Ανέκδοτα σχέδια μωσαϊκών της Αγίας Σοφίας του Paul Durand
|
|
- Νανα Καλλιγάς
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Ανέκδοτα σχέδια μωσαϊκών της Αγίας Σοφίας του Paul Durand Κωνσταντίνος ΣΚΑΜΠΑΒΙΑΣ Δελτίον XAE 13 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Μαρίνου Καλλιγά ( ) Σελ ΑΘΗΝΑ 1988
2 ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΜΩΣΑΪΚΩΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ PAUL DURAND* VJ Emmanuel-Paul-Hilaire Durand 1 γεννήθηκε στίς 16 Μαΐου 1806 στό Παρίσι καί πέθανε στην ίδια πόλη στίς 27 Δεκεμβρίου Σπούδασε αρχιτεκτονική, σχέδιο, αρχαιολογία καί ιατρική. 'Υπήρξε αντεπιστέλλον μέλος της ' Ιστορικής ' Εταιρείας Τεχνών καί Μνημείων καί διευθυντής του Μουσείου καί τής Βιβλιοθήκης τής Σαρτρ. "Εκανε τά σχέδια γιά τήν έκδοση τής «Χριστιανικής εικονογραφίας» τοΰ Didron 2, μετέφρασε στά γαλλικά τήν «Ερμηνεία» του Διονυσίου του εκ Φουρνα γιά τήν έκδοση τοΰ Didron 3 καί δημοσίευσε πολλά άρθρα καί μελέτες αρχαιολογικού κυρίως περιεχομένου, ανάμεσα στά όποια καί τήν παλαιότερη μελέτη πού έχουμε γιά τό εικονογραφικό θέμα τής ' Ετοιμασίας του Θρόνου 4. Έκανε πολλά ταξίδια στην 'Ελλάδα, άπό τή Σπάρτη μέχρι καί τήν Κωνσταντινούπολη, σχεδιάζοντας κυρίως εκκλησίες καί τοιχογραφίες. Τό 1840 ταξίδεψε μαζί μέ τόν Didron, ό όποιος συνέλεγε υλικό γιά τό βιβλίο του «Χριστιανική εικονογραφία - ' Ιστορία τοΰ Θεοΰ» (Παρίσι 1843), καί έκανε τά σχέδια γιά τήν έκδοση αυτή* ενα άλλο αποτέλεσμα αύτοΰ τοΰ ταξιδιού υπήρξε ή επισήμανση καί κατόπιν ή πρώτη έκδοση τοΰ χειρογράφου τής «' Ερμηνείας» τοΰ Διονυσίου τοΰ έκ Φουρνα (Παρίσι 1845). Τό 1847 βρίσκεται πάλι στην 'Ελλάδα καί φθάνει στην Κωνσταντινούπολη τήν εποχή ακριβώς πού ό σουλτάνος Άβδούλ Μετζήτ έκανε τίς μεγάλες επισκευές στην ' Αγία Σοφία, μέ αρχιτέκτονες τους αδελφούς Gaspare καί Giuseppe Fossati. Τ Ηταν ή εποχή οπού γιά πρώτη φορά, έπειτα άπό δύο περίπου αιώνες, τά μωσαϊκά τής 'Αγίας Σοφίας έρχονταν πάλι στο φώς. "Οπως γράφει ό ίδιος στον πρόλογο ανέκδοτης μελέτης του γιά τό μωσαϊκό τής δεομένης Θεοτόκου στό ανατολικό μεγάλο τόξο τής ' Αγίας Σοφίας 5, ή πρώτη του επίσκεψη σέ μνημείο ήταν γιά τήν ' Αγία Σοφία - χάρη στην άδεια τοΰ αρχιτέκτονα G. Fossati καί στην ύπαρξη τών μεγάλων ικριωμάτων γιά τίς επισκευές, μπόρεσε νά δει άπό κοντά τά αποκαλυπτόμενα τότε μωσαϊκά καί νά σχεδιάσει βιαστικά μερικά άπό αυτά. Είχε τήν πρόθεση νά επιστρέψει στην 'Αγία Σοφία καί νά σχεδιάσει μέ τήν άνεση του όσο τό δυνατόν περισσότερες παραστάσεις, δυστυχώς όμως μιά ασθένεια άπό τήν οποία είχε προσβληθεί στή Θεσσαλία υποτροπίασε, καί αναγκάστηκε νά μείνει ενα μήνα στό κρεβάτι* μετά τήν ανάρρωση του, υποχρεώθηκε νά επιστρέψει στή Γαλλία. "Ετσι, τά σχέδια πού πρόλαβε νά κάνει είναι κυρίως δύο: α) ή ' Ετοιμασία τοΰ Θρόνου καί β) ή δεομένη Θεοτόκος καί τά δύο μωσαϊκά βρίσκονται στό έσωρράχιο τοΰ μεγάλου ανατολικού τόξου καί πρέπει νά διατηρούνται ακόμη κάτω άπό τό επίχρισμα. 'Επίσης, στό σημειωματάριο του 6, καθώς καί στην ανέκδοτη μελέτη του πού αναφέραμε ήδη, υπάρχουν πληροφορίες καί σχέδια λεπτομερειών άπό άλλα μωσαϊκά. 'Επειδή οί γνώσεις μας γιά τά κατεστραμμένα ή σκεπασμένα ακόμη άπό επίχρισμα μωσαϊκά τής 'Αγίας Σοφίας στηρίζονται κυρίως στά σχέδια τοΰ Fossati πού εξέδωσε σχετικά πρόσφατα ό C. Mango 7 καί κατά πολύ λιγότερο στίς «νατουραλιστικές» απεικονίσεις καί αποκαταστάσεις τοΰ Salzenberg 8, νομίζω ότι δέν είναι άσκοπη ή παρουσίαση τοΰ πενιχροΰ έστω αύτοΰ ύλικοΰ. Α'. Ή Πεντηκοστή, στή δυτική ασπίδα τοΰ νότιου * Στον "Έφορο Αρχαιοτήτων κ. Ν. Ζαφειρόπουλο, πού είχε τήν καλοσύνη καί τήν υπομονή νά διαβάσει τό χειρόγραφο αυτής τής εργασίας καί νά μου κάνει πολύτιμες υποδείξεις, θά ήθελα νά εκφράσω καί άπό τή θέση αυτή τίς θερμές μου ευχαριστίες. 1. Πληροφορίες γιά τή ζωή καί τό έργο τοΰ Ρ. Durand βλ. Ulrich Thieme, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler, X, Leipzig 1914, σ M. Didron, Iconographie chrétienne - Histoire de Dieu, Paris Didron - Durand, Manuel d'iconographie chrétienne. Traduit du manuscrit byzantin, Le guide de la peinture, par le Dr. Paul Durand, Correspondant du Comité Historique des Arts et Monuments, Paris Etude sur l'etimacia, Symbole du Jugement Dernier dans l'iconographie grecque chrétienne (Chartres - Paris 1867). 5. Τό χειρόγραφο τής μελέτης (τίτλος: Figure en mosaïque de la Sainte Vierge dans l'église de la Sainte-Sophie de Constantinople. Notice et dessins par M. le Dr. Paul Durand - στό επάνω τμήμα τής σελίδας υπάρχει ή ένδειξις Loisail 1875) φυλάσσεται στή Βιβλιοθήκη τής Σαρτρ καί αποτελεί τμήμα (φ. 44 κ.έ.) μιας άλλης ανέκδοτης μελέτης, τής οποίας υπήρξε προφανώς ό πυρήνας, μέ τίτλο: Que les figures orantes doivent être appelées glorificantes (1877;). 'Ανήκει στό Fonds Durand τοΰ τμήματος χειρογράφων τής Βιβλιοθήκης, μέ αριθμό καταλόγου Βρίσκεται καί αυτό στή Βιβλιοθήκη τής Σαρτρ, μέ τόν ίδιο αριθμό καταλόγου μέ τό προηγούμενο. Τά δύο αυτά χειρόγραφα αποτελούν τίς πηγές τής παρούσας μελέτης. 7. Cyril Mango, Materials for the Study of the Mosaics of St. Sophia at Istanbul, The Dumbarton Oaks Research Library and Collection, Washington D.C (στό έξης: Mango, Materials). 8. W. Salzenberg, Alt-Christliche Baudenkmäle von Konstantinopel vom V. bis XII. Jahrhundert (2 τόμοι), Berlin 1854 (στό εξής: Salzenberg, A.B.). 307
3 Κ. ΣΚΑΜΠΑΒΙΑΣ Είκ. Ι. Ρ. Durand, σημειωματάριο. Ή επιγραφή τον νοτίου τύμπανου καί μαρμάρινο υαλοστάσιο από τά υπερώα της 'Αγίας Σοφίας Είκ. 3. Ρ. Durand, σημειωματάριο. Τό αριστερό χέρι με την «ακακία» του 'Ιωάννου Ε ' Παλαιολόγου καί ή σχετική επιγραφή' ή επιγραφή του αγίου 'Ιωάννου του Προδρόμου καί τό επάνω άκρο της ράβδου του,1 ίίί Ο) (Q *" ''lit *' 1 Υκ\ 2. P. Durand, σημειωματάριο. Ή 'Ετοιμασία του Θρόνου κλίτους του υπερώου. Γι' αυτό τό μωσαϊκό μας δίδεται μόνο ή πληροφορία (σέ μιά υποσημείωση της ανέκδοτης μελέτης πού αναφέραμε) ότι ήταν αρκετά κατεστραμμένο* στην ίδια υποσημείωση ό Durand κατακρίνει τόν Salzenberg χωρίς νά τόν κατονομάζει γιά την ανακρίβεια των σχεδίων καί των αποκαταστάσεων του 9. 'Επικυρώνεται έτσι ή ακρίβεια τοΰ σχεδίου τοΰ Fossati 10. 'Επίσης, στην'ίδια υποσημείωση, τό μωσαϊκό αυτό χαρακτηρίζεται ως πανομοιότυπο του μωσαϊκού της Πεντηκοστής πού βρίσκεται στό δυτικό τρούλο τού 'Αγίου Μάρκου τής Βενετίας" επειδή σ' αυτό τό μωσαϊκό οί απόστολοι κάθονται καί δέν είναι όρθιοι όπως τους αναπαριστά ό Salzenberg, επικυρώνεται μέ αυτή τήν πληροφορία ή ορθότητα τοΰ σχεδίου τοΰ Cornelius Loos 12, Σουηδού περιηγητή των άρχων τοΰ 18ου αι., καί των απόψεων τοΰ 'Αντωνιάδη 13 καί τοΰ Baumstark 14. Β'. 'Επιγραφή στό νότιο μεγάλο τύμπανο (Είκ. 1). ' Από τό επίγραμμα πού κοσμούσε τά δύο μεγάλα τύμπανα καί πού παρ'ολη τήν αποσπασματική του κατάσταση ταύτισε άπό τρία χειρόγραφα ό Mercati 15, ό Durand είδε στό νότιο τύμπανο τμήμα μόνο τοΰ πρώτου στίχου, αυτού πού ό Mercati θεωρεί ως τίτλο του - αν διαβάζω σωστά τό κείμενο τοΰ σημειωματάριου, ή επιγραφή μόλις τότε είχε αρχίσει νά αποκαλύπτεται (vient d'être découverte). Μας δίνει επίσης τή θέση τής επιγραφής: στό νότιο τοίχο τοΰ κεντρικοΰ κλίτους, κοντά στον τρούλο, δηλαδή στό ανώτατο σημείο τοΰ τύμπανου, συμφωνώντας έτσι μέ τήν περιγραφή τοΰ Salzenberg 16. Ή γράμμη πού διάβασε ό Durand αποτελείται άπό τίς λέξεις: THC ΑΘΑΝΑΤΩΝ COOIA. Στά δύο άκρα τής επιγραφής έχει σχεδιάσει μία τεθλασμένη γραμμή, ή οποία επαναλαμβάνεται άπό κά- 308
4 ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΜΩΣΑΪΚΩΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ τω, καθ'ολο τό μήκος των γραμμάτων καί των δύο μικρότερων τεθλασμένων γραμμών. Θά μπορούσε κανείς νά συμπεράνει οτι στή θέση τών τεθλασμένων ό Durand είχε διακρίνει ίχνη άλλων γραμμάτων καί δτι συνεπώς τό τμήμα πού διάβασε βρισκόταν στό μέσον μιας δίστιχης επιγραφής. Ό Fossati 17 καί ό Salzenberg διάβασαν καί τό δεύτερο στίχο (δηλαδή τόν πρώτο στίχο του καθαυτό επιγράμματος), πού καί αυτός σώζεται αποσπασματικά, άλλα οί τρεις αναγνώσεις παρουσιάζουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους. "Ετσι, ό μέν Fossati διάβασε...αιου, THC, ΑΘΑΝΑΤΟΥ, COOIAC Ι...ΗΡΑΊΟΥ ΚΕ ΑΚΗΡΑΤΩΝ, ό δέ Salzenberg...ΑΙΓ: THCΑΘΑΝΑΤΟΥCOOIAC/...ΗΡΑ: ΤΟΥ ΚΕ ΑΚΗΡΑΤΩΝ, παρεμβάλλοντας καί μία παρεστιγμένη γραμμή μετά τό ΑΙΓ του πρώτου στίχου καί τό ΗΡΑ τοΰ δεύτερου, γιά νά υποδηλώσει τό κέντρο τοΰ τύμπανου. Καί τό μέν ΑΙΓ τοΰ Salzenberg νομίζω οτι μπορούμε χωρίς δυσκολία νά τό απορρίψουμε καί νά δεχθούμε ώς πιθανότερο τό AIO Υ τοΰ Fossati ό Mango στην αποκατάσταση τής όψης τοΰ νότιου τύμπανου δέχεται μόνο τό ΑΙ, μεγαλύτερη όμως δυσκολία παρουσιάζει ή ανάγνωση THC ΑΘΑΝΑΤΩΝ CO0IA (ή CO0IAC, εάν δεχθούμε οτι τό τελικό CTT\Ç γενικής δέν είχε αποκαλυφθεί ακόμη) τού Durand, ή οποία νοηματικά δέν ευσταθεί. Ώς πιθανή εξήγηση προτείνω τήν ομοιότητα τοΰ συμπιλήματος ΟΛΓ(οπου ή πρώτη κεραία τοΰ Ν συγχωνεύεται μέ τό Ο) μέ τή δίφθογγο ΟΥ. "Ομοιο συμπίλημα υπάρχει καί στην επιγραφή πού πλαισιώνει τή μορφή τής Παναγίας στό μεγάλο ανατολικό τόξο. Ώς προς τόν πρώτο στίχο τοΰ επιγράμματος, ή ορθή ανάγνωση είναι: natpoc ΑΚΗΡΑΤΟΥ ΥΙΕ ΑΚΗΡΑΤΕ (βλ. ύποσημ. 15). Γ '. Ή ' Ετοιμασία τοΰ Θρόνου, στό κέντρο τοΰ άνατολικοΰ μεγάλου τόξου (Είκ. 2). Είναι τό μόνο σχέδιο από τά μωσαϊκά τής ' Αγίας Σοφίας πού δημοσίευσε ό Durand (στό βιβλίο του Etude sur l'etimacia, Symbole du Jugement Dernier, Chartres 1867, πίν. 94) ό χαράκτης όμως τής έκδοσης τό απέδωσε μέ τόσο καλλιγραφικό καί ακαδημαϊκό τρόπο, ώστε καί λόγω τών διαφορών του μέ τό σχέδιο τοΰ Fossati ό Mango νά τό θεωρεί ώς αναξιόπιστο 18. Στό πρωτότυπο σχέδιο πού είναι καί έγχρωμο, ό θρόνος παριστάνεται ώς ένας απλός κύβος μέ μία πλάκα επάνω του* έχει αποδοθεί μέ τή συνήθη στή βυζαντινή ζωγραφική «αντίστροφη» προοπτική. 'Επάνω στην πλάκα υπάρχουν δύο πράσινα προσκεφάλαια μέ χρυσές άκρες πού καταλήγουν σέ κομβία. 'Επάνω στά προσκεφάλαια είναι ριγμένα δύο επάλληλα υφάσματα, τό κατώτερο λευκό καί τό ανώτερο γαλάζιο, στά όποια είναι ακουμπισμένο ένα ευαγγέλιο μέ χρυσή διάλιθη στάχωση. Στό μέσον τοΰ θρόνου υψώνεται σταυρός μέ δύο κεραίες, στή μεγαλύτερη τών οποίων, στό κέντρο, είναι περασμένος ό άκάνθινος στέφανος. Μπροστά άπό τό θρόνο υπάρχει ένα υποπόδιο άποδοσμένο μέ ορθή προοπτική καί στολισμένο μέ πετράδια στό πάχος του. Τής παράστασης αυτής έχουμε ένα βιαστικό σχέδιο καί μία υδατογραφία τοΰ Fossati 19, καθώς καί μία απλή περιγραφή μέ υποδήλωση τών χρωμάτων άπό τό Salzenberg 20. Τά σχέδια τοΰ Fossati διαφέρουν άπό τοΰ Durand στά εξής σημεία: 1) Ό σταυρός έχει τρεις αντί γιά δύο κεραίες. 2) Τά δύο υφάσματα εμφανίζονται (στην υδατογραφία) σάν ένα, γαλάζιο, μέ λευκή παρυφή* στό σχέδιο όμως, άν καί είναι αρκετά συγκεχυμένο καί βιαστικό, νομίζω οτι μπορεί κανείς νά διακρίνει οτι πρόκειται γιά δύο υφάσματα. 3) Δέν υπάρχει υποπόδιο μπροστά άπό τό θρόνο. Οί διαφορές αυτές, καθώς καί ή «ακαδημαϊκή» απόδοση τής παράστασης στό βιβλίο τοΰ Durand, έκαναν τό Mango νά τήν απορρίψει ώς ανακριβή νομίζω όμως οτι τό σχέδιο τοΰ Durand αποδίδει πιστότερα τό μωσαϊκό, γιά τους εξής λόγους: 1) ' Υποπόδιο. Σέ όλες τίς σέ μένα τουλάχιστον γνωστές παραστάσεις τής «Ετοιμασίας», εικονίζεται μπροστά άπό τό θρόνο τό υποπόδιο (Μεγάλη Παναγία Ρώμης, 5ου ai. 21, Βαπτιστή pio Άρειανών Ραβέννας, 6ου ai. 22, Κοίμησις Θεοτόκου Νικαίας, 9ου ai. 23, 'Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως (μωσαϊκό Πεντηκοστής νότιου υπερώου) 24, "Οσιος Λουκάς, 11ου αι. 25, ανακτορικό παρεκκλήσιο Παλέρμου, 12ου ai. 26, Μητρόπολη Μονρεάλε, 12ου αι. 27, "Αγιος Παν- 9. Salzenberg, A.B., πίν. XXV, Mango, Materials, πίν. 31, 32, 33, Βλ. πρόχειρα απεικόνιση τοΰ μωσαϊκού στό βιβλίο τοΰ Ο. De m us, Die Mosaiken von San Marco in Venedig, Baden bei Wien 1935, πίν Mango, Materials, πίν "Ε. Μ. 'Αντωνιάδης, "Εκφρασις τής 'Αγίας Σοφίας, Α'-Γ', Λειψία -'Αθήναι , II, σ Il mosaico degli Apostoli nella chiesa abbaziale di Grottaferrata, OrChr IV (1904), σ Sulle iscrizioni di Santa Sofia, Bessarione XXVI (1922), σ. 206 κ.έ. 16. Salzenberg, A.B., σ Mango, Materials, σ. 63 καί πίν Mango, Materials, σ Mango, Materials, πίν. 92, Salzenberg, A.B., σ H. Karp, Die frühchristlichen und mittelalterlichen Mosaiken in S. Maria Maggiore zu Rom, Baden-Baden 1966, πίν. I. 22. F. W. De ich mann, Frühchristlichen Bauten und Mosaiken von Ravenna, Baden-Baden 1958, πίν. 251, Ο. Wulf, Die Koimesiskirche in Nikäa und ihre Mosaiken, Strassburg 1903, πίν. I (1). 24. Τό μωσαϊκό αυτό (έάν σώζεται ακόμη), δέν έχει αποκαλυφθεί μας είναι γνωστό άπό τό σχέδιο τοΰ Fossati πού αναφέρθηκε παραπάνω (βλ. ύποσημ. 10). 25. R. Schultz- S. Barnsley, The Monastery of St. Luke of Stiris in Phokis, London 1901, πίν Ο. Dem us, The Mosaics of Norman Sicily, London 1949, πίν. IIA. 27. E. Kitzinger, The Mosaics of Monreale, Palermo 1960, είκ
5 Κ. ΣΚΑΜΠΑΒΙΑΣ τελεήμων Nerezi, 12ου αι. 28, Torcello, 12ου αί. 29, "Αγιος Μάρκος Βενετίας (Πεντηκοστή δυτικού τρούλου), 12ου αι. 30, μονή Άράκου Κύπρου, 12ου ai. 31, μονή της Χώρας (παρεκκλήσιο), 14ου ai. 32, Μητρόπολη Μυστρά, 14ου ai. 33, Περίβλεπτος Μυστρά, 14ου ai. 34, φορητή εικόνα Δευτέρας Παρουσίας μονής Σινά, 12ου ai. 35, ανάγλυφο 11ου ai., στή βόρεια πρόσοψη του ' Αγίου Μάρκου 36, στά χειρόγραφα Paris, gr. 74 (φ. 93ν) 37, Paris, gr. 510 (φ. 355r) 38, Vat. gr. 752 (φ. 27v 39 καί φ. 482Γ 40 ), σέ ανάγλυφο πλακίδιο Δευτέρας Παρουσίας τοΰ Victoria and Albert Museum 41 κ.ά.). "Ωστε περίεργη θά ήταν ή έλλειψη καί οχι ή παρουσία τοΰ υποποδίου. 2) Σταυρός. 'Από τά παραπάνω παραδείγματα, σέ οποία υπάρχει ό σταυρός 42, εικονίζεται ε'ίτε μέ μία κεραία (κυρίως στά αρχαιότερα) είτε μέ δύο - οχι όμως μέ τρεις. Θά ήταν λοιπόν εύλογο νά δεχθούμε τό σχέδιο τοΰ Durand ως τό ορθότερο* στό σκευοφυλάκιο όμως της μονής Βλαττάδων, φυλάσσεται μιά εικόνα τοΰ Μου αι. (της ίδιας δηλαδή εποχής μέ τό μωσαϊκό πού εξετάζουμε), μέ παράσταση τής ' Ετοιμασίας τοΰ Θρόνου στό επάνω μέρος τοΰ αύτόξυλου πλαισίου της, οπού ό σταυρός έχει τρεις κεραίες έτσι, τό ζήτημα παραμένει ανοικτό. 3) 'Υφάσματα. "Οπως αναφέρθηκε καί προηγουμένως, στό σχέδιο τοΰ Fossati αν καί δέν είναι απολύτως ευκρινές μπορεί κανείς νά διακρίνει δύο υφάσματα - ή παρεξήγηση στην υδατογραφία πρέπει νά προήλθε άπό τό γεγονός οτι τό κατώτερο λευκό ύφασμα φαίνεται καί άπό τίς τρεις πλευρές, δίνοντας τήν εντύπωση παρυφής. Πάντως, εγώ τουλάχιστον, δέν γνωρίζω στή βυζαντινή ζωγραφική παράσταση υφάσματος μέ παρυφή, όπως αποδίδεται στην υδατογραφία τοΰ Fossati 43. Στό κάτω μέρος τοΰ σχεδίου τής «Ετοιμασίας», ό Durand έχει απεικονίσει ένα τμήμα τής διακόσμησης των ξύλινων έλκυστήρων των υπερώων. Δ'. Ό άγιος 'Ιωάννης ό Πρόδρομος, αμέσως προς Ν. τής ' Ετοιμασίας (Είκ. 3). Στό φύλλο τοΰ σημειωματάριου του, ό Durand παρέστησε: 1) Τήν επιγραφή πού συνόδευε τήν παράσταση, μέ τά χαρακτηριστικά γιά τήν εποχή των Παλαιολόγων συμπιλήματα. ' Η μορφή των γραμμάτων τής επιγραφής δέν διαφέρει καί πολύ άπό εκείνη των σχεδίων τοΰ Fossati 44. 2) Τή σταυροφόρο απόληξη τής ράβδου πού κρατούσε στό αριστερό χέρι ό Πρόδρομος. Είναι πανομοιότυπη αν καί επιμελέστερα ζωγραφισμένη μέ τό σχέδιο τοΰ Fossati 45. 3) Σύντομη περιγραφή τής παράστασης, άπό τήν οποία μαθαίνουμε οτι ό άγιος στεκόταν όρθιος, οτι είχε τό δεξιό χέρι υψωμένο σέ σχήμα ευλογίας (μέ αυτά συμφωνοΰν τά σχέδια τοΰ Fossati καί ή περιγραφή τοΰ Salzenberg 46 ), οτι μέ τό αριστερό χέρι κρατοΰσε ανοιγμένο είλητό μέ επιγραφή καί συγχρόνως τή σταυροφόρο ράβδο (εδώ, τά σχέδια τοΰ Fossati πού παριστάνουν καί τό αριστερό χέρι υψωμένο νά κρατεί μόνο τή ράβδο αποδεικνύονται λανθασμένα, όπως σωστά είχε υποθέσει ό Mango 47 ), οτι τό χρώμα τοΰ εξωτερικού ενδύματος, επάνω άπό τή μηλωτή, είναι κιτρινωπό (ό Salzenberg τό περιγράφει απλώς ώς άνοικτοΰ χρώματος) καί οτι οι σκιές τής μορφής έχουν αποδοθεί μέ πολλές αποχρώσεις έντονου πράσινου (plusieurs verts très francs). E '. Μορφή άδιάγνωστου αγίου (;), κάτω άπό τόν Πρόδρομο. Τή μορφή αυτή πού είδαν καί σχεδίασαν οι περιηγητές Grelot 48 (1672) καί Loos 49 (1710), δέν αναφέρει καθόλου ό Fossati ούτε ό Salzenberg γι' αυτό ό Mango θεωρεί οτι κατά τό 1847 πρέπει νά ήταν ήδη κατεστ ραμμένη 50. Σέ πρόχειρο σκαρίφημα τοΰ κεντρικού κλίτους τής ' Αγίας Σοφίας (Είκ. 4), ό Durand έχει σημειώσει τά μωσαϊκά πού ήταν ορατά κατά τήν επίσκεψη του τό 1847, δηλαδή τά δύο έξαπτέρυγα στά ανατολικά λοφία, τήν Πλατυτέρα στην κόγχη τοΰ Βήματος, τόν αρχάγγελο Γαβριήλ στό νότιο τμήμα τής καμάρας τοΰ Βήματος καί τά μωσαϊκά τοΰ μεγάλου άνατολικοΰ τόξου, τά όποια έχει παραστήσει εντελώς σχηματικά καί αριθμήσει (1: ή ' Ετοιμασία, 2: ή δεομένη Θεοτόκος, 3: ό ' Ιωάννης Ε ' ό Παλαιολόγος, 4: ό Πρόδρομος καί 5: ή άδιάγνωστη μορφή) άπό αυτά, ή Πλατυτέρα, ό αρχάγγελος καί ό άδιάγνωστος άγιος (;) πού εξετάζουμε έχουν σημειωθεί μέ παραπομπή. Τό γεγονός οτι ή μορφή αυτή έχει αποδοθεί σχηματικά καί έχει σημειωθεί μέ τήν παραπομπή, μέ κάνει νά πιστεύω οτι μπορεί νά διατηρείται ακόμη έστω καί σέ αποσπασματική κατάσταση καί οτι γιά έναν οποιονδήποτε λόγο ό Fossati δέν τή ζωγράφισε, όπως δέν ζωγράφισε καί τόν Παντοκράτορα τοΰ τρούλου. Βεβαίως, μπορεί νά υποστηριχθεί καί ή άλλη άποψη, οτι δηλαδή ή παραπομπή αναφέρεται στό σύνολο τών μωσαϊκών τοΰ άνατολικοΰ τόξου καί οχι στή συγκεκριμένη μορφή καί οτι ή σχηματική απόδοση της στό σκαρίφημα έγινε μόνο γιά λόγους συμμετρίας καί πληρότητας. ' Ως προς τήν ταυτότητα τής μορφής αυτής, νομίζω πώς δέν θά ήταν πολύ τολμηρή ή υπόθεση οτι πρόκειται γιά τήν 'Ελένη, σύζυγο τοΰ 'Ιωάννου Ε' Παλαιολόγου καί κόρη τοΰ 'Ιωάννου Καντακουζηνού, γιά τους εξής λόγους: 1) Ή θέση της στην εν γένει σύνθεση τοΰ άνατολικοΰ τόξου είναι ακριβώς αντίστοιχη μέ εκείνη πού καταλαμβάνει ή προσωπογραφία τοΰ συζύγου της, 'Ιωάννου Ε', 2) Στό σχέδιο τοΰ Loos, εικονίζεται στή θέση αυτή μία αγένεια μορφή, ή οποία φορεί ένα είδος μακριάς λοξής ποδιάς* θά μποροΰσε κανείς νά υποθέσει οτι ή λοξή αυτή «ποδιά» είναι τό άσπιδόμορφο στοιχείο άτεχνα καί χωρίς γνώση τοΰ αντικειμένου άποδοσμένο, πού επικράτησε στην επίσημη ενδυμασία τών βυζαντινών αυτοκρατειρών άπό τήν εποχή τών Μακεδόνων καί κατόπιν. Βεβαίως οί ενδείξεις αυτές είναι ασθενέστατες, αν μά- 310
6 ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΜΩΣΑΪΚΩΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ έκανε δύο σχέδια - τό δεύτερο (Είκ. 6), προχειρότερο πρέπει νά είναι αντιγραφή του πρώτου (Είκ. 5). Τό σχέδιο τοΰ Durand είναι πληρέστερο καί, κατά τή γνώμη μου, καλύτερο άπό του Fossati. Σέ αυτό έχει παρασταθεί τό υποπόδιο επάνω στό όποιο στέκεται ή Παναγία, ενώ στό σχέδιο τοΰ Fossati ή μορφή φαίνεται νά πατεί σέ μιά γραμμή μόνο* επίσης, έχουν αποδοθεί τά τρία άστρα τοΰ μαφορίου, τά όποια λείπουν άπό τό σχέδιο τοΰ Fossati καί στην υδατογραφία έχουν αντικατασταθεί άπό τήν πόρπη. 'Εκτός άπό τή μαρτυρία τοΰ ίδιου τοΰ σχεδίου, υπάρχουν καί οί ακόλουθες πληροφορίες γιά τά χρώματα καί τήν εν γένει εμφάνιση τής Παναγίας, σέ σημειώσεις πού πλαισιώνουν τή μορφή: «Μάτια τεράστια (yeux énormes), φρύδια παχιά (sourcils forts), μύτη μακριά, στόμα μικρό καί σχεδόν Είκ. 4. Ρ. Durand, σημειωματάριο. Σκαρίφημα του κεντρικού κλίτους της 'Αγίας Σοφίας μέ σημειωμένες τίς θέσεις των μωσαϊκών λίστα λάβει κανείς υπόψη καί τίς ανακρίβειες πού παρουσιάζουν σέ πολλά σημεία τά σχέδια του Loos. ΣΤ'. Ή Θεοτόκος δεομένη, στό βόρειο μισό τοΰ ανατολικού τόξου, απέναντι άπό τόν Πρόδρομο (Είκ. 5 καί 6). Της μορφής αυτής έχουμε ενα σχέδιο καί μία υδατογραφία άπό τό Fossati 51 καί περιγραφή της χωρίς απεικόνιση άπό τό Salzenberg 52. Στό σχέδιο ό Fossati δίνει τά μέτρα τής μορφής, χωρίς καμιά πληροφορία γιά τά χρώματα: στην υδατογραφία τήν παριστάνει ντυμένη στά ολόλευκα όπως καί τόν Πρόδρομο μέ μιά χρυσή πόρπη στό δεξιό ώμο, πράγμα τό όποιο ό Mango θεωρεί, πολύ σωστά, ώς ανακριβές 53. Σύμφωνα μέ τήν περιγραφή του Salzenberg, τά ενδύματα τής Παναγίας άπετελοΰντο άπό ενα γαλαζοπράσινο κάλυμμα τής κεφαλής μέ χρυσή παρυφή, έναν καστανέρυθρο μανδύα πορπωμένο στό λαιμό καί ενα λευκό εσωτερικό χιτώνα ζωσμένο μέ χρυσό κορδόνι. Προσθέτει επίσης ότι ή μορφή ήταν γεμάτη ζωηρότητα καί ότι δέν είχε τήν αυστηρότητα αρχαιότερων μωσαϊκών. Μιά τέτοια πολυχρωμία όμως στά ενδύματα τής Παναγίας θά ήταν εντελώς εξαιρετική, αν όχι μοναδική, στή ζωγραφική τών πρό τής αλώσεως χρόνων. Ό Durand 28. G. Millet - Α. Frolow, La peinture du Moyen Age en Yougoslavie, 1, Paris 1954, πίν Βλ. πρόχειρα απεικόνιση τής παράστασης στό άρθρο τής Ι. Andreescu γιά τά μωσαϊκά τοΰ Torcello, DOP XXVI (1972), πίν Βλ. ύποσημ Λεύκωμα Unesco μέ βυζαντινή ζωγραφική άπό τήν Κύπρο, πίν P. Underwood, The Kariye Djami, 3, London 1967, πίν G. Millet, Monuments byzantins de Mistra, Paris 1910, πίν "Ο.π., πίν Γ. Μ. Σωτηρίου, Εικόνες τής μονής Σινά, 'Αθήναι 1956, πίν Ο. De m us, The Church of San Marco in Venice, Washington D.C. 1960, πίν T.V. Bogay, Zur Geschichte der Hetoimasia, Akten des XL Internationalen Byzantinisten Kongresses, 1958, München 1960, σ , πίν. III. 38. "Ο.π., πίν. IV. 39. "Ο.π., πίν. III. 40. "Ο.π., πίν. VII. 41. "Ο.π., πίν. VII. 42. Μεγάλη Παναγία Ρώμης, Βαπτιστήριο Άρειανών Ραβέννας, Κοίμησις Νικαίας, μονή Άράκου, "Αγιος Μάρκος Βενετίας (δυτικός τρούλος), Μητρόπολη Μυστρά, "Αγιος Παντελεήμων Nerezi, Torcello, παρεκκλήσιο μονής τής Χώρας, ανάγλυφο 'Αγίου Μάρκου, φορητή εικόνα μονής Σινά, τά χειρόγραφα πού αναφέρθηκαν καί τό πλακίδιο τοΰ Victoria and Albert Museum. 43. Κατά τό Mango (Materials, σ. 18), oi υδατογραφίες έγιναν άπό τόν Giuseppe Fossati. 44. Mango, Materials, πίν. 92, 96, "Ο.π., πίν. 92, Salzenberg, A.B., σ Mango, Materials σ "Ο.π., πίν "Ο.π., πίν. 3, "Ο.π., σ "Ο.π., πίν. 92, Salzenberg, A.B., σ Mango, Materials σ
7 Κ. ΣΚΑΜΠΑΒΙΑΣ -tir Είκ. 5. Ρ. Durand, σχέδιο της δεομένης Θεοτόκου άπό τό μεγάλο ανατολικό τόξο με την επιγραφή, καί περιγραφή των χρωμάτων της παραστάσεως χαμογελαστό, χωρίς όμως νά αφαιρεί από τη μορφή τη σοβαρότητα της (sa gravité). Οί σκιές των σαρκών πολύ πράσινες καθώς καί τό περίγραμμα τους. Τά περιγράμματα τών χειλέων καί της μύτης κόκκινα. "Ολα τά ενδύματα είναι (χρώματος) κυανού, σχεδόν μαύρου (bleu presque noir) φώτα σχεδόν λευκά - ζώνη καί άστρα χρυσά* οί άκρες, κόκκινο α'ίματος (bords, rouge de sang) στή ζώνη περασμένο ενα μικρό λευκό μανδήλιο* υποδήματα κόκκινα». Ή περιγραφή αυτή συμφωνεί απόλυτα μέ τόν τρόπο πού ή βυζαντινή ζωγραφική έν γένει αποδίδει τή μορφή της Θεοτόκου καί πού μας είναι γνωστός άπό πάρα πολλά μνημεία - γι'αυτό τό λόγο καί τή θεωρώ ώς τήν ακριβέστερη άπό όλες τίς άλλες. Ζ '. ' Ιωάννης Ε ' Παλαιολόγος, κάτω άπό τή Θεοτόκο (Είκ. 3). ' Από τή μορφή αυτή ό Durand έχει σχεδιάσει μόνο τό αριστερό χέρι πού κρατεί τήν «ακακία» τυλιγμένη σέ άσπρο μανδήλι καί τήν επιγραφή πού τή συνοδεύει. 'Επίσης, υπάρχει μιά σημείωση στό επάνω αριστερό μέρος της σελίδας του σημειωματάριου, δτι ό ' Ιωάννης είχε ξανθά γένεια (barbe blonde), ή οποία Είκ. 6. Ρ. Durand, χειρόγραφο ανέκδοτης μελέτης. Ήδεομένη Θεοτόκος του ανατολικού μεγάλου τόξου μέ τήν επιγραφή επιβεβαιώνει τήν πληροφορία του 'Αριστοκλέους γιά τό θέμα αυτό* άς σημειωθεί οτι αυτή ή πληροφορία είχε αφήσει κάπως σκεπτικό τό Mango 54 ώς προς τήν ακρίβεια της (if we may believe Aristokles). Είναι αξιοσημείωτο οτι καί ό Fossati απεικόνισε ξεχωριστά τή λεπτομέρεια τοϋ χεριού μέ τήν «ακακία» 55, προφανώς λόγω του ασυνήθιστου τρόπου μέ τόν όποιο τήν κρατεί ό αυτοκράτορας δηλαδή δέν κρατεί τήν ίδια τήν «ακακία», άλλα τό μανδήλιο πού είναι τυλιγμένο γύρω της. Καί ό Mango θεωρεί αυτό τόν τρόπο ασυνήθιστο 56, δμως ή απεικόνιση του σέ ενα τόσο εμφανές σημείο τοϋ επισημότερου τεμένους της αυτοκρατορίας, οπού ό ίδιος ό αυτοκράτορας καί ή αυλή πολύ συχνά παρακολουθούσαν τίς διάφορες ιεροτελεστίες, 54. "Ο.π., πίν "Ο.π., πίν "Ο.π., σ
8 ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΜΩΣΑΪΚΩΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ μας οδηγεί στό συμπέρασμα οτι αυτός θά ήταν ό καθιερωμένος τρόπος. Δέν γνωρίζω κατά πόσο ή ερμηνεία των αυτοκρατορικών εμβλημάτων πού δίνει ό Κωδινός 57 μας παρέχει μιά κάποια ένδειξη* λέγει δηλαδή ό Κωδινός οτι τό μανδήλιο συμβολίζει τήν αστάθεια τοΰ αυτοκρατορικού λειτουργήματος καί, πράγματι, ό τρόπος μέ τόν όποιο ό ' Ιωάννης Ε ' κρατεί τήν «ακακία», από τό μανδήλιο μόνο, δέν μπορεί νά θεω- ρηθεϊ πολύ ευσταθής. Ο Mango χρονολογεί τά μωσαϊκά αυτά τοΰ μεγάλου ανατολικού τόξου στό 1355 ή λίγο αργότερα, μέ πολύ» i ' SX πειστικά επιχειρήματα 38. Κ. ΣΚΑΜΠΑΒΙΑΣ 57. Codi nus, De Officiis, σ Mango, Materials, σ. 68. RÉSUME DESSINS INÉDITS DE MOSAÏQUES DE SAINTE-SOPHIE, DE P. DURAND Uans cet article l'auteur présente quelques dessins inédits de l'architecte Paul Durand et aussi des informations tirées de son carnet de notes, concernant les mosaïques de Sainte-Sophie à Constantinople les notes et dessins ont été faits durant la restauration de la cathédrale, effectuée par les frères Fossati. Les mosaïques décrites sont les suivantes: -La Pentecôte de la calotte ouest de la gallerie sud. -L'inscription du grand tympan sud. -L'Hétoimasie du Trône, la Vierge orante, le Précurseur et l'empéreur Jean Paléologue du grand are orientai. -L'Archange et la Platytéra de l'abside. K. SKAMPAVIAS 313
Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά
1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα
Διαβάστε περισσότερα1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας.
1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης
Διαβάστε περισσότεραΈκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου
Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου Τάσος ΜΑΡΓΑΡΙΤΩΦ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 144-148 ΑΘΗΝΑ 1960 ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ
Διαβάστε περισσότερααπό το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα
Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς ο του Τροόδους. Είναι κτισμένη στην ανατολική όχθη ενός μικρού χείμαρρου,
Διαβάστε περισσότεραΜου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.
Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά
Διαβάστε περισσότεραΧριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία
Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα A: Παλαιοχριστιανική Τέχνη (2 ος αι. αρχές 7 ου αι.) - Παλαιοχριστιανική και Προεικονομαχική Εικονογραφία. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ
Διαβάστε περισσότεραΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ
ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,
Διαβάστε περισσότεραΚείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά
1 Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΟΝ ΠΕΔΟΥΛΑ Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που χτίστηκε πριν το 1474 είναι μονόκλιτη, ξυλόστεγη με νάρθηκα
Διαβάστε περισσότεραΔελτίον XAE 4 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου ( ) Σελ Ανδρέας ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΑΘΗΝΑ 1966
Μία τοιχογραφία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του ΙΑ αιώνος, εις τον ναόν του Αγίου Νικολάου της Στέγης (Κακοπετριά, Κύπρος).(Σημείωμα εις μνήμην του αειμνήστου Καθηγητού Γεωργίου Α. Σωτηρίου) (πίν. 75-76)
Διαβάστε περισσότεραΓενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
Γενικό Λύκειο Καρπερού Δημιουργική Εργασία: Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ναός ήταν αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού, κτίστηκε στη θέση αυτή από το Μεγάλο Κωνσταντίνο (306-339) αλλά πολύ σύντομα, το 404, καταστράφηκε
Διαβάστε περισσότεραγυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη
Αγία Αικατερίνη Η Αγία Aικατερίνη βρίσκεται σε ενα απο τα καλυτερα μερη της θεσσαλονικης, στην Βορειοδυτική πλευρά της Άνω Πολης.Κτισμένη το 1320 μχ,η ατμόσφαιρα ειναι πολύ ωραία και προπάντον ειναι ήσυχα
Διαβάστε περισσότεραΙερού Παλατίου Ιππόδρομο ανακτόρου των Βλαχερνών, του ανακτόρου του Μυρελαίου σειρά καταστημάτων της Μέσης
BYZANTINH TEXNH:AΡXITEKTONIKH kαι ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ H Βυζαντινή αρχιτεκτονική και ως αναπόσπαστο τμήμα της η ζωγραφική: - Ψηφιδωτή και νωπογραφία- νοείται η τέχνη που γεννήθηκε και ήκμασε μεταξύ 4ου και 15ου αιώνα,
Διαβάστε περισσότεραΠαναγία της Ασίνου Ελληνικά
Παναγία της Ασίνου Ελληνικά 1 ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΙΝΟΥ Ή ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΦΟΡΒΙΩΤΙΣΣΑΣ Η καμαροσκέπαστη, με δεύτερη ξύλινη στέγη εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Νικητάρι,
Διαβάστε περισσότεραΑφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια
Ηγούμενος Χρυσορρογατίσσης Διονύσιος Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΗΜΑΤΟΥ Διόρθωση ανακρίβειας που προήλθε από παρεξήγηση Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια που αναφέρεται στο βιβλίο της Μαρίνας
Διαβάστε περισσότεραΑ.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους]
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Η Χριστιανική Ζωγραφική διαιρείται συνήθως σε τρεις μεγάλες περιόδους Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [330-1453] και Γ. Μεταβυζαντινή
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα ΙΑ 43 Εμβάθυνση στην Αρχαιολογία. Όψεις της βυζαντινής μικρογραφικής ζωγραφικής, μικροτεχνίας και κεραμικής (4ος-15ος αι.)
ΕΚΠΑ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2017-18 Μάθημα ΙΑ 43 Εμβάθυνση στην Αρχαιολογία Όψεις της βυζαντινής μικρογραφικής ζωγραφικής, μικροτεχνίας και κεραμικής (4ος-15ος αι.) ΕΛΕΦΑΝΤΟΣΤΑ Τρίπτυχο
Διαβάστε περισσότεραΤο ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου
Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλα 2 0 1 0 Ο ορεινός οικισμός Θεολόγος είναι κτισμένος στο βάθος μιας ρεματιάς στο
Διαβάστε περισσότερα«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014
Άγιος Νικόλαος με τρεις σκηνές θαυμάτων του Συλλογή Μητροπολιτικού Μεγάρου Ιωαννίνων Προέλευση: Μονή Ελεούσας Νήσου Ιωαννίνων Διαστάσεις 0,92 Χ 0,62μ 1500 Εικόνα με πλαίσιο, που διατηρείται σε καλή κατάσταση
Διαβάστε περισσότεραΝα συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:
ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων
Διαβάστε περισσότεραΑναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό μνημείο της Αθήνας
ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΎ ΓΕΝΙΚΉ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΉΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆΣ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΊΩΝ/ΤΜΉΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΏΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό
Διαβάστε περισσότεραΕγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014
Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Επιμέλεια έκθεσης Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, Νίκος Μπονόβας Mε την περιοδική έκθεση «Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας
Διαβάστε περισσότερα3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΜΠΛΕ ΤΖΑΜΙ
3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ Εργασία του μαθητή: ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ Το Μπλε τζαμί ή Τζαμί του
Διαβάστε περισσότερα6 ος αι. Ιουστινιανός. Ναοί
6 ος αι. Ιουστινιανός Ναοί 6 ος αι., Ιουστινιανός, 527-565 Μετά τις κατακτήσεις του Βελισάριου για τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α τον 6ο αιώνα, η Ραβέννα έγινε η έδρα του Βυζαντινού κυβερνήτη της Ιταλίας,
Διαβάστε περισσότεραΗ θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής
ΑΝΑΓΝΩΣΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής δομής
Διαβάστε περισσότεραΛίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο
Αγιογράφος Ραλλού Λιόλιου Κούση Βυζαντινές Εικόνες Οι βυζαντινές εικόνες είναι ιεροί πνευματικοί θησαυροί του Ανατολικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Η βυζαντινή ζωγραφική είναι ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα
Διαβάστε περισσότεραΤα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού
5 Νοεμβρίου 2017 Τα αντικείμενα μικροτεχνίας μουσείου της βιβλιοθήκης Βατικανού Πολιτισμός / Ζωγραφική & Εικαστικές Τέχνες Κωνσταντίνος Π. Χαραλαμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. Η συλλογή αντικειμένων
Διαβάστε περισσότεραΙερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ
Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ΚΕΡΚΥΡΑ Μάριος Χειμαριός Μάριος Χειμαριός, Κέρκυρα, Ιερός Ναός Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου (Αρχιτεκτονική/ Ιστορία ) www.24grammata.com1 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην περιοχή
Διαβάστε περισσότεραΗ Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου
Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου Η Συνθήκη για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς, που υιοθετήθηκε από την UNESCO το 1972, σηματοδότησε μια νέα εποχή στη διατήρηση των πολιτιστικών
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ
ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ Η σύσταση του Τάγματος έγινε στις 20 Μαΐου 1833. Ήταν η ανώτατη διάκριση του Ελληνικού Κράτους. Απονεμόταν σε Έλληνες και ξένους πολίτες οι οποίοι αρίστευσαν στον Αγώνα
Διαβάστε περισσότεραΣΚΟΠΟΣ: Η σύνδεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας με το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία ενός πολιτισμού.
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ (file://localhost/c:/documents%20and%20settings/user/επιφάνεια%20εργασίας/κ έντρο%20εξ%20αποστάσεως%20επιμόρφωσης%20- %20Παιδαγωγικό%20Ινστιτούτο.mht) Κέντρο Εξ Αποστάσεως Επιμόρφωσης
Διαβάστε περισσότεραΗ τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά)
28/01/2019 Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) / Επικαιρότητα Tα ψηφιδωτά αποτελούν είδος της εικονιστικής τέχνης που καλλιεργείται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, αλλά
Διαβάστε περισσότεραΕρευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ
Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 Υπεύθυνοι μαθητές Τζούρι Άρτεμις Σίμος Νίκος Πέτσιος Αναστάσης Σακελλίων Γρηγόρης Υπεύθυνοι καθηγητές: Αδαμάρα Ζούλας
Διαβάστε περισσότεραΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ.
ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΚΑΙ Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ. ΠΟΜΠΗΪΑ : ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ ΔΡΟΣΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΧΡΥΣΗ ΛΕΚΑΝΗ Ψηφιδωτό του 2ου στυλ Το μωσαϊκό αυτό προέρχεται από την ομώνυμη οικία και έχει
Διαβάστε περισσότεραΗ Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης Ονόματα Ομάδων: 1. Μικροί Πράκτορες 2. LaCta 3. Αλλοδαποί 4. Η Συμμορία των 5
Η Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης Ονόματα Ομάδων: 1. Μικροί Πράκτορες 2. LaCta 3. Αλλοδαποί 4. Η Συμμορία των 5 Αρχικές Σκέψεις Πόσο καλά γνωρίζουμε την πόλη μας; Πόσο καλά ξέρουμε την
Διαβάστε περισσότεραΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ
3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ Εργασία του μαθητή: Μαγγιώρου
Διαβάστε περισσότεραΟ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟΤΟΥ ΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ
Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟΤΟΥ ΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ Ο Ιουστινιανός και η συνοδεία του : ψηφιδωτό από τον Άγιο Βιτάλιο της Ραβέννας 1 Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟΤΟΥ ΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ Στα χρόνια του Ιουστινιανού κατασκευάστηκαν
Διαβάστε περισσότεραΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ
ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό
Διαβάστε περισσότεραΚείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά
1 Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης Ελληνικά 2 Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης Πήρε το όνομα του μετά την προσθήκη της δεύτερης Στέγης του ναού τον 13ον αιώνα, για την προστασία του από τα χιόνα και τη βροχή.
Διαβάστε περισσότεραΑνάγνωση - Περιγραφή Μνημείου: Ναός του Ηφαίστου
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής Σχολή Αγρονόμων-Τοπογράφων Μηχανικών Τομές Τοπογραφίας Αποτυπώσεις Μνημείων Υπεύθυνος Διδάσκων: Γεωργόπουλος Ανδρέας Ανάγνωση - Περιγραφή
Διαβάστε περισσότεραΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ
Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ Η σημερινή βασιλική «Αγ. Σοφία» βρίσκεται στο κέντρο της κύριας νεκρόπολης της αρχαίας πόλης Σέρντικα. Σ αυτή την περιοχή έχουν ανακαλυφθεί
Διαβάστε περισσότεραMasaccio, ο πρόωρα χαμένος ιδρυτής της Αναγέννησης
Masaccio, ο πρόωρα χαμένος ιδρυτής της Αναγέννησης Εικόνα 1: Η πληρωμή του φόρου, παρεκκλήσιο Brancacci, Φλωρεντία Εικόνα 2: Η εκδίωξη από τον παράδεισο, παρεκκλήσιο Brancacci. Πριν και μετά την αποκατάσταση
Διαβάστε περισσότεραΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ Σύντομο ιστορικό Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Παραλιμνίου Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου διαδέχθηκε το 19 ο αιώνα ένα παλαιότερο βυζαντινό ναό. Βρίσκεται στο κέντρο του
Διαβάστε περισσότεραΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ: ΠΡΟΤΥΠΟ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ: ΠΡΟΤΥΠΟ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Αναστασία Τούρτα Επίτιμη Διευθύντρια Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Ο Αλέξανδρος νικά τον Δαρείο. Εικονογραφημένο
Διαβάστε περισσότεραΑρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες
Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάς Ζωγράφου Πύργος Χελανδαρίου Πύργος Καρακάλλου Πύργος Σταυρονικήτα Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, Κιόσκι Κιόσκι Αγίου Παύλου Ι.Μ. Διονυσίου,
Διαβάστε περισσότεραΒρισκόμαστε στην θεση να σας παρουσιάσουμε την εργασία μας με θέμα την τέχνη και συγκεκριμένα την ζωγραφική. Ο πίνακας τον οποίο θα παρουσιάσουμε
Βρισκόμαστε στην θεση να σας παρουσιάσουμε την εργασία μας με θέμα την τέχνη και συγκεκριμένα την ζωγραφική. Ο πίνακας τον οποίο θα παρουσιάσουμε είναι : «Ο χορός στο Μουλέν ντε λα γκαλέτ» έργο του γνωστού
Διαβάστε περισσότεραΕΙΚΟΝΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. 1 Ψηφιδωτά τρούλου με νέες επεμβάσεις συντήρησης, 11 ος αιώνας, Νέα Μονή Χίου, Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Χίου
ΕΙΚΟΝΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ 1 Ψηφιδωτά τρούλου με νέες επεμβάσεις συντήρησης, 11 ος αιώνας, Νέα Μονή Χίου, Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Χίου 2 Πανοραμική άποψη, 11 ος αιώνας, Νέα Μονή Χίου, Photo ΥΠ.ΠΟ.Α./ΤΑΠ,
Διαβάστε περισσότεραΜανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987.
Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (14501830), τ. 1, Αθήνα 1987. Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, Εικόνες της Κέρκυρας, Αθήνα 1990. Κερκυραίοι ζωγράφοι: 19ος20ος αι., επιμ. Αθ. Χρήστου, Κέρκυρα
Διαβάστε περισσότεραΦΕ2: ΦΩΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΑ (σελ ) ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: ανάλυση του φωτός, σύνθεση του φωτός
Φυσική ΣΤ τάξης Ι Ενότητα «ΦΩΣ» 1 ΦΕ2: ΦΩΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΑ (σελ. 143 146) ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: ανάλυση του φωτός, σύνθεση του φωτός Ι ΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: -Να διαπιστώσουµε πειραµατικά την ανάλυση του λευκού φωτός σε φως
Διαβάστε περισσότεραΧρήστος Κηπουρός ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΚΤΟΡΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ Θράκη 2006, Ιστορικό Ανακτορικό Συγκρότημα Διδυμοτείχου
Ιστορικό Ανακτορικό Συγκρότημα Διδυμοτείχου 1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΚΤΟΡΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ Copyright 2006, Χρήστος Κηπουρός Μαυρομιχάλη 13 Διδυμότειχο xkipuros@otenet.gr Ιστορικό Ανακτορικό Συγκρότημα Διδυμοτείχου
Διαβάστε περισσότεραΔημήτρης Δαμάσκος Δημήτρης Πλάντζος Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Άργους Ορεστικού
Δημήτρης Δαμάσκος Δημήτρης Πλάντζος Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Άργους Ορεστικού Η ανασκαφή τού 2012 είχε ως στόχους: την περαιτέρω διερεύνηση της στοάς του μεγάλου ρωμαϊκού κτιρίου με τη στοά περιμετρικά
Διαβάστε περισσότεραΗ πρώτη οπτική επαφή με τα Αμπελάκια δίνει στον ταξιδιώτη την εντύπωση ότι αυτό το χωριό διαφέρει από τα άλλα... και όντως αυτό συμβαίνει.
Πέντε χιλιόμετρα από τα στενά των Τεμπών, ανηφορίζοντας κανείς μπορεί να δει να ξεπροβάλουν τα Αμπελάκια Λάρισας, η Ιστορική Κοινότητα των Αμπελακίων όπως έχει επικρατήσει. Βρίσκεται στους πρόποδες του
Διαβάστε περισσότεραΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΕΜΠΛΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΘΗΝΩΝ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»
ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΕΜΠΛΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΘΗΝΩΝ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ» ΑΘΗΝΑ 2012 ΕΡΓΟ: ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΕΜΠΛΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΘΗΝΩΝ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ» ΕΚΠΟΝΗΣΗ
Διαβάστε περισσότεραΓΟΤΘΙΚΗ ΤΕΧΝΗ Uccello: Η μάχη του Αγίου Ρωμανού Paris.
ΓΟΤΘΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΓΟΤΘΙΚΗ ΤΕΧΝΗ Uccello: Η μάχη του Αγίου Ρωμανού. 1460 Paris. ΓΟΤΘΙΚΗ ΤΕΧΝΗ Γοτθική τέχνη Με τον όρο γοτθική τέχνη αναφερόμαστε στο καλλιτεχνικό ρεύμα που εμφανίστηκε την περίοδο του Μεσαίωνα.
Διαβάστε περισσότεραΙερός Ναός Αγίων Θεοδώρων, Κάμπος Αβίας
ΕΘΝΙΚΌ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΊΟ ΑΘΗΝΏΝ ΓΕΩΔΥΝΑΜΙΚΌ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟ Π3.2.2 Μνημείο Καλαμάτας Ιερός Ναός Αγίων Θεοδώρων, Κάμπος Αβίας Σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός μετά τρούλου, του οποίου η κατασκευή τοποθετείται μέσα
Διαβάστε περισσότεραΔελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας
Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 28, 2007 Περί των ψηφιδωτών του μεγάλου ανατολικού τόξου της Αγίας Σοφίας και πάλιν ΣΚΑΜΠΑΒΙΑΣ Κωνσταντίνος 10.12681/dchae.583 Copyright 2007 To cite this
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΟΡΑΜΙΚΑ ΤΑΞΙΔΙΑ Φεβρουάριος Μάρτιος apan.gr
ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΑ ΤΑΞΙΔΙΑ Φεβρουάριος Μάρτιος 2018 apan.gr ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΑ ΤΑΞΙΔΙΑ Φεβρουάριος 2018 Κ/Πολη Σάββατο μεσημέρι 3/2 Τρίτη βράδυ 6/2 (αεροπορικά με την Aegean) Για την εορτή του ιερού Φωτίου στη Μονή της
Διαβάστε περισσότεραΤίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων
Τίτλος: Διδακτική αξιοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων Βαθμίδα: Δευτεροβάθμια Θεματική περιοχή δραστηριότητας: Θεολογία Δημιουργός παρουσίασης: Ξανθή Αλμπανάκη Επικοινωνία: xalbanaki@gmail.com Εκπαιδευτικός
Διαβάστε περισσότεραΗ µουσική και ο χορός στην αρχαία Ελλάδα
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ TMHMA ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η µουσική και ο χορός στην
Διαβάστε περισσότεραΟ υαλοψός (υαλουργός),αναφέρεται σε : πρώιμους βυζαντινούς κώδικες αγιολογικές μαρτυρίες μεταγενέστερα κείμενα,που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη
Ο υαλοψός (υαλουργός),αναφέρεται σε : πρώιμους βυζαντινούς κώδικες αγιολογικές μαρτυρίες μεταγενέστερα κείμενα,που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη υαλουργικής δραστηριότητας στη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη. Το
Διαβάστε περισσότεραΑΡΜΟΝΙΚΕΣ ΧΑΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΠ. ΠΑΠΑΛΟΥΚΑ
ΑΡΜΟΝΙΚΕΣ ΧΑΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΠ. ΠΑΠΑΛΟΥΚΑ α) Ειρήνη Χρυσοβαλάντη Ρουμπάνη β) Μαρία Πανακάκη «Το τοπίο είναι αντικείμενα σε διάφορες αποστάσεις, που χαρακτηρίζονται με χρώματα, σε διάφορες πλάκες, οριζόντιες,
Διαβάστε περισσότεραΑρχιτεκτονική σχεδίαση με ηλεκτρονικό υπολογιστή
Γ Αρχιτεκτονική σχεδίαση με ηλεκτρονικό υπολογιστή Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών στο τεχνικό σχέδιο, και ιδιαίτερα στο αρχιτεκτονικό, αποτελεί πλέον μία πραγματικότητα σε διαρκή εξέλιξη, που επηρεάζει
Διαβάστε περισσότεραΒΙΒΛΙΟ ΠΕΜΠΤΟ. Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Του Αντιστρατήγου ε.α. Παναγιώτη Πανταζή
ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Του Αντιστρατήγου ε.α. Παναγιώτη Πανταζή Όταν λέµε Αγία Παρασκευή εννοούµε τη µικρή Εκκλησία, που είναι δυτικά του χωριού στη θέση Παναγία (Παναΐα), την οποία βλέπουµε στην
Διαβάστε περισσότεραΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης)
ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές με ειδικό ενδιαφέρον για το ΣΧΕΔΙΟ (Ελεύθερο και Προοπτικό) και που ενδέχεται
Διαβάστε περισσότεραΠΙΝΑΚΑΣ Ι ΤΩΝ ΥΠΟ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΙΔΩΝ. 1. Αστέρες Ανώτερου Ταξιάρχη Τάγματος Φοίνικα τεμάχια 6. 2. Μετάλλια Στρατιωτικής Αξίας τεμάχια 160
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι ΤΩΝ ΥΠΟ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΙΔΩΝ 1. Αστέρες Ανώτερου Ταξιάρχη Τάγματος Φοίνικα τεμάχια 6 2. Μετάλλια Στρατιωτικής Αξίας τεμάχια 160 3. Μετάλλια Ευδοκίμου Υπηρεσίας τεμάχια 160 4. Μετάλλια Αξίας και Τιμής
Διαβάστε περισσότεραΟ Πράσινος Θεσσαλικός Λίθος ενώνει για αιώνες λαούς, θρησκείες και πολιτισμούς
09/03/2019 Ο Πράσινος Θεσσαλικός Λίθος ενώνει για αιώνες λαούς, θρησκείες και πολιτισμούς / Παιδεία και Πολιτισμός Στις διαλέξεις του, ο αναπληρωτής καθηγητής Κοιτασματολογίας- Γεωχημείας του ΑΠΘ, Βασίλειος
Διαβάστε περισσότεραβ) Ποιες λέξεις ή φράσεις δηλώνουν την πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στην περιγραφή του τοπίου;
Ο Μιστράς Σαν μια αγιογραφία έλαμπε οτο πρωινό φως, γεμάτη μαύρα κυπαρίσσια κι ηλιοψημένες εκκλησίες κι αόρατες γαλάζιες παρουσίες, ο Μιστράς. Μέσα από τα πλατάνια, τις μουριές και τις λυγαριές του Ευρώτα,
Διαβάστε περισσότεραΟ Μ.Αλέξανδρος εικονίζεται σε εξάρτηµα της πολεµικής του πανοπλίας στον ΙΙ βασιλικό τάφο της Βεργίνας
Ο Μ.Αλέξανδρος εικονίζεται σε εξάρτηµα της πολεµικής του πανοπλίας στον ΙΙ βασιλικό τάφο της Βεργίνας Το 274π.Χ. ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος κατέλαβε αιφνιδιαστικά τη Μακεδονία, όταν βασίλευε σ αυτήν
Διαβάστε περισσότεραΜητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ
Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Ο Μητροπολιτικός Ναός της Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας - Αμμοχώστου είναι αφιερωμένος στον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο
Διαβάστε περισσότεραΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΜΑΝΗ. Ναός Άι Στράτηγου. παρά την Καστάνια
Copyright Θέματα Αρχαιολογίας ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ & ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ Αναστήλωση ΜΝΗΜΕΙΩΝ& Συντήρηση www.themata-archaiologias.gr Μνημείων www.themes-in-archaeology.gr ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΜΑΝΗ Ναός Άι Στράτηγου παρά την Καστάνια
Διαβάστε περισσότερα>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν.
. ίέ ι;κ ί ν. f >.. - i V. ;ΐ \ i i ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ 026000265336 i- ψ,. Ϊ 1». ί 1 ι ] Iτ I V.. ' ν' ;. V! 1 ] * /.. > ' > : ' >7' ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΚΑΤΣΕΛΑΚΗ JJ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ Υ Μ ΙΧΑΗΛ
Διαβάστε περισσότεραΟ ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ. Γιώργος Ε 1
Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ Γιώργος Ε 1 ΣΩΤΗΡΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η Σωτήρα έχει Αγιολογική ονομασία: φέρει το όνομα του Σωτήρος Χριστού. Εξάλλου στις 6 Αυγούστου τελείται μεγάλο πανηγύρι κατά τη γιορτή της Μεταμορφώσεως
Διαβάστε περισσότεραηαποκάλυψη αρχαιοτήτων στις βορειοανατολικές υπώρειες του λοφώδους
κωνσταντινα Γραβανη e-mail: cgravani@cc.uoi.gr ΠανεΠιστηΜιουΠολη Δουρουτησ: αρχαιολογικεσ ερευνεσ, εργασιεσ και Μελετεσ: συντομη αναφορα ηαποκάλυψη αρχαιοτήτων στις βορειοανατολικές υπώρειες του λοφώδους
Διαβάστε περισσότεραΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας»
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγία Θέκλα Βρίσκεται 7χλμ νότια από το κέντρο της Σωτήρας.
Διαβάστε περισσότεραιάπλασn ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΙΟΥΛΙΟΣ νέα Μπολατίου
: Κυριακής Μεγαλομ. : Ευφημίας Μεγαλομ. : Μαρίνης Μεγαλομ. : Προφήτου Ηλία : Παρασκευής Οσιομ. : Παντελεήμονος Μεγαλομ. Χάλκινο αγαλματίδιο του Οφέλτη, του οποίου ο θάνατος ήταν η αιτία της ίδρυσης των
Διαβάστε περισσότερα«Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική, η Θεσσαλονίκη συναντά την Κωνσταντινούπολη» Βυζαντινός Περίπατος
Πολιτιστικό πρόγραμμα: «Βυζαντινή Τέχνη και Αρχιτεκτονική, η Θεσσαλονίκη συναντά την Κωνσταντινούπολη» 14ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης, σχολικό έτος 2013 14, υπεύθυνη καθηγήτρια: Όλγα Ευσταθίου Βυζαντινός Περίπατος
Διαβάστε περισσότεραΑναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49
Στις 17 Απριλίου 2013 επισκεφθήκαμε το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων. Η αρχαιολόγος κα Τσάλκου (την οποία θερμά ευχαριστούμε) μας παρουσίασε τα πολύ εντυπωσιακά ευρήματα της περιοχής μας δίνοντάς μας αναλυτικές
Διαβάστε περισσότεραΟ Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα. Ελληνικά
1 Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα Ελληνικά 2 Ο Ναός της Παναγίας Ποδύθου στη Γαλάτα Ο Ναός της Παναγίας Ελεούσας Ποδύθου, ανήκει στη μεταβυζαντινή περίοδο και κτίστηκε στις αρχές του 16 ου αιώνα,
Διαβάστε περισσότεραΘέμα: ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ
ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Θέμα: ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ & ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ Σύνταξη κειμένου: Μαρία Ν. Δανιήλ, Αρχιτέκτων
Διαβάστε περισσότεραΠρος το Ναϊσκο του Θεού. τη μεγάλη Ιερή Πομπή. ο Άγιος Πατέρας οδηγεί. Πλαισιωμένος. Από Κληρικούς. όλων των βαθμίδων. Από Εκπροσώπους.
Προς το Ναϊσκο του Θεού τη μεγάλη Ιερή Πομπή ο Άγιος Πατέρας οδηγεί Πλαισιωμένος Από Κληρικούς όλων των βαθμίδων Από Εκπροσώπους της Πολιτείας Από Αντιπροσωπείες 1 / 16 Ιδρυμάτων και Φορέων Ακολουθούν
Διαβάστε περισσότεραΑσκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας
4 Νοεμβρίου 2011 Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας Αφιερώματα / Μοναστήρια της Μακεδονίας Της Χρυσάνθης Σταυροπούλου-Τσιούμη Καθηγήτριας στο ΑΠΘ Να αναζητήσει κανείς τους ιδιαίτερους λόγους για τους οποίους
Διαβάστε περισσότεραΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τα φύλλα εργασίας προέρχεται εξολοκλήρου από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Διαβάζουμε: Οι Κυκλάδες οφείλουν το όνομά τους στη γεωγραφική
Διαβάστε περισσότεραΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΕΜΠΤΗ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011
ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΕΜΠΤΗ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ: «ΚΡΗΤΙΚΟ ΣΤΕΝΟΜΕΤΩΠΟ ΚΑΜΑΡΟΣΠΙΤΟ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Πρόκειται
Διαβάστε περισσότεραΈτσι ήταν η Θεσσαλονίκη στην αρχαιότητα - Υπέροχη ψηφιακή απεικόνιση
Έτσι ήταν η Θεσσαλονίκη στην αρχαιότητα - Υπέροχη ψηφιακή απεικόνιση - Με την βοήθεια της τεχνολογίας αρχαιολόγοι κατάφεραν να απεικονίσουν την Θεσσαλονίκη της αρχαιότητας - Μια ζηλευτή πόλη με Ιππόδρομο,
Διαβάστε περισσότεραΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΩΝ ΤΕΧΝΏΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Μάθημα: Τεχνολογία Υλικών. Όνομα: Νικόλαος Καρναμπατίδης ΑΕΜ:438
ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΩΝ ΤΕΧΝΏΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μάθημα: Τεχνολογία Υλικών Όνομα: Νικόλαος Καρναμπατίδης ΑΕΜ:438 Εξάμηνο: 8 ο (εικ.1) Νίκη της ΣαμοθράκηςParis, Musée du Louvre Φθορά:
Διαβάστε περισσότεραΗ Γκουέρνικα του Πικάσο Η απανθρωπιά, η βιαιότητα και η απόγνωση του πολέµου
Η Γκουέρνικα του Πικάσο Η απανθρωπιά, η βιαιότητα και η απόγνωση του πολέµου Η Γκουέρνικα είναι µια έντονη διαµαρτυρία εναντίον του πολέµου και της καταστροφής που αυτός σπέρνει. Τα µήνυµα που θέλει να
Διαβάστε περισσότεραΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ. Μουσειακή παρουσίαση του οικοδομικού προγράμματος του Αυτοκράτορα Αδριανού. Μουσείο Ακρόπολης, Ισόγειο.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ Μουσειακή παρουσίαση του οικοδομικού προγράμματος του Αυτοκράτορα Αδριανού για την Αθήνα του 2 ου αιώνα μ.χ Μουσείο Ακρόπολης, Ισόγειο Ελεύθερη πρόσβαση Ώρες λειτουργίας του Μουσείου
Διαβάστε περισσότεραΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΜΑΝΗ. Ναός Άι Στράτηγου. παρά την Καστάνια
Copyright Θέματα Αρχαιολογίας ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ & ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ Αναστήλωση ΜΝΗΜΕΙΩΝ& Συντήρηση www.themata-archaiologias.gr Μνημείων www.themes-in-archaeology.gr ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΜΑΝΗ Ναός Άι Στράτηγου παρά την Καστάνια
Διαβάστε περισσότεραΓραμμές. 4.1 Γενικά. 4.2 Είδη και πάχη γραμμών
4 Γραμμές 4.1 Γενικά Στα σχέδια, προκειμένου να απεικονίσουμε με σαφή και κατανοητό τρόπο το σχεδιαστικό μας αντικείμενο, χρησιμοποιούμε ποικίλες γραμμές, που καθεμιά έχει διαφορετική σημασία και διαφορετικές
Διαβάστε περισσότεραΧριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία
Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Δ: Υστεροβυζαντινή Τέχνη (1204-1453) Αρχιτεκτονική-Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας - Θεολογικὴ
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα: «Παιδικό σχέδιο: σύγχρονες προσεγγίσεις»
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μάθημα: «Παιδικό σχέδιο: σύγχρονες προσεγγίσεις» Διδάσκουσα: Κούβου Ουρανία Φοιτήτρια: Παπαϊωάννου Αργυρώ
Διαβάστε περισσότεραΚαραβάτζιο, Η κλήση του Ματθαίου. Εκκλησία Αγίου Λουδοβίκου των Γάλλων, Ρώµη
Καραβάτζιο, Η κλήση του Ματθαίου Εκκλησία Αγίου Λουδοβίκου των Γάλλων, Ρώµη Διδακτικό υλικό Μάθηµα: Θρησκευτικά Πρότυπο Πειραµατικό Σχολείο Πανεπιστηµίου Αθηνών Τάξη: Β Γυµνασίου Καθηγητής: Γ. Παπαδάκης
Διαβάστε περισσότεραΑρκετές φορές θα έχεις τυφλώσει τους φίλους σου με τον ήλιο. Μπορείς να εξηγήσεις:
ΠΑΡ. 7.1: ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΣΤΌΧΟΙ: Θα πρέπει ο μαθητής: 1) Να διακρίνει το φαινόμενο της ανάκλασης και της διάθλασης στη διαχωριστική επιφάνεια ενός υγρού από τον αέρα και να συνδέσοει το φαινόμενο με
Διαβάστε περισσότεραΤο φως στη βυζαντινή ζωγραφική
23 Νοεμβρίου 2016 Το φως στη βυζαντινή ζωγραφική Πολιτισμός / Ζωγραφική & Εικαστικές Τέχνες Μαρία Ι.Καζαμία-Τσέρνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ «Καί ε πεν Θεός γενηθήτω
Διαβάστε περισσότεραΛάζαρος: Ο μοναδικός Άνθρωπος με δύο τάφους
20/04/2019 Λάζαρος: Ο μοναδικός Άνθρωπος με δύο τάφους / Ορθόδοξες Προβολές Ο Λάζαρος με τις αδελφές του ζούσαν στη Βηθανία ένα χωριό που βρισκόταν περίπου δεκαπέντε στάδια (τρία χιλιόμετρα) ανατολικά
Διαβάστε περισσότεραΘΕΜΑ: «ΜΙΚΡΗ ΔΙΩΡΟΦΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ»
ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙ ΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΕΤΑΡΤΗ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΟ ΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ: «ΜΙΚΡΗ ΔΙΩΡΟΦΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Πρόκειται
Διαβάστε περισσότεραΒασιλικοί Παίδες. Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ΙΖ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΙΓΩΝ.
Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ΙΖ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΙΓΩΝ Βασιλικοί Παίδες για Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα μαθη τές Δ -Στ Τάξης Δημοτικού Σχολείου και Γυμνασίου
Διαβάστε περισσότεραΤο ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται
Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ας διαβάσουμε τι θα μάθουμε στο σημερινό μάθημα: Σκοπός: Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να απαντήσουμε σε ένα «γιατί»: Γιατί χρειάστηκε
Διαβάστε περισσότεραΣυντήρηση - Αποκατάσταση Επίπλων και Ξύλινων κατασκευών Δραστηριότητες Εργαστηρίου Δρ. Τσίποτας Δημήτριος
Ημερίδα, 23-5-2013 Αποθήκες Καρδιτσομαγούλας Ένα σύγχρονο «Κέντρο Πολιτισμού και Εκπαίδευσης» γεννιέται Συντήρηση - Αποκατάσταση Επίπλων και Ξύλινων κατασκευών Δραστηριότητες Εργαστηρίου Δρ. Τσίποτας Δημήτριος
Διαβάστε περισσότεραThe Byzantine Monuments and Topography of the Pontos.
A. Bryer καί D. Winfield, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. Χάρτες καί σχέδια τοΰ R. Anderson, σκίτσα τής Jane Winfield, Washington, D.C.: Dumbarton Oaks Studies XX, 1985, τόμοι I καί
Διαβάστε περισσότεραΠαναγία του Άρακα Ελληνικά
1 Παναγία του Άρακα Ελληνικά 2 ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΑΡΑΚΑ Ο ναός της Παναγίας του Άρακα που φαίνεται να κτίστηκε γύρω στο 1191, πιθανότατα πήρε το όνομά του από το «αρακάς», όπως και πολλά άλλα φυτονυμικά επώνυμα
Διαβάστε περισσότερα