ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Transcript

1 τ1 ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Πτυχιακή Εργασία Δημήτριος Αγγελίδης Α.Ε.Μ.:15822 ΘΕΜΑ: Ιστορική εξέλιξη του Ποδοσφαιρικού Τμήματος του Άρη Θεσσαλονίκης από την ίδρυση του, μέχρι το Επιβλέπων: Καϊμακάμης Βασίλειος, αναπ/τής καθηγητής ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ Θεσσαλονίκη, 2016

2 τ2

3 τ3 1) Πρόλογος(Σελ.5) 2) Εισαγωγή(Σελ.7) 3)Πρώτο Κεφάλαιο(σελ.10): ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. Γενικά Β. Κύρια χαρακτηριστικά της ιστορικής εξέλιξης των παραπάνω συλλόγων Β.α. Ηρακλής Θεσσαλονίκης: Όμιλος Φιλόμουσων Θεσσαλονίκης στους Μεσολυμπιακούς της Αθήνας του (Π. Σαββίδης, 1907, σ. 190) Β.β. Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών(Π.Α.Ο.Κ.): Β.γ. Μ.Γ.Σ. Απόλλων Καλαμαριάς Β.δ. Άρης Θεσσαλονίκης Συμπέρασμα 4)Δεύτερο Κεφάλαιο(Σελ.18): Α. Η ίδρυση και τα πρώτα βήματα του συλλόγου Β. Τα νηπιακά βήματα του Άρη στην σκιά του παγκοσμίου πολέμου ( ) Γ) Το ανεπίσημο ξεκίνημα του Άρη-Δεκαετία 1920 Β. Το πρωτάθλημα του 1928 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 5)Τρίτο Κεφάλαιο(Σελ.24): Α. Η ίδρυση και τα πρώτα βήματα του συλλόγου

4 τ4 Β. Τα νηπιακά βήματα του Άρη στην σκιά του παγκοσμίου πολέμου ( ) Γ) Το ανεπίσημο ξεκίνημα του Άρη-Δεκαετία 1920 Β. Το πρωτάθλημα του 1928 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 6)Τέταρτο Κεφάλαιο(Σελ.34): Α. Ο Άρης στη δεκαετία του 1950 Β. Ο Άρης στη δεκαετία του 1960 Συμπέρασμα 7)Πέμπτο Κεφάλαιο(Σελ.40): Α. Ο Άρης στη δεκαετία του 1970 Β. Ο Άρης στη δεκαετία του 1980 Συμπέρασμα 8)Έκτο Κεφάλαιο(Σελ.50): Α. Ο Άρης στη δεκαετία του 1990 Β. Οι αγώνες του Άρη στον 20 ο αιώνα Γ. 53 ξένοι σε 36 χρόνια στο γήπεδο Κλεάνθης Βικελίδης ( ) Δ. Οι 38 Πρόεδροι του Άρη τον 20 ο αιώνα Ε. Οι 56 προπονητές του Άρη στον 20 ο αιώνα Ζ. Οι 22 κορυφαίες στιγμές του Άρη από το 1922 έως το 1940 Η. Οι 10 κορυφαίες στιγμές του Άρη από το 1945 έως το 1959

5 τ5 Θ. Οι 12 κορυφαίες στιγμές του Άρη από το 1959 έως το 1979 Ι. Οι 12 κορυφαίες στιγμές του Άρη από το 1979 έως το 2000, (στην επαγγελματική Α Εθνική) Κ. Οι κορυφαίες συλλογικές στιγμές του Άρη στον 20 ο αιώνα ( ) Συμπέρασμα O Ύμνος του Άρη Θεσσαλονίκης Το ιστορικό της έδρας του Άρη Το Χαριλάου στα Γαλανόλευκα Ιστορικές πρωτιές στο Χαριλάου

6 τ6

7 τ7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το θέμα της παρούσας Διπλωματικής Εργασίας είναι η ιστορική εξέλιξη του Ποδοσφαιρικού Τμήματος του Άρη Θεσσαλονίκης από την ίδρυση του, μέχρι το Αποφάσισα να ασχοληθώ με το παραπάνω θέμα, διότι ως φίλαθλος του Άρη Θεσσαλονίκης, αλλά και του Ποδοσφαίρου της Θεσσαλονίκης γενικά, παρατήρησα ότι δεν υπάρχουν αρκετές πηγές για την ιστορία των ομάδων της Θεσσαλονίκης γενικά, και του Άρη Θεσσαλονίκης ειδικά. Ως αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται διάφορες συγχύσεις στους νεαρούς φιλάθλους της Θεσσαλονίκης σχετικά με την ιστορία του Άρη Θεσσαλονίκης. Θέλω μέσω της συγκεκριμένης Διπλωματικής εργασίας να φωτίσω την τεράστια ιστορία του Ποδοσφαιρικού Τμήματος του Άρη Θεσσαλονίκης, αλλά και να αφήσω τη συγκεκριμένη βιβλιογραφία στη διάθεση των φιλάθλων της Θεσσαλονίκης, ελλείψει άλλων βιβλιογραφιών. Για να γραφτεί η συγκεκριμένη εργασία, χρησιμοποίησα την μικρή είναι αλήθεια βιβλιογραφία που υπάρχει στην αγορά. Δυστυχώς για την ιστορία του

8 τ8 Άρη Θεσσαλονίκης, υπάρχει πολύ λίγο υλικό, και όσα βρήκα ήταν χάρη στο εξαιρετικό βιβλίο του Κωνσταντίνου Ίντου(Ποδόσφαιρο , Η Ιστορία του Άρη, Τόμος 1), αλλά και στο βιβλίο του Παναγιώτη Πατσίδη(Αυτός είναι ο Α.Σ. Άρης Θεσσαλονίκης, Η χρυσή δεκαετία.) Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον πατέρα μου, Νικόλαο Αγγελίδη, που με τις απίστευτες γνώσεις του πάνω στην ιστορία του Άρη, με βοήθησε σε όλη τη διάρκεια της συγκεκριμένης εργασίας. Η εργασία χωρίζεται σε έξι(6) κεφάλαια. Στο πρώτο(1 ο ) κεφάλαιο διερευνάται η ιστορία των υπόλοιπων ομάδων της Θεσσαλονίκης(Π.Α.Ο.Κ., Ηρακλής, Απόλλων Καλαμαριάς), ενώ από το δεύτερο κεφάλαιο(2 ο ) και μέχρι το έκτο(6 ο ) διερευνάται η ιστορική εξέλιξη του Άρη Θεσσαλονίκης, ανά δεκαετία, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσης του, μέχρι το Η δυσκολίες που συνάντησα σε αυτή την εργασία είναι η έλλειψη πηγών και βιβλιογραφίας, ειδικά για τις πρώτες στιγμές της ίδρυσης του Άρη Θεσσαλονίκης. Αυτή η δυσκολία αντιμετωπίστηκε με σχολαστικό ψάξιμο της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, αλλά και με τη σημαντική βοήθεια του πατέρα μου, Νικολάου Αγγελίδη, όπου με τις εξαιρετικές του ιστορικές γνώσεις με βοήθησε σε όλο το φάσμα της παρούσας εργασίας. Εύχομαι και ελπίζω πως η συγκεκριμένη εργασία θα φανεί χρήσιμη στο φίλαθλο κοινό της Θεσσαλονίκης, και όχι μόνο, και θα αποτελέσει ένα χρήσιμο βοήθημα για άλλες παρόμοιες προσπάθειες.

9 τ9

10 τ10 EIΣΑΓΩΓΗ Εφόσον το θέμα μου αναφέρεται στην ιστορική εξέλιξη του ποδοσφαιρικού Άρη Θεσσαλονίκης, θα αναφερθούμε λίγο στο ποδόσφαιρο, και το σημαντικό του ρόλο στην κοινωνία. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι το ποδόσφαιρο είναι ο βασιλιάς των σπορ. Είναι το πιο λαϊκό άθλημα, που έχοντας ξεκινήσει από τις φτωχογειτονιές της Αγγλίας τον 19 ο, έχει καταφέρει να κυριαρχήσει σε όλους σχεδόν τους λαούς του κόσμου. Η απλότητα των κανόνων, η ευκολία του να διοργανωθεί ένας αγώνας ποδοσφαίρου, και το ότι δεν είναι αναγκαίος πολύ συγκεκριμένος εξοπλισμός, έχουν καταστήσει το ποδόσφαιρο το πιο δημοφιλή άθλημα. Δισεκατομμύρια θεατές παρακολουθούν κάθε χρόνο τις μεγάλες διοργανώσεις του ποδοσφαίρου, ενώ πλέον τα χρήματα που υπάρχουν στο ποδόσφαιρο, έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ. Η θέση του στην κοινωνία είναι πολύ σημαντική, καθώς το ποδόσφαιρο μπορεί μέσω του ευ αγωνίζεσθε να καλλιεργήσει όμορφους χαρακτήρες και συνάμα ανθρώπους. Επίσης το ποδόσφαιρο είναι ένα ομαδικό άθλημα, και καλλιεργεί την ομαδικότητα και τη συνεργασία μεταξύ των αθλητών. Επιπλέον προσφέρει χαρά, ευχαρίστηση και ανακούφιση σε εκατομμύρια ανθρώπων, είτε αθλητών, είτε θεατών. Καθώς ο κοινωνικός ρόλος και η δύναμη του ποδοσφαίρου είναι πολύ μεγάλος, έχει τη δύναμη να σταματάει ακόμα και

11 τ11 πολέμου, και να ενώνει ανθρώπους μεταξύ τους. Γι αυτό ακριβώς το λόγο, η θέση του στη κοινωνία είναι τόσο, μα τόσο σημαντική. Η χρησιμότητα του Ποδοσφαίρου, έγκειται στο ότι πάρα πολλοί άνθρωποι στον κόσμο βρίσκουν διέξοδο σε αυτό, και αρκετοί εκ των οποίων έχουν λύσει το βιοποριστικό τους πρόβλημα. Αλλά αλήθεια, σκεφτείτε να μην υπήρχε το ποδόσφαιρο, πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας. Το ποδόσφαιρο εκτονώνει τα πλήθη, ανακουφίζει τους ανθρώπους από τις αρνητικές σκέψεις, και από τις δύσκολες συνθήκες ζωής(π.χ. ανεργία, πόλεμοι κτλ.). Η χρησιμότητα του, είναι πάρα πολύ μεγάλη, και φαίνεται από τα εκατομμύρια των ανθρώπων που ασχολούνται με το άθλημα αυτό. Βέβαια το ποδόσφαιρο έχει και προβλήματα. Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η υπερβολική του εμπορευματοποίηση, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις τα ποσά να είναι απαγορευτικά για τους φιλάθλους ώστε να παρακολουθήσουν ένα Ποδοσφαιρικό παιχνίδι. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η άδικη κατανομή των χρημάτων. Τα περισσότερα λεφτά ξοδεύονται για αγορά ποδοσφαιριστών, και όχι για την εξέλιξη κάποιων άλλων τομέων του ποδοσφαίρου, όπως π.χ. οι ακαδημίες, ή η στήριξη Ομοσπονδιών που δεν έχουν μεγάλη οικονομική δυνατότητα. Η οικονομική ανισορροπία είναι θεωρώ το μείζον θέμα της εποχής μας που ταλανίζει το ποδόσφαιρο. Ένα άλλο θέμα που το ταλανίζει το βασιλιά των σπορ είναι η διαφθορά που υπάρχει στις μεγάλες Ομοσπονδίες (αγοροπωλησία αγώνων, «ξέπλυμα μαύρου χρήματος» κτλ.), αλλά και ο χουλιγκανισμός, ιδιαίτερα σε νέους ανθρώπους.

12 τ12 ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. Γενικά Το ποδόσφαιρο στην δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη, κατέχει έναν εξέχον ρόλο, και έχει να αντιπαρατάξει στην μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας και πρωτεύουσα Αθήνα, πολλές και σημαντικές επιτυχίες από τις ποδοσφαιρικές της ομάδες. Επίσης οι ποδοσφαιρικές ομάδες της Θεσσαλονίκης, έχουν καταφέρει πολύ μεγάλες επιτυχίες και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Θεσσαλονίκη, πάντως, κατέχει τα πρωτεία χρονολογικά στη διάδοση του ποδοσφαίρου στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1890 δημιουργήθηκε η ομάδα της «Ουνιόν Σπορτίβ», που την αποτελούσαν

13 τ13 Ιταλοί, Άγγλοι, Γάλλοι και Βέλγοι κάτοικοι της Οθωμανοκρατούμενης «νύμφης του Θερμαϊκού». 1 Η Θεσσαλονίκη έχει να επιδείξει τέσσερις ομάδες με μεγάλη παρουσία στην Α Εθνική κατηγορία, αλλά και με επιτυχίες. Τον Άρη Θεσσαλονίκης, τον Πανθεσσαλονίκειο Αθλητικό Όμιλο Κωνσταντινουπολιτών(Π.Α.Ο.Κ.), τον Ηρακλή Θεσσαλονίκης, και τον Μορφωτικός Γυμναστικός Σύλλογος(Μ.Γ.Σ.)Απόλλων Καλαμαριάς. Β. Κύρια χαρακτηριστικά της ιστορικής εξέλιξης των παραπάνω συλλόγων Β.α. Ηρακλής Θεσσαλονίκης: Ο ΓΣ Ηρακλής κατάγεται από τον Όμιλο Φιλόμουσων Θεσσαλονίκης, σωματείου μουσικού και φιλολογικού που ιδρύθηκε το Το 1899 ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη ο Όμιλος Φιλόμουσων, ο οποίος στην αρχή λειτουργούσε ως μουσικός και φιλολογικός. Το 1902 ιδρύθηκε το πρώτο γυμναστικό- αθλητικό τμήμα του, ενώ το 1907 μετονομάστηκε σε «Μακεδονικός Γυμναστικός Σύλλογος ο Ηρακλής». Το 1910 οι Νεότουρκοι που τα άλλαζαν όλα, άλλαξαν και το όνομα του παραπάνω συλλόγου σε «Οθωμανικός Γυμναστικός Σύλλογος ο Ηρακλής Το 1902 μέλη του ομίλου αποφάσισαν να εντάξουν αθλητικά τμήματα στον όμιλό τους και σε συνεννόηση με την ελληνική κοινότητα της πόλης που 1

14 τ14 βρισκόταν υπό οθωμανικό ζυγό, τους παραχωρήθηκε το δικό της γυμναστήριο. Ανάμεσα στα άλλα αθλητικά τμήματα που δημιούργησε ο όμιλος, το τμήμα ποδοσφαίρου ήταν το πρώτο που δημιουργήθηκε και συνάρπασε πολλούς αθλητές και θεατές. Το νέο αυτό άθλημα εισήγαγαν στη Θεσσαλονίκη οι αλλοδαποί κάτοικοι, που είχαν ήδη ιδρύσει τη δική τους ομάδα, την Ουνιόν Σπορτίφ. Ο Όμιλος Φιλόμουσων προσπάθησε να συγκροτήσει μια αμιγώς ελληνική ποδοσφαιρική ομάδα, με στόχο περιαλειμμένο από εθνικό γόητρο, να αντιμετωπίσει την αντίστοιχη των ξένων. Ο πρώτος επίσημος ποδοσφαιρικός αγώνας ποδοσφαίρου στη Θεσσαλονίκη έλαβε χώρα στις 23 Απριλίου 1905, μεταξύ του Ομίλου Φιλόμουσων και της Ουνιόν Σπορτίφ. Οι Έλληνες της Θεσσαλονίκης αναρίγησαν όταν η ελληνική ομάδα κέρδισε με σκορ 3-0. Στους Μεσολυμπιακούς του 1906 στην Αθήνα ο παραπάνω σύλλογος έλαβε μέρος και κατετάγη δεύτερος. Φορούσε μάλιστα μαύρες φανέλες σε ένδειξη πένθους για το ότι η Θεσσαλονίκη ήταν ακόμη υπό οθωμανική κατοχή 2. Από την αρχή όμως ο σύλλογος άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά λύθηκαν με την συνένωση του ομίλου με την ομάδα Ολυμπία και σχημάτισαν το 1908 έναν νέο σύλλογο. Έτσι, τις 29 Νοεμβρίου του έτους συγκλείσθηκε γενική συνέλευση, στην οποία ψηφίστηκε καταστατικό για τον καινούριο σύλλογο με το όνομα Μακεδονικός Γυμναστικός Σύλλογος ο Ηρακλής. Πρόεδρος του πρώτου διοικητικού συμβουλίου ανέλαβε ο γιατρός Α. Μάλτος, γραμματέας ο Ι. Αντωνιάδης και μέλη οι Π. Κοντογιάννης, Αιμ. Κόπανος, Δ. Χατζόπουλος, Δ. Κοντορέπας και Ι. Κύρου. Οι άνθρωποι του συλλόγου, μετά την πρώτη αυτή γενική συνέλευση, ενημέρωσαν τις οθωμανικές αρχές και, όπως αναφέρουν μερικά χρόνια αργότερα το 1914 σε επιστολή τους στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, η αστυνομία επέτρεψε τη λειτουργία του συλλόγου με μια απλή άδεια. Την περίοδο αυτή στην πόλη ανελίχθηκε το κίνημα των Νεότουρκων και οι πολιτικές συνθήκες ήταν ρευστές. Οι κάτοικοι των μη 2 Καϊμακάμης Β., Ειδικά θέματα Ολυμπιακών Αγώνων, Θεσσαλονίκη 20012, σ Σαββίδης Π., Λεύκωμα των εν Αθήναις Β Ολυμπιακών Αγώνων, Αθήνα 1907, σ. 190.

15 τ15 τουρκικών παροικιών της Θεσσαλονίκης δέχονταν έντονες πιέσεις για να αποβάλουν σταδιακά τα εθνικά χαρακτηριστικά και σύμβολα από τις δραστηριότητές τους. Κάθε σύλλογος της πόλης όφειλε να επανιδρυθεί υπό λιγότερο εμφανή εθνικά χαρακτηριστικά. Η αναφορά περί Μακεδονίας στον τίτλο του συλλόγου ενοχλούσε τις οθωμανικές αρχές, καθώς παρέπεμπε στις αλυτρωτικές διεκδικήσεις της Ελλάδας, αλλά και την ελληνικότητα της περιοχής. Οι Μάλτος, Κοντορέπας, Κύρου και Κόπανος ανέλαβαν την ευθύνη επανίδρυσης του συλλόγου και σε συνεννόηση με τις αρχές διαφοροποίησαν τον κανονισμό λειτουργίας το 1910, μετονομάζοντάς τον παράλληλα σε Οθωμανικός Ελληνικός Γυμναστικός Σύλλογος "ο Ηρακλής Θεσσαλονίκης". Στις 13 Μαρτίου 1911 εξελέγη νέο ΔΣ και στη γενική συνέλευση που πραγματοποιήθηκε παρουσιάστηκε το νέο καταστατικό του συλλόγου. Όμως, η επίσημη αναγνώρισή του από τις ελληνικές αρχές (μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους) καθυστέρησε. Σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο 281 περί Σωματείων, ο σύλλογος έπρεπε να προσκομίσει πρακτικό ιδρύσεως και πίνακα ονομάτων ιδρυτών. Τα έγγραφα αυτά όμως δεν ήταν διαθέσιμα, καθώς ο Ηρακλής είχε ιδρυθεί επί οθωμανικού καθεστώτος, και εκτός από το καταστατικό υπήρχε μόνο η απλή άδεια που εκδόθηκε από την αστυνομία. Τελικά, μετά από ανταλλαγές εγγράφων με τον πρόεδρο Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης, ο Ηρακλής αναγνωρίστηκε ως αθλητικός σύλλογος και εγκρίθηκε το καταστατικό του με την απόφαση 1106 του 1914 του πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης. Ο Ηρακλής καταχωρήθηκε στο βιβλίο αναγνωρισμένων σωματείων με αριθμό 1720 (παλαιός αριθμός 18) στις 11 Ιανουαρίου 1915, δηλαδή σχεδόν δυόμιση χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης

16 τ16 Όμιλος Φιλόμουσων Θεσσαλονίκης στους Μεσολυμπιακούς της Αθήνας του (Π. Σαββίδης, 1907, σ. 190) Β.β. Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών(Π.Α.Ο.Κ.): Ο ΠΑΟΚ ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη από Κωνσταντινουπολίτες πρόσφυγες που ακολούθησαν την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και τη Συνθήκη της Λοζάνης που ακολούθησε. Νωρίτερα είχε ιδρυθεί στην πόλη η Ένωση Κωνσταντινουπολιτών, κυρίως από μέλη των ελληνικών συλλόγων της Πόλης Ερμής και Πέρα Κλουμπ. Από την Ένωση αυτή προέκυψε αρχικά η ΑΕΚ Θεσσαλονίκης(1925) και ένα χρόνο αργότερα ο ΠΑΟΚ. Ο Αθλητικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Ερμής ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1875 και αποτέλεσε τον αρχαιότερο ποδοσφαιρικό σύλλογο που ιδρύθηκε στην τουρκική επικράτεια.

17 τ17 Αν και η ΑΕΚ Θεσσαλονίκης κατάφερε να εντάξει στο δυναμικό της ποδοσφαιριστές προερχόμενους από τον Άρη (Βεντουρέλης, Μαλτέζος κλπ.) και από τον Ηρακλή (Γεωργιάδης κλπ.), εν τούτοις είχε σαν βασικό άξονα της ύπαρξής της την ένταξη σ' αυτήν μόνο Κωνσταντινουπολιτών και γενικά προσφύγων αθλητών. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση αρκετών στελεχών της κι έτσι το 1926, μέσα από τις τάξεις της ΑΕΚ προέρχεται ο ΠΑΟΚ, ο οποίος εφαρμόζοντας τον προσδιορισμό Πανθεσσαλονίκειος στην ονομασία του, ανοίγει τις πόρτες του σε όλους τους Θεσσαλονικείς. Ιστορική μπορεί να θεωρηθεί η απόφαση της συγχώνευσης με την ΑΕΚ Θεσσαλονίκης. Μέχρι τις 20 Μαρτίου 1929 κράτησε ο ανταγωνισμός και η αντιπαλότητα των δύο αδερφών σωματείων. Τότε ο πρόεδρος του πολιτικού σωματείου των προσφύγων γιατρός Καραμαούνας πέτυχε τη συγχώνευση των δύο προσφυγικών ομάδων της Θεσσαλονίκης. Πρωτεργάτες της ιδέας και της υλοποίησής της ήταν ο Φανούριος Βυζάντιος και ο Παντελής Καλπακτσόγλου, που αποσκίρτησαν από την Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπολιτών της Θεσσαλονίκης, η οποία είχε ιδρυθεί την περίοδο από τους πρώτους πρόσφυγες που ήρθαν στη Θεσσαλονίκη από την Κωνσταντινούπολη το

18 τ18 Η Ποδοσφαιρική ομάδα του Π.Α.Ο.Κ. το έτος 1926 ( Β.γ. Μ.Γ.Σ. Απόλλων Καλαμαριάς Ο Απόλλων Καλαμαριάς ιδρύθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1926 στην Καλαμαριά από Πόντιους πρόσφυγες. Η αρχική ιδέα ήταν η ίδρυση ενός συλλόγου με σκοπό τη διάδοση της πλούσιας μουσικής παράδοσης των Ποντίων, όπου τα μέλη θα συγκεντρώνονταν για να παίξουν μαντολίνο και κιθάρα. Έτσι επιλέχθηκε ως έμβλημα της ομάδας η κεφαλή του Απόλλωνα, θεού της μουσικής στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Αργότερα ακολούθησε η ίδρυση θεατρικού και αθλητικών τμημάτων. Τα χρώματα που επιλέχτηκαν για να αντιπροσωπεύουν το σύλλογο ήταν συμβολικά για την ποντιακή ιστορία: κόκκινο για το αίμα των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους κατά τον εκπατρισμό των Ποντίων και μαύρο για το πένθος. Πρώτος πρόεδρος ορίστηκε ο Εμμανουήλ Μαγιόπουλος, ελαιοχρωματιστής στο επάγγελμα. Β.δ. Άρης Θεσσαλονίκης Ο Αθλητικός Σύλλογος Άρης, είναι από τους κορυφαίους και πιο ιστορικούς της Θεσσαλονίκης και γενικότερα της χώρας. Ιδρύθηκε ανήμερα της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου το 1914 από μια παρέα 22 φίλων σε ένα καφενείο της περιοχής του Βότση, ενάμιση χρόνο μετά την ενσωμάτωση της πόλης στον εθνικό κορμό. Από την αρχή προβλήθηκε ως το αντίπαλο δέος του Ηρακλή, που ήταν το σημείο αναφοράς εκείνα τα χρόνια στα αθλητικά δρώμενα της Θεσσαλονίκης. Γι' αυτό και υιοθέτησε το όνομα του θεού του πολέμου Άρη, που ήταν ο μεγάλος αντίπαλος του μυθικού Ηρακλή. Ως σήμα του νεοσύστατου συλλόγου, οι ιδρυτές του επέλεξαν τον αναπαυόμενο Άρη του Λουντοβίζι, ένα άγαλμα που αποδίδεται στον Σκόπα και βρίσκεται σε Μουσείο της Ρώμης, και ως χρώματα το κίτρινο και το μαύρο, δηλαδή τα χρώματα της σημαίας του Βυζαντίου, του οποίου η Θεσσαλονίκη υπήρξε η πιο σημαντική πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη.

19 τ19 Ουσιαστικά, η αγωνιστική δράση του Άρη αρχίζει μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως από τη δεκαετία του '20. Η πρώτη έδρα του συλλόγου ήταν στην περιοχή της Αψίδας του Γαλερίου, στη συνέχεια στο Πάρκο της Λεωφόρου Στρατού και αργότερα στην περιοχή του Χαριλάου, όπου βρίσκεται το γήπεδο Κλεάνθης Βικελίδης. Ο Άρης ήταν η πρώτη ελληνική ομάδα που έδωσε διεθνές φιλικό παιγνίδι στις 20 Ιανουαρίου 1923, με αντίπαλο τη Σπόρτινγκ Κλουμπ Σερβίας, την οποία νίκησε με 3-1. Από την περίοδο άρχισαν και οι μάχες του με τον νεοσύστατο ΠΑΟΚ, που εκπροσωπούσε το μικρασιατικό προσφυγικό στοιχείο της πόλης. Οι μεταξύ τους αγώνες ξεπέρασαν σύντομα τα στενά όρια της πόλης και σήμερα θεωρούνται ως ένα από τα κλασσικά ντέρμπι του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Η χρυσή περίοδος για τον ποδοσφαιρικό Άρη εντοπίζεται προπολεμικά, όταν κατέκτησε και τα τρία πρωταθλήματά του. Την κιτρινόμαυρη φανέλα φόρεσαν σπουδαίοι ποδοσφαιριστές, όπως οι αδελφοί Βικελίδη, Κατράντζος, Γιακουμής, Οπλοποιός, Αγγελάκης, και Αμπραχαμιάν. Μεταπολεμικά, η μεγαλύτερη διάκριση για τον Άρη ήρθε το 1970, με την κατάκτηση του Κυπέλλου Ελλάδας και με ποδοσφαιριστές, όπως οι Χρηστίδης, Πάλλας, Συρόπουλος, Κεραμιδάς, Αλεξιάδης και Σπυρίδων. Στο πρόσφατο παρελθόν, η ομάδα υποβιβάστηκε δύο φορές, λόγω μεγάλων διοικητικών προβλημάτων, αλλά σήμερα προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της και να βαδίσει στα χνάρια του ένδοξου παρελθόντος

20 τ20 Η ποδοσφαιρική ομάδα του Άρη το 1918 ( Συμπέρασμα Όπως βλέπουμε παραπάνω στην συνοπτική ιστορία των τεσσάρων ομάδων της Θεσσαλονίκης με τη μακροβιότερη παρουσία στην Α εθνική κατηγορία και με τις περισσότερες επιτυχίες, ότι η συμπρωτεύουσα δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα από την Πρωτεύουσα. Έχει να επιδείξει ομάδες υψηλού επιπέδου, και με μακρά ιστορία, που έχουν πρωταγωνιστήσει στον Ελληνικό αθλητισμό.

21 τ21 ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΡΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Α. Η ίδρυση και τα πρώτα βήματα του συλλόγου Σε ένα καφενείο της περιοχής του Βότση, στις 25 Μαρτίου 1914, μια συντροφιά που την αποτελούσαν 22 άνθρωποι, πήρε τη μεγάλη απόφαση της ίδρυσης του Άρη. Η εκλεκτή ιδρυτική παρέα, στο καφενείο του Βότση, έδωσε στο όραμα της, όνομα αντάξιο της δικής της ιδεολογίας. Αλλά το πρόβλημα βρισκόταν στο όνομα που θα του έδιναν. Οι δημιουργοί του νέου συλλόγου αποφάσισαν να του δώσουν ένα όνομα θεϊκό, γεμάτο επιβλητικότητα και μεγαλοπρέπεια, που να εμπνέει σεβασμό και φόβο. Με αυτές τις αρχές ξεκίνησε ο Άρης και γρήγορα έγινε ο κυρίαρχος του ποδοσφαίρου της Θεσσαλονίκης αλλά και ένας από τους ισχυρότερους στην Ελλάδα. Η υλοποίηση της ιδέας ήρθε 5 μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του Η ομάδα κέρδισε συμπάθειες μεταξύ των Θεσσαλονικέων που έβλεπαν στον Άρη τη δύναμη και την ευκαιρία αξιοποίησης της αθλητικής ιδέας αλλά και ένα ισχυρό και υγιές σωματείο, που θα ήταν σε θέση να μεταφέρει σε όλη την Ελλάδα το όνομα του Άρη, της Θεσσαλονίκης και του μεγαλείου του συλλόγου. Έμβλημα του συλλόγου ο αναπαυόμενος Θεός του πολέμου, πάντα έτοιμος να δώσει τις μάχες του αν χρειαστεί. Χρώματα του το κίτρινο και το μαύρο, για να θυμίζει σε όλους το Βυζάντιο, αφού η Θεσσαλονίκη ήταν πάντοτε η δεύτερη πολιτεία της αυτοκρατορίας. Η σπίθα των νεαρών ιδρυτών έγινε φωτιά και η φωτιά, πυρκαγιά! Ο Άρης έγινε ένας σύλλογος που έμελλε να γράψει τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Ένας σύλλογος που λάτρεψαν χιλιάδες κόσμου και έκαναν τον Άρη κάτι παραπάνω από μια συλλογική προτίμηση.

22 τ22 Τα 22 ιδρυτικά στελέχη του Άρη Θεσσαλονίκης ήταν: Γιάννης Αγγέλου, Λάζαρος Αγοραστός, Γρηγόρης Βλαχόπουλος, Λάζαρος Βλαχόπουλος, Πέτρος Γκοτζαμάνης, Δήμου, Άγγελος Ζέγας, Θόδωρος Θεοδωρίδης, Δημήτρης Ιωαννίδης, Τηλέμαχος Καραγιαννίδης, Δημήτρης Κοτρώτσης, Πέτρος Κρέης, Μήνως Κυδωνάκης, Λάζαρος Κωστίδης, Γιώργος Λάμπρου, Γιάννης Νακόπουλος, Θανάσης Παπαγεωργίου, Γιάννης Πλιάτσικας, Ρούσσος Ρωσσιάδης, Κάρολος Σαλούστο, Τάσος Τσιατσιαπάς και Πρόδρομος Κότσανος. Β. Τα νηπιακά βήματα του Άρη στην σκιά του παγκοσμίου πολέμου ( ) Ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος με τις καταστροφικές επιπτώσεις του για την ανθρωπότητα, λογικό ήταν να βάλει άλλες προτεραιότητες για τον κόσμο, πολύ πιο σημαντικές από τη διεξαγωγή ποδοσφαιρικών αναμετρήσεων. Τα νηπιακά βήματα του Άρη και των λιγοστών σωματείων που υπήρχαν στη χώρα αυτή την εποχή, έγιναν στη σκιά του πολέμου. Ενός πολέμου που δεν άφηνε περιθώρια για αθλητικές ανησυχίες. Οι <<κίτρινοι>> απλά περιορίσθηκαν να δίνουν φιλικούς αγώνες σε αραιά διαστήματα. Στην πρώτη <<αναγνωριστική>> 8ετία πέρασαν από τον προεδρικό θώκο οι: Μήνως Κυδωνάκης, Ρούσσος Ρωσσιάδης, Γιάννης Πλιάτσικας, Πρόδρομος Κότσανος. Σημαντικός λόγος για την ποδοσφαιρική υπολειτουργία των ομάδων ήταν οι <<βιβλικές>> καταστροφές που προκάλεσε η τεράστια πυρκαγιά στη Θεσσαλονίκη, τον Αύγουστο του Γ) Το ανεπίσημο ξεκίνημα του Άρη-Δεκαετία 1920 Ο πρώτος του φιλικός αγώνας πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 1922 εναντίον του Ηρακλή, τον οποίο και νίκησε με Ίντος Κ., Η ιστορία του Άρη, τομ. 1 ος, σ. 34.

23 τ23 Το 1923, η ομάδα του Άρη κατέκτησε το πρώτο και μοναδικό Πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης που διοργανώθηκε από τη ΧΑΝΘ. Στον πρώτο του επίσημο αγώνα, στις 18 Μαρτίου 1923, νίκησε τον Ηρακλή με 1-0 άνευ αγώνα αφού η αντίπαλη ομάδα δεν προσήλθε στον αγωνιστικό χώρο. Ακολούθησαν οι νίκες εναντίον του Μεγάλου Αλεξάνδρου, της Μαξ Νορντάου και της Εφόρτ Σπορτίβ. Στις 12 Αυγούστου του ίδιου έτους, οι "κίτρινοι" αντιμετώπισαν τον Πειραϊκό Σύνδεσμο, υπό την αιγίδα της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδος, για την ανάδειξη του πρωταθλητή ανάμεσα στον πρωταθλητή Αθηνών - Πειραιώς και αυτόν της Θεσσαλονίκης, έναν αγώνα που βρήκε τον Άρη ηττημένο με 1-3. Την περίοδο , ο Άρης κατέκτησε και πάλι τον τίτλο του πρωταθλητή Θεσσαλονίκης, νικώντας με 3-0 τον Μέγα Αλέξανδρο και 4-1 τον Ηρακλή. Την επόμενη χρονιά δεν πραγματοποιήθηκε πρωτάθλημα της Ε.Π.Σ. Μακεδονίας-Θράκης λόγω διαφωνιών μεταξύ των συλλόγων. Ο Άρης υπήρξε ο πρώτος ελληνικός ποδοσφαιρικός σύλλογος που προσκάλεσε ξένη ομάδα για φιλικό αγώνα στην Ελλάδα. Την Κυριακή 2 Νοεμβρίου του 1924 διεξήχθη στο παλαιό γήπεδο του Ηρακλή, ο αγώνας μεταξύ Άρη και Ομλαντίνα Μοναστηρίου (στη θέση της δημιουργήθηκε η Πέλιστερ Μοναστηρίου το 1945) που τότε αγωνιζόταν στο πρωτάθλημα της Ποδοσφαιρικής υποομοσπονδίας Βελιγραδίου της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας Γιουγκοσλαβίας, με τελικό νικητή τον Άρη με 5-0, με τρία γκολ του Βεντουρέλη και από ένα των Πάγκαλου και Αρμά. Στον άτυπο επαναληπτικό του αγώνα αυτού, στις 5 Απριλίου 1925, στο Μοναστήρι (Μπίτολα) ο Άρης, ο οποίος κατέστη η πρώτη ελληνική ποδοσφαιρική ομάδα που έδωσε αγώνα στο εξωτερικό, έχασε με 2-1. Στα τέλη Μαΐου της ίδιας χρονιάς, η ομάδα του Άρη αντιμετώπισε για πρώτη φορά τον Ολυμπιακό σε φιλικό αγώνα, χάνοντας με 1-3. Τρεις μήνες αργότερα, αγωνίστηκε με την Ένωση Κωνσταντινουπολιτών, από την οποία προήλθε ο ΠΑΟΚ και νίκησε με 5-2, με τους φιλοξενούμενους να αποχωρούν

24 τ24 λίγο πριν τη λήξη του αγώνα διαμαρτυρόμενοι για πέναλτι που δεν τους δόθηκε. Το 1926, ο Άρης κατέκτησε αήττητος το τρίτο του πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης, νικώντας με 4-1 και 5-2 τον Ηρακλή. Την επόμενη χρονιά, έχασε για πρώτη φορά τα πρωτεία στη Θεσσαλονίκη από τον Ηρακλή, από τον οποίο ηττήθηκε δύο φορές. Η ποδοσφαιρική ομάδα του Άρη το 1923 ( Β. Το πρωτάθλημα του 1928 Η πρώτη μεγάλη επιτυχία για τον Άρη ήρθε την περίοδο όταν και κατέκτησε το πρώτο πρωτάθλημα Ελλάδος, ξεπερνώντας στην τελική φάση τον Ατρόμητο Αθηνών και τον Εθνικό Πειραιώς, εκμεταλλευόμενος την αποχή από το πρωτάθλημα των ομάδων του ΠΟΚ. Στον πρώτο αγώνα στις 24 Μαΐου, η ομάδα της Θεσσαλονίκης επικράτησε με 3-1 του Ατρόμητου στην Αθήνα, ενώ τρεις ημέρες μετά ηττήθηκε από τον Εθνικό με 3-2. Στους επαναληπτικούς αγώνες που διεξήχθησαν τον Ιούνιο στη Θεσσαλονίκη, ο Άρης επικράτησε και των δύο αντιπάλων του με 3-1 και έτσι στέφθηκε ο πρώτος πρωταθλητής Ελλάδας. Προπονητής της ομάδας ήταν ο Γερμανός Τόμας Κέσλερ, ενώ διακεκριμένοι ποδοσφαιριστές του Άρη ήταν, μεταξύ άλλων, ο Κώστας Βικελίδης, ο Σάββας Βογιατζής που

25 τ25 αναδείχθηκε και πρώτος σκόρερ της ομάδας με έξι γκολ, ο Νίκος Αγγελάκης, πρώτος σκόρερ της τελικής φάσης με τέσσερα γκολ και ο Διονύσης Καλτέκης. Την επόμενη χρονιά, δεν διεξήχθη τελική φάση του πανελληνίου πρωταθλήματος, αν και ο Άρης κατέκτησε τον τίτλο του πρωταθλητή στη Θεσσαλονίκη, παίζοντας δύο αγώνες μπαράζ εναντίον του ΠΑΟΚ. Ο πρώτος έγινε στις 12 Μαΐου 1929 και έληξε 1-1, ενώ ο δεύτερος πραγματοποιήθηκε στις 2 Ιουνίου με τον Άρη να νικάει με 4-3, έχοντας το Νίκο Αγγελάκη να σημειώνει χατ-τρικ. Στις 20 Απριλίου 1929, είχε πραγματοποιηθεί η πρώτη φιλική αναμέτρηση ανάμεσα στον Άρη και τον Παναθηναϊκό, με τους "κίτρινους" να νικούν με Ο Άρης ως πρωταθλητής το 1928 ( ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η δεκαετία του 1920 ήταν η αναγνωριστική για τον Άρη Θεσσαλονίκης. Παρόλα αυτά κατάφερε και άφησε το στίγμα του, με τη στέψη του ως 7

26 τ26 Πρωταθλητή Ελλάδας το Ο Άρης εδραίωσε τη θέση του, ως η κορυφαία ομάδα της δεκαετίας το 20 στον νεότευκτο Ελληνικό ποδόσφαιρο.

27 τ27 ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. Ο Άρης στη δεκαετία του 1930 Το καλοκαίρι του 1929, στη σύνθεση του συλλόγου προστέθηκαν οι Νίκος Κίτσος και Αργύρης Αργυριάδης, δύο ακόμη διεθνείς παίκτες, στο σύνολο των δέκα ποδοσφαιριστών αυτής της ομάδας που αγωνίστηκαν με την ελληνική εθνική ομάδα. Στο πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης του 1930, ο Άρης αναδείχθηκε πρώτος με μεγάλη ευκολία, φέρνοντας εννέα νίκες και μία ισοπαλία σε σύνολο δέκα αγώνων, ενώ ο συντελεστής τερμάτων του ήταν Στις 7 Μαΐου του ίδιου έτους, την τεχνική ηγεσία των "κίτρινων" ανέλαβε ο Τσέχος Ντε Βάλερ. Έντεκα ημέρες αργότερα, ο Άρης ηττήθηκε με 5-0 στον Πειραιά από τον Ολυμπιακό, ενώ στις 8 Ιουνίου ηττήθηκε εντός έδρας με 1-4 από τον Παναθηναϊκό. Μετά από δύο εβδομάδες έφερε ισοπαλία με τους "πράσινους" και την τελευταία αγωνιστική νίκησε με 2-1 τον Ολυμπιακό, κατακτώντας τελικά τη δεύτερη θέση του πρωταθλήματος. Το πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης του 1931, ξεκίνησε ιδανικά για τον Άρη, αφού νίκησε με 10-2 τον Μακεδονικό, με 5-0 τον Μέγα Αλέξανδρο, με 6-2 τον Θερμαϊκό και με 6-2 τον ΠΑΟΚ. Παρ' όλα αυτά, η ΕΠΟ αποφάσισε να διακόψει τα τοπικά πρωταθλήματα και να διοργανώσει για πρώτη φορά πρωτάθλημα εθνικής κατηγορίας, στην οποία συμμετείχαν από την Ε.Π.Σ. Μακεδονίας ο Άρης, ο ΠΑΟΚ και ο Ηρακλής, από την Ε.Π.Σ. Αθηνών ο Παναθηναϊκός, η ΑΕΚ και ο Απόλλων Αθηνών, ενώ από την Ε.Π.Σ. Πειραιώς ο Ολυμπιακός και ο Εθνικός. Ο Άρης κατέκτησε τη δεύτερη θέση με οκτώ νίκες, τρεις ισοπαλίες και τρεις ήττες, με τον Νίκο Κίτσο να αναδεικνύεται πρώτος σκόρερ με 13 γκολ. Τέσσερα χρόνια μετά την κατάκτηση του πρώτου πανελλήνιου τίτλου του, οι "κίτρινοι" κατέκτησαν εκ νέου το πρωτάθλημα. Ο Άρης αναδείχθηκε πρωταθλητής συγκεντρώνοντας συνολικά 22 βαθμούς, τέσσερις περισσότερους από τον δεύτερο Παναθηναϊκό και πετυχαίνοντας μεγάλες

28 τ28 νίκες όπως το 7-0 επί του Παναθηναϊκού με τέσσερα γκολ του Κίτσου, το 6-1 επί του Απόλλωνα Αθηνών με έξι γκολ του Αγγελάκη στην πρώτη εντός έδρας εμφάνιση με την πρώτη ομάδα του Κλεάνθη Βικελίδη, το 7-3 επί του Ηρακλή με τέσσερα γκολ του Κίτσου και τα εκτός έδρας 0-3 επί του Ολυμπιακού, του ΠΑΟΚ και της ΑΕΚ. Πρώτοι σκόρερ του πρωταθλήματος αναδείχθηκαν οι Νίκος Κίτσος με 15 γκολ και Νίκος Αγγελάκης με 14. Μεγάλα αστέρια εκείνης της ομάδας ήταν οι Κίτσος, Αγγελάκης, Καλτέκης, Βογδάνου και Γκικόπουλος, ενώ προπονητής ο Ντε Βαλέρ. Την ίδια χρονιά, η ΕΠΟ θεσμοθέτησε για πρώτη φορά το κύπελλο Ελλάδος, με τον Άρη να συντρίβει τον Παναθηναϊκό στον προημιτελικό με 7-2.Ακολούθησε η επικράτηση επί του Απόλλωνα Αθηνών, για να φθάσει στο τελικό όπου ηττήθηκε με 5-3 από την ΑΕΚ, χάνοντας την ευκαιρία να κατακτήσει το πρώτο νταμπλ. Στο πρωτάθλημα του 1933, ο Άρης κατέκτησε την πρώτη θέση στον βόρειο όμιλο και προκρίθηκε στην τελική φάση, όπου νίκησε την ΑΕΚ με 2-1, αλλά ηττήθηκε δύο φορές από τον Ολυμπιακό και παρέμεινε στη δεύτερη θέση. Την ίδια χρονιά, ο Άρης έφθασε και πάλι στον τελικό του κυπέλλου, ξεπερνώντας το εμπόδιο του Ηρακλή στα ημιτελικά. Στις 5 Φεβρουαρίου 1933, υποδέχθηκε τον Εθνικό στην Θεσσαλονίκη, φέρνοντας 2-2, με τον επαναληπτικό να πραγματοποιείται στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, με τον Εθνικό να κερδίζει με 2-1, παρά το γεγονός ότι ο Άρης προηγήθηκε. Το 1934, το πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης διακόπηκε από την ΕΠΟ, ενώ ο Άρης ήταν αήττητος με έξι νίκες σε έξι αγώνες. Ο λόγος ήταν η διεξαγωγή του βορείου ομίλου της εθνικής κατηγορίας, όπου ηττήθηκε δύο φορές από τον Ηρακλή και αποκλείστηκε από την τελική φάση. Την επόμενη χρονιά, οι "κίτρινοι" κατέλαβαν την πρώτη θέση του βορείου ομίλου, ισοβαθμώντας με τον Ηρακλή αλλά υπερτερώντας στον συντελεστή τερμάτων. Παρ' όλα αυτά, η τελική φάση του πρωταθλήματος ματαιώθηκε με σκοπό την πληρέστερη προετοιμασία της εθνικής ομάδας για το 5ο Βαλκανικό Κύπελλο.

29 τ29 Την περίοδο , ο Άρης συμμετείχε στο πρωτάθλημα εθνικής κατηγορίας που διοργάνωσε η ΕΠΟ, κατακτώντας την τέταρτη θέση πίσω από τους Ολυμπιακό, Παναθηναϊκό και Απόλλωνα Αθηνών, με τέσσερις νίκες, πέντε ισοπαλίες και πέντε ήττες. Ακολούθησαν και πάλι οι διοργανώσεις των τοπικών πρωταθλημάτων το 1937, όπου ο Άρης αγωνίστηκε για πρώτη φορά σ' εκείνη τη δεκαετία χωρίς τον Νίκο Κίτσο, ο οποίος μεταγράφηκε στον Ηρακλή. Οι "κίτρινοι" περιορίστηκαν στην τρίτη θέση, με τον Κλεάνθη Βικελίδη να πετυχαίνει οκτώ γκολ. Τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς, η ομάδα έδωσε σειρά φιλικών στην Παλαιστίνη, μεταξύ αυτών και με την Μακάμπι Τελ Αβίβ, την οποία νίκησε με 1-3. Ο Άρης επανήλθε στη θέση του πρωταθλητή Θεσσαλονίκης το 1938, νικώντας τον ΠΑΟΚ με 2-1 στις 20 Μαρτίου Στην τελική φάση, η ομάδα του Κώστα Βικελίδη κατέρρευσε, χάνοντας και στους τέσσερις αγώνες από τον Ολυμπιακό και τον Απόλλων Αθηνών. Την επόμενη χρονιά, η ομάδα του Άρη έχασε το πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης για έναν βαθμό, παρά την πολύ μεγάλη νίκη με 1-5 επί του αιωνίου αντιπάλου του, ΠΑΟΚ. Στους κρίσιμους αγώνες με τον Ηρακλή, ο Άρης ηττήθηκε δύο φορές, με πρωταγωνιστή έναν πρώην άσο του, τον Νίκο Κίτσο. Στην τρίτη διοργάνωση του κυπέλλου, η ομάδα της Θεσσαλονίκης νίκησε με 8-1 τον Αστέρα Αθηνών με τέσσερα γκολ του Κλεάνθη Βικελίδη, αλλά αποκλείστηκε στον προημιτελικό από τον Εθνικό. Μέχρι το 1939, ο Άρης είχε κατακτήσει 8 πρωταθλήματα Θεσσαλονίκης και 3 πρωταθλήματα Βορείου Ομίλου, επιτεύγματα τα οποία τον καθιστούσαν πρώτη ποδοσφαιρική δύναμη στη Βόρεια Ελλάδα

30 τ30 Ο Άρης ως πρωταθλητής το 1932 ( Β. Ο Άρης στη δεκαετία του 1940 Στα μέσα της δεκαετίας του '30, ο Άρης είχε ενισχυθεί με παίκτες όπως ο Μιχάλης Κολωνιάρης και ο Βαχάκ Την ίδια χρονιά, στον βόρειο όμιλο της εθνικής κατηγορίας, ο Άρης ισοβάθμησε στην πρώτη θέση με τον ΠΑΟΚ, αλλά ο "δικέφαλος" πήρε το εισιτήριο για την τελική φάση λόγω των μεταξύ τους αποτελεσμάτων. Στη διοργάνωση του κυπέλλου, ο Άρης απέκλεισε στον επαναληπτικό τη Δόξα Δράμας στη φάση των 16 και τον ΠΑΟΚ με 0-1 στον επαναληπτικό του αρχικού 1-1 στα προημιτελικά. Στον ημιτελικό εναντίον της ΑΕΚ, ο Κλεάνθης Βικελίδης ισοφάρισε σε 2-2 στο 118' και οπαδοί του Άρη εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο και σήκωσαν στα χέρια τον αρχηγό της ομάδας. Ο αγώνας ολοκληρώθηκε με τον Άρη να αγωνίζεται με δέκα παίκτες, αφού ο Βικελίδης δεν κατάφερε να επιστρέψει στο γήπεδο. Στον δεύτερο επαναληπτικό, ο Άρης νίκησε με 3-0. Ο τελικός αγώνας έλαβε χώρα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού με αντίπαλο τον Παναθηναϊκό. Ο Άρης βρέθηκε να χάνει με 3-0 στο 13ο λεπτό και το μόνο που κατάφερε ήταν να μειώσει σε 3-1 με τον Δημοσθένη Χατζηνικολάου.

31 τ31 Η περίοδος ξεκίνησε με τον Άρη να φέρνει 2-2 στη έδρα του ΠΑΟΚ και να συντρίβει τη ΜΕΝΤ με 4-0, στις 27 Οκτωβρίου Την επομένη, ο ιταλικός στρατός επιτέθηκε στην Ελλάδα και οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα διακόπηκε. Τρία χρόνια αργότερα, οι κατακτητές Γερμανοί επέτρεψαν τη διεξαγωγή του τουρνουά Πάσχα, με τον Άρη να έρχεται ισόπαλος 2-2 με τη μικτή ΠΑΟΚ- Ηρακλή. Ένας νέος φιλικός αγώνας ανάμεσα στις δύο ομάδες επαναλήφθηκε στις 2 Ιουλίου Μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων τον Οκτώβριο του 1944, η επίσημη διεξαγωγή του πρώτου μεταπολεμικού πρωταθλήματος ορίστηκε για το Νοέμβριο της επόμενης χρονιάς, δίνοντας τη δυνατότητα στις ομάδες να ανασυνταχθούν και να βελτιώσουν τις αθλητικές τους εγκαταστάσεις, βρίσκοντας οικονομικούς πόρους για την επαναλειτουργία τους. Η ομάδα του Άρη είχε ενεργούς ακόμη τους Βικελίδη και Κολωνιάρη, ενώ την τεχνική ηγεσία ανέλαβε ο Διονύσης Καλτέκης. Στο ξεκίνημα του πρωταθλήματος Θεσσαλονίκης, ο Άρης ηττήθηκε με 3-4 από τον Μακεδονικό, νικώντας στη συνέχεια τη ΜΕΝΤ και τον ΠΑΟΚ, αλλά χάνοντας εντός έδρας με 1-2 από τον Ηρακλή. Με πέντε συνεχόμενες νίκες στον δεύτερο γύρο, οι "κίτρινοι" κατέκτησαν για άλλη μια φορά τον τίτλο του πρωταθλητή Θεσσαλονίκης και αντιμετώπισαν στην τελική φάση την πρωταθλήτρια Αθηνών ΑΕΚ και τον πρωταθλητή Πειραιά Ολυμπιακό. Στις 30 Μαΐου 1946, ηττήθηκαν εκτός έδρας με 4-0 από την ομάδα του Πειραιά, φέρνοντας ισοπαλία 1-1 με την ΑΕΚ τρεις ημέρες αργότερα, με γκολ του Βικελίδη. Στις 16 Ιουνίου, ο Άρης νίκησε με 1-0 τον Ολυμπιακό με γκολ του Άγγελου Βασιλειάδη και μία εβδομάδα αργότερα επιβλήθηκε της ΑΕΚ με 4-1, με δύο γκολ του Βικελίδη και ένα από τους Κολωνιάρη και Λιακόπουλο. Η ομάδα της Θεσσαλονίκης κατέκτησε για τρίτη φορά τον τίτλο του πρωταθλητή Ελλάδας, με εννέα βαθμούς, έναντι οκτώ της ΑΕΚ και επτά του Ολυμπιακού. Την επόμενη χρονιά, ο Άρης τερμάτισε τρίτος πίσω από τον Μακεδονικό και τον Ηρακλή, με τους Βικελίδη και Αμπραχαμιάν να επιτίθενται

32 τ32 στον διαιτητή Μαρίντση στον αγώνα με τον ΠΑΟΚ και τον Άρη να μηδενίζεται. Οι δύο αθλητές τιμωρήθηκαν μέχρι το τέλος της αγωνιστικής περιόδου. Το 1948, οι "κίτρινοι" ήλθαν δεύτεροι πίσω από τον ΠΑΟΚ, από τον οποίο έχασαν με 0-1 στις 29 Φεβρουαρίου. Στις 11 Απριλίου ο Άρης ανταπέδωσε, νικώντας τον δικέφαλο εκτός έδρας με 2-5 για το κύπελλο, πριν αποκλειστεί από τον Μέγα Αλέξανδρο. Επίσης, στις 20 Ιουνίου 1948, αντιμετώπισε την γαλλική Ρεμς σε φιλικό αγώνα που διεξήχθη στη Θεσσαλονίκη, με το σκορ να είναι 1-1 πριν διακοπεί ο αγώνας λόγω καταρρακτώδους βροχής. Το 1949, οι "κίτρινοι επέστρεψαν στους τίτλους, ισοβαθμώντας με τον ΠΑΟΚ στην πρώτη θέση του βαθμολογικού πίνακα αλλά υπερτερώντας στη διαφορά τερμάτων. Το καλοκαίρι του 1948, είχε ενταχθεί στη σύνθεση της ομάδας ο επιθετικός του Απόλλωνα Αθηνών, Βασίλης Γρηγοριάδης, ο οποίος αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος με εννέα γκολ. Στην τελική φάση του πανελληνίου πρωταθλήματος, ο Άρης παραχώρησε ισοπαλία 4-4 στον Ολυμπιακό με χατ-τρικ του Γρηγοριάδη, αλλά ηττήθηκε στον Πειραιά με 4-1. Στους δύο αυτούς αγώνες, ο πρώην ποδοσφαιριστής των "κίτρινων" και τότε αθλητής του Ολυμπιακού, Άγγελος Βασιλειάδης, δεν δέχτηκε να αγωνιστεί εναντίον της πρώην ομάδας του. Στις 17 Ιουλίου 1949 ο Άρης αντιμετώπισε εκτός έδρας τον Παναθηναϊκό, προηγήθηκε με τέρμα του Δημήτρη Καλτέκη στο 53' και ισοφαρίστηκε στο 74'. Οι φιλοξενούμενοι διαμαρτυρήθηκαν έντονα για το γκολ της ισοφάρισης, με τον τερματοφύλακα Κώστα Βελλιάδη να αποβάλλεται, αλλά επειδή αρνήθηκε να αποχωρήσει, ο αγώνας διακόπηκε εις βάρος τους. [27] Μία εβδομάδα αργότερα, "ο Άρης παράταξε την αναπληρωματικήν του ομάδα, ενισχυμένην με τρεις μόνον παίκτας της πρώτης, λόγω της αδίκου, ως πιστεύει, τιμωρίας των παικτών του Βελλιάδη και Αμπραχαμιάν", για να ηττηθεί με 0-2 από τους "πράσινους". Αυτή ήταν και η τελευταία χρονιά του Κλεάνθη Βικελίδη με την ομάδα του Άρη. Αμπραχαμιάν, οι οποίοι στελέχωσαν τη σύνθεση της ομάδας ακόμη και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Παρ' όλα αυτά, στο πρωτάθλημα

33 τ33 Θεσσαλονίκης του 1940, ο Άρης παρέμεινε τρίτος παρά τις δύο νίκες κατά του ΠΑΟΚ και την καλύτερη επιθετική επίδοση της διοργάνωσης. Την ίδια χρονιά, στον βόρειο όμιλο της εθνικής κατηγορίας, ο Άρης ισοβάθμησε στην πρώτη θέση με τον ΠΑΟΚ, αλλά ο "δικέφαλος" πήρε το εισιτήριο για την τελική φάση λόγω των μεταξύ τους αποτελεσμάτων. Στη διοργάνωση του κυπέλλου, ο Άρης απέκλεισε στον επαναληπτικό τη Δόξα Δράμας στη φάση των 16 και τον ΠΑΟΚ με 0-1 στον επαναληπτικό του αρχικού 1-1 στα προημιτελικά. Στον ημιτελικό εναντίον της ΑΕΚ, ο Κλεάνθης Βικελίδης ισοφάρισε σε 2-2 στο 118' και οπαδοί του Άρη εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο και σήκωσαν στα χέρια τον αρχηγό της ομάδας. Ο αγώνας ολοκληρώθηκε με τον Άρη να αγωνίζεται με δέκα παίκτες, αφού ο Βικελίδης δεν κατάφερε να επιστρέψει στο γήπεδο. Στον δεύτερο επαναληπτικό, ο Άρης νίκησε με 3-0. Ο τελικός αγώνας έλαβε χώρα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού με αντίπαλο τον Παναθηναϊκό. Ο Άρης βρέθηκε να χάνει με 3-0 στο 13ο λεπτό και το μόνο που κατάφερε ήταν να μειώσει σε 3-1 με τον Δημοσθένη Χατζηνικολάου. Η περίοδος ξεκίνησε με τον Άρη να φέρνει 2-2 στη έδρα του ΠΑΟΚ και να συντρίβει τη ΜΕΝΤ με 4-0, στις 27 Οκτωβρίου Την επομένη, ο ιταλικός στρατός επιτέθηκε στην Ελλάδα και οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα διακόπηκε. Τρία χρόνια αργότερα, οι κατακτητές Γερμανοί επέτρεψαν τη διεξαγωγή του τουρνουά Πάσχα, με τον Άρη να έρχεται ισόπαλος 2-2 με τη μικτή ΠΑΟΚ- Ηρακλή. Ένας νέος φιλικός αγώνας ανάμεσα στις δύο ομάδες επαναλήφθηκε στις 2 Ιουλίου Μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων τον Οκτώβριο του 1944, η επίσημη διεξαγωγή του πρώτου μεταπολεμικού πρωταθλήματος ορίστηκε για το Νοέμβριο της επόμενης χρονιάς, δίνοντας τη δυνατότητα στις ομάδες να ανασυνταχθούν και να βελτιώσουν τις αθλητικές τους εγκαταστάσεις, βρίσκοντας οικονομικούς πόρους για την επαναλειτουργία τους. Η ομάδα του Άρη είχε ενεργούς ακόμη τους Βικελίδη και Κολωνιάρη, ενώ την τεχνική ηγεσία ανέλαβε ο Διονύσης Καλτέκης. Στο ξεκίνημα του πρωταθλήματος Θεσσαλονίκης, ο Άρης ηττήθηκε με 3-4 από τον Μακεδονικό,

34 τ34 νικώντας στη συνέχεια τη ΜΕΝΤ και τον ΠΑΟΚ, αλλά χάνοντας εντός έδρας με 1-2 από τον Ηρακλή. Με πέντε συνεχόμενες νίκες στον δεύτερο γύρο, οι "κίτρινοι" κατέκτησαν για άλλη μια φορά τον τίτλο του πρωταθλητή Θεσσαλονίκης και αντιμετώπισαν στην τελική φάση την πρωταθλήτρια Αθηνών ΑΕΚ και τον πρωταθλητή Πειραιά Ολυμπιακό. Στις 30 Μαΐου 1946, ηττήθηκαν εκτός έδρας με 4-0 από την ομάδα του Πειραιά, φέρνοντας ισοπαλία 1-1 με την ΑΕΚ τρεις ημέρες αργότερα, με γκολ του Βικελίδη. Στις 16 Ιουνίου, ο Άρης νίκησε με 1-0 τον Ολυμπιακό με γκολ του Άγγελου Βασιλειάδη και μία εβδομάδα αργότερα επιβλήθηκε της ΑΕΚ με 4-1, με δύο γκολ του Βικελίδη και ένα από τους Κολωνιάρη και Λιακόπουλο. Η ομάδα της Θεσσαλονίκης κατέκτησε για τρίτη φορά τον τίτλο του πρωταθλητή Ελλάδας, με εννέα βαθμούς, έναντι οκτώ της ΑΕΚ και επτά του Ολυμπιακού. Την επόμενη χρονιά, ο Άρης τερμάτισε τρίτος πίσω από τον Μακεδονικό και τον Ηρακλή, με τους Βικελίδη και Αμπραχαμιάν να επιτίθενται στον διαιτητή Μαρίντση στον αγώνα με τον ΠΑΟΚ και τον Άρη να μηδενίζεται. Οι δύο αθλητές τιμωρήθηκαν μέχρι το τέλος της αγωνιστικής περιόδου. Το 1948, οι "κίτρινοι" ήλθαν δεύτεροι πίσω από τον ΠΑΟΚ, από τον οποίο έχασαν με 0-1 στις 29 Φεβρουαρίου. Στις 11 Απριλίου ο Άρης ανταπέδωσε, νικώντας τον δικέφαλο εκτός έδρας με 2-5 για το κύπελλο, πριν αποκλειστεί από τον Μέγα Αλέξανδρο. Επίσης, στις 20 Ιουνίου 1948, αντιμετώπισε την γαλλική Ρεμς σε φιλικό αγώνα που διεξήχθη στη Θεσσαλονίκη, με το σκορ να είναι 1-1 πριν διακοπεί ο αγώνας λόγω καταρρακτώδους βροχής. Το 1949, οι "κίτρινοι επέστρεψαν στους τίτλους, ισοβαθμώντας με τον ΠΑΟΚ στην πρώτη θέση του βαθμολογικού πίνακα αλλά υπερτερώντας στη διαφορά τερμάτων. Το καλοκαίρι του 1948, είχε ενταχθεί στη σύνθεση της ομάδας ο επιθετικός του Απόλλωνα Αθηνών, Βασίλης Γρηγοριάδης, ο οποίος αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος με εννέα γκολ. Στην τελική φάση του πανελληνίου πρωταθλήματος, ο Άρης παραχώρησε ισοπαλία 4-4 στον Ολυμπιακό με χατ-τρικ του Γρηγοριάδη, αλλά ηττήθηκε στον Πειραιά με 4-1. Στους δύο αυτούς αγώνες, ο πρώην

35 τ35 ποδοσφαιριστής των "κίτρινων" και τότε αθλητής του Ολυμπιακού, Άγγελος Βασιλειάδης, δεν δέχτηκε να αγωνιστεί εναντίον της πρώην ομάδας του. Στις 17 Ιουλίου 1949 ο Άρης αντιμετώπισε εκτός έδρας τον Παναθηναϊκό, προηγήθηκε με τέρμα του Δημήτρη Καλτέκη στο 53' και ισοφαρίστηκε στο 74'. Οι φιλοξενούμενοι διαμαρτυρήθηκαν έντονα για το γκολ της ισοφάρισης, με τον τερματοφύλακα Κώστα Βελλιάδη να αποβάλλεται, αλλά επειδή αρνήθηκε να αποχωρήσει, ο αγώνας διακόπηκε εις βάρος τους. Μία εβδομάδα αργότερα, "ο Άρης παράταξε την αναπληρωματικήν του ομάδα, ενισχυμένην με τρεις μόνον παίκτας της πρώτης, λόγω της αδίκου, ως πιστεύει, τιμωρίας των παικτών του Βελλιάδη και Αμπραχαμιάν", για να ηττηθεί με 0-2 από τους "πράσινους". Αυτή ήταν και η τελευταία χρονιά του Κλεάνθη Βικελίδη με την ομάδα του Άρη. 9 Ο Άρης με τον Παναθηναϊκός στον τελικό κυπέλλου το 1940 ( 9

36 τ36 Συμπέρασμα: Τη δεκαετία του 1930, και 1940 ο Άρης συνέχισε τις επιτυχίες, και παρέμεινε ως η κορυφαία Ελληνική ομάδα. Σιγά σιγά το ποδόσφαιρο αναπτύσσεται στην Ελλάδα, και ο Άρης μπαίνει στις συνειδήσεις των φιλάθλων, ως μια κορυφαία ομάδα. Το όνομα του Άρη έχει ήδη φτιαχτεί και θα παραμείνει για πάντα μια πολύ μεγάλη ομάδα.

37 τ37 ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. Ο Άρης στη δεκαετία του 1950 Μετά την αποχώρηση του Βικελίδη από την ενεργό δράση, ο Άρης ενισχύθηκε με τον Λεωνίδα Ποζάνη και τον Στέλιο Παπουτσόπουλο, αλλά τερμάτισε στην τρίτη θέση του τοπικού πρωταθλήματος του 1950, έχοντας ως πρώτο σκόρερ τον Δημήτρη Καζαντζή με οκτώ γκολ. Την ίδια περίοδο, οι "κίτρινοι" έφθασαν για τέταρτη φορά στον τελικό του κυπέλλου, έχοντας αποκλείσει πιο πριν την Ελπίδα Δράμας, τον ΠΑΟΚ και τον Εθνικό, αλλά η "κατάρα" των τελικών συνεχίστηκε, με την ομάδα της Θεσσαλονίκης να χάνει εύκολα από την ΑΕΚ με 4-0. Την επόμενη χρονιά, ο Άρης πραγματοποίησε απογοητευτική πορεία με τέσσερις νίκες σε δέκα αγώνες του πρωταθλήματος Θεσσαλονίκης, καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση, ενώ στο κύπελλο αποκλείστηκε από τον ΠΑΟΚ στη φάση των προημιτελικών, χάνοντας με 2-4 στην παράταση. Το 1952, το γεγονός που ξεχώρισε ήταν τα εγκαίνια του γηπέδου Χαριλάου, με τον Άρη να δίνει φιλικό αγώνα με τον Ολυμπιακό στις 4 Νοεμβρίου Στο τοπικό πρωτάθλημα, η ομάδα του Νίκου Αγγελάκη τερμάτισε δεύτερη πίσω από τον Ηρακλή, από τον οποίο ηττήθηκε δύο φορές. Στη διοργάνωση του κυπέλλου, οι "κίτρινοι" απέκλεισαν τον ΠΑΟΚ στους "16" για να μείνουν εκτός στην επόμενη φάση από τη Δόξα στη Δράμα, όπου ηττήθηκαν με 3-2. Ο Άρης κατάφερε να κατακτήσει το πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης μετά από τέσσερα χρόνια το 1953, νικώντας τον Ηρακλή στον επαναληπτικό αγώνα μπαράζ με 1-0, έχοντας ως σκόρερ τον Άγγελο Παπαγγέλου στο 87ο λεπτό. Στην τελική φάση του πανελλήνιου πρωταθλήματος, η ομάδα της Θεσσαλονίκης ηττήθηκε δύο φορές με 0-1 από τον Παναθηναϊκό, μία φορά από τον Ολυμπιακό με 3-1 στον Πειραιά και έφερε λευκή ισοπαλία με τους "ερυθρόλευκους" στη Θεσσαλονίκη. Για το κύπελλο Ελλάδος, ο Άρης

38 τ38 απέκλεισε τον Ηρακλή με 5-1 αλλά αποκλείστηκε στον προημιτελικό από την ΑΕΚ με 0-1. Την επόμενη χρονιά, ο Άρης αποδυναμώθηκε επιθετικά χάνοντας τον Λευτέρη Χαλυβόπουλο, κατακτώντας τη δεύτερη θέση του πρωταθλήματος Θεσσαλονίκης, ενώ στο κύπελλο αποκλείστηκε εντός έδρας από τη Δόξα Δράμας στα προημιτελικά. Ακολούθησε η τρίτη θέση του 1955, ενώ στο κύπελλο ήλθε ο εντός έδρας αποκλεισμός από τον Παναθηναϊκό με 0-1. Το καλοκαίρι του 1955, ο τερματοφύλακας Κώστας Βελλιάδης, αφέθηκε ελεύθερος από τη διοίκηση της ομάδας, μετά από πολυετή προσφορά στον σύλλογο και εντάχθηκε στον ΠΑΟΚ για έναν χρόνο πριν αποχωρήσει από την ενεργό δράση. Νέοι παίκτες του Άρη ήταν οι Μουφίτ Καλλιοτζής, Μιχάλης Μπαλτατζής και Ηλίας Κεμαλίδης, με την ομάδα των "κίτρινων" να έρχεται δεύτερη στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Μακεδονίας. Η ΕΠΟ επανάφερε το σύστημα με τη διοργάνωση πρωταθλήματος σε βόρειο και νότιο όμιλο, με τον Άρη να τερματίζει πρώτος πάνω από τον ΠΑΟΚ, αλλά στην τελική φάση να τερματίζει έκτος και τελευταίος με τρεις ισοπαλίες και επτά ήττες σε δέκα αγώνες. Για τη διοργάνωση του κυπέλλου, ο Άρης απέκλεισε τον Ηρακλή με 2-1 σε επαναληπτικό αγώνα αλλά ηττήθηκε εντός έδρας στα ημιτελικά από τον Ολυμπιακό με τρία γκολ του Κώστα Πολυχρονίου. Την επόμενη χρονιά, η διεκδίκηση του τοπικού τίτλου κρίθηκε στην τελευταία αγωνιστική, με τον Άρη να χρειάζεται μόνο νίκη εναντίον του ΠΑΟΚ, αλλά να κατακτά τη δεύτερη θέση μετά το ισόπαλο 1-1. Οι δύο ομάδες προκρίθηκαν στο πρωτάθλημα εθνικής κατηγορίας, με τον Άρη να τερματίζει έβδομος, χάνοντας δύο φορές από τον Ολυμπιακό και εντός έδρας από τον ΠΑΟΚ, αλλά νικώντας τον Παναθηναϊκό εκτός έδρας με δύο γκολ του Γιάννη Σισμανίδη. Το καλοκαίρι του 1957, ο Άρης ενισχύθηκε με τον τερματοφύλακα Βαγγέλη Πετράκη και τον επιθετικό Στέλιο Πέρρο από τον Μελιτέα. Παρ' όλα αυτά, το πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης κατέκτησε για μοναδική φορά στην

39 τ39 ιστορία του ο Απόλλων Καλαμαριάς, ενώ ο Άρης περιορίστηκε στην τέταρτη θέση. Για το κύπελλο Ελλάδος, οι "κίτρινοι" απέκλεισαν τον ΠΑΟΚ με 2-0 και κληρώθηκαν να αντιμετωπίσουν τον Παναθηναϊκό εντός έδρας, στις 9 Ιουλίου Λίγες ημέρες πριν τη διεξαγωγή του αγώνα, η ΕΠΟ άλλαξε την έδρα, ορίζοντας το γήπεδο του Παναθηναϊκού, με τη διοίκηση του Άρη να αντιδρά αποσύροντας την ομάδα. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Άρης έδωσε φιλικό αγώνα με τον ΠΑΟΚ, ο οποίος έληξε 1-1. Την περίοδο , ο Άρης κατέκτησε το τελευταίο πρωτάθλημα Θεσσαλονίκης, όντας ο Πολυνίκης σύλλογος της διοργάνωσης με δώδεκα τίτλους. Ο Πέρρος αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ με 15 γκολ και το πρωτάθλημα Ελλάδος διοργανώθηκε με δέκα ομάδες. Ο Άρης κατέλαβε την έκτη θέση, ενώ στο κύπελλο αποκλείστηκε από τη Νίκη Βόλου εκτός έδρας. 10 Η ομάδα του Άρη, τη δεκαετία του 1950 (Ίντος, τομ. 1 ος ) 10

40 τ40 Β. Ο Άρης στη δεκαετία του 1960 Στο πρώτο πρωτάθλημα Α' Εθνικής, ο Άρης παρουσιάστηκε με προπονητή τον Σβέτισλαβ Γκλίσοβιτς και πραγματοποίησε μέτρια πορεία κατακτώντας την όγδοη θέση, ενώ στο κύπελλο αποκλείστηκε από τον Παναιγιάλειο. Την επόμενη περίοδο, ξεκίνησε μία τριετία όπου ο Άρης πραγματοποίησε πολύ μέτριες πορείες φθάνοντας στο σημείο να κινδυνεύσει με υποβιβασμό. Το 1961, η ομάδα της Θεσσαλονίκης τερμάτισε δωδέκατη, ενώ στο κύπελλο αποκλείστηκε από τον Ολυμπιακό με 2-3. Ακολούθησε η 13η θέση του 1962, με τους "κίτρινους" να ηττώνται στους μισούς αγώνες του πρωταθλήματος. Η έσχατη χρονιά για εκείνη την εποχή του συλλόγου, υπήρξε το 1963, όπου ο Άρης αναγκάστηκε να διεκδικήσει τη σωτηρία του στην πρώτη κατηγορία μέσω αγώνων μπαράζ. Η ομάδα του Μπέλλα Πάλφυ, νίκησε την Προοδευτική με 3-1 στη Λαμία, έφερε ισοπαλία με τον Παναιγιάλειο στον Βόλο και ηττήθηκε στον αδιάφορο τελευταίο αγώνα από τον Απόλλωνα Καλαμαριάς. Μοναδική αναλαμπή τη συγκεκριμένη χρονιά, υπήρξε η πορεία της ομάδας για το κύπελλο, όπου απέκλεισε κατά σειρά την Αναγέννηση Καρδίτσας, τον Ηρακλή και την ΑΕΚ, πριν ηττηθεί στον επαναληπτικό αγώνα του αρχικού 1-1 στη Θεσσαλονίκη, με 5-2 από τον Ολυμπιακό στον Πειραιά. Από τις δύο προηγούμενες χρονιές, έκανε την εμφάνιση της στη σύνθεση του Άρη μία φουρνιά παικτών η οποία θα διακρινόταν στα επόμενα χρόνια. Μεταξύ αυτών, οι Νίκος Χρηστίδης, Αλέκος Αλεξιάδης, Βασίλης Ψηφίδης και Γιώργος Κωνσταντινίδης. Ο Πάλφι παρέμεινε στην τεχνική ηγεσία του τμήματος και ο Άρης σαφώς βελτιωμένος, κατέκτησε την έκτη θέση, με την προσθήκη των Δημήτρη Γριμπελάκου και του Στέφανου Δεμίρη. Την τέταρτη αγωνιστική του πρωταθλήματος, ο Άρης νίκησε εκτός έδρας τον ΠΑΟΚ, ξεκινώντας μία δεκαετή παράδοση κατά την οποία δεν ηττήθηκε από τον "δικέφαλο του βορρά". Η επιτυχημένη πορεία της προηγούμενης χρονιάς, έδωσε στον Άρη το δικαίωμα να αγωνιστεί στο κύπελλο Διεθνών Εκθέσεων, παραχωρώντας λευκή ισοπαλία στη Ρόμα στο Καυταντζόγλειο Στάδιο, πριν ηττηθεί με 3-0

41 τ41 στην Ιταλία. Στη συνέχεια κατέλαβε την έβδομη θέση του πρωταθλήματος, με τη νίκη με 2-3 επί του Ολυμπιακού στον Πειραιά να ξεχωρίζει. Την 1 Νοεμβρίου 1964, ο Άρης έφερε ισοπαλία 2-2 με τον Παναθηναϊκό στο Καυταντζόγλειο, με εισιτήρια να κόβονται. Στο κύπελλο, οι "κίτρινοι" αποκλείστηκαν στα προημιτελικά από τη Νίκη Βόλου. Την περίοδο , ο Άρης κατέλαβε την πέμπτη θέση στο πρωτάθλημα, πετυχαίνοντας τη μεγαλύτερη νίκη της ιστορίας του κατά του αιώνιου αντιπάλου του με 5-1. Για το κύπελλο Εκθέσεων, ο Άρης πέτυχε την πρώτη του ευρωπαϊκή νίκη, καταβάλλοντας με 2-1 την Κολωνία με γκολ των Κωνσταντινίδη και Φιλίππου, αλλά ηττήθηκε στην Γερμανία με 2-0, αποκλειόμενος από την επόμενη φάση. Ο Μπέλα Πάλφι αποχώρησε μετά από παρουσία 3,5 ετών, δίνοντας τη θέση του στον Σβέτισλαβ Γκλίσοβιτς και τους "κίτρινους" με νέα προσθήκη τον Μανώλη Κεραμιδά να κατακτούν την πέμπτη θέση. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1966, ο Άρης ηττήθηκε στο Καυταντζόγλειο από τη Γιουβέντους με 0-2, πριν συντριβεί με 5-0 στον επαναληπτικό του Τορίνο. Για τον θεσμό του κυπέλλου, ο Άρης υπήρξε θύμα έκπληξης στη φάση των 32, όταν αποκλείστηκε από την Ασπίδα στην Ξάνθη με 2-1. Νέος προπονητής της ομάδας ανέλαβε ο Σεβεριάνο Κορέιρα για το πρωτάθλημα του , με την ομάδα του Άρη να κατακτά την τέταρτη θέση, χωρίς να γνωρίσει ήττα στην έδρα της. Βελτιωμένος επιθετικά, ο Άρης πέτυχε 61 γκολ με σπουδαίες νίκες κατά του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού στη Θεσσαλονίκη, όπως και επί του ΠΑΟΚ με 2-3 στο γήπεδο της Τούμπας, σε έναν αγώνα που ξεκίνησε στις έντεκα το πρωί της 22ης Οκτωβρίου του Την επόμενη χρονιά, οι "κίτρινοι" επέστρεψαν στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, νικώντας την Χιμπέρνιανς από τη Μάλτα, την οποία κατέβαλαν με 1-0 στη Θεσσαλονίκη και με 0-6 εκτός έδρας. Στον επόμενο γύρο, ο Άρης αντιμετώπισε την Ουίπεστ, από την οποία ηττήθηκε με 1-2 εντός έδρας και με 9-1 εκτός. Για τη διοργάνωση του πρωταθλήματος, ο Άρης κατάφερε να σπάσει την τριάδα των Αθηνών, κατακτώντας την τρίτη θέση, με την προσθήκη των Κλήμη Γούναρη και Θόδωρου Πάλλα, ενώ στα μέσα της

42 τ42 χρονιάς αποχώρησε ο Δημήτρης Γριμπελάκος μετά από έξι χρόνια παρουσίας στον σύλλογο. 11 Συμπέρασμα: Τις δεκαετίες του 1950 και 1960 ο Άρης θα κάνει μια μεγάλη κοιλιά, και θα απογοητεύσει με τις πορείες του, που σε καμία των περιπτώσεων δεν είναι αντάξιες της ιστορίας του. Είναι όμως δυο δεκαετίες μέτριες προς κακές, που θα προετοιμάσουν το έδαφος για τις επόμενες τρομερές σεζόν του Άρη. Ο Άρης τη δεκαετία του 1960 (Ίντος, τομ. 1 ος ) 11

43 τ43 ΠΕΜΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. Ο Άρης στη δεκαετία του 1970 Την περίοδο , ο Άρης κατέκτησε τον μοναδικό μέχρι σήμερα τίτλο του, το κύπελλο Ελλάδος. Στον δεύτερο γύρο, η ομάδα του Άρη αντιμετώπισε την Πάτρα εκτός έδρας, την οποία απέκλεισε με 0-1 και στις 27 Απριλίου 1970 νίκησε τον Παναθηναϊκό με 2-1 στη φάση των 16. Στη φάση των προημιτελικών, ο Άρης νίκησε εκτός έδρας την Καλλιθέα με 1-3, με γκολ των Σπυρίδωνα, Αλεξιάδη και Κεραμιδά. Στον ημιτελικό της 21ης Ιουνίου, ο Άρης κατέβαλε την αντίσταση του Ολυμπιακού στο στάδιο Καραϊσκάκη με γκολ του Κώστα Παπαϊωάννου. Ο τελικός με τον ΠΑΟΚ ορίστηκε μία εβδομάδα αργότερα και για πρώτη φορά δεν συμμετείχε ούτε μία ομάδα από την Αθήνα. Ο αγώνας αυτός ήταν ο πρώτος που μεταδόθηκε ζωντανά από την ελληνική τηλεόραση, παρουσία θεατών. Ο Άρης είχε στο απουσιολόγιο του τον Τάκη Λουκανίδη λόγω τιμωρίας, με τον Ιωσήφ Μιχαηλίδη να παίρνει τη θέση του. Το μοναδικό γκολ του αγώνα πέτυχε ο Μανώλης Κεραμιδάς στο όγδοο λεπτό της αναμέτρησης, ενώ στη συνέχεια ακυρώθηκαν δύο ακόμη τέρματα του Άρη. Ο ΠΑΟΚ έχασε πέναλτι στο 33ο λεπτό με τον Κούδα και ο Άρης πανηγύρισε τον τίτλο. Για το πρωτάθλημα του , ο Άρης κατέκτησε την τέταρτη θέση, έχοντας μία από τις καλύτερες αμυντικές επιδόσεις όλων των εποχών, με μόλις 15 γκολ παθητικό. Μέχρι τα μέσα του δεύτερου γύρου, η ομάδα της Θεσσαλονίκης ήταν δεύτερη, αλλά οι ήττες από την ΑΕΚ και τον ΟΦΗ την περιόρισαν στην τιμητική τέταρτη θέση. Για το κύπελλο Διεθνών Εκθέσεων, ο Άρης έφερε 1-1 στο Καυταντζόγλειο με την ιταλική Κάλιαρι, σε έναν αγώνα όπου κόπηκαν εισιτήρια. Οι Θεσσαλονικείς αποκλείστηκαν, χάνοντας εκτός έδρας με 3-0. Την επόμενη χρονιά, η πορεία της ομάδας ήταν απογοητευτική, με τους "κίτρινους" να περιορίζονται στη δέκατη θέση, χωρίς να πετύχουν εκτός

44 τ44 έδρας νίκη. Στα μέσα της χρονιάς, απολύθηκε ο προπονητής Μίλοβαν Τσίριτς, με τον Λάζο Μπαλτατζή και τον Λες Άλεν να ολοκληρώνουν την χρονιά. Για το κύπελλο Κυπελλούχων, η ομάδα του Άρη αντιμετώπισε την αγγλική Τσέλσι, φέρνοντας 1-1 στην Θεσσαλονίκη, πριν ηττηθεί με 5-1 στο Λονδίνο. Την ίδια χρονιά, ο Άρης κατέκτησε το κύπελλο Μεγάλης Ελλάδος, νικώντας τον Πεζοπορικό Λάρνακας σε διπλό αγώνα. Ο Άρης τη δεκαετία του 1970 (Ίντος, τομ. 1 ος ) Την περίοδο , ο Άρης κατέλαβε την τέταρτη θέση στο πρωτάθλημα με μόλις πέντε ήττες σε 34 αγώνες και έχοντας ως εντός έδρας ρεκόρ δώδεκα νίκες και πέντε ισοπαλίες. Προπονητής της ομάδας ήταν ο Ουΐλφ Μακγκίνες και νέα προσθήκη ο Γιώργος Φοιρός από τον Αγροτικό Αστέρα, μετέπειτα διεθνής με την Εθνική Ελλάδος. Για τη διοργάνωση του κυπέλλου, ο Άρης απέκλεισε εκτός έδρας τον Ολυμπιακό με 1-2, αλλά στη φάση των προημιτελικών αποκλείστηκε από τον ΠΑΟΚ με το ίδιο σκορ. Τρεις ημέρες νωρίτερα, είχε λάβει χώρα στο γήπεδο Χαριλάου, η αναμέτρηση των

45 τ45 δύο ομάδων για το πρωτάθλημα, η οποία έληξε με 3-3 και τον Άρη να έχει έντονα παράπονα από τη διαιτησία του Νίκου Ζλατάνου. Για τον αγώνα του κυπέλλου, η διαιτησία του Χρήστου Μίχα ήταν παρόμοια, με τον διαιτητή να αρνείται τρία πέναλτι στον Άρη και να αποβάλει τον Γιάννη Μπαλάφα στο 40ο λεπτό. Οι εφημερίδες της εποχής χαρακτήρισαν τον αγώνα "το ντέρμπι του μίσους", αφού διακόπηκε στο 88ο λεπτό, όταν οι παίκτες των δύο ομάδων ήρθαν στα χέρια με συνέπεια να τιμωρηθούν με ετήσιο αποκλεισμό οι Αλεξιάδης και Σπυρίδων, με εξάμηνο αποκλεισμό ο Βαγγέλης Συρόπουλος και με τρίμηνο αποκλεισμό οι Σοφοκλής Σεμερτζής και Γιάννης Μπαλάφας. Ο Άρης ενισχύθηκε με τον Σπύρο Καπερνέκα και τον Μίλτο Κουμαριά από τον Ολυμπιακό, όπως και τον Γιώργο Μπιτζίδη από τον Πανσερραϊκό. Παρ' όλα αυτά, περιορίστηκε στην ένατη θέση του πρωταθλήματος και αποκλείστηκε στον δεύτερο γύρο του κυπέλλου από τον Λεβαδειακό. Μετά το τέλος της περιόδου , την τεχνική ηγεσία των "κίτρινων" ανέλαβε ο Μπράνκο Στάνκοβιτς και η ομάδα ενισχύθηκε με τον Γιάννη Βένοκαι τον Νίκο Κασάπη. Ο Άρης μπήκε στην πρώτη τριάδα του πρωταθλήματος για πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια. Η διοίκηση του συλλόγου αποφάσισε τη διαγραφή του τερματοφύλακα Νίκου Χρηστίδη, θεωρώντας τον υπεύθυνο για την εντός έδρας ήττα από τον Ολυμπιακό με 2-4. Στις 23 Μαρτίου 1975, ο Χρηστίδης αποκαταστάθηκε, αντικαθιστώντας τον Παπαφλωράτο στον αγώνα με τον ΠΑΣ Γιάννινα. Το επόμενο καλοκαίρι, αποκτήθηκε από τον Αγροτικό Αστέρα ο Ντίνος Κούης, μετέπειτα αρχισκόρερ της ομάδας του Άρη, όπως και ο ομογενής Γιώργος Ανανιάδης. Παράλληλα, αποσύρθηκαν από την ενεργό δράση οι Σοφοκλής Σεμερτζής, Βαγγέλης Συρόπουλος και Ιωσήφ Μιχαηλίδης. Ο Άρης κατέλαβε την έκτη θέση του πρωταθλήματος, με τον Στάνκοβιτς να δίνει τη θέση του στον Αλκέτα Παναγούλια. Οι "κίτρινοι" αντιμετώπισαν τη Ραπίντ Βιέννης για το κύπελλο ΟΥΕΦΑ, χάνοντας με 3-1 στην Αυστρία και νικώντας με 1-0 στην κατάμεστη Τούμπα. Η περίοδος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως περίοδος αποχαιρετισμού των όπλων από τη μια πλευρά και ως περίοδος

46 τ46 αναγέννησης από την άλλη, αφού παίκτες που για πολλά χρόνια τίμησαν, αγάπησαν και δόξασαν την κιτρινόμαυρη φανέλα του Άρη, έπαψαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο σύλλογο που τους ανέδειξε και τους άνδρωσε ποδοσφαιρικά, ενώ με τον ερχομό νέων ταλαντούχων παιχτών αναγεννήθηκε και ανανεώθηκε το έμψυχο υλικό της ομάδας. Αυτός λοιπόν ο αποχαιρετισμός των όπλων έγινε από παίκτες του αναστήματος ενός Άγγελου Σπυρίδωνα, Χρήστου Ναλμπάντη, Κώστα Παπαιωάννου, Δημήτρη Σταυρίδη, Νίκο Χρηστίδη και άλλων που τίμησαν τη φανέλα του Άρη και έδωσαν φήμη και αίγλη με την ενεργό παρουσία τους στην ιστορία του. 12. Νέος προπονητής του Άρη ανέλαβε ο Ντόμπριμιρ Ζέτσεφ και η ομάδα βρέθηκε και πάλι στην έκτη θέση του πρωταθλήματος με 13 νίκες, 9 ισοπαλίες και 8 ήττες. Για τη διοργάνωση του κυπέλλου, ο Άρης αποκλείστηκε στη φάση των προημιτελικών από τον Παναθηναϊκό, χάνοντας στην Αθήνα με 3-1. Το καλοκαίρι του 1976, αποχώρησαν από την ομάδα οι Χρηστίδης, Ναλμπάντης και Παπαϊωάννου, ενώ ο Παναγούλιας ανέλαβε και πάλι την τεχνική ηγεσία. Η ομάδα ενισχύθηκε με μελλοντικά αστέρια όπως ο Γιώργος Ζήνδρος, ο Κώστας Μόκαλης και ο Χρήστος Παπέτας. Παρά το μουδιασμένο ξεκίνημα με ήττες από τον Ολυμπιακό, την ΑΕΚ και τον ΠΑΟΚ, ο Άρης διατήρησε ένα αήττητο σερί οκτώ αγώνων από την 7η μέχρι τη 14η αγωνιστική και έκλεισε τη χρονιά στην πέμπτη θέση με τέσσερις συνεχόμενες νίκες. Ο σύλλογος θρήνησε τον χαμό ενός από τους σπουδαιότερους παράγοντες του, του Νίκου Καμπάνη τον Φεβρουάριο του 1977, ηγετικής μορφής του Άρη για τρεις δεκαετίες και εκδότη της εφημερίδας "Αθλητικά Νέα". Την επόμενη χρονιά, αποκτήθηκε ο Δανός Όλε Σκόμποε και ο Γερμανός Βάλτερ Βάγκνερ, ενώ προπονητής της ομάδας ανέλαβε ο Καρλ Χάιντς Ρουλ. Μετά τις τέσσερις ήττες στις οκτώ πρώτες αγωνιστικές, ο Ρουλ αντικαταστάθηκε από τον Μίλοβαν Τσίριτς, ο οποίος επέστρεψε στον Άρη μετά από επτά χρόνια. 12 Παναγιώτης Πατσίδης,Αυτός είναι ο Α.Σ. Άρης Θεσσαλονίκης, σελ.113

47 τ47 Σταθερή βελτίωση παρουσιάστηκε με τις ισοπαλίες εναντίον του ΠΑΟΚ, του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού, ενώ στον δεύτερο γύρο πέτυχε δύο σπουδαίες νίκες, κατά του Ολυμπιακού με 1-2 στο στάδιο Καραϊσκάκη και της ΑΕΚ με 2-0 στο Χαριλάου. Ο Άρης κατετάγη έκτος με δώδεκα νίκες, δέκα ισοπαλίες και δέκα ήττες, ενώ στη διοργάνωση του κυπέλλου απέκλεισε τον Εθνικό Αστέρα, την Αναγέννηση Επανομής, τον Εθνικό και την Καβάλα εκτός έδρας, για να αποκλειστεί στην ημιτελική φάση με 0-1 από τον ΠΑΟΚ στην παράταση. Νέος προπονητής του Άρη ήταν ο Βούλγαρος Αποστόλ Τσατσέφσκυ και την περίοδο οι "κίτρινοι" πέτυχαν ένα μεγάλο ρεκόρ, νικώντας και τους 17 αγώνες που έδωσαν στην έδρα τους. Παρ' όλα αυτά, ο Άρης περιορίστηκε στην τρίτη θέση, λόγω της μέτριας εκτός έδρας πορείας του. Στο κύπελλο, η ομάδα απέκλεισε τον Ηρακλή και τον Παναθηναϊκό στη διαδικασία των πέναλτι, για να αποκλειστεί από τον μετέπειτα κυπελλούχο Πανιώνιο, όταν ηττήθηκε στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης με 5-1, ενώ είχε νικήσει στην έδρα του με Β. Ο Άρης στη δεκαετία του 1980 Το καλοκαίρι του 1979, ο Άρης μετατράπηκε σε ΠΑΕ με μετοχικό κεφάλαιο δραχμών, λαμβάνοντας μέρος στο πρώτο επαγγελματικό πρωτάθλημα της Α' Εθνικής. Προπονητής του Άρη ανέλαβε ο Ουρουγουανός Πέπε Σασία και στην πρεμιέρα απέσπασε ισοπαλία 3-3 από τον Παναθηναϊκό. Ακολούθησε το 2-0 εναντίον του ΠΑΟΚ και παρά την ήττα από τον ΟΦΗ στην Κρήτη, ο Άρης οδηγούσε την κούρσα του πρωταθλήματος μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου του 1979, όταν ηττήθηκε στον Πειραιά από τον Ολυμπιακό. Οι "κίτρινοι" συνέχισαν την επιτυχημένη πορεία τους, νικώντας με 2-1 στον αντίστοιχο αγώνα του δεύτερου γύρου τον Ολυμπιακό, με τον οποίο ισοβάθμησαν στην πρώτη θέση της διοργάνωσης. Ο τίτλος κρίθηκε σε αγώνα μπαράζ, ο οποίος διοργανώθηκε στις 24 Μαΐου 1980 στο εθνικό στάδιο Βόλου. Ο Άρης είχε προπονητή τον Άγγλο 13

48 τ48 Φρανκ Μπλάνστοουν, ο οποίος αντικατέστησε τον Σασία μετά το εντός έδρας 1-1 με τον Ηρακλή. Ο Ολυμπιακός νίκησε τον Άρη με 2-0, παρά την σαφή ανωτερότητα των "κίτρινων" στο πρώτο ημίχρονο, όπου είχαν δύο δοκάρια με τον Πάλλα και τον Κούη. Στο δεύτερο λεπτό του δευτέρου ημιχρόνου, η ομάδα του Πειραιά άνοιξε το σκορ και μέσα σε διάστημα δέκα λεπτών διπλασίασε τα τέρματα της, εξανεμίζοντας τις ελπίδες του Άρη για κατάκτηση του τίτλου. Για τη διοργάνωση του κυπέλλου, ο Άρης έφθασε μέχρι την προημιτελική φάση, όπου και νίκησε τον ΠΑΟΚ με 1-0 στον πρώτο αγώνα, αλλά ηττήθηκε με 2-0 στην παράταση στον επαναληπτικό της Τούμπας. Η τρίτη θέση της περιόδου , έδωσε τη δυνατότητα στους "κίτρινους" να αγωνιστούν στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ, όπου κληρώθηκαν με την πορτογαλική Μπενφίκα, την οποία νίκησαν με 3-1 στο κατάμεστο γήπεδο Χαριλάου. Στον επαναληπτικό της Λισαβώνας, ο Άρης έμεινε πίσω στο σκορ με 2-0, αλλά ένα σουτ του Σεμερτζίδη στο 81ο λεπτό έδωσε την πρόκριση στην ελληνική ομάδα. Ακολουθήσαν οι αναμετρήσεις με τη δευτεραθλήτρια Ιταλίας Περούτζια του Πάολο Ρόσι στον δεύτερο γύρο, ο οποίος άνοιξε το σκορ στον πρώτο αγώνα της Θεσσαλονίκης, με τον Σεμερτζίδη να ισοφαρίζει σε 1-1 στο 61ο λεπτό. Με μειωμένες τις ελπίδες, η ομάδα της Θεσσαλονίκης πήγε στην Ιταλία στις 7 Νοεμβρίου 1979, όπου πραγματοποιώντας μία από τις σπουδαιότερες εμφανίσεις της ιστορίας της, νίκησε με 0-3, με γκολ των Κούη, Σεμερτζίδη και Ζήνδρου. Η ευρωπαϊκή πορεία της ομάδας ολοκληρώθηκε στον τρίτο γύρο της διοργάνωσης, όπου αντιμετώπισαν τη Σαιντ Ετιέν του Μισέλ Πλατινί, από την οποία ηττήθηκαν με 4-1 στη Γαλλία, για να αποσπάσουν τιμητικό 3-3 στη Θεσσαλονίκη. Η περίοδος ξεκίνησε όχι με καλούς οιωνούς, αφού στο ξεκίνημα της προετοιμασίας έλειπε ο πρώτος προπονητής. Οι λόγοι που ανάγκασαν τον Τσεχοσλοβάκο προπονητή, να μη βρίσκεται έγκαιρα στη Θεσσαλονίκη, οφείλονταν στις γνωστές γραφειοκρατικές διαδικασίες που ταλάνιζαν τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη.

49 τ49 Έτσι επειγόντως ο τότε πρόεδρος του Άρη, Τάσος Μανωλόπουλος, μαζί με τον αντιπρόεδρο Χρήστο Κάλλεν, κάλεσαν στα γραφεία του συλλόγου τον Παναγιώτη Πατσίδη και του ανέθεσαν την ευθύνη της ομάδας, αφού μετά από τρεις ημέρες, η ομάδα έπρεπε να φύγει για το Μάτερσμπουργκ της Αυστρίας, όπου και θα γινόταν το πρώτο στάδιο της προετοιμασίας. Η προετοιμασία στην Αυστρία, κράτησε 23 μέρες, και όλοι οι παίκτες έδειξαν ωριμότητα, υπευθυνότητα και επαγγελματική νοοτροπία. 14 Το καλοκαίρι του 1980, αποχώρησαν από την ομάδα ο Σκόμποε και ο Ανανιάδης, ενώ αποκτήθηκε ο ομογενής Θαλής Τσιριμώκος. Οι "κίτρινοι", με προπονητή τον Τσέχο Μίχαλ Βίτσαν, κατέλαβαν την τρίτη θέση στο πρωτάθλημα, με τον Κούη να αναδεικνύεται πρώτος σκόρερ με 21 γκολ. Ένας από τους πιο συναρπαστικούς αγώνες της χρονιάς πραγματοποιήθηκε στο γήπεδο Νέας Φιλαδέλφειας, όπου ΑΕΚ και Άρης αναδείχθηκαν ισόπαλοι με 4-4. Ο Άρης έχασε τον βετεράνο αμυντικό του, Θόδωρο Πάλλα, ο οποίος μεταγράφηκε στα μέσα της περιόδου στον Ολυμπιακό, αφήνοντας τους "κίτρινους" μετά από 13 χρόνια. Στην Ευρώπη, ο Άρης κληρώθηκε με τη μετέπειτα κυπελλούχο ΟΥΕΦΑ Ίπσουιτς, από την οποία ηττήθηκε στην Αγγλία με 5-1 με τρία πέναλτι του Γουόρκ, με τον επαναληπτικό να διεξάγεται στο Καυταντζόγλειο. Ο Άρης προηγήθηκε στο 66ο λεπτό με 3-0 και πίεσε για την επική ανατροπή, αφήνοντας χώρους στην αγγλική ομάδα με αποτέλεσμα να δεχθεί το 3-1 στο 75'. Αυτή ήταν η πρώτη ήττα των Βρετανών μετά από 27 αγώνες. Το καλοκαίρι του 1981, αποχώρησαν οι Ντίνος Μπαλλής και Κώστας Δράμπης, με νέες προσθήκες να είναι οι Λεωνίδας Βόσδου, Κώστας Χαραλαμπίδης, Μπάμπης Δουλγεράκης, Φουάτ Μουλαχασάνοβιτς και Πάβελ Πανώφ. Ο Άρης παρέμεινε αήττητος στην έδρα του και κατέλαβε την πέμπτη θέση, λόγω των μόλις δύο εκτός έδρας νικών που πέτυχε. Ο Βίτσαν απολύθηκε λόγω κακής επικοινωνίας με τους παίκτες, με τον Ντίτμαρ Κράμερ να παίρνει τη θέση του. Στον πρώτο αγώνα του Γερμανού, ο Άρης νίκησε την ΑΕΚ με 3-0 στην Κατερίνη, όπου αγωνιζόταν λόγω τιμωρίας. Δύο εβδομάδες αργότερα, 14 Παναγιώτης Πατσίδης,Αυτός είναι ο Α.Σ. Άρης Θεσσαλονίκης, σελ.195

50 τ50 κέρδισε και τον δικέφαλο του Βορρά με 2-1. Στο αποκλείστηκε νωρίς από τον Διαγόρα Ρόδου. κύπελλο, ο Άρης Για το κύπελλο ΟΥΕΦΑ, οι "κίτρινοι" απέκλεισαν τη Σλιέμα Μάλτας με δύο νίκες, πριν γνωρίσουν τον αποκλεισμό από τη Βελγική Λόκερεν. Την επόμενη χρονιά, οι "κίτρινοι" κατέλαβαν και πάλι την πέμπτη θέση, με προπονητή τον Αντώνη Γεωργιάδη. Η ομάδα πραγματοποίησε μία μεγάλη μεταγραφή, φέρνοντας στη Θεσσαλονίκη τον διεθνή Ούγγρο τερματοφύλακα Σάντορ Γκουιντάρ και έφερε σπουδαία αποτελέσματα στα ντέρμπι της χρονιάς, χάνοντας μόνο από την ΑΕΚ στην Αθήνα, αλλά χάνοντας σημαντικούς βαθμούς σε αγώνες με υποδεέστερες ομάδες. Χαρακτηριστική ήταν η εκτός έδρας νίκη επί του Παναθηναϊκού, η πρώτη του Άρη στην Αθήνα μετά από 21 χρόνια. Την περίοδο , η ομάδα του Γεωργιάδη ξεκίνησε με συντριβή στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας από τους "πράσινους" συνεχίζοντας με ένα αήττητο σερί έξι αγώνων. Ό Άρης βελτίωσε τις εκτός έδρας επιδόσεις του με επτά νίκες σε δεκαπέντε αγώνες, αλλά ηττήθηκε από τους τρεις μεγάλους του Νότου στο γήπεδο Χαριλάου. Στα μέσα της χρονιάς, επέστρεψε ο Σκόμποε και ο Άρης αποκλείστηκε στο κύπελλο από τον Ηρακλή, νικώντας τον με 4-1 στο Χαριλάου αλλά χάνοντας με 3-0 στο Καυταντζόγλειο. Το , ο Άρης ξεκίνησε την ανανέωση του ρόστερ του, προωθώντας νεαρούς αθλητές όπως, μεταξύ άλλων, ο τερματοφύλακας Αλέκος Κατσιαούνης, ο Κυριάκος Μπιμπισίδης και ο Κώστας Οικονομίδης. Με μέτρια πορεία, η ομάδα κατέλαβε την έβδομη θέση, με τον Γεωργιάδη να χάνει τη θέση του μετά την εντός έδρας ήττα από τον ΟΦΗ την τρίτη αγωνιστική. Μετά από έναν αγώνα με τον Κώστα Χατζηκώστα στο τιμόνι της ομάδας, την τεχνική ηγεσία ανέλαβε ο Τάις Λίμπρεχτς. Για τη διοργάνωση του κυπέλλου, ο Άρης αποκλείστηκε από τον ΠΑΟΚ, από τον οποίο ηττήθηκε με 2-0 στην Τούμπα και νίκησε με 3-1 στο Χαριλάου. Την επόμενη χρονιά, ο Άρης κατέλαβε την έβδομη θέση, αν και στο τέλος του πρώτου γύρου βρισκόταν στη δεύτερη θέση της κατάταξης, έχοντας κερδίσει τον Παναθηναϊκό στο ΟΑΚΑ και τους ΠΑΟΚ και Ολυμπιακό στην Θεσσαλονίκη. Οι μόλις δύο νίκες του δευτέρου γύρου απογοήτευσαν τους

51 τ51 οπαδούς του συλλόγου. Αναλαμπή υπήρξε η πορεία της ομάδας στο κύπελλο όπου απέκλεισε την ΑΠΕ Λαγκαδά, την Καστοριά, τον Εορδαϊκό και τον ΟΦΗ, φθάνοντας στην ημιτελική φάση με αντίπαλο τον Ολυμπιακό. Με τους "κόκκινους" έφερε 1-1 στην Θεσσαλονίκη και ηττήθηκε με 2-1 στην Αθήνα, παρά το γεγονός ότι προηγήθηκε. Μία από τις χειρότερες χρονιές ήταν αυτή του 1987, με τον Άρη να καταλαμβάνει την ενδέκατη θέση, παρά την επιστροφή του Μπαλλή και την ανάδειξη του επιθετικού Βασίλη Δημητριάδη. Την τεχνική ηγεσία της ομάδας ανέλαβαν κατά σειρά οι Γκόικο Ζετς και Κλήμης Γούναρης. Το 1988, ο Άρης του Γκερντ Πρόκοπ τερμάτισε στην ένατη θέση, με σημαντική προσθήκη τον Αντώνη Γιουκούδη. Η μόλις μία εκτός έδρας νίκη της ομάδας και οι συνεχείς διαφωνίες των Κούη και Τζίφόπουλου με τον Πρόκοπ, περιόρισαν τις δυνατότητες της ομάδας. Στην τελευταία χρονιά της δεκαετίας, αποτέλεσαν παρελθόν βετεράνοι παίκτες όπως οι Τζιφόπουλος και Μπαλλής, ενώ αποκτήθηκε ο Αυστριακός Χανς Πέτερ Λίπκα, ο οποίος στα μέσα της χρονιάς αντικαταστάθηκε από τον Άρνε Μέλλερ. Ο Άρης έμεινε μόλις τρεις βαθμούς πίσω από την ευρωπαϊκή έξοδο, αλλά έσπασε μία αρνητική παράδοση που τον ήθελε να μην νικάει στην έδρα της ΑΕΚ, αφού υπέταξε τον δικέφαλο της Αθήνας με 0-1, με γκολ-φάουλ του Οικονομίδη

52 τ52 Ο Άρης τη δεκαετία του 1980 (Ίντος, τομ. 1 ος ) Συμπέρασμα: Η δεκαετίες του 1970 και του 1980 είναι οι καλύτερες στην ιστορία του Άρη, τον 20 ο αιώνα. Η ομάδα σε αυτές τις δυο δεκαετίες, κατέκτησε το μοναδικό της κύπελλο Ελλάδας(1970) και έκανε φανταστικές πορείες σε Ελλάδα και Ευρώπη. Ο Άρης ξανά γίνεται μεγάλος στα μάτια όλων των Ελλήνων φιλάθλων, και αποκτά εκ νέου τη χαμένη του αίγλη.

53 τ53 ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α. Ο Άρης στη δεκαετία του 1990 Η μέτρια πορεία της ποδοσφαιρικής ομάδας το 1990, σε αντίθεση με την "αυτοκρατορία" των Γκάλη, Γιαννάκη και Ιωαννίδη στο τμήμα μπάσκετ του συλλόγου, είχε ως συνέπεια έντονες αντιδράσεις από τους φιλάθλους της ομάδας. Παρά το γεγονός ότι ο Παναγούλιας κατάφερε να βάλει τις βάσεις για μια δυνατή ομάδα, ο Άρης πραγματοποίησε μέτρια πορεία και την τεχνική ηγεσία ανέλαβε ο Γιάτσεκ Γκμοχ, με την ομάδα να κατακτά την έβδομη θέση. Την επόμενη χρονιά, στη σύνθεση του Άρη προστέθηκαν οι Μιχάλης Ζιώγας και Κώστας Κολομητρούσης από την Λάρισα και τον Λεβαδειακό αντίστοιχα. Ο Κούης αποσύρθηκε από τους αγωνιστικούς χώρους μετά από 17 χρόνια καριέρας και ο σύλλογος παραχώρησε με μεταγραφή τον Δημητριάδη στην ΑΕΚ, ενώ ο Κώστας Οικονομίδης αποκτήθηκε ως ελεύθερος από τον ΠΑΟΚ. Η ομάδα κατέλαβε την ένατη θέση και αποκλείστηκε στον δεύτερο γύρο από τον Αθηναϊκό για τον θεσμό του κυπέλλου. Το , ο Άρης πραγματοποίησε κάκιστη πορεία στον δεύτερο γύρο, παρά τις θετικές εμφανίσεις του στον πρώτο γύρο του πρωταθλήματος. Στον πάγκο του Άρη, τον Ιβάν Βουτσόφ διαδέχθηκε ο Γιώργος Φοιρός με συνεργάτη τον Ντίνο Κούη. Ο Φοιρός παρέμεινε στην τεχνική ηγεσία της ομάδας μέχρι τα τέλη του Το καλοκαίρι του 1992, προστέθηκαν στην σύνθεση της ομάδας οι Γιώργος Στρατηλάτης, Αντώνης Σαπουντζής, Ζόραν Λόντσαρ, Γιώργος Κολτσίδας και Λιούμπισα Μιλόγεβιτς. Την πρώτη χρονιά, η ομάδα έδειξε θετικά δείγματα αλλά κατέκτησε την ένατη θέση, παρουσιάζοντας ένα σπουδαίο σύνολο το , διεκδικώντας το πρωτάθλημα μέχρι την 27η αγωνιστική. Οι ήττες της ομάδας από τη Λάρισα, τον Παναθηναϊκό και τη Δόξα

54 τ54 Δράμας, περιόρισαν τον Άρη στην έξοδο στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ. Παράλληλα, για το κύπελλο Ελλάδας, ο Άρης απέκλεισε τον Εδεσσαϊκό, τον Παναργειακό και τον ΠΑΣ Γιάννινα, πριν αποκλειστεί στα ημιτελικά από την ΑΕΚ. Ο Άρης στη δεκαετία του 1990 (Ίντος, τομ. 1 ος ) Ο Άρης επέστρεψε στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις μετά από δεκατρία χρόνια, αντιμετωπίζοντας την Ισραηλινή Χάποελ Μπερ Σεβά, την οποία απέκλεισε με δύο νίκες. Ακολούθησαν οι συγκλονιστικές αναμετρήσεις με την πολωνική Κατοβίτσε, από την οποία ηττήθηκε με 1-0 εκτός έδρας και νίκησε με το ίδιο σκορ στην Θεσσαλονίκη, παρά τις πολλές ευκαιρίες που απώλεσε. Τελικά, ο Άρης αποκλείστηκε στη διαδικασία των πέναλτι, με τους Σάββα Κωφίδη και Ιβάν Σίλβα Σάντος να αστοχούν. Εσωτερικά προβλήματα έκαναν την εμφάνιση τους από την αμέσως επόμενη χρονιά, με τον πρόεδρο Λάμπρο Γράντα να έχει συνεχείς διαφωνίες με τον Φοιρό. Ο προπονητής, υπέβαλλε την παραίτηση του μετά την εντός έδρας ήττα με 0-4 από τον ΠΑΟΚ, η οποία δεν έγινε δεκτή. Ο Άρης δεν κατάφερε να βγει στην Ευρώπη, ενώ ισοβάθμησε με την ΑΕΚ και τον Ηρακλή,