Πτυχιακή Εργασία Χρήστος Ι. Κοκκινίδης

Transcript

1 Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα Σερρών Σχολή Τεχνολογικών Εφαρµογών Τµήµα Πληροφορικής & Επικοινωνιών Πτυχιακή Εργασία Χρήστος Ι. Κοκκινίδης Θέµα : Σχεδίαση και ανάπτυξη διαδικτυακής εφαρµογής µε τη χρήση της PHP Επιβλέπων καθηγητής ρ. Πάρις Μαστοροκώστας Σέρρες, Ιούνιος Μπορείτε να το κάνετε σε PHP Adrian Close,1998

2 Περιεχόµενα Πίνακας Ακρονυµίων..4 1 Εισαγωγή 1.1 Στοπός δηµιουργίας της εφαρµογής Σύντοµη περιγραφή της εφαρµογής Εργαλεία σχεδίασης και ανάπτυξης Πώς θα αποκτηθούν τα εργαλεία ανάπτυξης 9 2 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων 2.1 Εγκατάσταση λογισµικού Η γλώσσα PHP Η χρήση της MySQL Βάσης δεδοµένων Το λογισµικό του Apache Server Η γλώσσα του διαδικτύου, HTML Χρησιµοποιώντας το εργαλείο phpmyadmin Συνεργασία της MySQL, PHP και Apache Server Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία 3.1 Προσαρµοστικότητα λογισµικού Σχεδίαση - δηµιουργία της Βάσης εδοµένων Σχεδίαση Παρουσίαση Λειτουργία της εφαρµογής. 24 2

3 4 Ανάλυση Σχεδίασης και Ανάπτυξης Λογισµικού 4.1 Λόγοι ανάλυσης σχεδίασης και ανάπτυξης λογισµικού ιαγράµµατα ροής δεδοµένων Φυσικό διάγραµµα λειτουργιών ιάγραµµα ροής µηδενικού επιπέδου ιάγραµµα ροής πρώτου επιπέδου Χρήση ψευδοκώδικα Κώδικας 5.1 ιαγραµµατική απεικόνιση αρχείων Λειτουργία των συναρτήσεων Κώδικας Βιβλιογραφία Έντυπη Ηλεκτρονική

4 Πίνακας Ακρoνυµίων ASCII ASP CSV DBMS DDL DML DOS FTP GIF GNU HTML HTTP ΙD IP ISO JPEG JSP ODCB OS PDF PDL PHP PNG QBE RDBMS RGB SQL TCP URL WWW American Standard Code for Information Interchange Microsoft Active Server Pages Comma-Separated Value DataBase Management System Data Definition Language Data Manipulation Language Disk Operating System File Transfer Protocol Graphics Interchange Format General Public License Hyper Text Markup Language HyperText Transfer Protocol Identification Number Internet Protocol International Standards Organization Joint Photographic Experts Group Java Server Pages Open Database Connectivity Standard Operating System Portable Document Format Process Design Language Hypertext PreProcessor Portable Network Graphics Query-By-Example Relational DataBase Management System Red Green Blue Structured Query Language Transmission Control Protocol Universal Resource Locator World Wide Web 4

5 Ευχαριστίες Αρχικά θέλω να ευχαριστήσω όλους τους καθηγητές του τµήµατος Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Α.Τ.Ε.Ι. Σερρών, που κατάφεραν να µου µεταδώσουν µε τον καλύτερο τρόπο τις γνώσεις τους και µου έδωσαν έτσι τα εφόδια για να µπορέσω να ενταχθώ µε επιτυχία στον εργασιακό χώρο του τοµέα της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών καθώς και στον τοµέα της έρευνας, που αποτελούν το παρόν και το µέλλον των σύγχρονων κοινωνιών. Θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά µου και τους φίλους µου που µε βοήθησαν ενώ ήµουν αποµονωµένος το µεγαλύτερο µέρος του χρόνου. Τέλος, ευχαριστώ θερµά τον επιβλέποντα της εργασίας κ. Μαστοροκώστα που χωρίς τη βοήθεια και τις πολύτιµες συµβουλές του, δεν θα ήταν δυνατόν να εκπονηθεί αυτή η εργασία αλλά κυρίως για τον λόγο ότι η διδασκαλία του δεν κινήθηκε µόνο µέσα στα στενά πλαίσια της εκπαίδευσης, αλλά στη γενικότερη έννοια της παιδείας και της διάπλασης άρτιων και συνειδητοποιηµένων ανθρώπων-επαγγελµατιών.

6 Εισαγωγή 1. Εισαγωγή 1.1 Σκοπός ηµιουργίας της Εφαρµογής Σκοπός της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η µελέτη και ανάπτυξη ενός συστήµατος αυτόµατης συναλλαγής των σπουδαστών µε τη Γραµµατεία µέσω του διαδικτύου. Η εργασία πραγµατοποιήθηκε µε χρήση της γλώσσας προγραµµατισµού για διαδικτυακές εφαρµογές PHP. Το σύστηµα που δηµιουργήθηκε επιτρέπει στο σπουδαστή να εισέρχεται στον ιστοχώρο της Γραµµατείας και µε χρήση προσωπικού λογαριασµού να λαµβάνει πληροφορίες αναφορικά µε δηλώσεις µαθηµάτων, βαθµολογίες κ.α. Απώτερος σκοπός δηµιουργίας της εφαρµογής, είναι να αποτελέσει την απαρχή για µια συντονισµένη βελτίωση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γραµµατεία του Τµήµατος Πληροφορικής και Επικοινωνιών µε στόχο την έγκυρη και άµεση εξυπηρέτηση των σπουδαστών του. Ωστόσο η εφαρµογή µπορεί να αποδειχτεί χρήσιµη και πολύ αποτελεσµατική στην αποσυµφόρηση του όγκου των καθηµερινών λειτουργιών της γραµµατείας. 1.2 Σύντοµη Περιγραφή Η νέα αυτή εφαρµογή εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο δηµιουργίας διαδικτυακών εφαρµογών µε στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των ηλεκτρονικών υπηρεσιών που παρέχονται στους σπουδαστές. Ο σπουδαστής θα εισέρχεται µέσω του διαδικτύου στην επίσηµη σελίδα του Ανώτατου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος Σερρών ( και από εκεί θα µπορεί να έχει πρόσβαση στην εφαρµογή. Για την πρόσβασή του στην εφαρµογή απαιτείται ο αριθµός µητρώου και ο κωδικός πρόσβασης, δύο χαρακτηριστικά που είναι ατοµικά και αυστηρώς προσωπικά. 6

7 Εισαγωγή Ο κωδικός πρόσβασης είναι ένας αριθµός (από τέσσερις ως οκτώ χαρακτήρες), ο οποίος επιλέγεται και εισάγεται από τον σπουδαστή µια και µοναδική φορά κατά την πρώτη του σύνδεση. Αυτή είναι και η µοναδική φορά που ο σπουδαστής µπορεί να ενηµερώσει και να πραγµατοποιήσει εγγραφή στη βάση δεδοµένων του τµήµατος. Από αυτό το σηµείο και πέρα η επικοινωνία είναι µονόπλευρη, µε τον σπουδαστή να έχει πρόσβαση στην προβολή ορισµένων στοιχείων της βάσης, χωρίς ωστόσο να µπορεί να τα επεξεργαστεί και να τα µεταβάλλει για προφανείς λόγους ασφάλειας. Το σύστηµα ελέγχει κάθε φορά την εγκυρότητα των στοιχείων που εισάγονται από τον χρήστη (αριθµός µητρώου και κωδικός πρόσβασης) και αποφασίζει αν θα του επιτραπεί η είσοδος ή όχι. Με την είσοδό του ο σπουδαστής µπορεί να βρει πολλές χρήσιµες πληροφορίες όπως η αναλυτική του βαθµολογία καθώς και η δήλωση µαθηµάτων. Επίσης, δύναται να ενηµερωθεί για τον τρέχοντα γενικό βαθµό του, το πρόγραµµα µαθηµάτων της σχολής και τα µαθήµατα που του υπολείπονται για την απόκτηση του πτυχίου. Ακόµα µπορεί να δει όλες τις τελευταίες αλλαγές στα µαθήµατα που αναλαµβάνει κάθε εξάµηνο ο εκάστοτε καθηγητής. Στη διάθεσή του είναι επίσης και έγγραφα (σε µορφή PDF) όπως η αίτηση πρακτικής, στέγασης και σίτισης. Η εφαρµογή συνδέεται µε τη βάση δεδοµένων του τµήµατος από όπου και αντλεί τις περισσότερες από τις απαιτούµενες πληροφορίες. Το σύστηµα απαγορεύει την είσοδο όταν τα στοιχεία που εισάγονται είναι ψευδή και δεν ανταποκρίνονται σε υπάρχουσα εγγραφή. Επίσης, το ίδιο συµβαίνει και όταν κάποιος προσπαθήσει να σπάσει την ασφάλεια, για παράδειγµα πληκτρολογώντας στη διεύθυνση το URL των σελίδων αποτελεσµάτων. Έτσι ο χρήστης έχει στη διάθεσή του κάθε φορά τρεις προσπάθειες εισόδου στο σύστηµα καθώς και τρεις προσπάθειες για τη δηµιουργία του κωδικού πρόσβασης. Η εφαρµογή είναι εύκολη στη χρήση και δεν προϋποθέτει καµία άλλη γνώση παρά την απλή χρήση του διαδικτύου. Τόσο η διαπροσωπεία (interface) όσο και η βάση δεδοµένων σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν στα Ελληνικά. 7

8 Εισαγωγή Όσον αφορά το περιβάλλον της εφαρµογής, σχεδιάστηκε µε γνώµονα την απλότητα και τη λειτουργικότητα. Κρίθηκε σκόπιµο να αποφευχθούν οι περιττές βαριές εικόνες και η υπερβολική χρήση χρωµάτων έτσι ώστε να διατηρηθεί ένας σοβαρός ακαδηµαϊκός χαρακτήρας. Η εσωτερική της όµως δοµή, αναπτύχθηκε µε υψηλά κριτήρια απόδοσης, ασφάλειας, ταχύτητας και αξιοπιστίας. Ο κώδικας είναι σαφής και λειτουργικός και η χρήση συναρτήσεων καθιστά την εφαρµογή εύκολη στη συντήρησή της. Η εφαρµογή είναι προσαρµοζόµενη σε οποιαδήποτε σύγχρονη βάση δεδοµένων που βασίζεται στη γλώσσα SQL. Με ελάχιστες µόνο µετατροπές µπορεί να συνεργαστεί µε συνέπεια, µε τα µεγαλύτερα λογισµικά δηµιουργίας και συντήρησης βάσεων δεδοµένων παγκοσµίως. Επίσης, η εφαρµογή µπορεί να λειτουργήσει χωρίς πρόβληµα στις πλατφόρµες των λειτουργικών συστηµάτων (OS) Unix καθώς και στα λειτουργικά συστήµατα της Microsoft, Windows 9x/ME/2000/XP. Το πλέον ουσιαστικό όµως πλεονέκτηµα της εφαρµογής είναι ότι λειτουργεί δυναµικά. Παρέχει πληροφορίες οι οποίες δεν βασίζονται σε στατικές HTML σελίδες και αποθηκευµένα PDF αρχεία. Η εφαρµογή που δηµιουργήθηκε, συνδυάζει τη δυναµικότητα και αποδοτικότητα της PHP σε συνάρτηση µε την ταχύτητα της MySQL. 1.3 Εργαλεία Σχεδίασης και Ανάπτυξης Η εφαρµογή υλοποιήθηκε µε τη γλώσσα προγραµµατισµού PHP σε συνεργασία µε τη MySQL και τον Apache Server. Χρησιµοποιήθηκε η EasyPHP 1.7 η οποία εγκαθιστά και διαµορφώνει το περιβάλλον ανάπτυξης για τον Apache Server , την PHP 4.3.3, τη MySQL καθώς και τον Phpmyadmin Για τα παραγόµενα αποτελέσµατα χρησιµοποιήθηκε η HTML (µε ενσωµατωµένο βεβαίως PHP κώδικα), ενώ στην εικονογράφηση της εφαρµογής και της τεκµηρίωσης συνετέλεσε το Photoshop 7.0 της Adobe 8

9 Εισαγωγή και το Microsoft Word. Τα PDF αρχεία δηµιουργήθηκαν µε τη βοήθεια του Adobe Acrobat Professional Version 6.0. Όλες οι παραπάνω τεχνολογίες εγκαταστάθηκαν και συνεργάστηκαν µε το λειτουργικό σύστηµα Windows XP Professional English Version 2002 και τον Internet Explorer Version 6.0. Για τη δηµιουργία των php scripts χρησιµοποιήθηκε ο συντάκτης κειµένου Notepad version 5.1 της Microsoft. 1.4 Πώς θα αποκτηθούν τα εργαλεία σχεδίασης Η EasyPHP είναι δωρεάν λογισµικό και µπορεί να ληφθεί από τον ιστοχώρο Εγκαθιστώντας την EasyPHP τίθεται αυτόµατα σε λειτουργία η PHP, MySQL Server, Apache Server και phpmyadmin. Ωστόσο όλες οι διαφορετικές και συνεργαζόµενες αυτές τεχνολογίες µπορούν να ληφθούν από τους ιστοχώρους που παρουσιάζονται στην εικόνα MySQL PHP Apache Photoshop Acrobat Εικόνα Από πού µπορεί να ληφθεί το λογισµικό. 9

10 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων 2. Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων 2.1 Εγκατάσταση λογισµικού Προκειµένου να γίνει η εγκατάσταση, χρησιµοποιήθηκε το λογισµικό EasyPHP (Version 1.7). Η EasyPHP είναι ένας συνδυασµός διαδικτυακών διακοµιστών - λογισµικού ανοιχτού κώδικα µε κοινά χαρακτηριστικά, ενσωµατωµένο σε ένα πακέτο εύκολης εγκατάστασης. ηµιουργήθηκε προκειµένου να αποφευχθούν όλες οι δυσκολίες που παρουσιάζει η ξεχωριστή εγκατάσταση (installation), διαµόρφωση (configuration) και συνεργασία (collaboration) των τεχνολογιών PHP, MySQL και Apache Sever. Ουσιαστικά, είναι ένα πλήρες πακέτο λογισµικού που µας επιτρέπει να χρησιµοποιήσουµε όλη τη δύναµη και την ευελιξία της δυναµικής γλώσσας PHP σε συνάρτηση µε την αποδοτική χρήση των βάσεων δεδοµένων. Επίσης, µπορούµε να κάνουµε χρήση του phpmyadmin, ενός λογισµικού εύκολης διαχείρισης των MySQL και Apache Servers. Συγκαταλέγεται στα προϊόντα ανοιχτού κώδικα, γεγονός που σηµαίνει ότι διανέµεται δωρεάν και επίσης δίνεται η πρόσβαση σε όλο τον πηγαίο του κώδικα. 2.2 Η γλώσσα PHP Η PHP είναι µια γλώσσα script από την πλευρά του διακοµιστή, σχεδιασµένη ειδικά για το διαδίκτυο. Ο κώδικας της PHP µπορεί να ενσωµατωθεί µέσα σε µια HTML σελίδα και θα εκτελείται κάθε φορά που επισκεπτόµαστε τη συγκεκριµένη σελίδα. Ο PHP κώδικας διαφοροποιείται από το υπόλοιπο HTML έγγραφο µε τις ετικέτες (tags) αρχής <? και τέλους. Μεταφράζεται στην πλευρά του διαδικτυακού διακοµιστή και δηµιουργεί HTML ή άλλη έξοδο, την οποία θα δει ο επισκέπτης. Ο επισκέπτης θα δει µόνο την HTML έξοδο

11 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων που παράγει η PHP από την πλευρά του διακοµιστή και δεν χρειάζεται να έχει εγκατεστηµένη την PHP στον δικό του υπολογιστή. Είναι ένα προϊόν ανοιχτού κώδικα, γεγονός που σηµαίνει ότι διανέµεται δωρεάν και επίσης έχουµε πρόσβαση στον κώδικα προέλευσής του. Έτσι, µπορούµε να τον τροποποιήσουµε και να τον επαναχρησιµοποιήσουµε, σύµφωνα µε τις ανάγκες και τις απαιτήσεις µας. Η PHP δηµιουργήθηκε το 1994 και αρχικά σήµαινε Personal Home Page (προσωπική αρχική σελίδα). Σύµφωνα όµως µε τη σύµβαση GNU (General Public License) άλλαξε και τώρα σηµαίνει PHP Hypertext Preprocessor (προεπεξεργαστής υπερκειµένου PHP). Από τη δηµιουργία της η PHP δέχτηκε πολλές τροποποιήσεις και βελτιώσεις, µε αποτέλεσµα να χρησιµοποιείται σήµερα η Έκδοση 4, η οποία είναι πολύ πιο γρήγορη και αποτελεσµατική έκδοση από όλες τις προηγούµενες. Στην έκδοση 4, η υποστήριξη συνόδων λειτουργίας είναι τώρα ενσωµατωµένη. Στις προηγούµενες εκδόσεις, έπρεπε να εγκαταστήσουµε το πρόσθετο αρχείο ΡΗΡlib για έλεγχο συνόδων λειτουργίας ή να γράψουµε δικό µας. Το βασικό πλεονέκτηµα της PHP είναι ότι λειτουργεί δυναµικά. Αυτό σηµαίνει ότι τα αποτελέσµατα που παράγει, αλλάζουν σύµφωνα µε τις ανάγκες του χρήστη. Ωστόσο, ο δυναµικός τρόπος λειτουργίας δεν παύει να εφαρµόζεται ακόµα και µέσα στο εσωτερικό της PHP. Για παράδειγµα, έχει τη δυνατότητα να αλλάζει τον τύπο των µεταβλητών δυναµικά, σύµφωνα µε τα δεδοµένα που κάθε χρονική στιγµή είναι αποθηκευµένα σε αυτές. Σε σύγκριση µε τους βασικούς της ανταγωνιστές (Perl, ASP και JSP), η PHP έχει πολλά πλεονεκτήµατα που την καθιστούν επικρατούσα. Υψηλή απόδοση. Είναι πολύ αποτελεσµατική. ιασυνδέσεις µε πολλά διαφορετικά συστήµατα βάσεων δεδοµένων. Έχει εγγενείς συνδέσεις για πολλά συστήµατα βάσεων δεδοµένων. Εκτός από τη MySQL, µπορούµε να συνδεθούµε κατευθείαν µε πολλές βάσεις δεδοµένων µερικές από τις οποίες είναι οι msql, Oracle, Hyperwave, Informix, InterBase, filepro και πολλές άλλες. Χρησιµοποιώντας Open 11

12 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων Database Connectivity Standard (ODCB), µπορούµε να συνδεθούµε σε οποιαδήποτε βάση δεδοµένων παρέχει ένα πρόγραµµα οδήγησης ODCB. Έχει ενσωµατωµένες βιβλιοθήκες για πολλές συνηθισµένες διαδικασίες διαδικτύου. Επειδή σχεδιάστηκε για να χρησιµοποιείται στο διαδίκτυο, έχει πολλές ενσωµατωµένες βιβλιοθήκες, που εκτελούν πολλές χρήσιµες λειτουργίες σχετικές µε το Web. Μπορούµε να δηµιουργούµε εικόνες GIF δυναµικά, να συνδεθούµε µε άλλες υπηρεσίες δικτύων, να στείλουµε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, να δουλέψουµε µε cookies και συνόδους και να δηµιουργήσουµε PDF έγγραφα. Και αυτές είναι µόνο ελάχιστες από τις απεριόριστες δυνατότητες της PHP! Χαµηλό κόστος. Η PHP παρέχεται δωρεάν. Ευκολία µάθησης και χρήσης. Η σύνταξη της PHP βασίζεται σε άλλες γλώσσες προγραµµατισµού, βασικά στη C και στην Perl. Φορητότητα. Είναι διαθέσιµη για πολλά λειτουργικά συστήµατα. Μπορούµε να γράψουµε κώδικα για πολλές διαφορετικές εκδόσεις των Microsoft Windows και πολλά συστήµατα τύπου Unix. ιαθεσιµότητα του κώδικα προέλευσης. Έχουµε πρόσβαση στον κώδικα προέλευσης της PHP, αντίθετα µε εµπορικά κλειστά συστήµατα. Επίσης, µπορούµε να διορθώσουµε ή να µεταβάλλουµε των κώδικά της, προσαρµόζοντάς τον στις ανάγκες µας. Όλα αυτά έχουν κάνει την PHP να είναι ένα πανίσχυρο και ευρέως χρησιµοποιούµενο εργαλείο παγκοσµίως. 2.3 Η χρήση της MySQL Βάσης εδοµένων Είναι ένα πολύ γρήγορο και δυνατό σύστηµα διαχείρισης βάσεων δεδοµένων. Μια βάση δεδοµένων µας επιτρέπει να αποθηκεύουµε, να αναζητάµε, να ταξινοµούµε και να 12

13 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων ανακαλούµε τα δεδοµένα αποτελεσµατικά. Ουσιαστικά αποτελεί τη δεξαµενή από την οποία αντλούµε τα δεδοµένα. Ο MySQL διακοµιστής ελέγχει την πρόσβαση στα δεδοµένα µας, για να µπορούν να δουλεύουν πολλοί χρήστες ταυτόχρονα, για να παρέχει γρήγορη πρόσβαση και να διασφαλίσει ότι µόνο πιστοποιηµένοι χρήστες µπορούν να έχουν πρόσβαση. Συνεπώς, η MySQL είναι ένας πολυνηµατικός διακοµιστής πολλαπλών χρηστών. Χρησιµοποιεί την SQL (δοµηµένη γλώσσα ερωτηµάτων), την τυπική γλώσσα ερωτηµάτων για βάσεις δεδοµένων, παγκόσµια. Η SQL είναι η πιο τυπική γλώσσα για πρόσβαση σε συστήµατα διαχείρισης βάσεων δεδοµένων (DBMS). Χρησιµοποιείται για να αποθηκεύσουµε και να ανακαλέσουµε δεδοµένα από και προς µια βάση δεδοµένων. Χρησιµοποιείται σε πολλές βάσεις δεδοµένων όπως η Oracle, PostgreSQL, Sybase, Microsoft SQL Server και φυσικά στη MySQL. Υπάρχει µια ANSI (Αµερικάνικο εθνικό πρότυπο) τυποποίηση για την SQL και τα συστήµατα βάσεων δεδοµένων, όπως η MySQL, χρησιµοποιούν αυτή την τυποποίηση. Έχει συστατικά στοιχεία της, µια γλώσσα ορισµού βάσεων δεδοµένων (DDL) και µια γλώσσα χειρισµού ερωτηµάτων (DML). Χρησιµοποιούµε DDL όταν αρχικά διαµορφώνουµε µια βάση δεδοµένων ενώ DML όταν αποθηκεύουµε και ανακαλούµε πραγµατικά δεδοµένα από τη βάση µας. Οι σχεσιακές βάσεις δεδοµένων σχεδιάστηκαν για να αντιµετωπίσουν όλα εκείνα τα προβλήµατα που προέρχονταν από τη χρήση επίπεδων αρχείων (απλών αρχείων κειµένου) για την αποθήκευση και ανάκληση δεδοµένων. Η χρήση των επίπεδων αρχείων είναι κάτι πολύ εύκολο και απλό, ωστόσο πολύ περιοριστικό. Για τον λόγο αυτό χρησιµοποιούνται σε µερικές µόνο περιπτώσεις όπου ο όγκος των δεδοµένων είναι µικρός. Οι σχεσιακές βάσεις δεδοµένων ή καλύτερα τα σχεσιακά συστήµατα διαχείρισης βάσεων δεδοµένων (RDBMS) από την άλλη, προσφέρουν πολλά περισσότερα πλεονεκτήµατα. Παρέχουν γρηγορότερη πρόσβαση στα δεδοµένα. Συγκεκριµένα η MySQL έχει από τις γρηγορότερες επιδόσεις που υπάρχουν στα RDBMS. 13

14 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων Μπορούν εύκολα να γίνουν ερωτήµατα για να εξαχθούν σύνολα από δεδοµένα που ανταποκρίνονται σε κάποια κριτήρια. Έχουν ενσωµατωµένους µηχανισµούς για αντιµετώπιση ταυτόχρονης πρόσβασης. Παρέχουν τυχαία πρόσβαση στα δεδοµένα. Έχουν ενσωµατωµένα συστήµατα δικαιωµάτων Η MySQL είναι λογισµικό ανοιχτού κώδικα, το οποίο προσφέρεται δωρεάν και επιπλέον µαζί µε το εκτελέσιµο πρόγραµµα διατίθεται και ο πηγαίος κώδικας όλων των συστατικών του, για να µπορεί κάποιος να τα τροποποιήσει και να τα χρησιµοποιήσει ανάλογα µε τις ανάγκες του. 2.4 Το λογισµικό του Apache Server Το πρόγραµµα Apache αυτό είναι ένα λογισµικό επιτυχηµένης προσπάθειας ανάπτυξης λογισµικού που στοχεύει στη δηµιουργία ενός προϊόντος ανοιχτού κώδικα και βασίζεται στο πρότυπο επικοινωνίας HTTP. Θεωρείται ένα ισχυρό και ευέλικτο λογισµικό, το οποίο συνεχίζει να εξελίσσεται. Όλος ο πηγαίος κώδικας του Apache Server είναι διαθέσιµος στον οποιοδήποτε προκειµένου να τον επεξεργαστεί και να τον µορφοποιήσει σύµφωνα µε τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν διαδικτυακό διακοµιστή. Στον διακοµιστή αποθηκεύονται όλα τα αρχεία (για παράδειγµα της HTML) που αποτελούν τις σελίδες του διαδικτύου. Ο διαδικτυακός διακοµιστής (Apache) κατά τη λειτουργία του, δέχεται µια αίτηση από τον browser ενός client, η οποία είναι σε µορφή διεύθυνσης σελίδας (κατά το πρότυπο HTTP). Ο διακοµιστής ευθύνεται για την παράδοση του αρχείου στον browser, και όχι για την προβολή των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτά. 14

15 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων ηµιουργήθηκε από µια οµάδα ανθρώπων ανά τον κόσµο, που δεν είχαν στόχο την εµπορική εκµετάλλευση της εφαρµογής, γι αυτό τον λόγο οι κατασκευαστές του λογισµικού αναφέρονται σαν Apache Group. Ωστόσο, πολλοί χρήστες του λογισµικού κατάφεραν µε παρατηρήσεις και σχόλια να βελτιώσουν το προϊόν, φθάνοντάς το στη σηµερινή του έκδοση Η γλώσσα του διαδικτύου, HTML Τα αρχικά HTML σηµαίνουν Hyper Text Markup Language. Η HTML είναι η κύρια γλώσσα που χρησιµοποιείται στο διαδίκτυο. Οι ιστοσελίδες στο διαδίκτυο είναι γραµµένες σε HTML. Τα αρχεία της HTML είναι απλά αρχεία κειµένου και αυτό δίνει τη δυνατότητα σε όλα τα λειτουργικά συστήµατα, να µπορούν να επεξεργαστούν (διαβάσουν, γράψουν, αποθηκεύσουν) τα αρχεία της. Αυτό το χαρακτηριστικό κάνει την HTML να είναι µια ανεξάρτητη πλατφόρµα. Για τον λόγο όµως αυτό, όλα τα αρχεία θα πρέπει να αποθηκεύονται κατά το πρότυπο της κωδικοποίησης ASCII. Τα αρχεία έχουν επέκταση.htm και.html. Για τη δηµιουργία των αρχείων της HTML χρειάζεται ένας απλός συντάκτης κειµένου. εν συνιστάται να χρησιµοποιούνται πολύπλοκοι συντάκτες (όπως το Microsoft Word) καθώς οι συντάκτες αυτοί µαζί µε το απλό κείµενο αποθηκεύουν και προβάλλουν και άλλες πληροφορίες (για παράδειγµα πληροφορίες µορφοποίησης) που για τα αρχεία της HTML είναι περιττές. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί ένα πρόγραµµα όπως το Notepad. Ουσιαστικά ένα αρχείο HTML περιλαµβάνει κείµενο που αποτελείται από στοιχεία της HTML και από αυτά που θέλουµε να περιλαµβάνει η σελίδα. 15

16 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων Τα στοιχεία της HTML ορίζονται από τα mark-up tags. Είναι τα δεδοµένα που πληροφορούν τον web browser για τον τρόπο προβολής της σελίδας. Για παράδειγµα η πρώτη ετικέτα (tag) σε µια HTML σελίδα είναι πάντα το <HTML>, το οποίο πληροφορεί τον browser για την έναρξη ενός HTML αρχείου. Τέλος, για την προβολή της σελίδας είναι απαραίτητη η χρήση ενός browser όπως για παράδειγµα του Microsoft Internet Explorer ή του Netscape Navigator. 2.6 Χρησιµοποιώντας το εργαλείο phpmyadmin Το phpmyadmin είναι ένα εργαλείο γραµµένο σε PHP το οποίο κατασκευάστηκε για την πλήρη διαχείριση του MySQL Server στο διαδίκτυο. Προσφέρει ένα ευχάριστο και λειτουργικό περιβάλλον, αντίθετα µε το περιβάλλον DOS που διαθέτει ο MySQL διακοµιστής, χωρίς ωστόσο να χάνει τα πλεονεκτήµατα της ταχύτητας και των ενσωµατωµένων λειτουργιών της MySQL. Επίσης, δίνει λύσεις σε προβλήµατα εγκατάστασης γλώσσας (είναι διαθέσιµο σε 47 γλώσσες) και παρέχει διαπροσωπεία (interface) µε πολλά πλεονεκτήµατα και σχετικά απλό χειρισµό. Για τη διαχείριση µιας βάσης δεδοµένων, το µόνο που χρειάζεται είναι να δηµιουργήσουµε έναν χρήστη (user) και φυσικά τη βάση δεδοµένων που θα χειρίζεται. Συγκεκριµένα οι δυνατότητες του λογισµικού phpmyadmin είναι πολλές. Έχει τη δυνατότητα να ηµιουργήσει και να διαγράψει βάσεις δεδοµένων. ηµιουργήσει, αντιγράψει, διαγράψει και να µετονοµάσει πίνακες. Πραγµατοποιεί τη συντήρηση των πινάκων. ιαγράφει, δηµιουργεί και να προσθέτει πεδία. Εκτελεί οποιοδήποτε SQL ερώτηµα. ιαχειρίζεται τα πρωτεύοντα και τα δευτερεύοντα κλειδιά των πεδίων. 16

17 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων Φορτώνει δεδοµένα πινάκων από επίπεδα αρχεία. Εξάγει τα δεδοµένα σε µορφή SQL,CSV για MS Excel, XML και LaTex. ιαχειρίζεται πολλαπλούς server. ιαχειρίζεται τους χρήστες της MySQL και τα δικαιώµατά τους. Χρησιµοποιεί τη µέθοδο ερωτήµατος κατά παράδειγµα QBE (Query-byexample). Πρόκειται για έναν τρόπο εύκολης δηµιουργίας ερωτηµάτων µε τη βοήθεια ενός interface που βασίζεται στη χρήση radio-buttons, αναδυόµενων µενού, edit και tick-boxes). ηµιουργεί πολύπλοκα ερωτήµατα αυτόµατα. Συνδέει τους επιθυµητούς πίνακες. ηµιουργεί γραφικές απεικονίσεις PDF στον σχεδιασµό της βάσης δεδοµένων. Αναζητά στοιχεία συνολικά στη βάση ή σε υποσύνολά της. Μετασχηµατίζει τα αποθηκευµένα δεδοµένα σε οποιαδήποτε µορφή χρησιµοποιώντας ένα σύνολο προκαθορισµένων συναρτήσεων (για παράδειγµα παρουσιάζει τα δεδοµένα τύπου BLOB σαν εικόνες ή σαν σύνδεση-download). Υποστηρίζει τη mysqli, τη νέα βελτιωµένη έκδοση της MySQL. Επικοινωνεί σε 47 διαφορετικές γλώσσες. Όλα αυτά κάνουν το phpmyadmin, ένα πανίσχυρο εργαλείο το οποίο είναι στη διάθεσή µας δωρεάν, καθώς παρέχεται και αυτό µε τη µορφή ανοικτού λογισµικού και εγκαθίσταται µαζί µε όλο το πακέτο της EasyPHP. 2.7 Συνεργασία της MySQL, PHP και του Apache Server Τα τρία αυτά προϊόντα ανοιχτού κώδικα συνεργάζονται µεταξύ τους µε απόλυτη επιτυχία. Υπάρχουν πάρα πολλές συναρτήσεις της PHP για τη MySQL, οι οποίες ουσιαστικά είναι µια πύλη µέσω της οποίας επικοινωνούµε µε τον MySQL Server. Οι τρεις αυτές τεχνολογίες αποτελούν τα κοµµάτια ενός παζλ. Η συνδυασµένη τους χρήση επιτρέπει τη δηµιουργία δυναµικών 17

18 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων διαδικτυακών εφαρµογών µε υψηλά κριτήρια αξιοπιστίας, απόδοσης, ταχύτητας και ασφάλειας. Η βασική λειτουργία ενός διαδικτυακού διακοµιστή φαίνεται στην εικόνα Αυτό το σύστηµα αποτελείται από δύο αντικείµενα : ένα web browser και έναν διαδικτυακό διακοµιστή. Απαιτείται µεταξύ τους µια σύνδεση επικοινωνίας. Ένας web browser κάνει µια αίτηση στον διακοµιστή. Αυτή η αρχιτεκτονική ανταποκρίνεται καλά, όταν ο διακοµιστής περιέχει στατικές σελίδες. Αίτηση browser ιαδίκτυο Απόκριση Εικόνα Η σχέση πελάτη-διακοµιστή µεταξύ ενός web browser και ενός διαδικτυακού διακοµιστή. Η αρχιτεκτονική που υποστηρίζει µια διαδικτυακή τοποθεσία µε βάση δεδοµένων είναι λίγο πιο πολύπλοκη. Μια τυπική διαδικτυακή συναλλαγή βάσεων δεδοµένων αποτελείται από τις παρακάτω φάσεις, που αριθµούνται στην εικόνα Ο web browser (Explorer) ενός χρήστη κάνει µια HTTP αίτηση για µια συγκεκριµένη διαδικτυακή σελίδα. 2. Ο διαδικτυακός διακοµιστής (Apache Server) λαµβάνει την αίτηση για τη σελίδα, ανακαλεί το αρχείο και το περνά στη µηχανή PHP για επεξεργασία. 3. Η µηχανή PHP αρχίζει την ανάλυση του script. Μέσα στο script, υπάρχει µια εντολή που συνδέει τη βάση δεδοµένων και εκτελεί ένα ερώτηµα. Η PHP ανοίγει µια σύνδεση µε τον MySQL διακοµιστή (server) και στέλνει το κατάλληλο ερώτηµα. 18

19 Τα βασικά στοιχεία των εργαλείων 4. Ο MySQL διακοµιστής (server) λαµβάνει το ερώτηµα της βάσης δεδοµένων, το επεξεργάζεται και στέλνει τα αποτελέσµατα ξανά στη µηχανή PHP. 5. Η µηχανή PHP σταµατά την εκτέλεση του script, που συνήθως περιλαµβάνει τη µορφοποίηση των αποτελεσµάτων του ερωτήµατος σε HTML. Επιστρέφει µετά την τελική HTML σελίδα στον web διακοµιστή (Apache Server). 6. Ο διαδικτυακός διακοµιστής (Apache Server) περνά την HTML σελίδα ξανά στο browser (Explorer), όπου ο χρήστης µπορεί να δει τα αποτελέσµατα που ζήτησε. browser 1 Web ιακοµιστής 2 3 PHP µηχανή MySQL διακοµιστής Εικόνα Η βασική διαδικτυακή αρχιτεκτονική βάσεων δεδοµένων 19

20 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία 3. Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία 3.1 Προσαρµοστικότητα λογισµικού Η εφαρµογή δύναται να προσαρτηθεί και να λειτουργήσει οµαλά στον επίσηµο ιστοχώρο του Α.Τ.Ε.Ι Σερρών του τµήµατος Πληροφορικής και Επικοινωνιών ( Για να γίνει αυτό θα πρέπει αρχικά να υπάρξει συνεργασία µε την υπάρχουσα δοµή των ιστοσελίδων του τµήµατος και φυσικά µια προσαρµογή µε τη βάση δεδοµένων. Η εφαρµογή δεν απαιτεί την εγκατάσταση του Apache Server καθώς το σύστηµα κατά τη σχεδίαση και την υλοποίησή του προβλέφθηκε έτσι ώστε να συνεργάζεται µε πολλούς και διαφορετικούς διαδικτυακούς διακοµιστές (web servers). Ωστόσο, η εγκατάσταση της PHP στην πλευρά του διαδικτυακού διακοµιστή είναι αναγκαία, καθώς σε διαφορετική περίπτωση τα περιεχόµενα των αρχείων θα παρουσιάζονται στον χρήστη (client) χωρίς να διερµηνεύονται. Η εγκατάσταση της PHP δεν είναι απαραίτητη στην πλευρά του χρήστη. Η προσαρµογή της εφαρµογής δεν αναφέρεται στην επαναδηµιουργία της, παρά στην αλλαγή ενδεχοµένως των ονοµάτων κάποιων συναρτήσεων που σχετίζονται µε τη σύνδεση στη βάση δεδοµένων. Η διαπροσωπεία (interface) σχεδιάστηκε µε τα πρότυπα των ιστοσελίδων του Α.Τ.Ε.Ι. Σερρών, διατηρώντας µια ευέλικτη και λειτουργική φυσιογνωµία. 3.2 Σχεδίαση - δηµιουργία της Βάσης εδοµένων Αποτελεί το πλέον ουσιαστικό κοµµάτι της εφαρµογής. Αρχικά χρησιµοποιείται ο phpmyadmin για να δηµιουργηθεί ένας χρήστης. Το περιβάλλον του phpmyadmin είναι πολύ εύχρηστο και λειτουργικό κάνοντας 20

21 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία τη δηµιουργία ενός χρήστη µια εύκολη υπόθεση. ηµιουργείται ο χρήστης µε το όνοµα cik, και τον κωδικό Ο χρήστης αυτός έχει µόνο δικαιώµατα SELECT και UPDATE στη βάση δεδοµένων, για λόγους ασφαλείας. Ο χρήστης µπορεί να δηµιουργηθεί και µε την εκτέλεση του αρχείου grant.sql µέσα από τη MySQL. Έπειτα, δηµιουργείται µια σχεσιακή βάση δεδοµένων µε το όνοµα ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ η οποία αποτελείται από 6 πίνακες. Η δοµή της βάσης δεδοµένων αλλά και των πινάκων που την αποτελούν παρουσιάζεται στα παρακάτω 6 διαγράµµατα που αντιπροσωπεύουν τους αντίστοιχους πίνακες. Η δηµιουργία της βάσης πραγµατοποιείται µε την εκτέλεση του αρχείου create_db.sql µέσα από τον phpmyadmin ή τη MySQL. Τα υπογραµµισµένα πεδία κάθε πίνακα, υποδηλώνουν ότι είναι πρωτεύοντα κλειδιά (primary keys). Η πρώτη στήλη (πεδίο) παρουσιάζει το όνοµα κάθε πεδίου. Στη δεύτερη στήλη (τύπος) παρουσιάζεται ο τύπος των δεδοµένων κάθε πεδίου, ενώ η τέταρτη στήλη αναφέρεται στη δυνατότητα που έχουµε κατά την εγγραφή των δεδοµένων, να αφήσουµε χωρίς εγγραφή (NULL) τα συγκεκριµένα πεδία. Η στήλη προκαθορισµένο αναφέρεται στην προκαθορισµένη (default) τιµή που παίρνει κάθε εγγραφή και η τελευταία στήλη στα πρόσθετα χαρακτηριστικά κάθε εγγραφής (για παράδειγµα auto_increment). Πίνακας ΣΠΟΥ ΑΣΤΕΣ 21

22 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Πίνακας ΜΑΘΗΜΑΤΑ Πίνακας ΗΛΩΣΕΙΣ_ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Πίνακας ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Πίνακας ΜΑΘΗΜΑΤΑ_ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ 22

23 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Πίνακας ΒΑΘΜΟΙ Αφού έχει δηµιουργηθεί η βάση δεδοµένων, εκτελώντας το αρχείο input_data.sql, οι πίνακες δέχονται τις εγγραφές που έχουµε ορίσει στο αρχείο αυτό. Η βάση δεδοµένων έχει τώρα δηµιουργηθεί, καθώς επίσης έχουν εισαχθεί και οι (εικονικές) εγγραφές. Επίσης, δηµιουργήθηκε και ένας χρήστης, µέσω του οποίου µπορεί να πραγµατοποιηθεί η επικοινωνία της PHP µε τη βάση δεδοµένων. Ο χρήστης που αρχικά δηµιουργήθηκε, είναι ικανός να αναζητήσει και να ανανεώσει εγγραφές µε τα κριτήρια που θα ορίζονται κάθε φορά, φυσικά µέσω της PHP. 23

24 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία 3.3 Σχεδίαση Παρουσίαση Λειτουργία της εφαρµογής Οι χρήστες θα έχουν πρόσβαση στην εφαρµογή µέσω του επίσηµου ιστοχώρου του Α.Τ.Ε.Ι. Σερρών του Τµήµατος Πληροφορικής και Επικοινωνιών ( Αφού πραγµατοποιηθούν όλες οι απαραίτητες διεργασίες µε τον υπάρχοντα ιστοχώρο (περιγράφησαν στην παράγραφο 3.1), ο χρήστης συνδέεται µε την εφαρµογή και αντικρίζει την σελίδα που απεικονίζεται στην εικόνα Η σελίδα αυτή αναπαρίσταται από το αρχείο index.php, συχνά αναφέρεται ως αρχική σελίδα και είναι το κοµβικό σηµείο της εφαρµογής. Ο χρήστης µπορεί να συνδεθεί κατευθείαν µε τις υπηρεσίες της εφαρµογής ή να δηµιουργήσει κωδικό πρόσβασης (µόνο για νέους χρήστες). Εικόνα Αρχική σελίδα εφαρµογής. 24

25 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Αν εξαιρεθεί η απλή HTML που χρησιµοποιείται, στο σηµείο αυτό δηµιουργείται ένας κωδικός συνόδου, ο οποίος δηµιουργείται από την PHP και αποθηκεύεται στην πλευρά του χρήστη (client) κατά τη διάρκεια της συνόδου. Αρχικά δε φαίνεται ουσιώδης η δηµιουργία του κωδικού συνόδου, θα γίνει όµως αντιληπτή η σηµαντική λειτουργία της στα επόµενα βήµατα. Έτσι εδώ έχουµε τη δηµιουργία ενός κωδικού συνόδου στην πλευρά του πελάτη και τη δηµιουργία δύο µεταβλητών συνόδων λειτουργίας στην πλευρά του διακοµιστή : η µεταβλητή flag (η οποία αρχικοποιείται µε το µηδέν) και η µεταβλητή count. Οι σύνοδοι λειτουργίας στην PHP καθοδηγούνται από ένα µοναδικό κωδικό συνόδου, ένα κρυπτογραφικά τυχαίο αριθµό. Ο κωδικός αυτός µπορεί να αποθηκευτεί είτε στον υπολογιστή του χρήστη σε ένα cookie είτε να περάσει µέσω των URL. Ο κωδικός συνόδου ενεργεί ως ένα κλειδί που µας επιτρέπει να εγγράφουµε συγκεκριµένες µεταβλητές, στις µεταβλητές συνόδων λειτουργίας. Τα περιεχόµενα αυτών των µεταβλητών αποθηκεύονται στον διακοµιστή. Ο κωδικός συνόδου είναι η µόνη ορατή πληροφορία στην πλευρά του πελάτη. Αν, στη διάρκεια µιας συγκεκριµένης σύνδεσης στην τοποθεσία µας, ο κωδικός συνόδου είναι ορατός είτε µέσω ενός cookie είτε µέσω του URL, µπορούµε να έχουµε πρόσβαση στις µεταβλητές συνόδου που είναι αποθηκευµένες στον διακοµιστή για αυτή τη σύνοδο. Εξ ορισµού οι µεταβλητές συνόδου αποθηκεύονται σε επίπεδα αρχεία στον διακοµιστή. Η ιδέα του ελέγχου συνόδων λειτουργίας είναι για να µπορούµε να παρακολουθούµε έναν χρήστη στη διάρκεια µιας συνόδου λειτουργίας του, σε µια διαδικτυακή τοποθεσία. Ουσιαστικά, δηµιουργούνται δυναµικά και χρησιµοποιούνται µεταβλητές που δεν χάνουν την τιµή τους κατά τη διάρκεια σύνδεσης ενός χρήστη µε την εφαρµογή. Παρακάτω θα περιγραφεί η διαδικασία που πρέπει να κάνει ένας νέος χρήστης από τη στιγµή που συνδέεται για πρώτη φορά στην εφαρµογή. Ο νέος χρήστης πατώντας κατευθείαν στο κουµπί Σύνδεση θα αντικρίσει τη σελίδα της εικόνας και η εκτέλεση του script θα τερµατιστεί, 25

26 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα Μήνυµα κενών πεδίων. καθώς προφανώς τα δύο πεδία που απαιτούνται να είναι συµπληρωµένα και έγκυρα για την είσοδό του στην εφαρµογή, είναι κενά. Οποιαδήποτε προσπάθεια ενός νέου χρήστη να συνδεθεί στην εφαρµογή θα είναι ανεπιτυχής, καθώς πρέπει πρώτα να δηµιουργηθεί ο κωδικός πρόσβασης. Κάθε νέος χρήστης πρέπει να αποκτήσει κωδικό πρόσβασης, προκειµένου να µπορεί να χρησιµοποιεί τις δυνατότητες της εφαρµογής, πατώντας στο κάτω αριστερό σηµείο της αρχικής σελίδας πατώντας εδώ. Ο κωδικός αυτός δηµιουργείται µια και µοναδική φορά και δεν δύναται να αλλάξει για λόγους ασφαλείας. Στον χρήστη παρουσιάζεται η παρακάτω σελίδα (εικόνα 3.3.3) µέσω της οποίας οι χρήστες δηµιουργούν τον κωδικό πρόσβασης. 26

27 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα Φόρµα απόκτησης κωδικού πρόσβασης. Η φόρµα Εγγραφής Νέου Χρήστη παρέχει αναλυτικές οδηγίες για την απόκτηση του κωδικού πρόσβασης. Ο χρήστης δεν έχει παρά να συµπληρώσει όλα τα πεδία και να πραγµατοποιήσει την εγγραφή του στη βάση δεδοµένων. Αυτή είναι η µοναδική φορά που οι χρήστες, µε την 27

28 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία πληρότητα ορισµένων κριτηρίων, έχουν τη δυνατότητα πραγµατοποίησης εγγραφής στη βάση δεδοµένων. Η σελίδα της εικόνας αναπαρίσταται από το αρχείο create_new_user.php. Η εκτέλεση του script (create_new_user.php) δηµιουργεί µια µεταβλητή συνόδου λειτουργίας µε το όνοµα count_new. Η µεταβλητή αυτή θα χρησιµεύσει στη συνέχεια για τη µέτρηση των προσπαθειών δηµιουργίας νέου κωδικού και τα περιεχόµενά της είναι διαθέσιµα µόνο από τον διακοµιστή. Για λόγους ασφαλείας κάθε χρήστης έχει το δικαίωµα τριών προσπαθειών κάθε φορά που συνδέεται στην εφαρµογή, προκειµένου να αποκτήσει κωδικό πρόσβασης. Η χρησιµότητα της count_new θα εξηγηθεί αναλυτικά παρακάτω. Στην περίπτωση που ο χρήστης παραλείψει ένα ή περισσότερα από τα πεδία παρουσιάζεται το µήνυµα της εικόνας 3.3.4, η εκτέλεση του script τερµατίζεται και ο χρήστης δύναται να επιστρέψει στην προηγούµενη σελίδα για να προσπαθήσει ξανά. Εικόνα Μήνυµα κενών πεδίων. Στην περίπτωση τώρα που ο νέος χρήστης θέλει να χρησιµοποιήσει κωδικό πρόσβασης που το µέγεθός του είναι µικρότερο από 4 χαρακτήρες ή µεγαλύτερο από 8 χαρακτήρες, παρουσιάζεται το αντίστοιχο µήνυµα (εικόνες και 3.3.6), η εκτέλεση του script τερµατίζεται και ο χρήστης δύναται να επιστρέψει στην προηγούµενη σελίδα και να προσπαθήσει ξανά. Όλοι οι έγκυροι κωδικοί που χρησιµοποιεί το σύστηµα, κρίθηκε σκόπιµο να έχουν µέγεθος από 4 έως 8 χαρακτήρες για λόγους ασφαλείας. Οι χρήστες µπορούν να χρησιµοποιήσουν ψηφία ή χαρακτήρες (ελληνικού ή αγγλικού αλφαβήτου) ή και τα δύο (συστήνεται από την εφαρµογή). 28

29 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα Μήνυµα κωδικού πρόσβασης µικρότερου από 4 χαρακτήρες. Εικόνα Μήνυµα κωδικού πρόσβασης µεγαλύτερου από 8 χαρακτήρες. Στη φόρµα απόκτησης κωδικού πρόσβασης, ο χρήστης πληκτρολογεί τον κωδικό που επιλέγει δύο φορές για λόγους ασφαλείας. Σε περίπτωση που οι δύο κωδικοί δεν συµφωνούν, ο χρήστης λαµβάνει το µήνυµα της εικόνας και η εκτέλεση του script τερµατίζεται. Εικόνα ιαφορετικός κωδικός πρόσβασης µε κωδικό επιβεβαίωσης. Όλες αυτές οι πιθανές περιπτώσεις που εξετάστηκαν, ελέγχθηκαν από τον κώδικα της PHP χωρίς να εµπλέκεται και να επιβαρύνεται η βάση δεδοµένων. Η εφαρµογή αντιδράει ταχύτατα και αποτελεσµατικά στα δεδοµένα που εισαγάγει κάθε φορά ο χρήστης. Στην περίπτωση που τα στοιχεία του χρήστη ικανοποιούν όλες τις παραπάνω απαιτήσεις της εφαρµογής, η PHP πραγµατοποιεί µια σύνδεση 29

30 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία στη βάση δεδοµένων, προκειµένου να ελέγξει την εγκυρότητα των στοιχείων αυτών. Με τη µορφή ερωτηµάτων, αναζητούµε στη βάση αν υπάρχει εγγραφή σπουδαστή µε τα δεδοµένα που εισήχθησαν, αλλά και αν αυτή η εγγραφή έχει ελεύθερο ή όχι το πεδίο του κωδικού πρόσβασης. Αν το πεδίο του κωδικού πρόσβασης δεν είναι NULL (κενό), τότε αυτό σηµαίνει ότι ο χρήστης έχει ήδη αποκτήσει κωδικό πρόσβασης και δεν δύναται η ενηµέρωση της εγγραφής. Τότε, ο χρήστης λαµβάνει το µήνυµα της εικόνας 3.3.8,η εκτέλεση του script τερµατίζεται και ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να επιστρέψει στην προηγούµενη σελίδα για να ξαναπροσπαθήσει. Στο εσωτερικό της εφαρµογής, αυξάνεται η τιµή της µεταβλητής count_new που δηµιουργήθηκε προηγουµένως κατά ένα, χωρίς βεβαίως αυτό να είναι αντιληπτό από τον χρήστη. Τα περιεχόµενα των µεταβλητών συνόδων λειτουργίας είναι στη διάθεση του διακοµιστή, ενώ ο χρήστης από την πλευρά του µπορεί να δει µόνο τον κωδικό συνόδου (κρυπτογραφικά τυχαίος αριθµός). Εικόνα εν βρέθηκαν τα στοιχεία στη βάση δεδοµένων. Ωστόσο, η εφαρµογή έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε κάθε χρήστης να έχει µοναδικό κωδικό πρόσβασης για προφανείς λόγους ασφαλείας. Έτσι, στην περίπτωση που κάποιος χρήστης θελήσει να εισάγει ένα κωδικό που προϋπάρχει, η εφαρµογή τον ενηµερώνει µε το ίδιο µήνυµα της εικόνας Είναι σκόπιµη η χρήση ακριβώς του ίδιου µηνύµατος (όταν δεν βρίσκονται εγγραφές και όταν ο κωδικός πρόσβασης προϋπάρχει από κάποιον άλλο σπουδαστή), καθώς η ειδοποίηση του χρήστη ότι ο κωδικός που πληκτρολόγησε προϋπάρχει θα µπορούσε να δηµιουργήσει κινδύνους, καθώς ο οποιοσδήποτε κακόβουλος θα προσπαθούσε να εκµεταλλευτεί αυτή 30

31 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία την αδυναµία του συστήµατος, επιδιώκοντας την είσοδό του µε διαφορετικούς συνδυασµούς κωδικού πρόσβασης και αριθµών µητρώου. Κατά συνέπεια η ασφαλιστική αυτή δικλείδα προβλέφθηκε προκειµένου να αποφευχθούν τέτοιου είδους παραβιάσεις µε απρόβλεπτες συνέπειες. Υποθέτουµε τώρα ότι ο χρήστης επιδιώκει δεύτερη φορά να αποκτήσει κωδικό πρόσβασης µε µη έγκυρα στοιχεία. Ουσιαστικά µε το πάτηµα του κουµπιού ΕΓΓΡΑΦΗ, η φόρµα ενεργοποιεί το script new_main_form.php, το οποίο είναι αρµόδιο να αποφασίζει για την εγγραφή των στοιχείων ή την απόρριψη. Αυτό είναι το script που είτε παράγει τα µηνύµατα λάθους είτε πραγµατοποιεί τη σύνδεση και τις εγγραφές στη βάση δεδοµένων. Η PHP συνδέεται πάλι µε τη βάση δεδοµένων, αποτυγχάνει να βρει έγκυρη εγγραφή, αυξάνει όµως την τιµή της συνόδου count_new κατά ένα, µε αποτέλεσµα η µεταβλητή να έχει πλέον την τιµή δύο. Η εκτέλεση του script τερµατίζεται και ο χρήστης δύναται να επιστρέψει πάλι στο script create_new_user.php για να ξαναπροσπαθήσει. Η τρίτη ανεπιτυχής προσπάθεια είναι και η τελευταία. Εκτελείται ξανά το script new_main_form.php, το σύστηµα δεν επιτρέπει την πρόσβαση και αυξάνει την τιµή της µεταβλητής κατά ένα µε αποτέλεσµα η τελευταία να έχει πλέον την τιµή τρία. Η εφαρµογή ενηµερώνει τον χρήστη για την ανεπιτυχή προσπάθεια µε το µήνυµα της εικόνας Ωστόσο, στο script που περιλαµβάνεται η φόρµα εισαγωγής create_new_user.php, γίνεται κάθε φορά στην αρχή ένας έλεγχος της τιµή της µεταβλητής count_new που υποδηλώνει τον αριθµό αποτυχηµένων προσπαθειών. Όταν η τιµή της είναι µικρότερη από τρία το script εκτελείται κανονικά. Στην περίπτωση όµως που αυτή ισοδυναµεί µε την τιµή τρία, το σύστηµα απαγορεύει την πρόσβαση, τερµατίζει τη λειτουργία του και παρουσιάζει το µήνυµα της εικόνας

32 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα Απαγόρευση εισόδου µετά την τρίτη αποτυχηµένη προσπάθεια. Στο σηµείο αυτό έχει απενεργοποιηθεί η δυνατότητα δηµιουργίας νέου κωδικού πρόσβασης. Ο χρήστης πλέον δεν έχει πρόσβαση στις συγκεκριµένες σελίδες και δεν µπορεί πλέον να προσπαθήσει να δηµιουργήσει κωδικό πρόσβασης. Η µεταβλητή συνόδου λειτουργίας count_new έχει την τιµή τρία και αυτό µπορεί να αλλάξει µόνο αν ο χρήστης αποσυνδεθεί και επανασυνδεθεί στην εφαρµογή, έτσι ώστε η τιµή της να επαναπροσδιοριστεί αρχικά από την PHP. Οι δυνατότητες βέβαια του χρήστη στο ξεχωριστό κοµµάτι της εφαρµογής (είσοδος ως υπάρχων χρήστης) δεν έχουν επηρεαστεί και ο χρήστης µπορεί χωρίς πρόβληµα να συνδεθεί στην εφαρµογή µε υπάρχοντα λογαριασµό. Στην περίπτωση τώρα που ο χρήστης εισάγει έγκυρα δεδοµένα (προτού προφανώς γίνει η απαγόρευση πρόσβασης), η εφαρµογή δηµιουργεί τον κωδικό πρόσβασης. Η PHP πραγµατοποιεί µια σύνδεση µε τη βάση δεδοµένων και αντικαθιστά την (ως τώρα) κενή εγγραφή στο πεδίο του κωδικού πρόσβασης για τον συγκεκριµένο χρήστη, µε τον κωδικό που ο χρήστης επέλεξε. Από δω και πέρα ο χρήστης δύναται να έχει πρόσβαση κάθε φορά στην εφαρµογή µε τον αριθµό µητρώου και τον προσωπικό κωδικό πρόσβασης που µόλις απέκτησε. Η εφαρµογή ειδοποιεί τον χρήστη για την επιτυχή ενηµέρωση παρουσιάζοντας το παρακάτω µήνυµα της εικόνας και προβάλλει για µια και µοναδική φορά, τα έγκυρα πλέον προσωπικά στοιχεία δυνατότητας εισόδου στην εφαρµογή. 32

33 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα Επιτυχής απόκτηση κωδικού πρόσβασης. Τα στοιχεία του χρήστη (όνοµα, επίθετο, αριθµός µητρώου, όνοµα πατρός, κωδικός πρόσβασης) ήταν ως τώρα αποθηκευµένα σε µεταβλητές τύπου $_POST και όχι σε µεταβλητές συνόδων λειτουργίας, καθώς η χρησιµοποίησή τους περιορίζεται µόνο στα δύο αυτά συγκεκριµένα script (create_new_user.php και new_main_form.php). Μετά όµως την επιτυχή ενηµέρωση, ο αριθµός µητρώου και ο κωδικός πρόσβασης µπαίνουν σε δύο διαφορετικές συνόδους, την am και την pwd αντίστοιχα, καθώς είναι απαραίτητη η χρησιµοποίηση των περιεχοµένων τους και από άλλα script της εφαρµογής. Η εφαρµογή µετά την επιτυχή ενηµέρωση, δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να συνδεθεί κατευθείαν στην κύρια σελίδα της εφαρµογής (χρησιµοποιώντας τα περιεχόµενα των τιµών των δύο µεταβλητών συνόδων που προαναφέρθηκαν) ή να επιστρέψει στην αρχική σελίδα και να συνδεθεί ως άλλος χρήστης. Εξετάζοντας την περίπτωση σύνδεσης ως άλλου χρήστη ( επιστροφή στην αρχική ), ο σπουδαστής αντικρίζει την αρχική σελίδα εικόνα (index.php). Αν εδώ εξαιρέσουµε στο συγκεκριµένο script τη δηµιουργία των δύο συνόδων (flag, count) και την πραγµατοποίηση ενός ελέγχου (θα αναλυθούν παρακάτω), όλα τα άλλα είναι απλή HTML. 33

34 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Κάθε φορά που ο χρήστης προσπαθεί να συνδεθεί στο σύστηµα, µέσω της αρχικής σελίδας (index.php), ουσιαστικά θέτει σε λειτουργία τον µηχανισµό ελέγχου του script main_form.php. Αυτό είναι ουσιαστικά το script που αποφασίζει την είσοδο ή όχι του χρήστη. Αρχικά το script εγγράφει δύο νέες µεταβλητές συνόδων λειτουργίας, τη session( am ) και τη session( pwd ), δίνοντάς τους τις αντίστοιχες τιµές του αριθµού µητρώου και του κωδικού πρόσβασης που εισάγονται από τον χρήστη. Έπειτα το script ελέγχει την τιµή της µεταβλητής flag. Η µεταβλητή δηµιουργήθηκε προκειµένου να προσδιορίζει τη θύρα από όπου εισέρχεται ο χρήστης. Αν ο χρήστης εισαχθεί από την αρχική σελίδα, η µεταβλητή flag έχει τιµή µηδέν και η εφαρµογή µπαίνει σε διαδικασίες ελέγχων των τιµών των στοιχείων που εισήχθησαν και να αποφασίσει αν είναι δυνατή η πρόσβασή του ή όχι. Όταν η τιµή της µεταβλητής flag είναι µονάδα σηµαίνει οτι ο χρήστης βρίσκεται πλέον µέσα στις κύριες σελίδες της εφαρµογής και δεν χρειάζεται ξανά η πιστοποίηση και ο έλεγχος των στοιχείων του. Θα ήταν προγραµµατιστικό λάθος αν κάθε φορά που ο χρήστης πατάει Refresh στην κύρια σελίδα ή κινείται στο εσωτερικό της εφαρµογής, αυτή να ελέγχει ξανά και ξανά την εγκυρότητα των στοιχείων του µε επαναληπτικές συνδέσεις στη βάση δεδοµένων. Έτσι, θα επιβραδυνόταν σε µεγάλο βαθµό η ταχύτητα λειτουργίας της εφαρµογής. Η τιµή της µεταβλητής flag είναι µηδέν και η εφαρµογή είναι σε θέση να αντιληφθεί, ότι ο χρήστης προσπαθεί να συνδεθεί από την αρχική σελίδα (η αρχική σελίδα, script index.php, αρχικοποιεί τη flag µε µηδέν). Για τον λόγο αυτό είναι αδύνατη η µετακίνηση του χρήστη από την κύρια σελίδα στην αρχική και το αντίστροφο, χωρίς να χαθούν τα περιεχόµενα των µεταβλητών συνόδων λειτουργίας. Αφού γίνει ο έλεγχος και παρουσιαστεί το µήνυµα για κενά πεδία (εικόνα 3.3.2), η εφαρµογή ελέγχει αν οι χαρακτήρες του πεδίου του κωδικού πρόσβασης είναι λιγότεροι από τέσσερις ή περισσότεροι από οκτώ. Όπως 34

35 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία προαναφέρθηκε όλοι οι έγκυροι κωδικοί πρόσβασης κατά τη δηµιουργία τους, έχουν µέγεθος από 4-8 χαρακτήρες. Στην πρώτη περίπτωση παρουσιάζεται το µήνυµα της εικόνας , Εικόνα Μήνυµα µεγέθους κωδικού µικρότερου από τέσσερις χαρακτήρες. στη δεύτερη περίπτωση το µήνυµα της εικόνας Μήνυµα µεγέθους κωδικού µεγαλύτερου από οκτώ χαρακτήρες. Και στις δύο περιπτώσεις η εκτέλεση του script τερµατίζεται (µε τη χρήση της exit) και ο χρήστης δύναται να επιστρέψει στην προηγούµενη σελίδα και να προσπαθήσει ξανά. Στην περίπτωση τώρα που τα στοιχεία που εισήγαγε ο χρήστης είναι έγκυρα (από άποψη µεγέθους), η PHP πραγµατοποιεί µια σύνδεση στη βάση δεδοµένων για να πιστοποιήσει την ύπαρξη της εγγραφής. Παράλληλα, αυξάνεται η τιµή της µεταβλητής count κατά ένα, η οποία αρχικοποιήθηκε στο προηγούµενο script index.php και υποδηλώνει τον αριθµό αποτυχηµένων προσπαθειών εισόδου. Η τιµή της µεταβλητής count τώρα ισούται µε τη µονάδα. 35

36 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Αν δεν βρεθεί η αντίστοιχη εγγραφή στη βάση δεδοµένων, ο χρήστης ενηµερώνεται µε το µήνυµα της εικόνας , η εκτέλεση του script τερµατίζεται και ο χρήστης δύναται να ξαναπροσπαθήσει, επιστρέφοντας στην προηγούµενη σελίδα. Ωστόσο, το µήνυµα της εικόνας δίνει τη δυνατότητα ο χρήστης να αποκτήσει κωδικό πρόσβασης (αν δεν το έχει ήδη πραγµατοποιήσει). Βέβαια, η σύνδεση αυτή δεν θα είναι εφικτή αν ο χρήστης έχει ήδη προσπαθήσει προηγουµένως να αποκτήσει κωδικό µε τρεις ανεπιτυχείς προσπάθειες. Η εφαρµογή έχει αποθηκευµένες στην πλευρά του διακοµιστή όλες τις τιµές των µεταβλητών συνόδων λειτουργίας και δεν θα επιτρέψει τέταρτη προσπάθεια απόκτησης κωδικού πρόσβασης. Εικόνα Αποτυχηµένη προσπάθεια πρόσβασης. Η δεύτερη ανεπιτυχής προσπάθεια θα έχει ακριβώς τα ίδια αποτελέσµατα µε την προηγούµενη (εικόνα ), µε τη διαφορά όµως ότι η τιµή της count έχει αυξηθεί και ισούται πλέον µε δύο. Στην τρίτη ανεπιτυχή προσπάθεια ο χρήστης αντικρίζει το περιεχόµενο της σελίδας , οποία τον προτρέπει να συµβουλευτεί τον υπεύθυνο διαχείρισης της βάσης δεδοµένων. 36

37 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα Μήνυµα απαγόρευσης πρόσβασης. Η τιµή της µεταβλητής count (αριθµός προσπαθειών) ισούται µε τρία και η εφαρµογή αυτό το γνωρίζει. Κρίνεται σκόπιµο να απαγορευτεί η είσοδος στο σύστηµα µετά την τρίτη ανεπιτυχή προσπάθεια. Ο χρήστης δεν έχει δυνατότητα σύνδεσης µε άλλη σελίδα της εφαρµογής. Αν ωστόσο προσπαθήσει να κινηθεί πίσω από το button Back to του Explorer για να πάει στην αρχική σελίδα, θα αντικρίσει την εικόνα Εικόνα Απαγόρευση εισόδου στην εφαρµογή. Ο έλεγχος που προαναφέρθηκε ότι κάνει το script της αρχικής σελίδας index.php στις πρώτες του γραµµές, αναφέρεται ακριβώς εδώ. Ελέγχει την τιµή της count και κρίνει αν θα επιτρέψει την πρόσβαση στην εφαρµογή ή όχι. Στο σηµείο αυτό η εφαρµογή γνωρίζει ότι ο χρήστης έχει προσπαθήσει ανεπιτυχώς να συνδεθεί τρεις φορές και του απαγορεύει την πρόσβαση. Οι ανανεώσεις της σελίδας δεν θα ωφελήσουν σε τίποτα καθώς οι τιµές των συνόδων λειτουργίας βρίσκονται στη διάθεση του διακοµιστή και δεν θα αλλάξουν αν δεν αρχικοποιηθούν από αυτόν. Αυτό µπορεί να συµβεί µόνο µε την έξοδο από την εφαρµογή και την επανασύνδεση ενός χρήστη. 37

38 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Παρακάτω εξετάζεται µια επιτυχής σύνδεση ενός υπάρχοντα χρήστη µε τη βάση δεδοµένων και η είσοδός του στην εφαρµογή. Ο χρήστης εισαγάγει τα στοιχεία Αριθµός µητρώου : 44 Κωδικός πρόσβασης : στην αρχική σελίδα και πατάει το κουµπί Σύνδεση. Η εφαρµογή αφού πραγµατοποιήσει όλους τους παραπάνω ελέγχους, συνδεθεί µε τη βάση δεδοµένων και επιβεβαιωθεί για την εγκυρότητα των στοιχείων που εισήχθησαν, επιτρέπει την πρόσβαση στον χρήστη. Πριν ολοκληρωθεί η εκτέλεση του script, ο κώδικας της PHP µετατρέπει την τιµή της µεταβλητής flag σε µονάδα κάτι που σηµαίνει ότι τώρα ο χρήστης έχει ελεύθερη πρόσβαση σε όλο το εσωτερικό της εφαρµογής χωρίς περαιτέρω ελέγχους. Επίσης, η τιµή της count (αριθµός προσπαθειών) µεταβάλλεται σε µηδέν ανεξάρτητα µε την προηγούµενη τιµή της. Αυτό σηµαίνει ότι ο χρήστης δύναται, αν το θελήσει, να επιστρέψει στην αρχική σελίδα και να εισαχθεί µε άλλο κωδικό και αριθµό µητρώου, έχοντας πάλι στη διάθεσή του τρεις προσπάθειες. Ο χρήστης βρίσκεται πλέον στο εσωτερικό της εφαρµογής (εικόνα 3.316) και µπορεί να χρησιµοποιήσει τις υπηρεσίες που αυτή του παρέχει. 38

39 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα Κύρια σελίδα της εφαρµογής. Στη σελίδα αυτή παρουσιάζεται ο σκελετός της εφαρµογής µε όλες τις δυνατές συνδέσεις. Ο χρήστης µπορεί (κάτω αριστερά) να δηµιουργήσει κωδικό πρόσβασης για νέο χρήστη ή να εισαχθεί στην εφαρµογή σαν άλλος χρήστης. Οι δυνατότητες βέβαια αυτές είναι αποτελεσµατικές όταν περισσότερα από δύο άτοµα χρησιµοποιούν την εφαρµογή, έτσι ώστε να µην είναι απαραίτητη η έξοδος από την εφαρµογή και η επανασύνδεση. Κατά την εκτέλεση του αρχείου main_form.php, η PHP παράγει την τρέχουσα ώρα και ηµεροµηνία δυναµικά και η HTML την εµφανίζει επάνω αριστερά. Τα σχόλια που παρουσιάζονται, αφήνοντας τον δείκτη του ποντικιού πάνω από κάθε σύνδεση, κάνουν πιο εύχρηστη και κατανοητή τη 39

40 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία λειτουργία της εφαρµογής. Επίσης, η εφαρµογή καλωσορίζει τον κάθε χρήστη, αποκαλώντας τον µε το µικρό του όνοµα. Για τους άρρενες, η PHP χρησιµοποιεί τη συνάρτηση που δηµιουργήθηκε fragment (βλέπε παράρτηµα επεξήγησης συναρτήσεων), προκειµένου να απεικονίσει σωστά το όνοµά τους στην κλητική, χωρίς τον τελευταίο χαρακτήρα του ονόµατός τους. Στα θηλυκά ονόµατα δεν έχουµε καµία παρέµβαση και το όνοµα αποτυπώνεται ως είναι. Πατώντας στη δεξιά στήλη της κύριας σελίδας στη σύνδεση Γενικός Βαθµός, ο χρήστης µπορεί να δει την τρέχουσα γενική του βαθµολογία. Ο γενικός βαθµός του κάθε σπουδαστή παράγεται δυναµικά (όπως συµβαίνει µε την πλειοψηφία των υπηρεσιών) µε την PHP. Κάθε σύνδεση παρέχει τη δυνατότητα επιστροφής στην προηγούµενη κεντρική σελίδα. Εικόνα Γενική βαθµολογία. Η επόµενη σύνδεση, όπως προδίδει και το όνοµά της, παρουσιάζει τη ήλωση Μαθηµάτων. Η δήλωση µαθηµάτων παράγεται δυναµικά και είναι αποτέλεσµα της συνεργασίας της PHP και της MySQL. Η παρουσίαση γίνεται µε την βοήθεια της HTML. Στον χρήστη παρουσιάζεται ένας πίνακας µε επτά στήλες (εικόνα ). Ο χρήστης λαµβάνει πληροφορίες για κάθε µάθηµα της σχολής όσον αφορά τις διδακτικές του µονάδες, τις ώρες εργαστηρίου και θεωρίας καθώς και την ατοµική κατάσταση του σπουδαστή απέναντι στο µάθηµα αυτό, δηλαδή αν το µάθηµα έχει περαστεί ή αν διατίθεται και πρέπει να το δηλώσει στο επόµενο εξάµηνο. Στο τέλος της σελίδας κάθε υπηρεσίας υπάρχει η ιδιότητα επιστροφής στην κορυφή ( Back to top of the page ), γεγονός που κάνει την εφαρµογή πιο λειτουργική. 40

41 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα ήλωση µαθηµάτων. 41

42 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Η σύνδεση αυτή αποτελει την πλέον χρήσιµη, καθώς εδώ ο σπουδαστής µπορεί να µελετήσει την αναλυτική του βαθµολογία, σχεδιάζοντας και οργανώνοντας έτσι την ακαδηµαϊκή του πορεία. Εικόνα α. Αναλυτική βαθµολογία (υποχρεωτικά µαθήµατα). 42

43 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Η αναλυτική βαθµολογία παρουσιάζεται µε τη βοήθεια δύο πινάκων. Του πίνακα των υποχρεωτικών µαθηµάτων (εικόνα ) και των µαθηµάτων κατ επιλογή (εικόνα ). Οι δύο αυτοί πίνακες παρουσιάζονται στην ίδια σελίδα. Αποτελούνται από εννέα στήλες ο καθένας και προβάλλουν την τρέχουσα κατάσταση κάθε σπουδαστή αναφορικά µε τα µαθήµατα. είχνουν τους βαθµούς σε κάθε µάθηµα τόσο για τις θεωρίες όσο και τα εργαστήρια. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η αναλυτική βαθµολογία δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί για άλλους λόγους, πέρα από τη µελέτη της, καθώς για οποιαδήποτε άλλη εξωτερική της χρήση της απαιτείται η σφραγίδα της γραµµατείας. Εικόνα β. Αναλυτική βαθµολογία (µαθήµατα κατ επιλογή). Η επόµενη υπηρεσία αναφέρεται στο Πρόγραµµα Μαθηµάτων (εικόνα ). Εδώ ο χρήστης ενηµερώνεται για όλες τις αλλαγές που µπορεί να υπάρξουν στην ονοµατολογία κάθε τίτλου καθώς και στην αντικατάσταση ορισµένων µαθηµάτων. Στο τέλος της σελίδας κάθε υπηρεσίας υπάρχει η ιδιότητα επιστροφής στην κορυφή ( Back to top of the page ), γεγονός που κάνει την εφαρµογή πιο λειτουργική. 43

44 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Εικόνα Πρόγραµµα µαθηµάτων. 44

45 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Η υπηρεσία αυτή (εικόνα ) δείχνει τα µαθήµατα που χρωστάει ο εκάστοτε σπουδαστής για την απόκτηση του πτυχίου. Τα αποτελέσµατα παράγονται δυναµικά από τη βάση δεδοµένων και περιλαµβάνουν µόνο το σύνολο των υποχρεωτικών µαθηµάτων. Εικόνα Μαθήµατα που υπολείπονται. 45

46 Εσωτερική λειτουργία της εφαρµογής, διαπροσωπεία Στην τελευταία δυναµική υπηρεσία µπορούµε να βρούµε τα µαθήµατα της σχολής σε αντιστοιχία µε τους καθηγητές που τα διδάσκουν. Ο δυναµικός χαρακτήρας της εφαρµογής την καθιστά ιδιαίτερα λειτουργική καθώς µπορεί να ενσωµατώσει όλες τις αλλαγές που πραγµατοποιούνται κάθε εξάµηνο σχετικά µε τα µαθήµατα που αναλαµβάνει ο εκάστοτε καθηγητής. Εικόνα Μαθήµατα που αναλαµβάνει ο εκάστοτε καθηγητής. 46