Αξιοποίηση του μοντέλου της Γνωστικής Μαθητείας στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής μέσω του STEM

Transcript

1 Αξιοποίηση του μοντέλου της Γνωστικής Μαθητείας στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής μέσω του STEM «Α. Ακριτίδου» 1, «Φ. Παρασκευά» 2, «Α. Αλεξίου» 2 1 Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, MSc in e-learning, akrisk@windowslive.com 2 Πανεπιστήμιο Πειραιώς, fparaske@unipi.gr & katialex@webmail.unipi.gr Περίληψη Η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας και ειδικότερα της τεχνολογίας που ενισχύει τη μάθηση (Technology Enhanced Learning environment - TELE) υπαγορεύει στους εκπαιδευτικούς την υιοθέτηση καινοτόμων μεθόδων και πρακτικών στην καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία. Με την έρευνα αυτή, επιχειρείται η ανάδειξη της διεπιστημονικής προσέγγισης Science Technology Engineering & Maths (STEM), υποστηριζόμενη από το μοντέλο της Γνωστικής Μαθητείας (ΓΜ) και της συνεργατικής μάθησης (jigsaw collaborative strategy) στο πλαίσιο προγραμμάτων επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών. Με την παρέμβαση αυτή οι εκπαιδευτικοί δημιούργησαν μαθήματα για τους μαθητές τους, ακολουθώντας το μοντέλο της ΓΜ, ως προς την εκπαίδευσή τους, και το STEM ως προς το αντικείμενο της μελέτης τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι καλές σχεδιαστικά πρακτικές βασισμένες στο STEM και το μοντέλο της ΓΜ σε ένα περιβάλλον τεχνολογικά υποστηριζόμενης μάθησης, πράγματι προσέφεραν μία αποτελεσματική μεθοδολογική προσέγγιση για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής. Λέξεις κλειδιά: STEM, γνωστική μαθητεία, jigsaw, επαγγελματική ανάπτυξη εκπαιδευτικών. 1. Εισαγωγή Η επιμόρφωση αποτελεί τα τελευταία χρόνια επαγγελματικό δικαίωμα και ευκαιρία για επαγγελματική εξέλιξη. Ωστόσο, κάποιες φορές, τα επιμορφωτικά προγράμματα δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εκπαιδευτικών σε συγκεκριμένες γνωστικές περιοχές, σε συγκεκριμένες μεθοδολογίες εκπαίδευσης, καθώς και σε θέματα τεχνολογικά υποστηριζόμενης μάθησης (Καρατράντου & Παναγιωτακόπουλος, 2013). Συνεπώς, προκύπτει η ανάγκη να εισαχθούν οι μεθοδολογίες εκείνες που θα υπαγορεύουν την ενίσχυση της μάθησης στους τομείς της τεχνολογικά υποστηριζόμενης μάθησης για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και του έργου τους στα σχολεία. Τα τεχνολογικά υποστηριζόμενα περιβάλλοντα δεν αποτελούν μόνο αντικείμενο προς μάθηση για το έργο των εκπαιδευτικών, αλλά προτείνεται να αξιοποιηθούν ως όχημαεργαλείο για την εξέλιξη και ενορχήστρωση λύσεων στην καθημερινή

2 εκπαιδευτική πρακτική (Kυνηγός, 2006). Αξιοποιώντας την παραπάνω προβληματική βασικός σκοπός αυτής της μελέτης αυτής ήταν η ενορχήστρωση μίας τέτοιας λύσης μέσω του σχεδιασμού και της υλοποίησης της διεπιστημονικής προσέγγισης STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics), υποστηριζόμενη από το μοντέλο της Γνωστικής Μαθητείας στο πλαίσιο ενός περιβάλλοντος τεχνολογικά υποστηριζόμενης μάθησης για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής. 2. Θεωρητική Προσέγγιση Το μοντέλο της Γνωστικής Μαθητείας προτείνεται ως μία κατάλληλη μεθοδολογία προκειμένου να εισάγει σε γνωστικές αλλά και σε κοινωνικές διαδικασίες τις οποίες χρησιμοποιούν οι ειδικοί ώστε να χειριστούν πολύπλοκα θέματα εκπαιδευτικής πρακτικής. Το μοντέλο της ΓΜ σήμερα φαίνεται να χρησιμοποιείται ευρέως σε ένα πλήθος αντικειμένων πολλών επιστημών. Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί, ότι στην ανάπτυξη ενός ρομποτικού πεδίου, μέθοδοι, όπως η επίδειξη μοντέλου (modeling), η καθοδήγηση (coaching), η κλιμακούμενη υποστήριξη (scaffolding), η έκφραση (articulation), ο αναστοχασμός (reflection) και η εξερεύνηση (exploration) μπορούν να συνεισφέρουν με εφαρμοσμένες στρατηγικές και δόμηση ανάλογων δραστηριοτήτων (Larkins et al.,2013). Στην παρούσα μελέτη επιλέχθηκε το μοντέλο της ΓΜ, με σκοπό να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν τα νέα διεπιστημονικά πεδία όπως αυτά μπορούν να σχεδιαστούν, να εφαρμοστούν, αλλά και αποτιμηθούν μέσω του STEM στην καθημερινή πρακτική. Επιπροσθέτως, προκειμένου να υποστηριχθεί κατάλληλα η συνεργασία επιλέχθηκε η ενσωμάτωση της ομαδοσυνεργατικής στρατηγικής Jigsaw με σκοπό τη διαμόρφωση συνεργατικού κλίματος μεταξύ των εκπαιδευομένων και την ανάπτυξη συνεργατικών δεξιοτήτων μάθησης. Η στρατηγική Jigsaw βοηθάει τα άτομα να συνεργάζονται και να επενεργούν ως μέλη ομάδας που εργάζονται μαζί για την επίτευξη ενός κοινού στόχου (Aronson & Patnoe, 1997). 3. Μεθοδολογία Έρευνας Η παρούσα έρευνα αποτέλεσε μία οιονεί πειραματική μελέτη, με στόχο τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση του «apt²stem» το οποίο ενορχηστρώθηκε αξιοποιώντας το μοντέλο της Γνωστικής Μαθητείας (ΓΜ) και τη συνεργατική στρατηγική Jigsaw για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής στο πλαίσιο της διεπιστημονικής προσέγγισης STEM.

3 Ως εκ τούτου διατυπώθηκε το ερευνητικό ερώτημα: Ο σχεδιασμός του "apt²stem" αξιοποιώντας τη διεπιστημονική προσέγγιση STEM και υποστηριζόμενος από το μοντέλο της ΓΜ στο πλαίσιο ενός περιβάλλοντος τεχνολογικά υποστηριζόμενης μάθησης προσφέρει μία αποτελεσματική προσέγγιση για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής; Στην πειραματική διαδικασία συμμετείχαν 16 εν ενεργεία σε δημόσια και ιδιωτικά νηπιαγωγεία της Ελλάδας, εκπαιδευτικοί (14 γυναίκες και 2 άνδρες) της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Κατά την πειραματική διαδικασία υλοποιήθηκε το "apt²stem" μέσω ενός τεχνολογικά υποστηριζόμενου περιβάλλοντος μάθησης, του Google sites. Η διαδικασία εφαρμόστηκε σε διάρκεια πέντε εβδομάδων από δύο φορές την εβδομάδα, Ειδικότερα, αξιοποιήθηκε το μοντέλο της ΓΜ, το οποίο λειτούργησε ως μεθοδολογία και δομήθηκε ένα σενάριο-όχημα για να διδαχθεί η διεπιστημονική προσέγγιση STEM, με έμφαση στον "Κύκλο του Νερού". Ετσι, δομήθηκαν τέσσερις ενότητες, οι οποίες χωρίζονταν σε τρεις φάσεις. Κάθε φάση ταυτίζονταν με τις μεθόδους της ΓΜ και αποτελούνταν από δραστηριότητες που βασίζονταν στη διεπιστημονική προσέγγιση STEM, δίνοντας τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς για διαφορετικές συνεργατικές δραστηριότητες. Για τις ανάγκες της παρέμβασης αυτής οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στη μελέτη εκλήθησαν να σχεδιάσουν διεπιστημονικό υλικό βασισμένο στη STEM, ως κάτι περισσότερο από επιμέρους επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική ή μαθηματικά. Αξιοποιώντας την προσέγγιση STEM οι εκπαιδευτικοί συνέδεσαν τον πραγματικό κόσμο και τη μάθηση μέσα από τον προβληματισμό και την έρευνα προτείνοντας αυθεντικές δραστηριότητες κατάλληλες για την καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική τους (Hom, 2014). Αναλυτικότερα, το "apt²stem" δομήθηκε σε τρεις φάσεις: δασκαλοκεντρική, ενδιάμεση, μαθητοκεντρική φάση (Σχήμα 1) : Σχήμα 1: Φάσεις σχεδιασμού και δραστηριότητες του "apt²stem"

4 Φάση I (Δασκαλοκεντρική φάση): Σε αυτή τη φάση ο εκπαιδευτής παρουσιάζει μέσω επίδειξης τις δεξιότητες μάθησης που θα πρέπει να αναπτυχθούν. Σε αυτή τη φάση ο εκπαιδευτής κατέχει τον κεντρικό ρόλο. Πιο συγκεκριμένα, οι δραστηριότητες Α1.1 (Παρουσίαση του STEM μέσα από βίντεο), Α1.2 (Καταιγισμός ιδεών μέσα από ερωτήσεις πάνω στο STEM σε φόρμα συμπλήρωσης) και Α1.3 (Ειδικός με μορφή avatar και ερωτήσεις πάνω στο STEM μέσα από βίντεο-animation και φόρμα αξιολόγησης του βίντεο), αναφέρονται στο STEM και προβάλλονται μέσα από την επίδειξη (modeling) από τον εκπαιδευτή. Φάση II (Ενδιάμεση φάση): Με μειωμένη καθοδήγηση και βοήθεια οι εκπαιδευόμενοι επαναλαμβάνουν τη δεξιότητα που παρουσιάζεται από τον εκπαιδευτή, βήμα προς βήμα, μεμονωμένα ή σε ομάδες. Στην παρούσα φάση το μοντέλο της ΓΜ συνδυάζεται με τη συνεργατική στρατηγική jigsaw. Ειδικότερα, οι εκπαιδευόμενοι δημιουργούν ομάδες, των τεσσάρων ατόμων (Jigsaw-step 1) και εξειδικεύονται σε διαφορετικές πτυχές του υλικού μέσα από τη συζήτηση (Jigsaw-step 2). Πιο συγκεκριμένα, η δραστηριότητα Α2.1 (Θέμα: "Το Νερό"), αναφέρεται στο STEM και προβάλλεται μέσα από την καθοδήγηση (coaching). Το θέμα: "Νερό" αποτελείται από τέσσερις θεματικές ενότητες: "Ο κύκλος του νερού" (Φυσικές Επιστήμες), "Τεχνολογία και νερό" (Τεχνολογία), "Η κατασκευή φράγματος" (Μηχανική), "Η μεταβολή του νερού" (Μαθηματικά) με τη διαμόρφωση ομάδων (Jigsaw-step 1) και την ειδίκευση σε: Υπεύθυνος Επιστήμης, Υπέυθυνος Τεχνολογίας, Υπεύθυνος Μηχανικής, Υπεύθυνος Μαθηματικών (Jigsaw-step 2). Οι ομάδες ακολουθούν την προτεινόμενη στρατηγική Jigsaw. Η δραστηριότητα Α2.2 περιλαμβάνει: (Συζήτηση μέσα από το chat). Οι δραστηριότητες Α2.1 και Α2.2 προβάλλονται μέσα από την καθοδήγηση (coaching) του εκπαιδευτή, στη 2η φάση (Intermediate) του μαθησιακού μοντέλου της ΓΜ. Οι δραστηριότητες Α2.3 (μελέτη και καταγραφή πληροφοριών και υλικού πάνω στο STEM, και ειδικότερα στο θέμα μελέτης "Το Νερό" από την ομάδα των ειδικών), (Jigsaw-step 3), Α2.4 (μελέτη παραδειγμάτων πάνω στο STEM και τη συζήτηση και τον καταιγισμό ιδεών ανάμεσα στις ομάδες ειδικών για το πως θα παρουσιάσουν την εξειδικευμένη γνώση στις αρχικές τους ομάδες) (Jigsaw-step 4) και Α2.5 (συζήτηση ανάμεσα στους ειδικούς και την υπόλοιπη ομάδα διαδικτυακά), (Jigsaw-step 5), αναφέρονται στο STEM και προβάλλονται μέσα από τη στήριξη (scaffolding) και την εξερεύνηση (exploring) στην 2 η φάση (Intermediate) του μαθησιακού μοντέλου της ΓΜ. Φάση III (Μαθητοκεντρική φάση): Οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν σε αυτοαξιολόγηση του τρόπου δράσης και των αποτελεσμάτων και σε αυτή τη φάση κατέχουν κεντρικό ρόλο. Οι δραστηριότητες Α3.1 (Υλοποίηση σεναρίου πάνω στη μεθοδολογία STEM και συμπλήρωση εντύπου με το σενάριο πάνω στη

5 μεθοδολογία STEM) και Α3.2 (Αξιολόγηση της εργασίας που έχει πραγματοποιηθεί-ρουμπρίκες), αναφέρονται στην εφαρμογή της διεπιστημονικής προσέγγισης STEM και σε συζητήσεις ανάμεσα στα μέλη των ομάδων, αλλά και ανάμεσα στον εκπαιδευτή για το STEM, τις εντυπώσεις τους καθώς και τις γνώσεις που αποκόμισαν. Όλα αυτά προβάλλονται μέσα από τη διατύπωση (articulation), και τον αναστοχασμό (reflection) στην 3η φάση (Student Oriented) του μαθησιακού μοντέλου της ΓΜ. Για τις μετρήσεις αξιοποιήθηκε η ρουμπρίκα αξιολόγησης (R1-STEM-CA) προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο ο σχεδιασμός του "apt²stem" προσφέρει μία αποτελεσματική προσέγγιση καθώς και το ειδικό ερωτηματολόγιο: Η διεπιστημονική προσέγγιση STEM και το ηλεκτρονικό περιβάλλον "apt²stem". Οι δείκτες που εξετάστηκαν αφορούσαν σε επιμέρους δείκτες της μεθοδολογίας ΓΜ όπως επίδειξη (Modeling) με επιμέρους δείκτες: 1.1 Παρακολούθηση θέματος 1.2 Κατανόηση θέματος μέσα από ερωτήσεις του εκπαιδευτικού 1.3 Κατανόηση μεθοδολογίας STEM μέσα από ειδικό. (Coaching): 2. Οργάνωση της στρατηγικής Jigsaw με φθίνουσα καθοδήγηση. (Scaffolding): 3. Μελέτη και καταγραφή πληροφοριών και υλικού από την ομάδα των ειδικών (Exploration): 4. Πληροφορίες και μελέτη παραδειγμάτων με την υποστήριξη της ομάδας. (Articulation): 5.1 Υλοποίηση σεναρίου από την ομάδα. 5.2 Συμπλήρωση εντύπου με το σενάριο. (Reflection): 6. Αξιολόγηση της εργασίας. 4. Αποτελέσματα Για τη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής. Για την αξιολόγηση της εσωτερικής συνέπειας της ρουμπρίκας R1-STEM-CA, χρησιμοποιήθηκε ο συντελεστής Cronbach alpha (0,947), επιβεβαιώνοντας την αξιοπιστία και την εσωτερική συνέπεια (Tavakol & Dennick, 2011). Για να απαντηθεί το ερευνητικό ερώτημα ως προς την αποτελεσματικότητα της διεπιστημονικής προσέγγισης STEM, πραγματοποιήθηκε μία ανάλυση συνδυαστικών μεταβλητών (Πίνακας 1). Από αυτό τον έλεγχο προκύπτει ότι οι μεταβλητές Επίδειξη του θέματος (Modeling 1), Παρακολούθηση θέματος, και Πληροφορίες και μελέτη παραδειγμάτων με τη στήριξη της ομάδας (Exploration) είναι ανεξάρτητες, δηλαδή η Επίδειξη του θέματος (Modeling 1), δεν επηρεάζει την Πληροφορίες και μελέτη παραδειγμάτων με τη στήριξη της ομάδας (Exploration) (Πίνακας 1). Αντίθετα, προκειμένου να ελεγχθεί η ύπαρξη συσχέτισης ανάμεσα στην Επίδειξη του θέματος (Modeling 3), Κατανόηση μεθοδολογίας STEM μέσα από ειδικό και την Πληροφορίες και μελέτη παραδειγμάτων με τη στήριξη της

6 ομάδας (Exploration), αρχικά χρησιμοποιήθηκε το Fisher s exact test, προκειμένου να ελεγχθεί η ανεξαρτησία τους. Το τεστ βρέθηκε σημαντικό (Fisher s exact test (N=16)=14,251, p=0,001), που σημαίνει ότι οι μεταβλητές δεν είναι ανεξάρτητες. Αυτό σημαίνει ότι η επίδειξη του θέματος (Modeling 3), Κατανόηση μεθοδολογίας STEM μέσα από ειδικό, επηρεάζει την Πληροφορίες και μελέτη παραδειγμάτων με τη στήριξη της ομάδας (Exploration). Η ισχύς και το είδος αυτής της επίδρασης διερευνάται με τη χρήση του Kendall s tau-b test. Από την ανάλυση προέκυψε ότι ανάμεσα στις μεταβλητές υπάρχει σημαντική ισχυρή θετική συσχέτιση (Kendall s tau-b=0,826, p=0,001). Πίνακας 1: Αποτελέσματα συνδυαστικών μεταβλητών Πιο συγκεκριμένα, όσο περισσότερο κατάφεραν να κατανοήσουν το πρόγραμμα STEM μέσω ειδικού, τόσο περισσότερο μελέτησαν τα έτοιμα παραδείγματα πάνω στη διεπιστημονική προσέγγιση STEM. Επίσης, διεξήχθη μια ανάλυση που προκύπτει από τους συνδυασμούς των μεταβλητών μεταξύ της ρουμπρίκας "R1-STEM-CA" και των ερωτήσεων του ειδικού ερωτηματολογίου που εξέταζε το STEM και το ηλεκτρονικό περιβάλλον "apt²stem".(πίνακας. 2):

7 Πίνακας. 2: Αποτελέσματα από συνδυασμούς μεταβλητών Fisher s Exact Test Kendall s tau- Articulation 1 Articulation 2 Γνώση μεθοδολογίας STEM 2,602 + (16), p= 0,250 6,885 + (16), p= 0,062 Δυσκολία μεθοδολογίας 1,267 + (16) p= 1,000 4,916 + (16) p= 0,665 Άποψη για το ηλεκτρονικό περιβάλλον 4,105 + (16) p= 0,426 6,318 + (16) p= 0,629 Δυσκολία εφαρμογής 3,829 + (16) p= 0,477 6,967 + (16) p= 0,408 Ευκολία στη δομή μαθημάτων 4,295 + (16) p= 0,389 8,337 + (16) p= 0,218 Κατανόηση δομής του κάθε Μαθήματος 0,756 + (16) p=0,825 2,266 + (16) p= 0,677 Note: + Fisher s Exact Test. ++ Kendall s tau-b. * τεστ σημαντικό σε α=0,05 Προκειμένου να ελεγχθεί η ανεξαρτησία ανάμεσα στη γνώση μεθοδολογίας STEM και την υλοποίηση σεναρίου (Articulation 1), χρησιμοποιήθηκε το Fisher s exact test (Fisher s exact test (N=16)=2,602, p=0,250). Από τον έλεγχο προέκυψε ότι οι μεταβλητές γνώση μεθοδολογίας STEM και υλοποίηση σεναρίου (Articulation 1), είναι ανεξάρτητες, δηλαδή η γνώση μεθοδολογίας STEM δεν επηρεάζει την υλοποίηση σεναρίου (Articulation 1). Το ίδιο ανεξάρτητες είναι και οι υπόλοιπες μεταβλητές μεταξύ τους (Πίνακας 2). Στη συγκεκριμένη έρευνα πραγματοποιήθηκαν συσχετίσεις με ορισμένες δεξιότητες μάθησης πάνω στη διεπιστημονική προσέγγιση STEM. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως οι περισσότεροι εκπαιδευόμενοι που εκπαιδεύτηκαν σύμφωνα με τη μεθοδολογία "apt²stem", ανέπτυξαν περισσότερο: την επίδειξη του θέματος (Modeling), την εφαρμογή στρατηγικής (jigsaw) με φθίνουσα καθοδήγηση (Coaching), την οργάνωση και καταγραφή πληροφοριών μέσα από ομάδες ειδικών (Scaffolding), τη μελέτη και καταγραφή παραδειγμάτων με τη στήριξη της ομάδας (Exploration), την υλοποίηση έργου ομάδας (Articulation) και την αξιολόγηση έργου (Reflection). Οπότε, συμπεραίνουμε ότι ο σχεδιασμός της διεπιστημονικής προσέγγισης STEM υποστηριζόμενη από το μοντέλο της Γνωστικής Μαθητείας στο πλαίσιο ενός περιβάλλοντος τεχνολογικά υποστηριζόμενης μάθησης μπορεί να προσφέρει μία αποτελεσματική προσέγγιση για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής 5. Συμπεράσματα Στη συγκεκριμένη έρευνα επιχειρήθηκε ο έλεγχος της συνολικής επίδρασης που είχαν οι μεταβλητές φάνηκε ότι ο σχεδιασμός της διεπιστημονικής

8 προσέγγισης STEM υποστηριζόμενη από το μοντέλο της Γνωστικής Μαθητείας στο πλαίσιο ενός περιβάλλοντος τεχνολογικά υποστηριζόμενης μάθησης, πράγματι προσέφερε μία αποτελεσματική προσέγγιση για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής, αφού οι μεταβλητές που αφορούσαν στον εκπαιδευτή φαίνεται να επηρεάζουν θετικά προς τον τελικό στόχο που ήταν η δημιουργία του σεναρίου και η συμπλήρωση του εγγράφου με το σενάριο αλλά και η αξιολόγηση της διεπιστημονικής προσέγγισης STEM. Οι εκπαιδευόμενοι μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν μία ολοκληρωμένη ανάπτυξη, υλοποίηση και αξιολόγηση ενός σεναρίου. Με τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στο πρόγραμμα μέσα από ένα ηλεκτρονικό περιβάλλον, επιτεύχθηκε η καλύτερη συνεργασία ανάμεσά τους. Το "apt²stem", δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε εκπαιδευτικά σενάρια στηριζόμενα στο μοντέλο της Γνωστικής Μαθητείας. Στην ίδια πρακτική θα μπορούσαν να εφαρμοστούν εκπαιδευτικά σενάρια που στηρίζονται σε διάφορα μοντέλα μάθησης, αξιοποιώντας έτσι περαιτέρω επιστημονικά δεδομένα στο διεπιστημονικό αυτό πεδίο. Βιβλιογραφία Aroson, E., & Patnoe, S. (1997). The jigsaw classroom: Bilding cooperation in the classroom, New York, Addison Welsey Longman, Inc, Available also: Hom, E. (2014). What is STEM Education, LiveScience Contributor, Available aso: education.html Καρατράντου, Α. & Παναγιωτακόπουλος, Χ. (2013). Αλληλεπιδράσεις των ΤΠΕ, της εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας και των Θεωριών Οικοδόμησης της Γνώσης, Πειραιάς, Διαθέσιμο: Κυνηγός, Χ. (2006). Σενάρια: Σχέδια μαθησιακών δραστηριοτήτων με ψηφιακές τεχνολογίες. Στο Μάθημα της Διερεύνησης. Παιδαγωγική αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών για τη διδακτική των μαθηματικών. Από την έρευνα στη σχολική τάξη. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα Larkins, Β. et al. (2013). Application of the Cognitive Apprenticeship Framework to a Middle School Robotics Camp, Coastal Carolina University Available also: Tavakol, M., Dennick, Reg. (2011). International Journal of Medical Education, Making sense of Cronbach s Alpha,