Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση

Transcript

1 Πέµπτη, 19 Φεβρουαρίου 9 Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση Τµήµα Αναλύσεως ιεθνών Αγορών ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΟΜΙΛΟΥ Εισαγωγή To παρόν δελτίο αποσκοπεί να παρουσιάσει πτυχές της τρέχουσας χρηµατοοικονοµικής κρίσης, η έναρξη της οποίας εντοπίζεται τον Αύγουστο 7 κυρίως στις ΗΠΑ ενώ πλέον σήµερα έχει επεκταθεί σε ολόκληρο τον κόσµο. Μεταξύ των συνεπειών της κρίσης περιλαµβάνονται τα φαινόµενα ύφεσης στις µεγαλύτερες οικονοµίες (ΗΠΑ, Ευρωζώνη, Ιαπωνία, Μ. Βρετανία) και η επιστροφή στο προσκήνιο του ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, καθώς πλήθος χωρών έχει προσεγγίσει το ιεθνή Οργανισµό για οικονοµική βοήθεια [π.χ. Ουκρανία ($16, δισ.), Ισλανδία ($,1 δισ.), Ουγγαρία ($15,8 δισ.), Πακιστάν ($7,6 δισ.)]. Κοινό τόπο συνιστά πλέον η εκτίµηση ότι η τρέχουσα χρηµατοοικονοµική κρίση χαρακτηρίζεται ως σηµαντικότερη από το Β ΠΠ. Αντιπροσωπευτική εικόνα της οικονοµικής συγκυρίας προσέδωσε η αναφορά του ιοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος (8/1/8) σύµφωνα µε την οποία «η παγκόσµια οικονοµία πορεύεται σήµερα εν µέσω θυέλλης, βρισκόµενη µπροστά στη µεγαλύτερη πιστωτική και µακροοικονοµική κρίση των τελευταίων 7 χρόνων». Η εκτίµηση ότι η οικονοµική κατάσταση αναµένεται ιδιαίτερα δυσχερής προκύπτει, επίσης, από την επισήµανση του ΝΤ (1/8) ότι οι χ/π κρίσεις προκαλούν συνήθως «δραµατική» επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας όταν κυρίως έχει προηγηθεί απότοµη αύξηση του χρέους νοικοκυριών & επιχειρήσεων, καθώς και των τιµών κατοικιών. Σύµφωνα µε το ΝΤ, ο ρυθµός ανάπτυξης της παγκόσµιας οικονοµίας αναµένεται να επιβραδυνθεί το τρέχον έτος στο,5 (προηγούµενη εκτίµηση 11/8:, ) από 3, το 8 για να ενισχυθεί το 1 στο 3. Ρυθµός οικονοµικής ανάπτυξης υπό του 3 προδιαγράφει συνθήκες ύφεσης της παγκόσµιας οικονοµίας. ιανύοντας πλέον το ο έτος της χρηµατοοικονοµικής αναταραχής και θέλοντας να εκτιµήσουµε την πιθανή διάρκειά της αξιοποιούµε συµπεράσµατα µελετών των Huchison & McDill (1998) που ερεύνησαν 65 επεισόδια τραπεζικών κρίσεων µέχρι το 1998, των Reinhart & Rogoff (8) που έχουν εξετάσει το σύνολο των πιστωτικών επεισοδίων από το 18 έως το 6, καθώς και του ΝΤ (1/8) που έχει επικεντρωθεί σε τραπεζικές κρίσεις µετά το 199 οι οποίες παρουσιάζουν χαρακτηριστικά αντίστοιχα µε την τρέχουσα. Σύµφωνα µε τις παραπάνω µελέτες η µέση διάρκεια µιας τέτοιων χαρακτηριστικών κρίση κυµαίνεται µεταξύ 3½ - έτη. Υπό το ανωτέρω πρίσµα, σηµαντικές ενδείξεις ανάκαµψης της παγκόσµιας οικονοµίας θα πρέπει να αναµένονται µετά τα µέσα του 1. ιάγραµµα 1 Πηγή: ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο Το ενδεχόµενο σταδιακής ανάκαµψης της παγκόσµιας οικονοµίας το 1 ενισχύει η σηµαντική χαλάρωση της νοµισµατικής πολιτικής των κυριοτέρων Κεντρικών Τραπεζών σε συνδυασµό µε την ουσιαστική µείωση της πιθανότητας κατάρρευσης χ/π ιδρύµατος σηµαντικού για το διεθνές τραπεζικό σύστηµα, καθώς και τα ιδιαίτερα σηµαντικά προγράµµατα δηµοσιονοµικής ενίσχυσης των οικονοµιών (λ.χ. ΗΠΑ: $789 δισ., Ιαπωνία: $11 δισ., Ευρωζώνη: δισ., Κίνα: $586 δισ.). Σύµφωνα µε το Institute of International Finance, τα προαναφερθέντα δηµοσιονοµικά προγράµµατα αναµένεται να ενισχύσουν το ΑΕΠ των ΗΠΑ, Ευρωζώνης, Ιαπωνίας και Κίνας κατά 3,, 1,5 και 7 αντίστοιχα. Ωστόσο, η αναγκαιότητα στήριξης της παγκόσµιας οικονοµίας επιτάσσει την άµεση εφαρµογή µέτρων δηµοσιονοµικής στήριξης δεδοµένης της χρονικής υστέρησης των επιπτώσεων στην οικονοµία. Τµήµα Αναλύσεως ιεθνών Αγορών t , marketanalysis@alpha.gr

2 Σηµαντικοί πυλώνες εκδήλωσης της χρηµατοπιστωτικής κρίσης. Προκειµένου να προσδιοριστεί η εξέλιξη της κρίσης και τα σηµάδια εξόδου από αυτή, στρέφουµε την προσοχή µας στις εξελίξεις στην αγορά κατοικιών των ΗΠΑ, καθώς και στις συνθήκες ρευστότητας του χ/π τοµέα. Η σηµασία της αγοράς κατοικιών για την οικονοµική ανάπτυξη των ΗΠΑ υπογραµµίστηκε από τον προηγούµενο Υπουργό Οικονοµικών H. Paulson ο οποίος στις 18 Νοεµβρίου 8 δήλωσε ότι «η διόρθωση στην αγορά κατοικιών αποτελεί τη ρίζα του προβλήµατος της οικονοµίας και ότι η επιβράδυνσή της θα επιµηκύνει το πρόβληµα». Το ΝΤ επεσήµανε (8/1/9) ότι η διατηρήσιµη οικονοµική ανάπτυξη δεν είναι δυνατή χωρίς την αποκατάσταση της εύρυθµης λειτουργίας του χ/π συστήµατος και της επανατροφοδότησης µε ρευστότητα των πιστωτικών αγορών. Αγορά Κατοικιών ΗΠΑ Σήµερα πλέον δεν υπάρχει αµφιβολία ότι η τρέχουσα χρηµατοοικονοµική κρίση έχει αφετηρία στην αγορά κατοικιών των ΗΠΑ. Καθώς η αγορά αδυνατούσε σταδιακά να απορροφήσει το συνεχώς διευρυνόµενο απόθεµα κατοικιών, οι επιπτώσεις άρχισαν να γίνονται εµφανείς στο σύνολο της οικονοµίας. Πιο συγκεκριµένα σύµφωνα µε την Ένωση Κτηµατοµεσιτών των ΗΠΑ (National Association of Realtors) το απόθεµα κατοικιών έως τις 31/1/8 διαµορφώνονταν στους 9,3 µήνες. Αξίζει να αναφερθεί ότι πλέον το απόθεµα κατοικιών διαµορφώνεται στο χαµηλότερο επίπεδο από τον 6/7, εξέλιξη που µπορεί να αποδοθεί κυρίως στη µείωση των τιµών κατοικιών που παρατηρήθηκε το εκέµβριο. Παρότι η τελευταία µέτρηση απέχει σηµαντικά από το µέσο όρο (5,8 µήνες) της 1ετίας, αποτελεί ένδειξη για τη σταδιακή οµαλοποίηση της συγκεκριµένης µεταβλητής στην αγορά κατοικιών των ΗΠΑ. ιάγραµµα 1 ΗΠΑ: ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 3//8: Ιστορικό υψηλό 11, µήνες 1 Μήνες 8 6 8/99 3/ 1/ 5/1 1/1 7/ /3 9/3 / 11/ 6/5 1/6 8/6 3/7 1/7 5/8 1/8 Πηγή: Bloomberg, Τµήµα Αναλύσεως ιεθνών Αγορών Παρόµοιες είναι οι συνθήκες αναφορικά µε τις τιµές κατοικιών στις ΗΠΑ. Σύµφωνα µε τα πρόσφατα στοιχεία της Ένωσης Κτηµατοµεσιτών των ΗΠΑ (National Association of Realtors) οι τιµές µεταπωλούµενων κατοικιών ακολουθούν πτωτική πορεία, καθώς η µέση τιµή πώλησης διαµορφώθηκε το εκέµβριο στα $16 χιλ. µε τη διάµεσο τιµή να διαµορφώνεται στα $175, χιλ.. Όσον αφορά τις τιµές νέων κατοικιών η διάµεσος τιµή πώλησης νέας κατοικίας το Νοέµβριο διαµορφώθηκε στα $,.. Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση

3 ιάγραµµα 3 ιάγραµµα ΗΠΑ: ΤΙΜΗ ΜΕΤΑΠΩΛΟΥΜΕΝΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ $ ' 8/99 3/ 1/ 5/1 1/1 7/ /3 9/3 / 11/ 6/5 1/6 8/6 3/7 1/7 5/8 1/8 Πηγή: Bloomberg Μέση Τιµή ιάµεσος Το γενικότερο κλίµα υποχώρησης των τιµών κατοικιών αντικατοπτρίζεται στα ακόλουθα. Ο δείκτης S&P/Case-Shiller που αντιπροσωπεύει τις τιµές κατοικιών σε µητροπολιτικές περιοχές των ΗΠΑ διαµορφώθηκε το Νοέµβριο 18, χαµηλότερα σε ετήσια βάση ενώ σύµφωνα µε τον Οργανισµό Εποπτείας της Οµοσπονδιακής Επιχείρησης Κατοικιών (Office of Federal Housing Enterprise Oversignt) οι τιµές των κατοικιών στις ΗΠΑ εµφανίζουν διαρκή υποχώρηση από τον Απρίλιο 7. ιάγραµµα 5 ιάγραµµα $ ' ΗΠΑ: ΤΙΜΕΣ ΝΕΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ιάµεσος: U.S. Census Bureau 1/8 1/8 1/8 1/86 1/88 1/9 1/9 1/9 1/96 1/98 1/ 1/ 1/ 1/6 1/8 Phg;h Πηγή: Bloomberg υσµενής διαφαίνεται, επίσης, η εικόνα των πωλήσεων νέων κατοικιών. Επισηµαίνεται ότι το εκέµβριο οι πωλήσεις νέων κατοικιών διαµορφώθηκαν (331.) σε ιστορικά χαµηλό επίπεδο. Αξίζει να αναφερθεί ότι η µηνιαία υποχώρηση διαµορφώνεται στο 1,7 ενώ η ετήσια υποχώρηση διαµορφώνεται στο,8. Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση 3

4 ιάγραµµα ' ΗΠΑ: ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΝΕΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ /8 /81 7/8 1/83 1/85 /86 7/87 1/88 1/9 /91 7/9 1/93 1/95 /96 7/97 1/98 1/ /1 7/ 1/3 1/5 /6 7/7 1/8 Πηγή: Bloomberg, U.S. Census Bureau Το ερώτηµα που εύλογα δηµιουργείται πλέον είναι εάν η δυσµενής εικόνα της αγοράς κατοικιών µπορεί να αντιστραφεί. Για το σκοπό αυτό θα χρησιµοποιήσουµε την αναλογία του δείκτη τιµών κατοικιών / διαθέσιµο εισόδηµα (home price to household income ratio). Παρά τα µειονεκτήµατα τα οποία ενσωµατώνει η συγκεκριµένη προσέγγιση (σύµφωνα µε εµπειρικές µελέτες δεν ενσωµατώνεται η πιθανή επίδραση δηµογραφικών στοιχείων, όπως αντίστοιχα και η αυξοµείωση των επιτοκίων στεγαστικών δανείων), προσφέρει χρήσιµα συµπεράσµατα. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα του συγκεκριµένου δείκτη ο µέσος όρος της περιόδου 1975 διαµορφώνεται στο (ουσιαστικά η τιµή της κατοικίας για την οποία οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να διαθέσουν κεφάλαια αντιστοιχεί σε φορές το ετήσιο εισόδηµά τους). Αντίθετα για την περίοδο 1 έως και το εκέµβριο 8 ο αντίστοιχος µέσος όρος διαµορφώθηκε στο,76. Το προηγούµενο αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη σηµαντική αύξηση των τιµών κατοικιών που παρατηρήθηκε από το και µετά. Αξίζει να αναφερθεί ότι η αύξηση στη διάµεσο τιµή νέων κατοικιών από το έως το 7 διαµορφώθηκε στο 39,3 (ή,3 σε ετήσια βάση) ενώ η αντίστοιχη αύξηση του διαθέσιµου εισοδήµατος διαµορφώθηκε στο 19,6 (ή,6 σε ετήσια βάση). ιάγραµµα 8 6 ΗΠΑ: ΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΝΕΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΠΡΟΣ ΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟ ΗΜ Α /75 1/77 1/79 1/81 1/83 1/85 1/87 1/89 1/91 1/93 1/95 1/97 1/1 1/3 1/5 1/7 Πηγή: Bloomberg, Τµήµα Αναλύσεως ιεθνών Αγορών Γενικές Χρηµατοπιστωτικές Συνθήκες Ως αποτέλεσµα των δυσµενών συνθηκών που επικρατούν στην αγορά κατοικιών στις ΗΠΑ (και της επακόλουθης παράλυσης σε πληθώρα σύνθετων προϊόντων τα οποία χρησιµοποιούσαν την αγορά κατοικιών ως υποκείµενο προϊόν), οι χρηµατοπιστωτικές συνθήκες σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη χειροτέρευσαν αισθητά κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου ως αποτέλεσµα της ανατροπής που προκλήθηκε από τη χρεοκοπία της Lehman Brothers Inc., ενώ οι συνθήκες βελτιώθηκαν οριακά κατά τη διάρκεια του Νοεµβρίου µετά τη παροχή εγγυήσεων από τις αµερικανικές αρχές σε τραπεζικά ιδρύµατα και της απόφασης της Οµοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να µειώσει το επιτόκιο αναφοράς σε µηδενικά επίπεδα (, έως,5). Η προηγούµενη διαπίστωση είναι ορατή µέσω της διαφοράς του Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση

5 του 3µηνου $Libor έναντι του επιτοκίου αναφοράς της Οµοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed funds rate). Αξίζει να αναφερθεί ότι ο µέσος όρος της ανωτέρω διαφοράς από τον 3/1988 έως τον 7/7 διαµορφωνόταν στα,6 (ή 6 µονάδες βάσης). Επισηµαίνεται ότι από τον 8/7 έως τον 1/9 ο µηνιαίος µέσος όρος της ανωτέρω διαφοράς διαµορφώνεται στο,79 (ή 79 µονάδες βάσης). ιάγραµµα 9 1 ΗΠΑ: 3M $LIBOR έναντι FED FUNDS RATE ιαφορά 3M $Libor - Fed Funds Rate /88 1/89 9/89 5/9 1/91 9/91 5/9 1/93 9/93 5/9 1/95 9/95 5/96 1/97 9/97 5/98 9/99 5/ 1/1 9/1 5/ 1/3 9/3 5/ 1/5 9/5 5/6 1/7 9/7 5/8 1/9 ιαφορά Fed Funds Rate 3M $Libor Πηγή : Bloomberg, Τµήµα Αναλύσεως ιεθνών Αγορών Παρόµοια είναι η εικόνα στην Ευρωζώνη. Ο µέσος όρος της διαφοράς µεταξύ του 3µηνου Euribor έναντι του επιτοκίου αναφοράς (ECB refi) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) από την 1/1999 έως την 7/7 ήταν,19 (ή 19 µονάδες βάσης). Λόγω της χρηµατοπιστωτικής κρίσης που είναι σε εξέλιξη από τον 8/7 έως και τον 1/9, ο µέσος όρος της ανωτέρω διαφοράς διαµορφώνεται στο,68 (ή 68 µονάδες βάσης). ιάγραµµα 1 6 ΕΥΡΩΖΩΝΗ: Euribor 3M έναντι ECB refi rate ιαφορά Euribor 3M έναντι ECB refi rate ιαφορά ECB refi Euribor 3M -. 9/99 5/ 1/1 9/1 5/ 1/3 Πηγή: Bloomberg, Τµήµα Αναλύσεως ιεθνών Αγορών 9/3 5/ 1/5 9/5 5/6 1/7 9/7 5/8 1/9 Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση 5

6 Τα προηγούµενα αποτέλεσαν αφορµή για την επαναφορά στο προσκήνιο µιας παραµέτρου που αποτελούσε για αρκετά χρόνια θεωρητικό (και µόνο) παράγοντα κινδύνου. Ο κίνδυνος αντισυµβαλλοµένου (counterparty risk) ως αποτέλεσµα της υπαγωγής σε καθεστώς χρεοκοπίας της Lehman Brothers Inc την 17 η Σεπτεµβρίου, παρουσιάστηκε στο προσκήνιο και προκάλεσε δραµατική στενότητα ρευστότητας στο παγκόσµιο χρηµατοοικονοµικό σύστηµα. Τα προηγούµενα διαγράµµατα και ιδιαίτερα το περιθώριο (spread) µεταξύ των επιτοκίων αναφοράς και των διατραπεζικών επιτοκίων 3 µηνών, µαρτυρούν µε τον πλέον ρεαλιστικό τρόπο ότι η αντίληψη κινδύνου (risk perception) µεταξύ των αντισυµβαλλοµένων άλλαξε δραµατικά. Το ανωτέρω γεγονός και η πεποίθηση της αγοράς ότι οι αναπτυξιακοί ρυθµοί της παγκόσµιας οικονοµίας επιβραδύνονται δραµατικά, οδήγησαν σε µια εντυπωσιακή αγοραστική δυναµική υπέρ των βραχυπρόθεσµων οµολογιακών εκδόσεων σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη. ιάγραµµα 11 ΙΑΦΟΡΑ 3ΜΗΝΟΥ ΙΑΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ΕΝΑΝΤΙ 3ΜΗΝΟΥ ΕΓ (Ted Spread) 5 ΗΠΑ: Ted Spread Ευρωζώνη: Ted Spread /93 9/93 1/9 5/9 9/9 1/95 5/95 9/95 1/96 5/96 9/96 1/97 5/97 9/97 1/98 5/98 9/98 5/99 9/99 1/ 5/ 9/ 1/1 5/1 9/1 1/ 5/ 9/ 1/3 5/3 9/3 1/ 5/ 9/ 1/5 5/5 9/5 1/6 5/6 9/6 1/7 5/7 9/7 1/8 5/8 9/8 1/9 Πηγή: Bloomberg, Τµήµα Αναλύσεως ιεθνών Αγορών, ΕΓ = Έντοκο Γραµµάτιο ηµοσίου Αξίζει να αναφερθεί ότι η πρόσφατη αποκλιµάκωση οφείλεται ουσιαστικά στην επιλογή των Κεντρικών Τραπεζών να χαλαρώσουν τη νοµισµατική πολιτική (ιδιαιτέρως στις ΗΠΑ και σε µικρότερο βαθµό στην Ευρωζώνη) και να διαθέσουν άπλετη ρευστότητα στη διατραπεζική αγορά. Ωστόσο οι γενικότερες ανισσοροπίες στην οµαλή λειτουργία της διατραπεζικής αγοράς σε συνδυασµό µε το προβληµατισµό για την επίπτωση στη φερεγγυότητα των επιχειρήσεων από τη δυσµενή µακροοικονοµική συγκυρία συνέβαλαν στη σηµαντική άνοδο των περιθωρίων που καλούνται να καταβάλλουν οι εκδότες εταιρικών οµολόγων έναντι των κυβερνητικών οµολόγων. Το ακόλουθο διάγραµµα καταδεικνύει την εξέλιξη του περιθωρίου µεταξύ εταιρικών οµολόγων πιστοληπτικής διαβάθµισης Baa διάρκειας 1 ετών έναντι των αντίστοιχων κυβερνητικών οµολόγων στις ΗΠΑ το οποίο παραµένει (515 µονάδες βάσης) πλησίον του ιστορικά υψηλού (6 µονάδων βάσεως την 16/1/8). ιάγραµµα 1 Πηγή: Bloomberg 6 Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση

7 Αντίστοιχη εικόνα παρέχεται από την εξέλιξη των περιθωρίων των παραγώγων ανταλλαγής πιστωτικού κινδύνου (Credit Default Swaps, CDS) έναντι εταιρικών οµολόγων επενδυτικής αξιολόγησης. Τα περιθώρια των προαναφερθέντων CDS τόσο για τις ΗΠΑ όσο για την Ευρωζώνη διαµορφώνονται στην περιοχή των 16 περίπου µονάδων βάσης έναντι των µονάδων βάσης που ήταν στις αρχές εκεµβρίου 8 όταν και κατεγράφησαν τα ιστορικά υψηλά. Ωστόσο τα ανωτέρω απέχουν σηµαντικά από εκείνα που θα µας επέτρεπαν να αναγνωρίσουµε την οµαλοποίηση των συνθηκών στην πιστωτική αγορά. Επισηµαίνεται ότι ο µέσος όρος της περιόδου από την έναρξη της τρέχουσας χ/π αναταραχής (8/7) έως τα γεγονότα της χρεοκοπίας της Lehman (15/9/8) διαµορφώνεται περί των 7 µονάδων ενώ στην περίοδο προ της πιστωτικής αναταραχής κυµαίνονταν µεταξύ - µονάδων βάσης. ιάγραµµα 13 : Εξέλιξη περιθωρίων παραγώγων ανταλλαγής πιστωτικού κινδύνου εταιριών επενδυτικής αξιολόγησης Daily QITEEU5Y=, QCDXIG5Y=MP INVESTMENT GRADE CDS SPREADS EVOLUTION 9/9/6 - /8/9 (GMT) Pric e EUR ITRAXX EUROPE IG 5YR CDX IG USA 5YR 16 1 LEHMAN 8 O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A Q 6 Q1 7 Q 7 Q3 7 Q 7 Q1 8 Q 8 Q3 8 Q 8 Q1 9 Πηγή : Reuters Τέλος, την αβεβαιότητα σχετικά µε την εξέλιξη των εταιρικών αποτελεσµάτων αντανακλά και η εξέλιξη του δείκτη µεταβλητότητας (volatility 1 month) του χρηµατιστηριακού δείκτη S&P 5 ο οποίος διατηρείται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. ιάγραµµα 1 : Εξέλιξη είκτη Μεταβλητότητας S&P 5 Πηγή: Bloomberg Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση 7

8 Σύνοψη Οι εξελίξεις στην παγκόσµια οικονοµία, την αγορά κατοικιών των ΗΠΑ και οι συνθήκες στην χρηµατοπιστωτική αγορά καταδεικνύουν ότι οι δυσµενέστερες στιγµές της χρηµατοοικονοµικής κρίσης κατεγράφησαν στην περίοδο 15/9 8/1/8 (συντονισµένη µείωση επιτοκίων Κεντρικών Τραπεζών) ωστόσο η τρέχουσα συγκυρία απέχει ακόµη από συνθήκες οµαλότητας. Θα πρέπει, επίσης, να επισηµάνουµε ότι η αντίληψη του ρίσκου (risk perception) που έχει πλέον διαµορφωθεί µεταξύ των αντισυµβαλλοµένων (ανεξάρτητα από το εάν αυτά ανήκουν στον κλάδο χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών ή άλλων κλάδων της οικονοµίας) έχει µεταβληθεί. Η ανησυχία αναφορικά µε την αντίληψη του ρίσκου που ενδεχοµένως ενσωµατώνει κάθε αντισυµβαλλόµενος θα εξακολουθεί βραχυπρόθεσµα τουλάχιστον να διατηρείται στο προσκήνιο, συντηρώντας σε υψηλά επίπεδα τα περιθώρια χρηµατοδότησης τόσο για τράπεζες όσο και για επιχειρήσεις. Τµήµα Αναλύσεως ιεθνών Αγορών marketanalysis@alpha.gr Πάνος Ρεµούνδος Μαρία Κουτουζή Κώστας Καµαρινόπουλος Στέλλα Κορκοντζέλου Μανώλης Σφακάκης premoundos@alpha.gr mkoutouzi@alpha.gr kkamarinopoulos@alpha.gr skorkontzelou@alpha.gr esfakakis@alpha.gr Ρήτρα Αποποιήσεως Ευθύνης: Oι απόψεις, τιµές, ποσά ή επιτόκια και κάθε προφορική ή γραπτή ανάλυση είναι ενδεικτικές, αντανακλούν καλόπιστα γενόµενες παραδοχές και εκτιµήσεις µας όπως και τη διαθέσιµη σε µας πληροφόρηση για τα σχετικά δεδοµένα της αγοράς, έχουν δε απλώς ενηµερωτικό χαρακτήρα και δεν συνιστούν σε καµία περίπτωση προτροπή για πραγµατοποίηση οποιασδήποτε συναλλαγής. Τα δεδοµένα που παρατίθενται έχουν ληφθεί από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες και έχει καταβληθεί κάθε δυνατή επιµέλεια για την ορθή επεξεργασία τους. Ωστόσο τα δεδοµένα δεν έχουν επαληθευτεί από την Τράπεζα και δεν παρέχεται καµία εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, για την ακρίβεια, πληρότητα ή εγκυρότητά τους. Ως εκ τούτου, δεν παρέχουµε οποιαδήποτε διαβεβαίωση ότι οι παραδοχές και εκτιµήσεις µας είναι οι µόνες σωστές, ή ότι η διαθέσιµη σε µας πληροφόρηση είναι πλήρης και ακριβής. Οι απόψεις που διατυπώνονται ισχύουν κατά τη χρονική στιγµή εκδόσεως του εντύπου και υπόκεινται σε αναθεώρηση χωρίς οποιαδήποτε προειδοποίηση. Κάθε επενδυτική απόφαση πρέπει να λαµβάνεται µε ίδια κρίση του επενδυτή και να βασίζεται σε προσωπική ενηµέρωση και αξιολόγηση του αναλαµβανόµενου κινδύνου. Η Alpha Τράπεζα Α.Ε. δεν παρέχει (άµεσα ή έµµεσα) συµβουλευτικές υπηρεσίες, παρά µόνον κατόπιν ρητής έγγραφης συµφωνίας παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, τόσο δε η Τράπεζα όσο και οι διευθυντές, τα στελέχη και οι εργαζόµενοι σε αυτή δεν φέρουν καµία ευθύνη για οποιαδήποτε άµεση ή έµµεση απώλεια ή ζηµία που µπορεί να προκύψει από τη χρήση του παρόντος εντύπου. 8 Special Report: Χρηµατοπιστωτική Κρίση