψλ νηθνλνκηθψλ επηινγψλ Δπηπηψζεηο ηεο Οηθνλνκηθήο θαη Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο ζηηο ΜΜΔ Δίλαη γεγνλφο φηη ε Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε έρεη επηθέξεη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ επηρεηξεκαηηθή δσή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, κε ηε δεκηνπξγία ελφο λένπ νηθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο. Ζ πνζνηηθή θαη πνηνηηθή δηαθνξά ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ΜΜΔ θαη κεγάισλ επηρεηξήζεσλ, δηαθνξνπνηεί ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν αληηιακβάλνληαη ηηο λέεο ζπλζήθεο νη επηρεηξήζεηο. Σα ειιεληθά πξντφληα ζα αληαγσλίδνληαη θάησ απφ ηηο ίδηεο ζπλζήθεο ηα επξσπατθά θαη νη ΜΜΔ δελ κπνξνχλ πιένλ λα πξνζθχγνπλ ζηε βνήζεηα ησλ «πξνζηαηεπηηθψλ» εζληθψλ πνιηηηθψλ. Οη ΜΜΔ, 5 Οη αξλεηηθέο νηθνλνκίεο θιίκαθαο ζε κηα επηρείξεζε νθείινληαη ζηνπο αθφινπζνπο παξάγνληεο: ην θφζηνο δπλαηνηήησλ (capacity cost) ην κεηαβιεηφ θφζηνο (switching cost) ην ξπζκηζηηθφ θφζηνο (adjustment cost) ην θφζηνο ζπληνληζκνχ (coordination and control cost) ην θφζηνο πιεξνθφξεζεο (information cost) ην θφζηνο γξαθεηνθξαηίαο (bureaucracy cost)

39 ιφγσ ηνπ κεγέζνπο ηνπο, αιιά θαη ησλ επηρεηξεκαηηθψλ ηνπο δξαζηεξηνηήησλ, ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα ζρεηηθή επειημία, πνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο πιενλέθηεκα (advantage). Παξάιιεια φκσο, έρνπλ πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο. Σέηνηνη πεξηνξηζκνί είλαη γηα παξάδεηγκα, ην κεγάιν θφζηνο πξνζαξκνγήο ησλ ΜΜΔ, πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ πνιππινθφηεηα ηνπ δηνηθεηηθνχ, λνκηθνχ ή θνξνινγηθνχ θαζεζηψηνο 6 (ΗΣΑΜΔ, 2000). Ζ φμπλζε ηνπ αληαγσληζκνχ απνηειεί κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο επηπηψζεηο ηεο Οηθνλνκηθήο θαη Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο. Ζ δπλαηφηεηα άκεζεο ζχγθξηζεο ησλ πξντφλησλ, ε δηεπθφιπλζε δηαζπλνξηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ, φπσο επίζεο θαη ε κεγαιχηεξε δηαθάλεηα, νδεγνχλ ζηελ έληαζε ησλ αληαγσληζηηθψλ πηέζεσλ. Ζ αχμεζε απηή φκσο ηνπ αληαγσληζκνχ, δελ είλαη κφλν απνηέιεζκα ηεο ΟΝΔ, αιιά θαη ηεο δηεζλνπνίεζεο ηεο παξαγσγήο, ηεο δηάρπζεο ησλ ηερλνινγηθψλ εμειίμεσλ θαη ηεο παγθνζκηνπνίεζεο. ην λέν απηφ ζθεληθφ, ε ΟΝΔ ιεηηνπξγεί σο θαηαιχηεο, αιιά θαη ζαλ πξφθιεζε γηα ηηο επξσπατθέο ΜΜΔ λα θαιπηεξεχζνπλ ηελ αληαγσληζηηθή ηνπο ζέζε. Ζ ΟΝΔ βνεζά, πξνθεηκέλνπ νη επξσπατθέο ΜΜΔ λα γίλνπλ πην αληαγσληζηηθέο ζηελ παγθφζκηα αγνξά, κε ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο ηνπο (πεξηνξηζκφο επηηνθίσλ, πεξηνξηζκφο θφζηνπο αληαπφθξηζεο ζηνλ πιεζσξηζκφ, ζπλαιιαγκαηηθφ θφζηνο θ.ιπ.). Απηφ επηηπγράλεηαη, φηαλ ε επηρείξεζε κπνξεί λα πξνζθέξεη ηα πξντφληα ηεο ζε θαιχηεξε ζηηγκή ή θαη λα πξνζθέξεη πξσηνπνξηαθά πξντφληα θαη λα επεθηείλεη ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηεο ζε λέεο αγνξέο. ηε ζπλέρεηα αλαθέξνληαη ζηξαηεγηθέο πνπ κπνξνχλ λα αθνινπζήζνπλ νη ΜΜΔ έηζη ψζηε λα γίλνπλ πην αληαγσληζηηθέο κέζα ζην θαηλνχξγην πεξηβάιινλ ηεο ΟΝΔ. Αξρηθά αλαθέξνπκε ηε ζηξαηεγηθή ρακεινχ θφζηνπο. Γηα λα πξνζθέξεη κηα επηρείξεζε πξντφληα ζε θαιχηεξε ηηκή πξέπεη λα πεξηνξίζεη ην θφζηνο (ή λα ζπκπηέζεη ην θέξδνο ηεο). ηελ πεξίπησζε ησλ ΜΜΔ, ηα πεξηζψξηα ζπκπίεζεο ηνπ θέξδνπο ηνπο είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλα, νπφηε ε ιχζε πνπ απνκέλεη είλαη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο. Οη ΜΜΔ, πξνθεηκέλνπ λα επηηχρνπλ κείσζε ηνπ θφζηνπο κπνξνχλ: λα ζπγρσλεπηνχλ ή λα αλαπηχμνπλ ζρέζεηο ππεξγνιαβίαο 7. Μηα δεχηεξε ιχζε είλαη νη ζηξαηεγηθέο πςειήο πνηφηεηαο. Γηα ην πεξηνξηζκφ ηνπ θφζηνπο, κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ νη λέεο ηερλνινγίεο θαη ε εηζαγσγή ηεο θαηλνηνκίαο. Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ ΜΜΔ δελ είλαη 6 Ζ θαηάξγεζε ησλ ηεισλεηαθψλ θαη άιισλ δηαζπλνξηαθψλ δηαδηθαζηψλ, ην θφζηνο πξνζαξκνγήο ζηηο απαηηήζεηο ηνπ λένπ δηνηθεηηθνχ πεξηβάιινληνο, ην θφζηνο ζπκκφξθσζεο απφ ηελ απινχζηεπζε ησλ δηαδηθαζηψλ γηα ηελ εηζαγσγή ηνπ επξψ, είλαη νξηζκέλεο απφ ηηο επηπηψζεηο ηεο ΟΝΔ. Έρεη ππνινγηζηεί φηη ην 17% ησλ βηνηερληθψλ επηρεηξήζεσλ επεξεάδνληαη άκεζα απφ ηελ θαηάξγεζε ησλ ηεισλεηαθψλ δηαηππψζεσλ, ελψ νη ξπζκίζεηο ΦΠΑ, επηδξά ζην 15% ησλ βηνηερληθψλ ΜΜΔ (ΗΣΑΜΔ, 2000). 7 ρέζε Τπεξγνιαβίαο ππάξρεη φηαλ κηα επηρείξεζε (ππεξγνιάβνο) ελεξγεί γηα ινγαξηαζκφ κηαο άιιεο (εληνιέα). Τπνινγίδεηαη φηη ην % ησλ επξσπατθψλ ΜΜΔ, είλαη ππεξγνιαβηθέο (ΗΣΑΜΔ, 2000)

40 εληάζεσο ηερλνινγίαο θαη ε πξφζβαζή ηνπο ζηελ έξεπλα θαη ηα ηερλνινγηθά δεδνκέλα είλαη δπζρεξήο. εκαληηθφ ξφιν ζηελ θαιπηέξεπζε ηεο αληαγσληζηηθήο ζέζεο ησλ ΜΜΔ παίδεη: ε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε (δηεπζπληηθψλ θπξίσο) ζηειερψλ ηεο επηρείξεζεο θαη ν ζρεδηαζκφο θαη ε εηζαγσγή θαηλνηνκηθψλ πξντφλησλ. Σέινο ζα αλαθεξζνχκε ζηηο ζηξαηεγηθέο επέθηαζεο ζε λέεο αγνξέο. Ζ επέθηαζε απηή δελ αθνξά ηηο αγνξέο εληφο ηεο Δ.Δ., αιιά θαη ηηο έμσ απφ απηήλ αγνξέο. Δθηφο φκσο απφ απηφλ ηνλ γεσγξαθηθφ δηαρσξηζκφ ησλ αγνξψλ, ππάξρεη θαη κηα λέα ζρεηηθά αγνξά, εθείλε ηνπ ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ (e-commerce). Σνπιάρηζηνλ γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα, ε αγνξά απηνχ ηνπ ηχπνπ κπνξεί λα κνηάδεη καθξηλή, αιιά κε ηε δηαξθψο απμαλφκελε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ, ηα επφκελα ρξφληα αλακέλεηαη αικαηψδεο αχμεζε ζηνλ ηνκέα απηφ (ΗΣΑΜΔ, 2000) Σν Πνξηξαίην ησλ ειιεληθψλ θαη επξσπατθψλ ΜΜΔ Οη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο κηθξνχ θαη κεζαίνπ κεγέζνπο έρνπλ, φπσο κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε θαη απφ ηνπο πίλαθεο πνπ παξαηίζεληαη ζην ππνθεθάιαην απηφ, βαξχλνπζα ζεκαζία γηα ηελ νηθνλνκία ηεο Διιάδαο. Ζ παξνπζία ηνπο ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο είλαη θαηαιπηηθή. Οη ειιεληθέο ΜΜΔ, ζε ζρέζε κε ηηο επξσπατθέο φπσο ζα δνχκε θαη παξαθάησ, είλαη κηθξφηεξεο ζε κέγεζνο, έρνπλ πεξηνξηζκέλε απνξξφθεζε θαηλνηνκηψλ θαη παξνπζηάδνπλ δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα θαη πεξηνξηζκέλεο ζηξαηεγηθέο ζπκκαρίεο. Παξάιιεια, παξνπζηάδνπλ θαη έλα δπλακηζκφ πνπ νθείιεηαη ζην ρακειφ θφζηνο παξαγσγήο (ιφγνπ ράξε απφ ηε δπλαηφηεηα εθκεηάιιεπζεο δηαθφξσλ κνξθψλ ηππηθήο θαη άηππεο εξγαζίαο) θαη ζηελ επέθηαζε ζηηο αγνξέο ησλ Βαιθαλίσλ. Ο θαηαιπηηθφο ξφινο πνπ έρνπλ νη ΜΜΔ ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, εμεγείηαη πνιχ απιά, αξθεί λα δεη θαλείο κε ηελ παξάζεζε ησλ παξαθάησ πνζνζηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνπο παξαθάησ πίλαθεο θαη δηαγξάκκαηα φηη: 1. Απνηεινχλ ζρεδφλ ηελ πιεηνςεθία ησλ επηρεηξήζεσλ, κε πνζνζηφ πεξίπνπ 99,9%. 2. Απαζρνιείηαη ζε απηέο πεξίπνπ ην 87% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ. 3. ην ζχλνιφ ηνπο πξαγκαηνπνηνχλ ην 79% ηνπ ζπλνιηθνχ ηδίξνπ ησλ επηρεηξήζεσλ. ε απηφ ην ζεκείν, αμίδεη λα ζεκεησζεί, φηη ε έιιεηςε θνηλήο βάζεο δεδνκέλσλ γηα ηε δηάξζξσζε ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα, ζηέξεζε ζηελ έξεπλά καο κηα πην

41 εθηελή ζηαηηζηηθή αλάιπζε ηνπ αξηζκνχ επηρεηξήζεσλ αλά ηάμε κεγέζνπο, αιιά θαη αλά επηρεηξεκαηηθφ θιάδν, κε γεληθνχο καθξννηθνλνκηθνχο δείθηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ζπλνιηθή απαζρφιεζε θαη ην ΑΔΠ ζε ηξέρνπζεο ηηκέο. Θα αξθεζηνχκε ινηπφλ ζηε κειέηε δεδνκέλσλ πνπ κεο έδσζαλ πεγέο φπσο ε Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία, θαζψο θαη απφ ην Μεηξψν Δπηρεηξήζεσλ πνπ ηα πην πξφζθαηα ζηνηρεία αθνξνχλ ην έηνο 1995, ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο θαη ε Eurostat. Αμίδεη πάλησο λα ζεκεησζεί φηη αθφκε θαη ε Κνηλνηηθή Πξσηνβνπιία γηα ηηο ΜΜΔ, ζηεξίδεηαη ζε ζηνηρεία ηεο Δ..Τ.Δ. ηνπ χκθσλα κε ηνλ Πίνακα 1 (Βλ. Παράρηημα Β) ν αξηζκφο ησλ επηρεηξήζεσλ είλαη , ην πνζνζηφ πνπ αληηζηνηρνχζε ζηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο ην 1988 θαη ηδηαίηεξα ζε απηέο πνπ απαζρνινχζαλ ιηγφηεξα απφ 10 άηνκα αγγίδεη ην 96,42%. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη κεγάιεο επηρεηξήζεηο(>250 άηνκα) αθνξνχζαλ κφλν ην 3,57%. χκθσλα κε ηνπο παξαθάησ πίλαθεο, δηαπηζηψλνπκε φηη ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ απμήζεθε ζηηο , απφ ηηο Δπίζεο παξαηεξείηαη κηα ζρεηηθή αχμεζε ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, εηδηθά ησλ πνιχ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ, ηφζν ζηελ Διιάδα, φζν θαη ζηελ Δ.Δ. Σν πνζνζηφ ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα, ζπγθεθξηκέλα αληηπξνζσπεχεη ζρεδφλ ην 99,9% ηνπ ζπλφινπ ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ. ΠΙΝΑΚΑ 3.1. Πνζνζηηαία Γηάξζξσζε ηνπ Αξηζκνχ ησλ Δπηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα θαη Δ.Δ., αλά ηάμε κεγέζνπο, 1994 Απαζρνινχκελνη Δπηρεηξήζεηο Διιάδα Δ.Δ ,49 51, ,06 41, ,10 6, ,30 0,91 χλνιν ΜΜΔ 99,95 99,80 Άλσ ησλ 250 0,05 0,20 χλνιν Πεγή: Enterprises in Europe, Fifth Edition, Eurostat

42 ΠΙΝΑΚΑ 3.2. Πνζνζηηαία Γηάξζξσζε ηνπ Αξηζκνχ ησλ Δπηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα θαη Δ.Δ., αλά ηάμε κεγέζνπο, 1996 Απαζρνινχκελνη Δπηρεηξήζεηο Διιάδα Δ.Δ ,7 50, ,80 42, ,20 5, ,30 0,80 χλνιν ΜΜΔ 100,00 99,80 Άλσ ησλ 250 0,00 0,20 χλνιν Πεγή: Enterprises in Europe, Sixth Edition, Eurostat 2001 ΠΙΝΑΚΑ 3.3. Μέγεζνο Απαζρφιεζεο 2002 % ,0 1,0 0,3 0,3 0,2 0,2 χλνιν Δπηρεηξήζεσλ ,00 [Πεγή: Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007] Ο Πίνακας 3.4., δίλεη κηα πην αλαιπηηθή εηθφλα γηα ηηο επηρεηξήζεηο ζηελ Διιάδα θαη απνηειεί, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε, ην πην πεξηεθηηθφ κέζν γηα λα εμάγνπκε ηα ζπκπεξάζκαηά καο. Γπζηπρψο, δελ αλαθέξεηαη ζε απφιπηνπο αξηζκνχο θαη ν θχθινο εξγαζηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ αλά θιάδν, δελ ππάξρεη, παξά κφλν σο ζπλνιηθφ κέγεζνο. Δπίζεο θαη ην πνζνζηφ ησλ απαζρνινχκελσλ αλά θιάδν είλαη αλεπαξθέο. Πάιη εδψ παξαηεξνχκε ηελ απφιπηε ζρεδφλ πιεηνςεθία ησλ αηνκηθψλ θαη πνιχ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ. Σν κεδέλ ζηνπο πίλαθεο αλαθέξεηαη ζηηο αηνκηθέο επηρεηξήζεηο

43 ΠΙΝΑΚΑ 3.4. ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ-1996 Πνζνζηηαία θαηαλνκή αλά Οηθνλνκηθφ Κιάδν θαη Μέγεζνο Δπηρείξεζεο Αξηζκφο Απαζρνινχκελσλ χλνιν % % % % % ε ρηι. Δπξψ Βηνκεραλία θαη Δλέξγεηα Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 37,2 43,5 16,0 2,8 O, Απαζρνινχκελνη 4,1 11,9 39,5 28,3 26, Κχθινο Δξγαζηψλ Καηαζθεπέο Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 63,6 31,1 4,6 0,6 0, Απαζρνινχκελνη 20,8 25,4 25,5 15,5 12, Κχθινο Δξγαζηψλ Δκπφξην θαη HoReCa 8 Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 52,1 47,0 0,8 0,1 0, Απαζρνινχκελνη 35,1 40,4 9,2 5,7 9, Κχθινο Δξγαζηψλ Μεηαθνξέο θαη Δπηθνηλσλία Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 59,0 38,1 2,6 O,3 0, Απαζρνινχκελνη 28,9 23,7 25,2 15,2 9, Κχθινο Δξγαζηψλ Υξεκαηννηθνλνκηθέο Τπεξεζίεο Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 59,3 34,7 2,5 2,5 0,0 1.4 Απαζρνινχκελνη 6,4 4,8 5,3 26,0 6, Κχθινο Δξγαζηψλ Άιιεο Γξαζηεξηφηεηεο Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 56,7 41,4 1,7 0,2 1, Απαζρνινχκελνη 31,6 20,6 9,8 57, Κχθινο Δξγαζηψλ Λνηπέο Τπεξεζίεο Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 57,2 40,4 2,1 0,3 0, Απαζρνινχκελνη 26,0 21,3 14, Κχθινο Δξγαζηψλ χλνιν Κιάδσλ Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 53,7 43,8 2,2 0,3 0, Απαζρνινχκελνη 25,6 30,0 27,9 13,1 13, Κχθινο Δξγαζηψλ 6,1 32,1 21,0 19,3 21, Πεγή: Enterprises in Europe, Sixth Report, Eurostat SMEs database Βιέπνπκε μεθάζαξα ζηνλ Πίνακα 3.4. φηη νη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο απαζρνινχλ πεξίπνπ ην 87% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ, πξάγκα πνπ θαλεξψλεη ηε ζπλεηζθνξά ηνπο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα. Δπίζεο, επηβεβαηψλεηαη φηη απνηεινχλ πεξίπνπ ην 99,9% ηνπ ζπλφινπ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ν ηδίξνο ηνπο, θχθινο εξγαζηψλ αγγίδεη ην 79% ηνπ ζπλφινπ ησλ επηρεηξήζεσλ. Σέινο, δηαθξίλνπκε απφ ηνλ Πίνακα 3 (Βλ. Παράρηημα Β), πνπ πεξηιακβάλεη ηηο επηρεηξήζεηο αλά ηάμε κεγέζνπο θαη θαηά λνκφ, φηη πεξίπνπ ην 49,05% ησλ επηρεηξήζεσλ βξίζθεηαη ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα ηεο Αηηηθήο (37,9%) θαη ηεο 8 HoReCa: Hotels, Restaurants and Catering

44 Θεζζαινλίθεο (11,1%). Απηφ βέβαηα είλαη ινγηθφ, αθνχ νη λνκνί απηνί ζπγθεληξψλνπλ θαη ην αλάινγν πνζνζηφ πιεζπζκνχ, άξα θαη ην αληίζηνηρν πνζνζηφ νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. πσο θαη νη ειιεληθέο ΜΜΔ, έηζη θαη νη επξσπατθέο, έρνπλ πεξίπνπ ηελ ίδηα εηθφλα. Σν ηδηαίηεξα κεγάιν πνζνζηφ ησλ αηνκηθψλ θαη πνιχ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ, έρεη θαη εδψ ηνλ πξψην ιφγν. Ο Πίνακας 3.5. αθνξά ηηο ρψξεο ηεο επξσδψλεο, δειαδή ηηο ρψξεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε (ΟΝΔ), πεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο Διιάδαο. πσο παξαηεξνχκε, νη ΜΜΔ ζηελ Δπξψπε απνηεινχλ πεξίπνπ ην 99% ηνπ ζπλφινπ ησλ επηρεηξήζεσλ, κε ηνλ αξηζκφ ησλ απαζρνινχκελσλ πάλησο λα είλαη κηθξφηεξν απφ απηφ ησλ ειιεληθψλ, πεξίπνπ 68,5% θαη κε θχθιν εξγαζηψλ (ηδίξν) πεξίπνπ ην 56,8% ηνπ ζπλφινπ ησλ επηρεηξήζεσλ. ΠΙΝΑΚΑ 3.5. ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ ΣΖΝ Δ.Δ Πνζνζηηαία θαηαλνκή αλά Οηθνλνκηθφ Κιάδν θαη Μέγεζνο Δπηρείξεζεο Αξηζκφο Απαζρνινχκελσλ χλνιν % % % % % ε ρηι. Δπξψ Βηνκεραλία θαη Δλέξγεηα Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 29,4 51,0 15,8 3,1 0, Απαζρνινχκελνη 2,1 13,1 20,8 18,9 45, Κχθινο Δξγαζηψλ 1,4 5,4 13,5 20,5 59, Καηαζθεπέο Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 37,4 52,5 9,1 0,9 0, Απαζρνινχκελνη 9,9 36,4 29,9 13,3 10, Κχθινο Δξγαζηψλ 5,2 26,0 32,0 20,5 16, Δκπφξην θαη HoReCa Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 46,4 48,6 4,5 0,4 0, Απαζρνινχκελνη 14,1 38,3 20,7 9,1 17, Κχθινο Δξγαζηψλ 5,3 24,8 25,5 20,8 23, Μεηαθνξέο θαη Δπηθνηλσλία Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 55,0 37,2 6,6 1,0 0, Απαζρνινχκελνη 8,2 14,1 15,2 10,0 52, Κχθινο Δξγαζηψλ 4,5 12,5 16,9 16,4 49, Υξεκαηννηθνλνκηθέο Τπεξεζίεο Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 56,5 38,1 3,5 1,2 0, Απαζρνινχκελνη 4,5 8,9 6,0 8,6 72, Κχθινο Δξγαζηψλ 2,5 2,5 5,0 11,3 78, Άιιεο Γξαζηεξηφηεηεο Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 54,6 39,7 4,7 0,8 0, Απαζρνινχκελνη 11,6 22,9 17,3 13,2 35, Κχθινο Δξγαζηψλ 8,3 22,3 20,8 15,3 33, Λνηπέο Τπεξεζίεο Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 53, 41,8 3,9 0,5 0, Απαζρνινχκελνη 15,4 39,2 17,1 11,4 17, Κχθινο Δξγαζηψλ 14,1 23,3 17,9 20,3 24, χλνιν Κιάδσλ Αξηζκφο Δπηρεηξήζεσλ 46,5 46,1 6,3 0,9 0, Απαζρνινχκελνη 9,3 26,4 19,7 13,1 31,

45 Πεγή: Enterprises in Europe, Sixth Report, Eurostat SMEs database Κχθινο Δξγαζηψλ 4,4 15,0 18,3 19,1 43, ηνλ Πίνακα 3.6. κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε ηελ απμεηηθή ηάζε ησλ ΜΜΔ, ζε αξηζκφ θαη απαζρνινχκελνπο γηα ηα έηε , θάηη πνπ ζπλερίδεηαη. ΠΙΝΑΚΑ 3.6. Δπηρεηξήζεηο θαη Απαζρφιεζε ζηελ Δ.Δ. Μεηαβνιέο ζηελ πεξίνδν Δπηρεηξήζεηο χλνιν Απαζρνινχκελσλ ε ρηιηάδεο ε ρηιηάδεο Μέζνο ξνο Μέγεζνο Απαζρφιεζεο χλνιν ΜΜΔ χλνιν Δπηρεηξήζεσλ Πεγή: Enterprises in Europe, Sixth Report, Eurostat SMEs database 3.5. Σεθκήξηα Δκπεηξηθήο Έξεπλαο ζε ΜΜΔ Ζ έξεπλα πνπ ζα παξνπζηαζηεί ζην ζπγθεθξηκέλν ππνθεθάιαην, πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ην Παξαηεξεηήξην γηα ηηο επξσπατθέο ΜΜΔ (European Commission 2008), παίξλνληαο δείγκαηα απφ ηηο 27 ρψξεο ηεο Δ.Δ., θαζψο επίζεο απφ ηελ Σνπξθία, Ννξβεγία θαη Ηζιαλδία. Ζ εηαηξία πνπ δηεμήγαγε ηελ έξεπλα θάιπςε φινπο ηνπο επηρεηξεκαηηθνχο θιάδνπο θαη έγηλε κεηαμχ ΜΜΔ ζε φιεο ηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ. ησλ 27 κέζσ ηειεθψλνπ. Σα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο είλαη ηα εμήο: Έλα απφ ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ΜΜΔ είλαη ε πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα πξνζέιθπζεο πειαηψλ. Σν 46% ησλ δηεπζπληψλ πνπ ξσηήζεθε αλαθέξεη φηη απηφ ην πξφβιεκα αλαθέξεηαη ηα ηειεπηαία 2 ρξφληα. Σα άιια δχν πην ζεκαληηθά πξνβιήκαηα είλαη ηα ππέξκεηξα δηνηθεηηθά εκπφδηα θαη ε δηαζεζηκφηεηα θαη ην θφζηνο ηνπ θαηάιιεινπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ

46 πγθεθξηκέλα, ην 44% ησλ ΜΜΔ ζεσξεί φηη ιεηηνπξγεί ζε έλα πεξηβάιινλ κε ππεξβνιηθά δηνηθεηηθά εκπφδηα, ελψ ην 24% ηα ζεσξεί ηθαλνπνηεηηθά θαη ην 12% αλακέλεη θαη άιια γηα λα ηθαλνπνηεζνχλ ζηφρνη, φπσο ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Μφλν ην 8% ησλ ΜΜΔ δειψλνπλ θέξδε απφ ηηο εμαγσγέο, πξάγκα πνπ δε ηζρχεη ζε κηθξέο νηθνλνκίεο, φπσο π.ρ. Δζζνλία, ινβελία θ.α. Δπίζεο, κφλν ην 5% ησλ ΜΜΔ αλαθέξνπλ φηη ππάξρεη ζπλεξγαζία κε θεθάιαηα απφ ην εμσηεξηθφ Απηή ε επηρεηξεκαηηθή εμσηεξηθή ζπλεξγαζία δείρλεη λα επεξεάδεη ζεηηθά ηελ απαζρφιεζε ζηηο ρψξεο πνπ εδξεχνπλ νη ΜΜΔ. Σα πην ζεκαληηθά εκπφδηα πνπ αλαθέξνληαη γηα ηηο εμαγσγέο είλαη ε άγλνηα ησλ εμσηεξηθψλ αγνξψλ, νη δαζκνί ησλ εηζαγσγψλ θαη ε έιιεηςε θεθαιαίνπ. Σέινο, ην 12% ηνπ θέξδνπο ησλ ΜΜΔ πξνέξρεηαη απφ θαηλνηνκηθά ή ζεκαληηθά εμειηγκέλα πξντφληα, θαζψο θαη φηη ηα βαζηθά εκπφδηα γηα ηελ αλάπηπμε θαηλνηνκηψλ είλαη πξνβιήκαηα ζηελ πξφζβαζε ρξεκαηνδφηεζεο, αθξηβφ εηδηθεπκέλν εξγαηηθφ δπλακηθφ θαη ε έιιεηςε απαηηήζεσλ απφ ηελ αγνξά. ΠΙΝΑΚΑ 3.7. Μέγεζνο θαη Δπηρεηξεκαηηθφο Κιάδνο Κέξδε ζε ρηι Δπξψ αλά Δπηρείξεζε 2005 Αξηζκφο Απαζρνινχκελσλ αλά επηρείξεζε (%) 2005 ΜΜΔ ζηελ Δ.Δ. ησλ Βηνκεραλία Καηαζθεπέο Δκπφξην HoReCa Μεηαθνξέο θαη Δπηθνηλσλία Υξεκαηννηθνλνκηθέο Τπεξεζίεο Κνηλσληθή πξφλνηα Άιιεο Γξαζηεξηφηεηεο Πξνρσξψληαο ηελ έξεπλα, ζεκεηψλνληαη ηα βαζηθά εκπφδηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ΜΜΔ ζηελ αλάπηπμή ηνπο. Σν 46% ζεσξεί φηη είλαη ε έιιεηςε δήηεζεο απφ ην θαηαλαισηηθφ θνηλφ, ην 36% ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ κε ηε δεκφζηα δηνίθεζε, ην 35% πηζηεχεη φηη βαζηθφηεξν πξφβιεκα είλαη ε έιιεηςε ηθαλνχ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ην 33% ην αθξηβφ αλζξψπηλν δπλακηθφ, ην 23% νη

47 ππνδνκέο (π.ρ. δξφκνη, επηθνηλσλία θ.ι.π.) θ.α. Μφλν ν θαηαζθεπαζηηθφο ηνκέαο ζεσξεί πξσηεχνλ πξφβιεκα ηελ έιιεηςε ηθαλνχ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ. Σα ηειεπηαία δχν ρξφληα ηα πξνβιήκαηα απηά ζην ζχλνιφ ηνπο ρεηξνηέξεπζαλ. Ζ Διιάδα, καδί κε ηηο λέεο ρψξεο ηεο Δ.Δ., βξίζθεηαη πάλσ απφ ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ. ζε ζρέζε κε ηα εκπφδηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ΜΜΔ, ρσξίο πάλησο λα ρεηξνηεξεχεη ε θαηάζηαζε, φπσο ζπκβαίλεη ζηε Γαιιία, Ηηαιία, Βέιγην. ε πιενλεθηηθή ζέζε βξίζθεηαη ε Βξεηαλία, Ηζπαλία, Οιιαλδία θαη νη θαλδηλαβηθέο ρψξεο. Σέινο αλαθέξνπκε ηηο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο σο εκπφδηα ζηελ ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ, φπνπ ην 44% ησλ ΜΜΔ ζεσξνχλ φηη ιεηηνπξγνχλ ζε ηέηνην θαζεζηψο. ηελ Διιάδα ην ζπκπέξαζκα ήηαλ φηη ην 41% ησλ ΜΜΔ είλαη ηθαλνπνηεκέλεο απφ ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ησλ ΜΜΔ, πνζνζηφ πάλσ απφ ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ. πνπ είλαη 29%, κε ην 20% λα ζεσξεί φηη δελ είλαη θαη ην ππφινηπν λα ζεσξεί φηη κπνξνχλ λα, γίλνπλ βειηηψζεηο. ηελ Ηηαιία (38%), Γεξκαλία (34%), Πνξηνγαιία (31%) θαη Οπγγαξία (30%) έρνπλ ηα κεγαιχηεξα παξάπνλα κε ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ηξαηεγηθέο ελίζρπζεο ησλ ΜΜΔ ην ππνθεθάιαην απηφ ζα αλαθεξζνχλ ζπλνπηηθά νη εζληθέο θαη θνηλνηηθέο πνιηηηθέο ελίζρπζεο ησλ ΜΜΔ, έρνληαο σο θχξην ζηφρν ηελ αλάπηπμή ηνπο, θαζψο επίζεο ηα πξνγξάκκαηα πνπ ηξέρνπλ απηή ηελ πεξίνδν. Ο Αλαπηπμηαθφο Νφκνο 3299/2004 απνηειεί ην βαζηθφ εξγαιείν άζθεζεο παξεκβαηηθήο πνιηηηθήο ζε εζληθφ επίπεδν, ελψ αληίζηνηρα ζε θνηλνηηθφ ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Δπηρεηξεκαηηθφηεηα θαη Αληαγσληζηηθφηεηα» γηα ηελ Πξνγξακκαηηθή πεξίνδν χκθσλα κε ηα επελδπηηθά ζρέδηα ηνπ Αλαπηπμηαθνχ Νφκνπ 3299/2004, ηα είδε ησλ εληζρχζεσλ πνπ παξέρνληαη είλαη ηα εμήο: (α) Δπηρνξήγεζε πνπ ζπλίζηαηαη ζηε δσξεάλ παξνρή απφ ην Γεκφζην ρξεκαηηθνχ πνζνχ γηα ηελ θάιπςε ηκήκαηνο ηεο εληζρπφκελεο δαπάλεο ηνπ επελδπηηθνχ ζρεδίνπ. (β) Δπηδφηεζε ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο πνπ ζπλίζηαηαη ζηελ θάιπςε απφ ην Γεκφζην ηκήκαηνο ησλ θαηαβαιιφκελσλ δφζεσλ ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο πνπ ζπλάπηεηαη γηα ηελ απφθηεζε θαηλνχξγηνπ κεραλνινγηθνχ θαη ινηπνχ εμνπιηζκνχ. (γ) Φνξνινγηθή απαιιαγή χςνπο κέρξη ελφο πνζνζηνχ ή ηνπ ζπλφινπ ηεο αμίαο ηεο εληζρπφκελεο δαπάλεο ηνπ επελδπηηθνχ ζρεδίνπ ή θαη ηεο αμίαο ηεο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο θαηλνχξγηνπ κεραλνινγηθνχ θαη ινηπνχ εμνπιηζκνχ ηνπ νπνίνπ απνθηάηαη ε

48 ρξήζε. Ζ ελίζρπζε απηή ζπλίζηαηαη ζηελ απαιιαγή απφ ηελ θαηαβνιή θφξνπ εηζνδήκαηνο κε δηαλεκφκελσλ θεξδψλ απφ ην ζχλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο επηρείξεζεο ηεο πξψηεο δεθαεηίαο απφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ επελδπηηθνχ ζρεδίνπ, κε ην ζρεκαηηζκφ ηζφπνζνπ αθνξνιφγεηνπ απνζεκαηηθνχ. (δ) Δπηδφηεζε ηνπ θφζηνπο ηεο δεκηνπξγνχκελεο απφ ην επελδπηηθφ ζρέδην απαζρφιεζεο πνπ ζπλίζηαηαη ζηελ θάιπςε απφ ην Γεκφζην, γηα κηα δηεηία, ηκήκαηνο ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο ησλ δεκηνπξγνχκελσλ, εληφο ηεο πξψηεο ηξηεηίαο απφ ηελ νινθιήξσζή ηνπ επελδπηηθνχ ζρεδίνπ, ζέζεσλ απαζρφιεζεο. Ο Νφκνο δηαρσξίδεη ηελ ειιεληθή Δπηθξάηεηα ζε ηέζζεξηο πεξηνρέο. Σα επελδπηηθά ζρέδηα θαηαλέκνληαη ζε 5 θαηεγνξίεο, πξνθεηκέλνπ λα νξηζηνχλ νη παξερφκελεο εληζρχζεηο. Γηα θάζε κία απφ ηηο θαηεγνξίεο επέλδπζεο αλαθέξεηαη ην πνζνζηφ επηρνξήγεζεο πνπ αληηζηνηρεί ζε θάζε πεξηνρή ηεο ειιεληθήο Δπηθξάηεηαο, θαζψο επίζεο ηεο θνξνινγηθήο απαιιαγήο θαη επηρνξήγεζε ηνπ θφζηνπο ηεο δεκηνπξγνχκελεο απαζρφιεζεο. ζνλ αθνξά ηηο ΜΜΔ, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηα εμήο: παξέρεηαη επηπιένλ πνζνζηφ ελίζρπζεο έσο 15%, εθηφο ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ. Με θνηλή απφθαζε ησλ Τπνπξγψλ Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ θαη Αλάπηπμεο θαζνξίδεηαη ην ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ αλά λνκφ, βάζεη ηνπ θξηηεξίνπ ηνπ θαηά θεθαιή Αθαζαξίζηνπ Δγρσξίνπ Πξντφληνο (ΑΔΠ) ζε Μνλάδεο Ηζνδχλακεο Αγνξαζηηθήο Γχλακεο κε βάζε ηα ηειεπηαία δηαζέζηκα, έηνπο 2001, βάζεη ζηνηρείσλ ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ηεο Διιάδνο. ηηο εληζρχζεηο ηνπ παξφληνο λφκνπ ππάγνληαη επελδπηηθά ζρέδηα ηα νπνία ππεξβαίλνπλ ην ειάρηζην χςνο θαηά πεξίπησζε σο θαησηέξσ: γηα κεζαίεο επηρεηξήζεηο, επξψ, γηα κηθξέο επηρεηξήζεηο, επξψ, γηα πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο, επξψ. ηελ ελίζρπζε ηεο θνξνινγηθήο απαιιαγήο ππάγνληαη επελδπηηθά ζρέδηα εθζπγρξνληζκνχ βηνηερληθψλ κνλάδσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη απφ πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο, ηα νπνία ππεξβαίλνπλ ην ειάρηζην χςνο ησλ επξψ (Νφκνο 3299/2004). Δθηφο απφ ηνλ Αλαπηπμηαθφ Νφκν, ππάξρνπλ λέεο εζληθέο πνιηηηθέο γηα ηηο ΜΜΔ. Αξρηθά δηαθξίλνπκε ην Υξεκαηηζηήξην ησλ ΜΜΔ. Πξφθεηηαη γηα έλα ζρεηηθά λέν ζεζκφ πνπ ζα νλνκάδεηαη πιένλ «Δλαιιαθηηθή Αγνξά» αληί «Αγνξά Τςεινχ Κηλδχλνπ» πνπ νλνκαδφηαλ έσο ηψξα. Οη ειιεληθέο ΜΜΔ ζα κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζηελ θεθαιαηαγνξά θαη λα αληινχλ θεθάιαηα ρσξίο επηβαξχλζεηο απφ επηηφθηα θαη εγγπήζεηο. Δπίζεο, πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιπλζεί ε πξφζβαζε ησλ ειιεληθψλ ΜΜΔ, ε πνιηηεία αζθεί πνιηηηθή εγγχεζεο δαλείσλ, πνπ θαιχπηεη πεξίπνπ ην 50%. Ζ πνιηηηθή απηή πινπνηείηαη απφ κηα εηαηξία, «Δγγπεηηθφ Κεθάιαην ΜΜΔ», πνπ έρεη ηε κνξθή Α.Δ

49 ηελ εηαηξία απηή ζπκκεηέρνπλ επίζεο Δπηκειεηήξηα, χλδεζκνη Βηνηαρλψλ, Δκπνξηθνί χιινγνη θ.α.. Σέινο ππάξρεη ην «Γίθηπν Κέληξσλ Αλάπηπμεο Δπηρεηξήζεσλ», κε ζηφρν ηελ παξνρή νινθιεξσκέλσλ ππεξεζηψλ πξνο ηηο ΜΜΔ (Β. Εήξαο, 2008). Δθηφο απφ ηηο εζληθέο πνιηηηθέο ελίζρπζεο ησλ ΜΜΔ, ππάξρνπλ θαη νη θνηλνηηθέο. Κχξην εξγαιείν απνηειεί ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Δπηρεηξεκαηηθφηεηα θαη Αληαγσληζηηθφηεηα» γηα ηελ Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδν Σν Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα έρεη σο ζηφρν ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο εμσζηξεθνχο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη δίλεη ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ ελίζρπζε ησλ ΜΜΔ. πγθεθξηκέλα, ζηνρεχεη θπξίσο ζηελ αλαβάζκηζε ησλ ΜΜΔ πνπ αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα επέθηαζεο. Δπίζεο, δίλεη εληζρχζεηο, Πνπ απεπζχλνληαη θπξίσο ζε ΜΜΔ, γηα ηελ αλάπηπμε ηεο Έξεπλαο θαη Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο. Μέζσ ηεο εηδηθφηεξεο δξάζεο «Αμία» απνζθνπεί ζηε κεηαηξνπή ηεο γλψζεο ζε θαηλνηνκηθά πξντφληα, δηαδηθαζίεο θαη ππεξεζίεο θαη ππνβνήζεζε ηεο κεηαθνξάο ηερλνινγίαο-ηερλνγλσζίαο πξνο ηηο επηρεηξήζεηο θαη εηδηθφηεξα ηηο ΜΜΔ, θαζψο θαη θάιπςε ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ ηερλνινγηθήο γλψζεο θαη αγνξάο (Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, 2007). Δθηφο απφ ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα, ππάξρνπλ θαη άιιεο δξάζεηο θνηλνηηθψλ νξγάλσλ, κε ηηο νπνίεο δηαθαίλεηαη ε πξνζπάζεηα ελίζρπζεο ησλ ΜΜΔ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε επελδπηηθψλ ζρεδίσλ αθφκε θαη κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ ζηξέθεηαη ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ, ζε κηα πξνζπάζεηα λα ζπκβάιιεη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ξεπζηφηεηαο πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ε θξίζε ηνπ δηεζλνχο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, είλαη κηα απφ ηηο πξνζπάζεηεο απηέο. Πξφζθαηα, ε Σξάπεδα αλαπξνζαλαηφιηζε ηε ζηξαηεγηθή ηεο, ζηξεθφκελε πξνο ηελ αλάιεςε πεξηζζφηεξσλ θηλδχλσλ. Σν γεγνλφο απηφ είρε σο απνηέιεζκα νξηζκέλεο κεηαβνιέο ζηε δαλεηνδνηηθή πνιηηηθή ηεο, ηε δηεχξπλζε ηνπ θάζκαηνο ησλ επελδχζεψλ ηεο ζε φξνπο πεξηερνκέλνπ θαη ηνκέσλ, θαη ηελ αχμεζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεψλ ηεο γηα ηελ παηδεία, γηα επελδχζεηο ζε άπια ζηνηρεία ελεξγεηηθνχ θαη γηα ηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο. Ο κηινο ΔΣΔπ κπνξεί λα ππνζηεξίμεη ηνλ επηρεηξεκαηία πνπ δεκηνπξγεί, πνπ θαηλνηνκεί, πνπ αλαιακβάλεη θηλδχλνπο, κε δχν, θπξίσο, ηξφπνπο. Πξψηνλ, κε ηηο γξακκέο πηζηψζεσλ, κέζσ ησλ νπνίσλ ε ΔΣΔπ παξέρεη θεθάιαηα κε ειθπζηηθνχο φξνπο ζε ηξάπεδεο, νη νπνίεο ηα επαλαρνξεγνχλ ζε ΜΜΔ. Γεχηεξνλ, κε ηε δξαζηεξηφηεηα πνπ αλαπηχζζεη ην Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ (ΔΣΑΔ), παξέρνληαο ζηηο ΜΜΔ ίδηα θεθάιαηα (κέζσ επελδχζεσλ ζε θεθάιαηα επηρεηξεκαηηθψλ ζπκκεηνρψλ) θαη

50 δηεπθνιχλνληαο ηελ πξφζβαζή ηνπο ζε ρξεκαηνδνηήζεηο (κέζσ ηηηινπνηήζεσλ θαη εγγπνδνηηθψλ ζρεκάησλ) (Β. Εήξαο, 2008). Ζ Δπηηξνπή ήδε πξνσζεί ην ζηφρν ηεο κείσζεο ηνπ γξαθεηνθξαηηθνχ βάξνπο θαηά 25%, κε παξάιιειν πεξηνξηζκφ ησλ ρξνληθψλ νξίσλ γηα ηελ ίδξπζε εηαηξείαο ζηηο 10 εκέξεο θαη γηα ηε ιήςε άδεηαο ιεηηνπξγίαο ζηνλ έλα κήλα. Παξάιιεια, ελζαξξχλεηαη ε εμάπισζή ηνπο ζε άιια θξάηε - κέιε κε παξάθακςε ησλ ηνπηθψλ λνκηθψλ πεξηνξηζκψλ δηά ηεο δεκηνπξγίαο ηεο «επξσπατθήο ηδησηηθήο εηαηξείαο» πνπ ζα ιεηηνπξγεί εληφο εληαίνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ αλεμαξηήησο ηεο ρψξαο ή ησλ ρσξψλ ζηηο νπνίεο επεθηείλνληαη νη δξαζηεξηφηεηέο ηεο. Σξίην ζηνηρείν είλαη ε κείσζε ηεο θνξνινγηθήο ηνπο επηβάξπλζεο κε εηδηθή πξφλνηα γηα ηελ επηβνιή κεησκέλσλ ζπληειεζηψλ ζε επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε ηνπηθφ επίπεδν. ην ίδην πιαίζην ηεο παληνεηδνχο νηθνλνκηθήο ελίζρπζεο ησλ επηρεηξήζεσλ, ε Δπηηξνπή πξνηείλεη ηε δηεπθφιπλζε ηεο ιήςεο επηδνηήζεσλ θαη ινηπψλ θξαηηθψλ εληζρχζεσλ, ρσξίο ηνπο ζπλήζεηο πεξηνξηζκνχο, ελψ παξάιιεια εμαγγέιιεη απζηεξφηεξε λνκνζεηηθή θάιπςή ηνπο γηα ηελ εμφθιεζε ησλ νθεηιψλ απφ ηνπο πειάηεο ηνπο εληφο ην πνιχ 30 εκεξψλ (Κ. Καιιέξγεο, 2008). Απφ ην Γ ΚΠ πξνθεξχρζεθαλ εθ λένπ ηα πξνγξάκκαηα Κ.Π. INTERREG III A ΔΛΛΑΓΑ - ΚΤΠΡΟ, Κ.Π. INTERREG III A ΔΛΛΑΓΑ - ΠΓΓΜ, Κ.Π. INTERREG III A PHARE CBC ΔΛΛΑΓΑ - ΒΟΤΛΓΑΡΗΑ θαη Κ.Π. INTERREG III A ΔΛΛΑΓΑ - ΑΛΒΑΝΗΑ γηα ηελ ελίζρπζε ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη θαηλνηνκία κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ (ΜΜΔ) ζε θιάδνπο ηεο κεηαπνίεζεο θαη ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα, εμαηξνπκέλσλ ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ. Σν INTERREG ΗΗΗ είλαη κηα θνηλνηηθή πξσηνβνπιία πνπ έρεη ζηφρν λα πξνσζήζεη ηε δηαζπλνξηαθή, ηε δηαθξαηηθή θαη ηε δηαπεξηθεξεηαθή ζπλεξγαζία ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Οη δξάζεηο απηέο είραλ πξνθεξπρζεί ην θαινθαίξη ηνπ 2007 θαη επαλέξρνληαη ηψξα κε θάπνηεο δηαθνξνπνηήζεηο ζηνπο φξνπο θαη πξνυπνζέζεηο ησλ επηιέμηκσλ επηρεηξήζεσλ, αιιά θαη ζηα πνζνζηά επηδφηεζεο. Σν χςνο θαη ην είδνο ελίζρπζεο αλαθέξεη φηη ν επηρνξεγνχκελνο πξνυπνινγηζκφο θάζε πξφηαζεο κπνξεί λα θπκαίλεηαη απφ έσο επξψ, ελψ ην πνζνζηφ ηεο επηδφηεζεο αλέξρεηαη ζην 50% απηνχ (Δ. Σδψξηδε, 2008). Οη επηδνηήζεηο ησλ πξνγξακκάησλ πνπ ηξέρνπλ απηή ηελ πεξίνδν είλαη νη εμήο: 1.Δπηδφηεζε θφζηνπο δαλεηζκνχ θαη ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο ησλ κηθξψλ θαη πνιχ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ. Ίζσο είλαη ην κνλαδηθφ πξφγξακκα πνπ επηδνηεί λεντδξπφκελεο θαη ππφ ζχζηαζε επηρεηξήζεηο ζε φιε ηελ Διιάδα, ρσξίο πεξηνξηζκνχο, πέξαλ ηνπ κεγέζνπο ηεο εηαηξείαο. Αθνξά θαη πθηζηάκελεο επηρεηξήζεηο νπνηαζδήπνηε λνκηθήο

51 κνξθήο ζε φιε ηελ Διιάδα. Ζ πξνζεζκία ππνβνιήο αηηήζεσλ ιήγεη ηελ 1ε επηεκβξίνπ Με ην πξφγξακκα απηφ επηδνηνχληαη δάλεηα απφ επξψ έσο επξψ. Ζ επηδφηεζε αθνξά ζε 4 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ηνπ επηηνθίνπ δαλεηζκνχ. Σα δάλεηα απηά ζα πξέπεη λα έρνπλ ρνξεγεζεί γηα αγνξά εμνπιηζκνχ, κεραλεκάησλ, επαγγεικαηηθψλ αθηλήησλ (φρη νηθφπεδα) θαη επαγγεικαηηθά απηνθίλεηα. Δπηδνηείηαη θαη ην ιίδηλγθ. 2. Δλίζρπζε κηθξψλ θαη κεζαίσλ επηρεηξήζεσλ εκπνξίνπ θαη παξνρήο ππεξεζηψλ. Απφ ην πξφγξακκα εμαηξνχληαη ηα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα. Ζ πξνζεζκία ιήγεη ζηηο 10 Γεθεκβξίνπ θαη ε ρξεκαηνδφηεζε θπκαίλεηαη κεηαμχ θαη επξψ. 3. Γξάζεηο γηα ηελ ηζφηεηα ησλ επθαηξηψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζηηο κηθξνκεζαίεο θαη κεγάιεο επηρεηξήζεηο. Γίλεηαη παξνρή θηλήηξσλ ζηηο επηρεηξήζεηο γηα ηελ εθαξκνγή κέηξσλ ηζφηεηαο ησλ δχν θχισλ ηφζν ζε ζέκαηα αλάπηπμεο ηθαλνηήησλ θαη πξναγσγήο, φζν θαη ζε ππνζηεξηθηηθέο ππεξεζίεο πξνο ηηο γπλαίθεο. Αθνξά επηρεηξήζεηο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη επηρεηξήζεηο ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα κε λνκηθή κνξθή αλψλπκεο εηαηξείαο, κε ηνπιάρηζηνλ 10 εξγαδφκελεο θαη ηξηεηή αδηάθνπε ιεηηνπξγία θαη πεξηιακβάλεη φιεο ηηο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο. Οη επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα ππνβάινπλ πξφηαζε πξνυπνινγηζκνχ έσο επξψ γηα φιεο ηηο ελέξγεηεο πνπ έρνπλ επηιέμεη. Απφ απηά, ην 75% ζα θαιπθζεί απφ δεκφζηα δαπάλε θαη ην 25% ζα απνηειεί ηελ ίδηα ζπκκεηνρή. 4. «ρέδην Οινθιεξσκέλεο Παξέκβαζεο Αλάπηπμεο Οξεηλψλ / Μεηνλεθηηθψλ πεξηνρψλ». Αθνξά ηνπο Ννκνχο Άξηαο, Ησαλλίλσλ. Ζ πξνζεζκία ιήγεη 31/12/2008. Οη άκεζα σθεινχκελνη είλαη ζπλνιηθά 35 άλεξγνη, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ αηφκσλ εππαζψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ (άηνκα κε αλαπεξίεο - ΑΜΔΑ θ.ά.). Δπηρεηξήζεηο πνπ επηρνξεγνχληαη γηα ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Δπηδνηείηαη κε έσο επξψ ν άλεξγνο πνπ ζα θάλεη ηε δηθή ηνπ επηρείξεζε. Δπηδνηείηαη ε επηρείξεζε γηα θάζε λέα ζέζε εξγαζίαο κε 8-24 επξψ/ψξα αλά κηζζσηφ. Δπίδνκα 1,8-5 επξψ αλά ψξα γηα θάζε άηνκν πνπ ζπκκεηέρεη ζε πξφγξακκα θαηάξηηζεο. 5. «ρέδην Οινθιεξσκέλεο Παξέκβαζεο Αλάπηπμεο Οξεηλήο Εψλεο Ναππαθηίαο» γηα ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαζψο θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ θνηλσληθνχ θαη εξγαζηαθνχ απνθιεηζκνχ ζηνπο Γήκνπο Απνδνηίαο, Ναππάθηνπ, Πιαηάλνπ θαη Ππιιήλεο γηα αλέξγνπο. 6. «ρέδην Οινθιεξσκέλεο Παξέκβαζεο Αζηηθήο Αλάπηπμεο γηα ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο ζηνλ Γήκν ΠΡΔΒΔΕΑ». Σν ζρέδην ζηνρεχεη θαη ζηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ θνηλσληθνχ θαη εξγαζηαθνχ απνθιεηζκνχ εηδηθψλ πιεζπζκηαθψλ νκάδσλ. Πεξηιακβάλεη ζπλδπαζκφ δξάζεσλ απαζρφιεζεο (ζε λέεο ζέζεηο εξγαζίαο), απηναπαζρφιεζεο θαη

52 θαηάξηηζεο σο θαη ηελ παξνρή θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ (ιεηηνπξγία ελφο παηδηθνχ ζηαζκνχ θαη ελφο Κέληξνπ Γεκηνπξγηθήο Απαζρφιεζεο Παηδηψλ ΚΓΑΠ). 7. Γεκηνπξγία «Μεηξψνπ Θεκαηηθψλ πκβνχισλ θαη Δκπεηξνγλσκφλσλ (Μεληφξσλ)» ηνπ ΔΟΜΜΔΥ. Αθνξά επηρεηξήζεηο θαη θπζηθά πξφζσπα κε απνδεδεηγκέλε εκπεηξία ζηελ παξνρή ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ ζε Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο ή ζε ζέκαηα νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο επηρεηξήζεσλ - πνπ ζα εληαρζνχλ ζην «Μεηξψν Θεκαηηθψλ πκβνχισλ θαη Δκπεηξνγλσκφλσλ (Μεληφξσλ)». Ζ πξνζεζκία ιήγεη 31/12/2008 θαη αθνξά ηηο πεξηνρέο: Κεληξηθή Μαθεδνλία, Γπηηθή Μαθεδνλία, Ήπεηξν, Θεζζαιία, Ηφληα Νεζηά, Γπηηθή Διιάδα, Αηηηθή, Βφξεην Αηγαίν, Νφηην Αηγαίν (Δ. Σδψξηδε, 2008) Πεξηθεξεηαθή Πνιηηηθή θαη ΜΜΔ χκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Πεξηθεξεηαθή πνιηηηθή, ε ζηήξημε ησλ ΜΜΔ, παξάιιεια κε ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ επελδχζεσλ απνηεινχλ θαζνξηζηηθνχο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ε πνιηηηθή ζπλνρήο ζπκβάιιεη ζηελ άλζεζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ νηθνλνκηψλ. Ζ πνιηηηθή ζπλνρήο ηεο Δ.Δ. απνηειεί ζεκαληηθφ ηξνθνδφηε ησλ ζπλνιηθψλ επελδχζεσλ, ηδίσο ζηα θξάηε κέιε ηεο «χγθιηζεο» φπνπ αληηπξνζσπεχεη έσο θαη ην 20% ησλ ζπλνιηθψλ αθαζάξηζησλ επελδχζεσλ παγίνπ θεθαιαίνπ. Σα Γηαξζξσηηθά Σακεία θαη ην Σακείν πλνρήο δίλνπλ ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε ζηήξημε ηεο δεκηνπξγίαο ή ηνπ εθζπγρξνληζκνχ ησλ ΜΜΔ (Δπξσπατθή Δπηηξνπή 2008). Οη ΜΜΔ είλαη νη πξαγκαηηθνί γίγαληεο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο, εθφζνλ αληηπξνζσπεχνπλ ην 99,9 % ησλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Πξνζθέξνπλ ηα 2/3 ηνπ ζπλφινπ ησλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Δληνχηνηο, νη ΜΜΔ αληηκεησπίδνπλ ζπρλά δπζθνιίεο πξφζβαζεο ζε θεθάιαηα θαη γλψζε θαη δελ δηαζέηνπλ εκπεηξία. Ζ πεξηθεξεηαθή πνιηηηθή θαη ε πνιηηηθή ζπλνρήο ηεο ΔΔ απνζθνπνχλ ζηελ αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ δπζθνιηψλ κέζσ ελφο ζπλδπαζκνχ «ζθιεξψλ» κέηξσλ, φπσο νη άκεζεο επελδχζεηο, θαη «ήπησλ» κέηξσλ, φπσο ε παξνρή ππεξεζηψλ ζηήξημεο ζε επηρεηξήζεηο, ε θαηάξηηζε, ε δεκηνπξγία ελφο πεξηβάιινληνο επλντθνχ γηα ηελ θαηλνηνκία, ε ρξεκαηννηθνλνκηθή ηερληθή θαη ε κεηαθνξά ηερλνινγίαο, θαζψο θαη ε δεκηνπξγία δηθηχσλ θαη νκίισλ επηρεηξήζεσλ ηελ Διιάδα, ηα θεθάιαηα πνπ δηαηίζεληαη απφ ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία κέζσ ηεο Πεξηθεξεηαθήο Πνιηηηθή γηα ηελ πεξηθεξεηαθή Αληαγσληζηηθφηεηα θαη χγθιηζε, είλαη 635 εθ. επξψ. Έκθαζε δίλεηαη ζηελ αχμεζε ηεο Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ζηε ζηήξημε θαη αλάπηπμε ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ. Απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ ηίζεληαη είλαη ε αχμεζε

53 ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαηά θαη ε αχμεζε ησλ δαπαλψλ γηα Έξεπλα θαη Αλάπηπμε ζην 1,5 ηνπ ΑΔΠ, απφ ην 0,6 πνπ είλαη ζήκεξα ΜΜΔ θαη Καηλνηνκία Ζ αληαγσληζηηθφηεηα κηαο επηρείξεζεο εμαξηάηαη απφ ηελ ηθαλφηεηά ηεο λα θαηλνηνκεί θαη λα αθνκνηψλεη ηηο λέεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο. Σνχην ηζρχεη ηδηαίηεξα γηα ηηο ΜΜΔ, νη νπνίεο ζπλήζσο δελ είλαη έρνπλ ηηο ππνδνκέο λα δηεμάγνπλ ηελ απαξαίηεηε έξεπλα θαη, ζπλεπψο, απνθηνχλ ηελ απαηηνχκελε ηερλνινγία θαηαθεχγνληαο ζε εμσηεξηθνχο ζπλεξγάηεο. χκθσλα κε κειέηεο ν αλζξψπηλνο παξάγνληαο είλαη ν ζεκαληηθφηεξνο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο ζηνλ έμσ θφζκν, θάηη πνπ απνδεηθλχεηαη απφ ην γεγνλφο φηη φζν κεγαιχηεξε είλαη ε ζπκκεηνρή ησλ δπλεηηθψλ ρξεζηψλ ηεο ηερλνινγίαο ζηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε ηφζν πεξηζζφηεξεο πηζαλφηεηεο ππάξρνπλ λα αμηνπνηεζεί ε ηερλνινγία απηή. Χζηφζν, κηθξφηεξνη θνξείο, φπσο νη ΜΜΔ, ζπρλά δπζθνιεχνληαη λα ζπκκεηάζρνπλ ζε πξνγξάκκαηα έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ Πξνψζεζε ηεο Καηλνηνκίαο θαη ε ελζάξξπλζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ ΜΜΔ ζην 5ν Πξφγξακκα Πιαίζην «Καηλνηνκία & ΜΜΔ», σο Οξηδφληην Πξφγξακκα, αιιειεπηδξά κε φια ηα Θεκαηηθά Πξνγξάκκαηα, φπσο, ε πνηφηεηα δσήο, ε θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο, ην πεξηβάιινλ, ν πνιηηηζκφο, ε ηερλνινγία θ.ιπ., κε ηε κνξθή κέηξσλ ππνζηήξημεο ηεο ζπκκεηνρήο ησλ ΜΜΔ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο (Δ&ΣΑ) πνπ δηεμάγνληαη ζην πιαίζην ησλ Πξνγξακκάησλ απηψλ. Σν πξφγξακκα επηηειεί ηξεηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο: πξνζθέξεη ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο θαη βνήζεηαο ζηηο θαηλνηφκεο θπξίσο ΜΜΔ, ζπγθεληξψλεη ζηνηρεία γχξσ απφ ηελ θαηλνηνκία θαη αλαιχεη ηάζεηο, πξσηνβνπιίεο θαη πνιηηηθέο θαη ηέινο, πξνθεξχζζεη πηινηηθέο δξάζεηο κε ζηφρν ηε ζπλερή βειηίσζε ησλ θνηλνηηθψλ εξγαιείσλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο (Γ. Σζηιηκπάξεο, 1999). Οη ΜΜΔ ελζαξξχλνληαη λα ζπκκεηάζρνπλ ζην Πξφγξακκα, θαηαξράο, κέζσ ηεο δηεχξπλζεο ησλ ππεξεζηψλ ηεο CORDIS, ηεο θνηλνηηθήο ππεξεζίαο πιεξνθφξεζεο γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε. Σν CORDIS παξέρεη πιεξνθνξίεο ζε φζνπο ελδηαθέξνληαη λα ππνβάιινπλ πξνηάζεηο γηα έξγα Δ&ΣΑ, αιιά θαη ζε επηρεηξεκαηίεο - ηδηαίηεξα ΜΜΔ - γηα φια ηα έξγα πνπ ππνζηεξίδνληαη ζην 5ν Πξφγξακκα Πιαίζην θαη γηα ηα απνηειέζκαηα πνπ επηηπγράλνληαη κέζα απφ απηά

54 Οη ΜΜΔ κπνξνχλ λα απεπζχλνληαη, γηα ζέκαηα κεηαθνξάο ηερλνινγηψλ θαη αμηνπνίεζεο απνηειεζκάησλ ζε επξσπατθφ επίπεδν, ζην Γίθηπν ησλ Κέληξσλ Αλαδηαλνκήο ηεο Καηλνηνκίαο (Innovation Relay Centres - IRCs). Σν Γίθηπν ησλ IRCs ζα ιεηηνπξγεί παξάιιεια κε ην λενεηζαγφκελν ζχζηεκα ησλ Δζληθψλ εκείσλ Δπαθήο (National Contact Points - NCPs), απ' φπνπ νη ΜΜΔ ζα κπνξνχλ λα ελεκεξψλνληαη γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηα θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα Δ&ΣΑ. Ζ παξάιιειε ιεηηνπξγία IRCs θαη Δζληθψλ εκείσλ Δπαθήο εμαζθαιίδεη ζηηο ΜΜΔ ηελ θαηάιιειε βνήζεηα φζνλ αθνξά, ηφζν ηε δηεζληθή κεηαθνξά ηερλνινγίαο, φζν θαη ηελ επηηπρή ζπκκεηνρή ηνπο ζε φια ηα Θεκαηηθά Πξνγξάκκαηα. Σέινο, κηα εληειψο λέα θαη πνιχ ζεκαληηθή Γξάζε πνπ δεκηνπξγείηαη, είλαη απηή ηνπ Δληαίνπ εκείνπ πκπιεξσκαηηθήο Δηζφδνπ (single complementary entry point). Σν Δληαίν εκείν πκπιεξσκαηηθήο Δηζφδνπ ζα έρεη έδξα ζηηο Βξπμέιιεο θαη ζα επηηξέπεη ζηηο ΜΜΔ λα ελεκεξψλνληαη γηα φια ηα πξνγξάκκαηα, αιιά θαη λα απεπζχλνληαη ζε απηφ γηα βνήζεηα θαηά ηελ πξνεηνηκαζία πξνηάζεσλ. Αθφκε, λα ππνβάιινπλ πξνηάζεηο αλά πάζα ζηηγκή ζην πιαίζην ησλ κφληκα αλνηθηψλ πξνζθιήζεσλ, λα ζπκκεηέρνπλ ζε νκάδεο αμηνιφγεζεο θαη λα παξνπζηάδνπλ ηηο δηθέο ηνπο απφςεηο γηα ηηο Γξάζεηο Δ&ΣΑ ηεο Δπηηξνπήο, έηζη ψζηε νη Γξάζεηο απηέο λα αληαπνθξίλνληαη θαιχηεξα ζηηο αλάγθεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Σέινο, απφ ην Δληαίν εκείν κπνξνχλ λα ιακβάλνπλ απαληήζεηο θαη ιεπηνκεξείο πιεξνθνξίεο γηα ηνπο ιφγνπο απφξξηςεο ησλ πξνηάζεψλ ηνπο (Γ. Σζηιηκπάξεο, 1999). ηε ζπλέρεηα αλαθέξνπκε νξηζκέλεο πξσηνβνπιίεο ελίζρπζεο θαηλνηφκσλ ΜΜΔ. Αξρηθά ππάξρεη ην έξγν LIFT (Links to Innovation Financing for Technology) θαη ππνζηεξίδεη ηε δεκηνπξγία επαθψλ κεηαμχ επελδπηψλ θαη επηρεηξεκαηηθψλ θνξέσλ θνηλνηηθψλ έξγσλ έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο, κε ζηφρν ηελ αλεχξεζε ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ γηα ηελ αμηνπνίεζε εξεπλεηηθψλ απνηειεζκάησλ. Μέζσ ηνπ LIFT, νη ΜΜΔ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε ρξεκαηνδνηνχκελα απφ ηελ Κνηλφηεηα έξγα έξεπλαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο, έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα βειηηψζνπλ ηελ πξφζβαζή ηνπο ζηελ ηδησηηθή ρξεκαηνδφηεζε. Μπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ ζε αληίζηνηρα δίθηπα θαη λα έξρνληαη ζε επαθή κε επελδπηέο, ρξεκαηνδφηεο θαη κεραληζκνχο πνπ δηεπθνιχλνπλ ηε δεκηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε θαηλνηφκσλ επηρεηξήζεσλ. Δπίζεο, κέζα απφ έλα θεληξηθφ γξαθείν αξσγήο (help-desk) αιιά θαη απφ ην δίθηπν ησλ IRCs, ζα ηνπο παξέρνληαη θάπνηα γεληθά κέζα εμαηνκηθεπκέλεο βνήζεηαο. Σν έξγν FIT έρεη σο ζηφρν ηε δηάδνζε νξζψλ πξαθηηθψλ θαη ηελ αληαιιαγή εκπεηξίαο, ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγία επαθψλ κεηαμχ ησλ θνξέσλ ρξεκαηνδφηεζεο,

55 θαηλνηνκίαο θαη ηερλνινγίαο. Κάζε δξάζε ηνπ έξγνπ αθνξά ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο θαηλνηνκίαο ζε έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηνκέα, φπνπ ζπκκεηέρνπλ θαη έξρνληαη ζε επαθή αληίζηνηρνη εζληθνί θαη πεξηθεξεηαθνί θνξείο πνιηηηθήο, επελδπηέο θαη επηρεηξεκαηίεο ηνπ θιάδνπ, θαζψο θαη θνξείο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε αληίζηνηρα πηινηηθά έξγα. Οη ηξέρνπζεο δξάζεηο ηνπ FIT εζηηάδνληαη ζε ηξία θπξίσο ζέκαηα: α) κεραληζκνί παξνρήο εγγπήζεσλ θαη ν ξφινο ηνπο ζηε ρξεκαηνδφηεζε θαηλνηφκσλ επηρεηξήζεσλ, β) ε ζεκαζία ησλ κεζφδσλ ή/θαη ζπζηεκάησλ αμηνιφγεζεο θαη εθηίκεζεο ηεο ηερλνινγίαο θαη γ) ν ξφινο ησλ άηππσλ επελδπηψλ ζηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο θαηλνηνκίαο, δίθηπα θαη εζληθά ραξαθηεξηζηηθά. Σν εχξνο ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρεη επεθηάζεθε ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ θαηλνηνκία, ηε δεκηνπξγία επηρεηξήζεσλ θαη ηελ απαζρφιεζε θαη ν θχθινο ησλ ζπκκεηερφλησλ δηεπξχλζεθε κε επηπιένλ ρξεκαηνδφηεο, επελδπηέο, εθπξνζψπνπο θαηλνηφκσλ ΜΜΔ θαη θνξέσλ ππνζηήξημεο. Σέινο, ππάξρεη ην Πηινηηθφ Έξγν I-TEC (πκκεηνρηθφ Κεθάιαην γηα ηελ Καηλνηνκία θαη ηελ Σερλνινγία- Innovation and Technological Equity Capital). πνπ αθνξά ηελ πξνζέιθπζε επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ (venture capital) ζηα αξρηθά ζηάδηα θαηλνηνκίαο. Απεπζχλεηαη ζε εηαηξείεο ή θνξείο παξνρήο επηρεηξεκαηηθνχ θεθαιαίνπ, πνπ εδξεχνπλ ζε θξάηνο-κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, νη επελδπηηθέο πξνηάζεηο ησλ νπνίσλ έρνπλ, θαηαξράο ππνβιεζεί θαη εγθξηζεί απφ ην Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ. ηνπο θνξείο πνπ επηιέγνληαη λα ζπκκεηάζρνπλ ζην Η-TEC παξέρεηαη ρξεκαηννηθνλνκηθή ππνζηήξημε απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ε νπνία θαιχπηεη ηηο δαπάλεο ηεο αξρηθήο εθηίκεζεο θαη δηαρείξηζεο ησλ επελδχζεσλ ζε ηερλνινγηθά θαηλνηφκεο ΜΜΔ, πνπ βξίζθνληαη ζην ζηάδην εθθίλεζεο. Δπίζεο, παξέρεηαη ππνζηήξημε ζηνπο δηαρεηξηζηέο επηρεηξεκαηηθνχ θεθαιαίνπ (managers of venture capital funds) γηα ηελ αλάπηπμε πςεινχ επηπέδνπ ηθαλφηεηαο ζπληνληζκνχ θαη δηαρείξηζεο θαηλνηνκηθψλ έξγσλ, κέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο αληίζηνηρνπ δηθηχνπ θαη Help-Desk. Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε ρξεκαηννηθνλνκηθή ππνζηήξημε ηεο Δπηηξνπήο, νη εηαηξείεο επηρεηξεκαηηθνχ θεθαιαίνπ πξέπεη λα επελδχνπλ ηνπιάρηζηνλ ην 25% ηνπ πξφζθαηνπ θεθαιαίνπ ηνπο, ζε ηερλνινγηθά θαηλνηφκεο ΜΜΔ, πνπ βξίζθνληαη ζην αξρηθφ ζηάδην δεκηνπξγίαο ηνπο. Σα έξγα ζηα νπνία ηνπνζεηείηαη ε επέλδπζε πξέπεη: α) λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα εκπνξηθήο εθαξκνγήο ηνπ απνηειέζκαηνο ηεο έξεπλαο πνπ έρεη δηεμαρζεί ζην πιαίζην θνηλνηηθνχ ή εζληθνχ πξνγξάκκαηνο θαη β) λα δηαθξίλνληαη απφ πςεινχ επηπέδνπ ηερλνινγηθή θαηλνηνκία ππφ ηε κνξθή πξντφληνο, ππεξεζίαο ή κεζφδνπ (Η. Μπαθνχξνο, 1998). Σν Venture Capital ηφζν σο ζεζκφο φζν θαη σο φξνο ζηελ Διιάδα είλαη ζρεηηθά θαηλνχξηνο. Πξφθεηηαη γηα κηα πεγή ρξεκαηνδφηεζεο ησλ θαηλνηφκσλ ΜΜΔ επξέσο

56 δηαδεδνκέλε ζε Δπξψπε θαη Ζ.Π.Α. Μπνξεί λα απνδνζεί σο "Κεθάιαην Γηαθηλδπλεχζεσο", "Δπηρεηξεκαηηθφ Κεθάιαην", "Κεθάιαην Δπηρεηξεκαηηθψλ πκκεηνρψλ" ή αθφκα θαιχηεξα σο "Δπηρεηξεκαηηθφ Κεθάιαην Τςεινχ Κηλδχλνπ - ΔΚΤΚ". Οη Δηαηξίεο Παξνρήο Δπηρεηξεκαηηθνχ Κεθαιαίνπ (ΔΠΔΚ) είλαη ζπλήζσο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο ζηηο νπνίεο κεξηθέο θνξέο παξέρνληαη θξαηηθέο επηδνηήζεηο ή θνξνινγηθά θίλεηξα. θνπφο ηνπο είλαη ε πξνψζεζε θαη πινπνίεζε επελδχζεσλ πςειήο ηερλνινγίαο θαη θαηλνηνκίαο κε ηελ ίδξπζε ή ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε λέεο εηαηξείεο νη νπνίεο δελ έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα αληιήζνπλ θεθάιαηα απφ άιιεο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο. Οη επελδχζεηο ηνπο είλαη καθξνπξφζεζκεο θαη ε ζπκκεηνρή ηνπο ξεπζηνπνηείηαη ζε πξνθαζνξηζκέλν ρξφλν θαη κε πξνζπκθσλεκέλν ηξφπν, αληιψληαο θέξδε απφ ηελ ππεξαμία ησλ κεηνρψλ πνπ δεκηνπξγήζεθε θαηά ηελ παξακνλή ηνπο ζηελ εηαηξεία. Ο ζεζκφο ησλ ΔΠΔΚ εηζήρζε ζηελ Διιάδα κε ηνπο Ν1775/88 θαη Ν2166/93, πνπ απνηειεί ηξνπνπνίεζε ηνπ πξψηνπ, νη νπνίνη φκσο δελ απέδσζαλ ηα αλακελφκελα γηαηί πεξηφξηζαλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ ΔΠΔΚ ζε επελδχζεηο πςειήο ηερλνινγίαο θαη θαηλνηνκίαο, ελψ νη δηαδηθαζίεο γηα ηελ έγθξηζε απηψλ ήηαλ κάιινλ πνιχπινθεο θαη ρξνλνβφξεο. Απνηέιεζκα φζσλ πξναλαθέξζεθαλ ήηαλ ε ζέζπηζε ηνπ Ν2367/95 ν νπνίνο ηζρχεη έσο ζήκεξα. ηε ζπγθεθξηκέλε λνκνζεζία νη Δηαηξείεο Παξνρήο Δπηρεηξεκαηηθψλ Κεθαιαίσλ (ΔΠΔΚ) κεηνλνκάδνληαη Δηαηξείεο Κεθαιαίνπ Δπηρεηξεκαηηθψλ πκκεηνρψλ (ΔΚΔ) θαη ην πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηνπο ξπζκίδεηαη ζπλνιηθά, ελψ απνθεχγνληαη παξαπνκπέο απφ λφκν ζε λφκν. χκθσλα κε ηελ παξαπάλσ λνκνζεζία, νξίδεηαη σο ΔΚΔ κία αλψλπκε εηαηξεία πνπ έρεη σο ζθνπφ ηε ζπκκεηνρή ζην θεθάιαην επηρεηξήζεσλ πνπ εδξεχνπλ ζηελ Διιάδα θαη αζθνχλ γεσξγηθή, βηνκεραληθή, κεηαιιεπηηθή, βηνηερληθή, μελνδνρεηαθή ή εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα (Η. Μπαθνχξνο, 1997)

57 Κεθάλαιο 4. ΜΜΔ και Οικονομική Κρίζη Σν θεθάιαην απηφ θξίζεθε ζθφπηκν λα αλαθεξζεί μερσξηζηά, χζηεξα απφ ηηο ηειεπηαίεο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο θαη ηε δηαθαηλφκελε νηθνλνκηθή χθεζε πνπ επεξεάδεη φιεο ηηο αλαπηπγκέλεο θαη αλαπηπζζφκελεο νηθνλνκίεο. Ζ νηθνλνκηθή απηή θξίζε, πνπ μεθίλεζε απφ ηηο ΖΠΑ, θπξίσο απφ ηε ρξεκαηηζηεξηαθή αγνξά, θαη δηαρέεηαη ζηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ. θαζψο θαη ζηηο αζηαηηθέο ρψξεο, αλακέλεηαη λα πιήμεη ηνπο επφκελνπο κήλεο θαη ηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία.. Οη ηξάπεδεο, αθελφο δείρλνπλ απξνζπκία λα δαλείζνπλ ε κία ηελ άιιε, γεγνλφο πνπ γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ απφ ηελ άλνδν ηνπ επηηνθίνπ Euribor, δειαδή ηνπ επηηνθίνπ πνπ δαλείδνληαη κεηαμχ ηνπο νη ηξάπεδεο, θαη αθεηέξνπ πξνζπαζνχλ λα κεηψζνπλ ηα επηηφθηα γηα λα κεηψζνπλ ηελ αμία ηνπ ρξήκαηνο θαη λα αλαθάκςνπλ νη επελδχζεηο. Οη θαηαλαισηέο, πνπ παξάγνληαο ηεο νηθνλνκηθήο ζπκπεξηθνξάο ηνπο είλαη νη πξνζδνθίεο γηα ηελ πνξεία ηεο νηθνλνκίαο, κεηψλνπλ ηε δήηεζε πξνο φια ηα είδε, κε απνηέιεζκα ε πξνζθνξά λα είλαη κεγαιχηεξε ηεο δήηεζεο, κε φηη ζπλέπεηεο έρεη απηφ. ηε «δίλε ηνπ θπθιψλα» ηεο δηεζλνχο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαίλεηαη λα νδεχνπλ νη ειιεληθέο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, πνπ απνηεινχλ ηνλ θχξην ππιψλα ηεο απαζρφιεζεο ζηε ρψξα, θαζψο πξνζθέξνπλ γχξσ ζην 90% ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Tα ζεκάδηα ηεο χθεζεο άξρηζαλ λα γίλνληαη πιένλ νξαηά ζε θιάδνπο φπσο είλαη ην εκπφξην, ε νηθνδνκή θαη ν ηνπξηζκφο, αιιά παξάγνληεο ηνπ ρψξνπ εθθξάδνπλ θφβνπο φηη νη επηπηψζεηο ζα είλαη θαηαθιπζκηαίεο ηνπο επφκελνπο κήλεο (Θ. Ζιηνδξνκίηεο, 2008). Σα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ΜΜΔ εζηηάδνληαη ζε δχν ηνκείο. Αξρηθά, ζηε κείσζε ηεο θαηαλαισηηθήο δήηεζεο, ε νπνία νθείιεηαη ζηηο δπζκελείο πξνζδνθίεο πνπ έρνπλ νη θαηαλαισηέο γηα ηελ πνξεία ηεο νηθνλνκίαο, αιιά θαη ζηελ αχμεζε ησλ επηηνθίσλ δαλεηζκνχ απφ ηηο ηξάπεδεο. πσο είδακε θαη ζην παξαπάλσ θεθάιαην, ε πξνζέιθπζε πειαηψλ απφ ηηο ΜΜΔ ήηαλ έλα απφ ηα εκπφδηα αλάπηπμήο ηνπο, γεγνλφο πνπ δπζρεξαίλεη κεηά απφ απηέο ηηο εμειίμεηο. Ο άιινο ηνκέαο πνπ εληνπίδεηαη ην πξφβιεκα είλαη ε αχμεζε ησλ επηηνθίσλ γηα επελδχζεηο απφ ηηο ηξάπεδεο, γεγνλφο πνπ εκπνδίδεη ηηο ΜΜΔ λα εθαξκφζνπλ θαηλνηνκίεο, λα επεθηαζνχλ, αθφκα θαη λα αλνίμνπλ θαηλνχξγηεο ΜΜΔ. Σν ρξήκα γίλεηαη αθξηβφηεξν, ηφζν γηα δαλεηζκφ ψζηε λα αληηκεησπηζηνχλ πξφζθαηξα πξνβιήκαηα, φπσο ε θάιπςε θάπνησλ δεκηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε κείσζε ηεο θαηαλαισηηθήο δήηεζεο, φζν θαη γηα δαλεηζκφ γηα

58 επελδχζεηο, γεγνλφο πνπ πιήηηεη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ηελ εθαξκνγή θαηλνηνκηψλ θαη πξαθηηθψλ Έξεπλαο θαη Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο απφ ηηο ΜΜΔ. Ζ νηθνλνκηθή πνιηηηθή ηεο Δ.Δ., πνπ αθνινπζήζεθε απφ ηελ Διιάδα απφ ην 1993 θαη έπεηηα, ζηεξίδεηαη ζηα νηθνλνκηθά ηεο πξνζθνξάο, δίλνληαο έκθαζε ζηελ αλάπηπμε ησλ επηρεηξήζεσλ κέζσ θηλήηξσλ θαη ζηε κείσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, θαη ζηε κείσζε ηεο παξέκβαζεο ηνπ θξάηνπο ζηε ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκίαο κε ηαπηφρξνλε δέζκεπζε ησλ θξαηψλ λα κεηψζνπλ ηα δεκνζηνλνκηθά ειιείκκαηα θαη ην δεκφζην ρξένο. πλέπεηα ηεο πνιηηηθήο απηήο είλαη θαη ε ζπζηαιηηθή εηζνδεκαηηθή πνιηηηθή κε ηελ επαθφινπζε κείσζε ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ησλ θαηαλαισηψλ. Παξάιιεια παξαηεξείηαη ππεξβνιηθφο δαλεηζκφο ηνπο απφ ηεο ηξάπεδεο, πνπ ήηαλ θαη ν βαζηθφο παξάγνληαο ηζνξξνπίαο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο ζηελ αγνξά. Ζ ππεξρξέσζε ησλ θαηαλαισηψλ, ζπλδπαδφκελε κε ηελ αχμεζε ησλ επηηνθίσλ θαη ηε ζπζηαιηηθή εηζνδεκαηηθή πνιηηηθή, πνπ θηλείηαη ζηα φξηα ηνπ πιεζσξηζκνχ, έρνπλ σο απνηέιεζκα ηε πεξαηηέξσ κείσζε ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ησλ θαηαλαισηψλ. Φπζηθφ επαθφινπζν είλαη ε κείσζε ηεο πξνζθνξάο γηα λα επηηεπρζεί ηζνξξνπία ζηελ αγνξά, γεγνλφο πνπ πξσηίζησο πιήηηεη ηηο ΜΜΔ, αθνχ είηε ζα παξαηεξεζνχλ απνιχζεηο ζηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο, άξα ζα ππάξμεη επηπιένλ θαηαλαισηηθφ θνηλφ ρσξίο αγνξαζηηθή δχλακε, είηε ζα αλαγθαζηνχλ λα θιείζνπλ απηέο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε ηνκείο ηεο αγνξάο πνπ ππάξρεη πιενλάδνπζα πξνζθνξά πνπ κέρξη ζηηγκήο θαιχπηνληαλ. Απηφ πνπ πξνηείλεηαη απφ ηελ παξνχζα εξγαζία, είλαη ε ελίζρπζε ηεο θαηαλαισηηθήο δήηεζεο, κέζσ ηεο εηζνδεκαηηθήο πνιηηηθήο ηνπ θξάηνπο, θαη ε αχμεζε ησλ θξαηηθψλ επελδχζεσλ, αθνχ πιένλ αλαζεσξείηαη ην χκθσλν ηαζεξφηεηαο, άξα θαη ε δέζκεπζε γηα κείσζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο θαη δεκνζηνλνκηθψλ ειιεηκκάησλ κε πην γξήγνξνπο ξπζκνχο. Με απιά ιφγηα, κηα πην θεπλζηαλή πνιηηηθή. Ζ ειιεληθή θπβέξλεζε, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο θαη ηε ζηήξημε ησλ ΜΜΔ, έρεη επηθεληξσζεί ζηε κείσζε ησλ επηηνθίσλ δαλεηζκνχ απφ ηηο ηξάπεδεο. ε νηθνλνκηθφ αδηέμνδν έρνπλ βξεζεί νη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο θαζψο νη ηξάπεδεο θαινχλ ηηο δηνηθήζεηο ηνπο κε ζηφρν ηελ άκεζε αληηκεηψπηζε ησλ ρξεψλ είηε κέζσ άκεζεο απνπιεξσκήο είηε -κε εθβηαζηηθφ ηξφπν ζηελ πεξίπησζε πνπ δελ κπνξνχλ λα εμνθιήζνπλ- κέζσ ηεο αχμεζεο ηνπ επηηνθίνπ. Πξηλ ηελ ρξεκαηνπηζησηηθή θξίζε ηα επηηφθηα ζηνπο αιιειφρξενπο ινγαξηαζκνχο γηα κία κηθξνκεζαία επηρείξεζε ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 4,5%-5,5% θαη ζήκεξα βξίζθνληαη ζηα επίπεδα απφ 9% έσο θαη 11%, ελψ ηελ ίδηα ζηηγκή ν ηδίξνο ηνπο έρεη πεξηνξηζζεί δξακαηηθά εμαηηίαο ηεο επηβξάδπλζεο πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ θαηαλάισζε θαη ελ γέλεη ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ησλ Διιήλσλ

59 Ζ κείσζε ησλ επηηνθίσλ απφ ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζηαδηαθή «ραιάξσζε» ηνπ Euribor ππφ θαλνληθέο ζπλζήθεο ζα πξεπε λα πεξάζεη ζηα επηηφθηα ησλ ρνξεγήζεσλ, σζηφζν θάηη ηέηνην δελ ζπκβαίλεη ζηηο ειιεληθέο ηξάπεδεο, νη νπνίεο πξνρσξνχλ ζε ζπλερείο απμήζεηο επηηνθίσλ αξρήο γελνκέλεο ζηα δάλεηα πξνο κηθξνκεζαίεο (Α. Παπατσάλλνπ, 2008). Σν Πξφγξακκα ηνπ Σακείνπ Δγγπνδνζίαο Μηθξψλ θαη Πνιχ Μηθξψλ Δπηρεηξήζεσλ (ΣΔΜΠΜΔ), ην νπνίν αλαθνίλσζε ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο θαη έρεη σο ζηφρν ηε ζηήξημε ησλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα, πξνβιέπεη ηελ παξνρή δαλείσλ πξνο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο γηα θεθάιαηα θίλεζεο έσο , δηάξθεηαο 3 εηψλ θαη κε 100% επηδνηνχκελν επηηφθην, ηα νπνία εγγπάηαη ην Διιεληθφ Γεκφζην. Ήδε ηξάπεδεο φπσο ε Δζληθή, Πεηξαηψο, ΑΣΔ Bank, EFG Eurobank, FBBank έρνπλ εθδειψζεη ελδηαθέξνλ λα ζπκκεηέρνπλ ζην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα άιιεο ζην φξην πνπ έρεη ζέζεη ην Τπνπξγείν, άιιεο κε κηθξφηεξν φξην θεθαιαίσλ θίλεζεο θαη άιιεο κε κεγαιχηεξν, φπσο ε Δζληθή. Οη πξνυπνζέζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη νη εμήο: H εγγχεζε ηνπ TEMΠME ζα θαιχπηεη ην 80% ησλ δαλείσλ κέρξη επξψ. Γηα ην ππφινηπν 20% ηνπ δαλείνπ γηα ην νπνίν δελ ζα εγγπάηαη ην TEMΠME, ε ηξάπεδα δελ ζα αλαδεηεί πεξαηηέξσ εμαζθαιίζεηο απφ ηηο επηρεηξήζεηο. H πξνκήζεηα ηνπ TEMΠME ζα θαηαβάιιεηαη απεπζείαο απφ ηελ επηρείξεζε εθάπαμ, θαηά ηελ πξψηε εθηακίεπζε ηνπ δαλείνπ θαη ζα αλέξρεηαη ζε 1% ηεο εγγχεζεο. H δηάξθεηα ηεο εγγχεζεο θαη ηεο επηδφηεζεο επηηνθίνπ ζα είλαη ηξηεηήο. Tν επηηφθην ησλ δαλείσλ ζα είλαη Euribor κελφο +2,1 κνλάδεο. Tν TEMΠME ζα επηδνηεί ην ζχλνιν ηνπ επηηνθίνπ ζε δηάξθεηα 3 εηψλ. H επηδφηεζε ζα θαηαβάιιεηαη ζηελ ηξάπεδα αλά εμάκελν απφ ηελ εκεξνκελία εθηακίεπζεο ηνπ δαλείνπ. Tα δάλεηα απηά δελ δχλαληαη λα μεπεξλνχλ ην 30% ηνπ κέζνπ θχθινπ εξγαζηψλ ηεο εηαηξείαο ησλ ηξηψλ ηειεπηαίσλ εηψλ. Πξνυπφζεζε ψζηε νη εηαηξείεο λα είλαη επηιέμηκεο γηα ηελ ελίζρπζε, είλαη λα έρνπλ θεξδνθνξία πξν απνζβέζεσλ ηα ηξία ηειεπηαία ρξφληα. H πξνηεηλφκελε ζπλεξγαζία αθνξά θαη πθηζηάκελεο εγθξίζεηο θεθαιαίσλ θίλεζεο. H πξνηεηλφκελε ζπλεξγαζία ζπλεπάγεηαη ηελ άξζε εκπξαγκάησλ εγγπήζεσλ (πξνζεκεηψζεηο) γηα ην χςνο ηνπ πνζνχ πνπ εγγπάηαη ην TEMΠME. Tν TEMΠME δελ ζα εμαζθεί έλζηαζε δίδεζεο γηα ην εγγπεκέλν κέξνο ηνπ δαλείνπ (Μ. Πίνπ, 2008)

60 Σέινο, H Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ (ETEπ) ζα ρξεκαηνδνηεί επελδχζεηο νη νπνίεο ζα θπκαίλνληαη απφ πνιχ κηθξά πνζά, έσο θαη 25 εθαη. επξψ θαη ε δηάξθεηά ηεο ζα είλαη ζπλαθφινπζε κε ηελ νηθνλνκηθή δσή ηεο ρξεκαηνδνηνχκελεο επέλδπζεο. Tα 12,5 εθαη. επξψ ζα είλαη ην αλψηεξν πνζφ δαλεηζκνχ πνπ ζα κπνξεί λα ιάβεη ε θάζε κηθξνκεζαία επηρείξεζε εληφο ηεο E.E., κέζσ ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ, ζην πιαίζην πινπνίεζεο ηεο απφθαζεο γηα ρνξήγεζε «παθέηνπ» χςνπο 30 δηζ. επξψ, έσο θαη ην 2010 γηα ηελ ελίζρπζε ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, κε ζηφρν λα κεηξηαζζνχλ νη επηπηψζεηο ηεο ηξέρνπζαο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο. Oη επηρεηξήζεηο νη νπνίεο ζα εθδειψζνπλ ελδηαθέξνλ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απεπζχλνληαη ζε κία απφ ηηο 100 εκπνξηθέο ηξάπεδεο κε ηηο νπνίεο ζπλεξγάδεηαη ε ETEπ, ζηελ E.E. ησλ 27, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη αξθεηέο ζηελ Διιάδα. H δηάξθεηα ησλ δαλείσλ απηψλ ζα θπκαίλεηαη κεηαμχ 2 θαη 12 εηψλ. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί πσο ην κέηξν είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ, αθνχ σο κηθξνκεζαία επηρείξεζε ινγίδεηαη θάζε εηαηξεία πνπ απαζρνιεί ιηγφηεξνπο απφ 250 εξγαδφκελνπο, εθεί δειαδή πνπ βξίζθεηαη ν ζπληξηπηηθφο αξηζκφο ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ (Θ. Παπαδή, 2008). ηεξίδνληαο ηηο ΜΜΔ, παξάιιεια κε ην θαηαλαισηηθφ θνηλφ, ε νηθνλνκία ζα κπνξέζεη λα μεπεξάζεη ηελ θξίζε ζρεηηθά αλψδπλα, κηαο θαη απνηεινχλ ηελ ξαρνθνθαιηά ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, φπσο είδακε θαη λσξίηεξα θαη ζεκαληηθά καθξννηθνλνκηθά κεγέζε, φπσο αλεξγία ζα παξακείλνπλ ζε ρακειά επίπεδα

61 Κεθάλαιο 5. σμπεράζμαηα Σα ζπκπεξάζκαηα ηεο κειέηεο γηα ηελ Καηλνηνκία, Δπηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ΜΜΔ ζην ζεκείν απηφ, δε ζα γίλνπλ ζην επίπεδν ηεο θξίζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ πνιηηηθψλ πνπ έρνπλ αθνινπζεζεί, ή πξφθεηηαη κειινληηθά λα αθνινπζεζνχλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο πνιηηηθήο ελίζρπζεο δελ αθνξνχλ ην βξαρπρξφλην νξίδνληα, νπφηε κηα θξηηηθή γηα ην αλ ηα ζπγθεθξηκέλα κέηξα θαη πνιηηηθέο πνπ αθνινπζήζεθαλ ζα ήηαλ κάιινλ απζαίξεηα. Δπηπιένλ, ηα ζπκπεξάζκαηα δελ πξφθεηηαη λα έρνπλ ηε κνξθή επρνινγίνπ. Αληίζεηα, αληηπξνζσπεχνπλ ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε θαηαλφεζε ηεο νπνίαο θαη ε ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ζηελ ήδε παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία θαη ελ φςεη ηεο πιένλ ςεθηαθήο νηθνλνκίαο, ζα βνεζήζεη ζην λα γίλνπλ νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο πην αληαγσληζηηθέο. Οη αδπλακίεο ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο αληαλαθιψληαη εληνλφηεξα ζηελ εηθφλα ηεο Δξεπλεηηθήο θαη Σερλνινγηθήο Βάζεο ηεο Υψξαο. Σα εξεπλεηηθφ ζχζηεκα δηαθξίλεηαη απφ έληνλεο αληζνξξνπίεο σο πξνο ηε ζπλεηζθνξά δηαθνξεηηθψλ θνξέσλ ρξεκαηνδφηεζεο. Ζ ζπκβνιή ησλ επηρεηξήζεσλ ζηε ζπλνιηθή δαπάλε γηα ΔΣΑ παξακέλεη ρακειή, ε δεκφζηα πξνζπάζεηα ζην πεδίν ηεο ΔΣΑ είλαη θαηαθεξκαηηζκέλε ζε πνιινχο ηνκείο θαη νκάδεο, ππάξρεη έιιεηςε εηδηθεπκέλσλ επηζηεκφλσλ θαη κεραληθψλ ζε ηνκείο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο. Σαπηνρξφλσο, ε παξνρή ηερλνινγηθψλ ππεξεζηψλ πξνο ηηο επηρεηξήζεηο (θπξίσο πξνο ηηο ΜΜΔ) παξακέλεη εμαηξεηηθά αλεπαξθήο. Σν επίπεδν αλαγλψξηζεο ηεο λέαο ηερλνινγίαο θαη ησλ δπλαηνηήησλ πνπ απηή πξνζθέξεη γηα ηελ αλαζπγθξφηεζε πνπ απηή πξνζθέξεη γηα ηελ αλαζπγθξφηεζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο παξακέλεη πνιχ πίζσ απφ ηηο αλάγθεο, ηφζν φζνλ αθνξά ηηο εδξαησκέλεο πεπνηζήζεηο ηνπ επξέσο θνηλνχ, φζν θαη απηέο ηνπ θφζκνπ ησλ επηρεηξήζεσλ. Σέινο, απφ ηελ έξεπλα πνπ έγηλε γηα ηελ εθαξκνγή θαηλνηνκηψλ ζηηο επηρεηξήζεηο, βγάδνπκε ην ζπκπέξαζκα φηη αξθεηέο επηρεηξήζεηο είλαη πξφζπκεο λα εθαξκφζνπλ θαηλνηνκίεο, ζπλεξγάδνληαη ζηνλ ηνκέα απηφ κε άιιεο επηρεηξήζεηο, έρνπλ απνηειέζκαηα, αιιά ειιεηπή πιεξνθφξεζε απφ ηα θξαηηθά ηδξχκαηα. ζνλ αθνξά ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα, είλαη κηα δνκεκέλε θαη άξηηα πξνγξακκαηηζκέλε δηαδηθαζία, πνπ κπνξεί εχθνια λα δηνηθεζεί. Δκπεξηέρεη έλα ζεκαληηθφ βαζκφ θηλδχλνπ, πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε ηεο θαηλνηνκίαο θαη κπνξεί λα βξεη εθαξκνγή. ε θάζε πεξίπησζε, είλαη κηα δξαζηεξηφηεηα πνπ απαηηεί ηζρπξή αθνζίσζε, επηκνλή θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα. Γπλεηηθά, ν θαζέλαο έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα γίλεη επηρεηξεκαηίαο, θαη πνιιά άηνκα, είηε κεκνλσκέλα είηε εληφο νξγαληζκψλ ην

62 πεηπραίλνπλ. Ζ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο βξίζθεη εθαξκνγή ηδηαηηέξσο ζηηο ΜΜΔ, ε επηβίσζε ησλ νπνίσλ ζηεξίδεηαη ζεκαληηθά ζηηο επηρεηξεκαηηθέο ηθαλφηεηεο ηνπ ηδηνθηήηε ηεο, αλ πξφθεηηαη γηα κηθξή ή πνιχ κηθξή, αιιά θαη ησλ ζηειερψλ ηεο, αλ πξφθεηηαη γηα κεζαία. Ζ ζπκβνιή ηεο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, ζηελ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο ζηηο πεξηθέξεηεο εθείλεο πνπ παξνπζηάδνπλ πζηέξεζε ζηελ αλάπηπμε, ζηελ ελζάξξπλζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη δεκηνπξγίαο ζέζεσλ εξγαζίαο ή ζηελ έληαμε αλέξγσλ ή κεηνλεθηνχλησλ αηφκσλ ζηελ ελεξγφ δσή, ζηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ζηελ θνηλσλία κέζσ ηεο αλάπηπμεο ηεο εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο, είλαη ζηνηρεία πνπ αλαδεηθλχνπλ ηε ζπνπδαηφηεηά ηεο. ηελ Διιάδα παξαηεξείηαη απμεκέλε ξνπή πξνο ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα, θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ πςειφ ξπζκφ δεκηνπξγίαο ΜΜΔ, απνηεινχλ ζεκαληηθή βάζε γηα ηελ αληηζηξνθή ηεο κεησκέλεο αληαγσληζηηθφηεηαο (Π. Ραβαλή, 2008). Οη πξνηάζεηο πνπ κπνξνχλ λα γίλνπλ γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηελ Διιάδα είλαη: ξχζκηζε ιεμηπξνζέζκσλ ρξεψλ πξνο ην Γεκφζην, ελνπνίεζε ησλ ειεγθηηθψλ θνξέσλ γηα απνηειεζκαηηθφηεξν έιεγρν ηεο αγνξάο, ξηδηθή αιιαγή ηνπ ηξφπνπ παξέκβαζεο ζηελ αγνξά ηεο Δπηηξνπήο Αληαγσληζκνχ θαη απειεπζέξσζε θιεηζηψλ επαγγεικάησλ θαη αγνξψλ. Δπίζεο, πξνηείλεη ηελ άκεζε εθαξκνγή ηεο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο γηα ηελ ελνπνίεζε ησλ αζθαιηζηηθψλ Σακείσλ, κε βάζε αλαινγηζηηθέο κειέηεο, πξνζαξκνγή ηνπ εξγαζηαθνχ λνκηθνχ πιαηζίνπ ζηα επξσπατθά δεδνκέλα, εηδηθά ζε φηη αθνξά ην θφζηνο ησλ απνιχζεσλ θαη δξαζηηθή κείσζε ηνπ ρξφλνπ θαη ηνπ θφζηνπο ίδξπζεο Α.Δ., ΔΠΔ θαη Ο.Δ.. Δπηπιένλ, πξέπεη λα αμηνινγεζνχλ νη θνξείο ζηήξημεο ησλ MΜE, λα απμεζεί ην πνζνζηφ ησλ πφξσλ ηνπ EΠA πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηηο ΜΜΔ, λα δνζνχλ θίλεηξα γηα επελδχζεηο ζηηο λέεο ηερλνινγίεο θαη έκθαζε ζηε ζπλεξγαζία δεκφζηνπ - ηδησηηθνχ ηνκέα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηεο έξεπλαο. Tέινο, πξνηείλεηαη ε αχμεζε ησλ δαπαλψλ γηα ηε δεκφζηα παηδεία θαη ηαπηφρξνλε απειεπζέξσζε ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο απφ ην θξαηηθφ κνλνπψιην, αλαβάζκηζε ησλ πξνγξακκάησλ ελδνεπηρεηξεζηαθήο θαηάξηηζεο, εληαηηθνπνίεζε ησλ πξνγξακκάησλ επαλαθαηάξηηζεο θαη δηά βίνπ εθπαίδεπζεο θαη θαιιηέξγεηα κηαο ζχγρξνλεο επηρεηξεκαηηθήο λννηξνπίαο. Οη ΜΜΔ απνηεινχλ ζρεδφλ ηελ πιεηνςεθία ησλ επηρεηξήζεσλ, ηε ξαρνθνθαιηά ηεο ειιεληθήο θαη επξσπατθήο νηθνλνκίαο, κε πνζνζηφ πεξίπνπ 99,9%, απαζρνιείηαη ζε απηέο πεξίπνπ ην 87% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ θαη ζην ζχλνιφ ηνπο πξαγκαηνπνηνχλ ην 79% ηνπ ζπλνιηθνχ ηδίξνπ ησλ επηρεηξήζεσλ. πκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ

63 εξγαζίαο, είλαη ζρεηηθά πην επέιηθηεο απφ ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο, επλννχλ ηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απνξξνθνχλ ηηο θαηλνηνκίεο πην εχθνια. Δίλαη επνκέλσο εκθαλέο φηη παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνκηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε θαη ρξεζηκνπνηνχληαη σο εξγαιείν γηα ηελ άκβιπλζε ηφζν ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ φζν θαη ησλ εζληθψλ νηθνλνκηψλ. Γηα ην ιφγν απηφ ηφζν Πεξηθεξεηαθή πνιηηηθή ηεο Δ.Δ. φζν θαη ηα Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα θαη νη εζληθέο πνιηηηθέο δίλνπλ ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ αλάπηπμή ηνπο. Δπηπιένλ, ππάξρνπλ πνιιά πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδφηεζεο ΜΜΔ πνπ εθαξκφδνπλ θαηλνηνκίεο, αλαγλσξίδνληαο ηελ θαηλνηνκία σο εξγαιείν αλάπηπμεο ηνπο. πγθεθξηκέλα ζηελ Διιάδα, έλαο απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ δεκηνπξγνχλ εκπφδηα ζηελ αλάπηπμε ησλ ΜΜΔ, ζεσξείηαη ε γξαθεηνθξαηία πνπ αληηκεησπίδνπλ φζνη επηζπκνχλ λα μεθηλήζνπλ κηα λέα επηρείξεζε, φζνλ αθνξά ηηο άδεηεο πνπ ρξεηάδνληαη θαη ηηο κέξεο. Ζ Διιάδα θαηέρεη κηα απφ ηηο ρεηξφηεξεο ζέζεηο ζηνλ θφζκν (64 ε θαη 54 ε αληίζηνηρα). Δπίζεο, πξνηείλεηαη: - ηαζεξφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο γηα ΜΜΔ - Ηδηαίηεξα πξνγξάκκαηα θαη πνιηηηθέο γηα ηηο κηθξφηεξεο επηρεηξήζεηο. - Διεγρφκελεο απμήζεηο ζηα ηηκνιφγηα ΓΔΚΟ, έηζη ψζηε λα κελ ππάξρεη επηβάξπλζε ησλ πξψησλ πιψλ, πνπ κπνξεί λα νδεγήζεη είηε ζε κεηαθχιηζε ηνπ θφζηνπο ζηηο ηηκέο, κεηαηξέπνληαο ηηο ΜΜΔ ζε κε αληαγσληζηηθέο, είηε ζε θιείζηκν. - Αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεξάζηηαο δηαθνξάο ζηα επηηφθηα ρνξεγήζεσλ θαη θαηαζέζεσλ. - Βειηίσζε ησλ φξσλ ζπλεξγαζίαο ησλ κηθξφηεξσλ παξαγσγηθψλ επηρεηξήζεσλ κε ηηο εκπνξηθέο αιπζίδεο θαηαζηεκάησλ θαη πξφβιεςε θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηε ζηήξημε ηεο ειιεληθήο παξαγσγήο θαη ηνπο ρξφλνπο εμφθιεζεο ησλ ηηκνινγίσλ πψιεζεο. - Δθαξκνγή πνιηηηθψλ πνπ ζα ιακβάλνπλ ππφςε ηηο κηθξφηεξεο επηρεηξήζεηο (ΔΒΔΑ, 2008). Σέινο, φπσο πξνέθπςε θαη απφ ηελ έξεπλα ηνπ Δπξσπατθνχ Παξαηεξεηεξίνπ, ζεκαληηθφ εκπφδην γηα ηελ επηβίσζε ησλ ΜΜΔ, είλαη ε ζπκπίεζε ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ησλ θαηαλαισηψλ, φπνπ ηεξαξρείηαη σο ην ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο νη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, πξφβιεκα πνπ φπσο ζεκεηψλνπλ έρεη επηδεηλσζεί ηα ηειεπηαία δχν ρξφληα. χκθσλα κε ηελ έξεπλα ηνπ Δπξσπατθνχ Παξαηεξεηεξίνπ γηα ηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο ηνπ ηνκέα -φπσο άιισζηε θαη νη επξσπατθέο- αλαδεηθλχνπλ πξψην ζηε ιίζηα ησλ πεξηνξηζκψλ ζηε δξάζε ηνπο, ηελ

64 αγνξαζηηθή δχλακε ησλ θαηαλαισηψλ θαη κάιηζηα ζε πνζνζηφ 77%. Μφλν κε θξαηηθή παξέκβαζε ζηήξημεο εηζνδήκαηνο, κπνξεί λα μεπεξαζηεί ην πξφβιεκα απηφ

65 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Μπνπξαληάο, Γ., Παπαιεμαλδξή, Ν., (1998): Δηζαγφγή ζηε Γηοίθεζε Δπητεηρήζεφλ, Αζήλα, εθδφζεηο Μπέλνπ. Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Δπητεηρεκαηηθόηεηα θαη Αληαγφληζηηθόηεηα χλδεζκνο Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο, (2006): Καηλοηοκία, ο δρόκος γηα ηελ επηηστία. ΗΣΑΜΔ (Ηλζηηηνχην ηξαηεγηθψλ θαη Αλαπηπμηαθψλ Μειεηψλ), (2000): Οη δρόκοη ηες ΟΝΔ, ΟΝΔ- Μηθρές θαη Μεζαίες Δπητεηρήζεης. Διιεληθή Γεκνθξαηία, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο, Γεληθή Γξακκαηεία Βηνκεραλίαο, (1997): Έθζεζε γηα ηελ Αληαγφληζηηθόηεηα θαη ηε Βηοκεταληθή ηραηεγηθή ζηελ Διιάδα. Γεσξγαληά, Ε., (2003): Δπητεηρεκαηηθόηεηα θαη Καηλοηοκίες, ηο κάλαηδκελη ηες Δπητεηρεκαηηθής Καηλοηοκίας, Αζήλα, εθδφζεηο Αληθνχια. Νφκνο 3399/2004 Ηλζηηηνχην Δπηθνηλσλίαο, (2006): Καηλοηοκία θαη ειιεληθός επητεηρεκαηηθός τώρος, δεκνζίεπζε ζηελ Οηθνλνκηθή Καζεκεξηλή, (2006). Δπξσπατθή Δπηηξνπή, (2003): Πράζηλε Βίβιος γηα ηελ επητεηρεκαηηθόηεηα ζηελ Δσρώπε. πκβνχιην, (2000): Απόθαζε 2000/819/ΔΚ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, (2003): ύζηαζε ζτεηηθά κε ηολ ορηζκό ηφλ ποιύ κηθρώλ, κηθρώλ θαη ηφλ κεζαίφλ επητεηρήζεφλ. Δπξσπατθή Δπηηξνπή, (2008): Η Περηθερεηαθή Ποιηηηθή ηες Δ.Δ. ηελ περίοδο ΞΔΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Balogun, Julia and Hailey, Hope, V., (1999): Exploring Strategic Change, Edinburgh. Tirole, J., (1987): Σhe Theory of industrial organization, MIT Press. Eurostat, Wilson H. (επηκ.), (2008): Science and Technology, Statistics in focus

66 Audretsch, D., (2002): Entrepreneurship: A survey of the literature. Eπξσπατθή Δπηηξνπή, (2001): Annual Labour Force Statistics. OΟΑ, (2002): Business Views on Red Tape. Thornton, G., (2002): European Business Survey. European Commission, The Gullop Organization (επηκ.), (2008): Enterprise Observatory Survey. ΑΡΘΡΑ Εήξαο, Β.(2008): ηροθή ηες ΔΣΔπ ζηε τρεκαηοδόηεζε ηφλ κηθροκεζαίφλ, Ζ Καζεκεξηλή, επηέκβξηνο. Καιιέξγεο, Κ., (2008): Μέηρα ελίζτσζες ηφλ ΜΜΔ προφζεί ε Κοκηζηόλ, Ζ Καζεκεξηλή, επηέκβξηνο. Σδψξηδε, Δ.,(2008): Νέα ελίζτσζε ζηης κηθροκεζαίες κέζφ δηαζσλορηαθώλ δράζεφλ,, Ζ Καζεκεξηλή, Αχγνπζηνο. Σδψξηδε, Δ.,(2008): Οη επηδοηήζεης ηφλ προγρακκάηφλ ποσ ηρέτοσλ ασηή ηελ περίοδο, Ζ Καζεκεξηλή, Αχγνπζηνο. Σζηιηκπάξεο, Γ. (1999): Μηθρο - Μεζαίες Δπητεηρήζεης θαη 5 ο Πρόγρακκα Πιαίζηο, Δηδηθά κέηρα γηα ΜΜΔ, Δλεκεξσηηθφ Γειηίν Καηλνηνκία, επηέκβξηνο. Μπαθνχξνο, Η., (1998): Πιαίζηο τρεκαηοδόηεζες ηφλ θαηλοηόκφλ ΜΜΔ, Δλεκεξσηηθφ Γειηίν Καηλνηνκία, Μάξηηνο. Μπαθνχξνο, Η., (1997): Σο Venture Capital, πεγή τρεκαηοδόηεζες ηφλ θαηλοηόκφλ Μηθροκεζαίφλ Δπητεηρήζεφλ, Δλεκεξσηηθφ Γειηίν Καηλνηνκία, Ηνχληνο. Ζιηνδξνκίηεο, Θ., (2008): Τπό απόισζε δύο ζηοσς πέληε, Ζκεξεζία, Οθηψβξηνο. Παπατσάλλνπ, Η., (2008): Γάλεηα: ηα ύυε ηα επηηόθηα, Ζκεξεζία, Ννέκβξηνο. Πίνπ, Μ., (2008): Σρηεηή άηοθα δάλεηα ζε κηθρές επητεηρήζεης, Ζκεξεζία, Ννέκβξηνο. Παπαδή, Θ., (2008): ΔΣΔπ: Γάλεηα ζηης κηθροκεζαίες, Ζκεξεζία, Ννέκβξηνο. Ραβαλή, Π., (2008): ΑΠΟΨΗ: Η θαηάζηαζε ηες ειιεληθής βηοηετλίας θαη πού οδεγείηαη, Καζεκεξηλή, Οθηψβξηνο. Ραβαλή, Π., (2008): ΔΒΔΑ: 20 προηάζεης σπέρ ηες επητεηρεκαηηθόηεηας, Καζεκεξηλή, Οθηψβξηνο

67 ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΔ ΓΙΔΤΘΤΝΔΙ

68 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Α: ΚΑΙΝΟΣΟΜΙΑ, ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ

69 ΠΗΝΑΚΑ 1. ΠΟΑ ΠΟΤ ΓΑΠΑΝΖΘΖΚΑΝ Χ ΠΟΟΣΟ ΣΟΤ ΑΔΠ ΣΖΝ ΔΣΑ ΣΖΝ Δ.Δ. ΣΧΝ 27 [Πεγή: Eurostat] ΠΗΝΑΚΑ 2. ΠΟΑ ΚΑΗ ΔΣΖΗΑ ΠΟΟΣΗΑΗΑ ΑΤΞΖΖ ΣΖΝ Δ.Δ. ΣΧΝ

70 ΠΗΝΑΚΑ 3. ΠΡΟΧΠΗΚΟ ΠΟΤ ΑΠΑΥΟΛΔΗΣΑΗ ΣΖΝ ΔΣΑ ΣΖΝ Δ.Δ. ΣΧΝ 27 ΠΗΝΑΚΑ 4. ΤΓΚΡΗΖ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ ΜΔ ΣΖ ΜΔΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑ ΣΖ ΔΔ

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία

Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία Η «έμππλε» ρξεκαηνδόηεζε ηεο λεαληθήο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Υξεκαηνδνηψληαο εθπαίδεπζε, θίλεηξα θαη εξγαιεία λεαληθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο Η αξρηηεθηνληθή ηεο πξώηεο επηρείξεζεο Δπηρεηξεκαηηθή ΙΓΔΑ Ο ΔΠΙΥΔΙΡΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E.

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Γεώργιος Μπριζκόλας Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Τηνζέηεζε Γηεζλψλ Πξνηχπσλ απφ ηε Βηνκεραλία Εθελοντικά πρότυπα Υποχρεωτική νομοθεσία ISO 9001 ISO14001 ISO 50001 OHSAS 18001 ISO

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν»

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Γεώργιος Μπάληας, Οικονομικό Πανεπιζηήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης, Πανεπιζηήμιο Παηρών Ταπηόηεηα ηεο έξεπλαο Σθνπόο: Αλίρλεπζε ηεο αγνξαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 Σν ΚΔ.ΔΛ.Π.ΝΟ., Γξαθείν Θεζζαινλίθεο θαη ε Γηεύζπλζε Γεκόζηαο Τγείαο ηεο

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ.

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ. ΑΘ. ΧΑΡΙΣΩΝΙΔΗ : ΑΡΧΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΔΙΑΚΤΜΑΝΕΙ ΠΛΗΘΩΡΙΜΟ - ΑΝΕΡΓΙΑ 9.1. ΕΡΩΣΗΕΙ ΩΣΟΤ ΛΑΘΟΤ Για ηιρ παπακάηυ πποηάζειρ, να γπάτεηε ζηην κόλλα ζαρ ηον απιθμό ηηρ καθεμιάρ

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα πτςσιακών επγασιών για το Υειμ. Εξαμ. 2015-2016 τος τμήματορ Διοίκησηρ Επισειπήσεων

Θέματα πτςσιακών επγασιών για το Υειμ. Εξαμ. 2015-2016 τος τμήματορ Διοίκησηρ Επισειπήσεων Θέματα πτςσιακών επγασιών για το Υειμ. Εξαμ. 2015-2016 τος τμήματορ Διοίκησηρ Επισειπήσεων Α/Α ΣΙΣΛΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ ΑΡΙΜΟ ΦΟΙΣΗΣΩΝ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΝΑΘΕΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ 1 Σα κνληέια πξνψζεζεο Above-the-Line

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΝΔΔ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΔ

ΑΣΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΝΔΔ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΔ ΑΣΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΝΔΔ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΔ ΚΟΤΣΟΤΜΠΑ ΜΑΡΗΑ ΔΠΟΠΣΖ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΗΟΤΝΗΟ 2011 ΠΑΠΑΗΧΑΝΝΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ ΔΚΠΟΝΖΘΔΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΑΠΑΡΑΗΣΖΣΖ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ

Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ Περιεχόμενο 10ης διάλεξης ΒΑΙΚΔ ΑΡΥΔ ΑΘΛΗΣΙΚΟΤ ΜΑΡΚΔΣΙΝΓΚ Σα βασικότεπα σαπακτηπιστικά τος αθλητισμού ωρ ςπηπεσία Είναι: άπιε βησκαηηθή δελ απνζεθεχεηαη επεξεάδεηαη θαηαλαιψλεηαη ηαπηφρξνλα κε ηελ παξαγσγή

Διαβάστε περισσότερα

Δράζεις Πρόνοιας ζηη Νέα Προγραμμαηική Περίοδο

Δράζεις Πρόνοιας ζηη Νέα Προγραμμαηική Περίοδο Δράζεις Πρόνοιας ζηη Νέα Προγραμμαηική Περίοδο Έφη Μπέκοσ Γενική Γραμματέας Πρόνοιας ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΦΑΛΙΗ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑ ΔΙΑΓΩΓΗ - Πξνώζεζε ηεο θνηλσληθήο έληαμεο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ»

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη Ανθρώπινου Δυναμικοφ «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» Εταιρεία Ένταςησ Γνώςησ Αριςτοτελείου Πανεπιςτημίου Θεςςαλονίκησ Δια Βίου Μάθηςη Νόκνο:

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα πηστιακής εργαζίας: Σρόποι ενίζτσζης και τρημαηοδόηηζης νεανικής επιτειρημαηικόηηηας και γσναικών επιτειρημαηιών

Θέμα πηστιακής εργαζίας: Σρόποι ενίζτσζης και τρημαηοδόηηζης νεανικής επιτειρημαηικόηηηας και γσναικών επιτειρημαηιών Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ Θέμα πηστιακής εργαζίας: Σρόποι ενίζτσζης και τρημαηοδόηηζης νεανικής επιτειρημαηικόηηηας και γσναικών επιτειρημαηιών Διζηγηηής: ΚΛΔΟΒΟΤΛΟΤ ΙΩΑΝΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΔΝΗΜΔΡΩΗ ΓΔΛΣΙΟ 2/2014 Υπό την Εποπτεία του Υπουργείου Εργαςίασ, Κοινωνικήσ Αςφάλιςησ & Πρόνοιασ Πατδνχζε Χ. Ινχιηνο 2014 Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ. 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ»

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ. 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ» ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΤΣΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΑΧΑΪΑ 24 25 26 Απριλίου 2015 κλειςτό γυμναςτήριο «Δημήτρησ Τόφαλοσ» Τν Παλεπηζηήκην Παηξώλ, ην Δπηκειεηήξην Αραΐαο θαη ε Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Διιάδαο

Διαβάστε περισσότερα

ΙNCOFRUIT - (HELLAS).

ΙNCOFRUIT - (HELLAS). Πξνο ΟΛΑ ΤΑ ΜΔΛΗ Κε Σπλάδειθε Θέκα: Ιζπαλία & Γεξκαλία 5 ε ΔΒΓΟΜΑΓΑ 2011 (31 Ιαλ έσο 30 Φεβξ.2011) Παξαζέηνπκε θαησηέξσ: Αλαζθόπεζε ηεο 4 εο εβδνκάδνο 2011 κε ηηο ηηκέο ησλ εζπεξηδνεηδώλ πνπ δηακνξθώζεθαλ

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Αιγόξηζκνη 2.2.7.4 Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Εηζαγσγή ζηηο Αξρέο ηεο Επηζηήκεο ησλ Η/Υ 1 Άζθεζε 34 ζει 53 Έλα ςεθηαθό θσηνγξαθηθό άικπνπκ έρεη απνζεθεπηηθό ρώξν N Mbytes. Να αλαπηύμεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΟΝΑ 4: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΝΟΥΗ Δ.Π. Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο 2014 2020

ΑΞΟΝΑ 4: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΝΟΥΗ Δ.Π. Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο 2014 2020 ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑ ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ ΔΙΓΙΚΗ ΤΠΗΡΔΙΑ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΑΞΟΝΑ 4: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΝΟΥΗ Δ.Π. Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο 2014 2020 Κομοηηνή 3 Απριλίοσ 2015 Παρουσίαση:

Διαβάστε περισσότερα

Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις

Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις Μαξία-Ησάλλα Αξγπξνπνύινπ Βαζίιεο Παπιόπνπινο Τνκέαο Ψπρνινγίαο, Παλεπηζηήκην Αζελώλ Αλαθνίλσζε ζην 5 ν Παλειιήλην

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία

Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία ΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Α.Ε Οινθιεξωκέλεο ιύζεηο γηα ηελ γαιαθηνβηνκεραλία Πνηνί είκαζηε Η ΜΙΝΔΡΑΛ ΥΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΣΑ Α.Δ. μεθίλεζε ηελ πνξεία ηεο ην 1976. Από ηελ αξρή ζπλεξγαζηήθακε κε πξωηνπόξνπο εηαηξείεο ζηνλ

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

Η δξάζε ρξεκαηνδνηείηαη από ην ΔΠ << Αλάπηπμε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνύ >> κε πόξνπο ηεο Διιάδαο θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δπξσπατθό Κνηλσληθό Σακείν ).

Η δξάζε ρξεκαηνδνηείηαη από ην ΔΠ << Αλάπηπμε Αλζξσπίλνπ Γπλακηθνύ >> κε πόξνπο ηεο Διιάδαο θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δπξσπατθό Κνηλσληθό Σακείν ). Σν ΚΑΔΚ Πεξηθέξεηαο Βνξείνπ Αηγαίνπ κε ηελ επσλπκία ΚΑΔΚ ΑΔ (Κέληξν Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο άκνπ.) αλαιακβάλεη λα πινπνηήζεη ηελ δξάζε κε ηίηιν:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ 24 ο ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΑΙΓΙΑΣΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΧΓΗ ΣΗ ΤΓΔΙΑ ΠΙΝΟΤΛΑ ΔΤΡΤΓΙΚΗ ΒΑΡΚΑΡΗ ΠΟΛΤΚΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

Ύθεζε θαη εμαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα αλά πεξηθέξεηα

Ύθεζε θαη εμαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα αλά πεξηθέξεηα Ύθεζε θαη εμαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα αλά πεξηθέξεηα Γνκή παξνπζίαζεο Δμαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα αλά πεξηθέξεηα Χαξηνγξάθεζε εμαγσγψλ πεξηθεξεηψλ αλά θιάδν Βαζηθνί εμαγσγηθνί πξννξηζκνί αλά πεξηθέξεηα θνπφο ηεο

Διαβάστε περισσότερα

Η Οικονομική Κρίση & οι Επιπτώσεις της

Η Οικονομική Κρίση & οι Επιπτώσεις της Δ ε ί κ η η ρ Τ ά ζ ε ω ν Α γ ο π ά ρ Ε π γ α ζ ί α ρ 2010 Η Οικονομική Κρίση & οι Επιπτώσεις της ειδικό θέμα σοπηγόρ Δρ. Όλγα Επιηροπάκη Αναπλ. Καθ., Ακαδημαϊκή Έδπα «Σηαύπορ Κωζηόποςλορ» ζηη Διοίκηζη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΓΤ Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ Τγείαο» 34

ΔΓΤ Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ Τγείαο» 34 ΔΓΤ Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Γηνίθεζε Τπεξεζηψλ Τγείαο» 34 1. Σίηινο καζήκαηνο Αξρέο Γηνίθεζεο θαη ηξαηεγηθήο Τπεξεζηψλ Τγείαο 2. Τπεχζπλνο καζήκαηνο Νίθνο Μαληαδάθεο 3. θνπφο θνπφο ηνπ καζήκαηνο είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Έτοσν θέση οι σσνεταιριστικές επιτειρήσεις στη νέα ΚΑΠ;

Έτοσν θέση οι σσνεταιριστικές επιτειρήσεις στη νέα ΚΑΠ; Έτοσν θέση οι σσνεταιριστικές επιτειρήσεις στη νέα ΚΑΠ; Λάξηζα, 8 Μαξηίνπ 2013 Βαζίιεο Μπέιιεο Γεληθφο Γηεπζπληήο Αλαπηπμηαθήο Καξδίηζαο (ΑΝ.ΚΑ ΑΔ) Γεληθφο Γξακκαηέαο Δλεξγεηαθήο Σπλεηαηξηζηηθήο Δηαηξίαο

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε- Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 2. Έληππν πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα εηδψλ θαζαξηφηεηαο Φξεκαηνδφηεζε : Ιδίνη Πφξνη Σ Δ Υ Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ

ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ Έξεπλεο Οηθνλνκηθήο πγθπξίαο ΙΟΒΔ - DG ECFIN Μάηνο 2011 H Έξεπλα θαηαλαισηώλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (1) Μέξνο ηνπ Δλαξκνληζκέλνπ Πξνγξάκκαηνο Δξεπλώλ ηεο ΔΔ από ην 1972

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙ - ΦΥΕ 0 7 Ινπλίνπ 009 Απαντήσειρ στιρ ασκήσειρ τηρ τελικήρ εξέτασηρ στιρ Σςνήθειρ Διαυοπικέρ Εξισώσειρ Αγαπηηέ θοιηηηή/ηπια,

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτική Άσκηση - Δέντρα

Επαναληπτική Άσκηση - Δέντρα Η NovelGadgets Α.Ε. είλαη κηα πνιπεζληθή εηαηξεία πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηνλ ρώξν ηεο πιεξνθνξηθήο θαη θαηαζθεπάδεη θαηλνηνκηθέο εθαξκνγέο (gadgets) γηα ηνπο πειάηεο ηεο. Πξόζθαηα, δεκηνύξγεζε έλα λέν

Διαβάστε περισσότερα

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H )

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H ) Ξ G O O G L E S C H O L A R Α Ο Ξ Ε Κ Ε Θ Λ Θ Α Λ Η Τ Α Μ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η Ρ Οξαγκαηνπνηώληαο αλαδήηεζε ζην GoogleScholar (http://scholar.google.com/) ν ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη πιηθό αθαδεκαϊθνύ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Δηαθνκηζηήο (Server) Πξνζθέξεη ππεξεζίεο ζηνπο Πειάηεο (Client) Μεγάινη ππνινγηζηέο γηα ηηο ππεξεζίεο Internet (π.ρ. WWW, FTP) Λακβάλεη εξσηήζεηο θαη δίδεη απαληήζεηο Πειάηεο

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL B8-0165/7. Τροπολογία. Salvatore Cicu, Lambert van Nistelrooij εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο PPE

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL B8-0165/7. Τροπολογία. Salvatore Cicu, Lambert van Nistelrooij εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο PPE 1.2.2016 B8-0165/7 7 Αιτιολογική σκέψη A Α. ιακβάλνληαο ππόςε όηη νηζιυηικέρ πεπιοσέρ, οι οποίερ νξίδνληαη σο πεξηθέξεηεο NUT επηπέδνπ 2 θαη 3, έρνπλ θνηλά θαη κόληκα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηιρ δηαθνξνπνηνύλ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ

ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Δ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέμα: Ζ ζπκβνιή ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε: Ζ πεξίπησζε ηεο Πεξηθέξεηαο Αηηηθήο. Δπιβλέπων/οςζα:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic

Διαβάστε περισσότερα

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΜΟ Α Mάθημα 5: To παραγωγής σναρηήζεις κόζηοσς Η ζπλάξηεζε ζπλνιηθνύ θόζηνπο C FC VC Όπνπ FC= ην ζηαζεξό θόζηνο (ην θόζηνο γηα ηνλ ζηαζεξό παξαγσγηθό ζπληειεζηή) θαη VC= ην κεηαβιεηό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ

ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΔΙΕΤΘΤΝΗ: ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Πειραιάσ, 29 Οκτωβρίου 2010 ΣΜΗΜΑ: Εμπορίου Αρ.Πρωτ.: 8787 Πληροφορίεσ: Φ. Ανδριάνα Σηλέφωνο: 2104177241-5

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα.

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα. Οι Πανελλαδικέρ Δξεηάζειρ για ηην ειζαγωγή ζηην ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη θα ππαγμαηοποιηθούν ππιν ηιρ απολςηήπιερ ενδοζσολικέρ εξεηάζειρ ηων μαθηηών και ηων μαθηηπιών. Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο

Διαβάστε περισσότερα

Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα.

Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα. ΘΔΚΑ 1 Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα. Β) Λα ζπδεηεζεί ην παξάδνμν ηεο θεηδνχο. ΘΔΚΑ 2 Λα εμαρζεί ε βξαρπρξφληα θακπχιε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ Πρόβλημα 1: α) Να δείμεηε όηη αλ ζεηηθνί πξαγκαηηθνί αξηζκνί ηζρύεη: β) Αλ είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Σρήκα Α. Γξάθνπκε ηα ζηνηρεία ηνπ Πξνκεζεπηή θαη παηάκε Δηζαγσγή. Σρήκα Β1

Σρήκα Α. Γξάθνπκε ηα ζηνηρεία ηνπ Πξνκεζεπηή θαη παηάκε Δηζαγσγή. Σρήκα Β1 MENU ΜΗΤΡΩΑ Προμηθεστές Σε απηό ην ζεκείν ηεο εθαξκνγήο επεμεξγαδόκαζηε ηo κεηξών Πξνκεζεπηώλ. Κάλνληαο θιηθ κε ην πνληίθη πάλσ ζην Πξνζζήθε (βειάθη 1) ζα βγεη ε θόξκα γηα ηελ εηζαγσγή λέαο εγγξαθήο (Σρήκα

Διαβάστε περισσότερα

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Ζ Σπλέιεπζε (Σ) ηνπ Τκήκαηνο Βηνκεραληθήο Γηνίθεζεο θαη Τερλνινγίαο ηεο 18/5/2015 ελέθξηλε ηελ αλακόξθσζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πξνπηπρηαθώλ Σπνπδώλ. Παξαθαινύληαη

Διαβάστε περισσότερα

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πνελλδικών εξεηάζεων 2-27 Σςνπηήζειρ Η γξθηθή πξάζηζε ηεο ζπλάξηεζεο f είλη ζπκκεηξηθή, σο πξνο ηνλ άμνλ, ηεο γξθηθήο πξάζηζεο ηεο f 2 Αλ f, g είλη δύν ζπλξηήζεηο κε πεδί νξηζκνύ

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκηπονικά Απσεία και Διεπαθέρ

Ηλεκηπονικά Απσεία και Διεπαθέρ MENU ΑΝΑΦΟΡΕΣ Ηλεκηπονικά Απσεία και Διεπαθέρ Σε απηό ην ζεκείν ηεο εθαξκνγήο δεκηνπξγνύκε ηα δηάθνξα Ηιεθηξνληθά Αξρεία έηζη ώζηε λα ηα ππνβάινπκε ζηνπο δηάθνξνπο θνξείο. Γηα λα επηιέμνπκε έλα είδνο αξρείνπ

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΣΗΡΙΞΗ ΣΗ ΓΤΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΥΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΣΗΡΙΞΗ ΣΗ ΓΤΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΥΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΣΗΡΙΞΗ ΣΗ ΓΤΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΥΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΔΠΙΒΛΔΠΟΝΣΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ: ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΤ ΑΙΚΑΣΔΡΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Μνρηαλάθεο Κσλ/λνο Πξντζηάκελνο Πιεξνθνξηθήο Γήκνπ Ηξαθιείνπ Η κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ 1990-

Διαβάστε περισσότερα

ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ. ηξαηεγηθό ρέδην Δηαηξηθήο Αλάπηπμεο κε έκθαζε ζηελ Δλέξγεηα

ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ. ηξαηεγηθό ρέδην Δηαηξηθήο Αλάπηπμεο κε έκθαζε ζηελ Δλέξγεηα 2013 ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ηξαηεγηθό ρέδην Δηαηξηθήο Αλάπηπμεο κε έκθαζε ζηελ Δλέξγεηα Δηζεγεηήο: Αν. Καθηγητήσ: Θ. Β. ταματόπουλοσ πνπδαζηέο: Αξκνπηάθε Δηξήλε (ΑΜ: 6860), Μεηαμάο Λχζζαλδξνο (ΑΜ: 8846) ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67)

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Γηα λα επαλαθέξεηε ην FritzBox Fon WLAN 7140 ζηηο πξνεπηιεγκέλεο ηνπ ξπζκίζεηο

Διαβάστε περισσότερα

«Θαινοηόμος Δπιχειρημαηικόηηηα: Ζ περίπηωζη ηης Δλλάδας».

«Θαινοηόμος Δπιχειρημαηικόηηηα: Ζ περίπηωζη ηης Δλλάδας». ΞΚΠ ΔΟΩΞΑΪΘΔΠ ΞΝΙΗΡΗΘΔΠ ΛΔΝΙΑΗΑΠ ΘΔΚΑ ΓΗΞΙΩΚΑΡΗΘΖΠ ΔΟΓΑΠΗΑΠ: «Θαινοηόμος Δπιχειρημαηικόηηηα: Ζ περίπηωζη ηης Δλλάδας». ΓΑΙΑΡΠΗΓΑ ΠΡΙΗΑΛΖ ΑΚ 6/09 ΔΞΗΒΙΔΞΩΛ ΘΑΘΖΓΖΡΖΠ: ΚΞΗΡΕΔΛΖΠ ΑΟΗΠΡΔΗΓΖΠ ΗΑΛΝΑΟΗΝΠ 2011

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ «ΝΔΔ ΑΡΥΔ ΣΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ» ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ «ΝΔΔ ΑΡΥΔ ΣΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ» ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ «ΝΔΔ ΑΡΥΔ ΣΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ» ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΕΜΑ: «ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙΝΟΣΟΜΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΑΙΩΝ ΕΠΙΥΕΙΡΗΕΩΝ» ΚΑΡΑΜΟΤΕΖ ΑΘΑΝΑΗΑ

Διαβάστε περισσότερα

Π Σ Τ Υ Ι Α Κ Η Δ Ρ Γ Α Ι Α. ΘΔΜΑ: «Μάρκετινγκ: η εφαρμογή μέσω του διαδικτύου από επιχειρήσεις του κλάδου της πληροφορικής»

Π Σ Τ Υ Ι Α Κ Η Δ Ρ Γ Α Ι Α. ΘΔΜΑ: «Μάρκετινγκ: η εφαρμογή μέσω του διαδικτύου από επιχειρήσεις του κλάδου της πληροφορικής» Σ.Δ.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ Π Σ Τ Υ Ι Α Κ Η Δ Ρ Γ Α Ι Α ΘΔΜΑ: «Μάρκετινγκ: η εφαρμογή μέσω του διαδικτύου από επιχειρήσεις του κλάδου της πληροφορικής» ΔΙΗΓΗΣΗ ΠΟΤΓΑΣΡΙΑ θ.

Διαβάστε περισσότερα