ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Αθανασία Σταμάτη ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ιωάννης Πετασάκης Εκπονηθείσα πτυχιακή εργασία απαραίτητη για την κτήση του βασικού πτυχίου

2 Αφιερώνεται στον Σύζυγο, τον Γιό και την Μητέρα μου.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ...11 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Ορισμός Το ιστορικό της ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου Η λειτουργία του ηλεκτρονικού εμπορίου Κατηγορίες του ηλεκτρονικού εμπορίου *Ηλεκτρονικό εμπόριο Επιχείρησης προς Καταναλωτή (Business to Costumer-B2C) Ηλεκτρονικό εμπόριο επιχείρησης προς επιχείρηση (Business to Business-B2B) Ηλεκτρονικό εμπόριο Επιχείρησης προς Δημόσια διοίκηση και καταναλωτή προς Δημόσια διοίκηση (Business to Government- B2G) Ηλεκτρονικό εμπόριο οφέλη και προβλήματα Οφέλη που απολαμβάνουν οι καταναλωτές: Οφέλη που απολαμβάνουν οι επιχειρήσεις: Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές:...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Τρόποι συναλλαγής στο Διαδίκτυο Κίνδυνοι ηλεκτρονικών συναλλαγών Λύσεις που διασφαλίζουν τις ηλεκτρονικές μας συναλλαγές στο Διαδίκτυο Ταυτότητα και Ασφάλεια εμπορικής ιστοσελίδας Θεσμικό πλαίσιο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Ερευνητική μεθοδολογία Το δείγμα Το ερωτηματολόγιο Το στατιστικό πρόγραμμα και μέθοδοι ελέγχου Προφίλ δείγματος Μέθοδοι στατιστικής ανάλυσης Σελ. 2 από 70

4 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Δοκιμασίες χ Η έννοια της στατιστικής δοκιμασίας. Το πιθανό σφάλμα της μέσης τιμής και η δοκιμασία του Student (t - test) Έλεγχοι συσχέτισης Δοκιμασίες Χ Δοκιμασίες Two-Sample T-Test...87 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β Σελ. 3 από 105

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σελ. 4 από 105

6 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Η εξέλιξη των τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας και ειδικότερα του διαδικτύου αποτελεί καθοριστικό παράγοντα του σύγχρονου οικονομικού περιβάλλοντος. Στην ερώτηση όμως τι είναι το Διαδίκτυο (Ιπίθηθί) ίσως είναι πολύ δύσκολο να απαντήσει κανείς μονολεκτικά. Για κάποιους, είναι ένα σύνολο υπολογιστών οι οποίοι συνδέονται και επικοινωνούν μεταξύ τους. Για άλλους είναι η νέα τεχνολογία του αύριο η οποία θα επιτρέψει την ανάπτυξη της κοινωνίας των πληροφοριών. Για τους ανήσυχους, είναι μια μοναδική νέα εμπορική ευκαιρία και για τους περισσότερους, είναι ένας απέραντος χώρος με πληροφορίες ο οποίος περιμένει παθητικά τους χρήστες του δικτύου. Το Διαδίκτυο αποτελεί, ουσιαστικά ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπολογιστών, ανοιχτό και προσβάσιμο από οποιονδήποτε κάτοχο Η/Υ και τηλεφωνικής γραμμής, προσφέροντας δυνατότητα επαφής με οποιονδήποτε. Οποιοσδήποτε χρήστης μπορεί να προσφέρει περιεχόμενο και να αυξήσει την αξία του δικτύου, δεδομένου ότι όλοι οι χρήστες είναι ενεργά μέλη του και ότι η λειτουργία του απαιτεί την ενεργητικότητα του χρήστη. Το Δίκτυο δεν έχει όρια γεωγραφικά, χρονικά, όγκου και είδους περιεχομένου. Το περιεχόμενό του βρίσκεται σε συνεχή και δυναμική εξέλιξη, μη ελεγχόμενη κεντρικά, με πολύ μεγάλη ευελιξία αλλαγών, ενημέρωσης κτλ. Από την ιστορικά αρχική φύση του τείνει στη δωρεάν επικοινωνία, διακίνηση και αναπαραγωγή του περιεχομένου του. Αποτελεί μέσο τόσο σύγχρονης όσο και ασύγχρονης αμφίδρομης επικοινωνίας, με επικοινωνιακές δυνατότητες πολλών διαφορετικών μορφών (κείμενο, εικόνα, ήχος, δεδομένα, πολυμέσα). Αν και όλες αυτές οι θέσεις είναι σωστές, καμία από αυτές δεν είναι πλήρης ή δεν μπορεί να καλύψει το ευρύ φάσμα των δυνατοτήτων του Διαδικτύου. Ένα, όμως, είναι σίγουρο το Διαδίκτυο και τα παράγωγά του με την ανοιχτή αρχιτεκτονική τους αποκτούν με ταχύτατους ρυθμούς τη Σελ. 5 από 105

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ δική τους φωνή και οντότητα προσελκύοντας το ενδιαφέρον όλο και μεγαλύτερου πλήθους χρηστών με απρόβλεπτη εξέλιξη. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΣΥΕ που διενεργήθηκε σε δείγμα νοικοκυριών σε ολόκληρη τη χώρα, το πρώτο τρίμηνο του 2008 προκύπτουν τα εξής αξιόλογα στοιχεία: To 31% των νοικοκυριών στην Ελλάδα και το 38,2% του πληθυσμού έχει σήμερα πρόσβαση στο Διαδίκτυο, σημειώνοντας αύξηση 10% στη χρήση Η/Υ και 14% στην πρόσβαση στο διαδίκτυο. Από τα νοικοκυριά που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο το 72,5% διαθέτει ευρυζωνική σύνδεση και η κυριότερη συσκευή με την οποία συνδέονται στο διαδίκτυο είναι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής (99%). Τον τελευταίο χρόνο παρατηρείται ραγδαία αύξηση στις ευρυζωνικές συνδέσεις κατά 146%, περίπου, και αντιστρόφως μείωση των λοιπών συνδέσεων με modem, μέσω τηλεφωνικής γραμμής (αναλογικής ή ISDN) κατά 60%, περίπου. Μεγαλύτερη αύξηση, κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους 2008, παρατηρείται στην Αττική ενώ αξιοσημείωτη είναι και η αύξηση στη χρήση του διαδικτύου, κατά 16% στην Κεντρική Ελλάδα, καθώς και η αύξηση στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, κατά 10,5% στα νησιά Αιγαίου και στην Κρήτη. Οι κυριότεροι λόγοι πλοήγησης στο διαδίκτυο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, είναι η αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες 81,4%, η λήψη και «διανομή» οπτικοακουστικού υλικού 63,2%, η αναζήτηση πάσης φύσεως πληροφοριών με σκοπό τη γνώση 58,3%, το διάβασμα ή «κατέβασμα» on-line εφημερίδων και περιοδικών 49,4%, η αναζήτηση πληροφοριών για ταξίδια και καταλύματα 45,6%, οι υπηρεσίες εκπαίδευσης (αναζήτηση πληροφοριών για κάποια επίσημη Σελ. 6 από 105

8 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ βαθμίδα εκπαίδευσης, συμμετοχή σε θπ-ιιπθ εκπαιδευτικά προγράμματα) 33,3, η συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες (λήψη πληροφοριών από ιστοσελίδες δημόσιων υπηρεσιών, προμήθεια εντύπων και βεβαιώσεων, αποστολή φορολογικής δήλωσης, κλπ.) 27,4% και, τέλος, οι τραπεζικές συναλλαγές 13,2%. Όσον αφορά στην ηλικία των χρηστών του διαδικτύου για την ηλικιακή ομάδα ετών, η λήψη και «διανομή» οπτικοακουστικού υλικού, δηλαδή, μουσικής, ταινιών και παιχνιδιών, αποτελεί τον κυριότερο λόγο πλοήγησης. Η ηλικιακή ομάδα ετών, είναι η πλέον εμφανιζόμενη σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητες, ενώ για τις μεγαλύτερες ηλικίες ετών, η αναζήτηση πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες αποτελεί τον κυριότερο λόγο πλοήγησης. Τέλος η πλειονότητα των ατόμων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ανήκει στη διευρυμένη ηλικιακή ομάδα ετών Ο κυριότερος λόγος μη πρόσβασης στο Διαδίκτυο από το σπίτι, με ποσοστό 45,2%, είναι η αντίληψη ότι δεν υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες και ακολουθούν η έλλειψη ικανοτήτων πρόσβασης, με ποσοστό 30,1%, και η αντίληψη ότι το περιεχόμενο είναι επιζήμιο, με ποσοστό 20,3%. Σταθερότητα παρατηρείται στην πραγματοποίηση των ηλεκτρονικών αγορών. Το ποσοστό των χρηστών του διαδικτύου, που κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους πραγματοποίησαν ηλεκτρονικές αγορές, ανέρχεται στο 13,7%, παρουσιάζοντας μικρή μόνο αύξηση κατά 5%, περίπου, σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό του προηγούμενου έτους. Οι χρήστες ηλεκτρονικού υπολογιστή και διαδικτύου, που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές, έχουν, κατά κύριο λόγο, ολοκληρώσει μέσο επίπεδο εκπαίδευσης (απόφοιτοι Γενικού ή Επαγγελματικού Λυκείου και ΙΕΚ)και είναι μισθωτοί. Επίσης, τα ποσοστά Σελ. 7 από 105

9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ των ανδρών που χρησιμοποιούν Η/Υ, έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές, είναι υψηλότερα από εκείνα των γυναικών. Συναφής με την χρήση του Διαδικτύου και ειδικότερα με τις εμπορικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται από τους φοιτητές είναι και η παρούσα διπλωματική εργασία που συντάχθηκε κατόπιν δειγματοληπτικής έρευνας. Γεγονός είναι ότι πτυχιακές εργασίες που αναφέρονται στο ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να συναντήσει κανείς πολλές, καμία όμως δεν αφορά ειδικά τους φοιτητές του τμήματος Διαχείριση Πληροφοριών που έχει ως γνωστικό αντικείμενο την παραγωγή και αξιοποίηση μεθόδων και γνώσεων από τα επιστημονικά πεδία της Πληροφορικής, της Διοίκησης Επιχειρήσεων και της Οικονομίας, με στόχο την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και των υπολογιστών προς όφελος των ανθρώπων και των επιχειρήσεων. Στόχος λοιπόν, της παρούσας εργασίας είναι η άντληση χρήσιμων συμπερασμάτων όσον αφορά την συχνότητα και τους λόγους χρήσης του Internet από τους φοιτητές αλλά κυρίως την εμπιστοσύνη που δείχνουν στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Έτσι, λοιπόν, συλλέχθηκαν στοιχεία που αφορούν την συχνότητα ηλεκτρονικών αγορών, το τύπο των προϊόντων που προτιμούν, το ποσό που συνηθίζουν να δαπανούν, τους τρόπους πληρωμής και παραλαβής που επιλέγουν, καθώς και πολλά άλλα που σκοπό έχουν να εστιάσουν στο προφίλ του φοιτητή - ηλεκτρονικού καταναλωτή. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε ηλεκτρονικά σε 227 φοιτητές του τμήματος Διαχείρισης πληροφοριών οι οποίοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε 23 ερωτήσεις. Το δείγμα είναι αντιπροσωπευτικό καθώς η συλλογή των απαντήσεων έγινε από φοιτητές όλων των εξαμήνων. To πρόγραμμα που χρησιμοποιήθηκε ήταν το minitab και οι μέθοδοι ανάλυσης το χ2 και Twosample T-test. Σελ. 8 από 105

10 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Παρά το γεγονός ότι πυρήνας της εργασίας αποτελεί η συγκεκριμένη έρευνα, κρίθηκε αναγκαίο να θιγούν και άλλα συναφή θέματα που αφορούν το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις συναλλαγές στο ΙπίθΓΠθί ώστε να αποτελέσει η εργασία αυτή ένα ολοκληρωμένο εγχειρίδιο. Πιο συγκεκριμένα, στο 1ο κεφάλαιο ορίζεται το ηλεκτρονικό εμπόριο, γίνεται σύντομη αναδρομή στο ιστορικό ανάπτυξής του, σημειώνεται η λειτουργία του, επισημαίνονται οι βασικές του κατηγορίες καθώς και τα οφέλη και προβλήματα που απορρέουν από αυτό για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στις ηλεκτρονικές συναλλαγές και πιο συγκεκριμένα στους τρόπους συναλλαγής, στους κινδύνους και τις πιθανές λύσεις. Διαπραγματεύεται, επίσης θέματα που αφορούν την ασφάλεια μιας ιστοσελίδας και παραθέτεται το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των καταναλωτών σε σχέση με τις ηλεκτρονικές αγορές. Στο τρίτο κεφάλαιο, που αποτελεί το κυρίως μέρος της εργασίας πραγματοποιείται η στατιστική ανάλυση. Αρχικά επισημαίνεται η ερευνητική μεθοδολογία που ακολουθήθηκε όσον αφορά την επιλογή του δείγματος, την σύνταξη και διανομή του ερωτηματολογίου και το στατιστικό πρόγραμμα που χρησιμοποιήθηκε. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα περιγραφικά στοιχεία του δείγματος συνοδευόμενα από τα αντίστοιχα γραφήματα και τον απαραίτητο σχολιασμό. Κατόπιν γίνεται μια σύντομη αναφορά στις στατιστικές μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για να ακολουθήσουν οι έλεγχοι συσχέτισης μεταξύ ορισμένων μεταβλητών Στο τελευταίο τμήμα της εργασίας παρουσιάζονται τα συμπεράσματα που πρόεκυψαν από την εκπόνηση της εργασίας. Σελ. 9 από 105

11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την ολοκλήρωση της πτυχιακής εργασίας θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον καθηγητή κ.πετασάκη Ιωάννη για την ανάθεση, επίβλεψη και καθοδήγηση που μου πρόσφερε καθ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης της εργασίας. Σελ. 10 από 105

12 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Σελ. 11 από 105

13 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Ηλεκτρονικό εμπόριο. 1.1 Ορισμός Με έναν απλό ορισμό, θα μπορούσαμε να πούμε πως ηλεκτρονικό εμπόριο είναι η αγοραπωλησία προϊόντων και υπηρεσιών μέσω του Internet. Βέβαια, εάν θέλουμε να είμαστε πιο σωστοί με τον όρο ηλεκτρονικό εμπόριο (electronic commerce) εννοείται κάθε εμπορική συναλλαγή, η οποία εκτελείται αποκλειστικά σε ηλεκτρονικό επίπεδο, δηλαδή με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών που συνδέονται μέσω τηλεφωνικών γραμμών. Για την πραγματοποίηση μιας τέτοιας συναλλαγής χρησιμοποιούνται πολύπλοκοι προγραμματιστικοί μηχανισμοί και το κατάλληλο λογισμικό το οποίο επιτρέπει την Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων (Electronic Data Interchange- EDI) ανάμεσα στις δύο πλευρές (μεταξύ επιχειρήσεων αλλά και μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών) που εμπλέκονται στη συγκεκριμένη συναλλαγή. Με άλλα λόγια, η συγκεκριμένη μορφή συναλλαγής πραγματοποιείται μόνο μέσω υπολογιστών, παρακάμπτοντας τον ανθρώπινο παράγοντα και ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα την πιθανότητα λάθους και την κακόβουλη χρήση στοιχείων. Ουσιαστικά, πρόκειται για κάθε είδος εμπορικής συναλλαγής μεταξύ προσώπων (φυσικών και μη) που πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα. Είναι η διάθεση και αγοραπωλησία προϊόντων ηλεκτρονικά, η διεκπεραίωση εμπορικών λειτουργιών και συναλλαγών χωρίς τη χρήση χαρτιού, συνήθως μέσω δικτύων ηλεκτρονικών υπολογιστών. ηλεκτρονικά μέσα. 1.2 Το ιστορικό της ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου Δεκαετία του εμφανίζονται τα συστήματα ηλεκτρονικής μεταφοράς χρηματικών πόρων (EFT) μεταξύ τραπεζών που χρησιμοποιούν ασφαλή ιδιωτικά δίκτυα. Τα συστήματα EFT αλλάζουν τη μορφή των αγορών. Σελ. 12 από 105

14 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Δεκαετία του Οι τεχνολογίες ηλεκτρονικής επικοινωνίας που βασίζονται στην αρχιτεκτονική της ανταλλαγής μηνυμάτων (συστήματα EDI και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) αποκτούν σημαντική διάδοση. Πολλές δραστηριότητες που παραδοσιακά διεκπεραιώνονταν με βασικό μέσο το χαρτί μπορούν πλέον να γίνουν ταχύτερα και με μικρότερο κόστος. Οι συναλλαγές, που παλαιότερα απαιτούσαν έντυπα, όπως παραγγελίες αγοράς, συνοδευτικά έγγραφα και επιταγές πληρωμής, μπορούν να γίνουν κατά ένα μέρος ή στο σύνολό τους ηλεκτρονικά, με δομημένο τρόπο, χάρη στα συστήματα EDI ή μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τέλη της δεκαετίας του αρχές της δεκαετίας του 1990 Τα ηλεκτρονικά δίκτυα προσφέρουν μια νέα μορφή κοινωνικής επικοινωνίας, με δυνατότητες, όπως: ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ), ηλεκτρονική διάσκεψη (conferencing) και ηλεκτρονική συνομιλία (IRC), ομάδες συζήτησης (newsgroups, forums), μεταφορά αρχείων (FTP) κτλ. Η πρόσβαση στο δίκτυο γίνεται φτηνότερη λόγω της διεθνούς απελευθέρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών. Μέσα της δεκαετίας του 1990 Η εμφάνιση του Παγκόσμιου Ιστού (www) στο Internet και η επικράτηση των προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών (PC) που χρησιμοποιούν λειτουργικά συστήματα τύπου Windows προσφέρουν μεγάλη ευκολία χρήσης λύνοντας το πρόβλημα της δημοσίευσης και της εύρεσης πληροφοριών στο διαδίκτυο. Το ηλεκτρονικό εμπόριο γίνεται ένας πολύ φτηνότερος τρόπος για την πραγματοποίηση μεγάλου όγκου συναλλαγών, ενώ συγχρόνως διευκολύνει την παράλληλη λειτουργία πολλών διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων επιτρέποντας σε μικρές επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν μεγαλύτερες, με πολύ ευνοϊκότερες προϋποθέσεις. Τέλη της δεκαετίας του 1990 Η καθιέρωση μεθόδων κρυπτογράφησης του περιεχομένου και εξακρίβωσης της ταυτότητας του αποστολέα ηλεκτρονικών μηνυμάτων, καθώς και η σχετική προσαρμογή της Σελ. 13 από 105

15 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ νομοθεσίας στους τομείς των εισαγωγών-εξαγωγών και των επικοινωνιών καθιστούν δυνατή την πραγματοποίηση ασφαλών διεθνών ηλεκτρονικών συναλλαγών 1.3 Η λειτουργία του ηλεκτρονικού εμπορίου Ήδη, πλειάδα επιχειρήσεων, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν τα προϊόντα τους μέσω του διαδικτύου. Στην Ελλάδα, αν και υπάρχει μια σχετική καθυστέρηση σε αυτό τον τομέα, οι εξελίξεις είναι σημαντικές και υπάρχουν ήδη αρκετές εταιρίες και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Επιπλέον υπάρχουν ήδη στη χώρα μας και εταιρίες που προσφέρουν λύσεις ηλεκτρονικού εμπορίου σε επιχειρήσεις που έχουν ανοίξει ή θα ήθελαν να ανοίξουν κάποιο ηλεκτρονικό κατάστημα. Σε κάθε περίπτωση, ο κύριος λόγος που μια επιχείρηση δραστηριοποιείται σε ηλεκτρονικό επίπεδο είναι για να προσελκύσει αγοραστικό κοινό πέρα από τα στενά όρια της γεωγραφικής της έδρας, αυξάνοντας έτσι τις πωλήσεις των προϊόντων της και κατά συνέπεια τα έσοδά της. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε πως οι συναλλαγές μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου γίνονται ως εξής: Οι επιχειρήσεις προσφέρουν στις σελίδες του ηλεκτρονικού τους καταστήματος ένα είδος on-line καταλόγου με όλα τα προϊόντα τους, τα λεπτομερή χαρακτηριστικά τους και βέβαια τις αντίστοιχες τιμές τους. Από την άλλη πλευρά, οι ηλεκτρονικοί πελάτες έχουν στη διάθεσή τους ένα «καλάθι» στο οποίο στοιβάζουν τα προϊόντα που επιθυμούν να αγοράσουν και έχοντας ολοκληρώσει τα ψώνια τους από το συγκεκριμένο site, δίνουν την τελική παραγγελία τους, η οποία και εκτελείται αυτόματα. Οι πληρωμές, γίνονται και αυτές ηλεκτρονικά, μέσω της πιστωτικής κάρτας του καταναλωτή η οποία χρεώνεται με το αντίστοιχο ποσό ή με προπληρωμένη κάρτα και σε μερικές περιπτώσεις και με αντικαταβολή. Θα λέγαμε πως το ηλεκτρονικό εμπόριο ενδείκνυται για επιχειρήσεις που παράγουν βιομηχανοποιημένα προϊόντα και δη βιομηχανοποιημένα Σελ. 14 από 105

16 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ προϊόντα τα οποία δεν διακρίνονται για τη μοναδικότητά τους και δεν χρειάζεται ο αγοραστής κατά κάποιο τρόπο να τα «δοκιμάσει» πριν τα αγοράσει, όπως βιβλία, εισιτήρια, CD, διάφορα είδη δώρων, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές που δεν απαιτούν κάποιου είδους test drive, προγράμματα software & hardware, καινούρια αυτοκίνητα κλπ. 1.4 Κατηγορίες του ηλεκτρονικού εμπορίου Στο ηλεκτρονικό εμπόριο μπορούμε να διακρίνουμε 3 εμφανείς κατηγορίες οι οποίες διαμορφώνονται ανάλογα με το ποια είναι τα συναλλασσόμενα μέρη. Οι κατηγορίες αυτές είναι: Ηλεκτρονικό εμπόριο Επιχείρησης προς Καταναλωτή (Business to Costumer-B2C). Προσομοιώνει το λιανικό εμπόριο και εφαρμόζεται από επιχειρήσεις οι οποίες θέλουν να πωλήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, απευθείας στους τελικούς καταναλωτές. Οι εφαρμογές που αναπτύσσονται έχουν την μορφή ηλεκτρονικών καταστημάτων στα οποία έχει πρόσβαση ο κάθε χρήστης του hternet για να δει και τελικά να αγοράσει προϊόντα. Το ηλεκτρονικό κατάστημα δεν «γνωρίζει» τον κάθε «ηλεκτρονικό» πελάτη δεδομένου ότι αυτός μπορεί να είναι κάθε χρήστης το htemet. Η συνολική αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών της κατηγορίας B2C είναι μικρότερη από ότι στην κατηγορία B2B. Η κατηγορία αυτή εξαπλώθηκε γρήγορα με την ανάπτυξη του παγκόσμιου ιστού και των τεχνολογιών πληρωμής μέσω Internet. Σήμερα υπάρχουν εμπορικά κέντρα που παρέχουν κάθε είδους αγαθά και υπηρεσίας. Σελ. 15 από 105

17 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Ηλεκτρονικό εμπόριο επιχείρησης προς επιχείρηση (Business to Business-B2B) Προσομοιώνει το χονδρικό εμπόριο και εφαρμόζεται μεταξύ επιχειρήσεων, κυρίως στον τομέα των προμηθειών. Εφαρμόζεται από επιχειρήσεις που θέλουν να πωλήσουν τα προϊόντα τους σε άλλες επιχειρήσεις. Οι εφαρμογές που αναπτύσσονται σήμερα έχουν τη μορφή των ηλεκτρονικών αγορών (emarketplaces). Οι εφαρμογές αυτές διαφοροποιούνται στο μοντέλο λειτουργίας τους, ανάλογα με τον επιχειρησιακό κλάδο στον οποίο απευθύνονται. Συνήθως οι υπηρεσίες των ηλεκτρονικών αγορών προσφέρονται σε επιχειρήσεις που έχουν γίνει μέλη της αγοράς. Επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε μια ηλεκτρονική αγορά «γνωρίζουν» καλύτερα η μία την άλλη δεδομένου ότι όλες είναι συνήθως μέλη της συγκεκριμένης αγοράς. Η συνολική αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών της κατηγορίας B2B είναι μεγαλύτερη από ότι στην κατηγορία B2C. Οι επιχειρήσεις ανάλογα με τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιούνται και τον τύπο τους( παραγωγικές υπηρεσίες, εμπορικές κ.τ.λ.) μπορούν να επιλέξουν και να εφαρμόσουν την μορφή ηλεκτρονικού εμπόριο η οποία θα τους προσφέρει τα πιο θετικά αποτελέσματα. Είναι δυνατόν όμως μια επιχείρηση να εφαρμόσει και τους δύο τύπους ηλεκτρονικού εμπορίου. Σήμερα, οι συναλλαγές από επιχείρηση προς επιχείρηση (B2B) είναι οι κυριότερες ηλεκτρονικές εμπορικές συναλλαγές με ποσοστό που ξεπερνά το 70% της συνολικής αξίας των ηλεκτρονικών συναλλαγών Ηλεκτρονικό εμπόριο Επιχείρησης προς Δημόσια διοίκηση και καταναλωτή προς Δημόσια διοίκηση (Business to Government- B2G) Οι κατηγορίες αυτές καλύπτουν όλες τις συναλλαγές ανάμεσα σε εταιρείες ή ιδιώτες και φορείς της δημόσιας διοίκησης. Αυτή η κατηγορία είναι ακόμη στα πρώτα της βήματα, αλλά πρόκειται να επεκταθεί ραγδαία. Ήδη στα πλαίσια του επιχειρησιακού προγράμματος κοινωνία της πληροφορίας Σελ. 16 από 105

18 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ προγραμματίζεται να αναπτυχθούν πολλές εφαρμογές οι οποίες θα εξυπηρετούν τις συναλλαγές των πολιτών αλλά με φορείς της δημόσιας διοίκησης. Σε αυτή την κατηγορία εφαρμογών ανήκει και το πρόγραμμα TAXIS το οποίο λειτουργεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και μέσω του οποίου μπορεί να γίνει υποβολή φορολογικών δηλώσεων, δηλώσεων Φ.Π.Α κ.λπ Ηλεκτρονικό εμπόριο οφέλη και προβλήματα Οφέλη που απολαμβάνουν οι καταναλωτές: Δυνατότητα επιλογής από τη παγκόσμια αγορά: Στην περίοδο προ του ηλεκτρονικού εμπορίου ο καταναλωτής είχε να επιλέξει τα προϊόντα από τη τοπική αγορά στην οποία διαβίωνε, τώρα ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα επιλογής. Η αγορά εκτείνεται πέραν των τοπικών γεωγραφικών συνόρων και ο καταναλωτής μπορεί να συγκρίνει και να επιλέξει. Η οικονομία χρόνου: Η αγορά ενός αγαθού με τον συμβατικό τρόπο απαιτεί κάποια διαδικασία η οποία απαιτεί χρόνο. Μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου ο καταναλωτής αγοράζει αγαθά από το σπίτι του, χωρίς να χρειασθεί να μετακινηθεί ή να περιμένει σε ουρές, ενώ το προϊόν παραδίδεται εκεί που ο αγοραστής επιθυμεί χωρίς να χρειαστεί να το μεταφέρει ο ίδιος. Η οικονομία χρόνου είναι ιδιαίτερα σημαντική για κάποιες κατηγορίες ανθρώπων, όπως οι επιχειρηματίες, οι οποίοι μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου βρίσκουν τρόπο να επισκεφθούν τις εικονικές πλέον αγορές. Αγορές 24 ώρες το 24ωρο: Ενώ σημαντικές αγορές λειτουργούν συγκεκριμένο ωράριο καθημερινά, οι αγορές του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι ανοιχτές 24 ώρες το 24ωρο, δίνοντας τη δυνατότητα στον καθένα να συναλλαχτεί όποτε θέλει. Εύρεση αγοραστικών ευκαιριών και εκπτώσεων: Η δυνατότητα της επιλογής προϊόντων από όλον τον κόσμο δίνει στους καταναλωτές την ευκαιρία για να εντοπίσουν αγοραστικές ευκαιρίες, προσφορές Σελ. 17 από 105

19 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ και εκπτώσεις και τελικά να αποκτήσουν τα προϊόντα που θέλουν σε χαμηλότερες τιμές πολλές φορές από αυτές της τοπικής αγοράς. Απόλαυση ποιοτικότερων υπηρεσιών: Η αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, η δυνατότητα που αποκτά ο καταναλωτής να συγκρίνει τα χαρακτηριστικά και τις τιμές των προϊόντων καθώς και τις υπηρεσίες που παρέχουν οι διάφορες εταιρείες οδηγεί τελικά στη δημιουργία καταναλωτών με γνώση της αγοράς καταναλωτών με απαιτήσεις κάτι που οδηγεί και στην βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που τους παρέχονται. Οι καταναλωτές συμμετέχουν πιο ενεργά στη διαμόρφωση των αγορών: Η δυνατότητα σύγκρισης και επιλογής δίνει δύναμη στους καταναλωτές οι οποίοι ενώ πρώτα ήταν αποδέκτες των προϊόντων που διακινούνταν στις τοπικές αγορές μέσω των δικτύων των προμηθευτών, τώρα συμμετέχουν στη διαμόρφωση των απαιτήσεων και είναι αυτοί πλέον που καθοδηγούν τις αγορές Οφέλη που απολαμβάνουν οι επιχειρήσεις: Κατάργηση των στενών γεωγραφικών ορίων των τοπικών αγορών: Το πιο σημαντικό πλεονέκτημα είναι ότι δίνει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να επεκταθούν έξω από τα γεωγραφικά όρια των αγορών στις οποίες ήδη δραστηριοποιούνται. Χαμηλότερα κόστη επέκτασης στην παγκόσμια αγορά: Η επέκταση στην παγκόσμια αγορά απαιτεί από τις επιχειρήσεις πολύ μεγάλες επενδύσεις. Δεν είναι παράξενο ότι από αυτή τη διαδικασία αποκλείονται λόγω κόστους σχεδίου όλες οι μικρές και μικρομεσαίες εταιρείες οι οποίες δεν έχουν πόρους για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τέτοιων επεκτάσεων. Αύξηση της ανταγωνιστικότητας: Οι επιχειρήσεις από τη μια πλευρά επεκτείνονται σε νέες αγορές και απ' την άλλη αντιμετωπίζουν με αυτόν τον τρόπο τον αυξανόμενο ανταγωνισμό στις τοπικές τους αγορές. Η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του ηλεκτρονικού εμπορίου για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων Σελ. 18 από 105

20 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ αποτελεί σημείο κλειδί για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων σε μακρό χρόνο. Ελάττωση της προμήθειας της αλυσίδας: Η εφαρμογή του ηλεκτρονικού εμπορίου οδηγεί σε ελάττωση της προμηθευτικής αλυσίδας μεταξύ του παραγωγού και του τελικού καταναλωτή δεδομένου ότι μπορεί να εξαλειφθούν εντελώς σε ορισμένες περιπτώσεις όλοι οι μεσάζοντες και να αποκατασταθεί απευθείας επικοινωνία μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή. Βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών: Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας προσφέρουν δυνατότητες για βελτίωση της ποιότητας τόσο των προϊόντων όσο και των συνοδευτικών υπηρεσιών. Η Εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του ηλεκτρονικού εμπορίου για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών είναι κλειδί στην επίτευξη αυτού του στόχου. Νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες: Ο/Η Επιχειρηματίας έχει πλέον τη δυνατότητα να συγκρίνει προμηθευτές, να αγοράσει υπηρεσίες και υλικά από όλον τον κόσμο και να υλοποιεί επιχειρηματικές συνεργασίες. Η «ηλεκτρονική αγορά» αποτελεί από μόνη της ένα νέο επιχειρηματικό κόσμο, όπου οι δυνατότητες για ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας είναι ακόμη πολύ μικρές Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές: Σύμφωνα με έρευνα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Καταναλωτών, η ασφάλεια φαίνεται να είναι ο αδύναμος κρίκος του ηλεκτρονικού εμπορίου, στοιχείο, που λειτουργεί, ανασταλτικά, για τους υποψήφιους αγοραστές. Πανευρωπαϊκή έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Ευρωπαίοι, δύσκολα, θα εμπιστευτούν, στο μέλλον, το ίπίθηθί, για τις αγορές τους, καθώς: Από τις παραγγελίες, που κατατέθηκαν, το 1/3 αγνοήθηκε, παντελώς. Ένας στους 3 Καταναλωτές δεν πήραν πίσω τα χρήματά τους, αν και επέστρεψαν, εγκαίρως, το προϊόν, που αγόρασαν. Σελ. 19 από 105

21 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Στις περιπτώσεις πληρωμών με πιστωτική κάρτα, μία στις τέσσερις χρεώσεις έγινε τη στιγμή της παραγγελίας. Παρότι, σύμφωνα με την οδηγία για τις πωλήσεις από απόσταση, ο Καταναλωτής μπορεί να αλλάξει γνώμη και να επιστρέψει το προϊόν, χωρίς αιτιολόγηση, μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ένα στα τέσσερα ηλεκτρονικά καταστήματα, στα οποία επιστράφηκαν προϊόντα, ζήτησαν από τον Καταναλωτή να αιτιολογήσει την απόφασή του. Σχεδόν ένα στα δέκα ηλεκτρονικά καταστήματα δεν έδιναν ακριβείς πληροφορίες, για το τελικό κόστος των προϊόντων. Σχεδόν τα μισά καταστήματα δεν παρείχαν επαρκείς πληροφορίες, για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των πελατών τους. Τέτοιου είδους προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσει ο καθένας στις συναλλαγές με κάποιο ηλεκτρονικό κατάστημα, γι αυτό ανάλογα με τη φύση του προβλήματος μπορεί να απευθυνθεί: Κατ' αρχήν, στο ίδιο το εμπορικό κατάστημα, Στον επαγγελματικό σύλλογο, που εκπροσωπεί τον κλάδο του εμπόρου. Στο Επιμελητήριο του ηλεκτρονικού καταστήματος. Στην υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης (τηλ. Γραμμή 1720). Στις επιτροπές "φιλικού διακανονισμού", στις Νομαρχίες όλης της Ελλάδος. Στην υπηρεσία πελατών ή στην εκδίδουσα Διεύθυνση της Τράπεζας, από την οποία πήραμε την πιστωτική μας κάρτα. Στον Μεσολαβητή Τραπεζικών - Επενδυτικών Υπηρεσιών. Στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Στο ΚΕ.Π.ΚΑ. - Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών. Στο Συνήγορο του Πολίτη. Σελ. 20 από 105

22 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Σελ. 21 από 105

23 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Ηλεκτρονικές Συναλλαγές 2.1 Τρόποι συναλλαγής στο Διαδίκτυο. Η αγορά καταναλωτικών ειδών μέσω διαδικτύου έχει αρχίσει να γίνεται σιγά σιγά περισσότερο αποδεκτή από τους περισσότερους λόγω της ευκολίας αλλά κυρίως λόγω των διαφορών στις τιμές αγοράς. Όμως ο πονοκέφαλος των περισσοτέρων είναι η χρήση της πιστωτικής τους κάρτας στο Internet μιας και οι απάτες αυξάνουν συνεχώς. Για το λόγο αυτό έχουν «βρεθεί» εναλλακτικοί τρόποι πληρωμής στο διαδίκτυο. Αυτοί είναι κυρίως υπηρεσίες τύπου PayPal, χρεωστικές κάρτες και προπληρωμένες κάρτες. Υπηρεσίες τύπου Pay-pal. O! υπηρεσίες αυτές λειτουργούν ως εικονικές τράπεζες, ως διαμεσολαβητές μέσω του πωλητή και του αγοραστή ώστε ο τελευταίος να μην είναι αναγκασμένος να δώσει τα στοιχεία της πιστωτικής του απ ευθείας στον πρώτο. Φυσικά αυτό προϋποθέτει καλή πίστη στον Διαμεσολαβητή. Υπηρεσίες τέτοιου τύπου είναι το γνωστό PayPal ( και το MoneyBookers ( Και οι δύο εταιρείες μεταφέρουν χρήματα προς Ελληνικές Τράπεζες ενώ το MoneyBookers δέχεται και μεταφορά χρημάτων προς αυτό χωρίς τη χρήση πιστωτικής αλλά με κατάθεση σε λογαριασμό που διατηρεί σε Ελληνική Τράπεζα Χρεωστικές κάρτες. Είναι γνωστές ως Electron ή Visa Electron. Εκδίδονται από τις τράπεζες όπως οι πιστωτικές αλλά δε λειτουργούν μέσω πίστωσης αλλά μέσω χρέωσης ενός λογαριασμού καταθέσεων που οφείλει να έχει ο ενδιαφερόμενος. Πέρα από το μέγιστο όριο ημερήσιας ανάληψης που έχουν ο περιορισμός τους έγκειται και στο κατατεθειμένο ποσό που υπάρχει στο λογαριασμό. Προφανώς δε μπορεί να γίνει αγορά μεγαλύτερη από το ποσό αυτό. Το θετικό στοιχείο τους είναι πως σε περίπτωση κλοπής των στοιχείων της κάρτας το μέγιστο πόσο που μπορεί να αφαιρεθεί είναι αυτό που υπάρχει στο λογαριασμό καταθέσεων. Σελ. 22 από 105

24 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Σχεδόν όλες οι τράπεζες εκδίδουν κάρτες τύπου Visa Electron ωστόσο κάποιες από αυτές απαιτούν μηνιαία συνδρομή.. Προπληρωμένες κάρτες. Οι προπληρωμένες κάρτες ή Gift cards είναι κάρτες τύπου Visa μόνο που όπως λέει και το όνομα τους είναι προπληρωμένες και δεν απαιτούν την ύπαρξη λογαριασμού σε κάποια τράπεζα. Ο ενδιαφερόμενος δίνει στην τράπεζα το ποσό που τον ενδιαφέρει συν ένα πόσο για τα έξοδα έκδοσης της κάρτας και η κάρτα τύπου Visa περιέχει και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακριβώς μέχρι το ποσό αυτό. Επίσης οι κάρτες αυτές έχουν ένα χρονικό όριο λήξης μέσα στο οποίο πρέπει να χρησιμοποιηθεί το δοθέν ποσό αλλιώς το ποσό που απομένει επιστρέφεται αφού η τράπεζα αφαιρέσει κάποια έξοδα συναλλαγής. 2.2 Κίνδυνοι ηλεκτρονικών συναλλαγών Προκειμένου να εστιάσουμε στους κινδύνους που απειλούν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές καλό είναι να ορισθεί τι είναι κίνδυνος. Κίνδυνος λοιπόν, είναι κάθε απειλή που σκοπό έχει να βλάψει την ακεραιότητα των ηλεκτρονικών συναλλαγών και να εκμεταλλευτεί οποιαδήποτε πληροφορία, που μπορεί να αποκομίσει παραβιάζοντας την ιδιωτικότητά τους. Οι κίνδυνοι λοιπόν που ελλοχεύουν κατά τη διάρκεια των ηλεκτρονικών συναλλαγών είναι: Η υποκλοπή δεδομένων, δηλαδή η αποκάλυψη πληροφοριών. Το γεγονός αυτό, συμβαίνει όταν ο χρήστης καταφέρνει να υποκλέψει δεδομένα που μεταδίδονται σε μια διαδικτυακή επικοινωνία. Η παράνομη υποκλοπή μπορεί να προξενήσει βλάβη, τόσο ως παραβίαση ιδιωτικής ζωής των ατόμων όσο και ως μέσω εκμετάλλευση των δεδομένων που έχουν υποκλαπεί, όπως συναισθηματικών ή στοιχείων από πιστωτικές κάρτες για εμπορικό κέρδος ή δολιοφθορά. Η καταστροφή / μαζική αλλοίωση δεδομένων, δηλαδή όταν ο χρήστης τροποποιεί ή πλαστογραφεί δεδομένα, καθώς και όταν Σελ. 23 από 105

25 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ εισάγει παραποιημένα και πλαστά δεδομένα σε μεταδιδόμενα μηνύματα. Οι απάτες ( ψεύτικες συναλλαγές), η περίπτωση όπου κάποιος έχει μπει στο σύστημα κάποιου ηλεκτρονικού καταστήματος και έχει γράψει στοιχεία για ανύπαρκτες συναλλαγές ή τροποποιεί τη διεύθυνση παράδοσης κάποιας παραγγελίας, με σκοπό το προϊόν να πάει αλλού. Η άρνηση εξυπηρέτησης, όταν ένας χρήστης ενεργεί με σκοπό να αποτρέψει τη διάθεση πόρων και υπηρεσιών προς νόμιμους χρήστες. Στα δικτυακά περιβάλλοντα, είναι συνηθισμένη η παρεμπόδιση της μετάδοση πληροφοριών, είτε με τη μετατροπή τους, είτε με τη καθυστέρηση τους. Είναι επιθέσεις που έχουν σαν στόχο να προκαλέσουν προβλήματα στη λειτουργία του συστήματος ή του δικτύου που πλήττουν ώστε να το εμποδίσουν να προσφέρει τις υπηρεσίες για τις οποίες είναι προορισμένο στους νόμιμους χρήστες του. Η μεταμφίεση, όταν ένας χρήστης υποκρίνεται ότι είναι κάποιος άλλος προκειμένου να έχει εξουσιοδοτήσεις τέτοιες ώστε να μπορεί να κλέψει πληροφορίες ή να εκμεταλλευτεί υπηρεσίες ή να εκκινήσει συναλλαγές που προκαλούν οικονομικές απώλειες ή δυσχέρειες σε οργανισμό. Η παραπλάνηση ατόμων φορέων, είναι επιζήμια κατά διαφορετικούς τρόπους. Οι πελάτες ενδέχεται να τηλε-φορτώσουν κακόβουλο λογισμικό, από δικτυακό τόπο που παρουσιάζεται ως έμπιστη πηγή. Ενδέχεται να δοθούν εμπιστευτικές πληροφορίες λάθος άτομα. Η παραπλάνηση, είναι δυνατόν να οδηγήσει σε άρνηση αναγνώρισης ηλεκτρονικών συμβάσεων και άλλα. Η μεγαλύτερη ίσως ζημιά είναι το γεγονός, ότι η έλλειψη επαλήθευσης ταυτότητας αποτρέπει δυνητική πελατεία. Η κατάχρηση, δηλαδή η χρήση πληροφοριακών αγαθών αλλά και των υπολοίπων πόρων για διαφορετικούς σκοπούς από τους προκαθορισμένους, γεγονός που προκαλεί άρνηση εξυπηρέτησης, αύξηση κόστους λειτουργίας και δυσφήμηση. Σελ. 24 από 105

26 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Mn εξουσιοδοτημένη πρόσβαση σε υπολογιστές και δίκτυα υπολογιστών (hacking cracking). Πραγματοποιείται συνήθως κακόβουλα με την πρόθεση αντιγραφής, τροποποίησης ή καταστροφής δεδομένων ( παρείσφρηση). ενώ η εξουσιοδοτημένη παρείσφρηση αρχίζει ως μια διαδικασία παρενόχλησης, αναδεικνύει τα τρωτά σημεία των δικτύων πληροφοριών και παρακινεί άτομα με εγκληματική ή δόλια πρόθεση να εκμεταλλευτούν αυτές τις αδυναμίες. Τα Spyware, είναι μικρά προγράμματα που μπαίνουν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή χωρίς να το καταλαβαίνουμε και στέλνουν πληροφορίες στον αποστολέα τους σχετικά με το λειτουργικό μας σύστημα, τις ιστοσελίδες που επισκεπτόμαστε, το εάν χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο για αγορές κ.λπ. Οι Dialers, είναι προγράμματα που χρησιμοποιούν την τηλεφωνική γραμμή για να καλέσουν τηλεφωνικά έναν αριθμό, που δημιουργεί υψηλότερα κόστη ( για παράδειγμα 090), ώστε να πληρωθεί η εταιρία για τις υπηρεσίες που προσφέρει από εμάς. Το Phising, είναι η προσπάθεια ορισμένων να εκμαιεύσουν κρίσιμα δεδομένα ( όπως είναι οι αριθμοί πιστωτικών καρτών, password κ.τ.λ.), προσποιούμενοι ότι είναι κάποιος φορέας, που το υποψήφιο θύμα τους εμπιστεύεται (Τράπεζες, εταιρείες τηλεφωνίας κ.τ.λ.) Τα αυτόνομα κακόβουλα προγράμματα, όπως οι Ιοί, τα Σκουλήκια και οι Δούρειοι Ίπποι (Trojan horses). Τα συγκεκριμένα αποτελούν την μεγαλύτερη απειλή. 2.3 Λύσεις που διασφαλίζουν τις ηλεκτρονικές μας συναλλαγές στο Διαδίκτυο. Όταν συνδεόμαστε με το διαδίκτυο, συνδεόμαστε με εκατομμύρια άλλα δίκτυα και δισεκατομμύρια άλλους χρήστες. Η σύνδεση αυτή μας επιτρέπει να είναι κοινή μια μεγάλη ποσότητα πληροφοριών. που πολλές φορές είναι εμπιστευτικές. Παρόλα αυτά πολλοί χρήστες βρίσκουν τρόπους για να καρπώνονται την οποιαδήποτε πληροφορία, έστω και αν αυτή είναι Σελ. 25 από 105

27 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ απόρρητη. Μερικές πιθανές λύσεις ικανές να παρέχουν προστασία από τις απειλές αυτές είναι οι εξής: Κρυπτογράφηση (cryptography): Είναι η προστασία ενάντια σε μη εξουσιοδοτημένες προς αποκάλυψη πληροφορίες, διασφαλίζοντας την εμπιστευτικότητα των δεδομένων. Η τεχνολογία της είναι σχεδόν συνώνυμη της λειτουργίας της, εξαιτίας του κυρίαρχου ρόλου της. Περιλήψεις μηνυμάτων και ψηφιακές υπογραφές (message digest & digital signatures): Συντελούν στην ακεραιότητα των δεδομένων, διότι παρέχουν τη δυνατότητα εντοπισμού παραποίησης και ανάκτησης δεδομένων. Σαφώς με τη βοήθεια της κρυπτογράφησης. Ψηφιακά πιστοποιητικά (certificates): Παρέχουν προστασία από τη αδυναμία απάρνησης, δηλαδή από τη μη ανάληψη ευθύνης ενός αποστολέα ότι εκείνος έστειλε συγκεκριμένα δεδομένα, καθώς και από την άρνηση ενός παραλήπτη ότι παρέλαβε κάποια δεδομένα.. Αναγνώριση και πιστοποίηση (identification & authentication) : Η απαίτηση πληροφοριών πιστοποίησης, που διακινούνται συνήθως κρυπτογραφημένα, είναι αυτές που μπορούν να επιβεβαιώσουν τη ταυτότητα των δύο μερών που επικοινωνούν. Ο έλεγχος αυθεντικότητας αφορά δύο διακεκριμένες περιπτώσεις: Την ταυτότητα των χρηστών και την ταυτότητα των συστημάτων ως αφετηρίες πηγές προέλευσης μηνυμάτων Έλεγχος προσπέλασης και εξουσιοδοτήσεις (access control & authorizations): Η προστασία ενάντια σε μη εξουσιοδοτημένη χρήση των πόρων, είτε είναι υλικό ( δικτυακό υλικό, μονάδες αποθήκευσης κ.τ.λ.), είτε λογισμικό ( κώδικας που εκτελείται ή πρόκειται να εκτελεστεί), είτε δεδομένα. Μηχανισμοί όπως οι λίστες ελέγχου προσπέλασης και οι ετικέτες ασφαλείας, χρησιμοποιούνται για τον περιορισμό της προσπέλασης πόρων. Σελ. 26 από 105

28 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Επίβλεψη και υπευθυνότητα (auditing & accountability): Καταγράφουν τις δηλώσεις ταυτότητας και τις ενέργειες των χρηστών ( αλλά και των συστημάτων) που αποκτούν πρόσβαση σε προστατευμένους πόρους. Ελέγχου και αποδοτικότητας του δικτύου (efficiency controls): Πρόκειται για μηχανισμούς που καταγράφουν και παρακολουθούν τη συνολική απόδοση του συστήματος και τη κίνηση του διαδικτύου, με σκοπό στην αποτροπή καταστάσεων άρνησης εξυπηρέτησης. Υποστήριξης συνεργασίας των υπηρεσιών ασφαλείας που προσφέρονται από εφαρμογές: Οι εφαρμογές που εκτελούνται στο διαδίκτυο, διαθέτουν ενδεχομένως χαρακτηριστικά ασφαλείας που πρέπει να μπορούν να κληθούν και να λειτουργήσουν με ενιαίους τρόπους. Η έννοια υποστήριξης ενός βασικού πλαισίου συνεργασίας ασφαλών εφαρμογών, προωθείται μέσω τεχνολογιών Generic Security Service API, Generic Cryptographic Service API και Generic Audit Service API. Antivirus: είναι ο κύριος τρόπος άμυνας, δηλαδή το λογισμικό κατά των ιών, που διατίθεται σε διάφορες μορφές, για παράδειγμα σαρωτές ιών και απολυμαντές, που εντοπίζουν και αχρηστεύουν γνωστούς ιούς. Το κύριο ελάττωμα τους είναι ότι δεν εντοπίζουν εύκολα νέους ιούς, ακόμα και με τακτική ενημέρωση. SSL και IPsec : Οι απόπειρες εισαγωγής της επαλήθευσης ταυτότητας στα δίκτυα και πόσο μάλλον στο διαδίκτυο, σε συνδυασμό με τη εισαγωγή του πρωτοκόλλου SSL, αποτελεί χρήσιμο βήμα για τη διασφάλιση ορισμένου επίπεδου τήρησης του απορρήτου. Τα Ιδεατά Ιδιωτικά Δίκτυα (VPN) χρησιμοποιούν SSL και IPsec για επικοινωνίες μέσω επισφαλών διαδικτυακών και ανοικτών καναλιών, φυλάσσοντας δεδομένο επίπεδο ασφάλειας. Οι λύσεις αυτές είναι ωστόσο Σελ. 27 από 105

29 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ περιορισμένης χρησιμότητας, δεδομένου ότι βασίζονται σε ηλεκτρονικά πιστοποιητικά, χωρίς να υπάρχει εγγύηση ότι τα πιστοποιητικά αυτά δεν έχουν παραχαραχθεί. Firewalls: Η πλέον κοινή μέθοδος προστασίας έναντι μη εξουσιοδοτημένης πρόσβασης είναι οι έλεγχοι συνθηματικού και η εγκατάσταση firewall. Ωστόσο, με αυτά παρέχεται περιορισμένη μόνο προστασία, και πρέπει να συμπληρώνεται και από άλλους ελέγχους ασφαλείας, όπως η αναγνώριση επιθέσεων, η ανίχνευση παρείσφρησης και οι έλεγχοι στο επίπεδο εφαρμογής. 2.4 Ταυτότητα και Ασφάλεια εμπορικής ιστοσελίδας. Ένα ηλεκτρονικό κατάστημα, που φροντίζει, για την ασφάλεια των πελατών του, χρησιμοποιεί και αναφέρει, ρητά, όλα τα απαραίτητα συστήματα ασφάλειας και παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες, για την πιστοποίηση της ταυτότητάς του. Μπορεί κανείς να ενημερωθεί, για την "ταυτότητα" της ιστοσελίδας του ηλεκτρονικού καταστήματος, που επισκέπτεται, αναζητώντας την μέσα από μητρώα του ΙηίΘΓηΘί (π.χ. τη διεθνή βάση δεδομένων ή τη βάση ελληνικών καταχωρήσεων). Εκεί θα βρεί, σε ποιον, ακριβώς, έχει καταχωρηθεί το ηλεκτρονικό κατάστημα, δηλαδή ποιος είναι ο πραγματικός ιδιοκτήτης. Μπορεί, ακόμη, να αναζητήσει την ύπαρξη ενός ειδικού σήματος, στην ιστοσελίδα, που πιστοποιεί την ταυτότητά της. Ακόμα, χρήσιμο είναι, πριν προβεί, σε αγορές, να επικοινωνήσει, με τον τηλεφωνικό αριθμό του φυσικού καταστήματος (είναι υποχρεωτική η αναγραφή του στην ιστοσελίδα), για να διαπιστώσει ότι πραγματικά, πρόκειται, για το κατάστημα, που έχει επιλέξει. Όσον αφορά την ασφάλεια, ένα ηλεκτρονικό κατάστημα θα πρέπει να χρησιμοποιεί μια σειρά, από "συστήματα ασφαλείας", προκειμένου να διασφαλίσει την ασφάλεια των συναλλαγών του, με τους πελάτες, όπως: Σελ. 28 από 105

30 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Μια ψηφιακή ταυτότητα (digital ID), από κάποιο αναγνωρισμένο φορέα πιστοποίησης (οι ψηφιακές ταυτότητες επιβεβαιώνουν την ταυτότητα του συναλλασσόμενου εμπόρου). Ένα πρωτόκολλο ασφαλείας (π.χ., Secure Socket Layer - SSL, ή Secure Electronic Transaction - SET). Μια ασφαλή σύνδεση. Προτού δώσει κανείς τα στοιχεία της πιστωτικής του κάρτας, μπορεί να επιβεβαιώσει ότι χρησιμοποιεί ασφαλή σύνδεση, βλέποντας στην οθόνη του, στην περιοχή της διαδικτυακής διεύθυνσης το σύμβολο Η ύπαρξη αυτού του συμβόλου παρέχει πρόσθετη εξασφάλιση. Οι έλεγχοι, για την ασφάλεια και την εγκυρότητα του ηλεκτρονικού καταστήματος, πρέπει να γίνονται, ανεξάρτητα από το αν η πρόσβασή στο Διαδίκτυο, γίνεται από υπολογιστή, από κινητό τηλέφωνο (π.χ. WAP) ή από διαλογική (interactive) τηλεόραση. Επιπλέον, πρέπει να έχουμε υπόψη πως οι αγορές, μέσω κινητών τηλεφώνων της σημερινής γενιάς, παρουσιάζουν ένα διαφορετικό βαθμό επικινδυνότητας, λόγω και της ασύρματης μετάδοσης. 2.5 Θεσμικό πλαίσιο. Το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι μια μορφή εμπορίου και, συνεπώς, βρίσκουν εφαρμογή σε αυτό όλες οι κοινοτικές οδηγίες και οι εθνικές διατάξεις, για την προστασία του Καταναλωτή, που αφορούν το εμπόριο γενικότερα. Ο Ν. 2251/94, για την "Προστασία Καταναλωτών", στο άρθρο 4, ρυθμίζει τις συμβάσεις από απόσταση. Εδώ εμπίπτει και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Ο Ν. 2472/97 αναφέρεται στην προστασία ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και ο Ν. 2174/99 στην προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, στον τηλεπικοινωνιακό τομέα. Την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων βρίσκεται στη διεύθυνση Σελ. 29 από 105

31 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Το Προεδρικό Διάταγμα 150/2001, Φ.Ε.Κ. Α' 125, για τις ηλεκτρονικές υπογραφές, κάνει εμφανή την προσπάθεια της πολιτείας να προσφέρει μια σωστή βάση νομοθετικών πλαισίων. Το Προεδρικό Διάταγμα 131/2003, για το ηλεκτρονικό εμπόριο δίνει έμφαση στην εξώδικη επίλυση διαφορών, στη συνεργασία των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την επίλυση των προβλημάτων των Καταναλωτών, στη θέσπιση κανόνων δεοντολογίας, με υποχρεωτική ισχύ, για τους αποδέκτες τους, στην ευθύνη των ενδιάμεσων, στη σύναψη των ηλεκτρονικών συμβάσεων, στις πληροφορίες, που πρέπει να παρέχονται στις εμπορικές επικοινωνίες (διαφημιστικά, χορηγίες, προσφορές κ.λπ.), στον τόπο εγκατάστασης των φορέων παροχής υπηρεσιών. Οι Καταναλωτές, όταν αγοράζουν από χώρες, εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πριν προβούν σε οποιαδήποτε αγορά, πρέπει να αναζητήσουν τις πληροφορίες, που διαθέτει ο έμπορος στο ηλεκτρονικό του κατάστημα και αφορούν το νομοθετικό κανονιστικό πλαίσιο, που θα διέπει τις αγορές τους. Η Σύμβαση των Βρυξελλών προβλέπει ότι, σε περίπτωση διαφοράς, που θα προκύψει με αλλοδαπό έμπορο ή εταιρία, ο Καταναλωτής, για τις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορεί να απευθυνθεί στο δικαστήριο του τόπου κατοικίας του. Το δε Δίκαιο, που θα εφαρμοστεί από το δικαστήριο, καθορίζεται από τη Σύμβαση της Ρώμης και, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι το Δίκαιο της χώρας του Καταναλωτή, καθώς, επίσης και οι Οδηγίες, για την προστασία του Καταναλωτή. Σύμφωνα με την οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο, εφαρμοστέο δίκαιο, όσον αφορά την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών στο Ιπίβηθί (εξαιρούνται οι συμβάσεις με Καταναλωτές), είναι η νομοθεσία του τόπου, όπου είναι εγκατεστημένος ο φορέας παροχής υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας Σελ. 30 από 105

32 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Σελ. 31 από 105

33 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Στατιστική ανάλυση. 3.1 Ερευνητική μεθοδολογία Το δείγμα Η έρευνα απευθύνθηκε σε φοιτητές του τμήματος Διαχείρισης Πληροφοριών. Συμμετείχαν πρόθυμα 227 φοιτητές όλων των εξαμήνων με μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής αυτών που είναι στο πτυχίο, καθώς η ομάδα αυτή περιλαμβάνει όλους όσους τελείωσαν το όγδοο εξάμηνο, και των πρωτοετών λόγω του διπλάσιου ποσοστού εισακτέων. Η ηλικία τους κατά μέσο όρο, όπως είναι αναμενόμενο, κυμαίνεται μεταξύ με ελάχιστες εξαιρέσεις μεγαλύτερων σε ηλικία φοιτητών. Όσον αφορά το φύλο τα ποσοστά συμμετοχής είναι τα ίδια για άνδρες και γυναίκες. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι μετά την δέκατη ερώτηση το δείγμα μειώνεται καθώς στις υπόλοιπες ερωτήσεις απάντησαν μόνο όσοι κάνανε κάποια ηλεκτρονική αγορά. Έτσι τα ποσοστά του δείγματος δεν αθροίζουν 100% αλλά συγκεντρώνουν ένα ποσοστό περίπου 60% Το ερωτηματολόγιο Η εκπόνηση της παρούσας εργασίας στηρίχθηκε στη σύνταξη ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου που απαρτίζεται από 23 ερωτήσεις. Οι τέσσερις πρώτες αφορούν προσωπικά στοιχεία των φοιτητών, οι επόμενες αναφέρονται γενικά στη χρήση του Internet για να ακολουθήσουν άλλες δέκα σχετικές με το ηλεκτρονικό εμπόριο. Οι τρείς επόμενες αφορούν τα ηλεκτρονικά καταστήματα ενώ οι ασφάλειας συναλλαγών. τελευταίες διαπραγματεύονται θέματα Οι περισσότερες ερωτήσεις συνοδεύονται από εναλλακτικές προκαθορισμένες απαντήσεις, δεν λείπουν όμως και οι ανοιχτού τύπου ερωτήσεις ενώ απαντώνται μία ερώτηση πολλαπλής επιλογής και μία λίστας. Οι τέσσερις ερωτήσεις τύπου Likert αποτελούν βασικό τμήμα του ερωτηματολογίου καθώς μέσω αυτών δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές Σελ. 32 από 105

34 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ να διαφωνήσουν ή να συμφωνήσουν σε μια πενταβάθμια κλίμακα με πλήθος απόψεων, συμβάλλοντας έτσι στην διαμόρφωση του προφίλ του δείγματος και στη στατιστική ανάλυση που ακολουθεί. Το ερωτηματολόγιο, όπως ειπώθηκε, έγινε σε ηλεκτρονική μορφή βασιζόμενο στο πρόγραμμα google documents. Το πρόγραμμα αυτό παρέχεται δωρεάν από την εταιρία google και προσφέρει την δυνατότητα δημιουργίας ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου με μοναδική προϋπόθεση την ύπαρξη λογαριασμού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην εταιρία. Η Google δίνει, επίσης, το δικαίωμα της δημοσίευσης του ερωτηματολογίου σε προσωπική ιστοσελίδα παρέχοντας την κατάλληλη ηλεκτρονική διεύθυνση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η διεύθυνση εισήχθη στο προσωπικό μου λογαριασμό που παρέχεται από το τμήμα και είναι διαθέσιμη στη σελίδα infoman.teikav.edu.gr/~athstama. Όσον αφορά τη σύνταξη του ερωτηματολογίου είναι απλή καθώς το μοντέλο καθοδηγεί τα βήματα μας. Αρχικά, γίνεται επιλογή του τύπου της ερώτησης και ακολουθεί η σύνταξή της και τυχόν διορθώσεις. Αφού ολοκληρωθεί το ερωτηματολόγιο επιλέγεται ένα από τα διαθέσιμα θέματα παρουσίασης αυτού ανάλογα με το είδος του και τις προτιμήσεις του καθενός Το πρόγραμμα είναι ιδιαίτερα εύχρηστο και κατανοητό δεν επιδέχεται όμως παρεμβάσεις μορφοποίησης. Τα αποτελέσματα των απαντήσεων αποθηκεύονται αυτόματα σε μια βάση δεδομένων και μπορούν εύκολα να αντιγραφούν σε οποιοδήποτε πρόγραμμα και να επεξεργαστούν με οποιονδήποτε τρόπο. Καθηγητές εργαστηρίων του τμήματος Διαχείρισης Πληροφοριών ανέλαβαν να ενημερώσουν τους φοιτητές για το ερωτηματολόγιο και να δώσουν τις απαραίτητες διευκρινήσεις. Σελ. 33 από 105

35 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Το στατιστικό πρόγραμμα και μέθοδοι ελέγχου. Μετά την ολοκλήρωση της συλλογής των απαντήσεων ακολούθησε αντιγραφή και επεξεργασία αυτών στο στατιστικό πρόγραμμα minitab. Έπειτα γίνανε τα γραφήματα και ο απαραίτητος σχολιασμός και στη συνέχεια 31 έλεγχοι συσχέτισης μεταβλητών σύμφωνα με τις μεθόδους χ2 και Two-sample T-test, για να ακολουθήσουν τελικά τα χρήσιμα συμπεράσματα. Περισσότερα για τις μεθόδους αναφέρονται στο κεφάλαιο Προφίλ δείγματος. Ακολουθεί γραφική αναπαράσταση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Προσδιορίστε το φύλο σας. ι~ Γυναίκα [110] Άνδρας % Γ υναίκα % Γράφημα Το φύλο. Από το γράφημα είναι εμφανές ότι άνδρες και γυναίκες είναι κατανεμημένοι ισάριθμα. Η κατανομή αυτή είναι απόλυτα δικαιολογημένη καθώς συμφωνεί με τα αντίστοιχα ποσοστά εισακτέων στη σχολή της Διαχείρισης Πληροφοριών. Σελ. 34 από 105

36 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Προσδιορίστε το εξάμηνο σπουδών σας. Α Β Γ Δ Ε ΣΤ Α 47 21% Β 13 6% Γ 13 6% Δ 20 9% Ε 14 6% ΣΤ 23 10% Ζ 23 10% Η 20 9% Πτυχίο 55 24% Ζ Η Πτυχίο Γράφημα Τα Εξάμηνο Σπουδών. Όπως είναι φανερό στην έρευνα συμμετείχαν φοιτητές από όλα τα εξάμηνα σπουδών. Η πλειοψηφία των φοιτητών που είναι στο πτυχίο δικαιολογείται καθώς η κατηγορία περιλαμβάνει όλους τους φοιτητές που τελείωσαν το όγδοο εξάμηνο. Το μεγάλο ποσοστό συμμετοχής, επίσης, των φοιτητών του πρώτου εξαμήνου δικαιολογείται απόλυτα καθώς οι εισακτέοι σε αυτό το εξάμηνο είναι διπλάσιοι από τις άλλες φορές. Είστε εργσζόμενοςίη; Ναι 55 24% Οχι [167] ν Οχι % ^ Ναι [55] Γράφημα Φοιτητές και Εργασία. Από το παραπάνω γράφημα βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι η πλειονότητα των φοιτητών δεν εργάζεται παρουσιάζοντας, μάλιστα, σημαντικό ποσοστό διαφοράς της τάξεως του 49% σε σχέση με όσους εργάζονται. Σελ. 35 από 105

37 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Γράφημα Χώροι Επίσκεψης ίπίθγπθί. Σε συντριπτική πλειοψηφία οι φοιτητές που επισκέπτονται το Ιπίβηθί από το σπίτι τους είναι ασύγκριτα περισσότεροι από όσους το χρησιμοποιούν σε άλλους χώρους όπως τα ΤΕΙ, κάποια καφετέρια ή άλλο φιλικό σπίτι. Για ποιους Λόγους χρησιμοποιείτε το Internet; Εξεύρεση πληροφοριών Αγορές Περιήγηση στο δια... Συνομιλία (chat,... Κατέβασμα ταινιών.. Παιχνίδια 'Διασκέδαση I Πληρωμή λογαριασμών Αγορές εισιτηρίων I Εξεύρεση πληροφοριών Αγορές Περιήγηση στο διαδίκτυο Συνομιλία (chat , κτλ) Κατέβασμα ταινιών/μουσικής Παιχνίδι α/δι ασκέδ α ση Πληρωμή λογαριασμών Αγορές εισιτηρίων % 79 35% % % % % 17 8% 46 20% Υπάρχει η δυνατότητα επιλογής περισσότερων από ένα πλαισίων ελέγχου, έτσι το άβροισμα των ποσοστών μπορεί να είναι μεγαλύτερο του 100% Γράφημα Λόγοι Χρήσης ίπίθγπθί. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εύρεση πληροφοριών και η συνομιλία έχουν το προβάδισμα στις επιλογές των φοιτητών αγγίζοντας το ποσοστό του 70%. Ακολουθούν η περιήγηση στο διαδίκτυο και το κατέβασμα ταινιών και μουσικής, ενώ όπως ήταν αναμενόμενο οι πληρωμές λογαριασμών κατέλαβαν την τελευταία θέση. Σελ. 36 από 105

38 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Γράφημα Αγορές και ΙπΙθγπθΙ. Είναι φανερό ότι περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές έχουν πραγματοποιήσει αγορές μέσω ΙπΙθΓΠθί, αξιόλογο είναι όμως και το ποσοστό όσων δεν είχαν την δυνατότητα, την ανάγκη ή την ευκαιρία να προβούν σε ανάλογες αγορές κάτι που ίσως δικαιολογείται και από το νεαρό της ηλικίας τους. Γράφημα Οι παραγγελίες. Το γράφημα αποκαλύπτει ξεκάθαρα ότι οι περισσότεροι φοιτητές δεν θεωρούν τις παραγγελίες μέσω Διαδικτύου περίπλοκες, δεν μπορεί όμως να αγνοηθεί και ένα μεγάλο ποσοστό αυτών που εξέφρασαν ουδέτερη γνώμη ενώ το 20% δήλωσε ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες στις ηλεκτρονικές παραγγελίες. Σελ. 37 από 105

39 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Αξιολογήστε τις παρακάτω θέσεις εκφράζοντας το βαθμό με τον οποίο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με αυτές. - Η χρήση πιστωπκών καρτών δεν είναι ασφαλής Διαφωνώ πλήρως 7 3% Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ 35 15% Διαφωνω Ουδέτερη γνώμη 52 23% Συμφωνώ 92 40% Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ πλήρως 32 14% Συμφωνω Συμφωνω πλήρως Γράφημα Η Χρήση Πιστωτικών Καρτών Αναφορικά με τη χρήση των πιστωτικών καρτών αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις το 3% των φοιτητών την θεωρούν απολύτως ασφαλή ενώ η πλειοψηφία εκφράζει την έντονη δυσπιστία της. Γράφημα Προσωπικά Στοιχεία. Ακόμη μεγαλύτερη αμφισβήτηση δέχεται η άποψη που αφορά την δημοσίευση προσωπικών στοιχείων στο διαδίκτυο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 70% των ερωτηθέντων την θεωρεί επισφαλή και μόλις ένα 8% δείχνει εμπιστοσύνη στις διαδικτυακές διαδικασίες. Σελ. 38 από 105

40 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Αξιολογήστε τις παρακάτω θέσεις εκφράζοντας το βαθμό με τον οποίο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με αυτές. - Τα φυσικό καταστήματα πετυχαίνουν καλύτερες τιμές και προσφορές σπο τα ηλεκτρονικά Διαφωνώ πλήρως 57 29% Διαφωνω πλήρως Διαφωνω Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ % 15% 14% Ουδέτερη γνώμη Συμφωνω Συμφωνώ πλήρως 8 4% Συμφωνω πλήρως $0 Γράφημα Τιμές και Προσφορές. Από το γράφημα συμπεραίνουμε ότι οι φοιτητές σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60% πιστεύουν ότι τα ηλεκτρονικά καταστήματα προσφέρουν ασύγκριτα καλύτερες τιμές και προσφορές από τα φυσικά. Αξιολογήστε τις παρακάτω θέσεις εκφράζοντας το βαθμό με τον οποίο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με αυτές. - Τα φυσικό καταστήματα προσφέρουν καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών μετά την αγορά απο οτι τα ηλεκτρονικά Διαφωνώ πλήρως 16 7% Διαφωνώ 44 19% Ουδέτερη γνώμη 68 30% Συμφωνώ 77 34% Συμφωνώ πλήρως 14 6% Γράφημα Εξυπηρέτηση Πελατών. Αξιόλογο είναι το ποσοστό των φοιτητών που υποστηρίζει ότι τα φυσικά καταστήματα προσφέρουν καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών μετά την αγορά, δεν μπορεί να αγνοηθεί όμως και μια σημαντική μάζα φοιτητών που φτάνει το 30% και εκφράζει ουδέτερη γνώμη για το θέμα, για να ακολουθήσει, τελικά, το 26% αυτών που εκφράζουν τη διαφωνία τους. Σελ. 39 από 105

41 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Γράφημα Ποιότητα Προϊόντων. Η ερώτηση που αφορά την ποιότητα των ηλεκτρονικών προϊόντων δίχασε όπως φαίνεται τους φοιτητές αφού οι περισσότεροι δήλωσαν ουδέτερη γνώμη. Γράφημα Ποικιλία Προϊόντων. Η πλειοψηφία των φοιτητών συμφωνεί ότι τα ηλεκτρονικά καταστήματα διαθέτουν μεγάλη γκάμα προϊόντων ικανή να καλύψει τις ανάγκες τους. Σελ. 40 από 105

42 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Αξιολογήστε τις παρακάτω θέσεις εκφράζοντας το βαθμό με τον οποίο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με αυτές. - Η προσωπική επαφή με το προϊόν και τον πωλητή βοηθά τον πελάτη Διαφωνώ πλήρως 3 1% Διαφωνώ 22 10% Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ % 44% Ουδέτερη γνώμη Συμφωνω Συμφωνώ πλήρως 48 21% Συμφωνω πλήρως Γράφημα Η προσωπική Επαφή. Αναμφίβολα, η προσωπική επαφή με τον πωλητή και το προϊόν βοηθούν τον πελάτη, αφού συνολικά το 65% των φοιτητών δήλωσαν στην συγκεκριμένη πρόταση τη θετική τους στάση. Γράφημα Πρόθεση Αγοράς και Χαμηλές Τιμές. Το γράφημα αποκαλύπτει ξεκάθαρα την πρόθεση των ερωτηθέντων να αυξήσουν τις αγορές από το Ιπίβηθί, αν οι τιμές καταστούν σημαντικά χαμηλότερες. Σελ. 41 από 105

43 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Σημείωση: Στα επόμενα γραφήματα τα ποσοστά δεν θα αθροίζουν 100% καθώς σε όλες τις υπόλοιπες ερωτήσεις δεν απάντησαν όλοι οι φοιτητές αλλά μόνο όσοι έχουν αγοράσει έστω και μια φορά από το ΙπΙθΓΠθί. Πόσο συχνό αγοράζετε σττό το ΙπίΘπτβΙ; Μια φορά την εβδο... Μια-δυο φορές την... Μια-δυο φορές το... Μια-δυο φορές το... Μια φορά την εβδομάδα 4 2% Μια-δυο φορές την εβδομάδα 3 1% Μια-δυο φορές το τρίμηνο 36 16% Μια-δυο φορές το εξάμηνο 36 16% Μια-δυο φορές το χρόνο 68 25% Μια-δυο φορές το Γράφημα Συχνότητα Αγορών και ΙηΙβΓηβΙ. Από τις παραπάνω απαντήσεις μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι οι φοιτητές του παρόντος δείγματος είναι επιφυλακτικοί στην χρήση του ηλεκτρονικού εμπορίου. Θα λέγαμε, ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν έχει διεισδήσει στην αγοραστική τους συνείδηση. Γράφημα Αγορά Λογισμικού Υπολογιστή. Όσον αφορά την αγορά λογισμικού υπολογιστή ελάχιστοι είναι αυτοί που επιλέγουν να το αγοράσουν μέσω Διαδικτύου Σελ. 42 από 105

44 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Ποιος είναι ο τύπος των προϊόντων που αγοράζετε από το ΙπΙθγπθΙ ; - Υλικό υπολογιστή (άθγάν/θγβ) 0 10 a Γράφημα Αγορά Υλικού Υπολογιστή. Πιο ελπιδοφόρα για το ηλεκτρονικό εμπόριο παρουσιάζεται η προτίμηση των φοιτητών για αγορά υλικού υπολογιστή μέσω Διαδικτύου. Γράφημα Αγορά Αναλωσίμων. Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα από τους φοιτητές που χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό εμπόριο ελάχιστοι το προτιμούν για αγορά αναλώσιμων υπολογιστή Σελ. 43 από 105

45 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Γράφημα Αγορά Παιχνιδιών. Επίσης, σε αρχικό στάδιο εμφανίζεται η αγορά παιχνιδιών καθώς περισσότεροι από τους μισούς δεν επιλέγουν το Διαδικτύου για την απόκτηση των συγκεκριμένων προϊόντων. Ποιος είναι ο τύπος των προϊόντων που ανοράζετε από το ΙηίθΓΠθΐ ; - Εισιτήρια (αεροπλάνα, πλοία, τρένα) Ποτέ 38 17% Σπάνια 24 11% Μέτρια 37 16% Συχνά 22 10% Πολύ συχνά 14 6% Γράφημα Αγορά Εισιτηρίων. Το γράφημα αποκαλύπτει ότι η κράτηση εισιτηρίων μέσω ΙπΙθΓΠθί καθίσταται περισσότερο δημοφιλής στις φοιτητικές ομάδες. Σελ. 44 από 105

46 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Ποιος είναι ο τύπος των προϊόντων που ανοράζετε από το ΙπΙθγπθΙ ; - Κρατήσεις (ξενοδοχεία, εστιατόρια, θέατρα, κινηματογράφοι) Ποτέ 48 21% Σπάνια 26 11% Μέτρια 32 14% Συχνά 22 10% Πολύ συχνά 8 4% Γράφημα Κρατήσεις Θέσεων. Ανερχόμενη φαίνεται από το παραπάνω γράφημα η αγορά στο Διαδίκτυο σε σχέση με τις κρατήσεις για ξενοδοχεία, εστιατόρια, θέατρα και κινηματογράφους. Ποιος είναι ο τύπος των προϊόντων που αγοράζετε αϊτό το ΙπΙθιύιθϊ ; - ΚαΛΛυντικά-Αρώματα Ποτέ 90 39% Ποτέ I Σπάνια Σπάνια Μέτρια Συχνά % 4% 3% Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά 5 2% Πολύ συχνά Γράφημα Αγορά Καλλυντικών- Αρωμάτων. Όπως είναι εμφανές ελάχιστη κίνηση παρουσιάζει η αγορά καλλυντικώναρωμάτων μέσω Ιπίβηθί αφού 90 στους 130 φοιτητές δεν ψωνίζουν ποτέ ηλεκτρονικά τα προαναφερθέντα προϊόντα. Σελ. 45 από 105

47 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Γράφημα Αγορά Ειδών Ένδυσης και Υπόδεσης. Σε χαμηλά προς μέτρια επίπεδα κυμαίνονται οι προτιμήσεις των φοιτητών όσον αφορά την επιλογή ειδών ένδυσης και υπόδεσης από ηλεκτρονικά καταστήματα. Γράφημα Αγορά Οικιακού Εξοπλισμού. Το παραπάνω γράφημα αποδεικνύει το εμβρυικό στάδιο στο οποίο βρίσκεται η ηλεκτρονική αγορά επίπλων και οικιακού εξοπλισμού αφού οι περισσότεροι φοιτητές δηλώνουν ότι δεν αγοράζουν ποτέ ή σπάνια τα συγκεκριμένα προϊόντα. Σελ. 46 από 105

48 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Ποιος είναι ο τύπος των προϊόντων που ανοράζετε από το ΙηΙθΓηθί; - Ηλεκτρικές συσκευές Ποτέ 61 27% Ποτέ Σπάνια 28 12% Σπάνιά Μέτρια 23 10% Συχνά 14 6% Μέτρια Συχνά I Πολύ συχνά Πολύ συχνά 9 4% Γράφημα Αγορά Ηλεκτρικών Συσκευών. Πιο αισιόδοξα για το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι τα αποτελέσματα που αφορά την αγορά ηλεκτρικών συσκευών, σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα, καθώς οι μισοί περίπου φοιτητές επέλεξαν τις απαντήσεις μέτρια, συχνά και πολύ συχνά. Γράφημα Αγορά Βιβλίων- Περιοδικών. Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές δεν επιλέγουν ποτέ τα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία για την απόκτηση βιβλίων ή περιοδικών. Σελ. 47 από 105

49 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Ποιος είναι ο τύπος των προϊόντων που ανοράζετε από το ΙπΙθγπθϊ; - Ταινίες-Τρανούδια Ποτέ 55 29% Ποτέ Σπάνιά Σπάνια Μέτρια Συχνά % 8% 9% Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά 21 9% Πολύ συχνά Γράφημα Αγορά Ταινιών-Τραγουδιών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι μισοί από τους ερωτηθέντες φοιτητές προτιμούν να αγοράσουν ταινίες και τραγούδια μέσω Ιπίβηθί από «μέτρια» έως «πολύ συχνά». Ποιος είναι ο τύπος των προϊόντων που αγοράζετε από το ΙπϊθγπθΙ ; - Λουλούδια Ποτέ % Ποτέ Σπάνιά Σπάνια Μέτρια Συχνά % 2% 0% Μέτρια Συχνά: Πολύ συχνά 0 0% Πολύ συχνά Γράφημα Αγορά Λουλουδιών. Σχεδόν μηδενική εμφανίζεται στο παραπάνω ραβδόγραμμα η αγορά λουλουδιών από το Διαδίκτυο εφόσον 119 στους 130 φοιτητές δεν παράγγελναν ποτέ λουλούδια ηλεκτρονικά. Σελ. 48 από 105

50 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Γράφημα Αγορά Γρήγορου Φαγητού. Σε μέτρια επίπεδα κυμαίνεται η κατανάλωση πίτσας-γρήγορου φαγητού μέσω Διαδικτύου, όπως παρατηρείται από το παραπάνω γράφημα % % % % > % Γράφημα Ποσό Παραγγελίας. Οι απόψεις των φοιτητών συγκλίνουν όσον αφορά το ποσό που συνήθως δαπανούν για ηλεκτρονικές αγορές καθώς η πλειοψηφία δεν ξοδεύει περισσότερο από 100. Σελ. 49 από 105

51 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Ποιο τρόπο πληρωμής του προϊόντος προτιμάτε; Με πιστωτική κάρτα 15 7% τε λογαριασμό [23] ' Με "ροπληρωμεντ Με αντικαταβολή 62 27% Με κατάθεση σε λογαριασμό 23 10% Με προπληρωμένη κάρτα 41 18% Με πιστωτική κάρ αντικαταβολή [62] Γράφημα Τρόπος Πληρωμής. Όσον αφορά τον τρόπο πληρωμής σε αγορές μέσω Ιπίβηθί μεγαλύτερο μερίδιο στην πίτα καταλαμβάνει η πληρωμή με αντικαταβολή και ακολουθεί η χρήση προπληρωμένης κάρτας. Ποιο τρόπο παραλαβής του προϊόντος προτιμάτε; ιοαη στο σπίτι [93] ν. Παραλαβή απο το κατάστημα 49 21% Παράδοση στο σπίτι 93 41% Γράφημα Τρόπος Πραλαβής. Από την παραπάνω πίτα καθίσταται αντιληπτό ότι οι φοιτητές προτιμούν την ευκολία της «κατ οίκον παράδοσης» όσον αφορά την παραλαβή των προϊόντων από ηλεκτρονικά καταστήματα. Σελ. 50 από 105

52 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Αξιολογήστε τους λόγους για τους οποίους απευθύνετε κανείς στο ΙπΙθεηθέ για αγορές. - Εξοικονόμηση χρόνου Διαφωνώ πλήρως 1 0% Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ ε 3% Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη 22 10% Συμφωνώ 67 29% Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ πλήρως 47 21% Συμφωνω Συμφωνω πλήρως Γράφημα Εξοικονόμηση Χρόνου. Αναμφίβολα, η εξοικονόμηση χρόνου αποτελεί για τους περισσότερους φοιτητές το πιο ισχυρό κίνητρο για να πραγματοποιήσουν αγορές μέσω Διαδικτύου, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία αυτών συμφωνεί με παραπάνω θέση. Αξιολογείστε τους λόγους για τους οποίους απευθύνετε κανείς στο ΙπΙθγπθΙ για αγορές. - Η δυνατότητα αγοράς χωρίς φυσική παρουσία Διαφωνώ πλήρως 5 2% Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ 25 11% Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη 39 17% Συμφωνώ 54 24% Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ πλήρως 20 9% Γράφημα Αγορά εξ αποστάσεως. Οι μισοί από τους επιλεγέντες φοιτητές θεωρούν πως οι αγορές μέσω Διαδικτύου προτιμώνται λόγω της δυνατότητας αγοράς χωρίς φυσική παρουσία,κάτι που είναι αναμενόμενο καθώς ο σύγχρονος άνθρωπος έχει πολλές καθημερινές υποχρεώσεις. Σελ. 51 από 105

53 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Αξιολογήστε τους Λόνους νια τους οποίους απευθύνετε κανείς στο ΙηΙθτηθΐ νια αγορές. - Η δυνατότητα αγοράς προϊόντων από απομακρυσμένες περιοχές Διαφωνώ πλήρως 2 1% Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ 3 1% Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη 16 7% Συμφωνώ 71 31% Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ πλήρως 51 22% Συμφωνω Συμφωνω πλήρως Γράφημα Αγορά από Απομακρυσμένες Περιοχές. Επίσης, κύριο κίνητρο για αγορές από το Διαδίκτυο αποτελεί η δυνατότητα απόκτησης προϊόντων από απομακρυσμένες περιοχές, ιδιαίτερα όταν ο τόπος διαμονής είναι κάποιο νησί ή απομακρυσμένη από μεγάλα αστικά κέντρα περιοχή. Αξιολογήστε τους λόγους για τους οποίους απευθύνετε κανείς στο ΙηϊθΓηθΙ νια αγορές. - Η ανάγκη για αγορά εξειδικευμένων προϊόντων Διαφωνώ πλήρως 2 1% Διαφωνω πλήρως Διαφωνώ 8 4% Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη 36 16% Συμφωνώ 59 26% Ουδέτερη γνώμη Συμφωνω Συμψωνω πλήρως Συμφωνώ πλήρως 38 17% Γράφημα Αγορά Εξειδικευμένων Προϊόντων. Η ανάγκη για αγορά εξειδικευμένων προϊόντων συγκεντρώνει πολλές θετικές ψήφους καθώς πολλοί περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές ασπάζονται αυτήν τη θέση. Σελ. 52 από 105

54 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Γράφημα Ποικιλία Προϊόντων. Αναφορικά με την ποικιλία προϊόντων που διαθέτουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα τα μεγαλύτερα ποσοστά των απαντήσεων των ερωτώμενων συνωστίζονται στις απαντήσεις συμφωνώ και συμφωνώ πλήρως. Αξιολογήστε τους Λόνους για τους οποίους απευθύνετε κανείς στο ΙπΙθιτιθΙ για αγορές. - Οι χαμγίλότερες τιμές Διαφωνώ πλήρως 2 1% Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ 4 2% Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη 18 8% Συμφωνώ 50 22% Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ πλήρως 69 30% Συμφωνω Συμφωνώ πλήρως Γράφημα Χαμηλότερες Τιμές. Οι απόψεις των φοιτητών συγκλίνουν σε ποσοστό πολύ μεγαλύτερο του 80% στο θέμα των χαμηλών τιμών που μπορεί να πετύχει κανείς αγοράζοντας από το Ιπίβηθί. Σελ. 53 από 105

55 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Πόσα ηλεκτρονικά καταστήματα επισκέπτεστε κατά μέσο όρο πριν πραγματοποιήσετε τις ανορές σας; % % > % 12154] Γράφημα Ηλεκτρονικές Επισκέψεις πριν την Αγορά. Όπως γίνεται φανερό από την παραπάνω πίτα οι περισσότεροι φοιτητές συνηθίζουν να επισκέπτονται τρία έως πέντε ηλεκτρονικά καταστήματα πριν αποφασίσουν από πιο θα αγοράσουν, ενώ με μικρή διαφορά ακολουθούν όσοι αρκούνται σε ένα με δύο καταστήματα. Συνηθίζετε πριν να αγοράσετε ηλεκτρονικό ένα προϊόν να επισκέπτεστε ένα φυσικό κατάστημα νια να δείτε το προϊόν προσωπικά; ι Οχι [65] Ναι 84 37% Όχι 65 29% Ναι Γράφημα Επίσκεψη Φυσικού Καταστήματος πριν την αγορά. Είναι εμφανές ότι η προσωπική επαφή με το προϊόν βοηθά το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων να αποφασίσει για κάποια αγορά πριν την πραγματοποιήσει ηλεκτρονικά. Δεν είναι και λίγοι, όμως, όσοι δεν επιλέγουν αυτή την διαδικασία αλλά εμπιστεύονται απ ευθείας το Ιπίβηθί για τις αγορές τους. Σελ. 54 από 105

56 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Αξιολογήστε τους σημαντικότερους Λόγους που σας οδηγούν στην ετπλονή του συγκεκριμένου ηλεκτρονικού καταστήματος για την αγορά προϊόντος. - Η ευχρηστία του ηλεκτρονικού καταστήματος Διαφωνώ πλήρως 4 2% Συμφωνω Συμφωνω πλήρως Διαφωνώ 4 2% Ουδέτερη γνώμη 40 13% Συμφωνώ 85 37% Συμφωνώ πλήρως 15 7% Γράφημα Ευχρηστία. Η ευχρηστία του ηλεκτρονικού καταστήματος αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό πλεονέκτημα, σύμφωνα με την πλειοψηφία των φοιτητών, καθώς συμβάλει στην εξοικονόμηση χρόνου και την αποφυγή περιττών ενεργειών. Γράφημα Τρόποι Πληρωμής. Μια άλλη επιλογή που συγκεντρώνει πολλές θετικές απαντήσεις αφορά την δυνατότητα που παρέχουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα να πληρώνονται με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τις προτιμήσεις των πελατών. Σελ. 55 από 105

57 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Αξιολογήστε τους σημαντικότερους Λόνους που σας οδηνούν στην επιλογή του συγκεκριμένου ηλεκτρονικού καταστήματος νια την αγορά προϊόντος. - Ο διπλός τρόπος παραλαβής, παράδοση στο σπίτι ή παραλαβή από φυσικό κατάστημα Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ 2 1% Ουδέτερη γνώμη 35 15% Συμφωνώ 87 38% Συμφωνώ πλήρως 24 11% Γράφημα Τρόποι Παράδοσης. Και η δυνατότητα επιλογής του τρόπου παραλαβής των προϊόντων αποσπά μεγάλα ποσοστά απαντήσεων από τους φοιτητές οι οποίοι θέλουν να έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν άλλοτε παράδοση στο σπίτι και άλλοτε παραλαβή από το κατάστημα. Γράφημα Παρακολούθηση Παραγγελίας. Παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των φοιτητών αντιμετωπίζει πολύ θετικά την δυνατότητα που προσφέρουν μερικά ηλεκτρονικά καταστήματα για παρακολούθηση της παραγγελίας, υπάρχει και μια σημαντική μάζα που δηλώνει ουδέτερη στάση στην άποψη αυτή. Σελ. 56 από 105

58 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Γράφημα Τιμές Προϊόντων. Αναμενόμενα ήταν τα αποτελέσματα που αφορούν τις τιμές των προϊόντων σε σχέση με την επιλογή του ηλεκτρονικού καταστήματος στο οποίο απευθύνονται τελικά οι φοιτητές. Έτσι οι περισσότερες απαντήσεις συνωστίζονται στις απαντήσεις συμφωνώ και συμφωνώ πλήρως. Γράφημα Έξοδα Αποστολής. Σημαντικό προβάδισμα σε θετικές απαντήσεις δίνει και η ερώτηση που αφορά την σημασία των εξόδων αποστολής στην επιλογή συγκεκριμένου ηλεκτρονικού καταστήματος. Σελ. 57 από 105

59 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Αξιολογήστε τους σημαντικότερους Λόνους που σας οδηγούν στην ετπλονή του συγκεκριμένου ηλεκτρονικού καταστήματος νια την αγορά προϊόντος. - Οι τρόποι προστασίας των προσωπικών δεδομένων Διαφωνώ πλήρως 4 2% Διαφωνώ 14 6% Ουδέτερη ννώμη 51 22% Συμφωνώ 61 27% Συμφωνώ πλήρως ιε 3% Συμψωνω πλήρως Γράφημα Προστασία Προσωπικών Δεδομένων. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται από την πλειοψηφία των φοιτητών η προστασία των προσωπικών δεδομένων που μπορεί να εξασφαλίσει ένα ηλεκτρονικό κατάστημα, παρά το γεγονός ότι ένα σημαντικό ποσοστό δηλώνει ουδέτερη γνώμη στο θέμα αυτό. Πόση ασφάλεια αισθάνεστε κατά τις συναλλαγές σας σε ένα ηλεκτρονικό κατάστημα; Καθόλου Πάρα πολύ Γράφημα Ασφάλεια και Συναλλαγές. Ποικιλία απαντήσεων παρατηρείται στην ερώτηση που αφορά την ασφάλεια κατά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Έτσι σε μια πεντατοβάθμια κλίμακα που χρησιμοποιήθηκε, αν και οι περισσότερες απαντήσεις συγκεντρώνονται στην μεσαία θέση υπάρχει αξιόλογος καταμερισμός σε όλες τις βαθμίδες. Σελ. 58 από 105

60 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Γράφημα Δικαιώματα Πελατών. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι φοιτητές δηλώνουν ότι έχει γνώση των δικαιωμάτων τους σαν ηλεκτρονικοί πελάτες, δεν είναι ασήμαντο και το ποσοστό που δηλώνει άγνοια του θέματος. Σε τι βαθμό νιώθετε οτι έχετε αυτοέλεγχο ως προς τις ανορές που παραγματοποιείτε μέσω ΙηΐβΓΠβΙ; Λ 1 - Καθόλου 9 4% % % % 5 - Πάρα πολύ 38 17% Καθολου Πάρα πολύ Γράφημα Αγορές και Αυτοέλεγχος. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, τέλος, τα αποτελέσματα της πενταβάθμιας κλίμακας που αφορούν το βαθμό αυτοελέγχου των φοιτητών κατά τις ηλεκτρονικές αγορές. Οι απαντήσεις κατανέμονται σχεδόν ισάριθμα στις βαθμίδες τέσσερα, τρία και πέντε ενώ ελάχιστες συγκεντρώνονται στις δύο πρώτες. Σελ. 59 από 105

61 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3.3. Μέθοδοι στατιστικής ανάλυσης Δοκιμασίες χ2 Η τυχαία μεταβλητή χ 2 προέρχεται από τον μετασχηματισμό μιας κανονικής τυχαίας μεταβλητής όπως παρακάτω. Αν Υ είναι μία τυχαία μεταβλητή από την κανονική κατανομή Ν(μ,σ2) (μέση τιμή μ και διακύμανση σ2) τότε η τυποποιημένη μεταβλητή ζ = Υ - μ σ ακολουθεί την κανονική κατανομή Ν(0,1) ενώ η τυχαία μεταβλητή χί) ( Υ - μ Λ2 γ _ μ = ζ 2 V σ ) ακολουθεί μία νέα κατανομή που λέγεται χ 2 με 1 βαθμό ελευθερίας. Σύμφωνα με το [3] αν γ και Υ2 είναι δύο ανεξάρτητες τυχαίες μεταβλητές από την κανονική κατανομή Ν (μ,σ2), τότε η τυχαία μεταβλητή χ(2) Υι - μ + Υ2 - μ V σ ) V σ ) ζ 2 + ζ 2 2 ακολουθεί την κατανομή χ 2 με 2 βαθμούς ελευθερίας (πλήθος ανεξαρτήτων προσθετέων στο άθροισμα). Τέλος αν Υ1,Υ2,...,Υ, είναι ανεξάρτητες τυχαίες μεταβλητές από την κανονική κατανομή Ν(μ,σ2), τότε η τυχαία μεταβλητή χ ) ( Υ - μ Λ2 ( Υ - μ Λ μ ( Υ], - μ Λ2 = Ζι2+ ζ Ζ Σελ. 60 από 105

62 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ακολουθεί την κατανομή χ 2 με & βαθμούς ελευθερίας. Η οικογένεια των κατανομών χχ&) είναι μονόκορφη και ασύμμετρη προς τα δεξιά, όπως προκύπτει από το διάγραμμα 1.1.1, με συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας / ( χ ) 1 2 & /2 χ ( & /2 )-1 β ( χ / 2) χ > 0 όπου β = και & = βαθμοί ελευθερίας. Αποδεικνύεται ότι η μέση τιμή της χ 2^ είναι & και η διακύμανση 2 &. Η κορυφή της κατανομής είναι ( &- 2) για & > 2 και 0 για & = 1. Οι καμπύλες των κατανομών είναι παρόμοιες για & = 1, 2 και διαφέρουν από τις υπόλοιπες καμπύλες της οικογένειας για & > 2. Διάγραμμα Κατανομές χ, χ και χ Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό της κατανομής χ 2 είναι ότι το άθροισμα δύο η περισσοτέρων ανεξαρτήτων χ 2 ακολουθεί επίσης την κατανομή χ. Σελ. 61 από 105

63 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Τα άνω α εκατοστιαία σημεία της κατανομής χ(2) συμβολίζονται με χ(2)α και δίνονται από στατιστικούς πίνακες όπου οι βαθμοί ελευθερίας εμφανίζονται δίπλα από τις γραμμές. Η δοκιμασία χ 2 μπορεί να επεκταθεί για την αντιμετώπιση προβλημάτων στα οποία οι παρατηρήσεις ενός δείγματος μεγέθους N μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σύμφωνα με δύο χαρακτηριστικά A και B. Η μηδενική υπόθεση που δοκιμάζεται είναι Η 0: Τα χαρακτηριστικά A και B του πληθυσμού είναι ανεξάρτητα με εναλλακτική Η 1: Τα χαρακτηριστικά A και B του πληθυσμού δεν είναι ανεξάρτητα Υποθέτουμε ότι υπάρχουν r κατηγορίες A1,A 2,...,Ar για το χαρακτηριστικό A και c κατηγορίες B1,B 2,...,Bc για το χαρακτηριστικό B έτσι ώστε να υπάρχουν συνολικά r χ c κατηγορίες (κελιά). Το πλήθος των παρατηρήσεων του δείγματος που ανήκει στην κατηγορία Ai και στην κατηγορία B} συμβολίζεται με f j. Η πινακοποίηση αυτή καλείται r χ c πίνακας συνάφειας (contingency table). Συμβολίζουμε επίσης με /,f ;..., fo τα αθροίσματα των γραμμών και με fo,fo,...,fo τα αθροίσματα των στηλών του πίνακα. Για να δοκιμάσουμε την ανεξαρτησία των δύο χαρακτηριστικών, θα πρέπει πρώτα να υπολογίσουμε τον πίνακα των αναμενόμενων συχνοτήτων κάτω από την μηδενική υπόθεση Η 0. Στη συνέχεια υπολογίζουμε το στατιστικό χ 2 με βάση τις παρατηρούμενες και αναμενόμενες συχνότητες από κάθε κελί. Κάτω από την Η 0 ότι τα χαρακτηριστικά A και B είναι ανεξάρτητα, ισχύει P(Ai ο B j) = P (A t)p (B j). (4) Επειδή τα P (A ) και P(B}) είναι άγνωστα μπορούν να εκτιμηθούν από το δείγμα με Σελ. 62 από 105

64 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ N 1 N Τότε η αναμενόμενη συχνότητα των παρατηρήσεων στο κελί (Λί, Β] ) είναι το γινόμενο της από κοινού πιθανότητας (4) με το μέγεθος του δείγματος (5) Ο τύπος για το στατιστικό χ 2 είναι (6) που έχει ( r -1)( c -1) βαθμούς ελευθερίας Η έννοια της στατιστικής δοκιμασίας. Το πιθανό σφάλμα της μέσης τιμής και η δοκιμασία του Student (t - test) Η μέση τιμή ενός δείγματος ποσοτικών παρατηρήσεων (μετρήσεων) αποτελεί κατά προσέγγιση εκτίμηση της πραγματικής μέσης τιμής του γενικότερου συνόλου από το οποίο προήλθε το δείγμα. Εξαιτίας βέβαια των αναπόφευκτων τυχαίων διακυμάνσεων η πραγματική μέση τιμή (που παριστάνεται με το σύμβολο μ) ενδέχεται να είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη από εκείνη που βρέθηκε (του δείγματος). Μέτρο της ενδεχόμενης απόστασης της μέσης τιμής του δείγματος από την αντίστοιχη πραγματική, είναι το πιθανό σφάλμα της μέσης τιμής του δείγματος (πιθανό σφάλμα - πρότυπο σφάλμα =standard error =SE), το οποίο προκύπτει διαιρώντας τη σταθερή απόκλιση της κατανομής με την τετραγωνική ρίζα του αριθμού των παρατηρήσεων του δείγματος, δηλαδή SE S yfn Σελ. 63 από 105

65 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Όταν το πιθανό σφάλμα της μέσης τιμής ενός δείγματος είναι μικρό, τότε η ακρίβεια της εκτίμησης της αντίστοιχης πραγματικής μέσης τιμής είναι μεγάλη, και αντίστροφα. Από τον ορισμό του πιθανού σφάλματος της μέσης τιμής προκύπτει ότι, όταν ο αριθμός των παρατηρήσεων η είναι μεγάλος, το πιθανό σφάλμα είναι μικρό, και αντίστροφα. Τονίζεται εντούτοις, ότι όταν η σταθερή απόκλιση παραμένει σχετικά αμετάβλητη (και αυτό είναι συνηθισμένο όταν ένα ορισμένο μέγεθος μετριέται με τις ίδιες προϋποθέσεις και συνθήκες, γιατί η σταθερή απόκλιση δεν μειώνεται συστηματικά, όταν αυξάνεται ο αριθμός παρατηρήσεων), ο υποδιπλασιασμός του πιθανού σφάλματος προϋποθέτει τετραπλασιασμό του αριθμού των παρατηρήσεων, αφού το πιθανό σφάλμα της μέσης τιμής είναι αντιστρόφως ανάλογο της τετραγωνικής ρίζας του αριθμού παρατηρήσεων. Όταν ο αριθμός των παρατηρήσεων είναι μεγάλος (δηλαδή η > 200), το διάστημα, που καθορίζεται με προσθαφαίρεση στη μέση τιμή ενός πιθανού σφάλματος ( χ ±1 βε ), περιλαμβάνει την πραγματική μέση τιμή με πιθανότητα 68% περίπου, και το διάστημα που καθορίζεται με προσθαφαίρεση στη μέση τιμή 1,96 πιθανών σφαλμάτων (χ ±1,96 βε ), περιλαμβάνει στην πραγματική μέση τιμή με πιθανότητα 95% περίπου, κ.τ.λ. (Σχήμα 2.4.1). Έτσι, αν η μέση τιμή μιας σειράς πολυάριθμων μετρήσεων, π.χ. αναστημάτων, είναι 164 εκατοστά και το βε της μέσης τιμής είναι 0,5 εκατοστά μπορούμε να υποστηρίξουμε, ότι με πιθανότητα 95%, η μέση τιμή που βρέθηκε διαφέρει σε βαθμό στατιστικά σημαντικό αφενός μεν από την τιμή (1,96 * 0,5) =164,98 και κάθε άλλη μεγαλύτερη, αφετέρου δε από την τιμή (1,96 * 0,5) = 163,02 και κάθε άλλη μικρότερη. Σελ. 64 από 105

66 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Σχήμα Επάνω, η κατανομή των παρατηρήσεων (η διασπορά δεν επηρεάζεται συστηματικά από τον αριθμό των παρατηρήσεων). Κάτω, η στοχαστική (πιθανολογική) κατανομή της μέσης τιμής του δείγματος εκατέρωθεν της αντίστοιχης πραγματικής (η διασπορά μειώνεται συστηματικά όσο αυξάνει ο αριθμός των παρατηρήσεων). Το επίπεδο (P ~ 0,05) έγινε συμβατικά αποδεκτό ως το όριο πέρα από το οποίο μια διαφορά θεωρείται στατιστικά σημαντική. Με άλλη διατύπωση για την ίδια δοκιμασία, η μέση τιμή 164 εκατοστά, η οποία υπολογίστηκε από ένα σχετικά μεγάλο δείγμα και έχει πιθανό σφάλμα 0,5 εκατοστά, διαφέρει σε βαθμό στατιστικά σημαντικά στο επίπεδο του 5% (P <0,05) από την ορισμένη τιμή 165 εκατοστά η οποία ως ορισμένη, δεν εμφανίζει τυχαία διακύμανση και άρα δεν έχει πιθανό σφάλμα. Αυτό συμβαίνει επειδή η διαφορά = 1,0 εκ. διαιρημένη με το SE= 0,5 εκ. δίνει πηλίκο ίσο με 2, το οποίο ονομάζεται τιμή κριτηρίου t (ή t-value) και είναι μεγαλύτερο από το 1,96. Όπως αναφέρθηκε το Σελ. 65 από 105

67 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ επίπεδο 5% είναι συμβατικά το όριο πέρα από το οποίο μια διαφορά θεωρείται στατιστικά σημαντική. Αν Δ είναι η διαφορά της μέσης τιμής χ από την ορισμένη σταθερή τιμή Α, τότε η διαφορά αυτή (Δ = Α - χ ) είναι στατιστικά σημαντική όταν η τιμή του κριτηρίου ί, δηλαδή το πηλίκο Δ Δ Δ *4η δε 3 14η 3 είναι μεγαλύτερο, σε απόλυτη τιμή, από την οριακή τιμή που επιλέχτηκε. Από τη διερεύνηση του παραπάνω τύπου προκύπτει, ότι μια διαφορά μπορεί να είναι στατιστικά σημαντική α) αν η διαφορά είναι αυτή καθ αυτή μεγάλη, έστω και αν ο αριθμός των παρατηρήσεων είναι σχετικά μικρός, β) αν ο αριθμός των παρατηρήσεων είναι μεγάλος έστω και αν η διαφορά είναι σχετικά μικρή. Από τους τρεις αυτούς παράγοντες εκείνος που μπορεί να υποβληθεί σε αυξομειώσεις είναι ο αριθμός των παρατηρήσεων. Οι δυο άλλοι παράγοντες, δηλαδή η διαφορά και η σταθερή απόκλιση, έχουν αντικειμενική φυσική υπόσταση και δεν υπόκεινται σε εκούσιες αυθαίρετες αυξομειώσεις. Οι γενικές αρχές που εκτέθηκαν παραπάνω ισχύουν για όλα τα στατιστικά κριτήρια, η εννοιολογική υποδομή των οποίων είναι, σε γενικές γραμμές, ανάλογη με εκείνη που περιγράφηκε για τη δοκιμασία ί-ίθεί. Η εφαρμογή των δεδομένων της κανονικής κατανομής για την αξιολόγηση της στατιστικής σημαντικότητας μιας διαφοράς προϋποθέτει σχετικά μεγάλο αριθμό παρατηρήσεων, δηλαδή μεγαλύτερο του 500. Αν ο αριθμός των παρατηρήσεων είναι μικρότερος η πιθανολογική κατανομή της μέσης τιμής του δείγματος αποκεντρώνεται, ώστε το διάστημα (χ ± 1* βε) να περιλαμβάνει την πραγματική μέση τιμή με πιθανότητα λίγο μικρότερη από 95% και ούτω καθεξής. Σελ. 66 από 105

68 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Συνεπώς, για να είναι μια διαφορά σημαντική στο οριακό επίπεδο του 5%, όταν ο αριθμός των παρατηρήσεων είναι μικρότερος του 200, θα πρέπει το πηλίκο Δ/SE, δηλαδή η τιμή του κριτηρίου t να είναι μεγαλύτερο όχι πλέον από την τιμή 1,96 αλλά από την τιμή 2,00 (για 65 παρατηρήσεις), από την 2,20 (για 12 παρατηρήσεις) και ούτω καθεξής. Στον Πίνακα Π2 δίνονται οι οριακές τιμές στατιστικής σημαντικότητας στα επίπεδα P~0,10(ενδεικτικό), P~0,05 (στατιστικά σημαντικό), P~0,01 (στατιστικά πιο σημαντικό), P~0,001 (στατιστικά πολύ σημαντικό), κ.ο.κ. Ο αριθμός των παρατηρήσεων θα πρέπει να μειώνεται κατά μια μονάδα (n-1) πριν να ζητηθεί στον πίνακα η κατάλληλη οριακή τιμή. Ο αριθμός (n-1) αποτελεί τους βαθμούς ελευθερίας (degrees of freedom) της δοκιμασίας t, όταν συγκρίνεται η μέση τιμή ενός δείγματος με μια ορισμένη σταθερή τιμή. Για κάθε στατιστική δοκιμασία υπάρχουν και διαφορετικοί βαθμοί ελευθερίας, άλλοτε ως συνάρτηση του αριθμού των ποσοτικών παρατηρήσεων και άλλοτε ως συνάρτηση του αριθμού των κατηγοριών των ποιοτικών χαρακτηριστικών που μελετώνται. Η εφαρμογή των δεδομένων της κανονικής κατανομής για την αξιολόγηση της στατιστικής σημαντικότητας προϋποθέτει η κατανομή των παρατηρήσεων να είναι κατά προσέγγιση συμμετρική. Μικρός βαθμός ασυμμετρίας είναι αποδεκτός, ενώ αντίθετα, μεγάλη ασυμμετρία δημιουργεί προβλήματα, κυρίως όταν ο αριθμός των παρατηρήσεων είναι μικρός. Η εφαρμογή του κριτηρίου t-test για τη σύγκριση των μέσων τιμών δύο κατανομών προϋποθέτει να μην είναι εξαιρετικά άνισες οι σταθερές αποκλίσεις των δυο αυτών κατανομών. Επίσης οι δυο συγκρινόμενες κατανομές θα πρέπει να μην είναι σαφώς ασύμμετρες, κυρίως όταν ο αριθμός των παρατηρήσεων είναι μικρός. Σελ. 67 από 105

69 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3.4 Έλεγχοι συσχέτισης. Δοκιμασίες Χ2 Συνοψ ίζοντας τα λεγόμενα του π ροηγούμενου κεφαλαίου όσον αφορά τη δοκιμασία χ2, για να π ισ τοπ οιηθεί το γεγονός ότι οι υπό εξέταση μεταβλητές σχετίζονται μεταξύ τους εξετάζεται ο έλεγχος συσχέτισης του person. Απαραίτητη π ροϋπόθεση της μεθόδου είναι και οι δύο μεταβλητές να είναι π οιοτικές. Ο έλεγχος αυτός βασίζεται σε δύο υποθέσεις. Η π ρώ τη υπόθεση (μηδενική υπόθεση H0) αφορά το γεγονός ότι η μία μεταβλητή είναι ασυσχέτιστη με την άλλη. Η δεύτερη υπόθεση (εναλλακτική υπόθεση H1) αφορά το γεγονός ότι μια τυχαία μεταβλητή σχετίζεται με την άλλη. Για να απ οφ ασ ιστεί ποια από τις δύο υποθέσεις είναι αληθής ο έλεγχος βασίζεται στην τιμή του P-Value. A v το P-Value του ελέγχου είναι μεγαλύτερο από 0,05 τότε είναι αποδεκτή η μηδενική υπόθεση. Σε αντίθετη περίπτω ση απορρίπτεται η μηδενική υπόθεση έναντι της εναλλακτικής. Α κολουθούν π ίνακες συσχέτισης για 8 δοκιμασίες χ2 και ανάλυση αυτών. 1.Έλεγχος δοκιμασίας μεταξύ των μεταβλητών φύλο και τύπο προϊόντων που επιλέγουν να αγοράσουν οι φοιτητές. Σχετικά με την ερώ τηση που αναφέρεται στον τύπο π ροϊόντω ν που συνηθίζουν να αγοράζουν οι φοιτητές από το Δ ιαδίκτυο γίνανε 12 έλεγχοι συσχέτισης ανάμεσα στη μεταβλητή φύλο και σε κάθε μια από τις εναλλακτικές απ αντήσεις που προτείνονται στο ερω τηματολόγιο και π ροέκυψ αν τα ακόλουθα αποτελέσματα: Σελ. 68 από 105

70 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Πίνακας 3.4.1: Σχέση Φύλου και Αγοράς Λογισμικού Υπολογιστή. Αγορά προϊόντων: Λογισμικό Υπολογιστή Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 48,81 20,24 16,67 10,71 3, ,94 60,71 77,78 64,29 100,00 62, Γυναίκα 60,78 21,57 7,84 9,80 0,00 100,00 43,06 39,29 22,22 35,71 0,00 37, Σύνολο 53,33 20,74 13,33 10,37 2,22 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0.333 Πίνακας 3.4.2: Σχέση Φύλου και Αγοράς Εισιτηρίων\ Αγορά προϊόντων: Εισιτήρια Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 32,14 15,48 26,19 19,05 7,14 100,00 71,05 54,17 59,46 72,73 42,86 62, Γυναίκα 21,57 21, ,76 15,69 100,00 28,95 45,83 29,41 27,27 57,14 37, Σύνολο 28,15 17,78 27,41 16,30 10,37 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0.257 Σελ. 69 από 105

71 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Πίνακας 3.4.3: Σχέση Φύλου και Κρατήσεις Θέσεων. Αγορά προϊόντων: Κρατήσεις Θέσεων Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 40,00 16,47 24,71 16,47 2,35 100,00 70,83 53,85 65,63 63,64 25,00 62, Γυναίκα 27,45 23,53 21,57 15,69 11,76 100,00 29,17 46,15 34,38 36,36 75,00 37, Σύνολο 35,29 19,12 23,53 16,18 5,88 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0.126 Πίνακας 3.4.4: Σχέση Φύλου και Αγοράς Ειδών Ένδυσης-Υπόδεσης. Αγορά προϊόντων: Είδη ένδυσης-υπόδησης Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 46,99 13,25 19,28 14,46 6,02 100,00 63,93 52,38 69,57 60,00 50,00 61, Γυναίκα 42,31 19,23 13,46 15,38 9,62 100,00 36,07 47,62 30,43 40,00 50,00 38, Σύνολο 45,19 15,56 17,04 14,81 7,41 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0.718 Σελ. 70 από 105

72 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Πίνακας 3.4.5: Σχέση Φύλου και Αγοράς Ηλεκτρικών Συσκευών. Αγορά προϊόντων: Ηλεκτρικές Συσκευές Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 36,90 21,43 21,43 14,29 5,95 100,00 50,82 64,29 78,26 85,71 55,56 62, Γυναίκα 58,82 19,61 9,80 3,92 7,84 100,00 49,18 35,71 21,74 14,29 44,44 37, Σύνολο 45,19 20,74 17,04 10,37 6,67 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, 052 Πίνακας 3.4.6: Σχέση Φύλου και Αγοράς Βιβλίων-Περιοδικών. Αγορά προϊόντων: Βιβλία-Περιοδικά Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 63,86 9,64 13,25 8,43 4,82 100,00 63,86 53,33 64,71 53,85 66,67 61, Γυναίκα 58,82 13,73 11,76 11,76 3,92 100,00 36,14 46,67 35,29 46,15 33,33 38, Σύνολο 61,94 11,19 12,69 9,70 4,48 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 00,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, 898 Σελ. 71 από 105

73 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Πίνακας 3.4.7: Σχέση Φύλου και Αγοράς Ταινιών-Τραγουδιών. Αγορά προϊόντων: Ταινίες-Τραγούδια Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 48,81 13,10 10,71 13,10 14,29 100,00 63,08 100,00 50,00 52,38 57,14 61, Γυναίκα 46,15 0,00 17,31 19,23 17,31 100,00 36,92 0,00 50,00 47,62 42,86 38, Σύνολο 47,79 8,09 13,24 15,44 15,44 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, 064 Πίνακας 3.4.8: Σχέση Φύλου και Αγοράς Γρήγορου Φαγητού. Αγορά προϊόντων: Πίτσα-Γρήγορο Φαγητό Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 54,32 7,41 9,88 16,05 12,35 100,00 62,86 37,50 57,14 68,42 83,33 61, Γυναίκα 52,00 20,00 12,00 12,00 4,00 100,00 37,14 62,50 42,86 31,58 16,67 38, Σύνολο 53,44 12,21 10,69 14,50 9,16 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0,143 Σελ. 72 από 105

74 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Μελετώντας, τον συντελεστή Ρ-ν8ΐϋθ για κάθε ένα από τους 8 διαφορετικούς ελέγχους συσχέτισης του φύλου με την αγορά λογισμικού, εισιτηρίων, κρατήσεων θέσεων, ειδών ένδυσης- υπόδησης, ηλεκτρικών συσκευών, βιβλίων-περιοδικών, ταινιών-τραγουδιών και παραγγελιών φαγητού διαπιστώνει κανείς ότι είναι υψηλότερος από την τιμή Μεγαλύτερη απόκλιση φαίνεται να έχουν τα ζεύγη φύλο - είδη ένδυσης (Ρ-ν8ΐϋθ=0.718) και φύλο - βιβλία (Ρ-ν8ΐϋθ=0.89), ενώ οριακή απόκλιση με Ρ-ν8ΐϋθ =0.052 παρουσιάζει το ζεύγος φύλο και ηλεκτρικές συσκευές. Αυτό σημαίνει την αποδοχή της μηδενικής υπόθεσης Η0, σύμφωνα με την οποία τα παραπάνω ζεύγη δεν φαίνεται να σχετίζονται μεταξύ τους σε επίπεδο σημαντικότητας 95% αλλά αποτελούν ανεξάρτητες μεταβλητές. Δηλαδή, το φύλο δεν επηρεάζει τις αγορές των συγκεκριμένων προϊόντων. Αντίθετα, η τιμή του συντελεστή P-Value για τις υπόλοιπες τέσσερις περιπτώσεις ελέγχων συσχέτισης μεταξύ των ζευγών φύλο και αγορά υλικό υπολογιστή, αγορά αναλωσίμων, αγορά παιχνιδιών και αγορά καλλυντικών -αρωμάτων κυμαίνεται σε χαμηλότερα επίπεδα του Πιο συγκεκριμένα, η τιμή του Ρ-ν8ΐϋθ για την κατηγορία καλλυντικά παρουσιάζει εντυπωσιακή εξάρτηση αφού βρίσκεται μόλις στο για να ακολουθήσει από κοντά η αγορά αναλωσίμων με τιμή 0.009, ενώ και οι άλλοι δύο έλεγχοι παρουσιάζουν ανάλογα αποτελέσματα. Η απόρριψη της Η0, λοιπόν, είναι επιβεβλημένη καθώς οι μεταβλητές δεν είναι ανεξάρτητες αλλά επηρεάζουν σημαντικά η μια την άλλη. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις τέσσερις συσχετίσεις που πραγματοποιήθηκαν προέκυψε ότι οι γυναίκες επιδίδονται σε αγορές καλλυντικών και αρωμάτων σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες, ενώ οι τελευταίοι υπερέχουν σε αγορές αναλωσίμων, υλικό υπολογιστή και παιχνιδιών. Ακολουθούν οι τέσσερις σχετικοί πίνακες: Σελ. 73 από 105

75 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Πίνακας 3.4.9: Σχέση Φύλου και Αγοράς Υλικού Υπολογιστή. Αγορά προϊόντων: Υλικό Υπολογιστή Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 24,14 17,24 21,84 26,44 10,34 100,00 43,75 75,00 76,00 69,70 75,00 63, Γυναίκα 52,94 9,80 11,76 19,61 5,88 100,00 56,25 25,00 24,00 30,30 25,00 36, Σύνολο 34,78 14,49 18,12 23,91 8,70 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, 017 Πίνακας : Σχέση Φύλου και Αγοράς Αναλωσίμων. Αγορά προϊόντων: Αναλώσιμα Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 26,83 19,51 29,27 17,07 7,32 100,00 44,90 64,00 80,00 82,35 54,55 62, Γυναίκα 54,00 18,00 12,00 6,00 10,00 100,00 55,10 36,00 20,00 17,65 45,45 37, Σύνολο 37,12 18,94 22,73 12,88 8,33 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, 009 Σελ. 74 από 105

76 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Πίνακας : Σχέση Φύλου και Αγοράς Παιχνιδιών. Αγορά προϊόντων: Παιχνίδια Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 43,90 10,98 21,95 15,85 7,32 100,00 50,00 69,23 78,26 92,86 60,00 62, Γυναίκα 72,00 8,00 10,00 2,00 8,00 100,00 50,00 30,77 21,74 7,14 40,00 37, Σύνολο 54,55 9,85 17,42 10,61 7,58 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, 011 Πίνακας : Σχέση Φύλου και Αγοράς Καλλυντικών-Αρωμάτων. Αγορά προϊόντων: Καλλυντικά-Αρώματα Φύλο Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Σύνολο Άνδρας 80,00 11,25 6,25 1,25 1,25 100,00 71,11 45,00 50,00 16,67 20,00 61, Γυναίκα 50,98 21,57 9,80 9,80 7,84 100,00 28,89 55,00 50,00 83,33 80,00 38, Σύνολο 68,70 15,27 7,63 4,58 3,82 100,00 100,00 00,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, 005 Σελ. 75 από 105

77 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2.Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών φύλο και λόγοι χρήσης ΙπΙθγπθΙ. Ένας ανάλογος έλεγχος συσχέτισης πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στις μεταβλητές του φύλου και των 8 απαντήσεων που αφορούν τους λόγους χρήσης του ΙπίθΓΠθί. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν συνοψίζονται στους παρακάτω πίνακες: Πίνακας : Σχέση Φύλου και Χρήσης Internet για Πληροφορίες. Λόγοι Χρήσης Internet: Εξεύρεση Πληροφοριών Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 73,91 26,09 100,00 53,13 46,15 51, Γυναίκα 68,18 31,82 100,00 46,88 53,85 48, Σύνολο 71,11 28,89 100,00 100,00 100,00 100,00 P-Value=0,343 Πίνακας : Σχέση Φύλου και Χρήσης interne! για Αγορές. Λόγοι Χρήσης Internet: Αγορές Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 46,96 53,04 100,00 67,50 42,07 51, Γυναίκα 23,64 76,36 100,00 32,50 57,93 48, Σύνολο 35,56 64,44 100,00 100,00 100,00 100,00 P-Value=0,000 Σελ. 76 από 105

78 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Πίνακας : Σχέση Φύλου και Χρήσης Internet για Περιήγηση. Λόγοι Χρήσης Internet: Περιήγηση στο Διαδίκτυο Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 73,04 26,96 100,00 56,38 40,79 51, Γυναίκα 59,09 40,91 100,00 43,62 59,21 48, Σύνολο 66,22 33,78 100,00 100,00 100,00 100,00 P-Value=0,027 Πίνακας : Σχέση Φύλου και Χρήσης Internet για Συνομιλία. Λόγοι Χρήσης Internet: Συνομιλία Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 69,57 30,43 100,00 50,31 53,03 51, Γυναίκα 71,82 28,18 100,00 49,69 46,97 48, Σύνολο 70,67 29,33 100,00 100,00 100,00 100,00 P-Value=0,711 Σελ. 77 από 105

79 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Πίνακας : Σχέση Φύλου και Χρήσης Internet για Ταινίες-Μουσική. Λόγοι Χρήσης Internet: Κατέβασμα Ταινιών-Μουσικής Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 72,17 27,83 100,00 57,24 40,00 51, Γυναίκα 56,36 43,64 100,00 42,76 60,00 48, Σύνολο 64,44 35,56 100,00 100,00 100,00 100,00 P-Value=0,013 Πίνακας : Σχέση Φύλου και Χρήσης ίπίβγπβί για Παιχνίδια- Διασκέδαση. Λόγοι Χρήσης Internet: Παιχνίδια-Διασκέδαση Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 59,13 40,87 100,00 64,76 39,17 51, Γυναίκα 33,64 66,36 100,00 35,24 60,83 48, Σύνολο 46,67 53,33 100,00 100,00 100,00 100,00 P-Value=0,000 Σελ. 78 από 105

80 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Πίνακας : Σχέση Φύλου και Χρήσης ίπίβγπβί για Πληρωμή Λογαριασμών. Λόγοι Χρήσης Internet: Πληρωμή Λογαριασμών Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 9,57 90,43 100,00 64,71 50,00 51, Γυναίκα 5,45 94,55 100,00 35,29 50,00 48, Σύνολο 7,56 92,44 100,00 100,00 100,00 100,00 P-Value=0,244 Πίνακας : Σχέση Φύλου και Χρήσης ίπίβγπθί για Αγορά Εισιτηρίων. Λόγοι Χρήσης Internet: Αγορά Εισιτηρίων Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 26,09 73,91 100,00 65,22 47,49 51, Γυναίκα 14,55 85,45 100,00 34,78 52,51 48, Σύνολο 20,44 79,56 100,00 100,00 100,00 100,00 P-Value=0,032 Σελ. 79 από 105

81 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Όπως γίνεται εμφανές η τιμή του Ρ-ν8ΐϋθ για τους ελέγχους συσχέτισης που αφορούν την εξεύρεση πληροφοριών, την πληρωμή λογαριασμών και ιδιαίτερα την συνομιλία είναι μεγαλύτερη του 0.05, κάτι που σημαίνει ότι οι μεταβλητές είναι ασυσχέτιστες με το φύλο και ουδεμία εξάρτηση παρουσιάζουν. Αντίθετα, οι αγορές, η περιήγηση στο Διαδίκτυο, το κατέβασμα ταινιών και μουσικής, τα παιχνίδια και οι αγορές εισιτηρίων παρουσιάζουν φανερή εξάρτηση καθώς το Ρ-ν8ΐϋθ είναι πολύ μικρότερο του Για τα συγκεκριμένα ζεύγη συσχέτισης, λοιπόν, δεν γίνεται αποδεκτή η μηδενική υπόθεση αφού οι μεταβλητές σχετίζονται μεταξύ τους σε ποσοστό σημαντικότητας 95%. Ιδιαίτερα αξιόλογες είναι οι μηδενικές τιμές που φέρουν τα ζεύγη φύλο-αγορές και φύλο -παιχνίδια/ διασκέδαση με τους άνδρες να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο περισσότερο από τις γυναίκες σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες. 3.Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών εξάμηνο και πραγματοποίηση ηλεκτρονικών αγορών. Πίνακας : Σχέση Εξαμήνου και Ηλεκτρονικών Αγορών. Ηλεκτρονικές Αγορές Εξάμηνο Ναι Όχι Σύνολο Α 36,96 63,04 100,00 12,59 32,58 20, Β 75,00 25,00 100,00 6,67 3,37 5, Γ 53,85 46,15 100,00 5,19 6,74 5,80 Σελ. 80 από 105

82 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Δ 63,16 36,84 100,00 8,89 7,87 8, Ε 64,29 35,71 100,00 6,67 5,62 6, ΣΤ 56,52 43,48 100,00 9,63 11,24 10, Ζ 72,73 27,27 100,00 11,85 6,74 9, Η 70,00 30,00 100,00 10,37 6,74 8, Πτυχίο 69,09 30,91 100,00 28,15 19,10 24,55 Σύνολο ,27 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, ,73 100, ,00 100,00 Όσον αφορά την πραγματοποίηση διαδικτυακών αγορών και τη συσχέτιση της με το εξάμηνο σπουδών δεν υπάρχουν περιθώρια αμφιβολίας για την απόρριψη της μηδενικής υπόθεσης Ηο και την αποδοχή της εναλλακτικής της. Σύμφωνα με την τιμή του Ρ-ν8ΐϋθ =0.042 το εξάμηνο σπουδών των φοιτητών σχετίζεται σημαντικά με το αν έχουν πραγματοποιήσει αγορές ή όχι. Πιο συγκεκριμένα το ποσοστό των φοιτητών του πρώτου εξαμήνου που πραγματοποίησε ηλεκτρονικές αγορές ανέρχεται μόλις στο 37% ενώ τα ποσοστά των φοιτητών των μεγαλυτέρων εξαμήνων Ζ, Η και Πτυχίο βρίσκονται στο 70%. Τα ενδιάμεσα εξάμηνα δίνουν ποσοστά που κυμαίνονται από 50%- 60%. Σελ. 81 από 105

83 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 4. Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών φύλο και τρόπο επιλογής πληρωμής. Πίνακας : Σχέση Φύλου και Τρόπου Πληρωμής. Τρόπος Πληρωμής Φύλο Πιστωτική Κατάθεση Προπληρωμένη Αντικαταβολή Κάρτα Λογαριασμού Κάρτα Σύνολο Άνδρας 9,20 47,13 12,64 31,03 100,00 53,33 66,13 47,83 65,85 61, Γυναίκα 12,96 38,89 22,22 25,93 100,00 46,67 33,87 52,17 34,15 38, Σύνολο 10,64 43,97 16,31 29,08 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0,372 Ο έλεγχος συσχέτισης που πραγματοποιήθηκε για τις μεταβλητές φύλο και επιλογή τρόπου πληρωμής φανερώνει ότι καμία σχέση δεν μπορεί να έχουν μεταξύ τους καθώς η τιμή 0.37 της Ρ-ν8ΐϋθ είναι υψηλότερη του Ο τρόπος που επιλέγουν να πληρώσουν, λοιπόν, οι φοιτητές άνδρες και γυναίκες είναι ίδιος και επικεντρώνεται στην αντικαταβολή που συγκεντρώνει ποσοστά 47% και 39% σε άνδρες και γυναίκες αντίστοιχα. Σελ. 82 από 105

84 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ 5. Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών φύλο και ποσό που συνηθίσουν να δαπανούν οι φοιτητές για αγορές από το Διαδίκτυο. Πίνακας : Σχέση Φύλου και Ποσού. Ποσό Φύλο >500 Σύνολο Άνδρας Γυναίκα Σύνολο 29 33,72 55, ,59 44, ,14 100, ,37 64, ,33 35, ,43 100, ,44 68, ,96 31, ,71 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, ,14 58,33 5 9,26 41, ,57 100,00 2 2,33 66,67 1 1,85 33,33 3 2,14 100, ,00 61, ,00 38, ,00 100,00 Παρόμοια αποτελέσματα προέκυψαν και από τον έλεγχο συσχέτισης του φύλου και του ποσού που επιλέγουν να δαπανούν οι φοιτητές για ηλεκτρονικές αγορές. Σύμφωνα, λοιπόν, με το Ρ-ν8ΐϋθ γίνεται δεκτή η μηδενική υπόθεση που θεωρεί τις δύο μεταβλητές ανεξάρτητες μεταξύ τους σε επίπεδο σημαντικότητας 95%. Οι φοιτητές, λοιπόν, ανεξαρτήτου φύλου συνηθίζουν να δαπανούν παρόμοια ποσά για ηλεκτρονικές αγορές που συνήθως δεν ξεπερνά τα 100. Σελ. 83 από 105

85 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ β.έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών φύλο και ασφάλεια συναλλαγών. Πίνακας : Σχέση Φύλου και Αίσθησης Ασφάλειας. Αίσθηση Ασφάλειας Φύλο Καθόλου Λίγη Μέτρια Πολύ Άνδρας Γυναίκα Σύνολο 5 5,49 41, ,48 58, ,89 100, ,09 45, ,31 54, ,79 100, ,07 54, ,62 45, ,50 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0, ,36 75, ,03 24, ,61 100,00 Πάρα Πολύ 10 10,99 71,43 4 6,56 28, ,21 100,00 Σύνολο ,00 59, ,00 40, ,00 100,00 Ιδιαίτερα αξιόλογο είναι το αποτέλεσμα που προκύπτει από τον παραπάνω έλεγχο ανάμεσα στις μεταβλητές της ασφάλειας που αισθάνονται οι φοιτητές κατά τις Διαδικτυακές συναλλαγές και το φύλο τους. Η χαμηλή τιμή του Ρ-ν8ΐϋθ, λοιπόν, διαψεύδει την μηδενική υπόθεση και φανερώνει ότι οι άνδρες είναι κατά πολύ λιγότερο επιφυλακτικοί όταν κάνουν συναλλαγές μέσω Ιπίθηθί από τις γυναίκες, οι οποίες σε ποσοστό μόλις 25% δηλώνουν πολύ ή πάρα πολύ ασφαλείς, με το ποσοστό των ανδρών να ξεπερνά το 48%. Σελ. 84 από 105

86 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ 7.Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών φύλο και αυτοέλεγχο κατά τις αγορές. Πίνακας : Σχέση Φύλου και Βαθμού Αυτοελέγχου. Βαθμός Αυτοελέγχου Φύλο Καθόλου Λίγη Μέτρια Πολύ Πάρα Πολύ Σύνολο Άνδρας 5,49 4,40 24,18 36,26 29,67 100,00 55,56 26,67 55,00 67,35 71,05 60, Γυναίκα 6,67 18,33 30,00 26,67 18,33 100,00 44,44 73,33 45,00 32,65 28,95 39, Σύνολο 5,96 9,93 26,49 32,45 25,17 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0.033 Παρόμοια αποτελέσματα προκύπτουν και από την συσχέτιση της μεταβλητής που εκφράζει τον αυτοέλεγχο των φοιτητών κατά τις ηλεκτρονικές αγορές σε σχέση με το φύλο. Σε επίπεδο, δηλαδή, σημαντικότητας 95% απορρίπτεται η μηδενική υπόθεση που θεωρεί τις δύο μεταβλητές ανεξάρτητες. Οι άνδρες, λοιπόν, φαίνεται ότι έχουν μεγαλύτερο αυτοέλεγχο όταν πραγματοποιούν αγορές από το Διαδίκτυο σε σχέση με τις γυναίκες που παρουσιάζουν χαλαρότερες αντιστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι άνδρες δηλώσαν βαθμό αυτοελέγχου πολύ και πάρα πολύ σε ποσοστό 66% σε αντίθεση με τις γυναίκες που το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 45%. Σελ. 85 από 105

87 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Θ.Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών φύλο και πραγματοποίηση αγορών. Πίνακας : Σχέση Φύλου και Ηλεκτρονικών Αγορών. Ηλεκτρονικές Αγορές Φύλο Ναι Όχι Σύνολο Άνδρας 76,99 23,01 100,00 64,44 29,89 50, Γυναίκα 44,04 55,96 100,00 35,56 70,11 49, Σύνολο 60,81 39,19 100,00 100,00 100,00 100,00 Ρ-νβΙϋΘ=0,000 Η μηδενική τιμή του Ρ-ν8ΐϋΘ=0,000 δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης όσον αφορά την αποδοχή της εναλλακτικής υπόθεσης Ηι, σύμφωνα με την οποία οι ηλεκτρονικές αγορές συσχετίζονται άμεσα με το φύλο. Χωρίς αμφιβολία προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι άνδρες πραγματοποιούν περισσότερες αγορές μέσω Διαδικτύου από τις γυναίκες, καθώς το 56% από αυτές δηλώνει ότι δεν έχουν κάνει καμία ηλεκτρονική αγορά σε αντίθεση με τους άνδρες που το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 23%. Σελ. 86 από 105

88 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Δοκιμασίες Two-Sample T-Test. Μετά την μελέτη των δοκιμασιών χ2 θα ακολουθήσουν συσχετίσεις μεταβλητών σύμφωνα με τη μέθοδο Two-Sample T-Test. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για να επαληθευτεί ή να απορριφθεί συσχέτιση μεταξύ μιας ποσοτικής και μιας ποιοτικής μεταβλητής, η οποία δύναται να αποτελείται από δύο υποκατηγορίες. Η μέθοδος βασίζεται στην εξέταση του P-Value όπως προηγουμένως. Έτσι αν το P-Value του ελέγχου είναι μικρότερο από 0.05 τότε ο μέσος όρος της ποσοτικής μεταβλητής διαφέρει σημαντικά, διαφορετικά δεν παρουσιάζει αξιόλογη διαφορά. Ακολουθούν πίνακες συσχέτισης για 6 δοκιμασίες Two-Sample T-Test και ανάλυση αυτών. 1.Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών φύλο και ώρες χρήσης Internet. Πίνακας : Σχέση Φύλου και Ωρών εβδομαδιαίας χρήσης Internet. Ώρες Εβδομαδιαίας Χρήσης Internet Φύλο Μέσος Όρος Τυπική Απόκλιση Άνδρας 23,6 2,4 Γυναίκα 17,6 1,7 P-Value=0,040 Όπως παρατηρούμε από τον παραπάνω πίνακα το Ρ -ν 8 ΐ^ είναι μικρότερο του 0,05 οπότε ο μέσος όρος των ορών που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο άνδρες και γυναίκες διαφέρει σημαντικά. Στην προκειμένη περίπτωση ο μέσος χρόνος χρήσης του Διαδικτύου φαίνεται να είναι μεγαλύτερος για τους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Σελ. 87 από 105

89 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2.Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών φύλο και ηλικία πρώτης ηλεκτρονικής αγοράς. Πίνακας : Σχέση Φύλου και Ηλικίας Πρώτης Αγοράς. Ηλικία Πρώτης Αγοράς Φύλο Μέσος Όρος Τυπική Απόκλιση Άνδρας 18,44 0,28 Γυναίκα 18,53 0,62 Ρ-νβΙϋΘ=0,897 Ο έλεγχος συσχέτισης που έγινε για τις μεταβλητές φύλο και ηλικία πραγματοποίησης πρώτης ηλεκτρονικής αγοράς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μέση τιμή της δεύτερης μεταβλητής δεν παρουσιάζει αξιόλογη διαφορά. Η ιδιαίτερα αυξημένη τιμή του Ρ-ν8ΐϋθ σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι το σύνολο των φοιτητών ανεξαρτήτου φύλου πραγματοποίησε την πρώτη του αγορά μέσω Διαδικτύου στην ηλικία μεταξύ 18,5-19 ετών. Σελ. 88 από 105

90 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ 3.Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών ηλικία και τρόπο επιλογής παραλαβής του προϊόντος. Πίνακας : Σχέση Τρόπου Παραλαβής Προϊόντων και Ηλικίας. Ηλικία Τρόπος Παραλαβής Μέσος Όρος Τυπική Απόκλιση Παράδοση στο Σπίτι 21,10 0,21 Παραλαβή από Κατάστημα 22,40 0,50 Ρ-νβΙϋΘ=0,020 Ο μέσος όρος ηλικίας των φοιτητών φαίνεται, από τον σχετικό έλεγχο που έγινε, ότι διαφέρει σημαντικά όσον αφορά την επιλογή του τρόπου παραλαβής των προϊόντων. Πιο συγκεκριμένα, οι νεότεροι φοιτητές επιλέγουν την παράδοση των προϊόντων στο σπίτι ενώ οι λίγο μεγαλύτεροι την παραλαβή από το κατάστημα. Σελ. 89 από 105

91 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 4. Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών ηλικία και γνώση δικαιωμάτων των ηλεκτρονικών πελατών. Πίνακας : Σχέση Γνώσης Δικαιωμάτων και Ηλικίας. Ηλικία Γνώση Δικαιωμάτων Μέσος Όρος Τυπική Απόκλιση Ναι 21,38 0,26 Όχι 21,51 0,36 Ρ-νβΙϋΘ=0,772 Η αυξημένη τιμή του Ρ-ν8ΐϋθ προδίδει ότι ο μέσος όρος ηλικίας των φοιτητών που γνωρίζει ή όχι τα δικαιώματά του σε σχέση με τις ηλεκτρονικές αγορές δεν παρουσιάζει αξιόλογη διαφορά. 5. Έλεγχος συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών ώρες χρήσης Διαδικτύου και πραγματοποίηση αγορών. Πίνακας : Σχέση Αγορών και Ωρών Χρήσης Διαδικτύου. Ώρες χρήσης Διαδικτύου Αγορές Μέσος Όρος Τυπική Απόκλιση Ναι 25,1 2,1 Όχι 13,7 1,5 Ρ-νβΙϋΘ=0,000 Η μηδενική τιμή του Ρ-ν8ΐϋθ φανερώνει ξεκάθαρα ότι υπάρχει σημαντική διαφορά στο μέσο όρο του χρόνου χρήσης του Διαδικτύου σε σχέση με την πραγματοποίηση ή όχι ηλεκτρονικών αγορών. Από το έλεγχο προκύπτει ότι όταν αυξάνεται ο χρόνος χρήσης του Διαδικτύου παρατηρείται αύξηση και στην πραγματοποίηση αγορών. Σελ. 90 από 105

92 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στο πρόσφατο παρελθόν οι εμπορικές συναλλαγές γινόταν με καθαρά συμβατικά μέσα, στις ημέρες όμως ο τρόπος διεξαγωγής τους έχει αλλάξει ριζικά καθώς το ηλεκτρονικό εμπόριο άρχισε να παίζει κυρίαρχο ρόλο στην παγκόσμια αγορά. Τα οφέλη που προκύπτουν, από τις ηλεκτρονικές αγορές, τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις επιχειρήσεις είναι πολλά και σημαντικά και εντοπίζονται κυρίως στην εξοικονόμηση χρόνου, την κατάργηση αποστάσεων, την 24ωρη δυνατότητα αγορών, την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τα χαμηλά κόστη επέκτασης των επιχειρήσεων σε παγκόσμιες αγορές. Ουσιαστικά όμως είναι και τα προβλήματα και οι κίνδυνοι που παρουσιάζονται με υποκλοπές και αλλοιώσεις δεδομένων, απάτες και καταχρήσεις να απειλούν κάθε είδους συναλλαγής. Οι λύσεις που προτείνονται και αφορούν κυρίως στην κρυπτογράφηση, την χρήση ψηφιακών υπογραφών και πιστοποιητικών, τα antivirus και τα firewalls κρίνονται αρκετά αξιόπιστες οι καταναλωτές, ωστόσο, συνεχίζουν να δείχνουν έντονα την επιφυλακτικότητά τους στις ηλεκτρονικές συναλλαγές και ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη χρήση πιστωτικών καρτών και δημοσίευση προσωπικών δεδομένων. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα οι συναλλαγές μέσω Διαδικτύου, σε σχέση με την Ευρώπη, βρίσκονται σε εμβρυικό στάδιο με τάσεις όμως γρήγορης ανάπτυξης. Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της πτυχιακής αυτής εργασίας αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο και επικεντρώνεται στην σχέση του με τους φοιτητές. Στην έρευνα συμμετείχαν 227 φοιτητές, άνδρες και γυναίκες, όλων των εξαμήνων, του τμήματος της Διαχείρισης Πληροφοριών που απάντησαν πρόθυμα σε ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο αποτελούμενο από 23 ερωτήσεις διαφορετικού τύπου. To πρόγραμμα Σελ. 91 από 105

93 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ που χρησιμοποιήθηκε για την επεξεργασία των αποτελεσμάτων είναι το minitab και οι μέθοδοι ανάλυσης το χ2 και Two-sample T-test. Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώνει κανείς ότι οι φοιτητές χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο κυρίως από το σπίτι τους με σκοπό την εξεύρεση πληροφοριών, την συνομιλία, την περιήγηση και το κατέβασμα ταινιών και μουσικής. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αγορές, η περιήγηση στο Διαδίκτυο, το κατέβασμα ταινιών και τα παιχνίδια σχετίζονται άμεσα με το αρσενικό φύλο. Η έρευνα έδειξε, επίσης, ότι οι ηλεκτρονικές αγορές σχετίζονται άμεσα με τις ώρες χρήσης του Διαδικτύου. Το ποσοστό των φοιτητών που έχουν πραγματοποιήσει ηλεκτρονικές αγορές εντοπίζεται στο 60%, με σαφή υπεροχή των ανδρών, και στοιχειοθετείται από φοιτητές μεγαλυτέρων κυρίως εξαμήνων, ενώ η συχνότητα των αγορών δεν ξεπερνά τις 1-2 φορές το τρίμηνο ή το εξάμηνο. Το ποσό που συνηθίζουν να δαπανούν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες δεν ξεπερνά τα 100 ενώ προτιμούν να πληρώνουν με αντικαταβολή και να παραλαμβάνουν τα προϊόντα στο σπίτι. Πριν την αγορά συνηθίζουν να επισκέπτονται 3-5 άλλα ηλεκτρονικά καταστήματα και τις περισσότερες φορές κάποιο φυσικό για να έχουν προσωπική επαφή με το προϊόν. Οι περισσότεροι δεν θεωρούν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές περίπλοκες είναι όμως ιδιαίτερα επιφυλακτικοί στην χρήση πιστωτικών καρτών και τη δημοσίευση προσωπικών στοιχείων. Θεωρούν ότι τα ηλεκτρονικά καταστήματα διαθέτουν ποικιλία και ποιότητα προϊόντων σε χαμηλότερες τιμές. Η ευχρηστία του ηλεκτρονικού καταστήματος, οι πολλαπλοί τρόποι πληρωμής και παράδοσης των προϊόντων, η δυνατότητα παρακολούθησης της παραγγελίας, οι τιμές των προϊόντων και τα έξοδα Σελ. 92 από 105

94 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ αποστολής αποτελούν σημαντικούς λόγους για την επιλογή συγκεκριμένου καταστήματος. Όσον αφορά τα προϊόντα που συνηθίζουν να αγοράζουν οι φοιτητές εντοπίζονται κυρίως σε υλικό υπολογιστή, αναλώσιμα, εισιτήρια, κρατήσεις θέσεων και είδη ένδυσης και υπόδεσης. Ενώ σύμφωνα με τους ελέγχους συσχέτισης που γίνανε, διαπιστώθηκε ότι οι άνδρες επιδίδονται σε αγορές υλικού υπολογιστή, αναλωσίμων και παιχνιδιών περισσότερο από τις γυναίκες, οι οποίες υπερτερούν σε αγορές καλλυντικών και αρωμάτων. Ολοκληρώνοντας, το προφίλ των φοιτητών που πήραν μέρος στην έρευνα αξίζει να σημειωθεί ότι οι άνδρες φαίνεται να χρησιμοποιούν περισσότερες ώρες το Διαδίκτυο, να είναι λιγότερο επιφυλακτικοί όσον αφορά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και να διαθέτουν μεγαλύτερο αυτοέλεγχο στις αγορές από τις γυναίκες. Εν κατακλείδι θα λέγαμε ότι το ΙπίθΓΠθί θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα κοινωνικό ή ακόμα και πολιτισμικό φαινόμενο που έχει καταφέρει να αλλάξει ριζικά τη μορφή της επικοινωνίας. Ιδιοκτήτες του φαίνεται να είναι μόνο οι χιλιάδες υπολογιστές που συνδέονται σε αυτό και φυσικά οι χρήστες τους. Πρόκειται λοιπόν για ένα μέσο που μας ανήκει πραγματικά και εξαρτάται αποκλειστικά από τη δική μας φαντασία, γεγονός που το καθιστά μοναδικό. Σελ. 93 από 105

95 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1]. Γεροντίδης, Ι. (2006). Σημειώσεις Στατιστική των Επιχειρήσεων, Καβάλα. [2]. Γεροντίδης, Ι. (2009). Σημειώσεις Στατιστικές Μέθοδοι Πρόβλεψης, Καβάλα. [3]. Δημητριάδης, Ε. (2002). Περιγραφική Στατιστική, Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική. [4]. Δημητριάδης, Σ.- Μπάλτας, Γ. (2003). Ηλεκτρονικό Eμπόριο και Μάρκετινγκ, Αθήνα, Εκδόσεις Rosili. [5]. Δουκίδης, Γ.- Δράκος, Β. (2000). Ηλεκτρονικό Εμπόριο, Αθήνα, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. [6]. Δουκίδης, Γ.- Φραγκοπούλου Α- Αναγνωστόπουλος, Σ. (1993). EDI-Ηλεκτρονική Μεταβίβαση Δεδομένων, Αθήνα, Εκδόσεις Σταμούλη. [7]. Ζαφειρόπουλος, Κ. (2005). Πώς γίνεται μια επιστημονική εργασία; Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική. [8]. Καράκος, Α. (2007). Διαδίκτυο Παγκόσμιος Ιστός και τεχνικές προγραμματισμού, Αθήνα, Εκδόσεις Γκιούρδας. [9]. Κουτσογιάννη, Κ.- Τζώνου, Α.- Τριχόπουλος, Δ. (2000), Βιοστατιστική, Αθήνα, Εκδόσεις «Γρ.Παρισιάνος». [10]. Πασχόπουλος, Α. (2000). Ηλεκτρονικό εμπόριο, Αθήνα, Εκδόσεις Κλειδάριθμος. [11]. Πασχόπουλος, Α.- Σκαλτσάς, Π. (2001). Ηλεκτρονικό εμπόριο, «Ανάπτυξη και Εφαρμογή Επιχειρηματικής Στρατηγικής και Μάρκετινγκ στο Διαδίκτυο», Αθήνα, Εκδόσεις Κλειδάριθμος. [12]. Χαλικιάς, Ι. (2003), Στατιστικές Μέθοδοι Ανάλυσης για Επιχειρηματικές Αποφάσεις, 2η έκδοση, Αθήνα, Εκδόσεις Rosil/. [13]. education/118/index.html. Σημειώσεις Στατιστικής Δοκιμασίας χ2 και Two-sample T-test. Σελ. 94 από 105

96 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ [14]. wsznews_greek7esye_ htm. Στατιστικά της ΕΣΥΕ για την χρήση υπολογιστών και την πρόσβαση στο Διαδίκτυο. [15]. Νομοθεσία για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο. [16]. el.htm. Κοινωνία της Πληροφορίας. [17]. 87&Itemid=50. Ο δεκάλογος του Ηλεκτρονικού Πολίτη. [18]. PressReleasesZA1901_SFA20_DT_AN_00_2009_01_F_GR.pdf. Έρευνα χρήσης τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας από τα νοικοκυριά: έτος Σελ. 95 από 105

97 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α Ερωτηματολόγιο έρευνας ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Το παρόν ερωτηματολόγιο συντάχθηκε στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας "Ηλεκτρονικό εμπόριο και φοιτητές" της φοιτήτριας Σταμάτη Αθανασίας με επιβλέπων καθηγητή τον κ.πετασάκη Ιωάννη. ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Προσδιορίστε το φύλο σας. ρ Άνδρας Γ ^ Γυναίκα Προσδιορίστε την ηλικία σας. Προσδιορίστε το εξάμηνο σπουδών σας.? π! Είστε εργαζόμενος/η;. ^ Ναί. Ώ Όχι ΧΡΗΣΗ ΙΝΤΕΚΝΕΤ Επισκέπτεστε το Internet κυρίως απο C το σπίτι σας π το ΤΕΙ π Internet καφέ C φιλικό σπίτι Για ποιους λόγους χρησιμοποιείτε το ΙηίΟΓησί; Δεκτές περισσότερες από μια απαντήσεις. Εξεύρεση πληροφοριών Αγορές Περιήγηση στο διαδίκτυο Σελ. 96 από 105

98 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Συνομιλία (chat, , κτλ) Κατέβασμα ταινιών/μουσικής Παιχνίδια/Διασκέδαση Πληρωμή λογαριασμών Αγορές εισιτηρίων Κατά μέσο όρο πόσες ώρες χρησιμοποιείτε το Mernet κατά τη διάρκεια μιας κανονικής εβδομάδας, ανεξάρτητα αν η χρήση αφορά δουλειά, σπουδές ή διασκέδαση; ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Έχετε αγοράσει ποτέ απο το Internet; ^ Ναι C Όχι Αξιολογήστε τις παρακάτω θέσεις εκφράζοντας το βαθμό με τον οποίο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με αυτές. Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ Οι παραγγελίες μέσω Ι η ^ ι^ ΐ είναι περίπλοκες C Π Ώ C Ώ Η χρήση πιστωτικών καρτών δεν είναι ασφαλής C Π Ώ C Ώ Συμφωνώ πλήρως Η δημοσίευση προσωπικών στοιχείων στο διαδίκτυο δεν είναι ασφαλής Π π Π Π Π Τα φυσικά καταστήματα πετυχαίνουν καλύτερες τιμές και προσφορές απο τα ηλεκτρονικά Ώ Ώ C Ώ Ώ Τα φυσικά καταστήματα προσφέρουν καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών μετά την αγορά απο οτι τα ηλεκτρονικά Ώ Π Ώ Ώ Ώ Τα φυσικά καταστήματα προσφέρουν πιο ποιοτικά προιόντα απο τα ηλεκτρονικά Π π Ώ Ώ Ώ Τα ηλεκτρονικά καταστήματα δεν διαθέτουν μεγάλη πιοκιλία προιόντων Π π Π Π Π Η προσωπική επαφή με το προιόν και τον πωλητή βοηθά τον πελάτη Ώ Ώ C Ώ Ώ Θα αγόραζα (περισσότερο) απο το Ιη^τη^; αν οι τιμές ήταν σημαντικά χαμηλότερες Ώ Ώ C Ώ Ώ Σελ. 97 από 105

99 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α Προσοχή! Σε όλες τις υπόλοιπες ερωτήσεις απαντήστε μόνο όσοι αγοράσατε έστω και μια φορά απο το ΙηΙβΓΠβΙ;. Σε τι ηλικία αγοράσατε για πρώτη φορά προϊόν από το Ιπίοτυοί; Πόσο συχνά αγοράζετε από το Ιπίοτυοί; Γ Μια φορά την εβδομάδα Γ Μια-δυο φορές την εβδομάδα ρ Μια-δυο φορές το τρίμηνο Γ Μια-δυο φορές το εξάμηνο Γ Μια-δυο φορές το χρόνο Πόσες φορές αγοράσατε από το Ιπίοτυοί το τελευταίο χρόνο; Ποιος είναι ο τύπος των προϊόντων που αγοράζετε από το Ιπίοτυοί ; Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Λογισμικό υπολογιστή (software) C C Ώ Ώ Ώ Υλικό υπολογιστή (hardware) C C Ώ Ώ Ώ Αναλώσιμα Π Π Π Π Π Παιχνίδια π π Π Π Π Εισιτήρια (αεροπλάνα, πλοία, τρένα) Ώ Ώ C Ώ Ώ Κρατήσεις (ξενοδοχεία, εστιατόρια, θεάτρα, κινη ματογράφοι) Ώ Ώ C Ώ Ώ Καλλυντικά-Αρώματα Ώ Π Ώ Ώ Ώ Είδη ένδυσης-υπόδησης Π Π Ώ Ώ Ώ Έπιπλα-οικιακός εξοπλισμός Π π Ώ Ώ Ώ Ηλεκτρικές συσκευές π π Π Π Π Σελ. 98 από 105

100 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Ποτέ Σπάνια Μέτρια Συχνά Πολύ συχνά Βιβλία-Περιο δικά Ταινίες-Τραγούδια Λουλούδια Πίτσα-γρήγορο φαγητό Επιλέξτε το ποσό που κατά μέσο όρο δαπανάτε για μια παραγγελία. ^ 1-50 ^ ^ ^ ^ >500 Ποιο τρόπο πληρωμής του προϊόντος προτιμάτε; Π Λ/Γ,, Με πιστωτική καρτα Γ Με αντικαταβολή Γ Με κατάθεση σε λογαριασμό ρ Με προπληρωμένη κάρτα Ποιο τρόπο παραλαβής του προϊόντος προτιμάτε; Γ Παραλαβή απο το κατάστημα Παράδοση στο σπίτι Αξιολογήστε τους λόγους για τους οποίους απευθύνετε κανείς στο Ιπίστησί για αγορές. Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ Συμφωνώ πλήρως Εξοικονόμηση χρόνου Η δυνατότητα αγοράς χωρίς φυσική παρουσία Η δυνατότητα αγοράς προϊόντων από απομακρυσμένες περιοχές Η ανάγκη για αγορά εξειδικευμένων προϊόντων Η ποικιλία προϊόντων Οι χαμηλότερες τιμές Σελ. 99 από 105

101 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ Πόσα ηλεκτρονικά καταστήματα επισκέπτεστε κατά μέσο όρο πριν πραγματοποιήσετε τις αγορές σας;. Ε 1-2. Ε 3-5. Ε >5 Συνηθίζετε πριν να αγοράσετε ηλεκτρονικά ένα προϊόν να επισκέπτεστε ένα φυσικό κατάστημα για να δείτε το προϊόν προσωπικά;. ^ Ναι. Π Όχι Αξιολογήστε τους σημαντικότερους λόγους που σας οδηγούν στην επιλογή του συγκεκριμένου ηλεκτρονικού καταστήματος για την αγορά προϊόντος. Διαφωνώ πλήρως Διαφωνώ Ουδέτερη γνώμη Συμφωνώ Η ευχρηστία του ηλεκτρονικού καταστήματος Ώ Ώ Ώ Συμφωνώ πλήρως Οι πολλαπλοί τρόποι πληρωμής Π Ώ Ώ Ο διπλός τρόπος παραλαβής, παράδοση στο σπίτι ή παραλαβή από φυσικό κατάστημα Π Ώ Ώ Δυνατότητα παρακολούθησης της παραγγελίας Π Ώ Ώ Οι τιμές των προϊόντων Π Π Π Τα έξοδα αποστολής Π Π Π Οι τρόποι προστασίας των προσωπικών δεδομένων Ώ Ώ Ώ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Πόση ασφάλεια αισθάνεστε κατά τις συναλλαγές σας σε ένα ηλεκτρονικό κατάστημα; Καθόλου Π Π Πάρα πολύ Σελ. 100 από 105

102 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ Γνωρίζετε τα δικαιώματά σας σαν πελάτες ηλεκτρονικών καταστημάτων; ^ Ναί Ε Όχι Σε τι βαθμό νιώθετε οτι έχετε αυτοέλεγχο ως προς τις αγορές που παραγματοποιείτε μέσω Καθόλου Π Π Πάρα πολύ?ρ?β??? Σελ. 101 από 105