Ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου με Τεχνολογίες Σημασιολογικού Ιστού και Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου με Τεχνολογίες Σημασιολογικού Ιστού και Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου με Τεχνολογίες Σημασιολογικού Ιστού και Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας Διπλωματική Εργασία της Μπέφα Μαρίας (ΑΕΜ: 1118) Επιβλέπων Καθηγητής: ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΟΥΛΙΟΣ 2008

2 Αφιερωμένη, στους γονείς μου & στη Μαιρούλα

3 Πρόλογος Το αντικείμενο της διπλωματική εργασίας αποτελείται αναμφισβήτητα από καινοτόμες, επίκαιρες και συνεχώς εξελισσόμενες τεχνολογίες στον τομέα της Πληροφορικής. Αυτές ήταν η έρευνα και μελέτη του Σημασιολογικού Ιστού, Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας και Σημασιολογικής Διαχείρισης Περιεχομένου. Επίσης στόχος ήταν η επέκταση ενός συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου, Alfresco, με ιδιότητες και κατηγορίες και δυνατότητα σημασιολογικής αναζήτησης. Ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελεί μια εξελισσόμενη προσπάθεια για την επέκταση και τον εμπλουτισμό του περιεχομένου του Ιστού με σημασιολογική πληροφορία, προκειμένου να καταστεί δυνατή η χρήση και επεξεργασία του όχι μόνο από ανθρώπους αλλά και από πράκτορες λογισμικού. Να μπορεί δηλαδή, να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για την ανακάλυψη, αυτοματοποίηση, ομαδοποίηση και επαναχρησιμοποίηση της από τις διαδικτυακές εφαρμογές. Η Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας (Semantic Desktop) είναι η κινητήρια δύναμη για την υλοποίηση επιφάνειας εργασίας στον τομέα του Σημασιολογικού Ιστού (Semantic Web). Η βιομηχανία ανάπτυξης λογισμικού λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τις προσδοκίες των χρηστών σήμερα, θέλει να μετατρέψει τη σημερινή απλή επιφάνεια εργασίας σε μια πιο εξελιγμένη μορφή, η οποία θα αποτελεί μια νέα μορφή πληροφορικής που θα περιέχει σημασιολογικό περιεχόμενο. Το μεγάλο βήμα που πρέπει να γίνει, είναι η μεταβίβαση του Σημασιολογικού Ιστού στην επιφάνεια Εργασίας. Πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των παραπάνω τεχνολογιών κατέχει η Σημασιολογική Διαχείριση Περιεχομένου. Πρόκειται για μεθόδους βέλτιστης διαχείρισης της Σημασιολογικής πληροφορίας σε μια εποχή που ο όγκος των πληροφοριών διαρκώς αυξάνεται. Η ανάγκη για αποτελεσματικές και στοχευμένες αυτοματοποιήσεις των δεδομένων που λαμβάνονται/ στέλνονται γίνεται όλο και πιο εμφανής, ειδικά σε επιχειρήσεις που πρωταρχικό στόχο έχει η σχέση κόστους / οφέλους ενός συστήματος διαχείρισης περιεχομένου, η ορθή κατηγοριοποίηση του περιεχομένου και η ευκολία για επαναχρησιμοποίηση.

4 Μια σειρά νέων τεχνολογιών και εργαλείων, που συνεχώς αναπτύσσονται, έρχεται να ενισχύσει τις παραπάνω προσπάθειες εκσυγχρονισμού. Παρόλο που ένα μεγάλο ποσοστό των όλως αυτών βρίσκεται ακόμη στους ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς κύκλους, και δεν είναι ευρέως διαδεδομένο στους τελικούς χρήστες, η κινητικότητα, τόσο των ερευνητών όσο και των εταιριών, είναι σημαντική με αποτέλεσμα την συνεχή ανάπτυξη στους παραπάνω τομείς. Ένα τέτοιο εργαλείο που συνδυάζει τις παραπάνω τεχνολογίες είναι το Alfresco, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη της διπλωματικής εργασίας. Είναι ένα πρόγραμμα Διαχείρισης Επιχειρηματικού Περιεχομένου, που επεκτάθηκε με τη δημιουργία περισσότερων και διαφορετικών ιδιοτήτων για κάθε είδος αρχείου, έτσι ώστε να είναι εφικτός ο καλύτερος προσδιορισμός της σημασιολογικής πληροφορίας. Ακόμη η δημιουργία νέων κατηγοριών και η ταξινόμηση των αρχείων με βάση αυτές, έτσι ώστε να είναι εφικτή η σημασιολογική κατηγοριοποίηση και εμφάνιση των αποτελεσμάτων. Ε- πιπροσθέτως στόχος της διπλωματικής αποτελούσε και η ανάπτυξη κώδικα για σημασιολογική αναζήτηση αρχείων τόσο με βάση τις ιδιότητες που τους είχαν δοθεί, όσο και με βάση την κατηγορία στην οποία είχαν κατηγοριοποιηθεί. Η ανάπτυξη της εργασίας έγινε σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα Intelligent Systems and Knowledge Processing (ISKP) του εργαστηρίου Γλωσσών Προγραμματισμού και Τεχνολογίας Λογισμικού του τμήματος Πληροφορικής, της σχολής Θετικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Πληροφορικής Νικόλαο Βασιλειάδη, για την εμπιστοσύνη και την ανάθεση της παρούσας πτυχιακής εργασίας, την καθοδήγηση και το χρόνο που μου διέθεσε. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Καθηγητή και Διευθυντή του εργαστηρίου Ιωάννη Βλαχάβα για το ενδιαφέρον και την συνολική καθοδήγηση που μου έδειξε. Τέλος, τις θερμές ευχαριστίες μου στο συνεργάτη του εργαστηρίου, Στράτο Κοντόπουλο για την υπομονή, την κατανόηση τη συμπαράσταση και τη διαρκή βοήθειά του. Μπέφα Μαρία 10/07/2008

5

6

7 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ... I ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...V 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Σημασιολογικός Ιστός και Τεχνητή Νοημοσύνη ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ, ΠΡΑΚΤΟΡΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Οντολογίες Οντολογίες και Σημασιολογικός Ιστός Οι πράκτορες στο Σημασιολογικό Ιστό Διαδικτυακές Υπηρεσίες ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Κωδικοποίηση και Διευθυνσιοδότηση Εγγράφων Αναπαράσταση περιεχομένου Εγγράφων Αναπαράσταση Νοήματος Καθορισμός Λεξιλογίου Λογική, Αποδείξεις και Εξηγήσεις Έλεγχος Αξιοπιστίας Ψηφιακές Υπογραφές ΠΡΟΤΥΠΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Το Μοντέλο Περιγραφής Διαδικτυακών Πόρων RDF Σύνταξη Η γλώσσα περιγραφής λεξιλογίου RDF Schema ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ιστορικά Στοιχεία και Στόχοι...26

8 3.1.2 Η σημερινή ιδέα της Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας Το άμεσο μέλλον της Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας Η Αρχιτεκτονική των Εφαρμογών Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας Ερευνητικά Έργα Εργαλεία Η διαδικασία της αναζήτησης ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Η αξία του περιεχομένου από επιχειρηματική πλευρά Παρουσίαση της έννοιας Βασικά Χαρακτηριστικά Η αξία των ανοικτών προτύπων Μια επισκόπηση των Επιχειρηματικών Πλεονεκτημάτων Χρήση της σημασιολογίας για την αύξηση της επιχειρηματικής αξίας Συστήματα Σημασιολογικής Διαχείρισης Περιεχομένου ΕΡΓΑΛΕΙΑ ALFRESCO Εγκατάσταση Δημιουργία βάσης Έναρξη λειτουργίας του alfresco Τέλος λειτουργίας του alfresco JDK Εγκατάσταση MYSQL Εγκατάσταση Έλεγχος της MySql MR Εγκατάσταση Λειτουργία ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ... 61

9 5.1.1 Σχεδιασμός Υλοποίηση Παραδείγματα ΚΑΝΟΝΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ Σχεδιασμός Υλοποίηση Παράδειγμα Εφαρμογής κανόνων ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ Σχεδιασμός Υλοποίηση Παράδειγμα εφαρμογής κατηγοριοποίησης ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ Σχεδίαση και Υλοποίηση Παραδείγματα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ...92 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...95 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...101

10

11 1 Εισαγωγή Η διπλωματική εργασία έχει σκοπό τη μελέτη νέων τεχνολογιών και την επέκταση ενός εργαλείου διαχείρισης επιχειρηματικού περιεχομένου, που ονομάζεται Alfresco, με περισσότερες ιδιότητες, προσθήκη κατηγοριών που θα δίνουν στα αρχεία σημασιολογική πληροφορία και θα καθιστούν εφικτή την ταξινόμηση και δυνατότητα σημασιολογικής αναζήτησης διαφόρων τύπων αρχείων(doc, txt, PDF, xls, ppt, jpg, gif κ.τ.λ.) βάσει περιεχομένου. Ουσιαστικά πρόκειται για προσθήκη και επεξεργασία των αρχείων με βάση το σημασιολογικό τους περιεχόμενο. Μία από τις κύριες τεχνολογίες που μελετήθηκαν αφορά το Σημασιολογικό Ιστό (Semantic Web). Ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελεί μια εξελισσόμενη προσπάθεια για την επέκταση και τον εμπλουτισμό του περιεχομένου του Ιστού με σημασιολογική πληροφορία, προκειμένου να καταστεί δυνατή η χρήση και επεξεργασία του όχι μόνο από ανθρώπους αλλά και από πράκτορες λογισμικού[berners-lee, et al.,2001], διευκολύνοντας εργασίες όπως η ακριβέστερη αναζήτηση, καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών, καλύτερα αποτελέσματα. Κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή έχουν οι οντολογίες. Μία οντολογία αποτελεί ένα τυπικό μοντέλο αναπαράστασης των εννοιών ενός πεδίου ενδιαφέροντος, καθώς επίσης των ιδιοτήτων αυτών των εννοιών και των μεταξύ τους σχέσεων. Επομένως, με βάση κάποια οντολογία, που θα είναι ορισμένη από πριν, το εργαλείο θα προσφέρει τα κατάλληλα πεδία στα οποία ο χρήστης θα εισάγει την πληροφορία που θέλει, ώστε να περιγράψει τα αρχεία. Τα δεδομένα αυτά, που περιγράφουν τα αρχεία, ονομάζονται μετα-δεδόμενα (metadata). Για παράδειγμα, θα είναι σε θέση ο χρήστης να ορίσει την κατηγορία που θεωρεί ότι ανήκει ένα αρχείο, καθώς και διάφορες άλλες ι- διότητες που το χαρακτηρίζουν, όπως τίτλος, συγγραφέας, θέμα, κατηγορία, δημιουργός, ημερομηνία, αριθμός σελίδων, σχόλια κ.τ.λ. Όλες αυτές οι πληροφορίες θα αποθηκεύονται ως στιγμιότυπα της οντολογίας που θα χρησιμοποιείται, ώστε μετέπειτα να επιτραπεί η σημασιολογική αναζήτηση των αρχείων. Η αναζήτηση δηλαδή θα γίνεται βάσει της σημασίας και όχι με βάση κάποια λέξη κλειδί (keyword), με σκοπό τα αποτελέσματα να είναι πιο πλήρη και πιο ακριβή.

12 Το πεδίο της διπλωματικής είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας (Semantic Desktop). Το Semantic Desktop είναι μια προσέγγιση, κατά την οποία χρησιμοποιούνται τεχνικές Σημασιολογικού Ιστού τοπικά, στην επιφάνεια εργασίας ενός Η/Υ. Τα διάφορα έγγραφα, μηνύματα, video κλπ, που είναι αποθηκευμένα στον Η/Υ ενός χρήστη, ερμηνεύονται ως πόροι Semantic Web και κάθε ένα από αυτά αναγνωρίζεται από μια ακολουθία χαρακτήρων που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει το όνομα ενός πόρου και να του δώσει τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης στο διαδίκτυο (Uniform Resource Identifier - URI). Όλα τα δεδομένα εκφράζονται μέσω ενός γραφήματος γνωστό ως RDF γράφημα. Πηγές από το διαδίκτυο μπορούν να αποθηκεύονται και το περιεχόμενο τους μπορεί να διαμοιραστεί με άλλους. Οι οντολογίες επιτρέπουν στο χρήστη να εκφράσει προσωπικά πνευματικά μοντέλα-δεδομένα και να τα μορφοποιήσει χρησιμοποιώντας τη σημασιολογική διασύνδεση των πληροφοριών και των συστημάτων. Οι εφαρμογές μπορούν να διαμορφωθούν με τον παραπάνω τρόπο, να αλληλεπιδράσουν με συστήματα και στη συνέχεια να αποθηκευτούν, να διαβαστούν και να επικοινωνούν μέσω οντολογιών και ειδικών πρωτοκόλλων Σημασιολογικού Ι- στού. Το Semantic Desktop μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια μορφή επέκτασης της μνήμης του χρήστη. Εξίσου σημαντική έρευνα πραγματοποιήθηκε στον τομέα της Σημασιολογικής Διαχείρισης Περιεχομένου. Πρόκειται για μεθόδους βέλτιστης διαχείρισης της Σημασιολογικής πληροφορίας σε μια εποχή που ο όγκος των πληροφοριών διαρκώς αυξάνεται. Η ανάγκη για αποτελεσματικές και στοχευμένες αυτοματοποιήσεις των δεδομένων που λαμβάνονται/ στέλνονται γίνεται όλο και πιο εμφανής, ειδικά σε επιχειρήσεις που πρωταρχικό στόχο έχει η σχέση κόστους / οφέλους ενός συστήματος διαχείρισης περιεχομένου, η ορθή κατηγοριοποίηση του περιεχομένου και η ευκολία για επαναχρησιμοποίηση. Το Alfresco, είναι ένα πρόγραμμα Διαχείρισης Επιχειρηματικού Περιεχομένου, συνδυάζει τις παραπάνω τεχνολογίες και που επεκτάθηκε με τη δημιουργία περισσότερων και διαφορετικών ιδιοτήτων για κάθε είδος αρχείου, έτσι ώστε να είναι εφικτός ο καλύτερος προσδιορισμός της σημασιολογικής πληροφορίας. Ακόμη η δημιουργία νέων κατηγοριών και η ταξινόμηση των αρχείων με βάση αυτές, έτσι ώστε να είναι εφικτή η σημασιολογική κατηγοριοποίηση και εμφάνιση των αποτελεσμάτων. Επιπροσθέτως στόχος της διπλωματικής αποτελούσε και η ανάπτυξη κώδικα για σημασιολογική

13 αναζήτηση αρχείων τόσο με βάση τις ιδιότητες που τους είχαν δοθεί, όσο και με βάση την κατηγορία στην οποία είχαν κατηγοριοποιηθεί.

14

15 2 Σημασιολογικός Ιστός Η λέξη σημασιολογία έχει ως ρίζα τις ελληνικές λέξεις σημάδι, σημαίνω και σημαντικός και σήμερα αναφέρεται στην απόδοση νήματος στα σύμβολα μιας γλώσσας. Ο Σημασιολογικός Ιστός (Semantic Web) σήμερα αποτελεί τη μεγαλύτερη προσπάθεια αυτόματης ενοποίησης συστημάτων ώστε να συνεργάζονται διαλειτουργικά, σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Tim Berners-Lee, που επινόησε τον Παγκόσμιο Ιστό το 1989, είχε το όραμα ενός ιστού δεδομένων τα οποία θα είναι αυτόματα επεξεργάσιμα από τις εφαρμογές, βάσει του νοήματος και όχι της μορφής της πληροφορίας. Το κέντρο βάρους των περιεχομένων του διαδικτύου μετατοπίζεται συνεχώς από το ελεύθερο κείμενο που είναι πλήρως κατανοητό μόνο από τον άνθρωπο, προς την ημιδομημένη ή/και πλήρως δομημένη πληροφορία η οποία μπορεί να γίνει αυτόματα κατανοητή από διαδικτυακές εφαρμογές, όπως είναι οι διαδικτυακές υπηρεσίες ή οι ευφυείς πράκτορες που θα αναλυθούν στη συνέχεια. Για να φτάσει το διαδίκτυο στην ιδανική του μορφή, πρέπει να εξελιχθεί τόσο ώστε να αποτελεί μια παγκοσμίως προσβάσιμη πλατφόρμα που να επιτρέπει σε αυτοματοποιημένα εργαλεία (πράκτορες) να διαμοιράζονται και να επεξεργάζονται πληροφορίες και δεδομένα για λογαριασμό των ανθρώπων-χρηστών τους. Ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελεί πρωτοβουλία της Κοινοπραξίας του Παγκόσμιου Ιστού (W3C) και η σχετική δραστηριότητα (Semantic Web Activity) έ- χει δημιουργηθεί για να διαδραματίσει έναν ηγετικό ρόλο, τόσο στο σχεδιασμό προδιαγραφών, όσο και στην ανοικτή ανάπτυξη της τεχνολογίας μέσω της συνεργασίας. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] 2.1 Το όραμα του Σημασιολογικού Διαδικτύου Ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελεί ουσιαστικά μια επέκταση του υπάρχοντος διαδικτύου. Η πληροφορία που παρουσιάζεται στο χρήστη, στην επέκταση αυτή, ορίζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι κατανοητή και με αποδοτικό τρόπο προσβάσιμη και επεξεργάσιμη όχι μόνο από ανθρώπους αλλά και από τα προγράμματα-πράκτορες. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η διαλειτουργικότητα της επεξεργασίας των πληροφοριών μεταξύ των πρακτόρων. Επίσης διευκολύνεται πολύ η λειτουργικότητα της χρήσης του δια-

16 δικτύου από τους ανθρώπους με τη βοήθεια των πρακτόρων. Η βασική ιδέα πάνω στην οποία αναπτύχθηκε ο Σημασιολογικός Ιστός είναι η οργάνωση και διασύνδεση της πληροφορίας που υπάρχει στο διαδίκτυο, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί πιο αποτελεσματικά για την ανακάλυψη, αυτοματοποίηση, ομαδοποίηση και επαναχρησιμοποίηση της από διαφορετικές μεταξύ τους διαδικτυακές εφαρμογές. Η φιλοδοξία του Σημασιολογικού Διαδικτύου είναι να παρέχει στο μέλλον όλη την απαραίτητη υποδομή που απαιτείται για τη δημιουργία και την αξιοποίηση του συνόλου των πληροφοριών από ένα πλήθος διαδικτυακών εφαρμογών. Ο στόχος είναι οι εφαρμογές αυτές να περιλαμβάνουν, εκτός από τις απλές ιστοσελίδες του διαδικτύου, τις ε- ταιρικές βάσεις δεδομένων, τις διαδικτυακές ηλεκτρονικές υπηρεσίες, τους πράκτορες, ακόμη και τις οικιακές συσκευές. Με το νέο αυτό τρόπο οργάνωσης των δεδομένων, οι ευφυείς λογισμικοί πράκτορες, που μετά από αίτηση κάποιου χρήστη αναζητούν πληροφορίες ή παρεχόμενες υπηρεσίες στο διαδίκτυο, θα έχουν τη δυνατότητα να φιλτράρουν καλύτερα τα δεδομένα που συλλέγουν. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τα δεδομένα αυτά να ανταποκρίνονται πραγματικά στις ανάγκες του χρήστη και να παρουσιάζονται με κατανοητή μορφή. Το όραμα του Σημασιολογικού Διαδικτύου συνεχώς ενδυναμώνεται με τη γέννηση μιας νέας γενιάς τεχνολογιών και εργαλείων. Δημιουργούνται νέες γλώσσες, όπως XML, RDF, OWL, που αναπαριστούν την πληροφορία σε μορφή εύκολα κατανοητή και επεξεργάσιμη από τους πράκτορες. Εδώ να διευκρινιστεί ότι αν και ο Σημασιολογικός Ιστός δεν είναι ακόμα υπαρκτό, υπάρχει μια εξαιρετικά σημαντική κινητικότητα τόσο από ερευνητές όσο και από εταιρείες οι οποίες αναπτύσσουν τις συγκεκριμένες τεχνολογίες καθώς επίσης και κάποιες (όχι ακόμα αρκετές) εφαρμογές οι οποίες βασίζονται πάνω στις τεχνολογίες αυτές. Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι τελικά το όραμα του Σημασιολογικού Ιστού ίσως να μην είναι και τόσο μακρινό, αν γίνει ένας παραλληλισμός με τη διάδοση του ίδιου του διαδικτύου. Το 1989, που το διαδίκτυο έκανε τα πρώτα του βήματα για την πορεία προς την παγκόσμια καθιέρωσή του, η ανακάλυψη και ανάκτηση πληροφοριών από απομακρυσμένα συστήματα ήταν κάτι που μόνο ένας ειδικός μπορούσε να κάνει. Το διαδίκτυο ως τεχνολογικό υπόβαθρο υπήρχε και θεωρητικά έδινε δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά τα συστήματα. Υπήρχαν όμως σημαντικά προβλήματα ευχρηστίας εξαιτίας των διαφορετικών πρωτοκόλλων πρόσβασης, ακόμη και μέσα στο ίδιο σύστημα. Η διασύνδεση των διαφόρων πηγών πληροφοριών έγινε πολύ εύκολη υπόθεση, με την ανάπτυξη του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web), χωρίς να λαμβάνονται υπόψη

17 ποια πρωτόκολλα χρησιμοποιούνται. Η ανάπτυξη των Διασυνδέσεων Ιστού (Web Interfaces) καθιστά τις εφαρμογές ομοιόμορφες για τον τελικό χρήστη. Το παραπάνω συμβαίνει γιατί καλύπτονται οι λειτουργικές διαφορές τους, οι οποίες πηγάζουν είτε από τη χρήση διαφορετικών πρωτοκόλλων ή από το γεγονός ότι τρέχουν σε διαφορετικά συστήματα. Παρόλα αυτά, αν και μεταφέρεται τεράστιος όγκος πληροφοριών στο διαδίκτυο, η διακίνηση περιεχομένου ανάμεσα σε εφαρμογές και πράκτορες είναι ακόμη ι- διαίτερα δύσκολη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αξιοποιηθεί η διαθέσιμη πληροφορία του διαδικτύου αν γίνει κατανοητό το περιεχόμενο της από τους πράκτορες του διαδικτύου. Για παράδειγμα εάν ο προσωπικός-πράκτορας ημερολόγιο ενός χρήστη είναι σε θέση να κατανοήσει την έννοια των ημερομηνιών, μπορεί να τον/την ειδοποιήσει όταν πλησιάζει η ημερομηνία κάποιας συνάντησης που έχει ορίσει. Αντίστοιχα, αν ο πράκτορας που διαχειρίζεται το ηλεκτρικό ταχυδρομείο του χρήστη κατανοεί ότι κάποιο πεδίο αντιστοιχεί σε τηλέφωνο ή διεύθυνση ηλεκτρικού ταχυδρομείου, μπορεί να πραγματοποιήσει άμεσα επικοινωνία με το συγκεκριμένο άτομο. Παρομοίως, αν ο πράκτορας του κινητού τηλεφώνου αναλάβει να βρει με ποιον τρόπο ο χρήστης του θα μεταβεί σε μια πόλη σε κάποια χώρα, θα μπορέσει με πρόσβαση σε κάποια κατάλληλη διαδικτυακή υπηρεσία να υπολογίσει και να παρουσιάσει τις δυνατές πτήσεις που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να φτάσει στον προορισμό του και το αντίστοιχο κόστος τους Σήμερα όλες οι παραπάνω διαδικτυακές υπηρεσίες είναι πολύ περιορισμένης εμβέλειας. Ας υποτεθεί ότι κάποιος χρήστης ψάχνοντας στο διαδίκτυο βρίσκει μια ιστοσελίδα που δίνει λεπτομέρειες για την διεξαγωγή ενός επιστημονικού συνεδρίου. Σε αυτήν περιλαμβάνονται πληροφορίες για τον τόπο και το χρόνο διεξαγωγής του συνεδρίου και σύνδεσμοι (links) σε άλλα έγγραφα, όπως οι προσωπικές ιστοσελίδες (home-pages) των διοργανωτών και των συμμετεχόντων. Αποφασίζοντας να συμμετάσχει, πατά το κουμπί register. Στο σημείο αυτό ο πράκτορας-ημερολόγιο θα μπορούσε να κάνει αυτόματα μια εισαγωγή με την κατάλληλη ώρα και μέρα της συνάντησης, έχοντας επίσης και τη δυνατότητα διασύνδεσης με όλες τις υπόλοιπες λεπτομέρειες για το συνέδριο. Το κινητό τηλέφωνο του χρήστη πρέπει να ενημερωθεί από τον πράκτορα ( ο οποίος μπορεί να βρίσκεται στον επιτραπέζιο ή στον φορητό υπολογιστή του χρήστη) με τη διεύθυνση της συνάντησης, να υπολογίσει ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να φτάσει εκεί και να υπολογίσει το χρόνο που θα χρειαστεί. Στόχος είναι όλα αυτά να μπορούν να γίνουν μόνο με το πάτημα ενός πλήκτρου.

18 Δυστυχώς με τις σημερινές μεθόδους αναπαράστασης των πληροφοριών στο διαδίκτυο κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό. Συνήθως οι χρήστες πρέπει να αντιγράψουν μόνοι τους τις λεπτομέρειες στα προσωπικά τους ημερολόγια, καταχωρώντας χωριστά τις η- λεκτρονικές διευθύνσεις και τα τηλέφωνα τους, κτλ. Δηλαδή η κατάσταση είναι παρόμοια με εκείνη της προσπάθειας αναζήτησης πληροφοριών πριν από την καθιέρωση του Παγκόσμιου Ιστού! Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, ο στόχος σχεδίασης του διαδικτύου είναι να αποτελεί ένα χώρο ελεύθερης διακίνησης πληροφοριών, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η επικοινωνία των ανθρώπων κυρίως μέσω των υπολογιστών και ίσως με τη συμμετοχή και βοήθεια τους, μέσω αυτόβουλων ενεργειών τους. Σε αυτή την κατεύθυνση συναντώνται πολλά εμπόδια. Ένα από τα μεγαλύτερα είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πληροφοριών του διαδικτύου είναι προσανατολισμένη προς τον άνθρωπο-χρήστη. Ακόμη και αν οι πληροφορίες αυτές αντλούνται από μια καλά οργανωμένη βάση δεδομένων, η δομή αυτή δεν είναι ευδιάκριτη για ένα λογισμικό πράκτορα που αναζητά στοιχεία, με αποτέλεσμα να μην είναι τόσο εύκολη η αυτοματοποίηση κάποιων χρονοβόρων και ε- πίπονων εργασιών στο διαδίκτυο από προγράμματα-πράκτορες. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] Σημασιολογικός Ιστός και Τεχνητή Νοημοσύνη Ο Σημασιολογικός Ιστός έχει πολύ μεγάλη σχέση με την Τεχνητή νοημοσύνη, καθώς επαναχρησιμοποιεί πολλές από τις κλασσικές μεθόδους αναπαράστασης γνώσης και συλλογιστικής, όπως τα σημασιολογικά δίκτυα, τα πλαίσια και τη λογική, προσαρμοσμένες όμως στο ανοικτό και απρόβλεπτο περιβάλλον του διαδικτύου. Με τον σημασιολογικό Ιστό, οι μέθοδοι αναπαράστασης γνώσης και συλλογιστικής της Τεχνητής Νοημοσύνης βρίσκουν πλέον την πιο σημαντική εφαρμογή τους σε ένα εγχείρημα τεραστίων διαστάσεων, όπως είναι η διαλειτουργικότητα δεδομένων και εφαρμογών στο διαδίκτυο, με αποτέλεσμα να δικαιώνονται τόσες δεκαετίες έρευνας στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Μια ακόμη σημαντική εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης στο Σημασιολογικό Ιστό είναι οι ευφυείς πράκτορες, των οποίων η τεχνολογία ως τώρα είτε ήταν αποκομμένη από το διαδίκτυο, με αποτέλεσμα τη μικρή διάδοσή της, είτε χρησιμοποιούσε προσαρμοσμένες κατά περίπτωση λύσεις για τη διαλειτουργικότητα των πληροφοριών στο διαδίκτυο, με αποτέλεσμα το υψηλό κόστος ανάπτυξης εφαρμογών. Για παράδειγ-

19 μα, ένας πράκτορας αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο σήμερα θα πρέπει να γνωρίζει τις λεπτομέρειες μορφοποίησης κάθε ιστοσελίδας ή μηχανής αναζήτησης από την οποία αντλεί πληροφορίες, για να απομονώσει το τμήμα εκείνο της πληροφορίας που τον ενδιαφέρει. Για κάθε νέα ιστοσελίδα που πρέπει να επεξεργάζεται ο πράκτορας, θα πρέπει να προγραμματιστεί μια καινούργια μέθοδος απομόνωσης των πληροφοριών που ενδιαφέρουν. Επίσης, ακόμη και για τις σελίδες που αναγνωρίζει ο πράκτορας, η παραμικρή αλλαγή στη δομή ή/και τη μορφή τους συνεπάγεται επαναπρογραμματισμό της μεθόδου εύρεσης των πληροφοριών του. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται το κόστος επεκτασιμότητας και συντήρησης του πράκτορα. Με τη χρήση των τεχνολογιών του Σημασιολογικού Διαδικτύου από τις ιστοσελίδες και από τις μηχανές αναζήτησης, οι πράκτορες θα έχουν στη διάθεσή τους πληροφορίες οι οποίες θα είναι ανεξάρτητες από τη μορφή της παρουσίασής τους στον άνθρωποχρήστη. Οι πληροφορίες αυτές θα είναι συνδεδεμένες με κάποιο κοινόχρηστο πλαίσιο αναφοράς (οντολογία) έτσι ώστε το νόημα τους να είναι προσβάσιμο και κατανοητό από όλους τους πράκτορες που δρουν στο διαδίκτυο, ανεξάρτητα από το σκοπό για τον οποίο αναπτύχθηκαν. Ωστόσο οι στόχοι του Σημασιολογικού Διαδικτύου δεν είναι τόσο μεγαλεπήβολοι όπως αυτοί της Τεχνητής Νοημοσύνης στην οποία επιχειρείται η εξομοίωση της ανθρώπινης νοημοσύνης. Το κλειδί για την επίτευξη των στόχων της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι η κατανόηση της ανθρώπινης νοημοσύνης, συνεπώς πρόκειται για μια σοβαρή και θεμελιώδη επιστήμη η οποία έχει μακρύ δρόμο μπροστά της, χωρίς φυσικά να παραγνωρίζονται τα επί μέρους επιτεύγματά της έως σήμερα. Από την άλλη, οι στόχοι του Σημασιολογικού Διαδικτύου είναι περισσότερο τεχνολογικοί και λιγότερο επιστημονικοί. Ο σημασιολογικός Ιστός απλά προσπαθεί να αναπτύξει τεχνολογίες οι οποίες βοηθούν τη διαλειτουργικότητα των πληροφοριών και των εφαρμογών στο διαδίκτυο. Δηλαδή, προτείνει γλώσσες που εκφράζουν την πληροφορία με τρόπο κατανοητό από τους πράκτορες και, επίσης, ενθαρρύνει τους χρήστες του διαδικτύου να εμπλουτίσουν τα έγγραφά τους με τέτοιου είδους πληροφορίες. Από εκεί πηγάζει και ο ορισμός του Σημασιολογικού Διαδικτύου, ως το προσανατολισμένο στην πληροφορία διαδίκτυο, δηλαδή κάτι σα μια παγκόσμια βάση δεδομένων-γνώσης. Ακόμα και αν οι πράκτορες που δρουν στο Σημασιολογικό Ιστό δεν είναι και τόσο ευφυείς όσο οραματίζεται η Τεχνητή Νοημοσύνη, το διαδίκτυο που θα αναδυθεί μέσα

20 από τη χρήση των τεχνολογιών του Σημασιολογικού Διαδικτύου θα είναι πολύ πιο εύχρηστο και αποδοτικό από το σημερινό. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] 2.2 Οντολογίες, Πράκτορες και Διαδικτυακές Υπηρεσίες Δύο από τις σημαντικότερες συμβολές της Τεχνητής Νοημοσύνης στο Σημασιολογικό Ιστό είναι οι μέθοδοι αναπαράστασης γνώσης και οι ευφυείς πράκτορες. Στο Σημασιολογικό Ιστό για την αναπαράσταση γνώσης χρησιμοποιούνται δομημένες αναπαραστάσεις, οι λεγόμενες οντολογίες, οι οποίες έχουν πολλά κοινά στοιχεία με τα σημασιολογικά δίκτυα και πλαίσια. Οι οντολογίες χρησιμεύουν κυρίως στον ορισμό κοινών λεξιλογίων τα οποία θα χρησιμοποιούνται για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ε- φαρμογών στο Σημασιολογικό Ιστό. Μια ακόμη σημαντική κατηγορία εφαρμογών στο Σημασιολογικό Ιστό, πέραν των πρακτόρων, είναι οι διαδικτυακές υπηρεσίες (web services). Αυτές είναι παθητικές διαδικτυακές εφαρμογές, οι οποίες ανταποκρίνονται σε μηνύματα-αιτήματα που τους αποστέλλονται, αλλά δεν παρουσιάζουν αντιδραστικότητα και προνοητικότητα, όπως οι πράκτορες. [Berners-Lee et al,2001] Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν εκτενέστερα οι οντολογίες, οι πράκτορες και οι διαδικτυακές υπηρεσίες, καθώς επίσης και η αλληλεπίδραση όλων των παραπάνω μεταξύ τους Οντολογίες Στην Τεχνητή Νοημοσύνη, μια οντολογία (Ontology) είναι μια αυστηρά μαθηματική (formal) περιγραφή ενός πεδίου γνώσης (domain) και περιλαμβάνει ένα σύνολο από όρους και τις σημασιολογικές συσχετίσεις μεταξύ τους. Οι όροι περιγράφουν κλάσεις αντικειμένων, δηλαδή έννοιες-πρότυπα σχετικές με αντικείμενα. Οι συσχετίσεις συνήθως αφορούν ιεραρχικές εξαρτήσεις μεταξύ των όρων. Άλλες πληροφορίες που μπορεί να υπάρχουν σε μια οντολογία είναι οι ιδιότητες των όρων, περιορισμοί γύρω από αυτές, σχέσεις ισοδυναμίας και διαχωρισμού, καθώς και σημασιολογικοί συσχετισμοί (semantic relationships) μεταξύ των όρων με τη χρήση της λογικής. Συνήθως όμως, τα πιο πολύπλοκα συστήματα εξαγωγής λογικών συμπερασμάτων διαχωρίζονται από τις οντολογίες. Οι δυνατότητες που παρέχουν οι οντολογίες για εξαγωγή συμπερασμάτων συμπεριλαμβάνουν τα ακόλουθα :

21 Έλεγχο αν κάποιο αντικείμενο (ή διαδικτυακός πόρος) ανήκει σε κάποια κλάση ή όχι. Αυτό γίνεται εύκολα ακολουθώντας τις ιεραρχικές συσχετίσεις της οντολογίας. Έλεγχος της ισοδυναμίας μεταξύ κλάσεων, ακολουθώντας τις σχέσεις ισοδυναμίας ή/και αντίθεσης μεταξύ των κλάσεων. Έλεγχος της ισοδυναμίας μεταξύ κλάσεων ή αντικειμένων βάσει λογικών συμπερασμών που προκύπτουν από την επεξεργασία των δηλώσεων και των περιορισμών της οντολογίας. Έλεγχος ασυνεπειών της οντολογίας, όταν υπάρχουν αλληλοαναιρούμενοι περιορισμοί και δηλώσεις. Αυτόματη κατηγοριοποίηση αντικειμένων ή πόρων στην ιεραρχία των κλάσεων όταν δεν είναι γνωστή η κλάση στην οποία ανήκουν αλλά είναι γνωστές οι ιδιότητές τους. Η κατηγοριοποίηση γίνεται συγκρίνοντας τις τιμές των ιδιοτήτων των αγνώστων αντικειμένων με τους περιορισμούς των κλάσεων Οντολογίες και Σημασιολογικός Ιστός Καθώς ο Σημασιολογικός Ιστός θα εξελίσσεται, θα αναπτύσσονται όλο και περισσότερες οντολογίες από τους χρήστες. Καθώς η πλειοψηφία των χρηστών δε θα ενδιαφέρεται να τηρήσει την αυστηρή οργάνωση που περιγράφηκε παραπάνω, μάλλον θα επικρατεί αναρχία στην οργάνωση και διασύνδεση των οντολογιών, όπως γίνεται στο διαδίκτυο σήμερα. Αυτό σημαίνει πως αναμένεται να υπάρχουν πολλές και μικρού μεγέθους οντολογίες χρηστών, που διασυνδέονται μεταξύ τους, παρά ολιγάριθμες, μεγάλου μεγέθους, πολύπλοκες και αυστηρά οργανωμένες οντολογίες. Στα επόμενα χρόνια, προβλέπεται ότι σχεδόν κάθε πανεπιστήμιο, εταιρία, κρατική υπηρεσία, κτλ., θα επιδιώξει να συσχετίσει τους διαδικτυακούς πόρους που έχει αναπτύξει με οντολογίες, γιατί κάτι τέτοιο θα τους παρέχει έναν κοινό τόπο κατανόησης των ανταλλασσόμενων πληροφοριών, ή αλλιώς διαλειτουργικότητα (interoperability), με άλλες εφαρμογές του διαδικτύου, όπως οι μηχανές αναζήτησης (search engines), οι διαδικτυακές πύλες πληροφοριών (web portals), οι ευφυείς πράκτορες (intelligent agents) και οι διαδικτυακές υπηρεσίες (web services). Μέσω των οντολογιών, οι διαδικτυακές εφαρμογές θα είναι σε θέση να συλλέγουν και να επεξεργάζονται τα περιεχόμενα του διαδικτύου βάσει νοήματος και όχι απλά βάσει σύνταξης ή περιεχομένου. Πάνω σε αυτή τη βάση, η χρήση των πρακτόρων (agents) θα γίνει πολύ πιο ουσιαστική. Στο μέλλον, οι πράκτορες θα αλληλεπιδρούν με

22 απομακρυσμένες διαδικτυακές υπηρεσίες ή με άλλους πράκτορες προκειμένου να εκτελέσουν κάποια σύνθετη εργασία για λογαριασμό των ανθρώπων-χρηστών του διαδικτύου. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο πραγματικότητα, πρέπει οι χρήστες του παγκόσμιου ιστού να επεκτείνουν με αυτό τον τρόπο τις σελίδες τους και τις διαδικτυακές τους υ- πηρεσίες. Αυτό προϋποθέτει να πειστούν για τη χρησιμότητα αυτού του εγχειρήματος. Από την άλλη, τα εργαλεία που αποδεικνύουν αυτή τη χρησιμότητα δε θα αναπτυχθούν αν δεν υπάρχει ικανός αριθμός πόρων, τέτοιος ώστε να τις υποστηρίξει. Για να βγει από ο Σημασιολογικός Ιστός από αυτό το φαύλο κύκλο, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδότησαν αρκετές ομάδες ερευνητών για να αναπτύξουν τα απαραίτητα εργαλεία και να δημιουργήσουν αρκετό υλικό για τον αποτελεσματικό χειρισμό τους. Αυτή η κίνηση είχε ως στόχο να πειστούν οι διάφοροι Οργανισμοί και εταιρείες ότι ο Σημασιολογικός Ιστός είναι εφαρμόσιμος στην πράξη. Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν η ανάπτυξη γλωσσών οντολογιών διαδικτύου RDF και OWL. Ένα επίσης κρίσιμο σημείο είναι να δοθεί η δυνατότητα σε απλούς χρήστες που δεν είναι ειδικοί στο συγκεκριμένο τομέα, να δημιουργούν τέτοιου είδους περιεχόμενο για το διαδίκτυο. Στην ιδανική περίπτωση, οι χρήστες δε θα γνωρίζουν καν την ύπαρξη του Σημασιολογικού Διαδικτύου. Όπως συμβαίνει και με τη μορφή που έχει το διαδίκτυο σήμερα, μόνο ένας μικρός σχετικά αριθμός από σχεδιαστές θα γνωρίζει τις λειτουργικές λεπτομέρειες των εργαλείων και των οντολογιών. Ο Σημασιολογικός Ιστός θα περιλαμβάνει όχι μόνο σελίδες με συνδέσμους που θα αναφέρονται σε πολλές διαφορετικές οντολογίες αλλά και οντολογίες που θα διασυνδέονται μεταξύ τους για να αλληλοσυμπληρώνονται. Η διασύνδεση των οντολογιών θα αποτελέσει ισχυρό εργαλείο για τους χρήστες του διαδικτύου οι οποίοι θα μπορούν να επαναχρησιμοποιήσουν μερικά ή ολικά κάποιες προϋπάρχουσες γενικές οντολογίες για να εξυπηρετήσουν τις τοπικές απαιτήσεις ενός χρήστη ή μιας ομάδας χρηστών με κοινά ενδιαφέροντα. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] Οι πράκτορες στο Σημασιολογικό Ιστό Με την ανάπτυξη του Σημασιολογικού Διαδικτύου, οι πράκτορες χρησιμοποιούνταν κυρίως είτε για την εξαγωγή πληροφοριών από ιστοσελίδες με τη χρήση ευριστικών κανόνων (wrappers, crawlers), είτε ως διαμεσολαβητές (mediators) μεταξύ ετερογενών πηγών πληροφόρησης με αυστηρά καθορισμένη σύνταξη και σημασιολογία ανταλλα-

23 γής πληροφοριών. Στο Σημασιολογικό Ιστό οι πράκτορες αναμένεται να δέχονται αιτήματα εξυπηρέτησης από τους χρήστες τους, να βρίσκουν τις πιθανές απαντήσεις στις απαιτήσεις τους και να τους παρουσιάζουν τις εναλλακτικές επιλογές δράσης, ώστε αυτοί (οι χρήστες) να παίρνουν την τελική απόφαση. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και με τους πράκτορες στον πραγματικό κόσμο. Στην πιο απλή περίπτωση όπου οι πράκτορες επικοινωνούν μεταξύ τους με τη χρήση κοινών όρων από τις οντολογίες με τις οποίες είναι συνδεδεμένοι, κάθε πράκτορας, για να συνδεθεί με μια οντολογία, δεσμεύεται να χρησιμοποιεί με συνέπεια τους όρους της, υπακούοντας στους όποιους περιορισμούς τίθενται από αυτή. Έτσι είναι εύκολο να επικοινωνήσουν μεταξύ τους δυο πράκτορες συνδεδεμένοι στην ίδια οντολογία, καθώς υπακούουν στους ίδιους κανόνες. Για παράδειγμα, αν από την οντολογία, ορίζεται μια κλάση που έχει κάποια ιδιότητα η οποία υπόκειται σε συγκεκριμένους περιορισμούς, τότε ο ένας πράκτορας μπορεί να θεωρήσει ότι ο άλλος, που είναι κι αυτός συνδεδεμένος με την ίδια οντολογία, έχει επιτρεπτές τιμές στη συγκεκριμένη ιδιότητα, καθώς και οι δυο υπακούουν στους ίδιους κανόνες. Πιο ενδιαφέρουσα είναι βέβαια η περίπτωση της επικοινωνίας μεταξύ πρακτόρων που συνδέονται με διαφορετικές οντολογίες. Αν η σχεδίαση της σύνδεσης μεταξύ των οντολογιών ήταν αυστηρή, τότε οποιοδήποτε ζεύγος οντολογιών θα μπορούσε να βρει μια οντολογία μέσω της οποίας θα ήταν δυνατό να επικοινωνήσει. Αυτό όμως δεν προβλέπεται να συμβεί, καθώς οι ιστοσελίδες που θα ενώνονται με τις οντολογίες θα τροποποιούν κάποιες ιδιότητες και θα διατηρούν κάποιες άλλες. Οι όροι των οντολογιών, που δε θα έχουν τροποποιηθεί ή θα έχουν υποστεί απλές τροποποιήσεις, είναι αυτοί που θα χρησιμοποιούνται στην επικοινωνία. Έτσι μια οντολογία που προκύπτει με επέκταση μιας άλλης ή με συγχώνευση άλλων θα μπορούσε να επικοινωνήσει με αυτές από τις οποίες προήλθε χωρίς ιδιαίτερη επικοινωνία. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] Διαδικτυακές Υπηρεσίες Οι διαδικτυακές υπηρεσίες (web services) είναι προγράμματα τα οποία είναι προσβάσιμα μέσω διαδικτύου με τη χρήση μιας διαδικτυακής διεύθυνσης (URL) και οι παράμετροι δεδομένων εισόδου και εξόδου τους ορίζονται και περιγράφονται με τη χρήση της γλώσσας XML. Η περιγραφή των δυνατοτήτων των διαδικτυακών υπηρεσιών μπορεί να ανακαλυφθεί αυτόματα από άλλα προγράμματα, τα οποία στη συνέχεια μπορούν να επικοινωνήσουν με τις διαδικτυακές υπηρεσίες με τον τρόπο που καθορίζεται στον ορι-

24 σμό κάθε υπηρεσίας. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση μηνυμάτων που βασίζονται επίσης στη γλώσσα XML και μεταφέρονται με πρωτόκολλα του διαδικτύου. Η βασική αρχιτεκτονική των διαδικτυακών υπηρεσιών περιλαμβάνει τεχνολογίες οι οποίες επιτρέπουν: Την ανταλλαγή μηνυμάτων. Το καθιερωμένο πρωτόκολλο για επικοινωνία μεταξύ διαδικτυακών υπηρεσιών είναι το SOAP (Simple Object Access Protocol). Το SOAP είναι απλό στη δομή του και βασίζεται στη γλώσσα XML. Η χρησιμότητά του έγκειται στην κατασκευή δομημένων πακέτων με δεδομένα που α- νταλλάσσονται μεταξύ εφαρμογών στο διαδίκτυο. Την περιγραφή των διαδικτυακών υπηρεσιών. Για την περιγραφή των διαδικτυακών υπηρεσιών σήμερα χρησιμοποιείται η γλώσσα WDSL (Web Services Description Language), η οποία αποτελεί επέκταση της γλώσσας XML. Η WDSL παρέχει την περιγραφή του πρωτοκόλλου των υπηρεσιών και της δομής των δεδομένων(μηνύματα) που ανταλλάσσονται με μια διαδικτυακή υπηρεσία. Ένας ολοκληρωμένος WDSL ορισμός περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη χρησιμοποίηση της διαδικτυακής υπηρεσίας. Τη δημοσίευση των περιγραφών για την ανακάλυψη και χρήση τους. Οι περιγραφές των διαδικτυακών υπηρεσιών μπορούν να αποθηκευθούν σε μητρώα UDDI (Universal Description, Discovery, and Integration), ένα είδος διαδικτυακών Χρυσών Οδηγών. Ο συνδυασμός του Σημασιολογικού Διαδικτύου με τις διαδικτυακές υπηρεσίες (Semantic Web Services) στοχεύει στην αυτοματοποίηση της ανακάλυψης, της σύνθεσης, της εκτέλεσης και του ελέγχου των διαδικτυακών υπηρεσιών μέσω της χρήσης κατάλληλων περιγραφών των υπηρεσιών, τέτοιων ώστε να γίνονται κατανοητές από τους πράκτορες. Η παροχή υπηρεσιών μέσω του διαδικτύου είναι ένας από τους κλάδους όπου θα γίνει δυναμική χρήση των οντολογιών. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι πρέπει εκ των προτέρων να συμφωνηθεί ποιες οντολογίες θα χρησιμοποιηθούν, ώστε να υπάρχει συμβατότητα στους όρους που θα χρησιμοποιηθούν, τους περιορισμούς που θα τεθούν, κτλ. Οι οντολογίες που θα δημιουργηθούν θα είναι κατανοητές από τις εφαρμογές και οι πράκτορες θα εντοπίζουν αυτόματα τις παρεχόμενες υπηρεσίες και θα τις χρησιμοποιούν. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005]

25 2.3 Αρχιτεκτονική του Σημασιολογικού Διαδικτύου Στην εικόνα 1 παρατίθεται ένα σχηματικό διάγραμμα της αρχιτεκτονικής του Σημασιολογικού Διαδικτύου, έτσι όπως το οραματίστηκε ο δημιουργός του Tim Berners-Lee. Στη συνέχεια της ενότητας, γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση των επιμέρους τμημάτων του. Η ανάπτυξη του Σημασιολογικού Διαδικτύου πραγματοποιείται σε διακριτά και συγκεκριμένα βήματα ή στρώματα. Κάθε στρώμα υλοποιεί ένα σύνολο τεχνολογιών οι οποίες στηρίζονται στις τεχνολογίες του προηγούμενου επιπέδου. Ένας από τους λόγους αυτής της διαστρωμένης αρχιτεκτονικής είναι η εξασφάλιση της αποδοχής των τεχνολογιών κάθε στρώματος από όσο το δυνατόν περισσότερους χρήστες, εταιρίες παραγωγής λογισμικού, Οργανισμούς, κτλ., πριν να προχωρήσει η ανάπτυξη του επόμενου επιπέδου. Η αποδοχή των χρηστών είναι πιο εύκολη υπόθεση όταν τα βήματα είναι μικρά και εξασφαλίζει μερική συμβατότητα ενός επιπέδου με τα ανώτερα στρώματα, κυρίως αν η σχεδίαση των ανωτέρων επιπέδων επεκτείνει (αντί να αντικαθιστά) τη σύνταξη και τη σημασιολογία των γλωσσών αναπαράστασης των κατωτέρων επιπέδων. [Antoniou & Harmelen,2004] Εικόνα 1. Η Διαστρωμένη αρχιτεκτονική του Σημασιολογικού Διαδικτύου, κατά τον Tim Berners-Lee Κωδικοποίηση και Διευθυνσιοδότηση Εγγράφων Στο κατώτερο επίπεδο της αρχιτεκτονικής του Σημασιολογικού Ιστού βρίσκονται οι πληροφορίες σε φυσικό και λογικό επίπεδο. Στο φυσικό επίπεδο η κωδικοποίηση των εγγράφων γίνεται με τη χρήση του διεθνώς καθιερωμένου προτύπου κωδικοποίησης

26 χαρακτήρων Unicode. Το πρότυπο αυτό καθορίζει το παγκόσμιο σύνολο χαρακτήρων για την κωδικοποίηση απλού κειμένου, καλύπτοντας όλες τις γλώσσες της υφηλίου. Η διευθυνσιοδότηση των εγγράφων στο διαδίκτυο, ανεξαρτήτως περιεχομένου και πρωτοκόλλου επικοινωνίας, γίνεται με τη βοήθεια των Ενιαίων Προσδιοριστών Πόρων (Uniform Resource Identifiers -URI). Οι προσδιοριστές αυτοί είναι οι συμβολοσειρές οι οποίες χαρακτηρίζουν μοναδικά οποιοδήποτε διαδικτυακό πόρο, όπως ιστοσελίδες ή άλλου τύπου ηλεκτρονικό αρχείο, διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, διαδικτυακή υπηρεσία, κτλ. Η τεχνολογία URI είναι επεκτάσιμη και δεν περιορίζεται σε μία μόνο μέθοδο ονοματολογίας και διευθυνσιοδότησης πόρων, ούτε μόνο σε υπαρκτές και προσβάσιμες διαδικτυακές πληροφορίες. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί η διαφορά των αναφορών URI από τις γνωστές URL διευθύνσεις ιστοσελίδων ή/και υπηρεσιών. Οι URL διευθύνσεις αποτελούν ειδική περίπτωση των αναφορών URI που προσδιορίζουν τη διαδικτυακή τοποθεσία (locator) ενός διαδικτυακού πόρου. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] Αναπαράσταση περιεχομένου Εγγράφων Η λογική αναπαράσταση των εγγράφων στο Σημασιολογικό Ιστό βασίζεται στο πρότυπο XML. Η XML (extensible Markup Language Επεκτάσιμη Γλώσσα Σήμανσης) είναι μια μεταγλώσσα αναπαράστασης πληροφοριών στο διαδίκτυο η οποία επιτρέπει την αναπαράσταση δομημένων εγγράφων με τη χρήση λεξιλογίων που ορίζονται από το χρήστη. Δημιουργήθηκε με σκοπό το διαμοιρασμό εγγράφων στο διαδίκτυο μέσω μιας κοινά κατανοητής από πλευράς σύνταξης γλώσσας. Η XML αποτελεί μια από τις πολλές γλώσσες που προήλθαν από το διεθνές πρότυπο αναπαράστασης πληροφορίας SGML (Standard Generalized Markup Language), το οποίο ορίστηκε για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη διάδοση της πληροφορίας μεταξύ ανθρώπων και μηχανών. Προσπαθεί να καλύψει τις αδυναμίες της γλώσσας περιγραφής ιστοσελίδων HTML (μία ακόμη υπο-γλώσσα της SGML ), έχοντας εν τούτοις πολλές ομοιότητες. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] Στην ΧML κάθε χρήστης είναι ελεύθερος να χρησιμοποιήσει τις δικές του ετικέτες και ιδιότητες, γεγονός που ίσως δυσχεραίνει την ανταλλαγή πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα μεταξύ διαδικτυακών εφαρμογών. Για το σκοπό αυτό στην ΧML είναι δυνατός ο ορισμός ενός λεξιλογίου ετικετών και ιδιοτήτων μέσω εγγράφων δομής ΧML

27 (δηλαδή έγγραφο DTD ή XML Schema) τα οποία ορίζουν τα επιτρεπόμενα στοιχεία του XML εγγράφου καθώς και τον τύπο δεδομένων τους. Η ύπαρξη δομής για τα έγγραφα XML είναι απαραίτητη για την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ διαδικτυακών ε- φαρμογών με τη χρήση κοινά κατανοητού λεξιλογίου. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν χιλιάδες τέτοια λεξιλόγια για σχεδόν κάθε εμπορική, επιστημονική, τεχνολογική ακόμα και καλλιτεχνική ανθρώπινη δραστηριότητα. [Antoniou & Harmelen,2004] Αναπαράσταση Νοήματος Ακόμα και αν οι δύο πράκτορες χρησιμοποιούν το ίδιο XML λεξιλόγιο για την ανταλλαγή πληροφοριών, το νοηματικό περιεχόμενό τους δεν καθορίζεται από την XML με αποτέλεσμα να μην είναι εξασφαλισμένη η αμοιβαία κατανόηση των ανταλλασσόμενων πληροφοριών. Το πρώτο βήμα για να δοθεί στις πληροφορίες διαδικτύου σημασιολογικό περιεχόμενο, χωρίς να υπάρχει σύγχυση, είναι ο σχεδιασμός ενός κοινού μοντέλου που θα μπορεί να χρησιμοποιείται από κάθε εφαρμογή. Τα χαρακτηριστικά αυτού του μοντέλου επιβάλλεται να είναι η γενικότερη και τα διαδοχικά επίπεδα οργάνωσης. Το γενικό μοντέλο δηλώσεων που χρησιμοποιεί ο Σημασιολογικός Ιστός είναι η γλώσσα RDF (Resource Description Framework Πλαίσιο Περιγραφής Πόρων). Στην RDF η βασική ιδέα είναι ένα μοντέλο που αποτελείται από δηλώσεις ή ισχυρισμούς (statements) και αναφορές σχετικές με αυτούς. Αυτό το απλό μοντέλο, αν και δίνει μεγάλη ελευθερία, δεν μπορεί να προσφέρει και πολλά αν δεν τοποθετηθούν διαδοχικά επίπεδα επεξεργασίας πάνω από αυτό. Στο επίπεδο της γλώσσας RDF, οι δηλώσεις στην πλειοψηφία αφορούν μετα-δεδομένα (metadata), δηλαδή δεδομένα που δίνουν πληροφορίες για άλλα δεδομένα. Το μοντέλο RDF δεν εξαρτάται καθόλου από το δενδρικό μοντέλο αναπαράστασης περιεχομένου της γλώσσας XML. Παρόλα αυτά η αναπαράσταση των δηλώσεων RDF πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας τη σύνταξη της XML και για το λόγο αυτό το επίπεδο της RDF βρίσκεται πάνω από το επίπεδο της XML, όπως φαίνεται στη εικόνα 1. Η γλώσσα RDF θα αναλυθεί εκτενέστερα στη συνέχεια του κεφαλαίου Καθορισμός Λεξιλογίου Οι οντολογίες, περιλαμβάνουν όχι μόνο ένα σύνολο από όρους αλλά και τις μεταξύ τους συσχετίσεις. Στο Σημασιολογικό Ιστό οι οντολογίες αποτελούν κοινά και διαμοι-

28 ραζόμενα λεξικά ορολογίας. Αυτό γίνεται με σκοπό την αμοιβαία αλληλοκατανόηση των όρων που περιλαμβάνονται σε ανταλλασσόμενα έγγραφα Λογική, Αποδείξεις και Εξηγήσεις Όπως φαίνεται στην εικόνα 1 το αμέσως επόμενο επίπεδο οργάνωσης του Σημασιολογικού Διαδικτύου είναι το λογικό επίπεδο (logical layer), το οποίο είναι χρήσιμο για να γίνονται κατανοητές οι διάφορες δηλώσεις. Τέτοιες δηλώσεις μπορεί να είναι ο έλεγχος ενός εγγράφου ως προς τη συνέπειά του ή οι κανόνες μετατροπής ενός των εγγράφων από έναν τύπο σε έναν άλλο. Σημαντικό να αναφερθεί ότι το λογικό επίπεδο παρέχει τη δυνατότητα αναπαράστασης της κατηγορηματικής λογικής (χρήση τελεστών AND, NOR, NOT) αλλά και τη δυνατότητα συσχέτισης των δεδομένων. Επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα επεξεργασίας των δεδομένων των κατώτερων επιπέδων με τη χρήση σημασιολογικών συσχετίσεων υπό τη μορφή κανόνων. Οι κανόνες προκύπτουν από το πεδίο της εκάστοτε εφαρμογής και μπορούν να συλλάβουν συσχετισμούς μεταξύ δεδομένων πολύ πιο πολύπλοκους από τους συσχετισμούς των οντολογιών. Το ανώτερο επίπεδο από το λογικό είναι το επίπεδο των αποδείξεων (proof) το ο- ποίο πρακτικά περιλαμβάνει τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες εξαγωγής συμπερασμάτων που χρησιμοποιούν όχι μόνο τη γνώση που αποτυπώνεται στο λογικό επίπεδο, αλλά και την αναπαράσταση των διαδικασιών απόδειξης σε διαδικτυακές γλώσσες α- ναπαράστασης δεδομένων. Η χρήση της λογικής προσφέρει τη δυνατότητα δημιουργίας εξηγήσεων προς το χρήστη σχετικά με τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε. Η παροχή εξηγήσεων αποτελεί βασικό πλεονέκτημα για του Σημασιολογικού Διαδικτύου γιατί αυξάνει την εμπιστοσύνη των χρηστών στις παρεχόμενες υπηρεσίες. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] Έλεγχος Αξιοπιστίας Στο στάδιο ανάπτυξης που βρίσκεται ο Σημασιολογικός Ιστός δεν παρέχεται ακόμη ι- διαίτερη βαρύτητα στο μηχανισμό ελέγχου αξιοπιστίας (trust) των πληροφοριών και των δηλώσεων στο διαδίκτυο. Το μοντέλο RDF δεν περιλαμβάνει ακόμη κάτι τέτοιο. Για τις περισσότερες εφαρμογές που υπάρχουν σήμερα, η απόδειξη της αξιοπιστίας γίνεται σύμφωνα με κάποιους κανόνες περιορισμένης εμβέλειας και το μόνο που ζητείται από την άλλη πλευρά είναι να δώσει κάποιες γενικές αποδείξεις.

29 2.3.7 Ψηφιακές Υπογραφές Απαραίτητο εργαλείο για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των συλλογιστικών συστημάτων αποτελούν οι ψηφιακές υπογραφές. Για να γίνει εφικτή η επέκταση του μηχανισμού εξαγωγής συμπερασμάτων, έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνεται η απόδειξη της αξιοπιστίας των εγγράφων, θα πρέπει το ήδη υπάρχον μοντέλο να επεκταθεί. Η επέκταση θα πρέπει να γίνει έτσι ώστε να συμπεριλάβει κλειδιά για τον έλεγχο της προέλευσης των εγγράφων που φέρουν ψηφιακές υπογραφές, αλλά και για την πιστοποίηση της αυθεντικότητας της ίδιας της ψηφιακής υπογραφής. [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] 2.4 Πρότυπες Τεχνολογίες του Σημασιολογικού Διαδικτύου Ο Σημασιολογικός Ιστός βασίζεται, όπως έχει αναφερθεί σε στρώματα τεχνολογιών οι οποίες δομούνται η μία πάνω στη άλλη. Δύο από τις σημαντικότερες πρότυπες τεχνολογίες είναι αυτές της περιγραφής μετα-δεδομένων για δικτυακούς πόρους με τη βοήθεια του μοντέλου δεδομένων RDF και της γλώσσας λεξιλογίου RDF Schema, καθώς και της γλώσσας οντολογιών OWL. Τα παραπάνω παρουσιάζονται στη συνέχεια αυτού του κεφαλαίου Το Μοντέλο Περιγραφής Διαδικτυακών Πόρων RDF Το πλαίσιο περιγραφής διαδικτυακών πόρων RDF (Resource Description Framework) αποτελεί ένα μοντέλο δεδομένων για την αναπαράσταση της πληροφορίας που σχετίζεται με τους πόρους στον Παγκόσμιο Ιστό. Επειδή η αναπαράσταση των δεδομένων α- παιτεί κάποια συγκεκριμένη αναπαράσταση, συχνά συναντάται στη βιβλιογραφία και ως γλώσσα αναπαράστασης γνώσης. Το μοντέλο RDF προορίζεται για την παρουσίαση μετα-δεδομένων (metadata) για τους πόρους του διαδίκτυο, δηλαδή συμπληρωματικών πληροφοριών. Αυτές μπορεί να είναι για παράδειγμα ο τίτλος, ο συντάκτης κάποιου κειμένου, η ανάλυση μιας εικόνας κλπ. Επιπροσθέτως η RDF μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αναπαράσταση πληροφοριών για πόρους που μπορεί να υφίστανται πραγματικά ή εικονικά στο διαδίκτυο ακόμη κι όταν δεν είναι εφικτή ή άμεση η ανάκτησή τους. Τέτοιοι πόροι μπορεί να είναι πληροφορίες για προϊόντα διαθέσιμα μέσω των ηλεκτρονικών καταστημάτων.

30 Γενικότερα μπορεί να ειπωθεί ότι η RDF προορίζεται περισσότερο για περιπτώσεις όπου τις πληροφορίες τις επεξεργάζονται εφαρμογές και όχι τόσο για την παρουσίαση των πληροφοριών σε χρήστες. Μέσω αυτής παρέχεται ένα κοινό πλαίσιο εργασίας (common framework) έτσι ώστε οι πληροφορίες να μπορεί να ανταλλάσσονται μεταξύ των εφαρμογών χωρίς να υπάρχει απώλεια νοήματος. Η ικανότητα ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ διαφορετικών εφαρμογών ουσιαστικά σημαίνει ότι δίνεται η δυνατότητα, οι ίδιες πληροφορίες να είναι διαθέσιμες και σε εφαρμογές διαφορετικές από αυτές για τις οποίες είχαν αρχικά δημιουργηθεί.[kontopoulos et al] Σύνταξη Ένα σημαντικό βήμα για να πραγματοποιηθεί η επέκταση των διαθέσιμων πληροφοριών του διαδικτύου με σημασιολογικό περιεχόμενο αποτελεί ο σχεδιασμός και η υλοποίηση από ένα κοινό μοντέλο επέκτασης των πληροφοριών που θα χρησιμοποιείται από όλες τις εφαρμογές Σημασιολογικού Ιστού. Η λύση βρίσκεται στο Πλαίσιο Περιγραφής Πόρων ( Resource Description Framework ), ένα γενικό μοντέλο «για υποστήριξη περιγραφής πόρων ή μετα-δεδομένων για το διαδίκτυο» (for supporting resource description, or metadata). Η βασική ιδέα είναι ένα μοντέλο το οποίο αποτελείται από έναν αριθμό δηλώσεων και συνδέσεων μεταξύ τους. Επομένως η κάθε δήλωση αποτελεί το βασικό δομικό στοιχείο του μοντέλου RDF και είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι έχει τα εξής τρία χαρακτηριστικά: Πόροι (Resources) είναι τα αντικείμενα στα οποία θέλουμε αναφερθούμε ή για τα οποία θέλουμε να μιλήσουμε. Κάθε πόρος είναι μοναδικός, προσδιορίζεται από μια ακολουθία χαρακτήρων που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει το όνομα ενός πόρου και να του δώσει τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης στο διαδίκτυο (Uniform Resource Identifier - URI). Ιδιότητες (Properties) χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν σχέσεις μεταξύ των πόρων, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα ειδικό είδος πόρων το οποίο είναι και αυτό προσδιορισμένο από URIs. Τιμές (Values) μπορούν είτε να είναι πόροι ή απλά αλφαριθμητικά (strings) Ένα παράδειγμα μιας δήλωσης ( ή ισχυρισμός ή πρόταση) που παρουσιάζει τα παραπάνω είναι η εικόνα 2.

31 The apartment has a property whose value is yes. Εικόνα 2. Δήλωση σε RDF Η δήλωση αυτή εκφράζει ότι τα κατοικίδια pets μπορούν να παρευρεθούν σε ένα συγκεκριμένο διαμέρισμα με κωδικό ap01. Εδώ το είναι ο πόρος (ή το υποκείμενο), το είναι η ιδιότητα και η τιμή είναι το yes. Υπάρχουν τρεις τρόποι για να αναπαρασταθεί μια δήλωση RDF: Ο πρώτος είναι και ο πιο απλός και έχει να κάνει με τη δήλωση η οποία έχει τη μορφή πόρος-ιδιότητα-τιμή. Επομένως η παρακάτω δήλωση μπορεί να αναπαρασταθεί με την εξής μορφή: ( yes ). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι τόσο ο πόρος όσο και η ιδιότητα θα πρέπει να προσδιοριστούν από ένα URL (το οποίο αποτελεί είδος URI) και η τιμή είναι απλά ένα αλφαριθμητικό (βέβαια μπορεί και αυτή αν είναι ένα URI). Ο δεύτερος τρόπος αναπαράστασης βασίζεται σε γράφημα όπως φαίνεται στην εικόνα 3. Χρησιμοποιείται ένα κατευθυνόμενο γράφημα, με τόξα που έχουν κατεύθυνση από τον πόρο στην τιμή. Τα γραφήματα αυτά συνήθως εμφανίζονται στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης με το όνομα των σημασιολογικών δικτύων yes Εικόνα 3. Αντιστοιχία δήλωσης RDF σε γράφο Ο τρίτος τρόπος αναπαράστασης, είναι ο πιο σημαντικός, καθώς βασίζεται στη γλώσσα XML, επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση των διαφόρων εργαλείων που υπο-

32 στηρίζει η επεξεργασία της XML (syntactic interoperability). Ένα τέτοιο παράδειγμα φαίνεται στην εικόνα 4. <rdf:rdf xmlns:rdf= xmlns:carlo= xmlns:carlo_ex = > <rdf:description rdf:about= &carlo_ex;ap01 > <carlo:pets> yes </carlo:pets> </rdf:description> <rdf:rdf> Εικόνα 4. Δήλωση σε γλώσσα XML Κάθε δήλωση παρουσιάζεται με ένα στοιχείο rdf:description. Ο πόρος της δήλωσης αναφέρεται σε έναν μηχανισμό επίλυσης σύγκρουσης ονομάτων, εάν εισαχθούν παραπάνω από ένα έγγραφα. Οι διευθύνσεις αντικαθίστανται με συντομογραφίες χωρίς να γίνεται παράθεση όλης της διεύθυνσης κάθε φορά. Ορίζεται ένα πρόθεμα xmlns:prefix= URL για τα αρχικά τμήματα το οποίο συμπληρώνει τη διεύθυνση, το οποίο ακολουθείται από ένα τοπικό όνομα που συμπληρώνει τη διεύθυνση. Στο παραπάνω παράδειγμα τρία στοιχεία προσδιορίζονται: rdf, carlo και carlo_ex. Το πρώτο περιέχει το απαραίτητο λεξιλόγιο για τη δήλωση rdf, ενώ τα υπόλοιπα δυο παρέχουν το απαραίτητο λεξιλόγιο για το domain από το ενοικιαζόμενο δωμάτιο. Συμπερασματικά, η RDF παρέχει έναν τρόπο αναπαράστασης δηλώσεων εύκολα επεξεργάσιμο από προγράμματα-πράκτορες στο διαδίκτυο. Παράλληλα διατηρεί την αναγνωσιμότητα των δηλώσεων και από τους ανθρώπους. Το αποτέλεσμα είναι ένας εκτενής διαμοιρασμός της γνώσης. [Kontopoulos et al] Η γλώσσα περιγραφής λεξιλογίου RDF Schema Παρόλο που στην RDF οι ιδιότητες αναπαριστούν τα χαρακτηριστικά διαδικτυακών πόρων και έχουν την μορφή πόρος-ιδιότητα-τιμή, δεν παρέχονται περιορισμοί, ούτε δίνονται έτοιμοι μηχανισμοί για την περιγραφή των σχέσεων μεταξύ των διαδικτυακών πόρων και των ιδιοτήτων τους. Τα τελευταία προσδιορίζονται από την περιγραφική γλώσσα λεξιλογίου της RDF, την RDF Schema. Στην RDF Schema, ορίζονται κλάσεις και ιδιότητες, τα οποία χρησιμοποιούνται για να περιγράφουν τους διαδικτυακούς πόρους και τα χαρακτηριστικά τους. Αν και υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ RDF Schema και των αντικειμενοστραφών γλωσσών, και τα δυο είδη βασίζονται σε κλάσεις και ιδιότητες. Οι διαδικτυακοί πόροι μπορούν να χωριστούν σε ομάδες οι οποίες καλούνται κλάσεις (classes). Τα

33 μέλη μιας κλάσης είναι γνωστά ως στιγμιότυπα (instances) της κλάσης. Από την άλλη πλευρά, οι χρήστες μπορούν να περιγράψουν συγκεκριμένες ιδιότητες από τα στιγμιότυπα. Οι ιδιότητες δηλώνουν μια σχέση μεταξύ πόρου και αντικειμένου και χαρακτηρίζονται από το πεδίο ορισμού (domain) και το πεδίο τιμών (range). Τα στιγμιότυπα με τις αντίστοιχες κλάσεις, δηλώνοντας τον τύπο τους. Αυτό γίνεται χρησιμοποιώντας μια δήλωση όπως: carlo_ex:ap01 rdf:type carlo:apartment. Το παραπάνω σημαίνει ότι το στιγμιότυπο ap01 ανήκει στην κλάση apartment. Κατ επέκταση το rdf:type έχει ως πεδίο τιμών το rdfs:class, το οποίο με βάση την περιγραφική φύση της σημασιολογίας της RDF σημαίνει ότι το apartment ανήκει στην κλάση αυτή. Όπως φαίνεται, οι έννοιες της ιεραρχίας και της κληρονομικότητας εμφανίζονται και στο RDF Schema. Δεν εμφανίζονται μόνο στις περιπτώσεις των κλάσεων αλλά και στις ιδιότητες. Επομένως, μπορούν να οριστούν υπέρ- και υπο-κλάσεις (super- και subclasses) από μια συγκεκριμένη κλάση, καθώς επίσης μπορούν να υπάρχουν υπέρ- και υπο-ιδιότητες (super και subproperties) από μια συγκεκριμένη ιδιότητα. Ένα παράδειγμα όλων των παραπάνω αποτελεί η εικόνα 5. Περιγράφονται δύο κλάσεις: η κλάση house και η υπο-κλάση apartment. Παρομοίως, έχουμε δύο ιδιότητες: η size, η οποία έχει ως πεδίο ορισμού την κλάση house, και η gardensize, η οποία είναι υπο-ιδιότητα της size και άρα κληρονομεί από την τελευταία το πεδίο ορισμού και το πεδίο τιμών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με τις αντικειμενοστραφείς γλώσσες προγραμματισμού, οι ιδιότητες δεν είναι μέρος της περιγραφής μιας κλάσης, αλλά είναι γενικά ( globally ) ορατές από κάθε σημείο της RDF Schema Οντολογίας. Αυτό σημαίνει ότι αναμφισβήτητα αποτελεί έναν διαφορετικό τρόπο προγραμματισμού, αλλά και ότι προσφέρει μεγαλύτερη ευκολία στην επέκταση των οντολογιών. [Kontopoulos et al] <rdfs:class rdf:id="house"/> <rdfs:class rdf:id="apartment"> <rdfs:subclassof rdf:resource="#house"/> </rdfs:class> <rdf:property rdf:id="size"> <rdfs:domain rdf:resource="#house"/> <rdfs:range rdf:resource="&xsd;integer"/> </rdf:property> <rdf:property rdf:id="gardensize"> <rdfs:subpropertyof rdf:resource="#size"/> </rdf:property> Εικόνα 5. Αναπαράσταση ενός RDF

34

35 3 Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας και Διαχείριση Σημασιολογικού Περιεχομένου Στο κεφάλαιο αυτό θα οριστεί η έννοια της Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας. Α- ναλυτικότερα θα αναφερθούν κάποια ιστορικά στοιχεία, η σύλληψη της ιδέας αλλά και τα βασικά βήματα που οδήγησαν στη επιτακτική ανάγκη για την υλοποίησή της. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στο στάδιο που βρίσκεται σήμερα, στους μελλοντικούς στόχους, αλλά και στην αρχιτεκτονική μιας εφαρμογής Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας, σε αξιόλογα ερευνητικά έργα, εργαλεία ανάπτυξης και στη διαδικασία αναζήτησης. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε σε μια ακόμη νέα πρόκληση στον τομέα της Πληροφορικής σε ολόκληρο τον κόσμο. Αναμφισβήτητο γεγονός αποτελεί ότι ο όγκος των στατικών ή /και δυναμικών πληροφοριών που συσσωρεύονται στις επιχειρήσεις αλλά και στον παγκόσμιο Ιστό ολοένα και αυξάνεται. Εάν λοιπόν οι πληροφορίες αυτές διαχειριστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τότε θα προκύψουν σημαντικά οφέλη από μια νέα γενιά διαχείρισης περιεχομένου που εκμεταλλεύεται τη σημασιολογία (τη μελέτη του νοήματος) για να βελτιώσει τον τρόπο που χρησιμοποιούνται οι πληροφορίες. Έτσι, με τη Σημασιολογική Διαχείριση Περιεχομένου, οι επιχειρήσεις που εργάζονται με μεγάλο όγκο δεδομένων σύντομα θα αντιληφθούν δραματικές μειώσεις του κόστους, βελτίωση των εσόδων τους, ευκαιρίες για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και γενικότερα θα έχουν τεράστια οφέλη. Για όλα αυτά θα αναφερθούμε αναλυτικότερα στην ενότητα 3.2, όπου θα παρουσιάσουμε την έννοια της Σημασιολογικής Διαχείρισης Περιεχομένου, τα βασικά χαρακτηριστικά, την ανάγκη για την εφαρμογή της, τα πλεονεκτήματα χρήσης από επιχειρήσεις καθώς επίσης και κάποια συστήματα που χρησιμοποιούν ήδη αυτή την τεχνολογία.

36 3.1 Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας Η Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας (Semantic Desktop) είναι η κινητήρια δύναμη για την υλοποίηση επιφάνειας εργασίας στον τομέα του Σημασιολογικού Ιστού (Semantic Web). Η βιομηχανία ανάπτυξης λογισμικού λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τις προσδοκίες που έχουν οι χρήστες σήμερα, θέλει να μετατρέψει τη σημερινή α- πλή επιφάνεια εργασίας σε μια πιο εξελιγμένη μορφή. Η μορφή αυτή θα αποτελεί μια νέα μορφή πληροφορικής, η οποία θα περιέχει σημασιολογικό περιεχόμενο. Το μεγάλο βήμα που πρέπει να γίνει, είναι η μεταβίβαση του Σημασιολογικού Ιστού στην επιφάνεια Εργασίας. Η μεταφορά αυτή δεν αποτελείται μόνο από την αλλαγή στην τεχνολογία και τη φιλοσοφία που υπάρχει σήμερα αλλά και στους ανθρώπους (χρήστες οι προγραμματιστές) που σχετίζονται με το αντικείμενο. Οι προγραμματιστές που ασχολούνται με εφαρμογές για το Σημασιολογικό Ιστό (και υλοποιούν εργαλεία και υπηρεσίες) θα χρειαστούν ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον το οποίο θα βασίζεται στην RDF και σε οντολογίες, έτσι ώστε να δημιουργήσουν εφαρμογές για τον εμπλουτισμό της σημερινής επιφάνειας εργασίας με σημασιολογικό περιεχόμενο. Οι τελικοί χρήστες θα επωφεληθούν από αυτές τις εφαρμογές, γιατί θα ενσωματώνουν περισσότερες πληροφορίες, θα είναι πιο διαδραστικές και ευκολότερες στην επικοινωνία σε σχέση με τη σημερινή επιφάνεια εργασίας. [Saureman et al.] Ιστορικά Στοιχεία και Στόχοι Το 1945, ο Vannevar Bush, έγραψε το άρθρο As we may think [Bush,1945], όπου περιέγραψε ένα ουτοπικό σύστημα το οποίο ονόμασε Memex. Ο ορισμός που έδωσε ήταν πολύ σημαντικός για πολλά συστήματα που ακολούθησαν. Σκεφτείτε μια μελλοντική συσκευή για ατομική χρήση, η οποία θα είναι μια μηχανή που θα χειρίζεται ιδιωτικά αρχεία και βιβλιοθήκες. Χρειάζεται ένα όνομα, και έστω ένα στην τύχη, "memex". Το memex είναι μια μηχανή στην οποία ένα άτομο μπορεί να αποθηκεύει τα βιβλία, αρχεία, έγγραφα και επαφές. Είναι έτσι φτιαγμένη ώστε να ανταποκρίνεται με μεγάλη ταχύτητα και ευελιξία και ουσιαστικά αποτελεί μια επιπρόσθετη επέκταση της μνήμης του χρήστη. Η ιδέα του Bush, βασιζόταν μόνο σε αναλογικές συσκευές που τρέχουν σε διάτρητες κάρτες και χρησιμοποιούν microfilms για την αποθήκευση. Σήμερα παρατηρούμε

37 πως το όραμά του γίνεται πραγματικότητα. Ο προσωπικός υπολογιστής είναι πολύ κοντά σε αυτό που οραματιζόταν ο Bush. Ακόμα δεν μπορούν όλα τα βιβλία και τα αρχεία να αποθηκευτούν σε ένα μόνο PC, αλλά είμαστε πολύ κοντά σε κάτι τέτοιο. Η ιδέα των ιχνών (trails), διαδρομές πόρων που καθορίζουν μια προσωπική εξέταση σε ένα θέμα, βασίζονται σε μηχανές όπως lifestreams [Freeman & Gelernter]. Το 1960 ο Ted Nelson περιέγραψε ένα σύστημα, που ονομαζόταν Xanadu στο άρθρο με τίτλο As We Will Think [Nelson,1972]. Τo Xanadu αποτελεί έναν πρόγονο των συστημάτων υπερσυνδέσεων (hyperlink systems). Η κεντρική ιδέα ήταν να συνδέσει πληροφορίες και αντικείμενα, έτσι ώστε σε ένα δεύτερο στάδιο, να είναι εμπορεύσιμα στην κοινωνία της πληροφορίας. Ο Nelson ήταν επίσης αυτός που παρουσίασε τον όρο Yπερκείμενo ( Hypertext ). Παρόλο που είχαν δημιουργηθεί πολλές διαφορετικές υλοποιήσεις και σχεδιασμοί του Memex μοντέλου, καμία δεν έφερε τόσο μεγάλη επανάσταση όσο αυτή του Nelson. Το 1992 ο Παγκόσμιος Ιστός δημιουργήθηκε από τον Tim Berners-Lee. Το διαδίκτυο διαδόθηκε πολύ γρήγορα και άλλαξε την κοινωνία. Οι πληροφορίες χρησιμοποιούνται πλέον με εντελώς διαφορετικό τρόπο απ ότι στην προ-διαδικτυακή εποχή. Πριν το διαδίκτυο φτάσει στην κορυφή, ο Berners-Lee προγραμμάτισε το σύστημα Enquire-Within-Upon-Everything, το οποίο ήταν ένα εργαλείο διαχείρισης προσωπικών πληροφοριών. Μπορούσε να αποθηκεύσει κανείς πληροφορίες για ανθρώπους, εργασίες, υλικούς πόρους και τρόπους που όλα αυτά σχετίζονται μεταξύ τους. Αυτό που ήθελε να επιτύχει ήταν ένα λογισμικό που θα αποθηκεύει έγγραφα τα οποία θα μπορούν να ανακτηθούν αργότερα [Saureman et al.]. Αυτές ήταν όλες οι προδιαγραφές που οδήγησαν σε μια πιο εξελιγμένη έκδοση του Enquire, που την ξέρουμε σήμερα ως Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι ενώ το διαδίκτυο έκανε την επανάσταση του και επεκτάθηκε ραγδαία, το θέμα της διαχείρισης προσωπικών πληροφοριών έμεινε σχεδόν στάσιμο. Το πεδίο Ανάπτυξης Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου είναι στην επικαιρότητα με πολλές εταιρίες να συναγωνίζονται για την υλοποίησή του Η σημερινή ιδέα της Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας Το 2003, ήρθαμε αντιμέτωποι με το γεγονός ότι ο Σημασιολογικός Ιστός δεν είναι παγκοσμίως τόσο διαδεδομένος. Μετά από διάφορες έρευνες που έγιναν, βρέθηκε ότι ενώ τα πιο σημαντικά έργα προορίζονται και διανέμονται σε επιχειρήσεις, ο τελικός χρήστης χρησιμοποιεί μόνο κάποιες απλές εφαρμογές όπως το Haystack (ένας Semantic Web Browser) ή το Protege (ένας Ontology Editor) χωρίς να μπορεί να αντιληφθεί τη

38 σπουδαιότητα της σημασιολογικής πληροφορίας και κατ επέκταση του Σημασιολογικού Ιστού. Επιπροσθέτως όλες οι πληροφορίες που βλέπουμε στις ιστοσελίδες και στα ηλεκτρονικά κείμενα έχουν δημιουργηθεί από ανθρώπους που χρησιμοποιούν υπολογιστές. Στον υπολογιστή αποθηκεύονται οι περισσότερες προσωπικές πληροφορίες και το μεγαλύτερο τμήμα της αλληλεπίδρασης με το διαδίκτυο (του Web Interface). Οι πληροφορίες που αποθηκεύονται στον server, συνήθως διαχειρίζονται με προγράμματα τα οποία είναι εγκατεστημένα στον υπολογιστή, δηλαδή ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι κάποιος browser ή κάποιο παρόμοιο εργαλείο. Η χρήση οντολογιών, κατηγοριοποίησης και παγκοσμίως γνωστών αναγνωριστικών στοιχείων δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη. Ο Tim Berners-Lee επίσης αντιλήφθηκε ότι έλειπαν οι εφαρμογές που έχει ο τελικός χρήστης και ζήτησε σε πολλές ομιλίες του να δημιουργήσουν τέτοιου είδους εφαρμογές. Από αυτή τη οπτική γωνία δήλωσε [Sauermann]: Εάν ο στόχος είναι να έχουμε έναν Παγκόσμιο Σημασιολογικό Ιστό, ένα λιθαράκι είναι η Σημασιολογική επιφάνεια Εργασίας, ένα δίκτυο για κάθε ένα χρήστη. Ο όρος Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας επινοήθηκε από τον Stefan Decker και μαθεύτηκε από τον Leo Sauermann το 2003, για να δημιουργήσει έναν όρο που δημιουργεί μια αμοιβαία κατανόηση για παρόμοιες ιδέες. Stefan Decker και Frank Martin δήλωσαν την ανάγκη για μία Διαδικτυακή Επιφάνεια Εργασίας (Networked Semantic Desktop ) [Decer&Frank,2004] το 2004 και καθόρισαν το δρόμο για τα σημερινά γεγονότα. Ο Decker αναγνώρισε ότι πολλές νέες τεχνολογίες έχουν δημιουργηθεί, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται. Μερικές από αυτές είναι ο Σημασιολογικός Ιστός, οι Ρ2Ρ τεχνολογίες, online τεχνολογίες διαδικτύου. Ο Decer παρουσίασε ένα όραμα για το πώς αυτές οι τεχνολογίες εμπλέκονται και παράγουν τη Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας, η οποία επιτρέπει στους ανθρώπους και στις κοινωνίες να συνεργάζονται άμεσα και ισότιμα, ενώ επιτυγχάνουν ταυτόχρονα σημαντική μείωση στο χρόνο που απαιτείται για το φιλτράρισμα και την υποβολή των πληροφοριών. Σε μια πρώτη φάση, ο Σημασιολογικός Ιστός, οι Ρ2Ρ τεχνολογίες, online τεχνολογίες διαδικτύου αναπτύσσονται και εφαρμόζονται ευρέως. Σε δεύτερη φάση, οι τεχνολογίες του Σημασιολογικού Ιστού φέρνουν τη σύγκληση μεταξύ των υπαρχόντων τεχνολογιών επιφάνειας εργασίας, με τη Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας. Παράλληλα, ο Σημασιολογικός Ιστός οδηγεί στη διαμόρφωση του διαδικτύου με οντολογίες. Σε Τρίτη

39 φάση τόσο η κοινωνία, η επιφάνεια εργασίας και οι Ρ2Ρ τεχνολογίες συγχωνεύονται πλήρως στη Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας[Decer&Frank,2004]. Επομένως με βάση όλα τα παραπάνω μπορούμε να δώσουμε τον παρακάτω ορισμό: Η σημασιολογική Επιφάνεια εργασίας (Semantic Desktop) είναι μια εφαρμογή στην οποία ο χρήστης μπορεί να αποθηκεύσει όλες τις πληροφορίες του που βρίσκονται σε ηλεκτρονική μορφή όπως έγγραφα, μηνύματα, video κλπ. Αυτά ερμηνεύονται ως Semantic Web πόροι και κάθε ένας αναγνωρίζεται από ένα Uniform Resource Identifier (URI είναι μια ακολουθία χαρακτήρων που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει το ό- νομα ενός πόρου. Ο κύριος σκοπός αυτής της αναγνώρισης είναι να δώσει τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τη χρήση αναπαραστάσεων του πόρου στο διαδίκτυο.) Όλα τα δεδομένα είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα μέσω ενός γραφήματος γνωστού ως RDF γράφημα. Πηγές από το διαδίκτυο μπορεί να αποθηκεύονται και το περιεχόμενο του χρήστη μπορεί να μοιραστεί με άλλους. Οντολογίες επιτρέπουν στο χρήστη να εκφράσει προσωπικά εννοιολογικά μοντέλα και να τα μορφοποιήσει χρησιμοποιώντας τη σημασιολογική διασύνδεση των πληροφοριών και των συστημάτων. Οι εφαρμογές μπορούν να διαμορφωθούν με τον παραπάνω τρόπο και να αποθηκευτούν, να διαβαστούν και να επικοινωνούν μέσω οντολογιών και ειδικών πρωτοκόλλων Σημασιολογικού Ιστού. [Sauermann_1] [Decer&Frank,2004] [Sauermann_2 ] [Saureman et al.] Το άμεσο μέλλον της Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας Σήμερα έχουν επιτευχθεί σχεδόν όλοι οι στόχοι της πρώτης φάσης και βρισκόμαστε στην υλοποίηση της δεύτερης φάσης. Από εδώ και πέρα θα πρέπει να γίνει η σύνθεση των υπαρχόντων τμημάτων Σημασιολογικού Ιστού με την επιφάνεια εργασίας [Decer&Frank,2004]. Η Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας είναι ένα παγκόσμιο έργο στο οποίο συμμετέχουν οι ερευνητές και εταιρείες από διαφορετικούς τεχνικούς τομείς Η Αρχιτεκτονική των Εφαρμογών Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες των εφαρμογών Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας με τις κλασικές εφαρμογές που υπάρχουν μέχρι σήμερα. Για διευκόλυνση είναι καλό να χωρίσουμε τη διεπαφή που βλέπει ο χρήστης από τη βάση δεδομένων. Ένα κοινό στοιχείο στις εφαρμογές Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας είναι ότι επικεντρώνονται στην επεξεργασία ενός πόρου κάθε φορά, κι ακολουθεί ο ένας μετά τον άλλον. Υποστηρίζουν τις συνήθεις ενέργειες της φόρτωσης ενός αρχείου, αποθήκευσης και επεξερ-

40 γασίας του. Στο Σημασιολογικό Ιστό, όπου η έννοια των αρχείων πλησιάζει την έννοια των γραφημάτων RDF, προτείνεται μια αρχιτεκτονική η οποία επικεντρώνεται στα γραφήματα αυτά και στους πόρους που σχετίζονται με τα γραφήματα αυτά. Η αρχιτεκτονική, που παρουσιάζεται στην εικόνα 6, περιγράφεται σε τέσσερα βασικά στάδια, με βάση το μοτίβο μοντέλο-όψη-ελεγκτής (model-view-controller) [Saureman et al.] : To μοντέλο (model) είναι ένα RDF γράφημα. Μπορεί να φορτωθεί από ένα τοπικό ή απομακρυσμένο μέσο αποθήκευσης και μπορεί επίσης να αποθηκευτεί σε ένα τοπικό ή απομακρυσμένο μέσο αποθήκευσης. Οντολογίες και παρόμοιες μορφές πληροφορίας, αποτελούν κι αυτές μοντέλα, αν και είναι συνήθως δευτερεύοντα δεδομένα και σπάνια αλλάζουν. Ο ελεγκτής (controller) είναι μια λογική εφαρμογή που περιγράφεται μέσω κανόνων ή κώδικα. Αποτελεί έναν πολύ εξειδικευμένο τομέα. Η όψη (view) είναι η εικόνα Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας που βλέπει και δια μέσου της οποίας αλληλεπιδρά ο χρήστης. Αποτελεί κι αυτή έναν ειδικό τομέα αλλά μπορεί να υλοποιηθεί και με κοινά πρότυπα. Εικόνα 6. Μια τυπική αρχιτεκτονική Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας

41 3.1.5 Ερευνητικά Έργα Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων και για να φτάσουμε στο σημείο που είμαστε σήμερα αναπτύχθηκαν διάφορα αξιόλογα ερευνητικά έργα σχετικά με τη Σημασιολογική Επιφάνεια εργασίας. Το πρώτο ερευνητικό έργο το οποίο χρησιμοποίησε τον όρο ήταν το Gnowsis Semantic Desktop του Leo Sauermann [Sauermann_1]. Το έργο αυτό ή- ταν η πτυχιακή του εργασία και αναφερόταν σε λεπτομέρειες για την εισαγωγή δεδομένων επιφάνειας εργασίας σε ένα ενοποιημένο RDF γράφημα. Επίσης αναφερόταν σε πιθανές λύσεις του προβλήματος προσδιορισμού δεδομένων με URIs. Παρόμοιο με το Gnowsis Semantic Desktop αλλά για τις υπηρεσίες παγκόσμιου ι- στού είναι το SECO: mediation services for semantic Web data project aiming at integrating web sources [Harth,2004]. Περιγράφει μια υποδομή που επιτρέπει στους πράκτορες κατά ενιαίο τρόπο πρόσβαση σε δεδομένα που είναι δυνητικά διάσπαρτα σε όλο το διαδίκτυο. Τα αποτελέσματα μπορούν να μεταφερθούν στην επιφάνεια εργασίας [S.S 2005]. Στον τομέα της ενοποίησης των δεδομένων θα πρέπει να αναφερθεί και η αρχιτεκτονική που αναπτύχθηκε από τον Bizer και τον Seaborne [Bizer,2004] σχετικά με την προσαρμογή πηγών SQL. Ένα προϊόν από την εταιρεία Microsoft που ονομάζεται Information Bridge Framework[Corp], αποσκοπεί προς την ίδια κατεύθυνση για τις συμβατικές πηγές δεδομένων: αυτές μπορεί να συμπεριληφθούν σε έγγραφα γραφείου μέσω των λεγόμενων SmartTags. Το πλαίσιο που υλοποιεί μία προσέγγιση πελάτη εξυπηρετητή, ο διακομιστής παρέχει μια ολοκληρωμένη υπηρεσία μεταδεδομένων που ενοποιεί πολλές διαδικτυακές υπηρεσίες και άλλες πηγές πληροφοριών. Ο πελάτης μπορεί να είναι μια κλασσική εφαρμογή γραφείου, που έχει επεκταθεί με διάφορα Plugins. Έτσι ο χρήστης μπορεί να παίρνει πληροφορίες μέσω κειμένων και λέξεωνκλειδιών από διάφορα κείμενα αλλά και άμεσα συσχετιζόμενες πληροφορίες από το διαδίκτυο. Μια ακόμη άποψη για το Σημασιολογικό Ιστό είχε δοθεί από τους Stefan Decker και Martin Frank το 2004, με το όνομα The social semantic desktop [Decer&Frank,2004]. Επικεντρώνεται στα τεχνολογικά στοιχεία που είναι διαθέσιμα και που πρέπει να συνδυαστούν για να υλοποιηθεί η Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας. Επιπροσθέτως περιγράφονται η ανάγκη για την ανάπτυξη του συστήματος και οι λύσεις που αυτό παρέχει.

42 Μια πολύ σημαντική έρευνα σχετική με το αντικείμενο είναι το σύστημα Haystack από τους Quan, D., Huynh, D., Karger [Quan et al,2003] από το MIT Computer Science and Artificial Intelligence Laboratory. Είναι μια προσέγγιση που δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να χειριστεί τις πληροφορίες με τον τρόπο που θέλει αυτός. Είναι μια αντικατάσταση για πολλές εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων των επεξεργαστών κειμένου, των εφαρμογών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, διαχείριση εικόνας και άλλων εφαρμογών. Όλα αυτά προσφέρουν ένα ολοκληρωμένο σημασιολογικό περιβάλλον προγραμματισμού από το περιβάλλον της επιφάνειας του χρήστη στη βάση δεδομένων. Ένα μειονέκτημα ήταν ότι το πρωτότυπο σύστημα είχε δυσκολίες στην εφαρμογή το Αυτές είχαν προσδιοριστεί και αναφερθεί στην επόμενη εργασία με όνομα Haylot. Το MyLifeBits από τη Microsoft Research είναι μια εφαρμογή αποθήκευσης πολυμεσικών δεδομένων για μια ζωή, κατά τον τίτλο (my life bits). Βασίζεται στην ιδέα ότι όλες οι πληροφορίες που ένα άτομο διαβάζει και ακούει μπορούν να αποθηκευτούν σε μια φορητή συσκευή. Καθημερινά χρησιμοποιεί ήχο, εικόνα, κείμενο και άλλα μέσα. Εάν μια υποθετική συσκευή του ενός terabyte ανά χρόνο είναι διαθέσιμη, θα ήταν δυνατό να αποθηκευτούν όλα αυτά τα δεδομένα. Η εργασία MyLifeBits περιγράφει μια σκέψη για το πώς να χειριστεί κανείς έναν τόσο μεγάλο όγκο πληροφοριών, πώς να τα ομαδοποιήσει και πώς να γίνει η ανάκτηση της πληροφορίας [Germell et al,2002]. Το Ontooffice από την ontoprise - μία επαγγελματική ένωση πολύ κοντά σε αυτή της έρευνας σημασιολογικού διαδικτύου - είναι μια εφαρμογή για την επιφάνεια εργασίας που συγκεντρώνει μαζί τα περιεχόμενα ενός εξυπηρετητή σημασιολογικού διαδικτύου και εφαρμογών Microsoft Office. Το σενάριο είναι παρόμοιο με αυτό των SmartTags και των Information Bridge Framework. Στο χώρο του ανοιχτού λογισμικού, υπάρχουν πολλά προγράμματα που στοχεύουν σε μια σημασιολογική επιφάνεια εργασίας. Ένα από αυτά είναι το Chandler το οποίο διαχειρίζεται η osa-foundation και καθοδηγείται από τον Mitch Kapor (που έχει σχεδιάσει το Lotus Agenda). Είναι ένας Διαχειριστής Προσωπικών Πληροφοριών (Personal Information Manager PIM) που στοχεύει σε καθήκοντα όπως η σύνθεση και η ανάγνωση ηλεκτρονικών μηνυμάτων, η διαχείριση ημερολογιακής ατζέντας και διατήρηση τηλεφωνικού καταλόγου. Περιορίζει τις πληροφορίες που διαμοιράζονται με άλλους και καλεί τον εαυτό του ως Interpersonal Information Manager. Η εργασία Fenfire [et al BF] είναι σε ένα πρώιμο στάδιο που ασχολείται με το πρόβλημα της οπτικοποίησης και εγγραφής RDF γραφημάτων με έναν ομοιόμορφο τρόπο. Βασίζεται αποκλειστικά σε RDF και υλοποιεί διάφορα σχήματα διεπαφής χρήστη.

43 Τμήματα αυτού του συστήματος έχουν δημοσιευτεί και άλλα όχι λόγω των θεμάτων ευρεσιτεχνίας. Μια άλλη προσέγγιση είναι αυτή του Joe Geldart στη διατριβή του για το σύστημα frege system [Geldart,2005]. Περιγράφει μια μικρή υλοποίηση ενός πλαισίου μιας RDF επιφάνειας εργασίας (desktop communication framework) μέσα στο οποίο είναι υλοποιημένες μόνο ορισμένες εφαρμογές. Η διατριβή εξετάζει τις βασικές ιδέες και βρίσκει την ελάχιστη δυνατή και αποτελεσματική λύση. Από όλα αυτά τα πολυάριθμα παραδείγματα, τα οποία αποτελούν μόνο τα σημεία εκκίνησης, φαίνεται ότι το πεδίο της Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας έχει ήδη προχωρήσει και ότι οι υπάρχουν διάφορες - μερικές φορές λόγω ανταγωνισμού και ορισμένες άλλες λειτουργώντας συμπληρωματικά - προσεγγίσεις Εργαλεία Η ενεργή κοινότητα παράγει μια ποικιλία εργαλείων που χρησιμοποιούνται τόσο για έρευνα όσο και για τελικές εφαρμογές χρηστών. Στη συνέχεια παρουσιάζονται αυτά τα εργαλεία, που χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες[lausen et al.2004]. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι υπό ανάπτυξη τεχνολογίες (grounding technologies), οι βασικές τεχνολογίες ανάπτυξης λογισμικού και οι τεχνολογίες σημασιολογικού διαδικτύου. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα εργαλεία αλληλεπίδρασης πληροφορίας (information interaction tools) που προσφέρουν στους χρήστες ένα διαδραστικό γραφικό περιβάλλον. Μια ακόμη κατηγορία είναι οι οντολογίες και τα εργαλεία που βασίζονται σε αυτές. Οι υπό ανάπτυξη τεχνολογίες αποτελούνται από την αποθήκευση, την αναζήτηση και τις επικοινωνιακές διευκολύνσεις. Η αποθήκευση και η αναζήτηση των πληροφοριών απαιτεί την ύπαρξη αποθηκών (repositories), των οποίων τα δεδομένα είναι αυστηρά οργανωμένα με χρήση RDF και οντολογιών, κάτι που επιτρέπει τόσο τη σημασιολογική αναζήτηση όσο και αναζήτηση ολόκληρου κειμένου. Γνωστές ερευνητικές εργασίες πάνω στον τομέα αυτόν είναι οι Jena[McBride,2001], Kowari [kowari], RDF Gateway [Corp], ή Sesame [Broekstra et al.,2002]. Η αναζήτηση ολόκληρου κειμένου ορισμένες φορές υποστηρίζεται από repositories. Ακόμα και στην περίπτωση όμως που δεν υποστηρίζεται μπορεί να προστεθεί με χρήση εργαλείων όπως το Apache Lucene. Για τη Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας εμφανίζονται αρκετά προβλήματα με αποθήκες. Αρχικά, πολλές μη συμβατές διεπαφές υλοποιούνται από τα συστήματα. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι χρειαζόμαστε τυποποιημένες διεπαφές για την αποθήκευση στους

44 διακομιστές. Η επερχόμενη SPARQL [K.G.C. 2005] [A.S,2005] θα μας προσφέρει αυτή τη δυνατότητα. Αν και αυτές οι αποθήκες είναι σε κοινή χρήση, είναι ακόμα μακριά από την τελειότητα. Μια περιγραφή των προβλημάτων με επιδόσεις και ευκολία στη χρήση μπορούν να βρεθούν στην ερευνητική εργασία YARS [Harth et al,2005]. Στην εργασία αυτή δοκιμάζονται οι επιδόσεις ανάγνωσης και εγγραφής από γνωστά RDF repositories ανοικτού λογισμικού και παρατηρούνται μεγάλες ελλείψεις. Για ορισμένα δεν ήταν δυνατή ούτε η εγκατάσταση! Η σημερινή τεχνολογία της υψηλής επικοινωνίας απαιτεί την αποστολή και λήψη μηνυμάτων με χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ά- μεσων μηνυμάτων και συστήματα Peer-to-peer. Είναι αδύνατον επομένως να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις τεχνολογίες για την αποστολή σημασιολογικών μηνυμάτων, όπως παρουσιάζονται στις ερευνητικές εργασίες [McDowell,2004] για σημασιολογικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή για το πρωτόκολλο Jabber (ένα πρότυπο για την αποστολή ά- μεσων μηνυμάτων) που περιγράφεται στην εργασία Nabu [Osterfeld et al], όπου παρουσιάζεται ένας ενισχυμένος σημασιολογικά Jabber εξυπηρετητής. Για τη Σημασιολογική επιφάνεια εργασίας, αυτά τα υπάρχοντα μέσα επικοινωνίας θα χρησιμοποιηθούν για την αποστολή σημασιολογικών μηνυμάτων. Οι ανερχόμενες τεχνολογίες θα χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση και την επικοινωνία των δεδομένων που θα εκφράζεται με τη χρήση οντολογιών. Οι χρήστες θα δουλεύουν με χρήση οντολογιών και οι πληροφορίες θα εκφράζονται με τις οντολογίες που θα προέρχονται από ετερογενείς πηγές. Ένας κρίσιμος παράγοντας θα είναι η ενοποίηση των οντολογιών μέσω της συσχέτισής τους. Κοινές οντολογίες που βρίσκουμε σήμερα σε επιτραπέζιους υπολογιστές είναι οι Dublin Core, FOAF, icalendar και άλλες. Η μεγάλη προσδοκία είναι ότι στο μέλλον μέσω της διαφοροποίησης και της επιλογής ένας συνδυασμός από πολλές γνωστές οντολογίες χρησιμοποιείται για τη μελλοντική Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας. Η εμπειρία του χρήστη θα καθορίζεται με λογισμικό αλληλεπίδρασης πληροφοριών. Κοινές εφαρμογές θα είναι προγράμματα σύνταξης οντολογιών, εφαρμογές ειδικού πεδίου (domain specific applications), περιηγητές (browsers) και εργαλεία προσωπικής διαχείρισης περιεχομένου. Το Protégé από το Stanford Medical Informatics είναι μία πολύ γνωστή εφαρμογή για σύνταξη οντολογιών. Το PhotoStuff από το Mindswap group είναι ένα εργαλείο επεξεργασίας φωτογραφιών. Το Tidepool είναι ένα άλλο εργαλείο για την επεξεργασία φωτογραφιών με ένα εμπορικό υπόβαθρο. Οι χρήστες μπορούν με το τελευταίο εργαλείο, αφού επισκεφτούν την ιστοσελίδα Storymill.com να δημοσιεύσουν και να σχολιάσουν φωτογραφίες. Οι πολλοί αναγνώστες RSS (κείμενα

45 που επικεντρώνονται στις ειδήσεις και σε ενδεικτικές πληροφορίες) που είναι σήμερα διαθέσιμα, μπορούν να θεωρηθούν ως εφαρμογές ειδικού πεδίου. Από την πλευρά της διαχείρισης προσωπικών πληροφοριών, σε πολλές εταιρείες συναντάται το Microsoft Outlook ή το Lotus Notes. Ένα άλλο αξιόλογο παράδειγμα είναι το FRODO Taskman [Elst et al.,2004], το οποίο αντιλαμβάνεται πλήρως ένα RDF που βασίζεται σε σημασιολογικής ροής μηχανήματα. Αναμένονται στο μέλλον εργαλεία προσωπικής διαχείρισης σημασιολογικού περιεχομένου, που μπορεί να ενσωματώνουν ετερογενείς πηγές που θα λαμβάνονται από τη Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας Η διαδικασία της αναζήτησης Ο Barreau και ο Nardi το 1995 ανέλυσαν τη συμπεριφορά αναζήτησης στους επιτραπέζιους υπολογιστές και προσδιόρισαν δυο διαφορετικές στρατηγικές αναζήτησης, όταν οι χρήστες ψάχνουν για πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες τοπικά στον υπολογιστή τους[barreau&nardi,1995]. Αρχικά δημιουργείται μια διαδρομή αναζήτησης, εξετάζοντας σε φακέλους και καταλόγους που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν το έγγραφο. Εάν η διαδρομή αναζήτησης δεν είναι επιτυχής, τότε εφαρμόζονται στρατηγικές αναζήτησης ολόκληρου του κειμένου. Σήμερα, οι μηχανές αναζήτησης στην επιφάνεια εργασίας αποτελούν πολύ σημαντικό θέμα και διάφορα εργαλεία, όπως το Google Desktop, το Apple Spotlight, Yahoo Desktop Search ή το Microsoft Windows Desktop Search είναι προϊόντα σε μια ιδιαίτερα ανταγωνιστική αγορά. Οι δυνατότητες που προσφέρουν αυτά τα εργαλεία, τα οποία διατίθενται δωρεάν, είναι αρκετά ικανοποιητικές για τους περισσότερους χρήστες, αλλά πέρα από αυτό που φαίνεται σε επιφανειακό επίπεδο, είναι ικανοποιητικές ακόμη και για επαγγελματικό επίπεδο σε εργαλεία όπως το Autonomy και το Convera. Αναμένεται ότι εξελιγμένες τεχνικές ανάκτησης πληροφοριών θα βρουν το δρόμο για τη Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας. Στην εικόνα 7 παρουσιάζονται μερικές τεχνολογίες που αναμένεται να είναι σύντομα διαθέσιμες. Ξεκινώντας, επάνω αριστερά, από τη σημερινή τεχνική αναζήτησης ολόκληρου του κειμένου εμφανίζονται τρεις κατευθύνσεις για σημασιολογική αναζήτηση στην επιφάνεια εργασίας. Με σκούρο μπλε, δεξιά, παρουσιάζονται τεχνικές που βασίζονται σε αναζήτηση κειμένου. Με ροζ, αριστερά, παρατίθενται τεχνολογίες που επωφελούνται από τα μετα-δεδομένα και σαφείς σχέσεις μεταξύ πληροφοριακών στοιχείων. Αυτές οι προσεγγίσεις έχουν αναπτυχθεί από τον Nejdl και άλλους ερευνητές [Chirita et al,2004] [Nejdl et al.,2005].

46 Εικόνα 7. Τεχνολογίες αναζήτησης σε Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας Κεντρικά είναι προσεγγίσεις που βασίζονται σε οντολογίες και σε κείμενο. Επίσης παρουσιάζονται κάποια παραδείγματα για βελτίωση της αναζήτησης στην επιφάνεια εργασίας αλλά υπάρχουν σίγουρα και άλλες. Υπάρχει και ένα πεδίο κενό για τις ιδέες που λείπουν. Είναι αξιόλογο να αναφερθεί ότι ο συνδυασμός από τις προαναφερόμενες τεχνικές θα βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες αναζητούν, βρίσκουν και χρησιμοποιούν τις διάφορες πληροφορίες[saureman et al.]. 3.2 Σημασιολογική Διαχείριση Περιεχομένου Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται μια έκρηξη στον όγκο των πληροφοριών που τίθενται στη διάθεσή μας. Ο κόσμος μας συχνά χαρακτηρίζεται από αυξανόμενη πολυπλοκότητα. Τις περισσότερες φορές αυτό το πλήθος των πληροφοριών θεωρείται κλειδί για την ευημερία τόσο των ατόμων όσο και των επιχειρήσεων. Ωστόσο, η μαζική διακίνηση πληροφοριών δεν είναι ένα απλό έργο. Αντιθέτως, απαιτεί ένα εξελιγμένο πληροφοριακό περιβάλλον (Information Technology IT) περιβάλλον που εξαρτάται από τη χρήση των κατάλληλων εργαλείων και των σωστά επιλεγμένων προτύπων, που θα προσφέρουν την ελευθερία και την ικανότητά για την αντιμετώπιση μιας πολλά υποσχόμενης πρόκλησης σχετικά με τη σημασιολογική διαχείριση περιεχομένου στο μέλλον. Η πρόκληση αυτή παίρνει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, εάν σκεφτούμε ότι το περιεχόμενο διαμοιράζεται σε πολλές μορφές και με διαφορετικούς τρόπους. Παραδείγματος χάριν, η εκτύπωση, το Internet, Intranet, Extranet, , SMS, WAP, 3G, PDA και η ψηφιακή τηλεόραση είναι μόνο μερικές.

47 Υπάρχουν ήδη αρκετά παραδείγματα επιχειρήσεων που διαχειρίστηκαν με επιτυχία τους πόρους πληροφοριών που είχαν στη διάθεσή τους. Το Φεβρουάριο του 2000, η CIO Magazine αναφέρει ότι η Pfizer Inc, με την αναμόρφωση των διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με τη φαρμακευτική εξέλιξη, ήταν σε θέση να μειώσει το χρόνο διάθεσης στην αγορά νέων φαρμάκων και να δημιουργήσει πρόσθετα έσοδα ύψους $142 ε- κατομμυρίων σε διάστημα μόλις τεσσάρων ετών. Υπάρχει, επίσης, ένας αυξανόμενος αριθμός των εταιρειών που έχουν κέρδος μόνο από την πώληση του περιεχομένου τους. Αυτές περιλαμβάνουν την Wall Street Journal της WSJ.com, η οποία έχει δημιουργήσει πάνω από $40 εκατομμύρια, και η Finnish financial news portal Kauppalehti Online, η οποία παράγει σχεδόν τα δύο τρίτα των εσόδων από την πώληση των πληροφοριών με βάση το περιεχόμενό τους. Στο κλίμα αυτό, για την εξυπηρέτηση των αναγκών των οργανισμών, προμηθευτές λογισμικού άρχισαν να προσφέρουν διαφορετικές λύσεις, που βασίζονται σε νέα πρότυπα. Αυτό έχει οδηγήσει σε περαιτέρω σύγχυση ως προς τον ακριβή ορισμό της διαχείρισης περιεχομένου: Τι εννοούμε με τη χρήση της λέξης περιεχόμενο; Το περιεχόμενο μπορεί να είναι τόσο διαφορετικό όσο ένα video, από τον ήχου ή από ένα SMS ή ; Τι εννοούμε με τη χρήση της λέξης διαχείριση; Είναι η αποθήκευση, επεξεργασία και η δόμηση κάποιας ιστοσελίδας ή είναι κάτι άλλο; Δεδομένων των προκλήσεων που περιγράφονται ανωτέρω είναι σαφές ότι οι οργανισμοί έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν με επιτυχία το περιεχόμενο, ένα πολύτιμο αγαθό. Στη συνέχεια θα αναλυθεί το πώς μπορεί να γίνει αυτό και θα απαντηθούν τα ερωτήματα που τέθηκαν. [Auffret,2001] Η αξία του περιεχομένου από επιχειρηματική πλευρά Είναι προφανές ότι η αποτελεσματική διαχείριση του περιεχομένου έχει ιδιαίτερη σημασία για τις βιομηχανίες όπου οι πληροφορίες πωλούνται ως εμπόρευμα (μέσα μαζικής ενημέρωσης, τηλεπικοινωνίες, διαδίκτυο κτλ.). Σε αυτές τις βιομηχανίες οι ακόλουθοι παράγοντες πρέπει να εξεταστούν: Πολλές πηγές περιεχομένου με διαφορετική μορφή Πολλά κανάλια μετάδοσης Ανάγκη για την αποφυγή συμφόρησης πληροφοριών

48 Ευκολία επαναχρησιμοποίησης περιεχομένου Μετάδοση όγκου και ταχύτητας πληροφοριών, συχνά σε πραγματικό χρόνο Χρηματοοικονομικές εταιρείες, καθώς και μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις (όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα), αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, ακόμη και όταν δεν πωλούν απευθείας την πληροφορία ως εμπόρευμα. Η αποτελεσματική και σωστή μετάδοση πληροφοριών είναι απαραίτητη για την επιτυχή Διαχείριση Σχέσεων με τους Πελάτες (Customer Relationship Management) και τα Συστήματα Διαχείρισης Αλυσίδων Εφοδιασμού (Supply Chain Management) Οργανώσεις εξυπηρέτησης πελατών αντιμετωπίζουν επίσης πολύπλοκα σενάρια διανομής περιεχομένου, όπως κάνουν οι επιχειρήσεις που πωλούν κατά κύριο λόγο για αόρατους πελάτες. Για παράδειγμα κτηματομεσίτες εταιρείες ή σούπερ μάρκετ. Τέλος, στο δημόσιο τομέα και σε ορισμένες εταιρείες παροχής υπηρεσιών η αποτελεσματικότητα της δουλειάς τους εξαρτάται από την καλή διαχείριση περιεχομένου. Σε καθένα από αυτά τα περιβάλλοντα υπάρχουν τρία κοινά στάδια στη διαχείριση περιεχομένου: 1. Προέλευση περιεχομένου (Content sourcing): Περιλαμβάνονται εργασίες όπως η συγγραφή, η συλλογή και η επεξεργασία των πληροφοριών από εξωτερικές και εσωτερικές πηγές και συστήματα. Εξαιρετικής σημασίας εδώ είναι το θέμα της κατηγοριοποίησης. Αντικείμενα πληροφοριών, που δεν περιγράφονται με ακρίβεια, είναι δύσκολα διαχειρίσιμα και δημοσιεύσιμα. Με άλλα λόγια, όσο μικρότερη είναι η προσπάθεια που δαπανάται κατά την εισροή των πληροφοριών, τόσο μεγαλύτερο είναι το συνολικό κόστος ή τόσο πιο χαμηλή η επιτυχία στα δυο επόμενα στάδια που περιγράφονται. 2. Διαχείριση (Administration): Όπου είναι δυνατόν το έργο αυτό θα πρέπει να είναι αυτοματοποιημένο. Χωρίς αυτοματοποίηση, τα σημεία συμφόρησης που μπορεί να προκύψουν, προκαλούν τη διακοπή της λειτουργίας του συστήματος. Η λειτουργία αυτή δεν είναι τετριμμένη. Ο τεράστιος όγκος των πληροφοριών που διέρχονται μέσω ενός συστήματος διαχείρισης περιεχομένου είναι υπερβολικά πολύ μεγάλος για να μπορεί να τον διαχειριστεί ο άνθρωπος σε εύλογο χρονικό διάστημα. Άλλο θέμα που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η ευκολία ανάθεσης στους χρήστες πληροφοριών σχετικών με τις ανάγκες και τα δικαιώματα πρόσβασης.

49 3. Δημοσίευση (Publication): Η στατική δημοσίευση περιεχομένου παίρνει πολλές μορφές: ιστοσελίδες σχετικές με inter-/intra-/extranets, εκτύπωση, τηλεόραση κλπ. Αν και αποτελεσματική, αυτή η μορφή της δημοσίευσης δεν είναι άμεσα στοχευμένη με τον πελάτη. Η δυναμική δημοσίευση περιεχομένου μπορεί να χρησιμοποιήσει τεχνολογίες του Ιστού ή μέσα μετάδοσης όπως , SMS, WAP και 3G. Η αποτελεσματική επαναχρησιμοποίηση περιεχομένου χρήζει ι- διαίτερης σημασίας, αλλά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ακρίβεια της κατηγοριοποίησης του αντικειμένου. Ένα θέμα έχει πρωταρχική επιρροή στη σχέση κόστους / οφέλους ενός συστήματος διαχείρισης περιεχομένου, στην ορθή κατηγοριοποίηση του περιεχομένου και στην ευκολία για επαναχρησιμοποίηση. Κάθε μέσο του εκσυγχρονισμού και της βελτίωσης αυτής της κεντρικής διαδικασίας θα έχει επίδραση τόσο στη μείωση του εργατικού κόστους όσο και στη βελτίωση της επαναχρησιμοποίησης περιεχομένου μέσω δικτύων διανομής. Παραδόξως, μόνο ένα μικρό ποσοστό της λειτουργικότητας του προϊόντος είναι χρησιμοποιήσιμο. Πολλές εφαρμογές διαχείρισης περιεχομένου προέρχονται από μια ιστοσελίδα ή ένα έγγραφο. Τα προϊόντα αυτά προσφέρουν μόνο τις βασικές αναζητήσεις με λέξεις-κλειδιά (όπως και οι παραδοσιακές μηχανές αναζήτησης του Internet). Παρόλο που χρησιμοποιούνται πολλές εξελιγμένες τεχνικές, όπως η μέτρηση της συχνότητας εμφάνισης της λέξης και λεξιλογικές αναλύσεις, αυτή η μέθοδος δεν είναι αρκετά εξελιγμένη για να προσφέρει κάτι παραπάνω πέρα από τις βασικές αναζητήσεις πληροφορίας. [Auffret,2001] Παρουσίαση της έννοιας Τα αντικείμενα περιεχομένου από μόνα τους, είναι απλώς αντικείμενα. Για να γίνει ένα αντικείμενο πιο χρήσιμο χρειάζεται κάποιος να εισαγάγει την έννοιά του. Μια κανονική ιστοσελίδα ή μια μηχανή αναζήτηση που βασίζεται σε έγγραφα, συνήθως επιστρέφει υπερβολικά πολλά αποτελέσματα για να είναι εφικτό να αξιοποιηθούν. Πολύ συχνά ένα μεγάλο ποσοστό των αποτελεσμάτων, δεν έχουν σχέση με το αρχικό ερώτημα της αναζήτησης. Οι χρήστες πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν το ε- ρώτημα με βάση ακριβή έννοια περιεχομένου. Για παράδειγμα, μια βασική αναζήτηση για τον Woody Allen. Τα αποτελέσματα δε θα δηλώνεται εάν αφορούν τον Woody Al-

50 len τόσο ως ηθοποιό, σκηνοθέτη ή και τα δύο. Επομένως μια τέτοια μέθοδος μπορεί να χαρακτηριστεί ως μονοδιάστατη. Το λογισμικό κάνει απλά μια αναζήτηση με λέξειςκλειδιά, άγνωστες και ασύνδετες μεταξύ τους. Αυτό συμβαίνει, γιατί από το σημερινό Ιστό και τις σημερινές λύσεις διαχειρίσεις περιεχομένου, λείπει η ικανότητα για τον αποκλεισμό ή περιορισμό κάποιων αναζητήσεων. Μόνο με την εισαγωγή έννοιας στο περιεχόμενο μπορεί η αναζήτηση να βελτιστοποιηθεί. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με χρήση της σημασιολογίας, μια εξαιρετικά αυστηρή ιεραρχία ορίζεται από το Webster s Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language (1994 edition) με όνομα the study of meaning. Αν και η σημασιολογία είναι ένας όρος που προέρχεται από τον κόσμο της γλωσσολογίας, μπορεί να συγκριθεί με τον IT όρο μετα-δεδομένα, η λέξη που αναφέρεται σε δεδομένα που περιγράφουν δεδομένα. Μετα-δεδομένα μπορεί, για παράδειγμα, να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν την έννοια του περιεχομένου των δεδομένων που αποθηκεύονται μέσα σε αποθήκη ή μια ηλεκτρονική λίστα. Η εν λόγω τεχνολογία, συνεπώς, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μηχανισμός για την κατασκευή μεγάλων, δομημένων περιγραφών περιεχομένου των επιχειρηματικών συστημάτων. Δεδομένου ότι ο όγκος των πληροφοριών συνεχίζει διαρκώς να αυξάνεται, η ανάγκη για αποτελεσματικές και στοχευμένες αυτοματοποιήσεις των δεδομένων που λαμβάνονται/ στέλνονται γίνεται όλο και πιο εμφανής. Χωρίς τέτοιου είδους συστήματα, τελικά, οι χρήστες θα ξοδεύουν περισσότερο χρόνο για αναζήτηση πληροφοριών από ό,τι πραγματικά χρειάζεται. Υπάρχει μόνο ένας τρόπος, ώστε οι υπολογιστές να είναι ικανοί να ασχολούνται με πληροφορίες με ουσιαστικό τρόπο και αυτός είναι η περιγραφή της πληροφορίας σε μία μορφή σαφή και αναγνώσιμη από το μηχάνημα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση μετα-δεδομένων. Επιπροσθέτως χρησιμοποιώντας τα μετα-δεδομένα λύνεται το παραδοσιακό πρόβλημα της επεκτασιμότητας. Σε πολλές περιπτώσεις, μόνο ένας χρήστης πρέπει να γνωρίζει ότι μια πληροφορία υπάρχει. Σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν είναι απαραίτητο να καταναλώνονται δικτυακοί πόροι (εύρος ζώνης - bandwidth) στέλνοντας στο χρήστη το σύνολο του περιεχομένου του αντικειμένου. Αντιθέτως, τα άμεσα σχετιζόμενα με την πληροφορία που ζητάει μετα-δεδομένα θα επαρκούν. [Auffret,2001]

51 3.2.3 Βασικά Χαρακτηριστικά Όπως ειπώθηκε παραπάνω, η σημασιολογική διαχείριση περιεχομένου προορίζεται για τη διαχείριση του περιεχομένου των αντικειμένων με βάση τις ιδιότητές τους. Τα αντικείμενα μπορεί να είναι οποιουδήποτε τύπου και η έννοια των ιδιοτήτων τους μπορεί να καταγραφεί μέσω περιγραφών που χρησιμοποιούν μετα-δεδομένα. Αυτές οι περιγραφές μετα-δεδομένων προορίζονται για τους αναγνώστες-μηχανές και όχι τους αναγνώστες-ανθρώπους. Τα μετα-δεδομένα εκφράζουν τη σημασιολογική πληροφορία σύμφωνα με το επιχειρηματικό περιβάλλον. Θα μπορούσαν να είναι κωδικοί πελατών για την υποβολή προσφορών, η προσωπική ταυτοποίηση για ψηφιακές εικόνες και καλλιτεχνικά ονόματα για αρχεία ήχου. Οι τεχνολογίες για τη διαχείριση σημασιολογικού περιεχομένου βασίζονται σε XML και RDF. Οι δυο προηγούμενες έχουν αναλυθεί στα κεφάλαια και 2.4. Μόνο τα συστήματα, τα οποία, από το σχεδιασμό, υποστηρίζουν αυτά τα πρότυπα είναι ικανά να επωφεληθούν πλήρως από τη σημασιολογία. Σε ένα σύστημα σημασιολογικής διαχείρισης περιεχομένου η είσοδος περιγράφεται από τα μετα-δεδομένα ενώ Active Query Πράκτορες συνεχώς διατρέχουν το Σημασιολογικό Ιστό και προσπαθούν να ταιριάξουν την πληροφορία που ζητάει ο χρήστης / πελάτης, με τα μοντέλα πληροφοριών που διατίθενται στο σύστημα διαχείρισης σημασιολογικού περιεχομένου. Πληροφορίες δίνονται στους χρήστες / πελάτες με βάση το προφίλ και τις προτιμήσεις τους για την παράδοση της πληροφορίας (Web, , κινητά τηλέφωνα κ.λπ.). Υπάρχουν πολλά σημαντικά πλεονεκτήματα σε αυτή τη λύση διαχείρισης περιεχομένου επόμενης γενιάς[auffret,2001]. Αυτοματισμός (Automation): Μόνο τα μετα-δεδομένων καθιστούν ικανούς τους υπολογιστές να ασχοληθούν με πληροφορίες ουσιαστικής σημασίας, που επιτρέπει ενεργά ένα νέο, υψηλότερο επίπεδο αυτοματισμού. Ευέλικτη Επαναχρησιμοποίηση (Flexible Reuse): Επιτρέπει την εύκολη ανάπτυξη νέων υπηρεσιών. Το περιεχόμενο μπορεί εύκολα να επαναχρησιμοποιηθεί σε πολλά διαφορετικά περιβάλλοντα δημοσίευσης πληροφοριών και να χρησιμοποιηθεί από νέα μέσα μαζικής ενημέρωσης μόλις γίνει διαθέσιμο. Ποιότητα (Quality): Παρέχεται ποιότητα επειδή τα αποτελέσματα από τις αναζητήσεις επιστρέφουν μόνο αποτελέσματα με σημασιολογική σημασία (δεν υ- πάρχει "spamming» ή «υπερφόρτωση πληροφοριών»). Από τη φύση της, μια συλλογή δομημένων μετα-δεδομένων πετυχαίνει μόνο καλύτερα, αποτελέσματα

52 καθώς αυξάνεται ο όγκος πληροφοριών. Το παραπάνω έρχεται σε αντίθεση, με τη σύγχυση που δημιουργείται από μια μεγάλη συλλογή αντικειμένων που έ- χουν μικρή ή καθόλου σημασιολογική δομή (όπως το Web σήμερα). Ευκολία χρήσης / εφαρμογής (Ease of use / implementation): Πολύπλοκα ερωτήματα είναι πολύ πιο εύκολο να εκφραστούν, οδηγώντας στην ευκολότερη ανάπτυξη των πιο προηγμένων εφαρμογών. Διαλειτουργικότητα (Interoperability): Το περιεχόμενο μπορεί να ανταλλάσσεται μεταξύ των διαφόρων μερών, επειδή η έννοια αυτή εκφράζεται με τη χρήση της τεχνολογίας, βασίζεται σε ανοιχτά πρότυπα. Μπορούν να δημιουργηθούν Peer-to-peer δίκτυα περιεχομένου. Ανεξαρτησία Τοποθέτησης και Αποθήκευσης (Location and Storage Independence): Δεδομένου ότι η έννοια του αντικειμένου είναι το περιεχόμενο που περιγράφεται με χρήση των μετα-δεδομένων, δεν είναι ανάγκη να μετατρέψουμε τα αντικείμενα περιεχομένου σε εξειδικευμένα αντικείμενα αποθήκευσης, με εξειδικευμένες ιδιότητες αναζήτησης. Κάτι τέτοιο θα είχε δραματικές επιπτώσεις για τη διάρθρωση του κόστους, στα συστήματα παροχής περιεχομένου. Μορφή / Τύπος Ανεξαρτησίας (Format / Type Independent): Για τον ίδιο λόγο, όπως παραπάνω, δεν υπάρχει όριο ως προς το είδος του περιεχομένου που μπορεί να διαχειρίζεται, καθώς κάθε αντικείμενο περιεχομένου μπορεί να περιγράφεται από μετα-δεδομένα. Συμπεριλαμβανομένων και των αντικειμένων που δεν έχουν κείμενο, όπως οι εικόνες. Καλύτερη Μορφή Προσέγγισης (Best of Breed Approach): Μία λύση διαχείρισης σημασιολογικού περιεχομένου μπορεί τελικά να αποτελείται από ποικίλες ε- φαρμογές διαφόρων προγραμματιστών, αρκεί οι εφαρμογές αυτές να χρησιμοποιούν τα ίδια ανοιχτά πρότυπα. Σύντομα οι ιδιόκτητες αρχιτεκτονικές και οι εφαρμογές κλειστού λογισμικού θα μειωθούν αρκετά. Επεκτασιμότητα (Scalability): Από τη στιγμή που όλα τα συστήματα χρειάζονται τα μετα-δεδομένα για τη διαχείριση του περιεχομένου και δεδομένου ότι τα μετα-δεδομένα είναι συμπαγή, ένα σύστημα διαχείρισης σημασιολογικού περιεχομένου μπορεί να χειριστεί πολύ μεγάλο αριθμό αντικειμένων περιεχομένου χωρίς προβλήματα επεκτασιμότητας. Ανοιχτά Πρότυπα (Open Standards): Οι βασικές στρατηγικές λύσεις σε ανοικτά πρότυπα είναι η καλύτερη δυνατή προστασία των επενδύσεων. Ταυτόχρονα,

53 τα ανοιχτά πρότυπα καθιστούν πολύ πιο εύκολη την απόκτηση εξειδικευμένου προσωπικού, επιπρόσθετων εργαλείων λογισμικού, εκπαιδευτικών τμημάτων κλπ. Όλα αυτά οδηγούν σε σημαντικές μειώσεις του κόστους Η αξία των ανοικτών προτύπων Η μεγάλη τύχη στην εποχή της πληροφορίας βρίσκεται στα χέρια των εταιρειών που έχουν συσταθεί με επιτυχία στις ιδιόκτητες αρχιτεκτονικές που χρησιμοποιούνται από μια μεγάλη εγκατεστημένη βάση, κλειδωμένη σε πελάτες. Και πολλοί από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους στην εποχή της πληροφορίας επισκέπτονται τις εταιρείες που είναι παγιδευμένες μέσα σε πληροφοριακά συστήματα που είναι υποδεέστερα, ορφανά ή παρέχονται μονοπωλιακά [Shapiro et al,1999]. Επιτρέποντας την ελεύθερη διακίνηση των πληροφοριών και την αλληλεπίδραση τόσο η είσοδος όσο και η έξοδος είναι κρίσιμες για την επιτυχία κάθε περιβάλλοντος που φιλοξενεί ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου. Προκειμένου να καθοριστεί ένα τέτοιο εξαιρετικά αποτελεσματικό επικοινωνιακό σύστημα διαχείρισης περιεχομένου θα πρέπει να στραφούμε προς την αξιοποίηση των ανοικτών προτύπων. Από αυτή την πλευρά, η χρήση ανοιχτών προτύπων αποτελεί κλειδί για την επιτυχία του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web). Μια οργάνωση που ονομάζεται The World Wide Web Consortium (W3C) είναι αφιερωμένη στην προώθηση της εξέλιξης και της διαλειτουργικότητας του Web, με την ανάπτυξη κοινών πρωτοκόλλων, τέτοια ώστε η επόμενη γενιά των web τεχνολογιών να είναι ικανή να επικοινωνεί με ουσιαστικό τρόπο. Η πρωτοβουλία αυτή ονομάζεται The Semantic Web ( Ο Σημασιολογικός Ιστός) [Scientific American, 2001]. Η W3C είναι μια μη κερδοσκοπική κοινοπραξία που ιδρύθηκε το 1994 από τον Tim Berners-Lee, και τα σημερινά γραφεία τους στεγάζονται στα Massachusetts Institute of Technology (MIT), Institute National de Recherche en Informatique et Automatique, και Keio University of Japan Μια επισκόπηση των Επιχειρηματικών Πλεονεκτημάτων Ορισμένα οφέλη προκύπτουν από τη μείωση του κόστους και άλλα από την αύξηση των εσόδων. Επίσης μπορεί να αποκτηθεί σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Μια σύνοψη των πιθανών επιχειρηματικών οφελών φαίνεται στον πίνακα 1.

54 Πίνακας 1. Πλεονεκτήματα Σημασιολογικής Διαχείρισης Περιεχομένου για τις επιχειρήσεις Αυτοματισμός Ευέλικτη επαναχρησιμοποίηση Ποιότητα Ευκολία χρήσης και εφαρμογής Αντιδρούν ταχύτερα στις αλλαγές της αγοράς Διαλειτουργικότητα Ανεξαρτησία Τοποθέτησης και Αποθήκευσης Μορφή και είδος ανεξαρτησίας Ανοιχτά Πρότυπα Καλύτερη μορφή προσέγγισης Γρήγορη εισαγωγή προϊόντων νέας υποδομής Γρήγορη απόκτηση σημαντικών μεριδίων αγοράς Επεκτασιμότητα Μειωμένα έξοδα Λιγότερο εντατική εργασία Μικρότερη ή καθόλου χειρονακτική εργασία Λιγότερος χρόνος δαπανάται για τη διοίκηση. Αύξηση αξιοπιστίας. Σύντομος χρόνος υ- λοποίησης και χαμηλό κόστος Μικρότερη ή καθόλου χειρονακτική εργασία στις εισερχόμενες ή εξερχόμενες πληροφορίες περιεχομένου Μείωση του κόστος μηχανής, λογισμικού και του εύρους ζώνης του δικτύου Μείωση του κόστους υλοποίησης Τα προϊόντα που βασίζονται σε πρότυπα προσφέρουν προστασία των επενδύσεων, πιο εύκολη απόκτηση εξειδικευμένου προσωπικού, εργαλείων λογισμικού και εκπαίδευσης Μείωση κόστους λογισμικού Μείωση επενδύσεων IT Αύξηση των εσόδων Μπορεί να χειριστεί περισσότερους χρήστες / πελάτες Νέα προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς η αγορά εξελίσσεται Ικανοποιημένοι χρήστες / πελάτες Παράδοση προϊόντων και υπηρεσιών, υψηλής ποιότητας με καλές τιμές Συνδυασμός περιεχομένου και επαναχρησιμοποίηση των εξωτερικών πηγών για πιο ολοκληρωμένες λύσεις Χαμηλότερος πήχης για την παροχή νέων λύσεων που να είναι πιο κοντά στις πραγματικές ανάγκες Όφελος από τις νέες μορφές και ειδικές ανάγκες των πελατών Ευελιξία στην επιλογή διασυνδέσεων του πελάτη, υποστήριξη κάθε πελάτη με τη χρήση τυποποιημένων προϊόντων Προσαρμοσμένες σας λύση για τις ανάγκες της αγοράς Μεγαλώνουν με την επιχείρηση Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα Γρηγορότερα στην αγορά Παραδίδει τα νέα προϊόντα και τις υπηρεσίες συντομότερα Καλύτερες τιμές και φήμη Ένα σύστημα με καλύτερη επικοινωνία μεταξύ συναδέλφων και πελατών Αντιδρά γρήγορα στις αλλαγές χωρίς να πρέπει να περιμένουμε για μετατροπές στη βάσης δεδομένων. Ταχεία υποστήριξη των μορφών που χρειάζονται οι πελάτες Δυνατότητα για επιτυχία έναντι των α- νταγωνιστών που είναι εγκλωβισμένοι σε ιδιόκτητες αρχιτεκτονικές

55 3.2.6 Χρήση της σημασιολογίας για την αύξηση της επιχειρηματικής αξίας Το σημασιολογικό περιεχόμενο διαχείρισης είναι ιδιαίτερα καλά προσαρμοσμένο σε περιβάλλοντα με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Υψηλή αξία επιχειρηματικού περιεχομένου Ανάγκη για πολύπλοκες αναζητήσεις Πλούσια σε περιεχόμενο αντικείμενα με πολλές ιδιότητες Δυναμικό περιεχόμενο Ανάγκη για δημοσίευση σε πραγματικό χρόνο Ανάγκη πολλαπλών καναλιών διανομής (ή / και λήψης) Πολλές πηγές παροχής περιεχομένου Υψηλός όγκος πληροφοριών Εξωτερική τροφοδότηση ή παράδοση περιεχομένου Ίσως το πιο σημαντικό, από επιχειρηματική άποψη, είναι η ικανότητα να δημιουργείται μία φορά, δημοσιεύεται οπουδήποτε. Για παράδειγμα: ένας πάροχος χρηματοοικονομικών πληροφοριών μπορεί να προσφέρει πληροφορίες με δική του ευθύνη και υπογεγραμμένες από τον ίδιο, που επιτρέπουν στους επαγγελματίες πελάτες να λαμβάνουν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες που μπορούν να διαμοιραστούν σε πολλά επιπλέον Intranet και Internet δικτυακούς τόπους, καθώς και σε άλλους πελάτες μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και κινητών συσκευών. Το ίδιο περιεχόμενο μπορεί να παραδοθεί απευθείας στους τελικούς χρήστες, καθώς επίσης και έμμεσα σε συνεργασία με μεγάλες εταιρείες. [Auffret,2001] Παράδοση τέτοιου περιεχομένου μπορεί να οδηγήσει στα α- κόλουθα: Μείωση του κόστους παραγωγής Μείωση του χρόνου ανάπτυξης των νέων υπηρεσιών Αύξηση της πίστης των τελικών χρηστών Αύξηση χρήσης του δικτύου που συνεπάγεται αύξηση των εσόδων Προσφορά υψηλής ποιότητας υπηρεσιών, οι οποίες προσελκύουν νέους πελάτες επαγγελματίες.

56 3.2.7 Συστήματα Σημασιολογικής Διαχείρισης Περιεχομένου Στο κεφάλαιο αυτό θα παρουσιάσουμε κάποια συστήματα σημασιολογικής διαχείρισης περιεχομένου. Θα αναφερθούμε στην περιγραφή των συστημάτων, στα καινοτόμα σημεία τους και στη χρήση τους Semantic Content Organization and Retrieval Engine (SCORE) Το Score είναι ένα σύστημα που προσφέρει σημασιολογική οργάνωση περιεχομένου και ανάκτηση των πληροφοριών. Κατασκευάστηκε από την εταιρεία Voquette η οποία έχει κερδίσει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Στο συγκεκριμένο σύστημα προσδίδει στα μηχανήματα την ικανότητα να επεξεργάζονται τις πληροφορίες με παρόμοιο τρόπο που τις επεξεργάζεται και ο άνθρωπος. Η κατανόηση αυτής της μορφής (που μοιάζει με του ανθρώπου) βελτιώνεται πολύ από τη διασύνδεση διαφόρων κομματιών πληροφορίας, που σχετίζονται τόσο με τις πληροφορίες που υπάρχουν στις βάσεις όσο και με τις γνώσεις που μπορεί να έχει κάποιος άνθρωπος γύρω από κάποιο θέμα. Τέτοιου είδους δυνατότητες σημασιολογίας έχει αποδειχτεί ότι είναι κατά πολύ α- νώτερες από τις παραδοσιακές συντακτικές μεθόδους αναζήτησης πληροφοριών. Τα βασικά πλεονέκτημα του προϊόντος αυτού είναι η υψηλή του απόδοση, η επεκτασιμότητα και ο αυτοματισμός [Voquette] Caravela Είναι ένα σύστημα που δημιουργήθηκε από τους E. Franconi, M. Kifer, και W. May και παρέχει δυναμική ενοποίηση πληροφοριών και αυτόματη κατηγοριοποίηση. Το περιεχόμενο και τα έγγραφα διαφορετικών τύπων μπορούν να ενοποιηθούν από ποικίλες ημιδομημένες πηγές και να κατηγοριοποιηθούν σε διαφορετικές διαστάσεις. Το σύστημα προσφέρει τις ακόλουθες δυνατότητες που μειώνουν κατά πολύ τις χειρωνακτικές εργασίες [Caravela]. Δυναμική ενοποίηση πληροφοριών με επισύναψη πηγών (όπως το Google Scholar) Η αυτόματη διασύνδεση προσφέρει δυναμική κατηγοριοποίηση χωρίς καθόλου κόστος για το χρήστη Ημι-αυτόματη κατηγοριοποίηση κατά μήκος πολλαπλών διαστάσεων Ευέλικτα και εύχρηστα σημεία που κάνουν την αναζήτηση ευκολότερη

57 Το Caravela χρησιμοποιείται πολύ για την κατηγοριοποίηση δημοσιευμένων επιστημονικών ερευνών, τη δημιουργία Online βιβλιογραφιών σε θέματα για schema evolution και data cleaning Freshknowledge Το σύστημα αυτό είναι μια πλατφόρμα σημασιολογικής διαχείρισης περιεχομένου για Ιστοσελίδες (Web Sites) που αναπτύχθηκε από την ομάδα Set Laboratory. Δίνει στους εκδότες περιεχομένου ευρείες δυνατότητες για διαχείριση του περιεχομένου του Web σε σημασιολογικό επίπεδο. Η φιλοσοφία του βασίζεται σε τρία στοιχεία : τον επαγγελματισμό, την εξυπνάδα και την αποτελεσματικότητά του. Η αρχιτεκτονική του Freshknowledge περιεχομένου συνδυάζει το ιεραρχικό μοντέλο δεδομένων και το σημασιολογικό δίκτυο. Πολλές ιστοσελίδες δουλεύουν με χρήση αυτής της πλατφόρμας[fresh] IASON Τo IASON (Information Announcement System with Ontology-Based Profiles) είναι ένα σύστημα που αναπτύχθηκε από το εργαστήριο Τεχνητής Νοημοσύνης του Πανεπιστημίου του Koblenz. Αποτελεί μια εφαρμογή που χρησιμοποιείται από περιβάλλοντα κινητών τηλεφώνων. Προσφέρονται υπηρεσίες και αιτήματα και ανταλλάσσονται μεταξύ των χρηστών που έχουν εξοπλιστεί με συσκευές που υποστηρίζουν τέτοιες υπηρεσίες όπως smartphones. Η μετάδοση των μηνυμάτων πραγματοποιείται μέσω του Bluetooth (πρότυπo για την ασύρματη δικτύωση κοντινής απόστασης). Τα προφίλ των χρηστών αποθηκεύονται απλώς στην κινητή συσκευή και κωδικοποιούνται σε μια γλώσσα που βασίζεται σε οντολογίες. Η ίδια γλώσσα χρησιμοποιείται επίσης για έναν σημασιολογικό σχολιασμό των υπηρεσιών προκειμένου αυτοί να γίνουν κατανοητοί από τη μηχανή. Όταν το μήνυμα φθάσει στον παραλήπτη, ένας αλγόριθμος ελέγχει και καθορίζει εάν οι παράμετροι χρήστη και υπηρεσίας είναι συμβατές η μια στην άλλη. Εάν αυτό συμβαίνει, η υπηρεσία θεωρείται ενδιαφέρουσα για το χρήστη, και το μήνυμα παρουσιάζεται σε αυτόν. Εάν όχι, το μήνυμα απομακρύνεται [IASON].

58

59 4 Εργαλεία 4.1 ALFRESCO Το Alfresco είναι ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού για τη διαχείριση επιχειρηματικού περιεχομένου. Το γεγονός ότι είναι ανοιχτού λογισμικού δίνει τη δυνατότητα γρηγορότερης ανάπτυξης, επέκτασης και χρήσης σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διπλωματικής εργασίας. Βασικά χαρακτηριστικά του αποτελούν η ευκολία στη χρήση, το φιλικό και οργανωμένο γραφικό περιβάλλον, η δυνατότητα επέκτασης του, η υψηλού επιπέδου διαχείριση εγγράφων αρχείων και γενικότερα δεδομένων. Αναλυτικότερα το πρόγραμμα προσφέρει τις εξής δυνατότητες : Διαχείριση και ταξινόμηση εγγράφων Διαχείριση αρχείων Διαχείριση γνώσης Διαχείριση δεδομένων σε επίπεδο Ιστού (Web) Απεικόνιση δεδομένων

60 Εικόνα 8. Οι βασικές περιοχές του Alfresco Εγκατάσταση Αρχικά θα πρέπει να κατεβάσουμε τα παρακάτω : JDK: MySql 5.0: Alfresco: AlfrescoEnterprise Setup.exe από την παρακάτω διεύθυνση: Αρχικά δημιουργήστε έναν φάκελο στην ακόλουθη θέση C:/alfresco Στη συνέχεια κάνετε διπλό κλικ στο εικονίδιο AlfrescoEnterprise Setup.exe Έναρξη εγκατάστασης Βγαίνει ένα μήνυμα το οποίο ζητάει να δοθεί ο φάκελος για την εγκατάσταση. Επιλέγουμε το φάκελο και πατάμε next.

61 Στη συνέχεια μας ρωτάει εάν θέλουμε να εγκαταστήσουμε το JDK και Open office Επιλέγουμε και πατάμε next Στην συνέχεια περιμένουμε να ολοκληρωθεί η εγκατάσταση. Με την ολοκλήρωση της εγκατάστασης εμφανίζεται το παράθυρο της εικόνας 9. Εικόνα 9. Παράθυρο μετά τη βασική εγκατάσταση Κατόπιν θα μας ζητήσει να κάνουμε κάποιες ρυθμίσεις (εικόνα 10).

62 Εικόνα 10. Επιβεβαίωση κάποιων ρυθμίσεων Επιλέγουμε από τη λίστα, τη βάση δεδομένων με την οποία θα δουλεύουμε, όπως φαίνεται στην εικόνα 11. Εικόνα 11. Παράθυρο για επιλογή της Βάσης Δεδομένων που θα χρησιμοποιηθεί

63 Επιλέγουμε τους φακέλους στους οποίους θα αποθηκεύονται τα δεδομένα. Εικόνα 12. Επιλογή χώρου αποθήκευσης Πατάμε Finish και ολοκληρώνεται η αποθήκευση των ρυθμίσεων Δημιουργία βάσης Ανοίγουμε ένα παράθυρο Command line ( έναρξη->εκτέλεση) Γράφουμε cmd Στη συνέχεια: Cd c:\alfresco\extras\databases\mysql Path C:\Program Files\Mysql\MySQL Server 5.0\bin c:\alfresco\extras\databases\mysql\db_setup Ζητάει password Το πληκτρολογούμε και δημιουργεί τη βάση Για επιβεβαίωση πηγαίνουμε Path C:\Program Files\Mysql\MySQL Server 5.0\data Και πρέπει να υπάρχει ο φάκελος alfresco

64 4.1.3 Έναρξη λειτουργίας του alfresco Ανοίγουμε το φάκελο alfresco και επιλέγουμε το εικονίδιο alf_start.bat. Αυτόματα ανοίγει ένα παράθυρο Tomcat. Περιμένουμε μέχρι να εμφανιστεί ένα μήνυμα της μορφής INFO: Server startup in nnnnn ms. Στη συνέχεια ανοίγουμε έναν Browser είτε explorer είτε mozilla και πληκτρολογούμε την παρακάτω διεύθυνση : Για να κάνουμε Login ως administrators βάζουμε Username : admin και Password : admin Τέλος λειτουργίας του alfresco Ανοίγουμε το φάκελο alfresco και επιλέγουμε το εικονίδιο alf_stop.bat 4.2 JDK Το JDK αποτελείται από το μεταγλωτιστή Java (Java compiler) και τα συναφή εργαλεία που επιτρέπουν στους χρήστες να δημιουργήσουν εφαρμογές σε Java. Θα πρέπει αρχικά να κατεβάσουμε το JDK από τη σελίδα: Εγκατάσταση Στη συνέχεια εφαρμόζουμε τα παρακάτω βήματα: Πηγαίνουμε στην τοποθεσία που αποθηκεύτηκε o φάκελος με το JDK αρχείο. Κάνουμε διπλό κλικ Η εγκατάσταση γίνεται αυτόματα. 4.3 MySql Η MySQL είναι ένα σύστημα διαχείρισης σχεσιακής βάση ανοικτού κώδικα (relational database management system - RDBMS) που χρησιμοποιεί την Structured Query Language (SQL), την πιο γνωστή γλώσσα για την προσθήκη, πρόσβαση και επεξεργασία δεδομένων σε μία Βάση Δεδομένων. Επειδή είναι ανοικτού κώδικα (open source), οποιοσδήποτε μπορεί να κατεβάσει την MySQL και να την διαμορφώσει σύμφωνα με

65 τις ανάγκες του σύμφωνα πάντα με την γενική άδεια που υπάρχει. Η MySQL είναι γνωστή κυρίως για την ταχύτητα, την αξιοπιστία, και την ευελιξία που παρέχει. Οι περισσότεροι συμφωνούν ωστόσο ότι δουλεύει καλύτερα όταν διαχειρίζεται περιεχόμενο και όχι όταν εκτελεί συναλλαγές. Η MySQL αυτή τη στιγμή μπορεί να λειτουργήσει σε περιβάλλον Linux, Unix, και Windows Εγκατάσταση Κατεβάζουμε τη MySql από τη σελίδα : Στη συνέχεια ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα: Πηγαίνουμε στο φάκελο που κατεβάσαμε τη Mysql Αποσυμπιέζουμε το φάκελο και κάνουμε διπλό κλικ στο αρχείο με όνομα setup.exe Εικόνα 13. Έναρξη εγκατάστασης της MySql Εμφανίζεται το παράθυρο της εικόνας 13 και επιλέγουμε Next Στις δύο επόμενες οθόνες που εμφανίζονται (Setup Type και Ready to Install) επιλέγουμε Next και Install αντίστοιχα

66 Στη συνέχεια μας ζητάει να κάνουμε Sign up. Μπορούμε να επιλέξουμε παράβλεψη (Skip) Εμφανίζεται μήνυμα ότι η εγκατάσταση του Wizard ολοκληρώθηκε και επιλέγουμε Finish. Στο Configuration Wizard που εμφανίζεται (εικόνα 14) πατάμε Next σε όλα τα παράθυρα μέχρι να εμφανιστεί το ακόλουθο Εικόνα 14. Έναρξη εγκατάστασης της MySql Καλύτερο είναι να διαλέξουμε τη δεύτερη επιλογή γιατί θέτει ως default τους χαρακτήρες σε μορφή UTF8 Στα επόμενα παράθυρα πατάμε Next, μέχρι να εμφανιστεί το παράθυρο που μας ζητάει την εισαγωγή του προσωπικού μας username και password. Τέλος πατάμε execute και μετά Finish και η διαδικασία έχει ολοκληρωθεί.

67 4.3.2 Έλεγχος της MySql Για να ελέγξουμε εάν έγινε σωστά η εγκατάσταση, θα πρέπει : να ανοίξουμε ένα παράθυρο command line πληκτρολογούμε mysql u root -p Το σύστημα απαντάει, ζητώντας να βάλουμε τον μυστικό μας κωδικό Αφού το πληκτρολογήσουμε το σύστημα πατάμε enter και εάν δεν εμφανιστούν καθόλου λάθη, σημαίνει ότι η εγκατάσταση έγινε σωστά. Για να βγούμε από τη mysql θα πρέπει να πατήσουμε exit. 4.4 MR3 Το MR3 (Meta-Model Management based on RDFs Revision Reflection) είναι ένα πρόγραμμα με το οποίο μπορεί κανείς να μοντελοποιήσει οντολογίες, αποτελούμενες από οντότητες (έννοιες) και διάφορες σχέσεις/συσχετίσεις μεταξύ τους. Η δημιουργία των γραφημάτων γίνεται με χρήση εικόνων και εισαγωγή των ιδιοτήτων και των μεταξύ τους σχέσεων δημιουργώντας ιεραρχίες μετα-δεδομένων. Μπορούν στη συνέχεια να μετατραπούν σε κώδικα μέσω ειδικών επιλογών του προγράμματος. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει γραφήματα οντολογιών τόσο σε RDF όσο και σε OWL Εγκατάσταση Ανοίγουμε το αρχείο με όνομα: mr3_1.0rc1.exe Εμφανίζεται το παράθυρο της εικόνας 15, στο οποίο επιλέγουμε next.

68 Εικόνα 15. Έναρξη εγκατάστασης του ΜR3 Διαλέγουμε το φάκελο στον οποίο θα εγκαταστήσουμε το πρόγραμμα καθώς ε- πίσης και τις συντομεύσεις που θέλουμε να εμφανίζονται Επιλέγουμε Install Μετά από λίγα δευτερόλεπτα η εγκατάσταση ολοκληρώνεται Λειτουργία Όταν ανοίγουμε το MR3 και επιλέγουμε δημιουργία νέου Project εμφανίζεται το παράθυρο της εικόνας 16.

69 Εικόνα 16. Κεντρικό παράθυρο λειτουργίας του MR3 Στο πρώτο παράθυρο επάνω αριστερά δημιουργούμε τις κλάσεις που χρειαζόμαστε και στο επάνω δεξιά σχηματίζουμε τις ιδιότητες των κλάσεων και τις μεταξύ τους συσχετίσεις. Στο κάτω παράθυρο είναι ο RDF editor, στον οποίο δημιουργούμε στιγμιότυπα σε απλή RDF τα στιγμιότυπα αυτά εξαρτώνται άμεσα από τις κλάσεις και τις ιδιότητες που έχουν προηγουμένως δημιουργηθεί (προαναφερθέντα δύο παράθυρα). Επομένως μετά τη δημιουργία κάποιων κλάσεων και ιδιοτήτων θα έχουμε ένα παράθυρο παρόμοιο με αυτό της εικόνας 17.

70 Εικόνα 17. Σχηματισμός οντολογιών στο MR3

71 5 Σχεδιασμός και Υλοποίηση Το Alfresco είναι ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού για τη διαχείριση επιχειρηματικού περιεχομένου. Έργο της διπλωματικής ήταν η επέκταση του προγράμματος έτσι ώστε να δίνεται στο χρήστη η δυνατότητα προσθήκης της μέγιστης δυνατής σημασιολογικής πληροφορίας. Ο παραπάνω στόχος εμπεριέχει, τη δημιουργία περισσότερων και διαφορετικών ιδιοτήτων για κάθε είδος αρχείου, έτσι ώστε να είναι εφικτός ο καλύτερος προσδιορισμός της σημασιολογικής πληροφορίας. Ακόμη η δημιουργία νέων κατηγοριών και η ταξινόμηση των αρχείων με βάση αυτές, έτσι ώστε να είναι εφικτή η σημασιολογική κατηγοριοποίηση και εμφάνιση των αποτελεσμάτων. Επιπροσθέτως στόχος της διπλωματικής αποτελούσε και η ανάπτυξη κώδικα για σημασιολογική αναζήτηση αρχείων τόσο με βάση τις ιδιότητες που τους είχαν δοθεί, όσο και με βάση την κατηγορία στην οποία είχαν κατηγοριοποιηθεί. Στο κεφάλαιο αυτό θα αναπτύξουμε τόσο τη διαδικασία του σχεδιασμού για την εφαρμογή των παραπάνω, όσο και τον τρόπο υλοποίησης τους με μεθόδους και γλώσσες που αναπτύξαμε στα προηγούμενα κεφάλαια. Επίσης παρατίθενται και παραδείγματα για κάθε περίπτωση 5.1 Προσθήκη Ιδιοτήτων Ο πρώτος στόχος της διπλωματικής εργασίας ήταν η προσθήκη ιδιοτήτων στο πρόγραμμα, πέρα από τις υπάρχουσες. Πιο συγκεκριμένα το Alfresco με την εισαγωγή ενός αρχείου από το χρήστη, εμφανίζει τις ιδιότητες: Name Content Type Encoding Title Description Author Στη συνέχεια θα δούμε τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε για να προσθέσουμε επιπλέον ιδιότητες, έτσι ώστε να προσθέσουμε περισσότερες ιδιότητες σε κάθε αρχείο, να αυξήσουμε τη σημασιολογική πληροφορία και να δώσουμε στο χρήστη τη δυνατό-

72 τητα για τον καλύτερο προσδιορισμό και πιο εξεζητημένη αναζήτηση των αρχείων που αποθηκεύει Σχεδιασμός Οι ιδιότητες που θα πρέπει να προστεθούν αφορούν κάποιες πιο ειδικές πληροφορίες που είναι πιθανό να θέλει να προσθέσει ο χρήστης. Ορισμένες από αυτές είναι : Creation Date : για τη δήλωση της ημερομηνίας δημιουργίας του αρχείου Authorized by : εάν είναι υπογεγραμμένο από κάποιον άλλον Compressed Files : εάν κάποιος φάκελος είναι συμπιεσμένος και πρόκειται για o compression_height : υψηλή συμπίεση o compression_medium : μέτρια συμπίεση o compression_low : χαμηλή συμπίεση Language : για τη δήλωση της γλώσσας που χρησιμοποιείται File Version : για τη δήλωση της έκδοσης που χρησιμοποιήθηκε Image Resolution: για την ανάλυση που έχει κάποια εικόνα Υλοποίηση Για την προσθήκη των ιδιοτήτων θα πρέπει να δημιουργήσουμε δύο νέα αρχεία και να τα προσθέσουμε στο φάκελο που βρίσκεται στη θέση : tomcat\shared\classes\alfresco\extension Στη συνέχεια θα πρέπει να προσθέσουμε στο κατάλληλο αρχείο: web-clientconfig-custom.xml, που βρίσκεται στον ίδιο φάκελο και ήδη υπάρχει, κάποια κομμάτια κώδικα, έτσι ώστε να εμφανίζει τις ιδιότητες στα σημεία που θέλουμε την εμφάνισή τους. Για παράδειγμα κατά την εισαγωγή αρχείου, την επεξεργασία και την αναζήτηση. Όλα αυτά θα δηλωθούν στο αρχείο αυτό αφού όμως πρώτα τα δημιουργήσουμε. Βασική προϋπόθεση είναι ότι θα βασιστούμε στο λεξιλόγιο και στη χρήση των μεταβλητών που χρησιμοποιεί το alfresco : για να υπάρχει συμβατότητα και να αναγνωρίζει τις εντολές που του δίνουμε. Παρατίθεται ενδεικτικά ένα κομμάτι του κώδικα για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας. Αναλυτικότερα ο κώδικας υπάρχει στο παράρτημα της διπλωματικής.

73 Αρχικά δημιουργούμε το πρώτο αρχείο που θα περιέχει όλες αυτές τις ιδιότητες. Το ονομάζουμε mymodel. Σε πρώτη φάση ορίζουμε το μοντέλο και απαραίτητα δεδομένα που χρειάζεται για να μπορέσει να αναγνωρίσει τι είναι αυτό που θέλουμε να δημιουργήσουμε. Επίσης του δηλώνουμε το link απ όπου θα πάρει τα δεδομένα για το λεξιλόγιο. Τα παραπάνω φαίνονται στην εικόνα 18. Εικόνα 18. Έναρξη κώδικα αρχείου MyModel Στη συνέχεια ορίζουμε κάποια μεταβλητή έτσι ώστε όταν την καλούμε να φαίνεται ότι αναφερόμαστε σε αυτό το μοντέλο (εικόνα 19). Εικόνα 19. Ορισμός μεταβλητής για την κλήση του αρχείου Κατόπιν μπορούμε να αρχίσουμε να ορίζουμε όλες τις επιπλέον ιδιότητες που θέλουμε με χρήση του κώδικα της εικόνας 20.

74 Εικόνα 20. Ορισμός ιδιοτήτων Εδώ ορίσαμε την ημερομηνία δημιουργίας και τον τύπο της πληροφορίας που θα δέχεται (που είναι datetime) καθώς επίσης και το εάν το έγγραφο είναι υπογεγραμμένο από κάποιον authorizedby (με τύπο δεδομένων Text). Με παρόμοιο τρόπο ορίζουμε και τις υπόλοιπες ιδιότητες. Το δεύτερο αρχείο που θα δημιουργήσουμε, φαίνεται στην εικόνα 21, χρησιμοποιείται για να δηλώσει ότι έχει δημιουργηθεί καινούργιο μοντέλο δεδομένων και θα πρέπει να συμπεριληφθεί και αυτό, δηλαδή το mymodel. Το αρχείο αυτό θα το ονομάσουμε my-model-context.xml. Σημαντικό να αναφερθεί ότι οι ονομασίες των δύο αρχείων θα πρέπει να σχετίζονται και δεν είναι τυχαία η σύνταξη του τίτλου του αρχείου αυτού Εικόνα 21. Αρχείο my-model-context.xml

75 Στη συνέχεια θα πρέπει να ορίσουμε στο αρχείο web-client-configcustom.xml ποιες ιδιότητες θέλουμε να εμφανίζονται και σε ποια σημεία. Αρχικά δηλώνουμε (με χρήση της μεταβλητής που ορίσαμε στο mymodel.xml) ότι πρόκειται να ζητήσουμε δεδομένα από το αρχείο mymodel. Εικόνα 22. Τμήμα αρχείου web-client-config-custom.xml και στη συνέχεια δηλώνουμε τα στοιχεία που θέλουμε να εμφανίζονται κατά την εισαγωγή κάποιου αρχείου. Επιλέγουμε να εμφανίζονται τα : authorizeby, creation-date και signoff (εικόνα 23). Οι υπόλοιπες ιδιότητες θα εμφανίζονται αναλόγως με το είδος του αρχείου όπως θα εξηγηθεί στην επόμενη παράγραφο. Ενδεικτικά παρατίθεται ο κώδικας για ορισμένες ιδιότητες και με παρόμοιο τρόπο γίνονται και οι υπόλοιπες. Εικόνα 23. Τμήμα αρχείου web-client-config-custom.xml Στον κώδικα της εικόνας 24 oρίζουμε ποιες ιδιότητες θέλουμε να εμφανίζονται κατά τη δημιουργία κανόνων (θα εξηγηθεί στη συνέχεια τι είναι οι κανόνες και πού χρειάζονται). Εικόνα 24. Τμήμα αρχείου web-client-config-custom.xml

76 Τέλος ορίζουμε ποιες ιδιότητες θα εμφανίζονται κατά την αναζήτηση που θα κάνει ο χρήστης. Εικόνα 25. Τμήμα αρχείου web-client-config-custom.xml που ορίζονται οι ιδιότητες που θα εμφανίζονται στην αναζήτηση Στο συγκεκριμένο αρχείο υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργήσουμε διάφορες ε- φαρμογές που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα και επεκτείνουν τις ικανότητες του alfresco και εμφανίζονται στο Interface που χρησιμοποιεί ο χρήστης. Για παράδειγμα ό- ταν ο χρήστης κάνει login στο σύστημα, μπορούμε να εμφανίζουμε περισσότερες γλώσσες επιλογής, από τις ήδη υπάρχουσες δίνοντας έτσι δυνατότητα σε μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων να χρησιμοποιούν το σύστημα με τη δική τους γλώσσα. Αυτό υλοποιείται με τον ακόλουθο κώδικα.

77 Εικόνα 26. Τμήμα αρχείου web-client-config-custom.xml που ορίζονται οι γλώσσες εμφάνισης Παραδείγματα Εισαγωγή ενός executable αρχείου. Από το αρχικό παράθυρο επιλέγουμε add Content και στη συνέχεια το μονοπάτι που βρίσκεται το αρχείο. Στη συνέχεια στο πεδίο Type επιλέγουμε Special Content Management είναι το μοντέλο που έχουμε δημιουργήσει και δεν προϋπήρχε από το Alfresco.Εμφανίζεται η εικόνα 27

78 Εικόνα 27. Εισαγωγή ενός αρχείου Στη συνέχεια πατάμε Ok και βλέπουμε ότι εμφανίζεται το παράθυρο(εικόνα 28) με τις ιδιότητες που έχουμε ορίσει. Δίνεται η επιλογή στο χρήστη να προσθέσει άλλη ημερομηνία ή και καθόλου κάνοντας κλικ στα αντίστοιχα πεδία.

79 Εικόνα 28. Εμφάνιση παραθύρου για προσθήκη ιδιοτήτων 5.2 Κανόνες Ιδιοτήτων Στην προηγούμενη παράγραφο αναφερθήκαμε στη δημιουργία ιδιοτήτων. Δεν είναι όμως όλες οι ιδιότητες κατάλληλες για όλα τα αρχεία. Για παράδειγμα η ιδιότητα language δεν μπορεί να αναφέρεται σε μια εικόνα. Αντίστοιχα η ιδιότητα Image Resolution, δεν μπορεί να αναφέρεται σε ένα αρχείο κειμένου. Παρομοίως η ιδιότητα Compression Method δεν μπορεί να αναφέρεται σε αρχείο που δεν είναι συμπιεσμένο. Πώς μπορούμε να ορίσουμε την απόκρυψη κάποιων ιδιοτήτων και την επιλεκτική εμφάνισή τους ανάλογα με το είδος του αρχείου; Την απάντηση δίνει το Alfresco προσφέροντας τη δυνατότητα δημιουργίας κανόνων και προσθήκης των παραμέτρων που θέλει ο διαχειριστής του συστήματος. Αρκεί να έχουμε ορίσει την εμφάνιση των ιδιοτήτων στα κατάλληλα σημεία (κάτι που κάναμε όταν επεκτείναμε το αρχείο webclient-config-custom.xml) Σχεδιασμός Οι βασικοί κανόνες που χρειαζόμαστε είναι οι ακόλουθοι:

80 Τα αρχεία Microsoft Word να έχουν επιπλέον τις ιδιότητες για προσδιορισμό γλώσσας και έκδοσης, δηλαδή language και File Version Τα αρχεία Acrobat Reader να έχουν μόνο ως επιπρόσθετη την ιδιότητα language Τα συμπιεσμένα αρχεία zip να έχουν τη δυνατότητα επιλογής μιας εκ των τριών βαθμών συμπίεσης Τα αρχεία bitmap να εμφανίζουν την ιδιότητα image_resolution Τα αρχεία jpeg να εμφανίζουν την ιδιότητα image_resolution Με την ίδια λογική μπορούμε να δημιουργήσουμε όσους κανόνες θεωρούμε ότι χρειάζονται Υλοποίηση Από το κεντρικό παράθυρο του Alfresco επιλέγουμε από τη επάνω δεξιά μπάρα More Actions και στη συνέχεια ManageContentRules όπως φαίνεται στην εικόνα 29. Εικόνα 29. Κεντρικό παράθυρο alfresco μετά την εισαγωγή τριών αρχείων Στη συνέχεια επιλέγουμε create rule και αρχίζει η διαδικασία δημιουργίας κανόνων

81 Εικόνα 30. Επιλογή είδους που θα επηρεάζει ο κανόνας Από τις επιλογές που δίνονται στην εικόνα 30 επιλέγουμε την τελευταία mime type δηλαδή είδος αρχείου. Αν θέλουμε μπορούμε ένα επιλέξουμε ακόμα και μια κατηγορία ή υποκατηγορία από αυτές που θα δείξουμε στη συνέχεια πως δημιουργήθηκαν. Κατόπιν επιλέγουμε το είδος του αρχείου πχ. jpeg Επιλέγουμε Next και στη συνέχεια θα πρέπει να επιλέξουμε την ιδιότητα που θέλουμε να προσθέσουμε για το συγκεκριμένο είδος αρχείου από μια λίστα ιδιοτήτων που εμφανίζεται. Αξιοσημείωτο ότι μέσα σε αυτή τη λίστα εμφανίζονται οι ιδιότητες που δηλώσαμε στο αρχείο web-client-config-custom.xml ( και συγκεκριμένα στο τμήμα κώδικα που αναφέρεται ως Action Wizard ) Στο παράθυρο αυτό, επιλέγουμε από τη λίστα το add aspect to item, και στη συνέχεια την ιδιότητα από το παράθυρο της εικόνας 31. Στο παράδειγμά μας το Image Resolution

82 Εικόνα 31.Επιλογή ιδιότητας Επιλέγουμε Next στα επόμενα παράθυρα και στο τελικό παράθυρο ορίζουμε το όνομα του κανόνα και πατάμε Finish. Με τον παραπάνω τρόπο μπορούμε να ορίσουμε όσους κανόνες θέλουμε καθώς ε- πίσης τα πεδία και τις συνθήκες εφαρμογής τους Παράδειγμα Εφαρμογής κανόνων Εάν έχουμε ένα αρχείο εικόνας θα εμφανιστεί το παράθυρο με τις ιδιότητες της εικόνας 32. Εικόνα 32. Ιδιότητες αρχείου εικόνας

83 Εάν έχουμε ένα αρχείο κειμένου σε μορφή word θα εμφανιστεί το παράθυρο με τις ιδιότητες της εικόνας 33. Εικόνα 33. Ιδιότητες αρχείου word Όπου ο χρήστης προσθέτει τη γλώσσα την έκδοση και όποια άλλη πληροφορία θέλει να υπάρχει. Εάν έχουμε ένα αρχείο συμπιεσμένο σε μορφή zip θα εμφανιστεί το παράθυρο με τις ιδιότητες της εικόνας 34. Εικόνα 34. Ιδιότητες συμπιεσμένου φακέλου σε μορφή zip

84 Όπως παρατηρούμε καταφέραμε να εμφανίζουμε κάποιες επιπλέον ιδιότητες σε όλα τα αρχεία αλλά και την εμφάνιση συγκεκριμένων και κατάλληλων ιδιοτήτων, ανάλογα με το είδος του αρχείου. 5.3 Κατηγοριοποίηση Το Alfresco σαν εργαλείο δεν παρέχει κάποιο είδος κατηγοριοποίησης. Επομένως πρέπει να γίνει πρώτα ο σχεδιασμός των κατηγοριών, με βάση τις οποίες θα διαχωρίσουμε τα αρχεία μας καθώς και των ιδιοτήτων που θα τους προσδίδουν σημασιολογική πληροφορία. Στη συνέχεια θα εντοπίσουμε τα κατάλληλα αρχεία της εφαρμογής που είναι υπεύθυνα για την εμφάνιση τέτοιου είδους δεδομένων και θα προσθέσουμε τον κατάλληλου κώδικα στα αρχεία αυτά Σχεδιασμός Η κατηγοριοποίηση θα αφορά το είδος των αρχείων και τον τύπο της περιγραφής που έχουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα αρχείο μπορεί να ανήκει σε παραπάνω από μια κατηγορίες ταυτόχρονα, και να έχει καμία, μία ή και περισσότερες ιδιότητες. Ο χρήστης είναι αυτός που θα του ορίζει τη σημασιολογική πληροφορία, με βάση τα κατάλληλα παράθυρα που θα εμφανίζονται. Ο ορισμός αυτός μπορεί να γίνει κατά την εισαγωγή του αρχείου, αλλά μπορεί να γίνει και μετά την εισαγωγή αν επιλέξει ο χρήστης την ε- πεξεργασία του αρχείου. Αναλυτικότερα,η κατηγοριοποίηση που επιλέξαμε να κάνουμε, φαίνεται στην εικόνα 35. Special Content Properties Semantic Document Classification Semantic Annotation Other

85 Εικόνα 35. Βασικές κατηγορίες Όπως φαίνεται έχουμε ορίσει τρεις βασικές κατηγορίες. Semantic Document Classification : Παρέχει κατηγοριοποίηση με βάση το είδος του αρχείου Semantic Annotation : Δυνατότητα κατηγοριοποίησης με βάση σχολιασμούς Other : Για οποιοδήποτε άλλο είδος θέλουμε ή αν δε θέλει ο χρήστης να κατηγοριοποιήσει το αρχείο σε καμία από τις δύο προηγούμενες κατηγορίες Πιο συγκεκριμένα η κάθε κλάση έχει υπο-κατηγορίες όπως παρουσιάζονται στις παρακάτω εικόνες. Στην πρώτη κατηγορία, που όπως προαναφέρθηκε τα αρχεία κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το είδος τους, έχουμε τις εξής υποκατηγορίες και ιδιότητες αντίστοιχα: Multi-media File: Εάν πρόκειται για αρχείο σχετικό με πολυμέσα. Επιπλέον χωρίζονται σε: o Audio File (vob ή pls) o Image File (bmp ή jpeg) o Video File (mp3 ή wma) Text File : Εάν πρόκειται για αρχεία κειμένου που μπορεί να είναι : o Microsoft Word δηλαδή με κατάληξη doc o Notepad δηλαδή με κατάληξη txt o Acrobat Reader δηλαδή με κατάληξη pdf Compressed File : Εάν πρόκειται για συμπιεσμένα αρχεία δηλαδή zip ή rar Presentation File : Εάν το αρχείο σχετίζεται με κάποια παρουσίαση. Ειδικότερα μπορεί να σχετίζεται είτε με μία παρουσίαση στατιστικών κλπ πληροφοριών οπότε να έχει δημιουργηθεί σε excel, είτε να είναι μια κλασσική παρουσίαση, οπότε να είναι σε Power Point, δηλαδή ppt.

86 Multi-media File Semantic Document Classification Text File Compressed File zip rar Audio File Video File pls mp3 vob wma Image File doc txt pdf Presentation File excel ppt bmp jpeg Εικόνα 36. Ανάλυση υπο-κατηγοριών της πρώτης κατηγορίας Στην επόμενη κλάση τα αρχεία κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το είδος της περιγραφής (εικόνα 37). Επομένως μπορούμε να έχουμε περιγραφές που σχετίζονται με : Την περιγραφή Λογισμικού Συνοπτική περιγραφή του Συστήματος Περιγραφή των απαιτήσεων του συστήματος Περιγραφή της αρχιτεκτονικής του συστήματος Περιγραφή Υλοποίησης Περιγραφή που πιστοποιεί τους δημιουργούς του αρχείου

87 Semantic Annotation Main Software Descriptions File Short System Description Software Descriptions Configuration Description Implementation Description Requirement Description Architecture Description Εικόνα 37. Ανάλυση υπο-κατηγοριών της δεύτερης κατηγορίας Στην τελευταία κλάση other τοποθετείται οποιοδήποτε είδος αρχείου. Other Εικόνα 38. τελευταία βασική κατηγορία Υλοποίηση Τα βασικά αρχεία για τις κύριες εφαρμογές του alfresco βρίσκονται στο φάκελο : tomcat\webapps\alfresco ο οποίος περιέχει όλα τα αρχεία που αφορούν τις εφαρμογές, από css και εικόνες μέχρι τον κυρίως κώδικα. Για τις εφαρμογές που θέλουμε να προσθέσουμε επιλέγουμε το φάκελο WEB-INF και στη συνέχεια classes\alfresco\bootstrap και διαλέγουμε το αρχείο με όνομα categories.xml.

88 Επομένως το αρχείο βρίσκεται στη θέση : tomcat\webapps\alfresco\web- INF\classes\alfresco\bootstrap\categories.xml Κάνοντας χρήση της γλώσσας xml δημιουργούμε τις παραπάνω οντολογίες που σχεδιάσαμε. Σημαντικό να αναφερθεί ότι το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε και όλα τα στοιχεία που βάζουμε θα πρέπει να είναι σύμφωνα με το λεξιλόγιο του alfresco, που βρίσκεται στη σελίδα : έτσι ώστε ο server να μπορεί να τα αναγνωρίζει και να τα μεταγλωττίζει σωστά, χωρίς λάθη. Παρατίθεται ενδεικτικά ένα κομμάτι του κώδικα για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας. Αναλυτικότερα ο κώδικας υπάρχει στο παράρτημα της διπλωματικής. Ορισμός των αρχείων που πρέπει να κληθούν για να λειτουργήσει ο κώδικας Εικόνα 39. Ορισμός αρχείων για κλήση Στη συνέχεια δηλώνουμε ότι πρόκειται για δημιουργία νέων κατηγοριών με βάση το ήδη υπάρχον λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί το alfresco: Εικόνα 40. Δήλωση των χρηστών που έχουν πρόσβαση Δήλωση της έναρξης του κώδικα με τις βασικές κατηγορίες:

89 Εικόνα 41. Έναρξη δήλωσης κατηγοριών Ορισμός της πρώτης κατηγορίας Semantic Document Classification : Εικόνα 42. Δήλωση πρώτης κατηγορίας Ορισμός της υποκατηγορίας με όνομα Multi-media File, της υποκλάσης images και των ιδιοτήτων bmp και jpg: Εικόνα 43. Δήλωση περιεχομένου κατηγορίας Παράδειγμα εφαρμογής κατηγοριοποίησης Για την κατηγοριοποίηση του αρχείου θα πρέπει αφού το αποθηκεύσουμε να επιλέξουμε επεξεργασία και θα εμφανιστεί το παράθυρο της εικόνας 44.

90 Εικόνα 44. Εμφάνιση λεπτομερειών μετά την εισαγωγή αρχείου Στη συνέχεια επιλέγουμε κατηγορίες και στο παράθυρο που εμφανίζουμε πατάμε το Tab Select category. Τότε εμφανίζονται οι κατηγορίες που έχουμε δημιουργήσει:

91 Εικόνα 45. Επιλογή κατηγορίας Ανάλογα με τη σημασιολογική σημασία που θέλουμε να δώσουμε στο αρχείο επιλέγουμε την αντίστοιχη κατηγορία. Στο παράδειγμά μας πρόκειται για αρχείο κειμένου Word και θα επιλέξουμε Text File. Εικόνα 46. Επιλογή Υποκατηγορίας

92 Εάν θέλουμε μπορούμε να το κατατάξουμε ταυτόχρονα και σε άλλη κατηγορία. Έστω για παράδειγμα ότι επιλέγουμε και την υποκατηγορία της Software Annotation Main Software Description Εικόνα 47. Επιλογή Υποκατηγορίας Τέλος στο κεντρικό παράθυρο το αρχείο φαίνεται να ανήκει και στις δύο κατηγορίες που ορίσαμε ως σχετικές(εικόνα 48).

93 Εικόνα 48. Εμφάνιση λεπτομερειών μετά την κατηγοριοποίηση 5.4 Αναζήτηση Σχεδίαση και Υλοποίηση Η αναζήτηση που έχει το Alfresco, έχει τη μορφή της κλασσικής, τυπικής αναζήτησης. Δηλαδή με βάση κάποια λέξη κλειδί που περιέχεται στο αρχείο ή και με κάποια από τις ιδιότητες που προϋπήρχαν στο σύστημα :

94 Name Content Type Encoding Title Description Author Επίσης είχε την ικανότητα να αναζητά εάν η λέξη κλειδί βρίσκεται μόνο στον τίτλο ή και στο περιεχόμενο και να ψάχνει με βάση το περιβάλλον του Alfresco που επέλεξε να το αποθηκεύσει ο χρήστης. Με τις προσθήκες που έχουμε κάνει, η αναζήτηση διατηρεί όλες τις υπηρεσίες που είχε και πριν αλλά είναι πολύ πιο οργανωμένη και εξελιγμένη. Ο χρήστης μπορεί να κάνει αναζήτηση με βάση: λέξη κλειδί σε τίτλο ή κείμενο το χώρο που αποθήκευσε το αρχείο τις κλασσικές ιδιότητες που προϋπήρχαν οποιαδήποτε από τις νέες ιδιότητες που προστέθηκαν την κατηγορία του αρχείου την υποκατηγορία του αρχείου οποιοδήποτε συνδυασμό δύο ή και περισσότερων από τα παραπάνω Για να γίνει κάτι τέτοιο εφικτό δηλώσαμε στο αρχείο web-client-configcustom.xml τις ιδιότητες, που είχαμε δημιουργήσει στο mymodel.xml, να εμφανίζονται στην αναζήτηση γράφοντας τον παρακάτω κώδικα

95 Εικόνα 49.Κώδικας για την εμφάνιση ιδιοτήτων στην αναζήτηση Επίσης έχουμε ορίσει να γίνεται αναζήτηση με βάση την κατηγορία που έχουμε κατατάξει το έγγραφο. Επίσης είναι εφικτό να επιλέγει ο χρήστης αν θέλει να εμφανιστούν και τα αρχεία που ανήκουν σε υποκατηγορίες της συγκεκριμένης κατηγορίας ή όχι.

96 Εικόνα 50. Κεντρικό παράθυρο αναζήτησης Γενικότερα, όπως θα δούμε και από τα παραδείγματα της επόμενης παραγράφου, η αναζήτηση είναι σημασιολογική εφόσον ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να ψάξει αρχεία αναζητώντας μόνο με βάση το περιεχόμενο τους και τη σημασιολογική πληροφορία που τους έχει δοθεί.

97 5.4.2 Παραδείγματα Αποθηκεύουμε το αρχείο Diploma_Thesis.doc το οποίο ορίζουμε στις ιδιότητες τη γλώσσα Greek και στην έκδοση 2007 (εικόνα 51). Επίσης το έχουμε δηλώσει να ανήκει στην κατηγορία Text File της Semantic Content Properties, αλλά και στην Main Software Description της Semantic Annotation. Επίσης αποθηκεύουμε το αρχείο Acrobat Reader με τίτλο mmpefa, ιδιότητα language βάζουμε πάλι Greek. Και υποκατηγορία Pdf (της Text File της Semantic Content Properties) Αναζήτηση με βάση τη γλώσσα Greek (δηλαδή στο πεδίο language της εικόνας) μας δίνει τα αποτελέσματα : Εικόνα 51.Αποθήκευση αρχείων Αν ψάξουμε μόνο τα αρχείο με κατηγορία Τext File αποκλειστικά, όπως φαίνεται στην εικόνα 52. Εικόνα 52 a & b Επιλογή κατηγορίας χωρίς συμπερίληψη των υποκατηγοριών.

98 και χωρίς εμφάνιση υποκατηγορίας θα επιστρέψει την εικόνα 53. Δηλαδή μόνο το ένα αρχείο. Εικόνα 53 Αποτέλεσμα αναζήτησης Ενώ εάν συμπεριλάβουμε και τις υποκατηγορίες θα έχουμε το αποτέλεσμα της εικόνας 54. Εικόνα 54 a & b Επιλογή κατηγορίας με συμπερίληψη των υποκατηγοριών. θα μας επιστρέψει το αποτέλεσμα της εικόνας 55.

99 Εικόνα 55. Αποτελέσματα αναζήτησης Τέλος εάν αποθηκεύσουμε μια εικόνα με ιδιότητα Image Resolution 2816x2112 και να ανήκει στην υποκατηγορία Image της Multi-media File, τότε αναζητώντας με βάση και των δύο αυτών κριτηρίων αλλά και με βάση το όνομα, Εικόνα 56. Σύνθετη αναζήτηση.

100 εμφανίζει όπως θα περιμέναμε το αποτέλεσμα της εικόνας 57. Εικόνα 57. Αποτέλεσμα σύνθετης αναζήτησης.

101 6 Συμπεράσματα και Μελλοντικές Κατευθύνσεις 6.1 Συμπεράσματα Το αντικείμενο της διπλωματική εργασίας αποτελείται αναμφισβήτητα από καινοτόμες, επίκαιρες και συνεχώς εξελισσόμενες τεχνολογίες στον τομέα της Πληροφορικής. Αυτές ήταν η έρευνα και μελέτη του Σημασιολογικού Ιστού, Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας και Σημασιολογικής Διαχείρισης Περιεχομένου. Επίσης στόχος ήταν η επέκταση ενός συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου, Alfresco, με ιδιότητες και κατηγορίες που θα έδιναν στα αρχεία σημασιολογική πληροφορία και θα καθιστούσαν εφικτή την ταξινόμηση και αναζήτηση αρχείων βάσει περιεχομένου. Σε ερευνητικό επίπεδο ο Σημασιολογικός Ιστός είναι επέκταση του υπάρχοντος Ι- στού. Αν και σήμερα οι τεχνολογίες του δεν έχουν πλήρως υιοθετηθεί, συνεχώς εξελίσσονται και αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη αποδοχή από τους χρήστες. Με παρόμοιο τρόπο η Σημασιολογική Επιφάνεια Εργασίας, αν και δεν έχει υλοποιηθεί πλήρως, είναι θέμα χρόνου να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των μελλοντικών χρηστών του Ιστού. Η εξελιγμένη μορφή της επιφάνειας εργασίας θα περιέχει σημασιολογικό περιεχόμενο, με αποτέλεσμα οι τελικοί χρήστες να επωφελούνται γιατί οι εφαρμογές που θα χρησιμοποιούν θα ενσωματώνουν περισσότερες πληροφορίες, θα είναι πιο διαδραστικές και ευκολότερες στην επικοινωνία σε σχέση με τη σημερινή επιφάνεια εργασίας. Σε ότι αφορά τη Σημασιολογική Διαχείριση Περιεχομένου είναι προφανές ότι λύνει αρκετά από τα προβλήματα που υπάρχουν και προσφέρει σημαντικά προνόμια τόσο σε επιχειρηματικό επίπεδο όσο και σε ατομικό. Η χρήση της τεχνολογίας αυτής προσφέρει μείωση του κόστους παραγωγής για τις επιχειρήσεις, μείωση του χρόνου ανάπτυξης νέων υπηρεσιών, αύξηση της πίστης των τελικών χρηστών και κυρίως προσφορά υψηλής ποιότητας υπηρεσιών στους τελικούς χρήστες. Σε επίπεδο υλοποίησης στη διπλωματική εργασία, επιτεύχθηκε η προσθήκη πιο εξειδικευμένων ιδιοτήτων για την απόδοση της μέγιστης σημασιολογικής πληροφορίας

102 στα αρχεία. Αυτό έγινε με δημιουργία και αποθήκευση κατάλληλων αρχείων xml, σε συγκεκριμένα σημεία του προγράμματος. Επίσης προστέθηκαν κανόνες στις ιδιότητες γιατί παρατηρήθηκε ότι δεν είναι όλες οι ιδιότητες κατάλληλες για όλα τα αρχεία. Ορίστηκε η απόκρυψη κάποιων ιδιοτήτων και η επιλεκτική εμφάνισή τους ανάλογα με το είδος του αρχείου. Η υλοποίηση των παραπάνω έγινε με χρήση των δυνατοτήτων που προσφέρει το Alfresco για τη δημιουργία κανόνων και την προσθήκη των κατάλληλων παραμέτρων. Ακόμα υλοποιήθηκε ταξινόμηση των αρχείων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες ανάλογα με τη σημασιολογική πληροφορία που παρέχουν. Τέλος εφικτή είναι πλέον και η αναζήτηση με βάση τα παραπάνω και γενικότερα με βάση τη σημασιολογική πληροφορία που αναζητά ο χρήστης. Με την ολοκλήρωση της διπλωματικής συμπερασματικά αναφέρεται ότι το Alfresco είναι ένα σύστημα με πολλές δυνατότητες επέκτασης και ικανό για υψηλού επιπέδου διαχείριση εγγράφων, αρχείων και γενικότερα δεδομένων. Το δύσκολο κομμάτι του είναι η κατανόηση της δομής του και του τρόπου συνεργασίας των πολλαπλών αρχείων από τα οποία αποτελείται. Θετικό στοιχείο αποτελεί ότι είναι πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού και λόγω των δυνατοτήτων του το στηρίζει μια κοινότητα πολύ ενεργά. Επομένως αν και περίπλοκο στη δομή, αν ξεπεράσει κανείς αυτή τη δυσκολία με διάθεση και υπομονή μπορεί να κάνει σημαντικές αλλαγές και να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα αξιόλογο με δυνατότητες εφαρμογής για διαχείριση προσωπικών αρχείων αλλά και σε επιχειρήσεις. Σημαντικό να αναφερθεί ότι το Alfresco έχει τόσες δυνατότητες που μπορεί να καλύψει και τις πιο απαιτητικές λειτουργίες που μπορεί να ζητήσει κάποιος χρηστής αρκεί έχει γίνει καλή κατανόηση της δομής του και του τρόπου λειτουργίας του. 6.2 Μελλοντικές Κατευθύνσεις Το Alfresco, όπως έχει ήδη αναφερθεί, προσφέρει πολλές δυνατότητες για μελλοντικές επεκτάσεις και για υψηλού επιπέδου διαχείριση περιεχομένου. Σε μια πρώτη προσέγγιση είναι η εφαρμογή του προγράμματος που αναπτύχθηκε στο εργαστήριο του τμήματος, έτσι ώστε να παρατηρηθεί η λειτουργία σε πραγματικές καταστάσεις και να εντοπιστούν ακόμα περισσότερες ιδέες για επέκταση. Πολύ χρήσιμο θα ήταν αν μπορούσε η οντολογία να περιγράφεται σε μια πιο εκφραστική γλώσσα, όπως η RDF. Στη συνέχεια θα χρειάζεται ένα εργαλείο μετατροπής των γραφημάτων RDF σε XML αναπαράσταση που χρειάζεται το Alfresco, για να κα-

103 τανοήσει τις πληροφορίες που του δίνονται. Με τον τρόπο αυτό θα γινόταν πιο εύκολη η υλοποίηση και επέκταση των λειτουργιών του. Ακόμα μπορεί να επεκταθεί σε επίπεδο ιδιοτήτων. Δημιουργία δηλαδή περισσότερων ιδιοτήτων με διάφορες συσχετίσεις μεταξύ τους που θα επιτρέπουν την αναζήτηση με χρήση πιο σύνθετων ερωτημάτων. Η δομή θα έχει τη μορφή κλάσεων και θα λαμβάνονται υπόψη όλες οι πιθανές συσχετίσεις μεταξύ των ιδιοτήτων. Μια ακόμα πιο εξελιγμένη και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα επέκταση αποτελεί η ενσωμάτωση κάποιου εργαλείου εξαγωγής συμπερασμάτων (Reasoner). Με την ενσωμάτωση του Reasoner στο πρόγραμμα θα αυτοματοποιηθεί αρκετά η διαδικασία της ταξινόμησης και το σύστημα αυτόνομα θα έχει τη δυνατότητα να αρχειοθετεί κάθε αρχείο στην κατηγορία με την πλησιέστερη σημασιολογική πληροφορία. Αυτές είναι μερικές από τις βασικότερες και πιο ενδιαφέρουσες επεκτάσεις του υ- πάρχοντος συστήματος. Με εφαρμογή του προγράμματος σε διαφορετικές συνθήκες είναι αναμενόμενη η ανακάλυψη νέων ιδεών και λειτουργιών που μπορεί να καλύψει.

104

105 Βιβλιογραφία [Berners-Lee et al,2001] Berners-Lee, James Hendler and Ora Lassila, Web.pdf, 2001 [Β&Κ&Β&Κ&Σ,2005] Ι.Βλαχάβας, Π.Κεφάλας, Ν.Βασιλειάδης, Φ.Κόκκορας, Η.Σακελλαρίου, Τεχνητή Νοημοσύνη, 3 η έκδοση, 2005 [Antoniou & Harmelen,2004] Grigoris Antoniou, Frank van Harmelen MIT Press - A Semantic Web Primer.pdf, 2004 [Kontopoulos et al] E. Kontopoulos, N. Bassiliades, G. Antoniou, Visual Development of Defeasible Logic Rules for the Semantic Web, Visual Languages for Interactive Computing: Definitions and Formalizations, F. Ferri (Ed.), Idea Group Publishing,2007 [Saureman et al.] Leo Sauermann, Ansgar Bernardi, Andreas Dengel Overview and Outlook on the Semantic Desktop.pdf [Allemang&Hendler2008] Dean Allemang and James Hendler, Semantic Web for the Ontologist: Effective Modeling in RDFS and OWL,2008 [Bush,1945 ]Bush, V.: As we may think. The Atlantic Monthly 176(1),1945 [Freeman & Gelernter] Freeman, E., Gelernter, D.: Lifestreams: A storage model for personal data. SIGMOD Record (ACM Special Interest Group on Management of Data)

106 [Nelson,1972] Nelson, T.: As we will think. On-line 72 Conference Proceedings vol. 1 (1972) [Sauermann_1] Sauermann, L.: The gnowsis-using semantic web technologies to build a semantic desktop Diploma thesis, Technical University of Vienna,2003 [Boiko,2004] Bob Boiko Content Management Bible,2004 [Decer&Frank,2004] Decker, S., Frank, M.: The social semantic desktop. WWW2004 Workshop Application Design, Development and Implementation Issues in the Semantic Web, 2004 [Sauermann_2 ] Sauermann, L.: The semantic desktop - a basis for personal knowledge management. In Maurer, H., Calude, C., Salomaa, A., Tochtermann, K., eds.: Proceedings of the I-KNOW [Harth,2004] Harth, A.: Seco: mediation services for semantic web data. Intelligent Systems, IEEE Volume19, 2004 [S.S 2005] Leo Sauermann, S.S.: Gnowsis adapter framework: Treating structured data sources as virtual rdf graphs. In: Proceedings of the ISWC2005, 2005 [Bizer,2004] C. Bizer, A.S.: D2rq-treating non-rdf databases as virtual rdf graphs. In: Proceedings of the 3rd International Semantic Web Conference (ISWC2004), 2004 [Corp] Corp., M.: Information bridge framework. (

107 [Quan et al,2003] Quan, D., Huynh, D., Karger, D.R.: Haystack: A platform for authoring end user semantic web applications In: International Semantic Web Conference, 2003 [Germell et al,2002] Gemmell, J., Bell, G., Lueder, R., Drucker, S., Wong, C.: Mylifebits: Fulfilling the memex vision. In: ACM Multimedia December 1-6, Juan-les-Pins, France, 2002 [et al BF] et al., B.F.: the fenfire project. ( [Geldart,2005] Geldart, J.: Rdf without revolution an analysis and test of rdf and ontology. Bachelor thesis, Department of Computer Science, University of Durham (2005) [Lausen et al.2004] Lausen, H., Stollberg, M., Hern andez, R.L., Ding, Y., Han, S.K., Fensel, D.: Semantic web portals - state of the art survey, DERI, 2004 [McBride,2001] McBride, B.: Jena: Implementing the rdf model and syntax specification. In: Proc. of the Semantic Web Workshop WWW2001, 2001 [kowari] the kowari project. ( [Corp] Corp., I.: Rdf gateway semantic web server. ( [Broekstra et al.,2002] Broekstra, J., Kampman, A., van Harmelen, F.: Sesame: A generic architecture for storing and querying rdf and rdf schema. In: Proc. of the International Semantic Web Conference, 2002 [K.G.C. 2005] (edt), K.G.C.: Sparql protocol for rdf. Working draft, W3C

108 [A.S,2005] Prud hommeaux, E., (edts), A.S.: Sparql query language for rdf. W3c working draft, W3C [Harth et al,2005] Harth, A., Decker, S.: Yet another rdf store: Perfect index structures for storing semantic web data with contexts. last change Jan 2005, visit Aug 2005 [McDowell,2004] McDowell, L., Etzioni, O., Halevey, A., Levy, H.: Semantic , 2004 [Osterfeld et al] Osterfeld, F., Kiesel, M.: nabu semantic jabber server. ( [Elst et al.,2004] Elst, L.v., Abecker, A., Bernardi, A., Lauer, A., Maus, H., Schwarz, S.: An agent-based framework for distributed organizational memories. In Bichler, M., Holtmann, C., Kirn, S., M uller, J.P., Weinhardt, C., eds.: Coordination and Agent Technology in Value Networks, Multikonferenz Wirtschaftsinformatik (MKWI-2004), , Essen, GITO-Verlag, Berlin, 2004 [Barreau&Nardi,1995] Barreu, D., Nardi, B.A.: Finding and reminding: File organization from the desktop, 1995 [Chirita et al,2004] Chirita, P.A., Gavriloaie, R., Ghita, S., Nejdl, W.,, Paiu, R.: Activity based metadata for semantic desktop search, 2004 [Nejdl et al.,2005] Nejdl,W., Paiu, R.: I know i stored it somewhere - contextual information and ranking on our desktop. 8th International Workshop of the EU DELOS Network of Excellence on Future Digital Library Management Systems, 2005 [Auffret,2001] Michaël Auffret, Profium Journal of Knowledge Management Practice, December 2001

109 [Scientific American, 2001] Scientific American, [Shapiro et al,1999] Shapiro, C. and Varian, H.R., Information Rules, Harvard Business School Press, Cambridge Mass., 1999 [Voquette] Amit Sheth*, Clemens Bertram, David Avant, Brian Hammond, Krysztof Kochut*, Yashodhan Warke Voquette, Inc. Semantic Content Management for Enterprises and the Web [Caravela] Aumueller, David; Rahm, Erhard Caravela: Semantic Content Management with Automatic Information Integration and Categorization, [Fresh] [IASON] Johannes Grunenberg Semantic Content Management System, 2005 Για το alfresco: Alfresco2_0_Getting_Started_Guide.pdf

110

111 Παράρτημα Στη συνέχεια παρατίθενται ενδεικτικά τμήματα του κώδικα που αναπτύχθηκε για την επέκταση του alfresco και την εισαγωγή ιδιοτήτων και κατηγοριών. Το αρχείο mymodel.xml που περιέχει όλες τις ιδιότητες που προσθέσαμε. Εικόνα 58a.Κώδικας Αρχείου MyModel.xml -101-

112 Εικόνα 58b.Κώδικας Αρχείου MyModel.xml

113 Εικόνα 58c.Κώδικας Αρχείου MyModel.xml Αρχείο my-model-context.xml που δηλώνει την ύπαρξη του mymodel.xml. Εικόνα 59a.Κώδικας Αρχείου my-model-context.xml -103-

114 Αρχείο web-client-config-custom.xml που είναι υπεύθυνο για την εμφάνιση ιδιοτήτων και πρόσθετων λειτουργιών σε συγκεκριμένα σημεία του Interface. Πχ για εμφάνιση περισσότερων γλωσσών επιλογής: Εικόνα 59b.Κώδικας Αρχείου my-model-context.xml Ενώ για εμφάνιση των ιδιοτήτων που δημιουργήθηκαν, παρατίθεται ο κώδικας της εικόνας 59c.

115 Εικόνα 59c.Κώδικας Αρχείου my-model-context.xml -105-

116 Το αρχείο που είναι υπεύθυνο για τις κατηγορίες φαίνεται στις εικόνες 60a, 60b, 60c. Εικόνα 60a.Κώδικας Αρχείου categories.xml

117 Εικόνα 60b.Κώδικας Αρχείου categories.xml -107-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Σηµασιολογικό ιαδίκτυο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Σηµασιολογικό ιαδίκτυο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29 29 Σηµασιολογικό ιαδίκτυο "The Semantic Web is an extension of the current web in which information is given well-defined meaning, better enabling computers and people to work in cooperation."

Διαβάστε περισσότερα

1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών

1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών 1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών Τα Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση καταχωρήσεων βιβλιοθηκών. Τα περιεχόμενα των βιβλιοθηκών αυτών είναι έντυπα έγγραφα, όπως βιβλία

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία

Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία Σοφία Ζαπουνίδου, Αρχειονόμος Βιβλιοθηκονόμος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Κεντρική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:

ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: Υπολογιστικά Συστήµατα & Τεχνολογίες Πληροφορικής ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Γιαννόπουλος, διδακτορικός φοιτητής

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδίαση και Ανάπτυξη Ιστότοπων

Σχεδίαση και Ανάπτυξη Ιστότοπων Σχεδίαση και Ανάπτυξη Ιστότοπων Ιστορική Εξέλιξη του Παγκόσμιου Ιστού Παρουσίαση 1 η 1 Βελώνης Γεώργιος Καθηγητής Περιεχόμενα Τι είναι το Διαδίκτυο Βασικές Υπηρεσίες Διαδικτύου Προηγμένες Υπηρεσίες Διαδικτύου

Διαβάστε περισσότερα

Διαδίκτυο: δίκτυο διασυνδεμένων δικτύων Ξεκίνησε ως ένα μικρό κλειστό στρατιωτικό δίκτυο, απόρροια του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ.

Διαδίκτυο: δίκτυο διασυνδεμένων δικτύων Ξεκίνησε ως ένα μικρό κλειστό στρατιωτικό δίκτυο, απόρροια του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Διαδίκτυο: δίκτυο διασυνδεμένων δικτύων Ξεκίνησε ως ένα μικρό κλειστό στρατιωτικό δίκτυο, απόρροια του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Το 1966 αρχίζει ο σχεδιασμός του ARPANET, του πρώτου

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογική Ομοιογένεια

Εννοιολογική Ομοιογένεια Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης Εννοιολογική Ομοιογένεια Αξιοποίηση Ταξινομικών Συστημάτων Γεωργία Προκοπιάδου, Διονύσης

Διαβάστε περισσότερα

Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών

Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών Λίνα Μπουντούρη - Μανόλης Γεργατσούλης Ιόνιο Πανεπιστήμιο 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Διαδίκτυο και Επίπεδα ετερογένειας δεδομένων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 29. Τεχνητή Νοημοσύνη - Β' Έκδοση. Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου

Κεφάλαιο 29. Τεχνητή Νοημοσύνη - Β' Έκδοση. Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Κεφάλαιο 29 Σημασιολογικό Διαδίκτυο "The Semantic Web is an extension of the current web in which information is given well-defined meaning, better enabling computers and people to work in cooperation."

Διαβάστε περισσότερα

Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους

Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους Επιμέλεια: Καρανικολάου Θεοδώρα Επιβλέπων καθηγητής: Δενδρινός Μάρκος Αθήνα, 2017 Σκοπός Στόχος της πτυχιακής

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 9: Διαδίκτυο, Web 2.0 και Web X.0. Εφαρμογές Πληροφορικής Κεφ. 9 Καραμαούνας Πολύκαρπος 1

Κεφάλαιο 9: Διαδίκτυο, Web 2.0 και Web X.0. Εφαρμογές Πληροφορικής Κεφ. 9 Καραμαούνας Πολύκαρπος 1 Κεφάλαιο 9: Διαδίκτυο, Web 2.0 και Web X.0 Καραμαούνας Πολύκαρπος 1 9.1 Ιστορικά Στοιχεία Ξεκίνησε ως ένα μικρό κλειστό στρατιωτικό δίκτυο και ήταν απόρροια του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Το 1966

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσιοστρεφής Αρχιτεκτονική SOA (Service Oriented Architecture)

Υπηρεσιοστρεφής Αρχιτεκτονική SOA (Service Oriented Architecture) Υπηρεσιοστρεφής Αρχιτεκτονική SOA (Service Oriented Architecture) Χρήστος Ηλιούδης Πλεονεκτήματα των Υπηρεσιών Ιστού Διαλειτουργικότητα: Η χαλαρή σύζευξή τους οδηγεί στην ανάπτυξη ευέλικτου λογισμικού

Διαβάστε περισσότερα

Όμως πώς θα ορίζαμε την έννοια πληροφορία; Πώς την αντιλαμβανόμαστε;

Όμως πώς θα ορίζαμε την έννοια πληροφορία; Πώς την αντιλαμβανόμαστε; 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η πληροφορία αποτελεί το βασικό εργαλείο άσκησης της ιατρικής επιστήμης. Η διάγνωση, η θεραπεία, η πρόληψη και η διοίκηση της υγείας βασίζονται στην απόκτηση, διαχείριση και επεξεργασία της

Διαβάστε περισσότερα

Ανάκτηση Πληροφορίας

Ανάκτηση Πληροφορίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Ανάκτηση Πληροφορίας Διδάσκων: Φοίβος Μυλωνάς fmylonas@ionio.gr Διάλεξη #02 Ιστορική αναδρομή Σχετικές επιστημονικές περιοχές 1 Άδεια χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Είδη Groupware. Λογισμικό Συνεργασίας Ομάδων (Groupware) Λογισμικό Groupware. Υπάρχουν διάφορα είδη groupware ανάλογα με το αν οι χρήστες εργάζονται:

Είδη Groupware. Λογισμικό Συνεργασίας Ομάδων (Groupware) Λογισμικό Groupware. Υπάρχουν διάφορα είδη groupware ανάλογα με το αν οι χρήστες εργάζονται: Μάθημα 10 Συστήματα Διάχυσης και Διαχείρισης Γνώσης Chapter 10 Knowledge Transfer In The E-world Chapter 13 Knowledge Management Tools and Knowledge Portals Συστήματα Διάχυσης και Διαχείρισης Γνώσης Λογισμικό

Διαβάστε περισσότερα

GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ

GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΣΠΟΥ ΑΣΤΗΣ: Γιαννόπουλος Γεώργιος ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: Καθ. Ι. Βασιλείου ΒΟΗΘΟΙ: Α. ηµητρίου, Θ. αλαµάγκας Γενικά Οι µηχανές αναζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή Κατευθυντήριες γραμμές σχεδίασης μαθησιακών δραστηριοτήτων Διδάσκων: Καθηγητής Αναστάσιος Α. Μικρόπουλος Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Λαμπρόπουλος

Περίληψη Λαμπρόπουλος Περίληψη Λαμπρόπουλος 1. Αντικείμενο και Περιγραφή της Διατριβής H διδακτορική διατριβή με τίτλο «Σχεδιασμός και υλοποίηση συστήματος διαχείρισης και ενοποίησης διαφορετικών ταυτοτήτων χρηστών σε δίκτυα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός. Διάλεξη 02 & 03. Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής

Μάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός. Διάλεξη 02 & 03. Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ στα ΔΙΚΤΥΑ και ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ Μάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός Χειμερινό Εξάμηνο Σπουδών Διάλεξη 02 & 03 Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής Αναπαράσταση

Διαβάστε περισσότερα

Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Σεπτέμβριος Νοέμβριος 2012 Όνομα : Μπελούλη Αγάθη

Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Σεπτέμβριος Νοέμβριος 2012 Όνομα : Μπελούλη Αγάθη Στο πλαίσιο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου». Η Πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 6. Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων. Το RDF Το Warwick Framework. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

ΜΑΘΗΜΑ 6. Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων. Το RDF Το Warwick Framework. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας ΜΑΘΗΜΑ 6 195 Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων Το RDF Το Warwick Framework 196 1 Resource Data Framework RDF Τα πολλαπλά και πολλαπλής προέλευσης σχήµατα παραγωγής δηµιουργούν την ανάγκη δηµιουργίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Εξαγωγή γεωγραφικής πληροφορίας από δεδομένα παρεχόμενα από χρήστες του

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλειος Κοντογιάννης ΠΕ19

Βασίλειος Κοντογιάννης ΠΕ19 Ενότητα3 Επικοινωνία και Διαδίκτυο Κεφ9: Διαδίκτυο, Web2.0, WebX.0 9.1 Ιστορικά στοιχεία Από πού, πότε με ποια μορφή και με ποια αφορμή ξεκίνησε η λειτουργία του Διαδικτύου; Ξεκίνησε στην Αμερική, το 1969,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών 44 Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών Διδακτικοί στόχοι Σκοπός του κεφαλαίου είναι οι μαθητές να κατανοήσουν τα βήματα που ακολουθούνται κατά την ανάπτυξη μιας εφαρμογής.

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός. Διάλεξη 01 & 02. Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής

Μάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός. Διάλεξη 01 & 02. Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ στα ΠΟΛΥΠΛΟΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ και ΔΙΚΤΥΑ Μάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός Χειμερινό Εξάμηνο Σπουδών Διάλεξη 01 & 02 Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής Αναπαράσταση

Διαβάστε περισσότερα

Ακαδημαϊκό Έτος , Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Εργαστήριο «Πληροφορική Υγείας» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ACCESS

Ακαδημαϊκό Έτος , Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Εργαστήριο «Πληροφορική Υγείας» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ACCESS Ακαδημαϊκό Έτος 2016-2017, Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Εργαστήριο «Πληροφορική Υγείας» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ACCESS A. Εισαγωγή στις βάσεις δεδομένων - Γνωριμία με την ACCESS B. Δημιουργία Πινάκων 1. Εξήγηση των

Διαβάστε περισσότερα

Γλώσσες Σήµανσης (Markup Languages) Τεχνολογία ιαδικτύου και Ηλεκτρονικό Εµπόριο

Γλώσσες Σήµανσης (Markup Languages) Τεχνολογία ιαδικτύου και Ηλεκτρονικό Εµπόριο Γλώσσες Σήµανσης (Markup Languages) Τεχνολογία ιαδικτύου και Ηλεκτρονικό Εµπόριο 1 Γλώσσες Σήµανσης Γλώσσες σήµανσης: Αρχικά για τον καθορισµό εµφάνισης σελίδων, γραµµατοσειρών. Στη συνέχεια επεκτάθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασµός Ανάπτυξη Οντολογίας

Σχεδιασµός Ανάπτυξη Οντολογίας Σχεδιασµός Ανάπτυξη Οντολογίας ΈλεναΜάντζαρη, Γλωσσολόγος, Ms.C. ΙΑΤΡΟΛΕΞΗ: Ανάπτυξη Υποδοµής Γλωσσικής Τεχνολογίας για το Βιοϊατρικό Τοµέα Τι είναι η οντολογία; Μιαοντολογίαείναιέναλεξικόόρωνπου διατυπώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Διδάσκων: Γ. Χαραλαμπίδης, Επ. Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική υπολογιστών

Αρχιτεκτονική υπολογιστών 1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Αρχιτεκτονική υπολογιστών Ενότητα 1 : Οργάνωση και Αρχιτεκτονική υπολογιστών Φώτης Βαρζιώτης 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Τμήμα Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

της πληροφορίας Λίνα Μπουντούρη Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης 13ο ΠανελλήνιοΣυνέδριοΑκαδημαϊκών Βιβλιοθηκών - Κέρκυρα 2004

της πληροφορίας Λίνα Μπουντούρη Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης 13ο ΠανελλήνιοΣυνέδριοΑκαδημαϊκών Βιβλιοθηκών - Κέρκυρα 2004 example Αξιοποιώντας την τεχνολογία XML στη διαχείριση της πληροφορίας Λίνα Μπουντούρη Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης 13ο ΠανελλήνιοΣυνέδριοΑκαδημαϊκών Βιβλιοθηκών - Κέρκυρα 2004 Πρότυπα και XML Πρότυπα ενιαίο

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό

Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό Αλέξανδρος Βαλαράκος (alexv@iit.demokritos.gr) (alexv@aegean.gr) Υποψήφιος ιδάκτορας Τµήµα Μηχανικών Υπολογιστικών και Πληροφοριακών Συστηµάτων.

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική υπολογιστών

Αρχιτεκτονική υπολογιστών 1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Αρχιτεκτονική υπολογιστών Ενότητα 1 : Οργάνωση και Αρχιτεκτονική υπολογιστών Καρβούνης Ευάγγελος Εισαγωγή Τεράστια ποικιλία προϊόντων ως προς

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσίες Ιστού (Web Services) ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΛΙΑΠΠΗΣ

Υπηρεσίες Ιστού (Web Services) ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΛΙΑΠΠΗΣ Υπηρεσίες Ιστού (Web Services) ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΛΙΑΠΠΗΣ Μάθημα Πρώτο Εισαγωγή στις Υπηρεσίες Ιστού (Web Services) Μοντέλα WS JSON Χρήση (consume) WS μέσω python Πρόσβαση σε WS και άντληση δεδομένων Παραδείγματα

Διαβάστε περισσότερα

World Wide Web: Ο παγκόσµιος ιστός Πληροφοριών

World Wide Web: Ο παγκόσµιος ιστός Πληροφοριών Περιεχόµενα World Wide Web: Ο παγκόσµιος ιστός Πληροφοριών Εισαγωγή Ιστορική Αναδροµή Το ιαδίκτυο και το WWW Υπερκείµενο Εντοπισµός πληροφοριών στο WWW Search Engines Portals Unicode Java Plug-Ins 1 2

Διαβάστε περισσότερα

Ιχνηλασιμότητα η τροφίμων φμ με ανοικτό διαδικτυακό σύστημα:

Ιχνηλασιμότητα η τροφίμων φμ με ανοικτό διαδικτυακό σύστημα: Ιχνηλασιμότητα η τροφίμων φμ με ανοικτό διαδικτυακό σύστημα: οφέλη για επιχειρήσεις και καταναλωτές Μιχάλης Σαλαμπάσης αναπληρωτής καθηγητής Τμήμα Πληροφορικής Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Εναλλακτικός

Διαβάστε περισσότερα

Ενσωματωμένα controls τα οποία προσαρμόζονται και χρησιμοποιούνται σε οποιαδήποτε ιστοσελίδα επιλέγει ο φορέας.

Ενσωματωμένα controls τα οποία προσαρμόζονται και χρησιμοποιούνται σε οποιαδήποτε ιστοσελίδα επιλέγει ο φορέας. Η Πυξίδα Απασχόλησης είναι ένα πλήρως παραμετροποιήσιμο portal που απευθύνεται σε Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης, Δήμους, Εκπαιδευτικούς Οργανισμούς και Εταιρίες Εύρεσης Εργασίας, με στόχο τόσο την μηχανογράφηση

Διαβάστε περισσότερα

Διαδίκτυο είναι ένα σύστημα διασυνδεδεμένων δικτύων και υπολογιστών που απλώνεται σε όλο τον κόσμο και έχουν πρόσβαση σε αυτό εκατομμύρια χρήστες.

Διαδίκτυο είναι ένα σύστημα διασυνδεδεμένων δικτύων και υπολογιστών που απλώνεται σε όλο τον κόσμο και έχουν πρόσβαση σε αυτό εκατομμύρια χρήστες. Διαδίκτυο είναι ένα σύστημα διασυνδεδεμένων δικτύων και υπολογιστών που απλώνεται σε όλο τον κόσμο και έχουν πρόσβαση σε αυτό εκατομμύρια χρήστες. Για να επιτευχθεί αυτό όλοι οι υπολογιστές και τα επιμέρους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 13. Κεφάλαιο 1 ο Αρχές Διαχείρισης πληροφορίας στον Παγκόσμιο Ιστό... 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 13. Κεφάλαιο 1 ο Αρχές Διαχείρισης πληροφορίας στον Παγκόσμιο Ιστό... 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 13 Κεφάλαιο 1 ο Αρχές Διαχείρισης πληροφορίας στον Παγκόσμιο Ιστό... 15 1.1 Εισαγωγή... 16 1.2 Διαδίκτυο και Παγκόσμιος Ιστός Ιστορική αναδρομή... 17 1.3 Αρχές πληροφοριακών συστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία ανάπτυξης νέων ιστοσελίδων στο Semantic Web.

Τεχνολογία ανάπτυξης νέων ιστοσελίδων στο Semantic Web. Τεχνολογία ανάπτυξης νέων ιστοσελίδων στο Semantic Web. ΒΕΖΕΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Η/Υ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Λευκίππου 6, 67100 Ξάνθη ΕΛΛΑΔΑ leader@cosmos4u.com,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΩΣ ΔΟΜΕΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΈΡΓΟΥ

ΟΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΩΣ ΔΟΜΕΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΈΡΓΟΥ 2 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 351 ΟΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΩΣ ΔΟΜΕΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΈΡΓΟΥ Τζουμάκας Βασίλης Καθηγητής Πληροφορικής στο Παπαστράτειο Γυμνάσιο Αγρινίου vtzoum@sch.gr

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση και διάθεση ελληνικού ψηφιακού έγκριτου περιεχομένου

Αξιοποίηση και διάθεση ελληνικού ψηφιακού έγκριτου περιεχομένου Εισαγωγικός Οδηγός Το έργο Πλατφόρμα Παροχής Υπηρεσιών Κατάθεσης, Διαχείρισης και Διάθεσης Ανοικτών Δεδομένων & Ψηφιακού Περιεχομένου Αξιοποίηση και διάθεση ελληνικού ψηφιακού έγκριτου περιεχομένου To

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή Το λογισμικό της εννοιολογικής χαρτογράυησης Inspiration Η τεχνική της εννοιολογικής χαρτογράφησης αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Joseph D. Novak, στο πανεπιστήμιο του Cornell. Βασίστηκε στις θεωρίες του

Διαβάστε περισσότερα

Το Μέλλον για τα Συστήματα Διαχείρισης Ακτινολογικής Εικόνας (PACS)

Το Μέλλον για τα Συστήματα Διαχείρισης Ακτινολογικής Εικόνας (PACS) Το Μέλλον για τα Συστήματα Διαχείρισης Ακτινολογικής Εικόνας (PACS) Ελένη Καλδούδη Τμήμα Ιατρικής Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης 2003 θέματα το χθές, το σήμερα και το αύριο για τα PACS απαιτήσεις από

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. Μάθημα 1 ο : Εισαγωγή στην γλωσσική τεχνολογία. Γεώργιος Πετάσης. Ακαδημαϊκό Έτος: 2012 2013

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. Μάθημα 1 ο : Εισαγωγή στην γλωσσική τεχνολογία. Γεώργιος Πετάσης. Ακαδημαϊκό Έτος: 2012 2013 ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 1 ο : Εισαγωγή στην γλωσσική τεχνολογία Γεώργιος Πετάσης Ακαδημαϊκό Έτος: 2012 2013 ΤMHMA MHXANIKΩΝ Η/Υ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ, Πανεπιστήμιο Πατρών, 2012 2013 Τι είναι η γλωσσική τεχνολογία;

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Γ.Τ.Π

ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Γ.Τ.Π ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Ε.Α.Π. Γ.Τ.Π. 61 2008 Τσιγώνιας Αντώνης 14/12/2008 Εισαγωγή Το ιαδίκτυο και ο Παγκόσµιος Ιστός ήταν µια επανάσταση για την τεχνολογία της πληροφόρησης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ, ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ, ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ, ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΓΟΥΔΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κ.ΤΑΡΑΜΠΑΝΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος... xiii

Περιεχόμενα. Πρόλογος... xiii Περιεχόμενα Πρόλογος... xiii Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή στις τεχνολογίες Διαδικτύου... 1 1.1 Σύντομη ιστορία του Διαδικτύου... 3 1.2 Σύνδεση στο Διαδίκτυο μέσω Παρόχου (ISP)... 6 1.3 Μοντέλα Επικοινωνίας...

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία «Διαχείριση Δικτύων» Ιούνιος 2014, Θεσ/νίκη

Εργασία «Διαχείριση Δικτύων» Ιούνιος 2014, Θεσ/νίκη Εργασία «Διαχείριση Δικτύων» Ιούνιος 2014, Θεσ/νίκη 01 Εισαγωγή Μια απλή και γρήγορη εισαγωγή Το Splunk > είναι ένα πρόγραμμα το οποίο πρωτοεμφανίστηκε στην αγορά το 2003 και αποτελεί ένα πρόγραμμα εξόρυξης

Διαβάστε περισσότερα

* Enterprise Resource Planning ** Customer Relationship Management

* Enterprise Resource Planning ** Customer Relationship Management Υπηρεσιοστρεφείς Επιχειρησιακές ιαδικασίες ιαµοιρασµός και Επαναχρησιµοποίηση Αποτελούν βασικές απαιτήσειςκατά το σχεδιασµό και την ολοκλήρωση (integration) επιχειρησιακών διαδικασιών ιαµοιρασµός: πολλοί

Διαβάστε περισσότερα

Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών

Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών Τρόποι μετάδοσης της γνώσης ΡΗΤΗ ΓΝΩΣΗ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ (ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΜΠΕ ΙΡΙΚΗ ΓΝΩ ΩΣΗ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ)

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμική Τεχνολογία. Πολυμέσα & Διαδίκτυο Παράμετροι Δικαίου Μέρος Α

Πολιτισμική Τεχνολογία. Πολυμέσα & Διαδίκτυο Παράμετροι Δικαίου Μέρος Α Πολιτισμική Τεχνολογία Πολυμέσα & Διαδίκτυο Παράμετροι Δικαίου Μέρος Α Δυνατότητες: Σύλληψη, συντήρηση, ανάδειξη Χρήση : Ψηφιακών βίντεο, ήχων, εικόνων, γραφικών παραστάσεων Οι συλλογές καθίστανται διαθέσιμες

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιαστής Ιστοσελίδων

Σχεδιαστής Ιστοσελίδων Σχεδιαστής Ιστοσελίδων 1. Περιγραφή Ρόλου Τίτλος Προφίλ Σχεδιαστής Ιστοσελίδων Γνωστό και ως Συνοπτική Ένας σχεδιαστής ιστοσελίδων κατασκευάζει και ενημερώνει ιστοσελίδες ως προς τη σχεδίαση και τη διαμόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Διαδίκτυο - Υπερκείμενα Υπερμέσα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Διαδίκτυο - Υπερκείμενα Υπερμέσα. Δρ Δημήτριος Γκότζος Διαδίκτυο - Υπερκείμενα Υπερμέσα Δρ Δημήτριος Γκότζος Διαδίκτυο Είναι ένα δίκτυο δικτύων Ενώνει υπολογιστές με υπολογιστές Κάθε υπολογιστής μπορεί να δώσει πληροφορίες ή να πάρει πληροφορίες από άλλα δίκτυα

Διαβάστε περισσότερα

Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α

Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Η/Υ, ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΙΚΤΥΩΝ Εργ. Τεχνολογίας Λογισμικού & Υπηρεσιών S 2 E Lab Π Τ Υ Χ Ι

Διαβάστε περισσότερα

Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Δεκέμβριος 2012 Φεβρουάριος 2013 Όνομα : Μπελούλη Αγάθη

Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Δεκέμβριος 2012 Φεβρουάριος 2013 Όνομα : Μπελούλη Αγάθη Στο πλαίσιο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου». Η Πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

Διαβάστε περισσότερα

Διασύνδεση και Άνοιγμα Δεδομένων του Α.Π.Θ. Καραογλάνογλου Κωνσταντίνος Μονάδα Σημασιολογικού Ιστού Α.Π.Θ 18/3/2014

Διασύνδεση και Άνοιγμα Δεδομένων του Α.Π.Θ. Καραογλάνογλου Κωνσταντίνος Μονάδα Σημασιολογικού Ιστού Α.Π.Θ 18/3/2014 Διασύνδεση και Άνοιγμα Δεδομένων του Α.Π.Θ. Καραογλάνογλου Κωνσταντίνος Μονάδα Σημασιολογικού Ιστού Α.Π.Θ 18/3/2014 Ανοικτά και Συνδεδεμένα Δεδομένα Ανοικτά Δεδομένα Πληροφορίες, δημόσιες ή άλλες, στις

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.)

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) 2.1 Κωνσταντίνος Ταραμπάνης Καθηγητής Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Γρ. 307 2310-891-578 kat@uom.gr ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Λογισμικού. Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Τεχνολογία Λογισμικού. Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Τεχνολογία Λογισμικού Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Μεταδεδομένα στο Ψηφιακό περιβάλλον

Μεταδεδομένα στο Ψηφιακό περιβάλλον Μεταδεδομένα στο Ψηφιακό περιβάλλον Μονάδα Αριστείας Ανοικτού Λογισμικού - Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ψηφιακό Τεκμήριο Οτιδήποτε υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή και μπορεί να προσπελαστεί μέσω υπολογιστή Μεταδεδομένα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ RDF (Resource Description Framework) Ι. Χατζηλυγερούδης Ανεπάρκεια της XML Η XML είναι Μετα-γλώσσα ορισμού σήμανσης για ανταλλαγή δεδομένων και μεταδεδομένων μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Τα είδη των Δικτύων Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Τα είδη των Δικτύων Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Τα είδη των Δικτύων 1.1. Εισαγωγή Γενικότερα δεν υπάρχει κάποια ταξινόμηση των πιθανών δικτύων κάτω από την οποία να ταιριάζουν όλα τα δίκτυα. Παρόλα αυτά η ταξινόμηση τους είθισται να γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή

Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μαθησιακές δραστηριότητες με υπολογιστή Εργαλεία αναζήτησης πληροφορίας Διδάσκων: Καθηγητής Αναστάσιος Α. Μικρόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Μάρτιος 2013 Μάιος 2013 Όνομα : Παπαχριστόπουλος Λεωνίδας

Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Μάρτιος 2013 Μάιος 2013 Όνομα : Παπαχριστόπουλος Λεωνίδας Στο πλαίσιο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου». Η Πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

Διαβάστε περισσότερα

Γραφικό Περιβάλλον Οπτικής Απεικόνισης Οντολογιών RDF Schema στο Σημασιολογικό Ιστό

Γραφικό Περιβάλλον Οπτικής Απεικόνισης Οντολογιών RDF Schema στο Σημασιολογικό Ιστό ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (Master in Information Systems) Γραφικό Περιβάλλον Οπτικής Απεικόνισης Οντολογιών RDF Schema στο Σημασιολογικό Ιστό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ REST ΠΛΑΣΤΑΡΑΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ REST ΠΛΑΣΤΑΡΑΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ REST ΠΛΑΣΤΑΡΑΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2016 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μια διαδικτυακή υπηρεσία μπορεί να περιγραφεί απλά σαν μια οποιαδήποτε

Διαβάστε περισσότερα

Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3

Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3 Ανάπτυξη Οντολογίας Βιοϊατρικών Όρων Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3 www.iatrolexi.cti.gr 1 Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑΙΤΥ) Σελίδα 1 Ημερομηνία:

Διαβάστε περισσότερα

Γραφικό Περιβάλλον Μοντελοποίησης Οντολογιών και Μεταδεδοµένων RDF στο Σηµασιολογικό ιαδίκτυο

Γραφικό Περιβάλλον Μοντελοποίησης Οντολογιών και Μεταδεδοµένων RDF στο Σηµασιολογικό ιαδίκτυο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Γραφικό Περιβάλλον Μοντελοποίησης Οντολογιών και Μεταδεδοµένων RDF στο Σηµασιολογικό ιαδίκτυο ιπλωµατική Εργασία της Καλλιόπης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΜΜΕΤΡΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι

ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων Τα Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων (Σ.Υ.Α. - Decision Support Systems, D.S.S.) ορίζονται ως συστήματα

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων ιαχείριση ικτύων ρ.αρίστη Γαλάνη Ακαδημαϊκό Έτος

Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων ιαχείριση ικτύων ρ.αρίστη Γαλάνη Ακαδημαϊκό Έτος Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων ιαχείριση ικτύων ρ.αρίστη Γαλάνη Ακαδημαϊκό Έτος 2016-2017 Πρότυπο διαχείρισης ISO/OSI Ένα περιβάλλον OSI μπορεί να αποτελείται από ετερογενή «ανοικτά» διασυνδεδεμένα

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Ατομικής Διπλωματικής Εργασίας - DRAFT Ακαδημαϊκό Έτος 2015/2016. Γεωργία Καπιτσάκη (Λέκτορας)

Θέματα Ατομικής Διπλωματικής Εργασίας - DRAFT Ακαδημαϊκό Έτος 2015/2016. Γεωργία Καπιτσάκη (Λέκτορας) Θέματα Ατομικής Διπλωματικής Εργασίας - DRAFT Ακαδημαϊκό Έτος 2015/2016 Γεωργία Καπιτσάκη (Λέκτορας) ΠΕΡΙΟΧΗ Α: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΕ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ ΓΙΑ ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΣΥΓΚΕΙΜΕΝΟΥ Οι αισθητήρες μας δίνουν τη δυνατότητα συλλογής

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή Τεχνολογιών του Σημασιολογικού Ιστού στη Διαχείριση Γνώσης στα Πλαίσια της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής

Εφαρμογή Τεχνολογιών του Σημασιολογικού Ιστού στη Διαχείριση Γνώσης στα Πλαίσια της Ηλεκτρονικής Τραπεζικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» Εφαρμογή Τεχνολογιών του Σημασιολογικού Ιστού στη Διαχείριση Γνώσης στα

Διαβάστε περισσότερα

Δυναμικές Δομές Δεδομένων Λίστες Δένδρα - Γράφοι

Δυναμικές Δομές Δεδομένων Λίστες Δένδρα - Γράφοι Δυναμικές Δομές Δεδομένων Λίστες Δένδρα - Γράφοι Κ Ο Τ Ι Ν Η Ι Σ Α Β Ε Λ Λ Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Σ Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ Π Ε 8 6 Ν Ε Ι Ρ Ο Σ Α Ν Τ Ω ΝΙ Ο Σ Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Σ Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΔΗΓΟΣ E-LEARNING

ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΔΗΓΟΣ E-LEARNING ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΘΗΝΑ 2014 1 1. Τι είναι το e-learning; Το e-learning, η ηλεκτρονική μάθηση, είναι μια διαδικασία μάθησης και ταυτόχρονα μια μεθοδολογία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: Διαχείριση πληροφοριακών πόρων με τη χρήση βάσεων δεδομένων

Ενότητα 3: Διαχείριση πληροφοριακών πόρων με τη χρήση βάσεων δεδομένων Ενότητα 3: Διαχείριση πληροφοριακών πόρων με τη χρήση βάσεων δεδομένων YouTube Ιδρύθηκε το 2005 Στόχος του ήταν να δημιουργήσει μία παγκόσμια κοινότητα Βάση δεδομένων βίντεο Μέσα σε ένα χρόνο από τη δημιουργία

Διαβάστε περισσότερα

Δικτυακοί τόποι. Η σχεδίαση ενός δικτυακού τόπου. Δρ. Ματθαίος Α. Πατρινόπουλος

Δικτυακοί τόποι. Η σχεδίαση ενός δικτυακού τόπου. Δρ. Ματθαίος Α. Πατρινόπουλος Δικτυακοί τόποι Η σχεδίαση ενός δικτυακού τόπου Δρ. Ματθαίος Α. Πατρινόπουλος Πώς χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο; ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ. 2 Από το www.smartinsights.

Διαβάστε περισσότερα

Ημερομηνία Παράδοσης: 4/4/2013

Ημερομηνία Παράδοσης: 4/4/2013 Δράση 9.14 / Υπηρεσία εντοπισμού λογοκλοπής Κυρίως Παραδοτέο / Σχεδιασμός και ανάπτυξη λογισμικού (λογοκλοπής) και βάσης δεδομένων (αποθετηρίου) Επιμέρους Παραδοτέο 9.14.1.4 / Πληροφοριακό σύστημα υπηρεσίας

Διαβάστε περισσότερα

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation Παραδοτέο 2.2.2 ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: ΖΩΝΤΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Ή ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2010 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνθεση Πολιτικής...3 Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

A ΕΠΑ.Λ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 5 η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Εκπαιδευτικοί: ΓΑΛΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΟΥΣΟΥΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

A ΕΠΑ.Λ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 5 η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Εκπαιδευτικοί: ΓΑΛΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΟΥΣΟΥΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ A ΕΠΑ.Λ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 5 η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Εκπαιδευτικοί: ΓΑΛΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΟΥΣΟΥΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 1 Βάση Δεδομένων: Με το όρο Βάση Δεδομένων εννοούμε ένα σύνολο δεδομένων που είναι οργανωμένο

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού

Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού Εθνική βάση Δεδομένων Εκπαιδευτικών Ευκαιριών «Πλοηγός» - Ploteus II Αναζητήστε εκπαιδευτικές ευκαιρίες

Διαβάστε περισσότερα

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων

Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Β.δ Επιλογή των κατάλληλων εμπειρικών ερευνητικών μεθόδων Νίκος Ναγόπουλος Για τη διεξαγωγή της κοινωνικής έρευνας χρησιμοποιούνται ποσοτικές ή/και ποιοτικές μέθοδοι που έχουν τις δικές τους τεχνικές και

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικτυακό Περιβάλλον Διαχείρισης Ασκήσεων Προγραμματισμού

Διαδικτυακό Περιβάλλον Διαχείρισης Ασκήσεων Προγραμματισμού ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Διπλωματική Εργασία με θέμα: Διαδικτυακό Περιβάλλον Διαχείρισης Ασκήσεων Προγραμματισμού Καραγιάννης Ιωάννης Α.Μ.

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Συστήματος Σημασιολογικού Ιστού για την Παρακολούθηση της τήρησης του Εσωτερικού Κανονισμού του ΔΠΜΣ «Πληροφορική και Διοίκηση»

Ανάπτυξη Συστήματος Σημασιολογικού Ιστού για την Παρακολούθηση της τήρησης του Εσωτερικού Κανονισμού του ΔΠΜΣ «Πληροφορική και Διοίκηση» ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ανάπτυξη Συστήματος Σημασιολογικού Ιστού για

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλεία ανάπτυξης εφαρμογών internet Ι

Εργαλεία ανάπτυξης εφαρμογών internet Ι IEK ΟΑΕΔ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΛΗΟΦΟΡΙΚΗΣ Εργαλεία ανάπτυξης εφαρμογών internet Ι Διδάσκουσα: Κανελλοπούλου Χριστίνα ΠΕ19 Πληροφορικής 4 φάσεις διαδικτυακών εφαρμογών 1.Εφαρμογές στατικής πληροφόρησης

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στην Access Κεφάλαιο 2 Χειρισμός πινάκων... 27

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στην Access Κεφάλαιο 2 Χειρισμός πινάκων... 27 Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στην Access... 9 Γνωριμία με την Access... 12 Δημιουργία βάσης δεδομένων... 22 Άνοιγμα και κλείσιμο βάσης δεδομένων... 24 Ερωτήσεις ανακεφαλαίωσης... 25 Πρακτική εξάσκηση...

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού

Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού Ενότητα 5: Resource Description Framework (RDF) Μ.Στεφανιδάκης 13-3-2016. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο του μαθήματος

Περιεχόμενο του μαθήματος ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Απαιτήσεις Λογισμικού Περιπτώσεις χρήσης Δρ Βαγγελιώ Καβακλή Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εαρινό Εξάμηνο 2012-2013 1 Περιεχόμενο του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ONEGEOLOGY - EUROPE ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ WMS WFS ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ KATA INSPIRE ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ GeoSciML 4.0

ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ONEGEOLOGY - EUROPE ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ WMS WFS ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ KATA INSPIRE ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ GeoSciML 4.0 ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ONEGEOLOGY - EUROPE ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ WMS WFS ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ KATA INSPIRE ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ GeoSciML 4.0 MSc Αλεξάνδρα Ζερβάκου & Δρ. Ειρήνη Ζανανίρι Ινστιτούτο Γεωλογικών & Μεταλλευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Μονάδα 10.2: Εργαλεία χρονοπρογραμματισμού των δραστηριοτήτων.

Εκπαιδευτική Μονάδα 10.2: Εργαλεία χρονοπρογραμματισμού των δραστηριοτήτων. Εκπαιδευτική Μονάδα 10.2: Εργαλεία χρονοπρογραμματισμού των δραστηριοτήτων. Στην προηγούμενη Εκπαιδευτική Μονάδα παρουσιάστηκαν ορισμένα χρήσιμα παραδείγματα διαδεδομένων εργαλείων για τον χρονοπρογραμματισμό

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή στην επιτυχία ενός οργανισμού, παρουσιάζοντας σχετικά δεδομένα με τη χρήση τεχνικών 2Δ ή 3Δ τεχνολογίας. Αρμοδιότητα

Η συμβολή στην επιτυχία ενός οργανισμού, παρουσιάζοντας σχετικά δεδομένα με τη χρήση τεχνικών 2Δ ή 3Δ τεχνολογίας. Αρμοδιότητα Σχεδιαστής Ψηφιακών Κινούμενων Σχεδίων ή Digital Animator 1. Περιγραφή Ρόλου Τίτλος Προφίλ Σχε Σχεδιαστής Ψηφιακών Κινούμενων Σχεδίων ή Digital Animator Γνωστό και ως Ειδικός Σχεδιασμού 2Δ- 3Δ γραφικών,

Διαβάστε περισσότερα

Η Τεχνολογία στις Συνεργασίες των Βιβλιοθηκών

Η Τεχνολογία στις Συνεργασίες των Βιβλιοθηκών Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Η Τεχνολογία στις Συνεργασίες των Βιβλιοθηκών Σαράντος Καπιδάκης sarantos@ionio.gr Ομοιότητες

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορίες για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων

Πληροφορίες για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων Πληροφορίες για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων 1. Το Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΧΑΕ) Το Πλαίσιο Προσόντων του ΕΧΑΕ, γνωστό και ως Πλαίσιο της Μπολόνια, έχει ως στόχους:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ανάπτυξη του

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού

Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού Εθνική βάση Δεδομένων Εκπαιδευτικών Ευκαιριών «Πλοηγός» - Ploteus II Αναζητήστε εκπαιδευτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα Πλοηγηθείτε στην Ευρώπη των εκπαιδευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Διαλειτουργικότητα αυξημένης παραγωγικότητας έλλειψη συνεργασίας

Διαλειτουργικότητα αυξημένης παραγωγικότητας έλλειψη συνεργασίας H Διαλειτουργικότητα θεωρείται σήμερα το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων, οργανισμών, λογισμικού και δεδομένων, για την επίτευξη αυξημένης παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας»

Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας» Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας» Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας. Ευχαριστώ θερμά το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο για την πρόσκληση και την ευκαιρία

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός του έργου. και η πιλοτική λειτουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου σχολείων

Σκοπός του έργου. και η πιλοτική λειτουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου σχολείων Σκοπός του έργου Σκοπός του έργου είναι, σε γενικές γραμμές, οσχεδιασμός, ηανάπτυξη και η πιλοτική λειτουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου σχολείων αποτελούμενου από 3 σχολικά εργαστήρια - με ενσωμάτωση

Διαβάστε περισσότερα

DeSqual Ενότητες κατάρτισης 1. Ενδυνάμωση των εξυπηρετούμενων

DeSqual Ενότητες κατάρτισης 1. Ενδυνάμωση των εξυπηρετούμενων DeSqual Ενότητες κατάρτισης 1. Ενδυνάμωση των εξυπηρετούμενων 2 x 4 ώρες Μέτρηση και Βελτίωση Ενδυνάμωσης Ορισμός της Ενδυνάμωσης: Η ενδυνάμωση είναι η διαδικασία της αύξησης της ικανότητας των ατόμων

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδίαση Εφαρμογών και Υπηρεσιών Διαδικτύου 10η Διάλεξη: Web Services

Σχεδίαση Εφαρμογών και Υπηρεσιών Διαδικτύου 10η Διάλεξη: Web Services Σχεδίαση Εφαρμογών και Υπηρεσιών Διαδικτύου 10η Διάλεξη: Web Services Δρ. Απόστολος Γκάμας Λέκτορας (407/80) gkamas@uop.gr Σχεδίαση Εφαρμογών και Υπηρεσιών Διαδικτύου Διαφάνεια 1 Ορισμός των Web Services

Διαβάστε περισσότερα