λάμψη σιγ<j ύριάς: ναί, ήσουνα έχει Ύπηρχες. Ήταν σα

Transcript

1 Aiιτη τη νύχτα fνo ιωoα την παρουσια σου: μια σταγόνα ζωης, που ξέφυγε από την ιlνυπαρξια. Κειτόμουνα στό κρε6άτι, με 6ρθάνοιχτα τα μ άτια, μέσα στό σκοτάδι. ΚαΙ, ξαφνικά, την πυκνη σκοτεινιά μου την ξέσχισε μια λάμψη σιγ<j ύριάς: ναί, ήσουνα έχει Ύπηρχες. Ήταν σα να δεχόμουνα κατάστηθα μια ντουφεκιά. Ή καρδιά μου σταμάτησε. ΚαΙ όταν ξαναδρηκε τόν παλμό της, fναν υπόκωφο παλμό, ή καταπληξή μου έγινε χισνσστι6άδα, για να μ ε παρασ ύρη σε μιαν άδυσσο άδε6αιότητας κα! τρόμου. ΚαΙ τώρα με τυλιγει ό φό60ς, λούζοντάς μου τό πρόσωπο, τα μαλλιά, τό μυαλό. "Ενας φό60ς που μ έσα του σ6ηνω. Προοπάθησε να καταλά6ης: δfν ειναι ό φό- 60ς μου απέναντι στόν κόσμσ. ΟΙ τρίτοι μσύ ειναι άδιάφορσι. Δfν ειναι ό φό60ς μου για τόν θεό. Δεν πιστεύω στόν θεό. Δεν ειναι ό φό60ς μου μή;tως πονέσω. Ό πόνσς δεν με τρομάζει. ΕΙναι ό φό60ς ό δικός σου χαι της μοιρας, που σε δρπαξε από τό μηδέν, για να σε φυτέψη στα σπλάχνα μου. Δέν 1ιμουνα ποτε ~τoιμη να σε υποδεχτώ, δσο κι αν περιμενα με λαχτάρα τόν έρχομό σου. Με 6ασάνιζε πάντοτε τό τρομαχτικό έρώτημα: μήπως δεν ήθελες να γεννηθης; Μήπως, μια μέρα, θα μού πετούσες κατάμουτρα, ουρλιάζοντα ς, τό άδάσταχτο παράπονο: «ΚαΙ ποιός σού ζήτησε να με φ'ρης στόν κόσμο; ΓιατΙ τό έκανες; ΓιστΙ ;. Ή ζωη ειναι μεγάλο 6άσανο, μωρό μου. ΕΙναι fνας πόλεμος καθημερινός, άσταμάτητος. ΚαΙ οι στιγμες τη ς χαράς ειναι σύντομες παρενθέσεις, που πλη -

2 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ ΣΙ ΕΝΑ ΠΑΙ Δ Ι ρώνον τα ι μ ε τίμημα σκληρό, πώς μπσρώ να σιγσυρευτώ άτι δεν θα ήταν καλύτερα να σε εξαφανίσω, πώς μπσρώ να μαντέψω frv εσυ δεν θα i'ιθελες να επιστρέψης στον κύκλο τή ς σιωπής; Δεν tχεις τη δύναμη να μού μιλήσης Ή σταγονίτσα τή ς ζωής σου ειναι μονάχα λίγα κύτταρα, που μ όλις τώρα σχηματίζονται. Ίσως και να μην ειναι κ<'.ιν ζωή, άλλα μια ύποψία ζωής. ΚαΙ δμως, θα θυσίαζα τόσα πολλά γιά <να μήνυμά σου, γ ι ά <να σ ημ άδι που θα μ ού φανέρωνε τη 60ύλησή σου. Ή μάν α μου Ισχυρίζεται ότι εγω τής έδωσα τό μήνυμα κι δτι γι ' αύτό 6ρίσκομαι οήμερα σε τούτη τη γή.. Ή μητ έρα μου, 6λέπεις, δεν με i'ιθελε. Με σπείρανε άπό λάθος, σε μιά στιγμη άφηρημάδας ή άπρασεξίας. ΚαΙ ~στερα, γιά να με άποφύγη, έρρ ιχνε κάθε 6ράδυ κάποιο φάρμακο οτό νερό της. ΚαΙ τ ό έπ ιν ε. Κ λαίγοντας! " Ως τ η στιγμη που σάλεψα μέσα στην κο ιλιά τη ς καί, δί νοντάς της μια κλωτ σιά, τή ς ειπα να μη μ ε άφανίση. 'Ετοι μα ζόταν να φέρη τό ποτήρι στα χείλια της. Τό άπομ άκρννε κι έχυσε στό πάτωμα τό περιεχόμενό του. Λ ί - J' γους μήνε ς άργότερα, νικήτρια πιά, δεχόμοννα τό πρώτο χάδ ι τού ~λιoυ. Για καλό ή γ ι α κακό; Δεν ξέρω. Οταν ει μ α ι εύτυχισ μένη, νομίζω ότι όλα έγιναν γ ια καλό κι όταν πικρα ίνω μαι, φαντάζομαι π ως ήταν για κακ ό μου. Ομως, άκό μα και στη δυστυχία μ ου, κάτι μού ψιθυρί ζει πώς ειναι καλirτερα που γεννήθηκα, γιατ! δεν ύπάρχει τίποτα χειρότερα άπό την <'.ινυπαρξία. Στό ξαναλέω: δεν φο6άμαι τον πόνο. Γεννιέται και μεγαλώνει μαζί μας, και τον συνηθίζουμε, όπως σννηθ ίζου με να έχου μ ε δυό χέρια κ αι δυό πόδια. Στό δάθος, δεν με τραμάζει ούτ ε και ό θόνατος : πεθαίνου με έπειδη ζήσαμ ε, έπε ιδη καταργήσαμε την <'.ινυπαρξία. 'Εγω φο6άμαι τό μηδέν... τό τίποτα, την όμολογία δτι δεν ύπήρξα ποτέ, <'.ινεξάρτητα frv γεννήθηκα άπό σύμπτωση, άπό λάθος, άπό άπρασεξία. Πολλες γνναίκες σήμερα <'.ιναρωτιοwται: γιατί να δημιουργήσω <να πλάσμα ; Για να πεινάση, νά διψάση, να 10 ταπ ε ινωθή και να προδοθή; Για να ξεψυχ ήση στον π ό λεμο ή άπό κάποια άρρώστια; Καί, ταμπου ρωμένες πίσω άπό αύτ α τα άτράνταχτα επιχειρήματά τ ους, παραμερί ζονν την!λπίδα. Ξεχν<'.ινε ότι τ ό δημιούργημά τους μπορεί και να μην πεινάση, μπορεί και να μην κρυώση ' ότι!σως θ α γ ευτη τtjν ειλικρίνεια και τη φιλία και ότ ι μπορεί να ζήση τόσο, ώστε να δαμάση τις άρρώστιες και τους πολέμους. Ίσως σι γνναίκες αύτες να tχoνν δικιο. Άλλα πώς γίνεται να προτιμάη κανεlς τ ό τίποτα άπό τόν πόνο; Άκόμα και όταν κλαίω γ ια τις άποτυχίες μου, για τις άπογοητεύσεις μ ου, γ ια τα 6άσανά μου, ύποστηρίζω ότι ή όδύνη ειναι πρατιμότερη άπό τ ό τ ίποτα. ΚαΙ frv επεκτείνω αύτή μου τη σκέψη στη ζωή, στό δίλημμα frv πρέπει κανεις να γεννιέ ται ή όχι, τ ελ ικ α 6ραντοφωνά ζω δτι εινα ι καλύτερα να δής τό φώς τού fιλιoυ, πα-. ρο. να μην άποκτήσης ποτε τούτη την εμπειρία. ΕΙναι ό μω ς θεμιτό να σού έπι6άλω αυτό μ ου τό έπ ιχείρη μα ; Δεν μο ιάζει σα να i'ιθελα να σε φέρω στόν κόσμο για να Ικανοποιήσω τις δ ικ ές μ ου έπ ιθ υμίες; Κι ό μως, δεν ένδιαφέρομαι να γεννηθής γ ια να μού κ άνης χάρη. Άφού, σ τό κάτω - κάτω, δεν έχω την <'.ινάγκη σου. Μα εσυ ούτε μ ε κλώtσησες, ούτε μ ού άποκρίθηκες. Π ώς 6λλωστε θα τό μποραύσες ; Άν ζητούσα άπό τ<'.ιν γ ιατρό την έπικύρωση τής ύπαρξής σου!σως να με περι γελούσε. Άλλα εγω άποφάοισα γ ια σένα : θα γ εννηθή ς! ΚαΙ την άπόφασή μου αυτη την πήρα, δταν ειδα τη φωτογραφία σου. Στήν πραγματικότητα δεν ήταν 6έ6αια ή δική σου φωτογραφία: άγάπησα <να έμ6ρυο τρι ών μηνών, που τ ό έδειξαν σε κάποια εφημερίδα, στην εικονογράφηση κάποιου δρθραυ για την άπαρχη τής ζωής. ΚαΙ καθως σε κοίταζα, ό φό60ς μου διαλύθηκε : τό!διο 6ιαστικα όπως μ ε ειχε κυριέψει. Έμοιαζες με αινιγματικό 11

3 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑ ι\ ΛΑ ΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ Σ ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ λουλούδι, με διάφανη όρχιδέα. Έπάνω, διακρινόταν κάτι σάν κεφάλι, με δύο έξογκώματα που θα γ ίνουν έγκέφαλος. Πιό κάτω κάτι σάν κοιλότητα: τό αύριανό σου στόμα. ΣτΙς τρείς 6δομάδες τής ζωής σου, εισαι σχεδόν άόρατο, λέει ή λεζάντα τής φωτογραφία ς. Δυό χιλιοσtόμετρα καί μισό. Κι όμως άρχισαν να σμιλεύωνται τα μάτια σου ' μα και ή σπονδυλική σου στήλη, τ6 νευρικό σου σύστημα, τ6 στομάχι, τ6 συκώτι, τα εντερά σου, τα πλεμόνια. Ή καρδιά σου ΕΙναι πια "οψη, και μάλιστα ΠΕλώρια : έννια φορες σε άναλογία πιό μεγάλη άπό τη δική μου. Άντλεί τ6 αιμα κ.::ιι χτυπάει κανονικα στη δέ κατη όγδση μ έ ρα τής ζωής σου : πώς μπ ορώ να σε άφανίσω ; Κι άν ξεκίνησες τυχαία fι άπό λάθος,,ί μ ' αύτό ; Ό κ όψος όπου ζούμ ε δεν άρχισε τυχαία κ αι ίσως άπό λά θος; Καταπώς λενε μερικοί, στην άρχη ~ταν μονάχα μιά άπέραντη γαληνη, μιά άσάλευτη σιωπ'γ ύστερα, έφτασε μιά ojtiea, ενα τράνταγμα, κι αύτό που δεν υπήρχ ε υπήρξε. 'Ακολούθησαν κι άλλα πολλα τραντάγματα, ό λο και πιό άπρό6λeitτα, όλο και πιό παράλογα, όλο και πιό άνlδεα για τις συνέπειες. Καί, άνάμεσα σ ' αύτ ε ς τι ς συ νέπειες, ~ταν να διαμορφωθή ενα κύτταρα τσι, εντελώς τυχαία, ίσως και άπό λάθος. Κι εύθυ ς πολλαπλαοιάστηκε : έκατομμύρ ια, δισεκατομμύρια κύτταρα, ώσπου νά γεννούν τα δεντρα και τά ψάρια και οι άνθρωποι. Πιστεύει ς ότι κάποιος χρειάστηκε νά πάρη μιάν άπόφαση πριν άπό την έκρηξη, πριν άπό τό κύτταρα; θαρρείς πως άναρωτήθηκε άν όλα αύτα θ ' άρέσουν fι όχι στό κύτταρο; Λες ν ' άνησ{ιχησε για την πείνα τσυ, γιά το κρύο, για τη δυστυχία του ; Τό άποκλείω. 'Ακόμα κι άν υπήρχε κάπσιος, ας πσύμε ενας θεος που θα μπσραύσε να θεωρηθή ή άρχη τής άρχής, πέρα άπό τον χράνσ και πέρα άπό τον χώρα, δεν νοιάστηκε φαβάμαι για τό καλό κα! τ6 κακό. 'Όλα tγ ιναν γιατί μπορούσαν, γιατί έπρεπε να γίνουν, σύμφωνα με μια δία, που ~ταν ή μσναδικη θεμιτη δ ί α. Αύτό συμδαίνει και μ ' εσενα. θα πάρω την 12 εύθίνη τής ζωής σσυ. Δίχως έγωισ μό, παιδάκι, πίστεψέ με: να σε γεννήσω δεν μσύ κάνει κέφι. Δεν τό άντέχω να κυκλοφορώ στους δρόμσυς με φουσκω μένη την κσιλιά, να σε θηλάζω, να σ ε πλένω, να σε μάθω να μιλάς. ΕΙμαι γυναίκα έργαζόμενη, μ ' ενα οωρό άλλες ύπσχρεώσεις και ενδιαφέραντα : στό ξαναλέω, δεν σε έχω άνάγκη. Μα θα σε δημιoυργήσ~, εl.τε σού άρέσει fι όχι. θα σσύ έπι6άλω αύτη τη δία, που μού έπέδαλαν κι έμένα, και στους γονε ί ς μου, και στου ς παππούδες μου, και στους παππούδες τών παππούδων μου : ω ς το πρώτσ άνθρώπινσ πλάομα πσυ γεννήθηκε άπο άνθρώπινο πλάσμα, ειτε τσύ άρεσε ειτε όχι. Αν ειχ ε το δικαίωμα να διαλέξη, Ισως και νά φο6όταν, και ν ' άπαντσύσε : όχι, δεν τη θέλω τη ζωή. ΚανεΙ ς δμως δεν το ρώτησε ' κι έτσι γεννήθηκε, έζησε και πέθανε, άφού πρώτα έφερε στάν χόσμσ κάπσιο άλλο άνθρώπινσ πλάσμα, πσυ και πάλι δεν τό ρώτησ ε κανενας- τό Ιδισ έκαν ε και τ ούτο, κι αύτ6 συνεχ(στηκε έκατομμύριο χρόνια, ώ ς τη δική μας γέννηση, χαι κάθε φορά ήταν υπεύθυνη μια δία, που δίχως αύτην κι εμείς δεν θα υπήρχαμε. Κουράγιο, παιδάκι. Νομίζεις πως ό σπόρας ενό ς δεντραυ δεν χρειάζεται κουράγιο, όταν τρυπάη τη γή και φtjτρώνη ; ενα φύσημα τού άγέρα ειναι άρκετό για νά ξεριζώση τό φύτρο τ ου κι l'να ποντικάκι για να τόν πατήση. Κι όμως φυτρώνει, και' κρ ατάει γερά, και μεγαλώνε ι, και σπέρνει κι όλλους σπόρους. ΚαΙ γ(νεται δάσος. ~ Αν κάποτε μού φωνάξης:. rlati με γέννησες; [ιατί;., θα σού άποκριθώ :. Έπραξα ό,τι έχαναν και χάνουνε τ ά δεντρα, τόσα εκατομμύρια χρόνια πριν άπο μενα, και νόμιζα πως έπραξα σωστά». ΤΟ σημαντικό εινα ι να μην αλλάξω γνώμη, σαν θυμηθώ δτι οι άνθρω"οι δεν ειναι δεντρα κι ότι ό πάνος τού άνθρώπου ειναι χίλιες φαρες μ εγαλύτερας άπο τόν πόνο τού δεντρσυ, γ ι ατι ειναι συνειδητός ' ότι κανενας άπό έμας δεν έπιθυμεί νά γίνη δάσος, ότι όλο ι οι σπόρο ι δεν 13

4 ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛλΤΣΙ γ(νονται δέντρα: τεράστιο ποσοστό άπό αύτους πάει χαμένο. Μιά τέτοια μεταστροφη δεν ειναι άπιθανη, παι δάκι: ή λογική μας ειναι γεμάτη 6ντιθέσεις. Μόλις 6ε 6αιωθαυμε γιά lνα πράγμα, 6λέπουμε άμέσως τό άντ( θετό του, καταλα6α(νουμε τό άντ(θετό του. ΚαΙ!σως νά καταλά6συμε ότι και τό 6ντΙθετο ειναι έπισης σωστό. Ό σημερινός συλλογισμός μου μπορεί ν' 6λλάξη... ετσι, άπό τη μια στιγμη στηv 6λλη. ΚαΙ πραγματικά, ναι, αυτό παθαίνω: νοιώθω κιόλας μπεράεμένη, άπροσανα τόλιοτη. Ίσως γιατι δεν μπορώ ν ' άνο(ξω τ/ιν καράιά μου σε κανέναν 6λλο, έκτός άπό σένα. ΕΙμαι μια γυναίκα που διάλεξε νά ζήση μόνη της. Ό πατέρας σου δεν 6ρΙ σκεται κοντά μου. ΚαΙ δεν παραπονιέμαι < ~στω κι ιrν, καμιά φορά, τό 6λέμμα μου στυλώνεται στ/ιν πόρτα όπά όπου έφυγε, με 6ήμα σταθερό, δ(χως νά κάνω τ(ποτα γιά νά τον σταματήσω, σά νά ειχαν πιά ειπωθή όλα άνάμεοά μας..r Σε πήγα στον γιατρό. 'Οχι τόσο γιά μιlrν έπι6ε6α(ωση, όσο γιά κάποια συμ6συλή. Ή άπάντπσή του ~ταν lνα κούνημα του κεφαλιου και λίγες λέξεις: f!μουν Irνυπό, μονη, δlν μπορουσε άκόμα νά ειναι σίγουρος, έπρεπε νά τον έπισκεφτώ και πάλι σε μερικε ς μέρες, έτοιμη νά παραδεχθώ πώς fισoυνα καρπός τής φαντασίας μου. Άν ξαναγυρίσω ποτε θά ειναι γιά νά του πετάξω στό πρόσωπο τηv 6γνοιά του, γιά νά του πώ ότι όλη ή έπι, στήμη του δεν άξ(ζει τίποτα μπροστά στή δια(οθησή μ ου! Πώς θά μπορουσε 6λλωστε lνας 6ντρας νά >\ατα, λά6η, μιά γυναίκα που έπιμένει, πρόωρα, ότι περιμένει παιδί; Ό Irντρας δεν μπορεί νά κυοφορήση. ΕΙναι πλε, ονέκτημα ή φραγμός; Χθες άκόμα πίστευα πώς ειναι πλεονέκτημα, εύνοια τής φύσης. Σήμερα μσυ φαίνεται φραγμός, φτώχεια. Σου δίνει περηφάνεια τό συναίσθημα 14 ότι κλείνεις μέσα στό κορμ( σου μιά ζωή, δτι γνωρίζεις πώ ς δεν εισαι πιά lνας όνθρωπος μά δυό. 'Υπάρχουν στιγμες που νοιώθεις νά σε κυριεύη ή χαρά του θριάμ 6συ, που μπροστά του δλα τά 6λλα χάνονται: και ό σω ματικός πόνος που θά πρέπει νά άντιμετωπισης, και ή έλευθερ(α που θά ύποχρεωθής νά έγκαταλε(ψης. θά ειοοι άγόρι fι κορ(τοι; θά fιθελα νά fισoυν κορ(τοι. Γιά νά νοιώσης κάποια μέρα αirτό που αισθάνομαι και έγώ. Δεν συμφωνώ καθόλου με τη μητέρα μου, που ύποστηρ( ζει πώς ειναι συμφορά νά γεννιέσαι γυναικα. Έκε(νη, όταν άπογσητεύεται, άναοτενάζει λέγοντας:.' Αχ, 6ν fιμoυνα όντρας!. Τό ξέρω: ό κόσμος μας χτ(στηκε άπό τους 6ντρες γιά τους όντρες. ΚαΙ ή δικτατορ(α τους έχει τόσο πανάρχαιε ς ρίζες, ώστε προεχτεινηαι και στη γλώσσα. Λέμε όνθρωπος μιλώντας γιά τη γυναίκα και τον όντρα, παιδι γιά τό άγόρι και τό κορ(τσι, δολοφό νος, άνεξάρτητα όν τό έγκλημα έγινε άπό όντρα ή γυ. να(κα. Στους μύθους που bτιν6ησαν οι άρσενικσι για να έξηγήσουν τη ζωή, τό πρώτο πλάσμα δεν ~ταν γυναίκα: ~ταν lνας όντρα ς που τον έλεγαν Άδάμ. Ή Εύα ~ρθε άργότερα γιά νά τον ψυχογωγήση και νά του δημιουρ γήση 6άσανα. ΣτΙς εικόνες που στολ(ζουν τις έκκλησιες τους ό θεός ειναι lνας γέρος μ ε γενειάδα και ποτε μιά γρια με 6σπρα μαλλιά. ΚαΙ όλο ι οι fιρωές του ς ειναι όνο τρες : άπό έκείνον τον Προμηθέα που άνακάλυψε τη φω. τιά, ώς τον Ίκαρό του ς που προσπάθησε νά πετάξη και ώς τον 'Ιησου τσυς, που τον άναγνωρ(ζουν γιό του Πα τέρα και τού Άγ(ου Πνεύματος. σαν ή Υυνα(κα που τόν γέννηοε νά ήταν κάποια έκκολαπτικη μηχανη fι κάποια παραμάνα.. ΚαΙ ό μως, ή πιό 'owotii γι' αirτό και μόνο, ειναι τόσο συναρπαστικό να γεννηθής γυνα(κα ~, ΓιατΙ εlναι μια περιπέτεια που χρειάζηtι.ι μεγάλο θάρρος, ειναι μιά πρόκληση που ποτε δεν Qt ~Ό\lράζει. Έχεις τόσα νά φτιάξης όν γεννηθής γυναίκα. ΚαΙ άρχ(ζοντας θά πρέπει νά άγωνιοτής γιά νά 6ροντοφωνάξης πως άν ύπήρχε 15

5 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑ ΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠλΙΔΙ θεός, θα μπορούοε θαυμάσια να ε(ναι μια γρια με άοπρα μαλλ ι ά, η και μια δμορφη κοπέλα. Κα! έπειτα θα χρειαοτή να άγωνιστής για να έξηγήσης πως το άμάρτημα δεν Ιμφανίστηκε όταν ή Εύα έκοψε το μήλο άπο το δέντρο: Ικείνη τη μέρα γεννήθηκε μια ύπέροχη άρετή, που το όνομά της ε(ναι όνυπακοή. Τέλος θα πρέπει ν' άγωνιστής για ν' άποδείξης πως μέσα στο κορμί. σου, το λείο και καλoφτιαγμtνo. ύπάρχε ι ένα πνεύμα που διεκδικεί το δι'<αίωμά του να το άκούνε. ΤΟ να γίνης μητέρα δεν ε(ναι Ιπάγγελμα. Δεν ε(ναι ούτε καν καθήκον. Εlναι ενα δικαίωμα άνάμεσα στα λλλα. θα Ιξαντλήσαι ούρλιάζοντάς τα όλα αύτά. Κα! συχνά, σχεδόν πάντα, θα χάνης. Μα δεν πρέπει να χάνης το θάρρος σου. Εlναι πιο ωροίο να πολεμάς άπο το να κερδίζης και το ταξίδι πιο γλυκο άπο την 6φιξη: όταν φτάνης στόν σκοπό σου fι κερδίζης, νοιώθεις ένα μεγάλο κενό. Κα! γ ια να ξεπεράσης το κενό, πρέπει να ξαναρχίσης το ταξίδι., να δημιουργήσης καινονργιους στόχους. Ναί, Ιλπίζω πως θα εlσαι κορίτσι. Λεν έχει σημασία όν σήμερα σε φωνάζω παιδάκι. 'Ελπίζω να μην πής ποτε τα λόγια τής μητέρας μου. 'Εγω δεν τα ε lπ α ποτέ. Άν όμως γεννηθή ς άγόρι, θα,(μαι και πάλι ενχαριστημένη. Ίσως και περισσότερο. Γιατ! θα γλυτώσης άπο πολλες, ταπεινώσεις, ΙΚμεταλλεύσεις και δσυλε~ες. Άν γεννηθής δντρας, λόγου χάρη, δεν θα χρειαστη να σε 6ιάσουν στη γωνια κάποιου σκοτεινού δρόμου. Δεν θα έχης όνάγκη άπο ένα ό μορφο πρόσωπσ για να σε καλοδέχωνται με την πρώτη ματιά, ούτε άπο ένα όμορφο κορμ! για να κρύ6ης την Ιξυπνάδα σου. Δεν θα σε κατακρίνουν όταν θα κάνης έρωτα με δποιαν σού άρέσει, ούτε θ' άκονσης νά σού λένε ότι ή άμαρτία γεννήθηκε τη 16 μέρο που έκοψες το μήλο. θα έξαντλήσαι πολυ λιγότερο. θα μπορής πιο εύκολα ν' 6γωνιστής για να 6ε6αιώσης δτι αν ύπήρχε θεος!σως ηταν μια γρια γυναίκα με 6σπρο μαλλιά, η και μια όμορφη κοπέλα. θα έχης δικαίωμα να μην ύπακονσης,δίχως να σε 6ρίσουν γι ' αύτό. να άγάπήσης δίχως να ξυπνήσης κάπο ι α ννχτα με την αισθηση πως κατρακυλάς σε μιάν Μυσσο ' ν ' άμυνθής δίχως να σε έξευτελίσουν στο τέλος. Βέ6αια, και τότε θα σε περιμένουν λλλες ταπεινώσεις, λλλος άδικίες: ή ζωη δεν ε(ναι τόσο εύκολη και για τόν δντρα, πίστεψέ με. Καθως θα εlσαι πιο γεροδεμένος, θα σε άναγκάσουν να κου6αλάς 6αρντερα φορτία, θα σού Ιπι6άλλουν αύθαίρετες εύθύνες. Μια και θα έχης γένεια. θα σε περιγελάνε δταν θα κλαίς, η 6ν θα Ιπιζητάς τη στοργή. θα σε διατάξουν να σκοτώσης fι να σκοτωθής στόν πόλεμο, και θα άπα ι τήσουν τη συνενοχ" σου για να διατηρηθή ή τυραννία που θεσπίστηκε στην ιποχη τών σπηλαίων. Κα! δμως, fι μάλλον άκρι6ώς γι' αύτό, το να εlσαι 6ντρας θα ε(ναι μια το Ιδιο θαυμαστη περιπέτεια: μια Ιπιχείρηση που δεν θα σε άπογοητέψη ποτέ. Τουλάχιστο το Ιλπίζω, γιατ! 6ν γεννηθής άντρας, Ιλπίζω να γίνης δ 6ντρας που πάντα όνειρευόμσυνα: πονετικος για τους άδύναμους, σκληρος για τους (υχυρονς, μεγαλόψυχος για όσους σ' άγαπούν, δνελέητος για δσους δυναστεύουν. 'Εχθρός, τέλος, για όσους Ισχυρίζονται πως οι 'Ιησού εlναι γιο! τού Πατέρα και τού "Αγιου Πνεύματο ς και όχι τής μάνας που τους έφερε στόν κόσ μο. Παιδάκι ~ προσπαθώ να σού Ιξηγήσω πως το να ε(σαι δντρας δεν σημαίνει ότι σού φντρωσε λειρ! στο κεφάλι, λλλα δ" εlσαι δνθρωπος. Κα! μένα, πάνω άπ' δλα με ένδιαφέρει να γίνης δνθρωπος. Ή λέξη δνθρωπος εlναι ύπέροχη λέξη, γιατ! παρα την άροενικη κατάληξή της ή έννοιά της δεν περιορίζεται μάνο στον δντρα fι στη Ύυ ναίκα, δεν χαράζει σύνορα άνάμεσα σ' αύτους που έχουνε λειρ! και σ'έκείνσυς που δεν έχουν. Άλλωστε ή 17

6 ΟΡΙΑΝΑ ΦλλλΑΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑ]Δ] διαχωριστικη γραμμη άνάμεσα σ' έκείνους που τά έχουν και σ' έκεινους που δεν τό!χουν ειναι τόσο λεπτή: ούσιαστικα ή διαφορα 6ρίοκεται στη δυνατότητα η όχι να θρέψης στην κοιλιά σου ενα πλάομα. Ή καρόια και ό #:γκέφαλσς δεν έχουν φύλο. Ούτε και ή συμπεριφορά. Αν γίνης άνθρωπος με καρόια και μυαλό, αύτά να τά θυμάσαι. ΚαΙ δεν θα Ε!μαι 6έδαια έγω άπά έκείνες που θα σε πιέσουν να φερθής με τάν ενα η τάν δλλο τρόπο, σαν άντρας η σάν γυναίκα. Δεν θα σού ζητήσω παρα μονάχα να εκμεταλλευτής σωστα τό θαύμα δτι γεννήθη. ΚΕς, και να μην νποκύψης ποτε στην άνανδρία. Ή άνανδρία Ε!ναι ενα ζώο πάντα σε επιφυλακή. Μάς δαγκώνει όλους, κάθε μέρα, και σπάνιοι ε[ναι έκείνοι που διν άφηνουν να τους κατασπαράξη: στό άνομα τής φρόνησης, στό όνομα τ ού συμφέροντος, στό όνομα κάποτε και τή ς σοφ(ας. 'Άνανδροι όταν κάποιος κινδυνος τους άπειλή, οί άνθρωποι γίνονται άλαζονικοι μόλις ό 'κίνδυνος περάση. Δεν πρέπει ποτε να άποφε{ιγης τάν κίνδυνο, έστω και άν ό φό6σς θα σού καίη τα σωθικά. Οταν tρxeoai στόν κόσμο, διατρέχεις κιόλας κάποιο.,r κινδυνο: να μ ετανοιώσης ύστερα γιατ! γεννήθηκες. ' Ισως Ε!ναι πολυ νωρις να σού μιλάω έτσι. Ίσως για την ώρα θα έπρεπε να σού κρύψω τις άσχήμιες και τις πίκρες, να σού μιλήσω για εναν κόομο άγνό και χαρούμενο. Άλλα θα ήταν σάν να οού έστηνα παγίδα. θα ~ταν σαν να προσπαθούσα να σε πεισω, παιδάκι, πως ή ζωη ε!ναι ενα μαλακό χαλι δπου μ.πορεί κανεις να ΠΕΡπατάη ξυπόλυτος, και όχι ενας δρόμος γεμάτος χαλίκια. ΧαλΙκια που πάνω τους σκοντάφτουμε, πέφτουμε, σηκωνόμαστε. Και άπό τα χαλικια αύτά, για να προφυλαχτούμε, μάς χρειάζονται παπούτσια σιδερένια. Μα ούτε και αυτα ε!ναι άρκετά, γιατι ενώ έσυ φροντίζεις τα πόδια οου, πάντοτε κάποιος θα 6ΡΕθή να άρπάξη μια πέτρα και να στην πετάξη οτό ΚΕφάλι. Τέλειωσα για σήμερα, γιέ μου, κόρη μου. Τό ενοιωσες τό μάθημα ; Ποιός 18 ξέρει τί θα σκέφτονταν μερικο! άν με 6.ΚOUΓαν να σού μιλάω έτσι. Ίοως να με έπαιρναν για τρελλή, ή πιά άπλα για σκληρό καρδη. Κοίταξα τη.. τελευταία σου φωτογραφία και μέσα σε πέντε 6δομάδΕς δεν ξεπερνάς τό ενα Εκατοστό. Πόσο γρήγορα άλλάζεις όψη! ΆντΙ για παράξενο λουλούδι τώρα μοιάζεις με χαριτωμένη κάμπια, με ψαράκι που μόλις τού φυτρώνουν τα τρυφερα πτερύγια. Τέσοερα πτερύγια που θα γίνουν χέρια και πόδια. τα μάτια σου ειναι κιόλας δυό μικρα μαύρα σποράκια μέσα σ' ha κύκλο και τό κορμί οου καταλήγει σε μια μικρη ουρίτσα. Κάτω άπό τη φωτογραφία οου διαδάζω πώς σε αυτη την ΠΕρίοδο Ε!ναι σχεδόν άδύνατο να σε ξεχωρίση κανεις άπό ενα δλλο έμ6ρυο θηλαστικού: άν ~σoυνα γατάκι, θα Ε!ΧΕς πάνω κάτω τό σημερινό σου σχήμα, δ~χως πρόσωπο και έγκέφαλο. Σού μιλάω, παιδάκι, κ~l ου τό άγνοείς. Μέσα στό σκοτάδι που σε τυλιγει άγνοείς άκόμα και δτι ύπάρχεις. θα μπορούσα να σε άφανίσω και δεν θα μάθαινες ποτ. δτι σε σκότωσα. Δεν θα μπορούσες ποτε να άποφαοίσης άν σε άδίκησα ή αν σσύ πρόσφερα ενα δώρο. Χθες Ε!χα μια κρίση κακοκεφαλιάς. ΣυγχώΡΕσέ με για έκείνα τα λόγια μου: δτί τάχα θα μπορούσα να σε σκοτ ώσω και δεν θα μάθαινες ποτε άν σε άδίκηοα ή αν σού πρόσφερα ενα δώρο. ΉτανΕ λόγια τού άέρα και τίποτε δλλο. Ή άπόφαοή μου δεν άλλαξε, έστω και αν αυτό προκαλή έκπληξη στους γ{ιρω μου. τη νύχτα μί λησα με τόν πατέρα σου. Τού ειπα δτι εισαι έδώ. Τού τό ειπα στό τηλέφωνο, γιατι ε!να ι άρκετα μακ ρια καί, άπό δ,τι κατάλαδα, ή Ε!δηση δεν τού αρεσε καθόλου. Στην άρχη #:γινε άπόλυτη σιωπή, σα να ειχε διακοπή ή έπικοινωνία. Έπειτα ακουσα μια δραχvη φωvη να τραυλί ζη:.πόσο θα χρειαστή;» 'Απάντησα, διχως να καταλαδα(νω: «Έν- 19

7 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ Π Α Ι Δί ν ι α μήν ες, φαν τ άζομα ι. Ή π εριπου όκτ ώ, τώρα πιά». Τότε ή φωνη Ιιπό 6ραχνη εγινε στριγγιά:, Μ ιλάω γ ι α χρήματα». «ΤΙ χρήματα;» ό.ποκρίθηκα. «Μ α τα χρήματα γ ια να τ ό ξεφο ρτωθή ς. τί άλλο;» Ναί, ειπε στ ' ό.λήθε ι α «να τό ξεψορτωθής». Σό νό ήσσυν α κανένα δέμα. Και σταν, με τη μ εγαλύ τερη ήρεμ ί α, τσ ύ έξήγ ησα ότι οί πρσθέσεις μου ι:ι ναι διαφορετικές. άρχ ισε μιαν ό.τέλειωτη συζήτηση, όπου σι παρακλήσεις διαδέχονταν τις συμ- 6ουλές, σι συμ60υλες τις Ιιπειλες και ΟΙ Ιιπειλεc τα καλοπ ι άσματα. «Σκέψου την καρριέρα σου. άναλογίσου τi ς εύθύνες οου. ίσως μι α μ έρα το μετανιώσης, τ ί θα π ή ό κόσμος ;» Θα πρέπει νό ξόδεψε μιό περισυσία γι' αύτο τό τηλεφώνημα. Ή τηλεφωνήτρια παρ έμ6αινε κάθε τόσο οτη γρα μμ ή, ρωτώντας με έκπλη ξη: «Συνεχ lζετε ;» Χα μ ο γελούσα, σχεδόν διασκεδάζον τα ς. : Ε π αψα δ μ ως να δ ιαοκεδάζω δταν, παίρνοντας θάρρος Ιιπσ τσ γεγονσς δτι τον άκουγα χωρις να διακόπτω, έκεϊνος κατέληξε λέγοντας δ τι θα μπορούσαμε να μοιραστούμε τό έξοδα, άφού στό κάτω - κάτω, είμαστε «κα Ι οί δυο ένοχσι». Μού ήρθε.,r ναυτία. Ντράπηκα για λογαρ ι ασμό του. Κι έκλεισα τό τηλέφωνο, με τη οκέψη ότι κlιπoτε τσν ειχα Ιιγαπήοει. 'Αγαπήοει ; θα χρειαοτή μια μέρα να τη ουζ ητή σου μ ε, Ισυ κι /γώ, αύτη την 10τορΙα που τη λlνε Iιγlιπη. ΓιατΙ, ειλικρ ινά, δεν Ιχω καταλάδει Ιικόμα τι ο ημαιν ει αύτσ τσ πράγμα. 'ΥΠΟψιάζομαι πως πρόκειται γιό μια τ εράστι α Ιιπάτη, που την Ιπινόηοαν για να μάς τρα6άνε Ιιπσ τη μύτη και νό μάς άποκοιμίζουν. Για άγάπ η μιλάνε οί παπάδες, οι δ ι αφημιστικες πινακ(δε ς, οι άνθρωποι τ ών γραμμάτων, οι πολ ιτι κο(, αύτοι που κάνουν έρωτα. Και μιλώντας γ ι α άγάπη, παρουσιάζοντάς την σαν τον άκρογωνιαίο λ(θο κάθε τραγωδ(ας, πληγώνουν, προδινουν, δολοφονούν, την ψυχη και τσ ο ώ μ α. Μισώ αύτη τη λέξη, που ' τη συν αντάς παντού, σε δλες τις γλώσσες. 'Αγαπώ τσ δάδ ισμ α, Ιιγαπώ τσ πιοτό, Ιιγαπώ τσ κlιπν ισμα, Ιιγαπώ την Ιλευθερία, Ιιγαπώ τόν Ιραστή μου, Ιιγαπώ τσ 20 παιδ( μου. Π ροσπαθώ να μην τη χρησιμοποιώ ποτέ, και μάλιστα να μφ άναρωτι έ μ α ι ποτε άν αύτο που ταράζει τσ μ υαλό και την καρδ ιά μου ειν", τ ο πράγμα που λ/γεται Ιιγάπη. ΚαΙ δεν ξέρω άν σ ' αγαπώ. Δεν σε σκ έφτο μαι Ιιπσ τη σκοπια τής Iιγlιπη ς. Σε σκέφτομαι Ιιπσ τη σκοπια τή ς ζωής. Κα Ι τσν πατέρα σου τσ lδ",: όσο τσ συλλογιζο μ α ι τόσο πιο πολυ πιστεύω δτι δεν τον άγάπησα ποτέ. Τόν θαύμασα, τόν πόθη σα, Ιιλλα γ ια να τόν Ιιγαπήσω... αύτσ όχι. Όχι περισσότερο Ιιπσ δ,τι και ΙκεΙνους πού ύπήρξαν πριν Ιιπσ αύτόν, Ιιπογοητευτικα δ μοιώματα μι άς άναζήτη σης που άποτύγχανε πάντα. 'Απ έτυχε; ΧρησΙ μ Εψε πάντως και οε κάτι: μ ε έκανε να καταλάδω δτι τιποτα δεν Ιιπειλεί τόσο την ΙλευθερΙα, δσο ή Ιινεξήγητη έλξη πού νοιώθε ι ινα πλάσ μα για ινα δλλο λόγου χάρη μια γυναικα γ ια ιναν δντ ρα, ΙVας δντρας γ ια μι α γυναικα. Δεν ύπάρχουν δεσμά, lιλυοιδες ή κόγκελα που να σε κρατάνε οε πιό τυφλη σκλαδιά, σε πισ Ιιπελπιομ/νη άδυναμια. ΚαΙ IιλλοΙμονο σε δποισν, στσ δνο μ α αύτής τής Ιλξη ς, προσφέρει τόν εαυτό του σ ε κάποιον ιιλλο: τσ μ όνο του όφελος ε Ιν α ι να χάση τ α δικαιώματά του, την lιξισπρέπειά του, την ΙλευθερΙα του. Σαν σκυλι πο" πv (γετα ι, προσπαθεϊς μάταια να φτάσης σε μιαν Ιινύπαρκτη Ιικτή, την Ιικτη που όνο μ άζετα ι 'Αγαπώ και 'Αγαπιέμαι, και τ ελικ α ο' Ιξου θενώνει ή κοροϊδια, ή Ιιπογοήτευση. Στην καλύτερη περιπτωση, κ αταλήγεις ν' άναρωτηθής τι σ' έσπρωξε να ριχτης στσ νερό; ή δυοαρέσκεια για τσν εαυτό σου, ή έλπιδα ότι θα δρής μέσα σου κάτι που δεν τσ ειχες Ιινακαλύψει ; Ό φό60ς τής μοναξιάς, τή ς πλήξης, τής σιωπής; Ή Ιινάγκη να κατα κτήσης και να χατ ακτηθή ς; Μ ερ ικοι πιστεύουν ότ ι αύτο ειναι ή αγlιπη. Φ06άμαι ό μως πως ειναι κάτι π ολυ λ ιγότερο: μια πε(να, πού, όταν κορεστη, σού φέρνει δυσπεψια. 'Εμετό. Κι όμως, πρ έ π ε ι κάτι να ύ πάρχη, που θα μπορέση να μού φανερώση τσ κρυφό ν όημα τή ς καταρομ/νης αύτής λέξης. Κάτι πρέπε ι να ύ π άρχη, που θα μ ε 21

8 ΟΡ Ι ΑΝΑ ΦΑ ΛΛΑΤ ΣΙ οοηθήση να καταλάοω τί ε Ιναι και πώ ς εινα ι. ΑΙσθάνομαι τ όση άνάγκη, τ όσ η δίψα. Κι αύτή μου η άνάγκη, η δίψα μου, μ ε κάνει να οκ έφτω μαι: ίσως η μητ έρα μου ε lχε δίκιο δ τ αν έλεγε πω ς άγάπη ειναι αύτο που νοιώθ ε ι μια μ άνα, όταν παίρνη στην άγκαλιά τ η ς το παιδί τη ς και τ ο 6λέπε ι τόσο άνυπεράσπιστο, τόσο άφοπλισμένο, τόσο μ όνο. Τουλάχ ιστο, δσο ε Ιναι μόνο και άνυπεράσπιστο, δεν σε άπογοητεύει ούτε σ ε π ροσβάλλει. Μήπως δμως έ συ θα μ ε κάνης ν ' άνακαλύψω τί σημαίνουν αύτα τ α άνόητ α πέντε γρά μμ ατα τού άλφα6ήτου; 'Εσύ, πού σήμερα μ ε κλέ6εις άπ ό ταν εαυτό μο υ, που ρουφάς τ ό αι μ α μου και άναπνέεις η)ν άνάσα μου ; 'Υπάρχει κάποιο σημάδι. ΟΙ Ιρωτ ευμένοι που χωρίζσυν, παρηγορούνται με τι ς φωτ αγραφίες. Κι έγω κ ρατάω άδιάκοπα τις φωταγραφίες σου στό χέρ ι. Μού εγ ιν ε έμμονη Ιδέα. Μόλι ς γυρίζω σπίτι μου, άρπάζω εκείνη την έφη μ ερίδα, μ ε τράω τι ς μ έρες για να ύπολαγίσω τήν η λ ικία σου και σε άναζητώ. Σήμ ε ρα ει σαι εξη ε6δομάδων. Νά 'σαι στι ς εξη έ6δσ μάδ ες σου, Ιδωμένο ~ πίσω. τι χαριτωμένο πσυ έγινες! 'Οχ ι πια ψαράκι, κάμπια, (χμσρφσ αντ ικ είμενσ- τώρα μοιάζ ει ς πια σαν άν θρώπινο πλάσμα, μ ε αύ τό τό μεγάλο σσυ φαλακρό και ρόδινο κεφάλι. Ή σπονδυλική σου στήλη φα(νεται καθαρά: μια λευκή κι άδρα χαραγμένη γρα μμή, άκρι6ώς στή μέση τσύ κορμισύ σσυ. ΚαΙ τα μπράτσα σου δέν ε lναι πια άκαθόριστα έξογκώματα ή πτερύγια, άλλα άληθινες φτερούγ ες. Σσύ φύτρωσαν φτερά! Νοιώθω την έπιθυμία νά στα χαϊδέψω, να σε χαϊδέψω. Π ώς ειναι η ζω η έκ εί πέρο, μ έ σα στό αύγό σου; ΟΙ φωτογραφίες σε δείχνσυν κλεισμένο σ' ένα διάφανο αύγό, πού θυμίζ ε ι τα κρυστάλλινα αύγό. πού έχουν μέσα lνα τ ρ ιαντάφυλλο. Στη θέση τσύ τρι αν τάφυλλου, έ σ ύ. Άπό τό αύγό ξεφεύγει ένα κορδόνι, που καταλήγει σε μια λευκη σφαίρα, μακρινή, μ ε κόκκινες ρα6δώσει ς και γαλάζιες κηλίδες. Έτσι ό πως τη 6λέπω, λες και ε Ιναι η Γή, 22 ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙ Δ Ι σε άπόσ ταση πολλ ών δ ισ εκα τ ομμυρίων χιλι?μέ~ρ~ν. Ναί, μοιάζει πρα Υ μαηκα σα να ξεκ~νησ~ άπο_ τη Γ~ εν α ά τ έλειωτο νήμα, μακρυ δσο κα ι ή Ιδ εα τ ~ς ζω η ς, ~αι?αν ά π ό τι:: μακρινες αύ τ ες όποστάσεις να ε~τ α_σε σ έ σ ενα. Μ ε τρόπο τόσο λογ ικό, τ όοο σωσ τ ό. Μα π ως ειναι δυνα τ ό να λένε δ τι το άνθρώπ ι νο πλάομα ειναι μια παραξεν ι α τ ής φύσης; ' Ο για τ ρός μού εl πε ν~ τ ον ~ ξαναε π~σκεφτώ ύστερα από εξη ε6δομάδες. Θα παω αυρισ. Και σου6λιες. αγωνίας τ ρυπάνε την ψυχή μο υ, άνά μει κτε ς μ ε σκ ι ρ τηματα χαράς. Μ ε εύθυ μο και συνάμα ε πίσημο τ?νο μού ~Iπε, π? ί ψ νοντας ενα φύλλο χαρτί : «Συγχαρητηρ ι α, κυρια». Αυτοματα, τον διόρθω~α: ~ Δ ε σ,πoιν~ς». l I;it,av σα να, τού ει,χ α δώσει εν α χαστουκ ι. Η ευθυ μια και η έ πισημοτητα ~ξαφανίστηκαν και ά πάντησε μ ε σκόπιμη άδιαφορ ια : «~ A! ~ ~ Eπε ιτ α έπιασε το στυλό τ ου, έσόησ ε άπο τ ο χαρτι το «κυρία» και έγραψε «bεσποινίς». ~ Eτoι λοι:τόν, μ έ σα σ ' ενα δω μ άτιο π αγερό. λευκό, μ ε τη φων η tνoς άν~ρα ντυ~ μ ένου με μια παγερα λευκή μπλούζ α, η έ πιστημη ~oυ ανακοίνωοε δριστικα δ τι ει σαι πραγματικ ό τητα. Αυτο δ εν μ ε έν τυπ ωσ ίασε, μια και το γνώρ ι ζα π ολύ ~πρlν να μο ύ τ ο άνακο ινώοουν.. Αλλα μού προκάλεσε εκπληξη πού ύπογρα μμί ο τηκ ε ή ληξιαρχική μσυ κατόσιαση και που η διόρθωση μ εταφέρθηκε μάλιστα και σε μι,αν άπλη ιατρ ι κη καρτέλα. Αύτο ε μοια ζε σα~ πρ? ει δοπ? ιηση γ ι α τι ς π ερ ιπλοκες πού μ Ε π ερ(μεναν. Α κο μα κα ι δ τόνος πού χρησιμ ο ποί ησ ε άμέσως έπει τ α η Έπιστήμη, για να μ ε δι ατάξη να γδυ θώ και να ξα πλώσω στο κρε6ατάκ~ τ ών εξετάσεων, δεν ε Ιχε τίποτα τό φ ιλι κό. Ό γιατρό~ και ή ~o σoκόμα έδ ινα \' την έντύπωση πω ς με άντιπαθουσα ν 23

9 ΟΡ Ι ΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ κ ι άπόφευγαν να μ ε κοιτι'.ιξουν κατάματα. ' ΑντΙθετ α ιiλλαξαν μεταξύ τ ους κάτι 6λέμματα γεμάτα ύ πoνooύ~ενα. Κι δταν ξάπλωοα οτο ντι6ανάκι, ή νοσοκόμα θύμωσε γιατι δεν ε!χα άνοιξε ι τις γάμπες μου και π εράσει τα πόδια μου σ τ ους άνα 60λείς. 'Ανάλα6ε μόνη τη ς αυτο το έργο, με ύφος έκνευρισμενο, λέγοντας: «Νά... έδ,ο... κ ι έ)tεί». ~Eνo ι ωθα γελο{α, σ ' αύτη την άόριστα δ:σεμνη στ~ση. Κι αισθάνθηκα εύγνω μοσύνη άπεναντι τη ς, όταν μου οκέπαοε την κοιλια μ ε μια πετ οέτα. Τότε ~ρθαν και ~α χειρότερα: ό γιατρός φόρεσε fνα λαστιχενιο γάντι κι εχωσε μ έσα μου, όργισμενα, fνα τσυ δάχτυλο. Ψαχούλεψε, πί~σε, _ψα χούλεψε και πάλι, άδ ι άφορος για τον πόνο που μ ου προκαλούσε. Και φο6ήθηκα πως ~ θελε να μ ε συνθλιψη, γ ι ατι δεν ήμουνα παντρεμενη. Στο τ έλος τ ράβηξε τ ο δάχτυλό του κα Ι με πλη ροφόρησε: «' Ολα fντάξει, δλα φυσιολογικά. Μού έδωσε μάλιστα και μερικες συμβουλές. Μ ού ε!π ε πως ή έγκuμoσύνη δεν ειναι ά?ρώστι α, ~α μι α φ"σικη κατάσταση κι δτι, γι ' αύτό, θ~ ~ταν καλυ τερα να έξακολουθήσω να ζω ό πως πρωτα. Τ ο 6α~ικo εινα ι να μην καπνιζω πολύ, ν α μην πλfνωμαι μ ε πολυ ζεστο νερό, να μην κουράζωμαι ύπερ60λικα και ν~ μην επ ι διώξω έγκληματικες λύσεις. "Εγκληματικέ ς ;. ρωτησα μ ε τ ρομαγμ εν η φωνή. Κι έχείνος: «'Ο νόμος τ ο άπαγορεύει, μην το ξεχνάτε!» Κ αι για να δώση μ εγαλύτ ερο δάρος στην άπειλή, μού σύστη σε να παίρνω χαπάκια λου τ είνης και να τον έπ ισκ έπτωμαι κάθε δεκαπέντε μέρες. ' Ολα αυτά, διχως κανένα χαμόγελο. Έπειτα π ρόσθ ε σ ε δτι ή πληρωμη γ ινότ αν στο ταμ ε ί ο. 'Οσο για τη νοσοκόμα, ι:>υ τε καν που με χαιρέτησε. Και καθώς έκείνο ς έκλεινε τη ν πόρτα, μού φάνηκε πως τον ε!δα να κουνόη άποδοκιμα στικα το κεφάλι τσυ. Φ ο6άμα ι δτι θα XQflaotij να συνηθιοης σ ' αύτού τού εϊ,δους τι ς καταστάσ ε ι ς. Στον κόσ μο δπου έτο ιμ άζεσα ι να ζ ηση ς, δ~o κι ά; ΙσχυρΙζωνται πω ς άλλαξαν οι καιροί, μια γυναικα άνυπαν τ ρη που περ ιμέν ει παιδί θεωρε ίται 24 ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ γενικα άνθρωπος άνεύθυνος. Στην καλύτερη περιπτωση, τη 6λέ πουν σαν έκκεν τρική, πού θέλει να προκαλέση την κοινων ί α. Η και σαν ηρωίδα. ποτ ε όμως σαν γυναίκα ό μ ο ια με τ ίς δλλες. Ό φαρ μακοπο ι ός π ου μ ού πούλησε τ α χαπάκ ι α τή ς λου τείνη ς ειναι γνωστ ός μ ου και ξέρε ι πως δεν έχω ούζυγο. 'Οταν τού έδωσα τη συνταγή, σ ή κωσε τ α φρύδια και με κοί τ αξε θορυ δ ημ ένος. 'Επειτα >!ήγα στον ράφτ η μου, γ ια ν α παραγγείλω fνα πανωφόρι. Ό χε ιμ ώνας πλησιάζει. Θέλω να νοιώθης ζεσ τασιά. Μ Ε τ ο στόμα του γε μ άτο καρφι τσε ς, γ ια να έφαρμόση πρόχειρα πάνω μου το i,φασ μα, ό ράφτης Ι':ιρχισε να παίρνη τα μέτρα μου. 'Οταν τού έξήγησα π ως έ πρ ε πε να μο ύ το φτιάξη φαρδύ, γιατ Ι ει μ αι έγκυος και τον χειμώνα ό πωσό ήποτε θα πάρω άρχ"ο δάρος, έγ ιν ε κόκκινος σαν πατζάρι. ΤΟ στόμα του όρθάνοιξ. και φοδήθηκα πως θα καταπιή τι ς καρφ{τσες του. Ευτυχώ ς τελ ι κα δεν τίς κατάπιε. Τού έ πεσαν δ μ ως στ ο πάτωμα μαζι με τη μ ε ζούρα του κι εγω αισθάνθηκα κάτι σαν τύψ η που τον έφερα σε τ έτοι α l':ιμηχανια. Με το Ι':ιφεντικό μου, ή ίδια Ιστορία. 'Οπως και να το κάνου μ ε, 6 εργοδότη ς μου άγοράζει τη δουλειά μου και μού προσ φέρει τα μ έσα γ ι α ν α ζήσω : θ α ήταν άνέντιμο άπο μέρους μου να μην τόν ειδο ποιήσω πως σε λίγο κα ιρο δεν θα μπορω πια να εργάζωμαι. Πήγα λοιπόν να τ ού το άνακοινώσω στο γραφείο του. 'Εμεινε Ι':ιναυδος. Κι δταν ξαναβρή κε τη φωνή του, ψέλισε δτι σέβ εται την άπόφασή μ ου, δ τι μάλιστα μ ε θαυ μ άζει και μ ε 6 ρισκει πολυ θαρραλ έα, μ α ίσως θα ήταν πιο φρόνψο να μην την άνακοινώσω στους γύρω. c' Άλλο ν α το κου6εντιά ζουμε μεταξύ μας, εμείς οι Ι':ινθρωποι τ ού κόσμου, κι ι':ιλλο να τ ο συζητάτε μ ' έχεινσυς που δεν μπσρο ύν ν α καταλά60υν. Κι άκόμα περισσότερο γ ιατ ι στό μεταξυ δεν άποκλείεται και ν ' άλλάξετε γνώμη. ' Ετσι δεν ειναι;» 'Επέμεινε ΙδιαΙτερα π άν ω στο ενδεχόμενο ν' άλλι'.ιξω γνώμη. Τουλάχιστον ώς τον τριτο μήνα, συνέχισε, θα έχω δλο τόν καιρό να τ ο ξανασκεφτω 25

10 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ αυτό άλλωστε άπαιτεί ή φρόνηση. Ή καρριέρα μσυ ειναι λαμπρή, γιατί να τη διακόψω για α!σθ1]ματισμούς; Πρέπει να τό ζυγισω καλά, μια και δεν πρόκειται να τη διακόψω μόνο για μερικους μήνες ή για ενα χρόνο: θα /ι.λλάξη ριζικα ή πορεία τής ζωής μου. Δεν θα μπορώ πια να διαθέτω τόν ~αυτό μου και άς μη λησμονούμε δτι ή έ ταιρια του μού έδωσε την εύκαιρία ν' άναδειχτώ, άκρι- 6ώς έπειδη ύπολόγιζε πως δεν ειχα ύποχρεώσεις. Έκανε για μενα τόοα ωραία σχέδια. Πραγματικά, κατάληξε, άν ήθελα ν' άλλάξω γνώμη δεν ειχα παρα να τού τό πώ κι έκείνος θα μ ε 60ηθούσε. Ό πατέρας σου τηλεφώνησε για δεύτερη φορά. Ή φωνή του τρεμούλιαζε. Ένδιαφερόταν να μάθ1] άν δ γιατρό ς έπι6ε6αίωσε την ύπαρξή σου. Τού άπάντησα καταφατικά. Με ρώτησε για δεύτερη φορα πότε.θα τακτοπσιούσα αύτό τό ζήτημα. Κι έγώ, για δεύτερη φορά, τού έκλεισα τό τηλέφωνο χωρις περιττα λόγια. Αύτό που δεν καταλαοα(νω ειναι γιατι, όταν μια γυνα(κα άναγγέλλη δτ ι ειναι νόμιμα σε ενδιαφέρσυσα, δλοι τη συγχαι-.r ρουν, τής άρπάζουν τα πακέτα άπό τα χέρια, την Ικετεύουν να μην κουράζεται, να μην ταράζεται. Με τι όμορφα, θερμα συγχαρητήρια, καθήστε έκεί, δναπαυθήτε. Στή δική μσυ δμως περιπτωση, άπομεν()υν 6συ6σΙ, μαρμαρωμενσι, ή μού μιλόνε για άμ6λωση. θα ~λεγε καν εις πως πρόκειται για συνωμοσια. Για ουνωμοσία μ ε σκοπό να μάς χωρ(οουν. ~Eρχoνται στιγμες που νοιώθω δνήσυχη, πσυ δναρωτιέμαι ποιός θα νικήση τελικά : έ μ είς ή έκείνοι; 'Ισως να φταιη αύτό τό τηλεφώνημα. Ξαναζωντάνεψε μέσα μου πικρες που νόμιζα ξεχασμενες, προσ60λες που πιστευα ξεπερασμενες: τις προσ60λες έχει νων τών φαντασμάτων που με Εκαναν να καταλάοω πως ή άγάπη εινα ι άπάτη. οι πληγες έκλεισαν, οι ούλες μόλις διακρινονται. "Ενα δμως τηλεφώνημα σαν ttcijto ειναι άρκετό για να ξυπνήση τόν πόνο μας. Ο πως άκρι - 26 ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ 6ώς συμ6αίνει μ ε τα παλια κατάγματα, οε κάθε άλλαγη τού καιρού. '0 κόσμος σου ειναι το α~γo π ου μέσα του λ ικνί ζεσ<; ι έδώ κι ~ξη 6δομάδες, ζυγιζοντας σχεδόν δσο κι ενα πουπουλο. Τ ο λένε αμνιακο σάκκο και το ύγρό που π ερ ι έχει ειναι μια άρμυρη διάλυση, Ικανη να σε 60ηθήση ν' άψηφήσης τόν νόμο τής 6<χρύτητας, να σε πρσφυλάξη άπό τ.α τραντόγματα πού, άθελό μ ου, σού,προκαλ<?υν o~ κινησεις μου, και να σσύ προμηθέψη την τρ~φη. Και μ~λιστα, ως τ ίς τελευταίες τέσσ~ρις ημέρ~ς, αυτη ήταν και ή μοναδικη πηγη τής διατροφης οου. Συμφωνα μ ε μιαν ~ξαιρετικα πολύπλοκη και σχεδον ακατανόητη δια~ικα~ια, κατόρθωσες να καταπιής ενα μ έρος, ν ' άπορροφησης ενα άλλο να άπ06άλης ενα άκόμα και να ξαναρχίσ η ς την παρdγωγή. 'Α πό τέσσερις δ μω ς τώρα ήμέρες, ~ντιθετα: ειμαι έγω ή πηγη τής διατροφής σου: με τη 60η,θεια του 6μφάλιου λώρου. ~Eγ ιναν τόσα πολλό, μέσα στις τελευταίες αύτες μέρε ς: ενθουσιάζομαι κ~ι σε θαυμάζω, δ~αν τα συλλογιέμαι. 'Ο πλακούντας, που άγκαλιάζει τό αυ,γό σου σαν ζεστο γουναρικό, ένισχύθηκε, τα αι~oφόρα,κ.~τταρά σου αύξήθηκαν. ΚαΙ όλα αύτα συμ6αινoυ~ μ ενα ρυθμο που φέρνει ίλιγγο: τώρα διακρινεται, και το δικτυωτό που σχηματιζουν οι φλ έ6ες σου. Φαινον_ται καθαρα και οι δύο άρτηριες, καθως κα Ι ή φλέ6α του ό~φ~λιου λώρου, πσυ σού μεταφέρει το όξυγόν? ~oυ,κα ι τι ς άπαραίτητες για την έπι6ιωσή σου _χημι~ες ουσιες. Ακόμα και τό συκώτι σου Εχει άναπτυχθη, και δλα σου τα έσωτερικα ζωτικα στοιχεία άρχισαν να ~χηματ(ζωνται: ~ό σεξ και τα όργανα τής άναπαραγωγης σου μπου μπουκιασαν κιόλας! Τό ξέρεις άπό τώρα, έσύ, άν θα γίνης δντρας ή γυναικα. 'Εκείνο δμως πσυ μ ' ενθουσιάζει περισσότερο, μωρό μου, ειναι που και τα χεράκια σου 27

11 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ πήραν μορφή: νά, σλέπω και τα δάχτυλα. Έχεις κι ha στοματάκι τόσο δά.,. και χειλάκια! Έχεις και μια ύποψία γλώοοας. Και κοιλότητες που θα δεxτouν είκοοι δόντια: ΚαΙ μάτια, 'Ακόμα τόσο μικρoσκoπικό ~ τόσο ελαφρο _. ζυγίζεις μόλις τρία γραμμάρια - κι Ιχεις μάτια! Μού φαίνεται άπίστευτο δτι τόσα πράγματα συντελέοτηκαν μέοα οε τόοο λίγες έσδομάδες. ΕΙναι οαν ψέματα. Μα και ή αρχl) τού κόσμου - όταν εμφανίστηκε το κύτταρο και μαζί του κάθε τί που γεννιέται lιναπνέει και πεθαίνει για να ξαναγεννηθή - κάπως /τσ; θα πρέπε; να /γινε: ha μερμήγκιαομα, ha φούσκωμα, hας πολλαπλαοιασμος ζωής όλα και πιο πολύπλοκος, όλο και πιο δύσκολος, όλο και πιο γρήγορος, πιο όργανωμένος, πιο τέλειος. Πόσο άγρια δουλεύε ι ς, παιμκι! Μα ποιός τόλμησε να ύποστηρ ίξη δτι κοιμάσαι fισvχα. νανουρισμένο μέσα οτήν ύγρή οου κούνια; Δέν κοιμάσαι ποτέ, δέν ξεκουράζεσαι ποτέ. Ποιός Ισχυρίστηκε λοιπον δ" κείτεσαι γαλήνιο, μέσα σε μιαν άρμονία f)χων, που φθάνουν, γλυκα εξασθενημένοι, ως τη μεμ6ράνη σου; Έγω ειμαι σίγουρη δτι γύρω σου υπάρχει μια ατ,λειωτη ανατα-... ραχή, μια άσταμάτητη ειοπνοη και εκπνοή,,να λαχάνιαομα, ha θρόισμα, μια άέναη ΙΚρηξη δυνατων κρότων. Ποιός λοιπόν δήλωσε δτι εισαι μια ύλη αδρανής,σχεδον ενα φυτό. που το ξερριζώνει κανεις μ ' ένα κουτάλι ;,. Αν θέλω ν' άπαλλογώ άπό σένα, μού λένε, εινα ι ή πιο κατ άλληλη στιγμή. 'Η στιγμη αρχίζει άκρισώς άπο τώρο. Με άλλα λόγια, έπρεπε να περιμένω να γίνης lινθρώπ ινo πλάομα, με μάτια και δάχτυλα και στόμα, γ ι α να σε δολοφονήσω. 'Οχι νωρίτερα. ΠρΙν, ήσουνα πολυ μικρό, για να οε hτοπίσουν και να σε ξερριζώσουν. ΕΙναι τρελλοl. Ή φίλη μου δμως πιστεύει πως ή τρελλη ειμαι /γώ. Έκε(νη, που ειναι παντρεμένη, έκανε τέσσερι ς lιμόλώ- 28 ΓΡΑΜΜΑ Σ ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ σεις σε τρία χρόνια, ΕΙχε κιόλας δύο παιδιά' ένα τρίτο, θα ήταν άπαράδεκτο. Ό άντρας της κερδίζει λίγα, ή ίδια /χει ha επάγγελμα που την έν5ιαφέρει και που δεν μπορεί να το άπσχωριστή. Με τα παιδια αοχολείται ή πεθερά της: ή δύστυχη δέν μπορεί να τα 6γάλη πέρα μ' ένα Ωτρατο άπο μικρους δια6όλους. Ό ρομαντισμος ειναι όμορφο πράγμα, άλλα ή πραγματικότητ α ειναι εντελώς διαφορετική, εξηγεί ή φίλη μου. Άκόμα και οι κότε ς δέν φέρνουν στον κόσμο όλα τα μικρα που θα μπορούσαν ν' lιπoκτήσovν. Άγνοεϊς ότι πολλες κότες τρώνε τα Ιδια τους τα αύγά ; Άγνοείς ότι δεν τα κλωσσάνε παρα μονάχα μια ή δυο φορ<ς τόν χρόνο; Και τα κουνέλια: ξέ ρεις ότι μερικες κουν έλες κατα6ροχθίζουν τα πιο καχεκτικα νεογέννητά τους για να θηλάσουν καλύτερα τα άλλα; ΔΕν ειναι καλύτερα να τα άφάνιζαν απο τήν άρχή, lιντι να τα γεννήσουν, για να τα φάνε οί Ιδιες fι κάποιος άλλος; Θα ήθελα να τής άπαντήσω ότι, κατα τη γνώμη μου, θα ήταν καλύτερα ακόμα άν δέν τα ειχαν ποτε κυοφορήσει. Μόλις δμως έπιχειρώ να δ ιατυπώσω αύτή μου τη σκέψη, ή φίλη μου θυμώνει. Μού άπαντάει ότι κι έκείνη ~παψh το χάπι' την ένοχλούσε, ωα το ~παιρνε. Μά, 1να 6ράδυ, το λησμόνησε κι έτσι έφταοε στην πρώτη άμσλωση: με καθετήρα. Δέν κατάλα6α κ.χλά τί εννοούσε, λέγοντας καθετήρα. Φαντάζομαι πως ειναι μια Όελόνα που δίνει τον θάνατο.. Α ντ{θετα, κατάλαδα περίφημα ότι πολλες γυναίκες καταφεύγουν στη μέθοδο αύτή, έστω και γνωρίζοντας πως προκαλεί μεγάλες όδύνες και πως καμια φορα δδηγεί στη φυλακή. Άναρωτ ι έσαι γ ιατ( σού μιλάω μόνο γι' αuτo το θέμα έδώ και μερικ ες ήμέρες ; Δέν ξέρω καλά. Ίσως γιατι και οι άλλοι μού τρι6ελίζουν το μυαλο μ ' ετούτο το επιχεί Ρ '~μα, έλπίζοντ ας πως θα με πείσουν. Ίσως πάλι, έπειδη το σκέφτηκα κι /γώ, δίχως να το δμολογήσω στόν εαυτό μου. Μπορεί lικό μα και γ ι ατι δεν θέλω να έ μπιστ ευτώ J'τάρα μονάχα ο' έσένα μιαν άμφιοολία που μ ού δηλητη- 29

12 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ Ι ΕΝΑ ΠΑΙ ΔΙ ριάζει την ψυχή. Σήμ ερα, και μόνο ή Ιδέα να οε οκοτώσω με σκοτώνει' κι δμως μού περνάει άδιάκοπα άπο τ ο νού. Αύτη ή κουβέντα για τα κοτόπουλα μού φέρνει σύγχυση' με άναστατώνει καί ή άγανάκτηση τής φtλη ς μου δταν, στι.ς φωτογραφίες σου, τής δε{χνω τά μάτια, τ α χέρια σου. ΆποκρΙνεται πώς, γ ια να δή κανεις πραγματικα τα μάτια και τα χέρια σου, ούτε το μικροσκόπιο δεν ειν' άρκετό. Μού φωνάζει δη ζώ μέσα στό φανταστικό, άτι προοπαθώ να δώοω όρθολογικη έρμην εια οτα αισθήματά μου και στά όνειρά μου. ~Eφτασε μάλιστα στό σημείο να με κτυπήση μ' ~α σκληρό παράδειγμα: «Κ αι τα νεογέννητα βατράχια, γιατί τα ψαρεύεις άπο τη στέρνα, στον κήπο σου, για να μην τ ' άφήσης να μεγαλώσουν και να σε ξυπνάνε τη νύχτα με τα κοάσματά τους;» Ναί, παιδάκι μου, το ξέρω: έξακολουθώ νά σε πληροφορώ όνελέητα γ ι α τις όσχήμιες τού κόομου που έτοιμάζεσαι ν' άντικρύσης, γ ια τα φρικιασ τικά πράγματα που πράττουμε καθημερινά' και νά σού έκθέτω Ιδέες εξαιρετικα πολύπλοκες. Άλλά, μέοα μου, ώριμάζει οιγα - οιγα μια 6ε6αιότητα. Ή 6ε6αι6τ ητα ότι καταλα -.r 6αίνεις: γ ιατι τα ξέρεις κιόλας δλα. Αύτό τό πρωτόνοιωοα την ήμέρα που ζάλιζα τό μυ αλό μου για να 6ρώ τόν τρόπο να οού εξηγήσω δτι ή γή εlναι σ τροnυλ/ι σαν το αύγό σου, δτι τής θάλασσας το νερο ειναι όμοιο μ ' αύτό που σε φιλοξενεί, και δεν κατάφερνα νά σού έκφράσω δ,τι επιθυμούοα. ΚαΙ ξαφv ικα με παράλυοε ή διαίσθηση πως οι προσπάθειές μου ήταν άνώφελες, γιατ! τα ~ξερες δλα, καλύτερα όπο μένα' και ή υποψ ία πώς μάντ εψα σωστά, μού έγινε έμμονη Ιδέα.. Α ν μ έσα στο αύγό οου υπάρχει όλόκληρη ή οικουμένη, για τί να μην ύπάρχη και δ λογισμός; Μήπω ς δεν διατυπώθηκε κιόλας ή θεωρια δτι το υποσυνείδη το ειναι ή θύμησ η τών δ σων έζηοε κανεις πριν να δη για πρώτη φορα τ ο φώς τού ~λιoυ; Μα εlναι άλήθεια; Π,ς μου λοιπόν, Ιού δ όπό τώρα παντayνώστης ή παντογνώστρια: πότε άρχίζει Τι 30 ζ ωή; Π ές μού το, σε Ικετεύω: ή δικιά σου εχε ι κι όλας ξεκ ινήσ ε ι; Και άπο πότε ; Άπο τη στιγμη που μια φωτ ε ινη σταλαγματιά, το σπερματοζωάριο, εισχώρησε και φώλιασε στο κύτταρο; Άπο τη στιγμη που ή καρδιά σου όνάλα6ε τό πολύτιμο έργο της; Άπό τη οτιγμη που σχηματιστηκε δ έγκέφαλός σου, ή σπονδυλική σου στήλη και πρωτοδιαμορφώθηκε τό όνθρώπινο περιγραμμά οου; 'Η μήπως ή οτιγμη αύτη δεν έφτασε όκόμα κι εου δεν εlσαι παρα μια μηχανη «υπο κατασκευήν. θα έδ ινα πολλα για να σπάσω τη σιωπή σου, γ ια να τρυπώσω στη φυλακη που σε τυλιγει και που τη φυλακίζω μ έσα μου κι έγώ, με τη σειρά μου. θα εδινα τόσα, για να σε δώ, ν' άκούσω την άπάντησή σου! Είμαστε!να πολυ παράξενο ζευγάρι, έσυ κι έγώ. Έσυ lξαρτ ι έοαι όλότελα όπο μένα κι lγώ lξαρτιέμαι όπόλυτα όπο οένα: άν όρρωστήσης, όρρωσταινω ' άν πεθάνω, πε θαίνεις. Κι όμως δεν μπορώ να έπικοινωνήσω μαζι σου, ούτε κι έσυ μαζί μ ου. Μ έσα στην άτέλειωτη Τσως σοφία σσυ, δεν γνωριζεις ούτε καν ποιά εlναι ή μσρφή μσυ και ποιά ή ήλικια μου, ή γλώσσα πσυ μιλάω. Δεν ξέρεις όπό πού έρχο'μαι, πού 6ρ(σκομαι,τί δημιουργώ στη ζωή μου. Α ν ~θελες να με φαν ταστης, δεν θα εlχες το παραμικρό στσιχείο για να μαντέψης άν εlμαι άσπρη fι μαύρη, νέα fι γρ ιά, ψηλ/ι fι μικρόσωμη. Κι /γώ όναρωτιέμαι όκόμα άν ε10αι πλάομα ζωντανό η όχι. ποτε δυό ξένοι,δεμένοι με την (δια μοίρο, δεν ~τανε πιο ξένο ι όπο έμάς. ποτε δύο {ιγνωοτοι, ενωμένο ι μέοα οτο (διο σώμα, δεν ήταν τόσο δγνωστοι, τόσο χωρισμένοι, δσο έμείς. Kα~oκoιμήθηκα. Εlχα πόνους, δαθια στην κοιλιά μου: ~ooυνα έσύ; Στριφογύριζα μ ε όγωνια στο κρε6άτι μου, τον ύπνο μου τον κατάκλυζαν όνόητοι έφιάλτες. Σ '!ναν άπό αύτούς, δ πατέρας σου lκλαιγε. Δεν τον ειχα 31

13 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑλλΑΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ Σ ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ δεί ποτε να κλαίη τόν θεωρούσα δν(κανο για κάτι τέτοιο. Τ α δάκρυά του κυλούσαν σαν μολύ6ι στη στέρνα τού κήπου μου, που την πλήρωναν άοφυκτικό μακριες λουρίδες ζελατίνας. Σ' α;,τες τις λουρίδες ήταν αραδιαομένα μικρα μαύρα αύγά, που σχημάτιζαν ένα ειδος ούράς: τα αύγα τών Οατράχων. Δεν νοιαζόμουνα για τ όν πατέρα οου' κοίταζα μον άχα πώς να έξολοθρέψω τα αύγά, για να μην γίνουνε 6ατράχια, που θα μ ε κρατούοαν /Ίγρυπνη τη νύχτα μ ε τα 6ρεκεκέξ τους. Ή μέθοδος ήταν /Ίπλή : ~φτανε να ψαρέψω μ' ένα ρα6δι τι ς λουρίδε ς και να τις άποθέσω οτό γρα οίδι, όπου δ ~λιoς θlι τι ς ~πνιy'ε και θα τις στέγνωνε. "Ομως οι λουρίδες γλιοτρούσα-ι και μού ξέφευγαν ' οαν εύκίνητες οπείρες, που ξανάπεφταν οτό νερά και κοίταζαν να οωθούν, κολλώντας μέσα στη λάοπη. Δέν κατάφερνα να τις Μράξω και να τι ς άπλώσω στό χορτάρι. Έπειτα, δ πατέρας οου οταμάτηο ε τό κλάμα κι ήρθε να με 60ηθήση. Δέν δυσκολεύτηκε καθόλου. Μ ' ένα μικρά κλοράκι, τρα60ύσε τις ταινίες άπ' τό νερά δίχως να τού ξεφεύγουν, και τι ς σώρευε στή... χλδή, "Ηρεμος, μεθοδικός. Κι έγω πονούοα. ΓιατΙ ειχα την ' dτοθηοη ότι ~6λεπα δεκάδες, έκατοντάδ ες παιδιά, που πγ(γονταν και ξερα(νονταν στόν fιλιo. Άναστατωμένη, τού Ι\ρπαξα τό κλαρι άπό τα χέρια, ο;'ρλιάζοντας:." Αφηοέ τα να ζήοουν! Μήπως κι έσυ δεν γεννήθηκε9; " Στδν ι'χλλο έφιάλτη μου, πρωταγωνιστής 1')ταν!να καγ-' κουρώ. " Ενα θηλυκό καγκουρώ. Κι άπό τη μήτρα του 6γήκε ένα πράγμα τρυφερά και ζωντανό: κάτι σαν πολυ λεπτό σκουλήκι. Κοίταξε γύρω του, τρομαγμένο, οα να προσπαθούσε να σκαρφαλώση οτό τριχωτό οώμα της μητέρας του. Προχωρούσε αργά. Τό έξαντλούοαν οι δυσκολίες' οκδνταφτε, γλιοτρούσε, λάθευε τόν δράμο το υ. Τ ελικα ~φτασε στόν κοιλιακό σάκκο και, τρέμοντας στην τελευταία του προοπάθεια, ρίχτηκε μέσα σ ' α;'τόν με τό κεφάλι. Ήξερα 6έ6αια πως δέν f)oowa έσυ και πω ς ήταν τό σε έμ6ρυακη κατάσταση καγκουράκι, που γεννιέ- 32 ται μ ε τόν τρόπο αύτό και που ξεφεύγει γρήγορα άπα τη φυλακή τού αύγού του, δλοκληρώνοντας τόν σχηματισμό του οτδν έλεύθερο αγέρα. Κι όμως τού μι λούσα σα να f)oouva έού. Τό εύχαριστούοα, γιατι ειχε ~ρθει να μο ύ άποδείξη π ως 1')ταν ζωντανό πλάομα και όχι αντικείμενο. Τού ~λεγα ότι δέν f)μαστε πια ξένοι, δέν f)μαστε πια ό.γνωσ τοι και YF.λoiJoa εύτυχισμένα... Γελούσα. ΚαΙ τότε ~φτασε ή γιαγιά. Ήταν πολυ γρια και πολυ πικραμένη. Στους κυρτωμένους ώμους της ~ μoιαζε να κουοαλάη όλο τό φορτιο τού κόομου. Κρατούοε οτα ρυτιδιαομένα χέρια τη ς ένα 6ρέφος. "Ενα μωρουδάκ ι με οφαλιχτα μάτια και δυσανάλογσ για τό κορμι του κεφάλι. ΚαΙ ή γιαγια ~εγε:. Πόση κούραση νοιώθω. Π ληρώνω για τις έκτρώσεις μου. Άπόχτησα όκτω παιδιά κι ~κανα όκτώ αμ6λώσέις. Άν f)μουν πλούσια, θα ειχα δεκαέξη παιδια και καμι"ν /Ίμ6λωση που να με τυραννάη. Δεν ει>' άλήθεια ότι τις συνηθιζεις. Κάθε φορα ειναι σαν τήν πρώτη φορά. Κι όμως ό Ιερέας δέν κατάλαδε. Τό μωρά 1')ταν έκεί, με'γάλο όοο κι ό οταυράς που κρεμάμε aτόν λαιμό. Πρool'xλλoντάς το, σαν πραγματικόν 'Εσταυρωμένο, ή γιαγ ι α μπήκε οε κάποιαν έκκλησια και γονάτισε μπροστα σ ' ένα έξομολογητήριο. Κάτι /Ίρχισε να ψιθυριζη οτδν Ιερέα, μέσα άπl> τό καφοοωτl> παραθυράκι που έξαοφαλιζει - λένε - τι> απόρρητο. Άπl> την /Ίλλη πλευρά, ύψώθηκε μια κακότροπη φωνή. Ή φωνη τού Ιερέα : _ Σκοτώοαtε!να πλάσμα! Δολοφονήσατε!να πλάσμα!. Ή γιαγια ~τρεμε άπl> τόν φ660 μήπως ακούσουν τι> δραμα της και οι Ι\σχετοι. Παρακαλούσε :. Μη φωνάζετε, πάτερ, σάς παρακαλώ! "Αν συνεχιοετε, θα με συλλάβουν! Σωπάστε, σάς παρακαλώ!» Άλλα δ παπας δέν χαμήλωνε τδν τόνο της φωνής του. Τότε ή γιαγια ~φυγε για να οωθή. "Ετρεξε οτόν δράμο, κυνηγημένη από τους αοτυνομικούς και 1')ταν τρομακτικl> να 6λέπης μια γυναικα της ήλικιας της να πιλαλάη μ ' αύτl> τδν τράπο. "Ενοιωθα πώς ~ειωνα για κεινην κι ~λεγα μέοα μου : ή 33

14 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ καρδιά της δεν θ' άντέξη, έφτασε τα τέλσς της. ΟΙ άστυνσμικοl την άρπαξαν, καθως διασκέλιζε τα κατώφλι τσύ σπιτιού της. Τής έκλεψαν τα μωρό, τής έδεσαν τά χέρια. ΚαΙ ή νάνα τσυς έλεγε, περήφανα: «Ναί, λυπάμαι. Μα θα τα ξανακάνω. Δεν ειναι πστε εύχάρ ιστ σ. ' Ομως δεν μπορω να συντηρήσω τόσα παιδιά. Δεν τα άντέχω. 'Ι::κείνη ~κριδως τη στιγμη ξύπνησα, απα τους πόνους της κοιλιας μου. Δεν πρέπει να ξαναδω τη φίλη μου. Τ α λόγια της μού προκαλούν Ιφιάλτες. Χθες δράδυ με κάλεσε για φαγητό: ό άντρος της έλειπε και!τσι δρήκε την εύκαιρία γιά να μού μιλήση για σενα. Ήταν μαρτύριο. Φαίνεται πραγματικά, πως καπο ι ος γιατ ρός, ό Δόκτωρ Χ. Μπ: Μάνσον, συμφωνεί μαζί της. τα έμδρυο, Ισχυρίζεται, ειναι μια ύλη σχεδόν άδραν ή ς, σχεδόν φυτική, που μπορεί κανεις νά την ξερριζώση με τ α κουτάλι. τα πολύ, μπ ορεί να θεωρηθή!να <συνεκτικό σύστημα δυνατοτήτων μη πραγματοποιημένων>. 'Αντίθετα, όρισμένο ι διολόγοι πισ~εύoυν ~τι τό άνθρ,?πινο πλάσμα άρχίζει από τη στιγιιιι της συλληψεως, γιατι τό γονιμοποιημένο ώάριο περιέχει ΟΝΑ: τό δεσοξυριδονουκλεϊκό όξύ, δάση δλων των πρω<εϊνων που σχηματίζουν τό άτομο. Μα ό δόκτωρ Μάνσον αποκρίνεται δτι και τό σπερ ματοζωάρ ι ο και τό μη γονιμοπο ιημ ένο ωάριο περιέχουν ΟΝΑ: ειναι δυνατό νά θεωρήσουμε τό σπερματοζωάριο και τό ωάριο άνθρώπ ινα πλάσματα ; Έπειτα, ύπάρχει και μια όμάδα γιατρών που πιστεύουν δτι τ6 lμδρυο γίν εται άνθρώπινο πλάσμα μετα από εικοσιτέσσερις έδδομάδες' δηλαδη δταν μπορεί να επι διώση έξω από τη μήτρα, άκόμα και άν ή κύηση δεν έχει όλοκληρωθή. Ύπάρχει επίσης και μ ια όμάδα άνθρωπολόγων που (ιποστηρίζουν δτι τό νεογέννητο δεν ειναι άνθρώπινο πλάσμα, γιατι δεν έχει άκόμα δεχτή πνευματικες και κοινωνικες επιδράσεις. Σχεδόν καδγαδίσαμε. Ή φίλη μου ~ταν με τό μέρος των άνθρωπολόγων,!νώ έγω έδρισχα σωστή τη γνώμη των 34 ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ 6ιολόγων. 'Εκν ε υριομένη, με κατηγόρησε δτι ειχα τα ίδια μυαλό με τους παπάδες: «Εlσαι καθολικιά, καθολικιά, καθολικιά!» Ένοιωσα προσ6λημένη. Δεν ει μαι καθολικη κι εκείνη τό ξέρει πολυ καλά. 'Αρνιέμαι σ ' δλους του ς παπάδες τ6 δικαίωμα να έπεμοαίνουν ο' αύτη την (ιπόθεση, κι εκείνη τό ξέρει πολυ καλά. Δεν μπορώ δμως και να παραδεχτώ τις αυθαίρετες θεωρίες τού δόκτορα Μάνοον. Μού ειναι άδύνατο να φανταστώ δτι χρηοιμοποιούν τον καθετήρα, σα να ήταν κάποιο καθαρτικο για ν ' άπαλλαγού μ ε άπό μια δυσκολοχωνευτη τροφή. 'Εκτός αν... 'Εκτός άν τί; Μήπως έτοιμάζομαι να προδώσω την ίδια μου την απόφαοη ; Νόμιζα π ως ήμουνα πια τόσο σίγουρη, πως ειχα ξεπεράοει θριαμ6ευτικα δλες τις άδε- 6αιότητες, δλε; τις άμφι60λίες. Γιατί ξαναγυρίζουν τώρα, καμουφλαρισμένες κάτω άπό χίλιες δυό προφάσει ς; Μήπως όφείλεται στην κακοδιαθεσία, που κάνε ι το κεφόλι μου να γυρ Ι ζη ; Στου ς πόνου ς που μου τρυπάνε την κοιλιά ; Πρ έπει να φανώ δυνατή, παιδάκι. Πρ έπε ι να κρατήσω την πίρτη μου στον έαυ ' [ ό μου και σ ' έσένα. Πρ έπει, μ' άλλα λόγια, να σε φτάσω ώς τό τέρμα. Για να μπορ έσ η ς, δταν θα μεγαλώσης, να μην μοιάσης στόν παπα που ούρλιαζε στ ' δνειρό μου, ούτε στη φίλη μου και στον δόκτορα Μ άνσον της, ούτε στους άστυνομικους που εδεναν τη γρια γυναίκα. Ό πρώτος σε θεωρεί Ιδιοκτησία τού Θεού, ή δεύτερη σε θεωρεί Ιδιοκτησία τής μητ έρας σου και ΟΙ τρίτοι ίδιοκτησ{α τού Κράτου ς. Δεν άνήκεις δμως ούτ ε στόν Θεό, ούτε στό Κράτος, ούτε σ' έμένα. Άνήκει ς στον έαυτό σου. Στο κάτω - κάτω, έσυ πήρε ς την πρωτοβουλία και δεν ειχα δίκιο δταν πιστευα πως σού έπέ6αλα έγω μιαν άπόφασή μου. Κρατώντας σε, δεν κάνω τίποτε δ:λλο παρό. να υπακούω στην έντολή σου, που μου την άνακο ίν ωοες δταν άναψε ή σπ(θα τής ζωή ς οου. Δεν ήταν δική μου ή εκλογή' έγώ, άπλά, (ιπάκουοα. 'Ανάμεοα ο ' έσένα και σε μένα, το πιθανο θύμα 35

15 ΟΡΙΑΝΑ ΦλλΛΑΤΣΙ δεν εlσαι έσύ: εlμαι έγώ. Αύτό δεν θέλεις να μσύ,της όταν κσλλάς στό κορμί μου σαν τη βδέλλα; Αύτό δεν θέλε,ις να έπ~δεδα ι ώση: όταν μού έπιβάλλης τη ναυτία; Νοιωθω πολυ l'1σχημα. Εδώ κα! μια 6δομάδα, ή δουλειά μου μ' έξαντλεί. Ή μιά μσυ γάμπα εlναι πρησμενη. θα εlναι τρομερό άν χρειαστή να παροιτηθώ lίπό αύτό τδ ταξίδι που lxel κιόλας πρσγραμματιστή. Κα! τό άφεντικό μου φαίνεται πως τό κατάλαβε, Με ρώτησε σήμερα, με φωνη σχεδόν lίπειλητική,.αν θα εlμαι σε θέση> και πρόσθεσε ότι τό Ιλπιζε. Πρόκ ε ιται για Ενα σημαντικό σχέδιο, που φτιάχτηκε στα μ έτρα μσυ, 'Η πραγματqποίησή τσυ τόν ενδιαφέρει όσο κι έμενα, "Αν δεν θα μπορέσω να πάω έγώ... "Οχι, θα πάω όπωσδήπστε. 'Ο γιατρός εlπε ότι ή έυκυμοσύνη δεν εlναι άρρώστια, άλλα κατάσταση φυσιολογική. Πρόσθε σε δτι πρέπει να συνε. χίσω την προηγούμενή μου δραστηριότητα, Δεν θα μ ' lίπουσητέψης. J " Εγινε κάτι που δεν τό εlχα προ6λέψει: ό γιατρός με κάρφωσε στό κρε6άτι, Κα! νά 'μαι τώρα έδώ άσάλευτη. Πρέπει να μένω ξαπλωμενη, δίχως να κουνιέμαι, Δεν εlν ' εύκo~, ξέρεις, γιατ! ζώ μόνη: αν κlίπσιoς χτυπήση τό κουδουν ι, πρ έπει να σηκωθώ για να τού άνοίξω, Κι Ιπειτα, πρέπει να φροντίσω γ ι α τό φαγητό μου, για την καθαριότητά μου: γ ι α να έτοιμάσω μια σσύπα, η για να πάω στό λουτρό, εlμαι άναγκασ μ Ενη να οηκωθώ lίπό τό κρεμτι μου. Να! η όχι; τη διατροφή μου, για την ι!ιρα, την lxel άναλά6ει ή φίλη μου, Τής Ιδωσα τα κλειδια και μ~ύ φέρνει φαγητό δυό φορες την ήμέρα, ή καημενoiιλα. Της εlπα, hot γι' άστείσ:. ΔΕν 1jθελες ν ' 1Ίπ0κτήσης τρίτο παιδ! και νά που τώρα ύπσχρεώθηκες να υιοθετήσης Ενα μ εγάλο!. 'Απάντηοε πως τό μ εγάλο εlναι καλύτερο lίπό τό νεουεννητο: δεν χρειάζεται να τό θηλάσουν. 36 ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ θα μ ε πιστέψης, αν σού πώ ότι ή φίλη μου εlναι καλός l'1νθρωπος; "Ε, λοιπόν, εlναι, ΚαΙ όχι μόνο γιατ! Ιρχεται έδώ, άλλα περισσότερο γιατ! δεν μού μιλάει πια γι' αύτό τόν Μάνσον η για τους άνθρωπολόγσυς της. Ξαφνικα μοιάζει σα να φο6αται πολυ μήπως οε χάσω, Μην τρομάζη ς: δεν ύπάρχει κίνδυνος, Ό γ ιατ!)ός μάς έξέτασε και πάλι κα! άποφάνθηκε ότι ή άνlίπτυξή σου εlναι κανονική' ή άκινηοία μου εlναι μια προφύλαξη για τους πόνου ς μου, που τους άποδινει σε διαφορετικους παράγον τες. Ε[οαι τώρα δύο μηνών, και οι δύο μήνες σημειώνουν ha έξα ιρετικα λεπτό μετα6ατικό στάδιο: τότε τό lμ6ρυο γίνετα ι 6ρέφος, Σχηματίζονται τα πρώτα όστέινα κύτταρά σου, που θ ' άντικαταστήσουν τους χόν δρου ς, ΟΙ γά μπες οου μακραίνουν, άκρι6ώς όπως μεγαλώνουν τα κλαρια Ενός δεντρσυ, κα! τα δάχτυλα τών πσδιών σσυ άρχίζουν ν ' άνθίζουν. Θά πρέπει να ε!μαστε προοεκτικοι ώς τόν τρίτο μήνα' ~πειτ.α θα μπορ έσουμε να ξαναγυρίσουμε στ!ς συνήθειές μας : αύτη ή Ιστορία τής άκινηοίας κα! τού κρε6ατώματος θα κρατήση μόνο δεκαπεντε ήμέρες. Κα! για τό άφεντικό μου, έπινόησα μια τρομερη 6ροΥχίτιδα, Τ ό πίστεψε κα! με 6ε6αίωσε ότι, στό κάτω κάτω, τό ταξίδι μπσρεί να περιμένη: ύπάρχουν άκόμα τ όσες λεπτομέρειες που πρέπει να ρυθμιστούν. Εύτυχώς! " Αν 1jξερε την άλήθεια, μπορεί κα! νά με άντικαταστούσε. Στη χειρότερη περ'πτωση, Τοως ν ' 1Ίπ0φάσιζε και να με άπολύση. θα ήταν μεγάλος μπελας για μ Ενα κα! για σενα. Ποιός θα μάς Ιτρεφε; ' Αλήθεια, δεν εlχα πια καμιαν ε!δηση lίπό τάν πατέρα σου, Φαντάζομαι, φο6άται να τό διακινδυνέψη, Σε πειράζει αύτό; Έμενα όχι: τό λίγο που Ενοιωθα πια γι ' αύτόν, διαλύθηκε μέσα σε δύο τηλεφωνήματα. Κα! πιό πολυ γιατ! προτίμησε να μ ού μιλήση στό τηλέφωνσ, άντ! να με κοιτάξη!σια στα μάτια. θα μπορ ούσε τουλάχιστον να έ μ φανιστή μετα τόν γυρισ μό το υ, δε νομίζεις ; Ξ έρει καλα πως δεν θα τού ζητήσω να με παντρευτή, πως δεν τού τό 37

16 ΟΡIΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ ζήτησα ποτέ, δτι δεν θέλω να παντρευτώ, και μάλιστα έκεί νον : τότε τι πράγμα τόν έμποδιζει; Ίσως να αισθάνεται ένοχος έπειδ η με κατάκτηοε στο κρε6άτι; Κάποτ ε η νόνα μου πήγε να έξο μολογηθή, στ ' λλήθεια έτούτη τη φορά, κι ά Ιερέας τής fδωσε την άκόλουθη συμβουλή: «Μην κοιμάοτε με τόν άντρα σας, μην κοιμάστε!» Στο 6άθος, γ ια μερικους άνθρώπους, το πραγματικο σφάλμα ένός άντρρ και μιάς γυναίκας ειναι δτι κάνουν lρωτα. Για να μηr άποκτήση κανεις παιδιά, Ισχυρίζονται, πρέπει άπλούστατα να γίνη άυνός. Σύμφωνοι: κι έπειδή ειναι κάπως δύσκολο να καθοριστή ποιός πρέπει και ποιός δεν πρέπει να εlναι άγνός, άς γίνουμε τότε δλο ι μας άγνο! κι άς μεταβλλουμε τη Γή μας σ',να πλανήτη γερόντων. 'Εκατομμύρια και έκατο μμύρια γεροντάκια, άνίκανα να τεκνοποιήσουν. ΚαΙ στό μεταξύ, ή ράτοα μας σόήνει, δπως στα μυθιστορήματα έπιστημονικής φαντασίας πού Ε:χουν σαν έπίκεν τρό τους τόν.. Αρη, και για φόντο κάτι ύπέροχες πόλεις. Κάτι πόλεις που θρυμματίζοντα ι και που τις κατοικούν μονάχα φαντάσματα. Τ α. φαντάσματα δλων ~κε(νων πού θα μπορούσαν να έχουν.) γεννηθή και δμως δεν γεννήθηκαν ποτέ. τα φαντάσματα τών αγέννητων παιδιών. Ή, τότ ε, άς γίνουμε δ μοφυλόφιλοι, μια και το άποτέλεσμα θα ' εl ν αι το!διο: ένας πλανήτης γέρων, άνίκανων γ ια άναπαραγωγή, μ έσα σ' ενα φόντο άπό ύπέροχες ρημαγμένες πόλεις, που τι ς κατοικούν μονάχα τα φαντάσματα τών άγέννητων παιδιών.. Κι άν, άντίθετα, τους χρησιμοποιούσαμε αύτους ταυς γέρους; Κάπου διάόασα πως ΕΙναι δυνατό να μ εταφυτέψουμε <c fμgρυα. Μια κατάκτηση τής τεχνολογική ς βιολογίας. Π αιρνουν τό γονιμοποιημένο αύγό άπο την ΚΟ Ι λια τή ς μάνας καί τό φυτεύουν στην κοιλια μιάς άλλης γυναίκας, πρόθυμης να τό ύποδεχτη.. Κι έκεί το 60- ηθάν ε να θ ερ ι έψ η. Νά λοιπόν. -Αν σε φιλοξενούσε μια άλλη γυναίκα, άς πούμε μια γυναίκα μεγάλη ς ηλ ι κίας, πού όέν ttu πολυγνοιαζόταν άν θα έπρεπε να κρεοατωθή, 38 ΓΡΑΜΜΑ Σ' Ι::ΝΑ ΠΑΙ Δ Ι και έσυ θα γεννιόοου να κι έγώ δέν θα βριοκόμουνα έμ, να βασανιζω το μυαλό μου. 'Αλήθεια: ΟΙ πιο κατάλλ~λoι για να φέρ"ουν στόν κόσμο παιδιά, ε Ιναι οι ήλικιωμ~oι. ΕΙναι τόσο ύπομονετικοί, οι γέρο ι. Θα τό θεωρουσες προσ60λη άν σε μ εταφύ τ ευαν σε μι α κοιλια που δέν θα εlναι ή δική μου; Μια καλη γέρ ικη κοιλιά, που δεν θα σε κουράση ποτε με παράπονα. ΚαΙ γ ιατί να το πάρης για προσ60λή' Δέν θα σού άρνηθώ τη ζωή. Θα σσύ προσφέρω, άπλά, μιαν λλλη κατοικια. Συχώρα με. Noμίζ~ ότι παραμιλάω. ΤΟ κακο εlναι ότι ή ακινησια μ ' έκνευρ ιζει, ξυπνάει μέσα μου την κακια. Σήμερα, εlχα μιαν εύχάριοτη fκπληξη. Κτύπησαν την πόρτα, σηκώθηκα άπο το κρε6άτι μου γκρινιάζοντας: ήταν δ ταχυδρόμο ς, που μού fφερε fvo δεματάκι, σταλμένο αεροπορικά. Ενα πακέτο τής μητέρας μου, μαζ! μ ' ένα γράμμα, που το υπόγραφαν έκεινη και ό πατέρας μου. τους ειχα γράψει πριν άπο λίγες ήμ έρε5' για:α το υς άναγγείλω tίlν ύπαρξή σου. Κα(, κάθε πρωι, ΠΕριμενα μ ε αγωνία την άπάντησή του ς, τρέμοντας στην Ιδέα δτι!οως τα λόγ ια τους θα ήταν σκληρα και όδ~νηρά.,εινα ι, βλέ: πεις δυο άνθρωποι τής παλιάς σχολης. Και όμως, το γρά~μα τους μού φανερώνει ~ tι, παρ ' δ~η την έκπληξ,η και την άναστάτωσή τους, χαιρονται και σε καλωσορ ι ζουν. <Εlμαστε δυο ξεραμένα δέντρα, δεν έχουμε πια τίποτα να σε διδάξουμε, Έσυ μπορείς, σήμερα, να μάς μορφώσης. Κι άν αυτη ε lναι ή άπόφασή οου,,θα πή πι:,ς εlναι όίκαιη. ~oύ γράφουμε γ ι α να οε 6εΌαιωσουμε δτι δεχόμαστε JO διδαγμά σου». Μ ετα άπο το γράμ,μα, άνο.ιξα το πακέτο. Ήταν ba μικρό πλαστικό κου τι και, μεοιλ του, ha ζευγάρι λευκό: παπουτσάκια. Mικρoύτσι~α, έλαφρά, κατάλευκα. τα πρώτα σου ποδ,ήματα. X~ρανε στην παλάμη μου, χωρις καν να την καλυψουν. Και, κα- 39

17 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ θως τ' άγγίζω, δ λαιμός μου σφίγγεται, ή καρδιά μου δσυλ ι άζει. θα σσύ άρέση ή μανούλα μου. Μ' εκείνη και μ' εμένα θα~ης δυό μανάδες,!ναν πραγματικό θησαυρό κοντά σου. ΚαΙ θα σ' άρέση, γιατι πιστεύει δτι δίχως τα παιδια θά φτάση ή συντέμια τού κόσμου. θα την ό.γαπήσης, γιατι ειναι παχουλη και γλυκειά, γιατι έχει μεγάλη και φιλόξενη κοιλια που θά σού χρησιμεψη γ ι α πολυθρόνα, γιατι θα σού προοφέρη τα δυό χοντρα και τρυφερά της μπράτσα για να σε κανακεψουν, γιατι τό γέλιο της ειναι μια συναυλία άπό μικρες καμπάνες. Δεν κατάλα6α ποτέ μου πώς καταφέρνει να γελάη μ' αύτό τόν τρόπο. Νομίζω όμως πως τό πέτυχε, επειδη έκλαψε πολύ. Μονάχα έκείνοι που bιλαψαν πολύ, μπορούν νά εκτιμήσουν τι ς όμορφιές της ζωής και νά γελάσουν σωστά. ΕΙναι εύκολα το κλάμα, και δύσκολα το γέλιο. Aiιτη την άλήθεια, θα την μάθης πολυ γρήγορα. Ή πρώτη σου ουνάντηση με τόν κόσμο θα ειναι!να άπελπισμένο κλάμα και, ; στον πρώτο καιρδ τής ζωή σου, το μόνο που θα καταφέρνης θα ε Ιναι να κλαίς. 'Ολα θα σού.", φέρνουν δάκρυα: το φώς, ή πείνα, ή όργή. θα περάσουν έ6δομάδες και μήνες πριν τό στόμα σου να το χαράξη Ινα χαμόγελο, προτού το λαρύγγι σου να το γαργαλιση κάποιο γέλιο. Δεν άρμόζει όμως ν' άπογοητευτης. ΚΙ όταν θα φτάοη το χαμόγελα, το πρώτο σου γέλιο, παρακαλω σε, να μού τό προσφέρης: για να μού δείξης ότι έπραξα σοφα που δεν χρησιμοποίησα την τεχνολογική διολογία, που δεν σε χάρισα στην κοιλια μιάς πιο υπομονετικής,μιάς καλύτερης άπο μένα μητέρας. Έκοψα άπδ την tφημερίδα τη φωτογραφία σου, που οε δείχνει στους δυο άκρι6ώς μήνες σου: lνα πρώτο πλάνο τού προσώπου σου, μεγεθυμένο σαράντα φορές. τη στερέωσα υτον τοίχο κα< τή θαυμάζω άπο το κρεδάτι 40 μου, γοητευμένη άπό τα μάτια σου. ΕΙναι τόσο μεγάλα, σε σύγκριση με το υπόλοιπο σώμα σου. Πελώρια και όρθάνοιχτα. ΤΙ να 6λέπouν; Μόνο το νερο που σε τυλ(γε ι ; Μόνο τους τοίχους τής φυλακής σου; Ή μήπως αύτα που βλέπω κι έγώ; Με άνασ τατών ε ι μια υπέροχη ύποψία: ή ύπσψία ότι, δ ιαπερνώντας τό κορμί μου, κοιτάζουν πρός τ α έξω. Λυπάμαι που σε λίγο θα πρέπει να τα ξανακλείσης. Στην άκρη των 6λεφόρων σου σχηματίζεται μια πηχτη ουσία πού, σε λίγες ήμέρες, θα κολλήση συναμετάξυ τους τα πάνω με τα κάτω, για να προστατευτούν οι κόρες σου στη διάρκεια τού όριοτικού σχηματισμού τους. Δεν θ' άνασηκώση ς πια τα 6λέφαρα ως τόν '6δομο μηνα. Για ετκοσ ι έ6δομάδες θα ζήσης σε άπόλυτο σκοτάδι. Κρίμα! Μπορεί όμως και όχι. ' Οταν δεν θα 6λέπης πια τίποτα, θα μ ' άκούς καλυτερο. Έχω άκόμα Tr...,a να σού πώ! Και τούτες οι μέρες τής άκινησιας μού :: -'ρίζουν μεγάλη (χνεση χρόνου, μια και ή μοναδική μου άπασχόληση ειναι το διάδασμα και ή τημόραση. Πρέπει, πάνω άπ' όλα, να σε προετοιμάσω για μερικες πολυ δυσάρεστες άλήθειες. Ή ελπίδα ότι ξέρεις κιόλας τα πάντα καλυτερα άπο μένα δεν εινα ι άρκετη για να με πείση. 'Οριομένα πράγματα ειναι ' δύσκολα να εξηγηθούν. ΓιατΙ το πνεύμα σου, lxν ύπάρχη, έντοπίζεται σε γεγονότα πολυ διαφορετικό. άπο έκείνα που θα συναντήοης στόν έξω κόσμο. Βρίσκεσαι μόνο σου, σε μιαν εξαίσια μοναξιά, εκεί μ έσα. ΚαΙ ή εμπειρία σου ειναι μία: ό έαυτός σου. Έμείς, άντίθετα, ετμαστε πολλοί: έκατομμύρια, δισεχατομμύρια. Κάθε εμπειρία μας εξαρτιέται άπο τους lxλλoυς' κάθε χαρά μας, κάθε πόνος μας... 'Ωραία. θα ξεκινήσω άπο αυτό. θ' άρχίσω λέγοντάς σου πως εδώ, σ' εμάς, δεν θα εισαι πια μόνο και πώς, lxν θελήοης ν ' άπαλλαγής άπο τους τρίτους, άπο την άναγκαοτική τους συντροφιά, δεν θα το κατορθώσης. Έδώ,!νας lxνθρωπoς δεν μπορεί να Ικανοποιήση τις lxνάγκες του στηριγμένος άποκμιστικα στις δικές του δυνάμεις, 41

18 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑλλΑΤΣΙ ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ άπως συμ6αινει μ' εσένα. Κι ά:v το προσπαθήση, τρελλαίνεταt. ~ H, τό λιγότερο, άποτυχα(νει. Π ότε - πότε, κάπσιος το επιχε ιρ εί. Καταφεύγει στο δάσος, ή στη θάλασσα, φωνάζοντας πως δέν Εχει άνάγκη τους άλλους, πως ΟΙ άλλοι δεν θα τον ξανασυναντήοουν πια ποτέ. Κι όμως τον ξανα6ρίοκουν. Και μάλιστα επιστρέφει με τη θέλησή τ ου. ΓυρΙζει νικημένος, για να ξαναπάρη τη θέση του στη μυρμηγκοφωλιά, στο γρανάζι, άναζητώντας και πάλι, μάταια κι άπελπισμένα, τη λευτερ ι ά του. Θ ' ακούσης να μιλάνε πολυ για ελευθερια. Στον δικό μας κόσμο ειναι μια λέξη εξευτελισμένη, περιπου δσο και ή λέξη άγάπη πού, στο ειπα, ειναι ή πιο φτηνη άπο δλες. Θα συναντήοης ανθρώπους που σχιζονται για την ελευθερ(α, που ύπομένουν βασανιστήρ ια, που δέχονται ακόμα και να πεθάνουν στο όνομά της. Έλπίζω πως κι εσυ θα γινης σαν κι αίιτούς. ' Ομως, την Ιδια τη στιγμη που θα σκοτώνεσαι για την ελευθερία, θ' ανακαλύψης δτι δfν ύπάρχει ή, τό πολύ, δτι ύπήρχε μονάχα στο 6αθμο που την άναζητούσες: σαν όνειρο, σαν Ιδέα γεννημένη άπο r την ανάμνηοη τής εμ6ρυικής σου ζωής, τής ζωής που γεύτηκες δταν ΙΊσουν ελεύθερο, γιατι ζούοες μόνό σου. Έξακολουθώ να λέω πως εισαι φυλακισμένο έκεί μέσα, συνεχίζω να σκέφτωμαι δτι έχεις λιγο χώρο στη διάθεσή σου και μάλιστα δτι από τώρα θα ζήσης στο σκοτάδι. Άλλα μέσα σ ' αύτο το σκοτάδι, ο' αύτο τον μικρο χώρο, εισαι έλεύθερο δσο δεν θα εισαι πια ποτε στόν τεράστιο και ανελέητο κόσμο μας. Δεν χρειάζεται να ζητήοης συχώρεση από κανέναν εκεί μ έσα, ού τ ε και τη 6οήθεια κανενός: γιατι δεν ύπάρχει κανεις δίπλα σου και δεν γνωρί ζ εις τί θ<1 πή σκλα6ιά. Έδώ έξω, <1ντίθετα, θα εχης χίλια αφεντικά. Κι ευω θα ειμαι το πρώτο άφεντικό σου, μια και θα σού επι6άλω, άθελά μου και δίχως καν να το ουνειδητοποιώ, έκείνα που για μένα ειναι σωστά, άjj..α όχι και γ ια σένα. Νά, άς πούμε, αύτα τα όμορφα παπουτσάκια. Έγω τα 6ρίοκω ωραία' εσυ ό μω ς; θ<1 φωνάξης, 42 θα ούρλιάξης όταν θα σσύ τα φορέσω. θα σού φέρουν άπόγνωση, ειμαι 6έ6αιη. Μα εγώ, έτσι κι αλλιώς, θα στα φορέσω, επιμένοντας δτι διχως αύτα θα κρυολογήσης κι έσύ, σιγα - οιγά, θα συνηθίση ς. Δαμασμένο, θα φτάσης στο σημ είο να ύποφέρη ς όταν δεν θα τα φοράς. ΚαΙ αύτη θα ειναι ή άρχη μιας άτέλειωτη~ άλυσιδας καταναγκασμών' κι εμένα θα με θεωρής τον πρώτο κρικσ της, μια και δεν θα μπορής να ζήσης χωρις τη 6οήθειά μου. 'Εμένα που θα σε θρέφω, εμένα που θα σε ντύνω, εμένα πού θα σε πλένω, εμένα που θα σε παίρνω στην αγκαλιά μου. Έπειτα θ' αρχισης να περπατάς μόνο σου, να τρώς μόνο σου, ν ' άποφοσιζης μόνο σου πού θα πάς και πότε θα πλυθής. Τότε θα ξεπηδήσουν νέοι καταναγκασμοί. ΟΙ συμ60υλές μου. ΟΙ διδασκαλιες μου. ΟΙ παραινέσεις μου. Ό ίδιος σου δ φό60ς μήπω ς μ ε κάνης να πονέοω, άν πράξης διαφορετικα άπο δ,τι σε δίδαξα. Και θα σού φανή ατέλειωτος δ καιρός, ώσπου να σ ' άφήσω ν<1 φύγης, σαν τα πουλια που τ<1 διώχνουν άπο τη φωλια ΟΙ γονείς τους μόλις τα μάθουν να πετάνε. Μα θα έρθη επιτέλους ή στιγμη που θα σ ' αφήσω να φύγης, ν<1 διασχισης μόνο οου τον δρόμο, με κόκκινο φώς. Και μάλιστα θα σε σπρώξω. ΧωρΙς ή πράξη μου ν ' αύξήση την ελευθερια σου, μια και θα σε δένη μαζι μου ή σκλα6ια τής τρυφερότητάς μου, ή σκλα6ια τής μεταμέλειάς σου. Elναι αύτο που ονομάζεται καμια φορα σκλα6ια τής οικογένειας. Δεν πιστεύω στην οικογένεια. Ή οικογένεια ειναι ένα ψέμα, επ ινοημένο από αύτους που όργάνωσαν τον κόσμο μα ς για να ελέγχουν καλύτερα το"ς άνθρ", πους, για να έκμεταλλεύωνται καλύτερα την ύπακοή τους οτοί:ς κανόνες και στους μύθου ς. Έπαναοτατεί καν ε Ις εύκολώτε ρα δταν ειναι μόνος, ύπακούει εύκολώτερα δταν ζή με τους δλλους. Ή οικογένεια δεν εινα ι παρα το φερέφωνο ένος συστήματος που δεν μπορεί να σού επιτρέψη την ανυπακοή: ή lερότητ ά της ειναι ανύπαρκτη. Έκείνο που ύπάρχει ε{ναι, άπλά, δμάδες αντρών, γυναι- 43

19 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΛΑΤΣΙ κών και παιδιών αναγκασμένων να!χουν το [διο όνομα και να μένουν κάτω άπό την (δια οτέγη: αντιπαθώντας και πσλλες φορες μισώντας ό ένας τόν άλλο. ΚαΙ όμως ή μεταμέλεια υπάρχει' οι δεσμοι υπάρχουν, ριζωμένοι μ έ σα μας σcrν τα δέντρα που άντιστέxovται ακόμα και στην καταιγιδα, άναπόφευκτοι όπως ή πείνα και ή διψα. Δεν μπορούμε ποτε να ξεφύγουμε άπό αύτούς, όσο κι άν προσπαθήσουμε, με όλη μας τή δύναμη, με όλη μας τή λογική. ΝομΙζουμε πως τους λησμονήσαμε, άλλα κάποια μέρα ξανάρχονται στην έπιφάνεια, αδυσώπητοι, άνελέητοι, γ ια να μάς περάσουν τό σχοινl στόν λαιμό πιό σ ίγουρα κι άπό τόν δήμιο. ΚαΙ για να μάς στραγγαλισουν. Έκτός άπό αύτα τα ε(δη τη ς σκλαδ ιάς, θα γνωρισης κι έκείνα που θα σού έπιδάλουν οί άλλοι: οι χιλιάδες χιλιάδες κάτοικοι τής μυρμηγκοφωλ ιάς. τη σκλαδια τών συνηθειών τους, τών νόμων τους. Δεν φαντάζεοαι πόσο ασφυκτικό ε!ναι να μιμήσαι τι ς συνήθειές τους να σέδεσαι τ ους νόμους τους. Μην κάνης το\ιτο, μίιν κάνης έκείνο ' πράξε τούτο και πράξε έκείνο... ΚαΙ άν αύτό ε!-.r ναι ανεκτό όταν ζής ανάμεσα σε καλους άνθρώπους, που ξέρουν ώς ένα 6αθ μ ό τι σημαινει έλευθερία, γίνεται φρι κιαστικό ό ταν ζή ς κάτω άπό τυράννους, που σού αρνιouνται άκόμα κα! την πολυτέλεια να την όνειρεύεσαι, ή να την αποκτάς με τη φαντασια σου. ΟΙ τυραννικσι όμως νόμοι παρουσιάζουν κι ένα πλεονέκτημα: μπορ είς ν ' αντιδράσης, με τόν αγώνα, με τόν θάνατσ. 'ΑντΙθετα, οι νόμσι τών καλών ανθρώπων δεν σού αφήνουν καμια διέξοδο, γιατι σε πειθουν ότ ι ε!ναι σωστό να το υς παραδεχτή~. ' Οποιο και άν ε!ναι τό σύστημα δπου ζής, δεν μπορει ς να έναντιωθής στόν νόμο που όριζει πως ό πιό δυνατός, ό πιό Ισχυρός, ό λιγότερο γενναιόδωρος, ε!ναι πάντα ό νικητής. ΚαΙ ακόμα πιό λιγο μπορεί ς ν ' αντισταθής στόν νόμο που θεσπιζει δτι για να φάς πρέπει να πληρώσης, για να κοιμηθής πρέπει να πληρώσης, για να 44 ΓΡΑΜΜΑ Σ' ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ περπατάς με ποδήματα πρέπει να πληρώσης, για να ζεσταθής τόν χειμώνα πρέπει να πληρώσης, και ότι για να ~ης τα μ έσα να πληρώοης, πρέπει να έργαστής. θα σού αραδιάσουν ένα σωρό λόγια για την ανάγκη τής έργασιας, για τη χαρα τής έργασιας, για την αξιοπρέπεια της έργασιας. Μήν τα πιστέψης. Ε!ναι ένα ακόμα ψέμα, πσυ έπινοήθηκε για τη δολή όσων όργάνωσαν τόν κόσμσ. Ή δουλεια ε!ναι ένας έκδιασμός και παραμένει έκδιασμός, Εστω και άν αύτη που κάνεις σ' ε"χαριστεί. Έργάζεσαι πάντα για κάποιον και ποτε για τόν εαυτό σου, έργάζεσαι πάντα με μόχθο και πστε με χαρά. Δεν σού έπιτρέπεται να δουλεύης τή στιγμη που ' σού κάνει κέφι. 'Ακόμα και στήν περιπτωση που δεν έξαρτιέσαι άπό κανέναν, ανογκάζεσαι να σκάψης τή γή σου όταν τό άπαιτούν ό ~λιoς, ή 6ρσχη και οι έπσχές. 'Ακόμα κι όταν δεν υπακούς σε κανέναν και ή έργασια σου ε!ναι ή τέχνη, δηλαδη ή άπελευθέρωση, θα χρειαστή να υπσκύψης στις απαιτήσεις και στα πειράγματα τών lιλλων. 'Ίσως, σ' h'a μακρινό παρελθόν, τόσο μακρινό που ή' ανάμνησή του Εχει πια χαθή, τα πράγματα να ήταν διάφορετικα και ή έργασια να ήταν γιορτή, ξεφάντωμα χαράς. Μα τότε οι άνθρωποι ήταν λιγοστοι κα' μπορούσε κανεις να κρατηθή μακριά τους. Έρχεσαι στόν κόσμο χ(λια έννιακόσια έδδο μήντα πέντε χράνια μετα την γέννηση Ενός άνθρώπου που τόν λένε Χριστό και που κι αύτός ήρθε στόν κόσμο έκατοντάδες έκατομμύρια χρόνια ~στερα άπό έναν άλλον lίνθρωπο, με lίγνωοτσ σ' έμάς δνσμα. Στην έπσχή μας δμως τα πράγματα ε!ναι όπως στα Ιστόρησα. Μια πρόσφατη στατιστικη δε(χνει πως ε(μαστε κιόλας τέσσερο δισεκατομμύρια. Σ' αύτό τό λεφούσι θα προστε θής. Πόσο θ' άποζητήσης τα μοναχικα τσαλαδουτήματά σου στο νερό που σε τυλ(γει τώρα, παιδάκι! Σού ΕΥραψα τρείς μύθους. 'Η, πιό σωστά, δεν τσυς 45

20 ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΑΑΤΣΙ!γραψ α, γ ιατι!τσι πσυ ε! μ α ι ξαπλωμένη, θα μσ;; ήταν αδύνατο: άπλά, του ς έφτιαξα οτο μυαλό μου. Θα σού διηγηθώ τον πρώτο. Ήταν κάποτε l:να κοριτσάκι, έρωτευμένο με μια μανόλια. Ή μανόλια φύτρωνε στη μ έσ η ένος κήπου και το κοριτσάκι στεκόταν μέρες όλόκλήρες να την κοιτάζη. την κοίτ αζε άπο ψηλά, γιατι κατοικούοε στο τελfυταίο πάτωμα ένος σπιτιού που ειχε θέα προς τόν κήπο. ΚαΙ την καμάρωνε άπο το μοναδ ικο παράθυρο που άνο ι γόταν σ' αύτη την κατεύθυνση. ΤΟ κοριτσάκι ήταν πολυ μικρο καί, γ ι α να δή τη μανόλια,!πρεπε να σκαρφαλώση οε μι α καρέκλα. Οταν ή μητ έρα του τύχα ιν ε να το άν τι κρύση!ται σκαρφαλωμένο, φώναζε τρομαγμένη : «θεέ μου, θα πέση, θα γκρε μοτσακ ιστή!» Ή μανόλια ήταν θεόρατη, με μεγάλα κλαριά και πελώρια λουλούδια, που άνοίγονταν σαν πεντακάθαρα μαντή λια και που κανεις δέν τολμούαε να τ ' άγγίξη, γιατl 6ρίσκονταν πολυ ψηλα για να τα φτάση. "Εται ε!χαν όλο τον καιρό να γεράσουν, να κιτρινίσουν και να πέοουν στό εδαφος μ ' ~να έλαφρο θρόισμα. Κι όμως το κοριτσάκι όνειρευόταν πως κάποιος θα κατόρθωνε να κόψη ~να.χ λουλούδι όσο ήταν άκό μ α λευκο και μ' αύτη την έλπίδα στυλωνόταν στό παράθυρο: με τα μπρατοάκια του άκουμπισμένα στο περ6άζι και το πηγούνι στ ηριγ μ ένο πάνω τους. Δεν ύπήρχαν σπίτια άπέναντι, "ούτε τριγύρω μόνο ένας ψηλός, lσιος τοίχος, πσυ κύκλωνε τον κήπο και κατάληγε αε μια ταράτσα. Έκεί ήταν απλωμένη αε κάτι αύρ μ ατα μια μπουγάδα. Όταν τα ρούχα ε!χαν πια στεγνώσει, ήχούσαν πάνω τους δυνατα τα ~απίσματα τού άγέρα. Τότ ε έμφαν ι ζόταν μια γυναίκα: τα στοί6αζε σ' έν α καλάθ ι και τα κου6αλούσε μαζί της. Μια μέρα δμως ή γυναίκα, άντι να μαζέψη τ ' άαπρόρρουχα, 6άλθηκε κι έκεί νη να κοιτάζη την μανόλια. "Εμεινε έκε ί luρα πολλή, χα μ ένη ατ ' όνειρό τη ς, καθως τα στεγνα ρούχα χτυπ ούσαν δρμητικα τόν lινεμo. ~Eπει τα ~φτασε ~νας lιντρας και την άγκάλιασε. Τόν άγκάλ ι ασε κι έκείνη και 46 ΓΡΑΜΜΑ Σ ' ΕΝΑ ΠΑ!ΔΙ κυλίστ ηκ αν καταγής. τα κορμιά το υς τρεμούλιαζαν δίχως σταματημό, luσπου τελικα αποκοιμήθηκαν κι οι δυό, έξαν τλημένοι. Το κοριταάκι άπορούσε ' δέν καταλά6αινε γ ι ατί κοιμόνταν κ ι οι δυό τους στην ταράτσα, άντ{ ν ' άσχοληθούν με τη μανόλια, άντl να προσπαθήσουν να κόψουν ένα λουλούδ ι. Περ ίμενε ύπομονετικα να ξυπνήαουν, δταν, ξαφνικά, έμφανίστηκε ένας άλλος δντρας, πολυ θυμωμένος. Δεν μιλούσ ε, άλλα ό θυμός του ήταν φανερός, γιατl ρίχτηκε ά μ έσως στο ζευγάρι. πρωτα στον δντρα πού, μ ' ένα σάλτο, τού ξέφυγε κι ύ στερα στη γυναίκα, που δρχιοε να τρέχη άνάμεσα στην άπλωμένη μπουγάδα. ~Eτρεχε κι αύτός γ ια να tijv πιάση και. τελικα την!φτασε. τη αήκωσε ψηλά, λες και ήταν έλαφρια σαν πούπουλο, και την γκρέμισε άπο την ταράτσα: πάνω στη μανόλια. Ή γυναίκα κατρακυλούαε luρα πολλή μα στο τ έλος προσγ ε ιώθηκ ε στα κλαριά, με θόρυ60 πιο πν ιχτο άπω έκείνον που εκαναν τα κιτρινισμ ένα λουλούδια πέφ τοντας στό χώμα. <Ένα κλαρι τσακίστηκε. τη οτιγμη που εσπαζε, ή γυναίκα άρπάχτηκε άπο ένα λουλούδι του. ΚαΙ το εκοψε. "Επει τα έμεινε άκίνητη, με το λουλούδι στο χέρι. Τότε το κοριτσάκι φώναξε: «Μαμά, μαμά,!ρριξαν μια κυρία στη μ ανόλια κι έκείνη έκοψε fva λουλούδι. Ή μητ έρ α πλησίασε τρ έχοντας κι ε!πε πως ή γυναίκα ήταν νεκρή. Άπό τη μ έρα αύτή, το κοριτσάκι πίοτευ ε πώς, για να κόψη μια γυναίκα ένα λουλούδι, πρέπει να πεθάνη. Τ ο κοριταάκι i'jμουνα εγώ. Κ αι ό θεος να μη σ' άξιώση να μάθης μ ε ποιό τ ρόπο όνακάλυψα πως κερδίζει πάντα ό πιο δυνατό ς, όπιο Ιαχυρός, ό λιγότερσ γενναιόδωρος. Ό Θεος να μη α ' άξιώση να το πληροφορηθής τόσο νωρις δαο έγώ. Καί, πάνω απ' όλα, ό θεο ς να μη σ ' άξιώση να καταλάοης πως η γυναίκα πληρώνει πάντα πρώτη αύτ η την πραγματικότητα. Όμως!χω δδικο. Π ρέπει να εύχηθω να ξεπεράσης γρήγορα την παρθενικη αύτη κατάσ ταση που όνομάζεται παιδικη ήλικία, ψευδαί- 47