Από τους μεσαιωνικούς στους νεότερους χρόνους Η δυτική Ευρώπη το 14ο και το 15ο αιώνα

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Από τους μεσαιωνικούς στους νεότερους χρόνους Η δυτική Ευρώπη το 14ο και το 15ο αιώνα"

Transcript

1 Κεφάλαιο 9 Από τους μεσαιωνικούς στους νεότερους χρόνους Η δυτική Ευρώπη το 14ο και το 15ο αιώνα Το 14ο αιώνα τα κράτη στη δυτική Ευρώπη πέρασαν μια πολύ μεγάλη κρίση: ο πληθυσμός μειώθηκε, η οικονομία αντιμετώπισε προβλήματα, στην ύπαιθρο και στις πόλεις ξέσπασαν κοινωνικές συγκρούσεις. Η κρίση έγινε ακόμη χειρότερη από τις επιδημίες πείνας, από μια μεγάλη επιδημία πανούκλας και τους πολέμους. Όταν στα μέσα του 15ου αιώνα η κρίση τέλειωσε, στη δυτική Ευρώπη είχαν γίνει πολλές αλλαγές. Στην οικονομία, οι συναλλαγές άρχισαν να γίνονται με νέους τρόπους. Παράλληλα, έγινε καλύτερη η ναυσιπλοΐα, κι έτσι έγιναν τα ταξίδια που οδήγησαν στις «ανακαλύψεις». Οι φεουδάρχες έχασαν πολλές από τις εξουσίες τους και δυνάμωσε πάλι η βασιλική εξουσία. Στις κοινωνίες της δυτικής Ευρώπης το 14ο και το 15ο αιώνα άλλαξαν πολλά πράγματα στον τρόπο που οι άνθρωποι εξηγούσαν όσα συνέβαιναν τον κόσμο γύρω τους. Λόγιοι (οι ουμανιστές, όπως ονομάστηκαν) άρχισαν να μελετούν τα αρχαία ελληνικά και λατινικά κείμενα και να αμφιβάλλουν για ορισμένες αξίες της μεσαιωνικής εποχής. Χάρη στην τυπογραφία μπορούσαν να διαδώσουν τις ιδέες τους σε πολύ κόσμο. Επίσης, καλλιτέχνες στην ιταλική χερσόνησο βρήκαν νέους τρόπους για να αναπαριστούν (να εικονίζουν) τους ανθρώπους και τον κόσμο. Οι καλλιτέχνες αυτοί προετοίμασαν την αναγέννηση στις τέχνες, ένα κίνημα που το 16ο αιώνα διαδόθηκε σε πολλές περιοχές στην ευρωπαϊκή ήπειρο KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:06:50 ìì

2 Για την εποχή αυτή οι ιστορικοί παίρνουν πληροφορίες από πολλές και διαφορετικές πηγές: χρονικά, κρατικά και εκκλησιαστικά έγγραφα, διαθήκες, πρακτικά που κρατούν στις συνεδριάσεις τους οι αστοί, δικαστικές αποφάσεις. Πολύ σημαντική πηγή για την περίοδο είναι και τα έργα τέχνης: πίνακες, γλυπτά, αρχιτεκτονικά μνημεία κ.ά. Για πρώτη φορά, χάρη στην τυπογραφία, υπάρχει έντυπο υλικό, δηλαδή τυπωμένα κείμενα, που είχαν μεγάλη διάδοση. Μιλώντας για δυτική Ευρώπη εννοούμε τις ευρωπαϊκές περιοχές που δεν κατέκτησαν οι Οθωμανοί σουλτάνοι και δεν εξουσίαζαν οι Ρώσοι ηγεμόνες. Από εδώ και πέρα θα μιλάμε για συγκεκριμένα κράτη και για τους λαούς που κατοικούν σ αυτά (π.χ. Αγγλία και Άγγλοι, Γαλλία και Γάλλοι). Α. Η δυτική Ευρώπη σε κρίση Για την οικονομική ανάπτυξη τον 11ο και 12ο αιώνα στη δυτική Ευρώπη μιλήσαμε στη σ. 76. Η οικονομική ανάπτυξη που άρχισε στη δυτική Ευρώπη τον 11ο αιώνα σταμάτησε στο τέλος του 13ου αιώνα. Ο πληθυσμός έχει αυξηθεί πολύ και η γη δεν είναι αρκετή για να τον θρέψει. Δεν έχουμε νέα εδάφη για καλλιέργεια γιατί δε γίνονται πια εκχερσώσεις και, όταν γίνονται, περιορίζουν την κτηνοτροφία. Τα κτήματα μοιράζονται σε πολλούς καλλιεργητές και έτσι λιγοστεύει η γη που έχει μια αγροτική οικογένεια. Οι άνθρωποι παντρεύονται σε πιο μεγάλη ηλικία και, επειδή δε χρειάζονται πια πολλά εργατικά χέρια, δεν κάνουν πολλά παιδιά. Οι μεγάλες καταστροφές: πείνα, πανούκλα και πόλεμος Αυτή η κρίση, τις πρώτες δεκαετίες του 14ου αιώνα, γίνεται μεγαλύτερη από τις κακές σοδειές, τις επιδημίες πείνας και τις αρρώστιες που χτυπούν τη γεωργία και τον πληθυσμό. Το στάρι είναι λίγο και η τιμή του ψωμιού Για τους ανεβαίνει. Στη συνέχεια, όταν δεν υπάρχουν αστούς και αρκετοί άνθρωποι για να το αγοράσουν, η τις αστικές κοινότητες τιμή του πέφτει πάρα πολύ. Πολλοί άνθρωποι μιλήσαμε στη δεν τρέφονται κανονικά, ο οργανισμός σ. 79. τους αδυνατίζει κι έτσι αρρωσταίνουν πιο εύκολα. Στις πόλεις, οι αστικές κοινότητες οργανώνονται για να αποθηκεύσουν το στάρι. Σ αυτές τις συνθήκες, στα μέσα του 14ου αιώνα ξεσπά μια μεγάλη επιδημία πανούκλας που ονομάστηκε «Μαύρος Θάνατος». 9.1 Ζωγραφική σε ξύλο: η πανούκλα είναι τα βέλη που στέλνει ο Θεός στους ανθρώπους. 1424, Ανόβερο (Γερμανία), Μουσείο του Κρατιδίου της Κάτω Σαξονίας. Το 1347 έφτασε στη Μεσόγειο ένα γενοβέζικο καράβι από τη Μαύρη Θάλασσα. Το μικρόβιο της πανούκλας το έφεραν μάλλον οι ψύλλοι που υπήρχαν στους αρουραίους του καραβιού. Μετά πέρασε στους ανθρώπους και διαδόθηκε με την ανθρώπινη επαφή. Η πανούκλα μεταδόθηκε πολύ γρήγορα σ όλη σχεδόν τη δυτική Ευρώπη. Μέσα σε λίγα χρόνια χάθηκε το ένα τρίτο από τον πληθυσμό της KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:06:51 ìì

3 Ο θάνατος χτυπά πλούσιους και φτωχούς. Ο μόνος τρόπος για να σωθεί κάποιος ήταν να φύγει και να ζήσει μακριά από τους άλλους. Ο πληθυσμός μειώνεται σημαντικά, γεγονός που είχε σοβαρές κοινωνικές συνέπειες: Ολόκληρα χωριά ερημώνονται. Η γη εγκαταλείπεται και παράγονται λιγότερα αγροτικά προϊόντα. Μειώνεται η ζήτηση για αγροτικά προϊόντα και οι τιμές τους πέφτουν. 9.2 Μειώνονται τα βιοτεχνικά προϊόντα και το εμπόριο. Την πείνα και τις επιδημίες ακολούθησαν και πόλεμοι, που κράτησαν πολλά χρόνια και άφησαν πίσω τους ερείπια. Ο Εκατονταετής Πόλεμος ( ) ανάμεσα στη Γαλλία και την Αγγλία ερήμωσε τη γαλλική ύπαιθρο. Οι μεγάλες καταστροφές επηρέασαν τις ιδέες των ανθρώπων. Οι καλλιτέχνες την εποχή αυτή δείχνουν με τα έργα τους το απαισιόδοξο κλίμα της εποχής. Πολλοί πιστεύουν ότι ο Θεός έστειλε την πανούκλα για να τιμωρήσει τους αμαρτωλούς. Κάποιοι νομίζουν ότι θα σωθούν με ευλαβικές πράξεις. Άλλοι πάλι δεν είναι σίγουροι πια ότι η πίστη τους μπορεί να τους σώσει. Σε ορισμένες περιοχές διαδόθηκε η φήμη ότι για την επιδημία έφταιγαν οι Εβραίοι και τότε, αν και ο πάπας ήταν αντίθετος, οργάνωσαν σφαγές εναντίον τους. 9.3 Μικρογραφία με θέμα την πανούκλα. 15ος αιώνας, Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. 9.4 Δύο μικρογραφίες με θέμα την πανούκλα. Πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι μπορούσαν να σωθούν από την πανούκλα αν έδειχναν την πίστη και τη μετάνοιά τους. Κάποιοι από αυτούς, όπως στην εικόνα 9.3, έκαναν λιτανείες (δημόσιες προσευχές) και άλλοι, όπως στην εικόνα 9.4, μαστίγωναν δημόσια τον εαυτό τους. 1410, Νέα Υόρκη (ΗΠΑ), Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Κοινωνικές συγκρούσεις: οι εξεγέρσεις στην ύπαιθρο και στις πόλεις 9.5 Το 14ο αιώνα ξεσπούν λαϊκές εξεγέρσεις στην ύπαιθρο και στις πόλεις σ όλη τη δυτική Ευρώπη. Στην ύπαιθρο, εξαιτίας της κρίσης, τα εργατικά χέρια μειώνονται. Οι γαιοκτήμονες βλέπουν την παραγωγή και τα έσοδά τους να λιγοστεύουν. Αντιδρούν με δύο τρόπους: ζητούν από τους αγρότες στη χωροδεσποτεία τους πιο μεγάλο νοίκι για τη γη και τους βάζουν κι άλλους φόρους. Φόρους όμως ζητούσαν και οι βασιλιάδες. Μικρογραφία που εικονίζει θερισμό. 15ος αιώνας, Σαντιγί (Γαλλία), Μουσείο Κοντέ KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:06:53 ìì

4 9.6 Τότε, όσοι από τους αγρότες ήταν σε καλύτερη οικονομική κατάσταση ξεσηκώθηκαν ενάντια στους χωροδεσπότες και στους βασιλιάδες. Σε πολλές περιοχές οι γαιοκτήμονες ήταν πολύ σκληροί. Αυτό οδήγησε σε μεγάλες αγροτικές εξεγέρσεις. Από το τέλος του 14ου αιώνα εξεγέρσεις ξεσπούν και σε αρκετές πόλεις, στη Γαλλία, στην ιταλική χερσόνησο, στη Φλάνδρα. Οι έμποροι χάνουν μεγάλο μέρος Πίνακας που παρουσιάζει τη Φλωρεντία (Ιταλία) στα τέλη του 15ου αιώνα. από τα κέρδη τους. Οι εργάτες 1480 περίπου, Δημοτικό Μουσείο Φλωρεντίας. στις βιοτεχνίες αντιμετωπίζουν τη φτώχεια, την ανεργία και τους φόρους που ζητούν οι βασιλιάδες. Αλλού (όπως στο Παρίσι) ξεσηκώνονται ενάντια σ αυτούς που μαζεύουν τους φόρους και αλλού (όπως στη Φλωρεντία) τα κατώτερα μέλη από τις συντεχνίες συγκρούονται με τους πλούσιους αστούς που κυβερνούν την πόλη. Οι εξεγέρσεις που γίνονται στα τέλη του Μεσαίωνα φανερώνουν και κάτι άλλο: αντίθετα με παλιότερα, αρκετοί άνθρωποι τώρα, πιστεύουν ότι η κοινωνική θέση στην οποία γεννήθηκαν μπορεί να αλλάξει. Β. Μετά την κρίση Στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα η δυτική Ευρώπη αρχίζει να ξεπερνάει την κρίση. Σιγά σιγά οι ασθένειες υποχωρούν, οι πόλεμοι μειώνονται και, σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο, υπάρχει ειρήνη. Έτσι ο πληθυσμός αυξάνεται πάλι και αναπτύσσονται η γεωργία, η κτηνοτροφία και η βιοτεχνία. Στους χερσαίους και θαλάσσιους δρόμους υπάρχει ασφάλεια. Αυτό βοηθάει το εμπόριο να αναπτυχθεί. Παράλληλα δυναμώνει η βασιλική εξουσία σε σχέση με παλιότερα. Μαζί με την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη εμφανίζεται ένας νέος θεσμός: το κράτος. 9.7 Η οικονομία αλλάζει Από τα μέσα του 15ου αιώνα οι αρρώστιες υποχωρούν και οι πόλεμοι λιγοστεύουν. Ο πληθυσμός αρχίζει και πάλι να αυξάνεται. Στην ύπαιθρο υπάρχει ασφάλεια. Οι πηγές της εποχής μας πληροφορούν ότι πολλοί αγρότες επιστρέφουν στα χωριά τους που τα είχαν αφήσει. Αρχίζουν να καλλιεργούν ξανά τα χωράφια, και αναπτύσσεται και η κτηνοτροφία. Όμως τα πράγματα είναι πια διαφορετικά. Παρ όλο που ο πληθυσμός αυξάνεται, τα εργατικά χέρια είναι ακόμη λίγα. Έτσι, οι χωροδεσπότες, για να καλλιεργήσουν τη γη τους, αναγκάζονται να δώσουν στους αγρότες περισσότερα προνόμια. Μετά την κρίση και τις εξεγέρσεις, η κατάσταση σε πολλές περιοχές στη δυτική Ευρώπη γίνεται καλύτερη για τους αγρότες. Συνεχίζουν να πληρώνουν φόρους στο χωροδεσπότη, Μικρογραφία με οικοδόμους και ξυλουργούς , Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:06:55 ìì

5 αλλά αυτοί που βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση αποκτούν πιο πολλά δικαιώματα στη γη που καλλιεργούν. Η δουλοπαροικία, δηλαδή η εξουσία που έχουν οι χωροδεσπότες στους αγρότες, αδυνατίζει. Βάση για τη διατροφή συνεχίζουν να είναι τα δημητριακά. Επειδή όμως όσο κράτησε η κρίση η τιμή του σιταριού έπεφτε, οι αγρότες τώρα αρχίζουν να καλλιεργούν και άλλα είδη: φρούτα, περισσότερα αμπέλια για κρασί, φυτά για την υφαντουργία (π.χ. λινάρι, βαμβάκι). Επίσης αυξάνεται η κτηνοτροφία και οι άνθρωποι καταναλώνουν πιο πολύ κρέας. Όταν τελειώνουν οι πόλεμοι, η βιοτεχνία και το εμπόριο ακμάζουν. Όμως κι εδώ έχουμε αλλαγές σε σχέση με παλιότερα. Όσο κράτησε η κρίση, πολλοί έμποροι, για να μεταφέρουν με ασφάλεια εμπορεύματα και χρήματα, άρχισαν να ψάχνουν νέους δρόμους και νέους τρόπους. Πολλές πόλεις πάνω στους παλιούς εμπορικούς δρόμους παρακμάζουν, ενώ αρχίζουν να ακμάζουν άλλες, που βρίσκονται σε καινούριους εμπορικούς δρόμους. Οι βιοτέχνες, όταν δε βρίσκουν τις πρώτες ύλες που χρειάζονται για τα βιοτεχνικά προϊόντα, κατασκευάζουν καινούργια είδη. Παράλληλα υπάρχουν νέες ανάγκες. Για παράδειγμα, οι πόλεμοι με τα πυροβόλα όπλα φέρνουν ανάπτυξη στη μεταλλουργία: εκτός από εξαρτήματα για τα πυροβόλα όπλα, κατασκευάζονται και άλλα αντικείμενα (όπως καμπάνες, χάλκινα έργα τέχνης). Πολλοί άνθρωποι αλλάζουν τον τρόπο που ζουν: αυτό φαίνεται στο ντύσιμό τους, στο φαγητό τους και στη διακόσμηση στα σπίτια τους. Οι αλλαγές αυτές είναι πιο φανερές στους πλούσιους αστούς. Όταν τελειώνουν οι πόλεμοι οι δρόμοι γίνονται ξανά ασφαλείς. Το εμπόριο αναπτύσσεται και πάλι. Δίπλα στους εμπόρους από την Ιταλική χερσόνησο και τη Φλάνδρα έχουμε και νέους, όπως είναι, για παράδειγμα, οι έμποροι της Χάνσας, που ελέγχουν το εμπόριο στη Βόρεια και στη Βαλτική Θάλασσα. 9.8 Τοιχογραφία που εικονίζει μαγαζί με υφάσματα. Περίπου 1500, Καστέλο Ισόνιε (Ιταλία). 9.9 Μικρογραφία με το εσωτερικό ενός μαγαζιού , Ρουέν (Γαλλία), Δημοτική Βιβλιοθήκη Το εμπόριο στην Ευρώπη το 15ο αιώνα Λονδίνο Λειψία Κίεβο Αμβέρσα Φρανκφούρτη Παρίσι Λιόν Μπορντό Μεδίνα Μιλάνο (Ισπανία), Μουσείο του Πράδο. Αράλη Κάφα Ραγούζα Ρώμη Βαρκελώνη Αζόφ Βενετία Μασσαλία Γένοβα Σινώπη Δυρράχιο Νάπολη Τολέδο Λισαβόνα Πίνακας του ζωγράφου Ρεϊμερσβέλε μ έναν τραπεζίτη και τη σύζυγό του. 1539, Μαδρίτη Κωνσταντινούπολη Τραπεζούντα Βαλένθια Κάδιξ Καρχηδόνα χερσαίοι δρόμοι Χάνδακας Βηρυτός Αλεξάνδρεια 09 KEFALAIO B FINAL FINAL θαλάσσιοι δρόμοι /4/2010 5:07:05 ìì

6 Το συγκεντρωτικό κράτος και το ξεκίνημά του Το 14ο αιώνα στη δυτική Ευρώπη οι βασιλιάδες καταφέρνουν να βγουν από την κρίση πιο δυνατοί. Παρίσι ΑΥ ΤΟ ΚΡ ΑΤ Ο ΑΓΙΑ ΡΩ ΜΑΪ ΚΗ Λονδίνο Στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, που αποτελείται από πολλές μικρές ηγεμονίες, ο αυτοκράτορας δεν έχει πραγματική δύναμη απέναντι στους τοπικούς ηγεμόνες και στις πόλεις. ΡΙΑ Βιένη Βενετία Γένοβα Φλωρεντία Ρώμη Κωνσταντινούπολη ΟΚΡ Α ΤΟΡ ΙΑ ς γο λα Δημοκρατία της Βενετίας Παπικό κράτος Βασίλειο της Νάπολης Εμπορικές πόλεις-κράτη Στην Ιταλική χερσόνησο υπάρχουν πολλά κράτη: το Παπικό Κράτος, το Βασίλειο της Νάπολης, η Δημοκρατία της Βενετίας και οι εμπορικές πόλεις-κράτη. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η Φλωρεντία και η Γένοβα. Παρά τις διαφορές που έχουν μεταξύ τους, η Γαλλία, η Αγγλία και η Ισπανία την εποχή αυτή είναι κράτη με ισχυρή κεντρική εξουσία και οι βασιλιάδες τους ελέγχουν ακόμη και την Εκκλησία στη χώρα τους. Η δύναμή τους στηρίζεται στη διοίκηση, στο δικαστικό μηχανισμό, στη φορολογία και στο στρατό. Για τους Εβραίους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μιλήσαμε στη σ πέ γος έλα ιο π Στην Ιβηρική χερσόνησο, το 1492, ο βασιλιάς Φερδινάνδος της Αραγόνας και η βασίλισσα Ισαβέλα της Καστίλης ενώνουν τα βασίλειά τους, κατακτούν το μουσουλμανικό κράτος της Γρανάδας και διώχνουν τους Εβραίους και τους μουσουλμάνους που αρνούνται να γίνουν χριστιανοί. Όπως είδαμε, πολλοί Εβραίοι πήγαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. αίο ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ Αιγ Λισαβόνα ΟΘΩΜΑΝΙΚ Η ΑΥΤ Νάπολη Μαδρίτη Ιόν Α τ λ α ν τ ι κ ό ς Η Ευρώπη γύρω στο 1500 ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ Ω κ ε α ν ό ς Στη Γαλλία ο βασιλιάς βγαίνει πιο ισχυρός από τον Εκατονταετή Πόλεμο με την Αγγλία ( ). Έτσι, μπορεί να αντιμετωπίσει το κοινοβούλιο και τους αριστοκράτες, που ζητούν αξιώματα και προνόμια ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ Στην Αγγλία, που νικήθηκε από τη Γαλλία στον Εκατονταετή Πόλεμο, ξεσπά ένας δυναστικός πόλεμος, που ονομάστηκε πόλεμος των δύο Ρόδων ( ). Παρ όλα αυτά το κράτος επεκτείνεται και οργανώνεται Αριστοκράτες, αστοί, νομικοί και πλούσιοι έμποροι υπηρετούν στην κρατική διοίκηση και στη δικαιοσύνη στο όνομα του βασιλιά: επιβάλλουν την τάξη για χάρη του, δικάζουν στο όνομά του, μαζεύουν τους φόρους γι αυτόν. Φόρους τώρα πληρώνουν σχεδόν όλοι και η φορολογία γίνεται ένα σημαντικό κομμάτι από τα κρατικά έσοδα (πέρα από τα έσοδα που έχει ο βασιλιάς από τα κτήματά του). Μικρογραφία που εικονίζει την πολιορκία μιας πόλης. Στο έργο βλέπουμε τις νέες πολεμικές τεχνικές. 15ος αιώνας, Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:06:57 ìì

7 Αλλαγές γίνονται και στο στρατό: αντί για τα φεουδαρχικά στρατεύματα, τώρα υπάρχουν μόνιμοι στρατιώτες, που πληρώνονται για να πολεμούν. Άλλωστε ο πόλεμος γίνεται πια με νέα όπλα: κανόνια και πολιορκητικές μηχανές. Η κρίση στην Εκκλησία και ο ουμανισμός Η κρίση που πέρασε η δυτική Ευρώπη το 13ο και το 14ο αιώνα είχε συνέπειες και για την Καθολική Εκκλησία: οι άνθρωποι αρχίζουν να αμφισβητούν την κοσμική και τη θρησκευτική εξουσία που είχαν οι πάπες. Όσο κράτησε η κρίση, πολλοί κληρικοί άφησαν τις θέσεις τους, παραμέλησαν τα καθήκοντά τους και άρχισαν να ζουν με τρόπο που δεν ταίριαζε για κληρικούς. Αρκετοί πιστοί άρχισαν να μην εμπιστεύονται τον κλήρο, να χάνουν το στήριγμά τους σε μια εποχή πάρα πολύ δύσκολη, που κυριαρχούσαν οι επιδημίες και ο φόβος για το θάνατο. Έτσι, σταματούν να σέβονται τους επισκόπους, τους κληρικούς γενικά, ακόμη και τους μοναχούς. Τους κατηγορούν ότι δε φροντίζουν τους πιστούς τους όπως πρέπει και ότι το μόνο που τους νοιάζει είναι να μαζεύουν πλούτη και εξουσίες Αλλά αυτά τα προβλήματα δεν ήταν τα μόνα. Ο πάπας αλλάζει έδρα και, από τη Ρώμη, πάει στην πόλη Αβινιόν. Την περίοδο από το 1307 μέχρι το 1377 που οι πάπες έχουν έδρα την Αβινιόν και όχι τη Ρώμη οι ιστορικοί την ονομάζουν Αιχμαλωσία της Αβινιόν. Tο διάστημα αυτό οι πάπες έκαναν πολυέξοδους πολέμους και προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά τους προβλήματα βάζοντας Το παλάτι του πάπα και ο καθεδρικός ναός στην Αβινιόν (Γαλλία). πολλούς φόρους ή πουλώντας εκκλησιαστικά αξιώματα. Όταν η Ρώμη έγινε πάλι έδρα του πάπα, δημιουργήθηκαν νέα προβλήματα. Για σαράντα χρόνια ( ) υπήρχαν δύο πάπες, που ήταν αντίπαλοι μεταξύ τους: ο ένας είχε έδρα τη Ρώμη και ο άλλος την Αβινιόν. Κάποιοι ηγεμόνες στη δυτική Ευρώπη υποστήριξαν τον έναν πάπα και κάποιοι τον άλλο, με πολιτικά κριτήρια. Αυτό ήταν το Μεγάλο Σχίσμα που απείλησε σοβαρά τη θρησκευτική ενότητα στη δυτική Ευρώπη. Όταν τέλειωσε, η Καθολική Εκκλησία και ο πάπας έχασαν μεγάλο μέρος από τη δύναμη και την εξουσία που είχαν. Επίσης, δημιουργήθηκαν θρησκευτικές κινήσεις που έκαναν κριτική στον κλήρο και ζητούσαν μεταρρυθμίσεις. Η Καθολική Εκκλησία θεωρούσε τις κινήσεις αυτές αιρετικές και τις καταδίκαζε. Μέσα απ αυτή την κρίση στην Εκκλησία εμφανίζεται ο ουμανισμός. Για τον τρόπο που αντέδρασαν πολλοί πιστοί στην κρίση του 13ου και του 14ου αιώνα μιλήσαμε στη σ Την εποχή αυτή, χριστιανοί λόγιοι που ονομάζονται ουμανιστές μελετούν με κριτικό τρόπο αρχαία ελληνικά και λατινικά κείμενα, καθώς και την αρχαία τέχνη. Πιστεύουν ότι τα κείμενα αυτά είναι θεμέλια (η βάση δηλαδή) για την εκπαίδευση. Σ αυτά ψάχνουν απαντήσεις για τον κόσμο, για τη φύση, για το πώς θα κάνουν καλύτερο τον άνθρωπο. Σε πολλές μελέτες τους αμφιβάλλουν για ορισμένες ιδέες που τις δέχονταν όλοι μέχρι τότε. Οι λόγιοι αυτοί είναι πιστοί καθολικοί. Δε μελετούν όμως τον κόσμο και τον άνθρωπο μέσα από τη θρησκεία (όπως έκαναν οι λόγιοι τον 11ο και το 12ο αιώνα), αλλά βασίζονται περισσότερο στη λογική. Γι αυτό μελετούν την Αγία Γραφή όπως γράφτηκε και τη μεταφράζουν στις γλώσσες τους KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:06:59 ìì

8 Για το Δάντη και τη Θεία Κωμωδία μιλήσαμε στη σ. 88. Σπουδαία έργα της εποχής, όπως η Θεία Κωμωδία του Δάντη, το Δεκαήμερο του Βοκάκιου, ο Ηγεμόνας του Μακιαβέλι γράφονται στα ιταλικά και μπορούν να διαβαστούν από πολλούς ανθρώπους. Στη Γαλλία από τους σπουδαιότερους συγγραφείς ήταν ο Φρανσουά Ραμπελέ, που γράφει στα γαλλικά. Με την τυπογραφία οι ουμανιστές, τα έργα και οι ιδέες τους έγιναν γνωστά σε όλη σχεδόν την Ευρώπη Σελίδα από βιβλίο που τυπώθηκε το Στο πάνω μέρος εικονίζονται ο Γκούτεμπεργκ (αριστερά) και ο χρηματοδότης του (δεξιά). Στο κάτω μέρος εικονίζεται ένα τυπογραφείο Η τυπογραφία Στα μέσα του 15ου αιώνα στη γερμανική πόλη Μάιντς (Μαγεντία) ο Ιωάννης Γκούτεμπεργκ (Γουτεμβέργιος) τελειοποίησε την τυπογραφία. Χρησιμοποίησε μεταλλικές πλάκες και κινητά στοιχεία (γράμματα, κόμματα, τελείες κτλ.) από μολύβι. Τα στοιχεία αυτά τα έβαζαν το ένα δίπλα στο άλλο για να φτιάξουν λέξεις και φράσεις. Έπειτα, τα «περνούσαν» με μελάνι και με την πρέσα, τα στοιχεία άφηναν το ίχνος τους στο χαρτί. Έτσι μπορούσαν να παράγουν πολλά κείμενα και βιβλία που παλιότερα τα αντέγραφαν με το χέρι. Η εφεύρεση της τυπογραφίας στη δυτική Ευρώπη επηρέασε πάρα πολύ τους ανθρώπους και τη σκέψη τους. Τώρα πια πιο πολλοί μπορούν να αποκτήσουν γνώσεις, αφού τα βιβλία είναι πιο φτηνά από τα χειρόγραφα. Οι ιδέες κυκλοφορούν πιο εύκολα και φτάνουν σε περισσότερο κόσμο. Όμως πρέπει να πούμε ότι τα γράμματα και η γνώση διαδόθηκαν αργά και κυρίως στον πληθυσμό των πόλεων. Οι κάτοικοι στην ύπαιθρο δε συμμετέχουν σε όλα αυτά και οι πιο πολλοί δεν ξέρουν να διαβάζουν και να γράφουν Τρία χαρακτικά από βιβλίο που τυπώθηκε το 1574 και εικονίζει εργασίες σ ένα τυπογραφείο. Στην εικόνα 9.16 φτιάχνονται τα φύλλα χαρτί, στην 9.17 η κάσα με τα τυπογραφικά στοιχεία και στην 9.18 η πρέσα (το πιεστήριο) όπου τυπώνονται τα φύλλα KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:01 ìì

9 9.19 Η διάδοση της τυπογραφίας στη δυτική Ευρώπη το 15ο αιώνα τυπογραφεία στην Ευρώπη Γύρω στο 1500 περίπου 10 εκατομμύρια βιβλία έχουν ήδη εκδοθεί. Η Αγία Γραφή είναι το βιβλίο που τυπώθηκε περισσότερο. Από τα βιβλία που τυπώνονται το 15ο αιώνα τα πιο πολλά είναι θρησκευτικά. Εκδίδονται όμως και λογοτεχνικά, νομικά και επιστημονικά βιβλία. Η Βενετία και η Αμβέρσα είναι τα μεγάλα κέντρα για την τυπογραφία την εποχή αυτή. πριν από το 1480 μετά το 1480 Γ. Η Αναγέννηση Οι ιστορικοί χαρακτήρισαν πολλές εποχές που ακμάζουν τα γράμματα και οι τέχνες «αναγεννήσεις». Ήδη μιλήσαμε για την «καρολίγγεια αναγέννηση», για τη «μακεδονική αναγέννηση», για την «παλαιολόγεια αναγέννηση». Για την «καρολίγγεια αναγέννηση» μιλήσαμε στις σ , για τη «μακεδονική αναγέννηση» στις σ , για την «παλαιολόγεια αναγέννηση» στις σ Η λέξη «Αναγέννηση», που χρησιμοποιούν οι μορφωμένοι άνθρωποι, στην ιταλική χερσόνησο από τα τέλη του 14ου αιώνα και στην υπόλοιπη δυτική Ευρώπη από τις αρχές του 16ου αιώνα, αναφέρεται στη μεγάλη κίνηση για ν αναπτυχθούν τα γράμματα και οι τέχνες με πρότυπο την κλασική αρχαιότητα. Σε αυτήν συμμετέχουν πολλοί λόγιοι και καλλιτέχνες και διαδίδεται σε πολλές περιοχές. Η Αναγέννηση ξεκίνησε από τις ιταλικές πόλεις γιατί: Το 15ο αιώνα έχει συγκεντρωθεί εκεί μεγάλος πλούτος. Εκεί οι καλλιτέχνες το 15ο αιώνα είναι ουμανιστές και εμπνέονται στα έργα τους από την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή τέχνη. Πρίγκιπες που κυβερνούν τις ιταλικές πόλεις (όπως ο Λαυρέντιος ο Μεγαλοπρεπής στη Φλωρεντία) βοηθούν ν ανανεωθούν οι τέχνες. Οι πρίγκιπες αυτοί ήταν μαικήνες, δηλαδή προστάτευαν τα γράμματα και τις τέχνες. Βοηθούσαν τους καλλιτέχνες ζητώντας τους να χτίσουν ή να διακοσμήσουν κτίρια στην πόλη τους. Μαικήνες γίνονται επίσης πλούσιοι έμποροι και τραπεζίτες. Έτσι αρχίζουν να δημιουργούνται έργα τέχνης που δεν έχουν θρησκευτικά θέματα KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:01 ìì

10 9.20 Πίνακας που ζωγράφισε µάλλον ο Πιέτρο ντε λα Φραντζέσκα. είχνει µια πόλη όπως πίστευαν οι αρχιτέκτονες στην Αναγέννηση ότι πρέπει να είναι. Μέσα 15ου αιώνα, Ουρµπίνο (Ιταλία), Παλάτσο Ντουκάλε. Πόλεις όπως η Φλωρεντία, η Βενετία και η Ρώµη γίνονται κέντρα για τη τέχνη. Οι αρχιτέκτονες χρησιµοποιούν τα µαθηµατικά για να φτιάξουν κτίρια µε αρµονία και µε ακρίβεια στις αναλογίες τους. Στα σχέδια τους παίρνουν στοιχεία από τις ροµανικές εκκλησίες του Μεσαίωνα αλλά και από τα ερείπια της αρχαίας Ρώµης Η εκκλησία Σάντα Μαρία Νοβέλα στη Φλωρεντία (Ιταλία) που σχεδίασε ο Αλµπέρτι. Μεταξύ Για τις ροµανικές εκκλησίες µιλήσαµε στη σ. 85. Η Μαρκιανή Βιβλιοθήκη στη Βενετία (Ιταλία), που σχεδίασε ο Γιάκοπο Σανσοβίνο και άρχισε να χτίζεται το Η εκκλησία του Αγίου Λαυρεντίου στη Φλωρεντία (Ιταλία) που σχεδίασε ο Μπρουνελέσκι KEFALAIO B FINAL FINAL Το Θέατρο Ολίµπικο στην πόλη Βιτσέντζα (Ιταλία), που άρχισε να χτίζεται το /4/2010 5:08:32 ìì

11 9.25 Η εκκλησία του Αγίου Πέτρου στη Ρώµη (Iταλία) και η πλατεία που βρίσκεται µπροστά της. Το 1506 ο πάπας Ιούλιος Β ( ) γκρέµισε την παλιά εκκλησία του Αγίου Πέτρου για να χτίσει µια καινούρια. Ο πάπας ήθελε η εκκλησία αυτή να είναι η µεγαλύτερη στον κόσµο και να χτιστεί σύµφωνα µε τις νέες αρχιτεκτονικές ιδέες της Αναγέννησης. Το έργο ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Ντονάτο Μπραµάντε ( ). Η πλατεία διαµορφώθηκε στα µέσα του 17ου αιώνα. 16ος -- 17ος αιώνας Οι καλλιτέχνες στην Aναγέννηση (όπως και στην αρχαιότητα) µελετούν το ανθρώπινο σώµα, την ανατοµία και τις αναλογίες του. Συχνά το εικονίζουν γυµνό ύο έργα του γλύπτη Ντονατέλο. Στην εικόνα 9.27 ο ανδριάντας του Γκαταµελάτα (1444, Πάντοβα) και στην 9.26 ο αβίδ. 1433, Φλωρεντία (Ιταλία), Εθνικό Μουσείο Μπαρτζέλο ύο έργα του Μπενβενούτο Τσελίνι: Στην εικόνα 9.28 το άγαλµα του Περσέα (µεταξύ , Φλωρεντία (Ιταλία), Λότζα ντέλα Σινιορία) και στην 9.29 ένα δείγµα µικροτεχνίας: µια αλατιέρα περίπου, Βιένη (Αυστρία), Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 5:11:00 ìì

12 9.32 Oι ζωγράφοι όλο και περισσότερο προσπαθούν να ζωγραφίσουν τον κόσμο όπως τον βλέπουν. Γι αυτό αρχίζουν να χρησιμοποιούν μια νέα τεχνική: την προοπτική. Στις δύο διαστάσεις του πίνακα (πλάτος, ύψος) εικονίζουν τις τρεις διαστάσεις του χώρου (πλάτος, ύψος και βάθος) «Ο νεκρός Χριστός» του Αντρέα Μαντένια. 1500, Μιλάνο (Ιταλία), Πινακοθήκη Μπρέρα «Οι τρεις φιλόσοφοι» του Τζορτζόνε. Σήμερα οι ιστορικοί πιστεύουν ότι οι μορφές αυτές εικονίζουν την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, τους μουσουλμάνους φιλοσόφους στο Μεσαίωνα και τη φιλοσοφία της Αναγέννησης περίπου, Βιένη (Αυστρία), Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης. Η «Μόνα Λίζα» ή «Τζοκόντα» είναι ίσως το πιο γνωστό ζωγραφικό έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Μεταξύ των ετών , Παρίσι (Γαλλία), Μουσείο του Λούβρου KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:12 ìì

13 9.33 Δύο πίνακες του Σάντρο Μποτιτσέλι: Στην εικόνα 9.32 «Η Αλληγορία της Άνοιξης». Από δεξιά προς τα αριστερά: Ο Ζέφυρος κυνηγάει να πιάσει τη Χλωρίδα που θα μεταμορφωθεί σε Φλώρα, τη μητέρα των λουλουδιών. Στο κέντρο, η Αφροδίτη και ο Έρωτας. Πιο αριστερά, οι Τρεις Χάριτες και δίπλα τους ο Ερμής σκορπίζει τα σύννεφα. Μεταξύ των ετών Στην 9.33, «Η γέννηση της Αφροδίτης». Η Αφροδίτη, στο κέντρο, βγαίνει μέσα από τη θάλασσα. Μεταξύ των ετών , Φλωρεντία (Ιταλία), Πινακοθήκη Ουφίτσι. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ( ) είναι από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς της Αναγέννησης. Ήταν αρχιτέκτονας, ναυπηγός, μουσικός, φυσικός, μηχανικός, γλύπτης, ζωγράφος, μελετητής της ανατομίας του ανθρώπινου σώματος Ο «Μυστικός Δείπνος» του Λεονάρντο ντα Βίντσι. 1495, Μιλάνο (Ιταλία), Μονή Αγίας Μαρίας των Χαρίτων. Σχέδιο του Λεονάρντο ντα Βίντσι που εικονίζει τις ανθρώπινες αναλογίες. 1500, Βενετία (Ιταλία), Πινακοθήκη της Ακαδημίας KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:15 ìì

14 Ο Μιχαήλ Άγγελος (Μικελάντζελο Μπουοναρότι, ), από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες στην Αναγέννηση, ασχολήθηκε με την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τη ζωγραφική και την ποίηση Σελίδα που έγραψε ο Μιχαήλ Άγγελος. Περιλαμβάνει ένα σονέτο (ποίημα με 14 στίχους) του και μια αυτοπροσωπογραφία του περίπου, Φλωρεντία (Ιταλία), Ο Μιχαήλ Άγγελος ζωγράφισε τη «Δημιουργία του Αδάμ» στο θόλο της Καπέλα Σιξτίνα. Στο έργο κυριαρχεί ο Θεός, που με το άγγιγμά του δίνει ζωή στον άνθρωπο. Μεταξύ των ετών , Βατικανό, Καπέλα Σιξτίνα. Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη. Tο άγαλμα του Δαβίδ, έργο που έκανε ο Μιχαήλ Άγγελος μεταξύ των ετών , Φλωρεντία (Ιταλία), Ακαδημία Ο Ραφαήλ Σάντι ή Ραφαέλο ( ) έκανε πολλούς πίνακες με θρησκευτικά και μυθολογικά θέματα. Από τα πιο γνωστά του είναι οι Μαντόνες, δηλαδή οι εικόνες της Παναγίας με το Χριστό. Δύο Μαντόνες του Ραφαήλ: Στην εικόνα 9.41 «Η Παναγία στο λιβάδι» , «Η Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας» του Ραφαήλ. Στο κέντρο εικονίζονται ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης. Ο πρώτος δείχνει με το χέρι του τον ουρανό και ο δεύτερος ευθεία μπροστά του. Γύρω τους πλήθος μαθητές και φιλόσοφοι. 1510, Βατικανό, Παλάτι του Βατικανού. Βιένη (Aυστρία), Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης. Στην 9.42 «Η Παναγία με την Καρδερίνα». 1506, Φλωρεντία (Ιταλία), Πινακοθήκη Ουφίτσι KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:18 ìì

15 Το πιο σημαντικό ζωγραφικό έργο του Μιχαήλ Αγγελου είναι οι τοιχογραφίες στην Καπέλα Σιξτίνα (ένα παρεκκλήσι που έχτισε στο Βατικανό ο πάπας Σίξτος Δ ) «Η Δευτέρα Παρουσία» που ζωγράφισε ο Μιχαήλ Άγγελος στην Καπέλα Σιξτίνα είναι μια μεγάλη σύνθεση. Στο κέντρο της κυριαρχεί ο Χριστός Κριτής, ο οποίος έχει γύρω του εκατοντάδες άλλες μορφές. Mεταξύ των ετών , Βατικανό, Καπέλα Σιξτίνα. Ο Τισιανός (Τιτσιάνο, ) παίρνει τα θέματά του από την Αγία Γραφή και τη μυθολογία. Σημαντικά είναι και τα πορτρέτα που ζωγράφισε «Το πορτρέτο ενός ευγενή» του Τισιανού , Λονδίνο (Μεγάλη Βρετανία), Εθνική Πινακοθήκη Δύο Μαντόνες του Τισιανού: Στην εικόνα 9.46 «Η Τσιγγάνα Παναγία» Στην 9.47 «Η Παναγία με τα κεράσια». Μεταξύ των ετών , Βιένη (Aυστρία), Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης. Ο πίνακας «Αφροδίτη και Άδωνης» του Τισιανού. Η Αφροδίτη με γυρισμένη την πλάτη προσπαθεί να συγκρατήσει τον Άδωνη για να μη φύγει. 1553, Μαδρίτη (Ισπανία), Μουσείο του Πράδο KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:21 ìì

16 «Οι πρέσβεις» του Χανς Χόλμπαϊν. 1533, Λονδίνο (Μεγάλη Βρετανία), Εθνική Πινακοθήκη Στην υπόλοιπη δυτική Ευρώπη γρήγορα μιμήθηκαν την ιταλική τέχνη του 15ου αιώνα. Στις Κάτω Χώρες (το σημερινό Βέλγιο και τη σημερινή Ολλανδία) επηρεάστηκαν από την ιταλική αναγέννηση, αλλά εκεί η ζωγραφική ακολούθησε το δικό της δρόμο με τη φλαμανδική σχολή. Η ζωγραφική της Aναγέννησης διαδόθηκε στη Γαλλία και στη σημερινή Γερμανία. Ο Φλαμανδός Ιερώνυμος Μπος ( ) ήταν ένας από τους πιο πρωτότυπους ζωγράφους στην εποχή του: τα θέματά του είναι φανταστικά και οι μορφές του εντελώς παράξενες, μυστηριώδεις, συχνά τερατώδεις «Ο κήπος των απολαύσεων» του Ιερώνυμου Μπος. Μεταξύ των ετών , Μαδρίτη 9.49 (Ισπανία), Μουσείο του Πράδο Πίνακας του Φλαμανδού Γιαν βαν Άικ που εικονίζει έναν άντρα με τουρμπάνι. 1432, Λονδίνο (Μεγάλη Βρετανία), Εθνική Πινακοθήκη. «Ο θάνατος ενός τσιγκούνη» του Ιερώνυμου Μπος. Μεταξύ των ετών , Ουάσινγκτον (ΗΠΑ), Εθνική Πινακοθήκη της Tέχνης «Πορτρέτο μιας νεαρής κοπέλας από τη Βενετία» του ζωγράφου Άλμπρεχτ Ντίρερ. 1505, Βιένη 156 (Αυστρία), Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης. «Η Αρχή και το τέλος του κόσμου» του Ιερώνυμου Μπος. Μεταξύ των ετών , Μαδρίτη (Ισπανία), Μουσείο του Πράδο. 09 KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 9:44:40 ðì

17 Ο Φλαμανδός ζωγράφος Πέτερ Μπρέγκελ ο Πρεσβύτερος (περίπου ) προτιμούσε να ζωγραφίζει τη ζωή των απλών ανθρώπων στην εποχή του. Γι αυτό του έδωσαν το παρατσούκλι «χωριάτης». «Ο χωριάτικος γάμος» του Πέτερ Μπρέγκελ του Πρεσβύτερου. Στον πίνακα η νύφη είναι η γυναίκα που κάθεται μπροστά από την πράσινη κουρτίνα και ο γαμπρός μάλλον ο νεαρός που έχει χώσει σχεδόν ολόκληρο το κουτάλι μέσα στο στόμα του. 1568, Βιένη (Αυστρία), 9.54 Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης. «Ο χωριάτικος χορός» του Πέτερ Μπρέγκελ του Πρεσβύτερου. Στο γλέντι ένας μουσικός παίζει γκάιντα και τα ζευγάρια χορεύουν. Ο πίνακας έχει το ίδιο μέγεθος με τον πίνακα «Ο χωριάτικος γάμος» και μάλλον τα δύο έργα συμπληρώνουν το ένα το άλλο. 1568, 9.55 Βιένη (Αυστρία), Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης. «Οι κυνηγοί στο χιόνι» του Πέτερ Μπρέγκελ του Πρεσβύτερου. 1566, Βιένη 9.56 (Αυστρία), Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:28 ìì

18 Δ. Οι «ανακαλύψεις» 9.57 Στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα πολλοί έμποροι και ναυτικοί στη δυτική Ευρώπη αρχίζουν να ψάχνουν νέους δρόμους από τη θάλασσα για να φτάσουν στις Ινδίες και στην Κίνα. Από εκεί έπαιρναν μπαχαρικά και χρυσό. Οι εξερευνήσεις αυτές ξεκίνησαν από την Πορτογαλία και την Ισπανία. Αργότερα τέτοιες εξερευνήσεις έκαναν και οι Άγγλοι, οι Γάλλοι κ.ά. Όλες αυτές οι εξερευνήσεις ονομάζονται «ανακαλύψεις». Η πιο σημαντική από αυτές είναι η ανακάλυψη της Αμερικής από το Χριστόφορο Κολόμβο. Χάρτης του κόσμου πριν από τις ανακαλύψεις. Μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα οι κάτοικοι στη δυτική Ευρώπη πίστευαν ότι ο τόπος τους ήταν το κέντρο του κόσμου. Γνώριζαν επίσης τον αραβοϊσλαμικό κόσμο, αφού οι μουσουλμάνοι ήταν γείτονες και παλιοί αντίπαλοι, με τους οποίους είχαν εμπορικές σχέσεις. Πέρα όμως από τις μουσουλμανικές χώρες, απλωνόταν ένας κόσμος άγνωστος και γεμάτος μυστήριο. Μεταξύ των ετών , Μόντενα (Ιταλία), Βιβλιοθήκη Εστένσε. Με τις ανακαλύψεις: Αυξήθηκαν τα οικονομικά κέρδη Έγιναν νέες συμμαχίες Δυνάμωσε η βασιλική εξουσία Διαδόθηκε ο χριστιανισμός KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:31 ìì

19 Σελίδα από το βιβλίο του Μάρκο Πόλο. Το βιβλίο αυτό ήταν του Χριστόφορου Κολόμβου και το είχε μαζί του στο ταξίδι του. Μπορούμε να δούμε τις σημειώσεις του. Το 15ο και το 16ο αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία κυριάρχησε στην ανατολική Μεσόγειο, τη νοτιοανατολική Ευρώπη, τη Συρία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο. Έτσι οι έμποροι από τη δυτική Ευρώπη δεν έλεγχαν πια το εμπόριο στη Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα. Άρχισαν λοιπόν να ψάχνουν έναν εύκολο δρόμο για να Ο Χριστόφορος Κολόμβος κρατάει εμπορεύονται απευθείας με τις Ινδίες ή την Κίνα και να έναν αστρολάβο. Η εικόνα προέρχεται από βιβλίο φέρνουν πιο εύκολα και πιο φτηνά στη δυτική Ευρώπη που εκδόθηκε το πολύτιμα και ακριβά είδη: μπαχαρικά, μετάξι, χρυσό, ελεφαντόδοντο κτλ. Η δίψα για κέρδη ήταν ένας πολύ σημαντικός λόγος για τις ανακαλύψεις. Τη δίψα αυτή έκαναν πιο έντονη παλιότερες αφηγήσεις που είχαν κάνει ταξιδιώτες, όπως ο Μάρκο Πόλο, και μιλούσαν για τα πλούτη που υπήρχαν στην Κίνα και τις Ινδίες. Πέρα απ αυτό όμως, οι βασιλιάδες στη δυτική Ευρώπη ήθελαν να κατακτήσουν και να εκμεταλλευτούν νέα εδάφη, αλλά και να βρουν νέους συμμάχους που θα τους έκαναν χριστιανούς ώστε να τους βοηθήσουν ενάντια στους μουσουλμάνους. Επίσης, τα μεγάλα ταξίδια έγιναν πιο εύκολα χάρη στα νέα μέσα που είχαν οι ναυτικοί: τους ναυτικούς χάρτες, την πυξίδα, τον αστρολάβο και τις καραβέλες, ένα καινούριο καράβι. Αραβικός αστρολάβος. Ο αστρολάβος ήταν ένα όργανο που έδειχνε στους ναυτικούς πού βρίσκονταν τα άστρα στον ορίζοντα. Έτσι μπορούσαν να ταξιδεύουν μακριά από τα παράλια, στις ανοιχτές θάλασσες. Οι ναυτικοί από τη δυτική Ευρώπη έμαθαν τον αστρολάβο από τους μουσουλμάνους στην Ιβηρική χερσόνησο. 1480, Οξφόρδη Για την εξάπλωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μιλήσαμε στις σ και στη σ (Μεγάλη Βρετανία), Μουσείο της Ιστορίας των Επιστημών. Καραβέλες σε λιμάνι. Η εικόνα προέρχεται από βιβλίο που εκδόθηκε το Η καραβέλα ήταν ένα γρήγορο καράβι με τετράγωνο πανί. 09 KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:37 ìì

20 Οι Πορτογάλοι φτάνουν στο Πράσινο Ακρωτήριο Οι Πορτογάλοι φτάνουν στο σημερινό Κονγκό Ο Πορτογάλος Βαρθολομαίος Ντιάζ φτάνει στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας Ο Πορτογάλος Βάσκο ντα Γκάμα φτάνει στις Ινδίες. Ένας καθολικός καλόγερος με δυο ντόπιους στο Μεξικό. Μέσα 16ου αιώνα, Πουέμπλα (Ισπανία), Ακαδημία Καλών Τεχνών Το 1492 ο γενοβέζος Χριστόφορος Κολόμβος που πίστευε (όπως και άλλοι) ότι η γη είναι στρογγυλή ξεκινάει, για χάρη των Ισπανών βασιλιάδων, να φτάσει στις Ινδίες, από τα δυτικά. Δύο μήνες αργότερα έφτασε στις Μπαχάμες. Επειδή νόμισε ότι βρισκόταν στις Ινδίες ονόμασε τους κατοίκους «Ινδιάνους». Ανάμεσα στο 1493 και στο 1504 έκανε τρία ακόμη ταξίδια χωρίς να γνωρίζει ότι ανακάλυψε μια νέα ήπειρο: την Αμερική. Την ονόμασαν έτσι για να τιμήσουν τον Αμέρικο Βεσπούτσι, έναν άνδρα από τη Φλωρεντία που συνόδευε τον Κολόμβο. Αυτός ήταν που στο τρίτο τους ταξίδι κατάλαβε ότι δεν είναι οι Ινδίες αλλά μια νέα ήπειρος. Ντόπιοι στην Αμερική σκοτώνουν έναν καθολικό παπά. Η εικόνα προέρχεται από βιβλίο που εκδόθηκε το Ανάμεσα στο 1519 και το 1521 ο Φερδινάνδος Μαγκελάνος έκανε πρώτος το γύρο (περίπλου) της γης. Έτσι απέδειξε και στην πράξη ότι η γη είναι στρογγυλή. Οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι κατέκτησαν πολλά από τα εδάφη που ανακάλυψαν. Έτσι, καθεμιά από τις δύο χώρες έκανε τη δική της αποικιακή αυτοκρατορία. Οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι το 16ο αιώνα κατέκτησαν ένα μεγάλο μέρος της Αμερικής και κατέστρεψαν τους προκολομβιανούς πολιτισμούς. Κύριος στόχος τους ήταν το γρήγορο, εύκολο και μεγάλο οικονομικό κέρδος. Με την ανακάλυψη της Αμερικής οι Ευρωπαίοι κατέκτησαν το «νέο κόσμο», τον οποίο στη συνέχεια εκμεταλλεύτηκαν. Οι ντόπιοι πληθυσμοί, οι Ινδιάνοι, κατακτημένοι και χριστιανοί πια, έγιναν δούλοι στους κατακτητές και στα κτήματά τους. Oι Eυρωπαίοι φέρθηκαν στους ντόπιους με μεγάλη αγριότητα, οργανώνοντας λεηλασίες και μαζικές σφαγές. Οι ντόπιοι δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στους κατακτητές και στο βαρύ οπλισμό τους. Οι Ισπανοί κατέκτησαν πολλές περιοχές στην κεντρική και στη νότια Αμερική, όπου ίδρυσαν πόλεις και έφεραν ιεραπόστολους για να κάνουν χριστιανούς τους Ινδιάνους. Οι ντόπιοι έχασαν τη γη τους. Οι Ισπανοί που πήγαν στην Αμερική έφτιαξαν χωροδεσποτείες στις οποίες είχαν απόλυτη εξουσία στους Ινδιάνους που καλλιεργούσαν τη γη. Η κακομεταχείριση, οι σφαγές, η κακή διατροφή, οι άθλιες συνθήκες που ζούσαν, μαζί με τις αρρώστιες που έφεραν μαζί τους οι κατακτητές απείλησαν να εξαφανίσουν τους Ινδιάνους KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:38 ìì

21 Οι «ανακαλύψεις» και οι αποικιακές αυτοκρατορίες της Πορτογαλίας και της Ισπανίας Ισπανική Aυτοκρατορία Χριστόφορος Κολόμβος ( ) Αμέρικο Βεσπούτσι (1499) Μαγκελάνος ( ) Πορτογαλική Aυτοκρατορία Βαρθολομαίος Ντιάζ (1487) Βάσκο ντα Γκάμα ( ) Στην Αμερική, η πιο σημαντική πορτογαλική αποικία ήταν η Βραζιλία. Στην αρχή τούς ενδιέφερε το εμπόριο με τις Ινδίες και γι αυτό δεν εκμεταλλεύτηκαν τη Βραζιλία. Όταν το έκαναν, έφεραν στη Βραζιλία για εργάτες μαύρους σκλάβους που τους έπιαναν αιχμαλώτους στην Αφρική. Oι Πορτογάλοι στο θαλάσσιο δρόμο για τις Ινδίες δημιουργούν μια σειρά από εμπορικούς σταθμούς. Στα ταξίδια τους έρχονται σ επαφή με την Κίνα, αλλά οι Κινέζοι αυτοκράτορες τους αφήνουν να κάνουν εμπόριο μόνο σε ένα λιμάνι της χώρας τους. Εμπόριο προσπαθούν να κάνουν και με την Ιαπωνία. Κάθε χρόνο τα πορτογαλικά πλοία γυρίζουν από τις Ινδίες στη Λισαβόνα φορτωμένα μπαχαρικά, μεταξωτά, πολύτιμους λίθους, αρώματα, πορσελάνες, που τους φέρνουν πολλά κέρδη. Οι Πορτογάλοι προσπαθούν να διαδώσουν στις περιοχές αυτές και το χριστιανισμό. Μάλιστα μερικές φορές προσπαθούν να τον επιβάλουν στους ντόπιους με τη βία Μαύροι που δουλεύουν στα ορυχεία χρυσού στο νησί Ισπανιόλα (σημερινή Κούβα). Η εικόνα προέρχεται από βιβλίο που εκδόθηκε το KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:43 ìì

22 Η ανακάλυψη της Αμερικής ήταν επανάσταση για την οικονομία στην Ευρώπη. Τα εμπορικά καράβια φέρνουν στη δυτική Ευρώπη νέα προϊόντα: το καλαμπόκι, την πατάτα, τη ντομάτα, τον καπνό, το κακάο. Για την Ισπανία, το πιο σημαντικό όφελος από τις κατακτήσεις της ήταν τα άφθονα πολύτιμα μέταλλα. Οι Ισπανοί, αφού λεηλάτησαν τους θησαυρούς των Αζτέκων και των Ίνκα, άρχισαν να εκμεταλλεύονται συστηματικά τα ορυχεία με χρυσό και ασήμι στην Αμερική. Τα πολύτιμα μέταλλα, και κυρίως το ασήμι, πλημμυρίζουν την Ευρώπη. Χάρη στα πλούτη από τις αποικίες τους, η Ισπανία και η Πορτογαλία απέκτησαν το 16ο αιώνα μεγάλη δύναμη. Ανάμεσα στα νέα φυτά που γνώρισαν στην Αμερική οι κάτοικοι της δυτικής Ευρώπης ήταν και ο κάκτος (εικόνα 9.66) και ο ανανάς (εικόνα 9.67). Και οι δυο εικόνες προέρχονται από βιβλίο που εκδόθηκε το Οι ανακαλύψεις έφεραν όμως αλλαγές και στις επιστημονικές γνώσεις, στον τρόπο που οι άνθρωποι έβλεπαν τη θρησκεία και την Εκκλησία, στις αξίες που υπήρχαν στη μεσαιωνική δυτική Ευρώπη. Οι κάτοικοι στη δυτική Ευρώπη ανακάλυψαν νέους δρόμους, βεβαιώθηκαν ότι η γη είναι στρογγυλή και γνώρισαν νέους πολιτισμούς. Οι περισσότεροι πάντως πίστευαν ότι ο χριστιανικός πολιτισμός της Ευρώπης ήταν ανώτερος. Ως τότε ο μόνος διαφορετικός κόσμος που ήξεραν ήταν ο αραβοϊσλαμικός κόσμος. Τώρα ανακαλύπτουν άγνωστους πολιτισμούς στην Αφρική, στις Ινδίες, στην Κίνα, στην Ιαπωνία και στην Αμερική Χάρτης που έγινε μετά τις ανακαλύψεις περίπου, Μόντενα (Ιταλία), Βιβλιοθήκη Εστένσε. Η Aναγέννηση, ο ουμανισμός και οι ανακαλύψεις κάνουν αρκετούς ανθρώπους στη δυτική Ευρώπη να μην είναι πια σίγουροι γι αυτά που πίστευαν μέχρι τότε. Οι άνθρωποι θέλουν πια να δοκιμάσουν νέα πράγματα, να εξερευνήσουν νέους τόπους. Οι κανόνες και οι αξίες της μεσαιωνικής εποχής αρχίζουν να μην έχουν πάνω στους ανθρώπους τη δύναμη που είχαν παλιότερα. Έτσι, σιγά σιγά εμφανίζεται στη δυτική Ευρώπη ένας καινούριος τρόπος σκέψης, που προετοιμάζει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό των νεότερων χρόνων KEFALAIO B FINAL FINAL /4/2010 4:07:46 ìì

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ εμφανίζεται ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΙΤΑΛΙΑ Επηρεάζεται από το ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Αξία στον ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ Άνθρωπο ΜΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη

α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη Σελ. 122 3. Οι ανακαλύψεις α. Προς αναζήτηση νέων δρόμων Η αναζήτηση νέων δρόμων είναι αναγκαία εξαιτίας : της τουρκικής κατάκτησης που είχε διακόψει την επικοινωνία Ευρώπης Ασίας της έλλειψης πολύτιμων

Διαβάστε περισσότερα

Πέτερ Μπρέγκελ ( ):

Πέτερ Μπρέγκελ ( ): ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Πέτερ Μπρέγκελ (1525 1569) Πέτερ Μπρέγκελ (1525 1569): Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους Ολλανδούς ζωγράφους και χαράκτες της εποχής του, πρωτοπόρος της Βορειοευρωαπαϊκής Αναγέννησης. Ασχολήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

ίνουν ιδιαίτερη σηµασία στις λε τοµέρειες Γι αυτό το λόγο ο Μ ος θεωρείται ροάγγελος του

ίνουν ιδιαίτερη σηµασία στις λε τοµέρειες Γι αυτό το λόγο ο Μ ος θεωρείται ροάγγελος του ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Ο ιταλικός 15ος αιώνας ονοµάζεται κουατροτσέντο. Τα σηµαντικότερα κέντρα της Αναγέννησης στην Ιταλία είναι η Φλωρεντία, η Ρώµη, η Βενετία, το Μιλάνο. Σηµαντική όµως είναι και η εριοχή της Φλάνδρας.

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

3. ΟΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ. Συμπλήρωση κενών. Πολλαπλής επιλογής

3. ΟΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ. Συμπλήρωση κενών. Πολλαπλής επιλογής 3. ΟΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ Συμπλήρωση κενών Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις/ονόματα: (τρεις λέξεις/ονόματα περισσεύουν): Ισπανός, Οθωμανός, Άραβας,

Διαβάστε περισσότερα

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ονοματεπώνυμο: Βάσκο Ντά Γκάμα Χρονολογία γέννησης:3 Σεπτεμβρίου 1449 Χρονολογία θανάτου:3 Ιανουαρίου 1524 Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ανακαλύψεις: Ανακάλυψε

Διαβάστε περισσότερα

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ 2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Συμπλήρωση κενών ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): βιβλιοθήκη, Βαλκανική, ανθρωπιστικός, πανεπιστήμιο, χειρόγραφο, Ιταλική, τυπογραφία, σπάνιος. Η Αναγέννηση και

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα του Παιχνιδιού

Περιεχόμενα του Παιχνιδιού Ε υρώπη, 1347. Μεγάλη καταστροφή πρόκειται να χτυπήσει. Ο Μαύρος Θάνατος πλησιάζει την Ευρώπη και μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια ο πληθυσμός της θα μείνει μισός. Οι παίκτες αποικούν στις διάφορες περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Η Τέχνη της Αναγέννησης-Μανιερισμός

Η Τέχνη της Αναγέννησης-Μανιερισμός Η Τέχνη της Αναγέννησης-Μανιερισμός Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Σχολή Καλών Τεχνών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Διδάσκουσα: Δρ Βικτώρια Φερεντίνου 1. Εισαγωγή στην τέχνη της Αναγέννησης Αναγέννηση

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Κοκοντίνης. 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες

Μιχάλης Κοκοντίνης. 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες Μιχάλης Κοκοντίνης 1 Πειραματικό δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης Ε'1 τάξη 2017-18 1. Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες Πρώτη φροντίδα των Ρωμαίων ήταν να κρατήσουν τους Έλληνες διχασμένους και να τους εμποδίσουν

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

Όροι κλειδιά Αναγέννηση Ανθρωπισμός ανθρωπιστές οικουμενικός άνθρωπος έλληνες λόγιοι τυπογραφία γράμματα επιστήμη τέχνη

Όροι κλειδιά Αναγέννηση Ανθρωπισμός ανθρωπιστές οικουμενικός άνθρωπος έλληνες λόγιοι τυπογραφία γράμματα επιστήμη τέχνη 2 Αναγέννηση και Ανθρωπισμός Όροι κλειδιά Αναγέννηση Ανθρωπισμός ανθρωπιστές οικουμενικός άνθρωπος έλληνες λόγιοι τυπογραφία γράμματα επιστήμη τέχνη Τι είναι η Αναγέννηση Η Αναγέννηση είναι ένα καλλιτεχνικό

Διαβάστε περισσότερα

ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Σ Η Χάρτα Διασυνδέσεις ΒιΒλιογραφία

ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Σ Η Χάρτα Διασυνδέσεις ΒιΒλιογραφία Η Χάρτα ο ΡΗΓΑΧ Φ^ΑΙ Χ Εκείνη την εποχή η περιοχή που καλύπτει τη σημερινή Ελλάδα ήταν τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Ρήγας σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, έμαθε γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά και

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 Υπεύθυνοι μαθητές Τζούρι Άρτεμις Σίμος Νίκος Πέτσιος Αναστάσης Σακελλίων Γρηγόρης Υπεύθυνοι καθηγητές: Αδαμάρα Ζούλας

Διαβάστε περισσότερα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Ανάβρυτα 2015 2016 Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Γεωργική Οικονομία Τα πρώτα βήματα στην γεωργική οικονομία γίνονται κατά την Μυκηναϊκήεποχή. Τηνεποχήαυτή:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-13

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-13 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-13 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΟ10 ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή;

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Α Ν Α Β Ρ Υ Τ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ο Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 7-2 0 1 8 Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Η Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Β. Δ Η Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Τ Α

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2.1 Το δουλοκτητικό σύστημα 2.1 ΤΟ ΔΟΥΛΟΚΤΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί Β. Αριστοκρατία β. Κριτήριο

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή;

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Διάστημα. Βάλε στη σωστή απάντηση (μία κάθε φορά). Για να κάνει η Γη μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον Ήλιο, χρειάζεται:

Διάστημα. Βάλε στη σωστή απάντηση (μία κάθε φορά). Για να κάνει η Γη μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον Ήλιο, χρειάζεται: 3ST TET ASKISEON_XPress_Hamster_temp.qxp 27/04/2011 7:45 μ.μ. Page 1 Διάστημα Βάλε στη σωστή απάντηση (μία κάθε φορά). Για να κάνει η Γη μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον εαυτό της, χρειάζεται: μια μέρα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης 2 η εργασία 2012 13 ΘΕΜΑ: «Στις παραμονές της λεγόμενης βιομηχανικής επανάστασης,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Εισαγωγή Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Μια εργασια του Νικολαου Σιδερα

Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Μια εργασια του Νικολαου Σιδερα Λεονάρντο Ντα Βίντσι Μια εργασια του Νικολαου Σιδερα Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι (15 Απριλίου 1452 2 Μαΐου 1519) ήταν Ιταλός αρχιτέκτονας, ζωγράφος, γλύπτης, μουσικός, εφευρέτης, μηχανικός, ανατόμος, γεωμέτρης,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. Παγκόσμια Ιστορία 2: Ο άνθρωπος απέναντι στο Θείο. Διδάσκουσα: αν. καθ. Μαρία Ευθυμίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. Παγκόσμια Ιστορία 2: Ο άνθρωπος απέναντι στο Θείο. Διδάσκουσα: αν. καθ. Μαρία Ευθυμίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Παγκόσμια Ιστορία 2: Ο άνθρωπος απέναντι στο Θείο Διδάσκουσα: αν. καθ. Μαρία Ευθυμίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών Εβδομάδα 1: Οι θρησκείες των γεωργών / Ανατολικές θρησκείες, μέρος 1 ο 1.1:

Διαβάστε περισσότερα

1 00:00:08,504 --> 00:00:11,501 <i>το σχολείο της Τσιάπας παρουσιάζει:</i> 2 00:00:14,259 --> 00:00:17,546 <b>"ποιοί είναι οι Ζαπατίστας;"</b>

1 00:00:08,504 --> 00:00:11,501 <i>το σχολείο της Τσιάπας παρουσιάζει:</i> 2 00:00:14,259 --> 00:00:17,546 <b>ποιοί είναι οι Ζαπατίστας;</b> 1 00:00:08,504 --> 00:00:11,501 το σχολείο της Τσιάπας παρουσιάζει: 2 00:00:14,259 --> 00:00:17,546 "ποιοί είναι οι Ζαπατίστας;" 3 00:00:17,967 --> 00:00:20,395 Οι Ζαπατίστας είναι ένα κίνημα.

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι γεννήθηκε στην πόλη Αντσιάνο κοντά στο Βίντσι της Ιταλίας στις 15 Απριλίου του 1450 και απεβίωσε στις 2 Μαΐου του 1519 στη Γαλλία μετά την εγκατάστασή του από

Διαβάστε περισσότερα

Σχολ. έτος Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Γιάννης Ανθόπουλος, Εργασία στην Ιστορία

Σχολ. έτος Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Γιάννης Ανθόπουλος, Εργασία στην Ιστορία Σχολ. έτος 2014-15 Λεονάρντο Ντα Βίντσι Γιάννης Ανθόπουλος, Β1 Εργασία στην Ιστορία Σχολ. έτος 2014-15 1 2 Leonardo da Vinci Ο Da Vinci γεννήθηκε στο Βίντσι της Ιταλίας στις 15 Απριλίου του 1452. Το πλήρες

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορά - μεταφορικά μέσα

Μεταφορά - μεταφορικά μέσα Μεταφορά - μεταφορικά μέσα Μεταφορά είναι η μετακόμιση πραγμάτων ή προσώπων. Η ανάπτυξη των μεταφορών αποτέλεσε θεμελιώδη παράγοντα για την ανάπτυξη του πολιτισμού και διευκόλυνε αφάνταστα το εμπόριο και

Διαβάστε περισσότερα

Α, ι* 019os ΑΙ9ΝΑΣ: ΕΠΑΝΑ ΣΤΑ ΣΕΙΣ. 019os ΑΙ9ΝΑΣ: ΕΠΑΝΑ ΣΤΑΣΕΙΣ. Η δημιουργία των εθνικών κρατών 3"\ \ \! -.Χ. Διασυνδέσεις.

Α, ι* 019os ΑΙ9ΝΑΣ: ΕΠΑΝΑ ΣΤΑ ΣΕΙΣ. 019os ΑΙ9ΝΑΣ: ΕΠΑΝΑ ΣΤΑΣΕΙΣ. Η δημιουργία των εθνικών κρατών 3\ \ \! -.Χ. Διασυνδέσεις. 019os ΑΙ9ΝΑΣ: ΕΠΑΝΑ ΣΤΑΣΕΙΣ Η δημιουργία των εθνικών κρατών Να ένας χάρτης της Ευρώπης στις αρχές του 19ου αιώνα Όπως διαπιστώνεις, τα σύνορα των χωρών ήταν πολύ διαφορετικά από τα σημερινά Οι περισσότερες

Διαβάστε περισσότερα

33 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΣΥΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΜΗΜΑ Ε2 2013-2014 1

33 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΣΥΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΜΗΜΑ Ε2 2013-2014 1 ΕΝΑ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΓΕΜΑΤΟ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ. 33 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΣΥΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΜΗΜΑ Ε2 2013-2014 1 Εικόνα 1 Εικόνα 2 Ρωμαϊκές λεγεώνες

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

Η θαυμαστή κοινωνία των μελισσών

Η θαυμαστή κοινωνία των μελισσών Η θαυμαστή κοινωνία των μελισσών Οι Έλληνες ανέκαθεν ήταν στενά δεμένοι με τον κόσμο των μελισσών. Ο πρώτος που ασχολήθηκε επιστημονικά με αυτές 300 χρόνια π.χ., ήταν ο Αριστοτέλης. Την εποχή εκείνη, ο

Διαβάστε περισσότερα

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους 30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους Οι σταυροφόροι βοηθούμενοι από τους Βενετούς καταλαμβάνουν την Πόλη. Πολλοί Έλληνες αναγκάζονται να φύγουν και να ιδρύσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ 3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Β 5 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Των μαθητριών: Στέλλα Κουρκουρίδου Μαρίνα Κουσικιάν ΑΝΔΡΙΑΝΑ ΓΙΑΝΤΟΥΡΗ ΧΡΥΣΑ ΑΝΤΕΜΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΟΥΖΟΥΝΑΚΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Υπεύθυνη Καθηγήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

Πορτογαλία Θρησκείες

Πορτογαλία Θρησκείες Πορτογαλία Θρησκείες 3. α. Εργαστείτε ομαδικά και διαλέξτε μια χώρα για να την παρουσιάσετε στην τάξη. Για μεγαλύτερη ευκολία, μπορείτε να συμπληρώσετε έναν πίνακα όπως ο παραπάνω με τα αντίστοιχα στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 1. Τα πολύ παλιά χρόνια, όταν οι άνθρωποι δημιούργησαν οικισμούς, άρχισαν να καλλιεργούν τη γη και να εκτρέφουν ζώα. Επειδή τα μέταλλα δεν είχαν ανακαλυφθεί ακόμα, οι συναλλαγές τους

Διαβάστε περισσότερα

ERASMUS Δημοτικό Σχολείο Αγίων Τριμιθιάς Χρίστος Τομάζος Στ 2

ERASMUS Δημοτικό Σχολείο Αγίων Τριμιθιάς Χρίστος Τομάζος Στ 2 ERASMUS 1 Δημοτικό Σχολείο Αγίων Τριμιθιάς Χρίστος Τομάζος 17.12.2016 Στ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Γαλλία 3-7 Ισπανία.. 8-13 Γερμανία 14-20 Ιταλία. 21-25 2 ΓΑΛΛΙΑ: Θέση και σύνορα 4 Κλίμα 5 Πρωτεύουσα. 6 Βιομηχανία...

Διαβάστε περισσότερα

Οι 13 βρετανικές αποικίες Η Αγγλία ήταν η θαλασσοκράτειρα δύναμη από τον 17 ο αιώνα ίδρυσε 13 αποικίες στη βόρεια Αμερική. Ήταν ο προορ

Οι 13 βρετανικές αποικίες Η Αγγλία ήταν η θαλασσοκράτειρα δύναμη από τον 17 ο αιώνα ίδρυσε 13 αποικίες στη βόρεια Αμερική. Ήταν ο προορ Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής Γνωρίζετε τι είναι οι Η.Π.Α σήμερα; Θα δούμε πώς δημιουργήθηκαν και ποια είναι τα θεμέλια της ισχύος τους. Οι 13 βρετανικές αποικίες Η Αγγλία ήταν η θαλασσοκράτειρα δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

Ανακαλύψεις (15 ος 16 ος αι.) «Ήρθαμε αναζητώντας Χριστιανούς και μπαχαρικά»

Ανακαλύψεις (15 ος 16 ος αι.) «Ήρθαμε αναζητώντας Χριστιανούς και μπαχαρικά» Ανακαλύψεις (15 ος 16 ος αι.) «Ήρθαμε αναζητώντας Χριστιανούς και μπαχαρικά» Τα αίτια και κίνητρα των ανακαλύψεων Η αναζήτηση νέων εμπορικών δρόμων προς την Ανατολή Επιθυμία για τα αγαθά της Ανατολής (μεταξωτά

Διαβάστε περισσότερα

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ»

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» «H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ Οι χρησιμότητες της θάλασσας είναι πολλές όπως πολλές είναι κι οι ωφέλειες που η θάλασσα παρέχει στον άνθρωπο. Ο ι

Διαβάστε περισσότερα

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία πηγάζει από το λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντά του. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΑΛΛΙΑ ERASMUS + ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ

Η ΓΑΛΛΙΑ ERASMUS + ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ Η ΓΑΛΛΙΑ ERASMUS + ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑ Η Γαλλία είναι μία μεγάλη χώρα της δυτικής Ευρώπης. Ο πληθυσμός της ανέρχεται στα 66,6 εκατομμύρια και το νόμισμα της είναι το ευρό.

Διαβάστε περισσότερα

Αναγέννηση. Σύνθετη λέξη: Ανά= ξανά + γέννηση

Αναγέννηση. Σύνθετη λέξη: Ανά= ξανά + γέννηση Leonardo da Vinci Αναγέννηση Σύνθετη λέξη: Ανά= ξανά + γέννηση ου ου Πρόκειται για ένα φαινόμενο μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία, που συνδύαζε ένα πλήθος χαρακτηριστικών και ιδιαιτεροτήτων ανάλογα με την

Διαβάστε περισσότερα

Εχοντας εμφανιστεί στη Γη πριν από τέσσερα

Εχοντας εμφανιστεί στη Γη πριν από τέσσερα Στην αυγή της ιστορίας Μισοί άνθρωποι, μισοί ζώα, οι θεοί των Αιγυπτίων είναι χιλιάδες. Ο Θεός του Ήλιου, ο Ρα, είναι επίσης και ο πατέρας του φαραώ που κυβερνάει. Εχοντας εμφανιστεί στη Γη πριν από τέσσερα

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία Κουτίδης Σιδέρης Η βυζαντινή κοινωνική διαστρωμάτωση Εισαγωγή Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε μία από τις πλέον μακραίωνες κρατικές δομές στην μέχρι τώρα ανθρώπινη

Διαβάστε περισσότερα

Πάμπλο Πικάσο ο ζωγράφος

Πάμπλο Πικάσο ο ζωγράφος Πάμπλο Πικάσο ο ζωγράφος Το βιβλιαράκι αυτό ανήκει: Τάξη: Δημοτικό Σχολείο: Στο βιβλιαράκι αυτό, που κρατάς στα χέρια σου, θα διαβάσεις για μένα, τον Πάμπλο Πικάσο. Μαζί θα ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ Τίτλος: Αν η ομορφιά μιλούσε Προτεινόμενες τάξεις: Νήπια, Α και Β Δημοτικού Χώροι διεξαγωγής: Στο σχολείο: προετοιμασία Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: έρευνα Προτεινόμενος

Διαβάστε περισσότερα

2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ )

2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ ) 2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ. 20-23) 2.1. Η Χώρα. Νείλος : Πηγές από Αιθιοπία και δέλτα. Δυτικά : Η Λιβυκή έρημος. Ανατολικά : Η έρημος του Σινά έως Ερυθρά Θάλασσα. Λάσπη Ευφορία. Άνω Αίγυπτος-Κάτω Αίγυπτος. 2.2.

Διαβάστε περισσότερα

Το καράβι της Κερύνειας

Το καράβι της Κερύνειας Το καράβι της Κερύνειας Το αρχαίο Καράβι της Κερύνειας Το 300π.Χ. το αρχαίο εμπορικό πλοίο ξεκινούσε από τη Σάμο απ όπου φόρτωσε κρασί. Αφού πέρασε από τα νησιά Κω και Ρόδο και πήρε αμφορείς ταξίδευε προς

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΒΕΝΕΤΟΥΛΙΑ, Α1 ΜΑΡΙΑ ΒΟΥΓΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Α1 2015-2016 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΟΡΤΣΕΡΑ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ ΠΟΥ ΈΜΕΙΝΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι 1 Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Οικονομία και κοινωνία στη Βαρβαρική Δύση Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας 2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία:

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία: Εικονομαχία Αιτίες Συνέπειες Ορισμός: η θρησκευτική και πολιτική διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. 1 η Αιτία: 1η Συνέπεια: Αντίπαλες πλευρές: εικονομάχοι > το επίσημο κράτος και τμήμα του πληθυσμού εικονόφιλοι

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Η ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Η ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Τα µαθηµατικά και η τέχνη, αν και φαινοµενικά τουλάχιστον, αποτελούν δύο ξεχωριστά πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας, είναι δυνατόν να συνδυαστούν και να δώσουν δηµιουργίες

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση του μαθητή Θεοδωρίδη Γιάννη

Παρουσίαση του μαθητή Θεοδωρίδη Γιάννη Παρουσίαση του μαθητή Θεοδωρίδη Γιάννη Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι (15 Απριλίου 1452 2 Μαίου 1519) ήτανιταλός αρχιτέκτονας,ζωγράφος, γλύπτης,μουσικός, εφευρέτης, μηχανικός, ανατόμος, γεωμέτρης, επιστήμονας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ: ΟΝΟΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: Ένας οδηγός για τα δικαιώματα των παιδιών σε συνεργασία με την:

ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ: ΟΝΟΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: Ένας οδηγός για τα δικαιώματα των παιδιών σε συνεργασία με την: ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ: ΟΝΟΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: Ένας οδηγός για τα δικαιώματα των παιδιών σε συνεργασία με την: Μάθε για τη σύμβαση. Γνώρισε τα δικαιώματά σου. Το βιβλιαράκι που κρατάς στα χέρια σου περιέχει 54 άρθρα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ ΟΜΟ: Η Ευρώπη και οι εξωευρωπαϊκοί λαοί. Ερωτήσεις ανάπτυξης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ ΟΜΟ: Η Ευρώπη και οι εξωευρωπαϊκοί λαοί. Ερωτήσεις ανάπτυξης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ ΟΜΟ: Η Ευρώπη και οι εξωευρωπαϊκοί λαοί Ερωτήσεις ανάπτυξης 1. Να παρουσιάσετε την εικόνα που πρόβαλαν για τον Νέο Κόσµο οι Ουµανιστές της ύσης και να εξετάσετε τη σχέση που είχε µε την πραγµατικότητα

Διαβάστε περισσότερα

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups INTERVIEWS REPORT February / March 2012 - Partner: Vardakeios School of Hermoupolis - Target group: Immigrants, women 1 η συνέντευξη Από την Αλβανία Το 2005 Η γλώσσα. Ήταν δύσκολο να επικοινωνήσω με τους

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. Επιμέλεια: Μ. Γραφιαδέλλη

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. Επιμέλεια: Μ. Γραφιαδέλλη ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΣ ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Επιμέλεια: Μ. Γραφιαδέλλη α. Γράμματα Μοναστήρια και αυλές βασιλιάδων: οι μόνοι χώροι όπου μπορούσαν να καλλιεργηθούν τα γράμματα και οι τέχνες μέχρι τα μέσα του 9ου αι.

Διαβάστε περισσότερα

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 1. Τι ήταν και γιατί γράφτηκαν οι επιστολές του αποστόλου Παύλου; Ήταν γράμματα που έστελνε ο απόστολος στις χριστιανικές κοινότητες που είχε ιδρύσει.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι 1 Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Ο πολιτισμός στη βαρβαρική δύση (5 ος 8 ο ς αι.) Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας 2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφικές συνήθειες στον αρχαίο πολιτισμό της Ελλάδας

Διατροφικές συνήθειες στον αρχαίο πολιτισμό της Ελλάδας Διατροφικές συνήθειες στον αρχαίο πολιτισμό της Ελλάδας Επιμέλεια, παρουσίαση : Παντελάκη Μαργαρίτα (ΠΕ08, καλλιτεχνικών μαθημάτων, 3ο Δημοτικό Σχολείο Σερρών ) Δευτέρα, 12 Νοεμβρίου 12 Τι σχέση μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

1ο ΣΧΕ ΙΟ. Η βιοµηχανική επανάσταση

1ο ΣΧΕ ΙΟ. Η βιοµηχανική επανάσταση Ε. ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1ο ΣΧΕ ΙΟ Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ιάρκεια: Ολιγόλεπτο Θέµατα: 3 Η βιοµηχανική επανάσταση ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΑΞΗ:... ΤΜΗΜΑ:... ΜΑΘΗΜΑ:... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:...

Διαβάστε περισσότερα

Ε. Τοποθετήστε τους δείκτες σκορ, στη θέση 0 του μετρητή βαθμολογίας. ΣΤ. Τοποθετήστε τον δείκτη χρόνου στη θέση Ι του μετρητή χρόνου.

Ε. Τοποθετήστε τους δείκτες σκορ, στη θέση 0 του μετρητή βαθμολογίας. ΣΤ. Τοποθετήστε τον δείκτη χρόνου στη θέση Ι του μετρητή χρόνου. ιαρκεια 90 λεπτα Παικτεσ 4 Ηλικια 12+ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Το Autokrator είναι ένα μεσαιωνικό στρατιωτικό παιχνίδι, για τις μάχες μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων μεταξύ 7ου και 11ου αιώνα μ.χ.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 17 ο ΚΑΙ 18 ο ΑΙΩΝΑ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ αύξηση πληθυσμού αγροτική επανάσταση (μεγάλα αγροκτήματα νέες μέθοδοι εισαγωγή μηχανημάτων) ανάπτυξη εμπορίου α. Ευρώπη Αφρική Αμερική (τριγωνικό

Διαβάστε περισσότερα

Οι μεγαλύτερες επιδημίες που γνώρισε ο κόσμος

Οι μεγαλύτερες επιδημίες που γνώρισε ο κόσμος Οι μεγαλύτερες επιδημίες που γνώρισε ο κόσμος Μάθημα : Ερευνητική Εργασία (Project) Θέμα : Ασθένειες μάστιγες και επιδημίες του παρελθόντος Νατσιός Ιωάννης Α 3 Ως επιδημία (επί + δήμος) χαρακτηρίζονται

Διαβάστε περισσότερα

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος

κάντε κλικ στη Τρίτη επιλογή : Οι Θεσσαλονικείς αδελφοί ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος ΤΑΞΗ Δ ΜΑΘΗΜΑ : ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Κύριλλος και Μεθόδιος : Ιεραπόστολοι στους σλαβικούς λαούς. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 1. Να αντιληφθούν οι μαθητές ότι μέσα από την ιεραποστολή του Κυρίλλου

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 3. ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ

Β. ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 3. ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ Β. ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 3. ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ Η κλίμακα και οι αναλογίες έχουν άμεση σχέση με το μέγεθος των αντικειμένων που περιγράφουν. Φυσικά το μεγάλο και το μικρό μέγεθος είναι σχετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 867 886 912 913

Διαβάστε περισσότερα

για παιδιά (8-12 ετών) Κατανόηση γραπτού λόγου

για παιδιά (8-12 ετών) Κατανόηση γραπτού λόγου Α1 για παιδιά (8-12 ετών) Διάρκεια: 30 λεπτά Επίπεδο Α1 για παιδιά (8-12 ετών) Ερώτημα 1 (7 μονάδες) Η Χαρά γράφει ένα γράμμα στη Νικολέτα. Θέλεις να δεις αν καταλαβαίνεις αυτά που διαβάζεις, γι αυτό σημειώνεις

Διαβάστε περισσότερα

Το παιχνίδι των δοντιών

Το παιχνίδι των δοντιών Το παιχνίδι των δοντιών Ρία Φελεκίδου Εικόνες: Γεωργία Στύλου Εκπαιδευτικό υλικό από τη συγγραφέα του βιβλίου [1] EΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ - ΤΑΞΙΔΙ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Διαβάστε περισσότερα

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ας διαβάσουμε τι θα μάθουμε στο σημερινό μάθημα: Σκοπός: Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να απαντήσουμε σε ένα «γιατί»: Γιατί χρειάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη καθηγήτρια: κα. Π. Γιαννακοπούλου Μαθήτριες: Ασσάτωφ Άννα, Μιχαλιού Μαντώ, Αργύρη Μαρία, Τσαουσίδου - Πετρίτση Σοφία Τμήμα: Α3

Υπεύθυνη καθηγήτρια: κα. Π. Γιαννακοπούλου Μαθήτριες: Ασσάτωφ Άννα, Μιχαλιού Μαντώ, Αργύρη Μαρία, Τσαουσίδου - Πετρίτση Σοφία Τμήμα: Α3 Υπεύθυνη καθηγήτρια: κα. Π. Γιαννακοπούλου Μαθήτριες: Ασσάτωφ Άννα, Μιχαλιού Μαντώ, Αργύρη Μαρία, Τσαουσίδου - Πετρίτση Σοφία Τμήμα: Α3 Η Σπάρτη ήταν πόλη- κράτος στην Αρχαία Ελλάδα, χτισμένη στις όχθες

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Μιλώντας με τα αρχαία Μέσα στο μουσείο θα συναντήσετε παράξενα αντικείμενα άλλων εποχών. Μπορείτε να τα κάνετε να μιλήσουν για πανάρχαιους ανθρώπους και πολιτισμούς; Πάρτε φακούς, μέτρα, μολύβι και χαρτί

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής

Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής Η κοινωνική οργάνωση της αρχαϊκής εποχής 1. Οι ευγενείς (ἀγαθοί, ἄριστοι, εὐπατρίδες, ἐσθλοί): κάτοχοι γης, ιππείς, ασκούσαν σώμα και πνεύμα (ιδανικό τους ο καλός κἀγαθός πολίτης). 2. Οι πολλοί, ο δήμος

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Οι «βαρβαρικές» επιδρομές Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 10. Η δυτική Ευρώπη και η Ρωσία από το 16ο μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα. 16ος -- αρχές 18ου αιώνα

Κεφάλαιο 10. Η δυτική Ευρώπη και η Ρωσία από το 16ο μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα. 16ος -- αρχές 18ου αιώνα Κεφάλαιο 10 Η δυτική Ευρώπη και η Ρωσία από το 16ο μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα Οι αλλαγές που άρχισαν στα κράτη και στις κοινωνίες στη δυτική Ευρώπη το 15ο αιώνα συνεχίστηκαν το 16ο και το 17ο αιώνα.

Διαβάστε περισσότερα

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου.

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Ενότητα 1: Το σπασμένο μπισκότο. Γιάννα Ροϊλού. Τμήμα: Θεατρικών Σπουδών. Σελίδα 1 1 Σκοποί ενότητας..3 2 Περιεχόμενα ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2

Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2 Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2 1 Τα Δικαιώματα Των Παιδιών Μαθητές : Νίκος Τσουκανάς Σπύρος Κούφαλης Αναστάσης Παπαχρήστος Σπύρος Φραγκούλης Τάσος Χούσος Εκπαιδευτικοί Δρεπανόπουλος Νίκος, Γυμναστής

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα = η πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια και στην Εγγύς Ανατολή, κυρίως μετά τον 18ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της παρακμής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΓΙΣΣΕΣ Τ ΟΥ ΣΑΛΕΜ.

ΜΑΓΙΣΣΕΣ Τ ΟΥ ΣΑΛΕΜ. ΜΑΓΙΣΣΕΣ ΤΟΥ ΣΑΛΕΜ. Τον κρύο χειμώνα του 1692, στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης, δύο κορίτσια, η κόρη του αιδεσιμότατου Σάμιουελ Πάρις, Μπέτι, και η κηδεμονευομένη του, Άμπιγκειλ Ουίλιαμς, άρχισαν να παρουσιάζουν

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα του Παιχνιδιού

Περιεχόμενα του Παιχνιδιού Η 3η Επέκταση του Rattus Ε υρώπη, 1349. Ο Μαύρος Θάνατος ήδη καταστρέφει για χρόνια. Οι λαοί της Ευρώπης προσπαθούν, ωστόσο να ακολουθούν τους κανονικούς ρυθμούς ζωής. Οι τεχνίτες παράγουν τα προϊόντα

Διαβάστε περισσότερα

Η εποχή του Διαφωτισμού

Η εποχή του Διαφωτισμού Ομαδική εργασία μαθητών Γ1 (12-01-2015) ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η εποχή του Διαφωτισμού ΟΜΑΔΑ 1 Κωνσταντίνος Σταύρος Χρήστος - Γιάννης Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τον 17 ο και 18 ο αιώνα Οικονομικές μεταβολές Αγροτική

Διαβάστε περισσότερα

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις 26/12/2018 Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις / Επικαιρότητα Η πόλη της Βηθλεέμ είναι ένας προορισμός μεγάλου ενδιαφέροντος όχι μόνο θρησκευτικού αλλά και ιστορικού. ΘΕΜΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ. 2.Το εμπόριο και ο πολιτισμός του Ισλάμ

II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ. 2.Το εμπόριο και ο πολιτισμός του Ισλάμ II. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ 2.Το εμπόριο και ο πολιτισμός του Ισλάμ Μέσα σε 120 περίπου χρόνια (634 750) οι Άραβες μουσουλμάνοι κατέκτησαν μεγάλες περιοχές από την Ιβηρική χερσόνησο

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

Ρώμη. (Φλωρεντία) Civilization. Ρώμη, Κατακόμβες, Μουσεία Βατικανού, Βασιλική Αγίου Πέτρου, (Φλωρεντία) Ιστορικές Πόλεις. Ομαδικό ταξίδι - 4, 5 μέρες

Ρώμη. (Φλωρεντία) Civilization. Ρώμη, Κατακόμβες, Μουσεία Βατικανού, Βασιλική Αγίου Πέτρου, (Φλωρεντία) Ιστορικές Πόλεις. Ομαδικό ταξίδι - 4, 5 μέρες Ρώμη. (Φλωρεντία) Ομαδικό ταξίδι - 4, 5 μέρες Ρώμη, Κατακόμβες, Μουσεία Βατικανού, Βασιλική Αγίου Πέτρου, (Φλωρεντία) Ιστορικές Πόλεις Fontana di Trevi - Rome Civilization Πτήση για τη Ρώμη - Περιήγηση

Διαβάστε περισσότερα

Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius

Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius Μάρτιος 2011 Αυτό το βιβλίo είναι μέρος μιας δραστηριότητας του Προγράμματος Comenius Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΡΟ-ΜΑΝΩΛΗ Πολύ παλιά, αιώνες πριν, ο Negru Voda, ο κυβερνήτης της Ρουμανίας, ήθελε να χτίσει ένα μοναστήρι

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 12 - Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης

Ενότητα 12 - Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης Ενότητα 12 - Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης Ιστορία Γ Γυμνασίου Αίθουσα με μηχανές στο εργοστάσιο Chemnitz του Richard Hartmann (1868) Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης Εκβιομηχάνιση οικονομίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΛΟΥΒΡΟΥ ΘΑΛΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΥ

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΛΟΥΒΡΟΥ ΘΑΛΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΥ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΛΟΥΒΡΟΥ ΘΑΛΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Το μουσείο του Λούβρου (γαλλικά: Musée du Louvre) είναι ένα από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα μουσεία τέχνης στον κόσμο. Βρίσκεται στο κέντρο του Παρισιού,

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά»

Αναστασία Μπούτρου. Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» Αναστασία Μπούτρου Εργασία για το βιβλίο «Παπούτσια με φτερά» α) Αν κάποιος έχει φαντασία, μπορεί και φαντάζεται έναν καλύτερο κόσμο. Κλείνει τα μάτια του και βλέπει αυτό που ποθεί. Αυτό το απόσπασμα εννοεί

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας ελληνιστικός ονομάστηκε o πολιτισμός που προήλθε από τη σύνθεση ελληνικών και ανατολικών στοιχείων κατά τους τρεις

Διαβάστε περισσότερα