Transcript

1

2 Τα υγρά ίχνη της µνήµης 1 Η µυρωδιά της νοτισµένης απ την απογευµατινή µπόρα γης ήταν διάχυτη στην ατµόσφαιρα. Τα σύννεφα, που χαν µαζευτεί από νωρίς το µεσηµέρι, συνέχιζαν τις µετακινήσεις τους, βραδυπορώντας, τραβώντας για κάπου άλλου. Το φεγγάρι κρυβόταν ανάµεσα τους. Κάπου, πολύ µακριά έβρεχε. Αστραπές, σαν χρυσές φλέβες, αυλάκωναν το σκοτεινό ουρανό, στο βάθος, εκεί που φαινόταν να σµίγει µε τη γη. Οι ήχοι της νύχτας, που σε λίγο θ αποχωρούσε δίνοντας τη θέση της στο πρώτο φως της φθινοπωριάτικης µέρας, είχαν κοπάσει. Τριγύρω δε φαινόταν ψυχή ζώσα, αλλά συνέχισε να περπατάει ανάλαφρα, γλιστρώντας στον έρηµο δρόµο σα σκιά, ξέροντας πως ακόµα και ο παραµικρός θόρυβος θα περνούσε µέσα απ τα κλειστά παραθυρόφυλλα. εν ήταν ακόµα ώρα να ξυπνήσουν. Στην αριστερή του γροθιά έσφιγγε ένα διπλωµένο χαρτί και συνέχιζε νυχοπατώντας. Τ αδύναµο φως που έριχνε η κίτρινη λάµπα της κολώνας του ηλεκτρικού, έδωσαν στη σκιά τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά της. Γύρισε το κεφάλι του προς τον µαντρότοιχο, προσπαθώντας να καλύψει το πρόσωπο του. Τον χώριζαν δύο βήµατα απ την σιδερένια αυλόπορτα. Χωρίς να κοιτάξει γύρω του, πέρασε γρήγορα το δεξί του χέρι ανάµεσα απ τα κάγκελα της πόρτας και τράβηξε το σύρτη, σπρώχνοντας την µε το σώµα του απαλά. Οι σκουριασµένοι µεντεσέδες της έτριξαν κάνοντας τον να σταθεί για λίγο. Η Μυρτώ που, εδώ και ώρα, λαγοκοιµόταν άκουσε το τρίξιµο των µεντεσέδων και ανασηκώθηκε στο κρεβάτι της. Ήθελε να πεταχτεί όρθια, αλλά ο φόβος την καθήλωσε στη θέση της, µουδιάζοντας το κορµί της. Άπλωσε το αριστερό της χέρι στο κοµοδίνο χωρίς να ναι σίγουρη αν έψαχνε το ποτήρι µε το νερό για να βρέξει τα στεγνά της χείλη, ή τον διακόπτη της λάµπας. Το χέρι έµεινε µετέωρο, αναποφάσιστο, όπως και η Μυρτώ που ήθελε τόσο πολύ να σηκωθεί µα το σώµα της δεν πειθαρχούσε. Πέρασαν µερικά δευτερόλεπτα και καθώς τίποτα δε φαινόταν να είχε αλλάξει τις ισορροπίες στο σκοτάδι που επικρατούσε παντού, γλίστρησε σα σκιά στην αυλή. Στο τρίτο βήµα, ο ήχος των κιτρινισµένων ξερών φύλλων που κοµµατιάστηκαν κάτω απ το χοντρό παπούτσι του τον σταµάτησε. Ο αέρας, που χε δυναµώσει, βοηθούσε παρασέρνοντας µερικά απ τα πεσµένα φύλλα, ανοίγοντας του πέρασµα. Το λιγοστό φως της άναστρης νύχτας δεν τον βοηθούσε και πολύ για να κατευθύνει σωστά τα βήµατα του αλλά εµπιστευόταν πάντα τα µάτια του που τον οδηγούσαν µε απόλυτη ασφάλεια ακόµα και στο πιο πυκνό σκοτάδι. Προχώρησε. Έπρεπε να τελειώνει µια ώρα αρχύτερα. Η Μυρτώ πήρε το ποτήρι µε το νερό όπου δεν είχαν αποµείνει παρά µόνο λίγες σταγόνες νερού. Τα χείλη της ούτε που πρόλαβαν να το νιώσουν. Το σάλιο της είχε στεγνώσει και η γλώσσα της που κινήθηκε πάνω τους δεν πρόσφερε τίποτα. Κρατώντας το ποτήρι στο χέρι κατέβηκε απ το κρεβάτι για να το ξαναγεµίσει. Το τρίξιµο απ τις σούστες του κρεβατιού σκέπασε το θόρυβο που έκαναν τα ξερά φύλλα στην αυλή της, καθώς έλιωναν κάτω από τα πόδια του νυχτερινού επισκέπτη. Το σύρσιµο των δικών της ποδιών καθώς πήγαινε προς την κουζίνα κάλυψε τον ήχο που έκανε το χαρτί που εκείνη την ώρα έσπρωχνε κάτω από την ξύλινη πόρτα του σπιτιού ο επισκέπτης. Η Μυρτώ έφτασε στην κουζίνα και πριν γεµίσει το ποτήρι της έριξε πρώτα λίγο νερό στο πρόσωπο της για να ξεπλύνει τον ιδρώτα που είχαν αφήσει πάνω του οι εφιάλτες ενός ύπνου που δεν θα πρέπει να είχε κρατήσει πάνω από τρεις ώρες, γεµάτες. Έσκυψε, γέµισε τη χούφτα της νερό και άρχισε να πίνει αχόρταγα, µέχρι που ένιωσε να ποτίζεται όλο της το σώµα. Πήρε όσο νερό είχε αποµείνει στη χούφτα της και το άπλωσε στο ανοιχτό της στήθος. Αισθανόταν καλύτερα. 2 ebooks4greeks.gr

3 Μιχάλης Πιτένης Το διπλωµένο χαρτί αντιστεκόταν και χρειάστηκε και δεύτερη και τρίτη προσπάθεια για να περάσει κάτω απ την πόρτα. Μόλις σιγουρεύτηκε πως βρισκόταν όλο από την µέσα πλευρά, σηκώθηκε από κάτω, όπου είχε ακουµπήσει µε τα τέσσερα, σκούπισε βιαστικά το παντελόνι του στο ύψος των γονάτων και γύρισε για να φύγει γρήγορα, αδιαφορώντας πια για τα ξερά φύλλα. Έτσι κι αλλιώς, σε µερικά δευτερόλεπτα θα βρισκόταν στο δρόµο και σε λίγο θα είχε γίνει ξανά ένα µε το σκοτάδι. Ο Αβραάµ, δεν άντεχε άλλο στο κρεβάτι. Άρχισε σιγά, σιγά να βγάζει το πάπλωµα από πάνω του προσέχοντας µην ακουστεί το παραµικρό, αν και το ροχαλητό της Κούλας που κοιµόταν ανάσκελα δίπλα του, µε το στόµα ανοικτό και τα χέρια απλωµένα ήταν ικανό για να καλύψει ακόµα και τον κρότο µιας µικρής έκρηξης. Μόλις απελευθερώθηκε απ το πάπλωµα στάθηκε για λίγο περιµένοντας κάποια τυχόν αντίδραση. Η Κούλα ξεφύσηξε πιο δυνατά τώρα σαν να του δινε το σύνθηµα της αποχώρησης. Η πόρτα της κρεβατοκάµαρας µε τους καλολαδωµένους απ τον ίδιο µεντεσέδες δεν έκανε τον παραµικρό θόρυβο. Βρέθηκε γρήγορα στο σαλόνι χωρίς να αναζητήσει το διακόπτη του ηλεκτρικού. Το λιγοστό φως της λάµπας της κολώνας του ηλεκτρικού από το απέναντι πεζοδρόµιο, βοηθούσε να φαίνονται καθαρά τα σχήµατα των επίπλων. Πέρασε δίπλα απ το τραπεζάκι, στο µέσον του σαλονιού και χίµηξε µε την ευλυγισία µικρού παιδιού στο πάτωµα ξαχουλεύοντας κάτω από την πολυθρόνα που η πλάτη της ακουµπούσε εκεί που τελείωνε το παράθυρο του εξωτερικού τοίχου. Εκεί έκρυβε το πακέτο µε τα τσιγάρα, φυλαγµένο ανάµεσα στις σούστες της. Μόλις το νιωσε µέσα στην παλάµη του το τράβηξε γρήγορα και προσπάθησε ν ανασηκωθεί. Η µισάνοιχτη αυλόπορτα της Μυρτώς τράβηξε τη µατιά του. Ανασηκώθηκε κι άλλο για να βλέπει καλύτερα και τότε είδε τη σκιά να βγαίνει. Τρόµαξε και ξανάπεσε στα τέσσερα µε το κεφάλι σκυµµένο στο πάτωµα και την ανάσα του ακανόνιστη. Πέρασαν µερικά δευτερόλεπτα µέχρι να ξαναβρεί το κουράγιο να κοιτάξει και πάλι απ το παράθυρο, προσέχοντας το σώµα του να ναι καλυµµένο πίσω απ την πολυθρόνα. Η σκιά είχε πια αποκτήσει τα κανονικά χαρακτηριστικά της λουσµένη από το φως της λάµπας της κολώνας του ηλεκτρικού. Ο Αβραάµ δεν µπόρεσε να πνίξει την κραυγή που ξέφυγε απ το στόµα του καθώς έσκυψε και πάλι. Οι χοντρές σταγόνες ιδρώτα που κύλησαν απ το πρόσωπο του έσταξαν στο πάτωµα και βάλθηκε να τις σκουπίσει µε την παλάµη. Προσπαθώντας να µην κάνει τον παραµικρό θόρυβο φοβούµενος πως θ ακουστεί µέχρι έξω, γύρισε σιγά, σιγά, πάνω στα γόνατα του και κάθισε στο πάτωµα ακουµπώντας την πλάτη του στην πολυθρόνα. Οι σταγόνες του ιδρώτα νότιζαν τώρα το σακάκι της καρό πυτζάµας του. Την ώρα που η σκιά χανόταν πια στο σκοτάδι η Μυρτώ είχε ήδη επιστρέψει στο κρεβάτι της, προσπαθώντας να ξεκλέψει λίγο ακόµα ύπνο κι ο Αβραάµ καθισµένος στο πάτωµα του σαλονιού του µε την πλάτη ακουµπισµένη στην πολυθρόνα, κοιτούσε περίλυπος µέσα στην χούφτα του το στραπατσαρισµένο πακέτο των τσιγάρων. 3

4 Τα υγρά ίχνη της µνήµης 2 Τα γκρίζα σύννεφα άρχισαν να κινούνται πιο γρήγορα µόλις αντιλήφθηκαν την παρουσία του ήλιου που ανέβαινε νωχελικά στον ουρανό. Αποµακρύνθηκαν κι οι πρώτες αχτίδες του ήλιου αντανακλώντας πάνω στην πρωινή πάχνη που είχε ξαπλώσει πάνω στους άγουρους ακόµα καρπούς και τα φύλλα των αµπελιών, τα έκαναν να λάµπουν. Ο Παναγιώτης Αργυρίου έβαλε το δεξί του χέρι αντήλιο ενώ µε τ αριστερό απλωµένο χάιδευε τα υγρά φύλλα καθώς ακολουθούσε ένα µονοπάτι ανάµεσα στα κούτσουρα. εν ξεπερνούσε το 1.75 αλλά όπως σεργιανούσε καµαρώνοντας τα φορτωµένα καρπό κλήµατα που έφταναν µέχρι τη µέση του, φάνταζε από µακριά ψηλότερος. Ευθυτενής, µε σφριγηλό σώµα παρά τα 60 και χρόνια του, περπατούσε µε τη σβελτάδα έφηβου. Το ηλιοκαµένο του πρόσωπο δεν το χαράκωναν παρά µόνο ελάχιστες ρυτίδες στο µέτωπο, δίπλα απ το στόµα και κάτω απ τα µάτια, κάνοντας τον να δείχνει, τουλάχιστον, δέκα χρόνια νεώτερος. Τα µπράτσα του γεµάτα, ασφυκτιούσαν στα ανασηκωµένα µανίκια του µαύρου του πουκαµίσου και απ το άνοιγµα του στήθους ξεπετάγονταν ένας µικρός τριχωτός θάµνος. Ανάµεσα στα καταµαύρα µαλλιά του δεν είχε διεισδύσει ούτε µια άσπρη τρίχα, ενώ τα µικρά µαύρα του µάτια έκαιγαν και γυρνούσαν διαρκώς ανήσυχα µέσα στις κόγχες τους. Μέτρησε µε το βλέµµα τον αµπελώνα που εκτεινόταν όσο έπιανε το µάτι του και έστριψε ικανοποιηµένος το γκρίζο παχύ του µουστάκι. Όλα πήγαιναν καλά και αν ο καιρός βοηθούσε η σοδειά θα ήταν καλύτερη από πέρυσι. Έπρεπε να φροντίσει, το συντοµότερο δυνατόν για χέρια, πριν τον προλάβουν οι φθινοπωρινές βροχές και σαπίσει ο καρπός πάνω στα κούτσουρα. Όχι ότι ξέµεινε ποτέ. Οι περισσότεροι µεροκαµατιάρηδες σ αυτόν προσέτρεχαν κάθε χρονιά, αφού και τα περισσότερα στρέµµατα αµπελιών είχε στην κατοχή του και τους πλήρωνε µόλις γέµιζαν τα κοφίνια. Αλλά η πρόσληψη εργατών δεν ήταν µια απλή υπόθεση για τον Παναγιώτη. Υπήρχε ολόκληρη διαδικασία από υποχρεώσεις και ισορροπίες που έπρεπε να τηρήσει προκειµένου να ευχαριστήσει όλο αυτό τον κόσµο που κρέµονταν από πάνω του και πρόσβλεπε σ αυτόν. Μάζεψε στη χούφτα του δύο, τρεις ρώγες σταφυλιού και τις έστυψε. οκίµασε το χυµό τους και σίγουρος πια πως δεν ήταν ακόµα η ώρα τους, βγήκε µε βαριά βήµατα απ το αµπέλι. Ανέβηκε στο φορτηγάκι του και άναψε τη µηχανή. Πεινούσε και ένας ζεστός καφές ήταν ό,τι χρειαζόταν αυτή την ώρα. Καθώς διέσχιζε τον χωµατόδροµο που θα τον έβγαζε στη δηµοσιά έβγαλε το δεξί του χέρι έξω απ το παράθυρο του αυτοκινήτου αφήνοντας την πρωινή δροσιά να µουσκέψει το γυµνό µπράτσο του. Καµιά εκατοστή µέτρα πια κάτω διασταυρώθηκε µε το πέτρινο γεφύρι και το δεξί πόδι του, ασυναίσθητα, έφυγε απ το γκάζι και πάτησε µαλακά το φρένο. Το αυτοκίνητο ακινητοποιήθηκε και ο Παναγιώτης έστρεψε το βλέµµα του προς το γεφύρι ακουµπώντας και µε τα δύο χέρια στο τιµόνι. Το παλιό πέτρινο γεφύρι που ένωνε τις δύο όχθες του Αλιάκµονα, έστεκε σιωπηλό στη θέση του, όπως το είχαν στήσει πριν από δύοµιση, περίπου, αιώνες. Το λιγοστό πια νερό του ποταµού, κυλούσε ήσυχα κι αργά κάτω απ τη µεσαία, τη µεγάλη, του καµάρα, ενώ οι δύο ακριανές, οι µικρότερες, χορταριασµένες και διάσπαρτες από πέτρες, µαρτυρούσαν πως το ρεύµα του ποταµού τις επισκεπτόταν αραιά και πού, µόνο όταν φούσκωνε απ τις βροχές και γινόταν ορµητικό. Πολλά χρόνια είχε βέβαια να συµβεί αυτό και ο 60χρονος Παναγιώτης δε θυµόταν πότε ήταν η τελευταία φορά που χε δει συντοπίτες του να ψαρεύουν, µε τις πετονιές τους, καθισµένοι στο στηθαίο που διέτρεχε όλο το µήκος του γεφυριού, ακουµπώντας στο ξύλινο κάγκελο που υπήρχε απ άκρου εις άκρον. Τώρα, µερικά υπολείµµατα της ξύλινης 4

5 Μιχάλης Πιτένης κατασκευής, που κάποτε προστάτευε τους διαβάτες, φαγωµένα απ τον αέρα και τις βροχές, θύµιζαν την ύπαρξη της. Στο µέσον της µεγάλης του καµάρας, η σκουριασµένη σιδερένια διχάλα που ταν καλά πακτωµένη στη λιθοδοµή, έχασκε ορφανή απ το µεγάλο κουδούνι που παλιά προειδοποιούσε τους περαστικούς για την ένταση του ανέµου. Ο Παναγιώτης δεν το θυµόταν να είναι ποτέ στη θέση του κι ας ήταν από εκείνους που πρόλαβαν το πέτρινο γεφύρι όταν ήταν στις δόξες του, αφού το µεταλλικό που, ένωνε τις δύο άκρες του ποταµού και το δρόµο που έβγαζε απ τη Φτέρα στην Αξιούπολη, βρισκόταν καµιά πενηνταριά µέτρα πιο κάτω το χε στήσει η Νοµαρχία εδώ και δέκα χρόνια. Σε πολλά σηµεία η λιθοδοµή του γεφυριού είχε δεχτεί τη διαβρωτική επίδραση του χρόνου και τα επιχρίσµατα σε κάποια απ αυτά µαρτυρούσαν τις προσπάθειες που χαν γίνει παλιότερα να επουλωθούν οι πληγές του. Πριν πέντε χρόνια, µια οµάδα µελετητών και ροµαντικών είχαν επισκεφτεί και τον Παναγιώτη για να τον πείσουν πως και η Φτέρα όφειλε να συµβάλει οικονοµικά στη συντήρηση του γεφυριού, σαν ένα αξιοπρόσεκτο µνηµείο της περιοχής, αλλά αρνήθηκε κατηγορηµατικά να συναινέσει στο να πετάξουν χρήµατα για κάτι που είχε πάψει πια να τους χρησιµεύει στην καθηµερινή τους ζωή. Οι επισκέπτες δεν επέµειναν, διακρίνοντας την αποφασιστικότητα στην άρνηση του και φεύγοντας δεν άκουσαν το σχόλιο του. -Να το συντηρήσουµε; Πάτε καλά ρε; Εγώ θα λεγα να το γκρεµίσουµε, αφού δεν εξυπηρετεί τίποτα πια... Η σκέψη αυτή του ρθε ξανά στο µυαλό, αλλά δεν υπήρχε λόγος να την αναφέρει στα άλλα µέλη που απάρτιζαν το τοπικό συµβούλιο στη Φτέρα. Όχι πως θα του έφερναν αντίρρηση, ο λόγος του ήταν νόµος και οι προτάσεις του περνούσαν σχεδόν ασυζητητί, αλλά επειδή τα σηµάδια στις πλευρές του γεφυριού έδειχναν πως το µοιραίο δεν θ αργούσε. 5

6 Τα υγρά ίχνη της µνήµης 3 Η Αλέκα σηκώθηκε όπως τα περισσότερα πρωινά µε άσχηµη διάθεση, χωρίς να ρίξει καν µια µατιά στη µεριά δίπλα της. Ήξερε πως θα ήταν άδεια αφού ο Παναγιώτης είχε φύγει αξηµέρωτα. Κοιµόταν ελαφριά και µε την παραµικρή κίνηση του συζύγου της, έχανε τον ύπνο της. Οι κινήσεις του ήταν άτσαλες, βαριές. εν τον ενδιέφερε αν κοιµόταν δίπλα του άνθρωπος ή κούτσουρο. Πετούσε τα σκεπάσµατα από πάνω του και άπλωνε τα χέρια του για να ξεµουδιάσει το κορµί του απ τον βαρύ ύπνο χωρίς να λογαριάσει που έπεφταν. Με µια απότοµη κίνηση που τράνταζε κρεβάτι και σύζυγο πηδούσε στο πάτωµα κάνοντας ακόµα περισσότερο θόρυβο. Η Αλέκα, κουλουριασµένη σαν το έµβρυο στην κοιλιά της µάνας του, κρατούσε µάτια και στόµα κλειστά παρακαλώντας να φύγει χωρίς άλλες συνέπειες. Γιατί ήταν και φορές που επέστρεφε απ το µπάνιο και ξανάπεφτε στο κρεβάτι για να κολλήσει από πίσω της και χωρίς πολλές διαδικασίες να προσπαθήσει να µπει µέσα της προκειµένου να ικανοποιήσει τις πρωινές ερωτικές του ορέξεις. Σφιγγόταν, παριστάνοντας στην αρχή την κοιµισµένη κι ύστερα άνοιγε τα µάτια παρακαλώντας να τελειώσει µια ώρα αρχύτερα για να τρέξει στο µπάνιο και να ξεπλύνει από µέσα της, µε κρύο νερό, τ αποµεινάρια της πρωινής λεηλασίας του κορµιού της απ το σύζυγο της. Τις µέρες που ο Παναγιώτης αποχωρούσε χωρίς να την υποβάλει σ αυτό το µαρτύριο, παραφυλούσε µέχρι ν ακούσει την εξώπορτα να κλείνει και άπλωνε το κορµί της, προσέχοντας να µη ξεφύγει απ τη δική της πλευρά, για ν απολαύσει έστω και ξάγρυπνη τη θαλπωρή του κρεβατιού µέχρι το ξηµέρωµα. Τι έκανε ο σύζυγος της και που πήγαινε τόσο νωρίς, δεν ήθελε ούτε την ενδιέφερε να µάθει. Της αρκούσε που έφευγε. εν ήθελε ν ανακατεύεται στα πόδια του και αν και εκείνος έκανε το ίδιο η Αλέκα θα ήταν πραγµατικά ευτυχής. Φόρεσε τη ρόµπα της και καθώς έσφιγγε τη ζώνη γύρω απ τη µέση της στάθηκε µπροστά στο µεγάλο καθρέφτη, απέναντι απ το συζυγικό κρεβάτι. Τα µαλλιά της πετούσαν απ τη δεξιά πλευρά και έκανε έναν µορφασµό απογοήτευσης καθώς προσπαθούσε να κρύψει µέσα στις ξανθές τρίχες των µαλλιών της τις άσπρες που ξεχώριζαν. Καλοτυχία, θεωρούσε η σχωρεµένη η µάνα της τις άσπρες τρίχες στα µαλλιά αλλά µάλλον όταν το λεγε θα χε στο µυαλό της, δύο, τρεις άσπρες τρίχες το πολύ. Της Αλέκας ήταν πολύ περισσότερες και όχι από τώρα. Οι πρώτες έκαναν την εµφάνιση τους όταν ήταν γύρω στα τριάντα και µόνο σαν σηµάδι καλοτυχίας δεν τις δέχτηκε. Και πού ήταν άραγε η καλοτυχία της αφού εδώ και 22 χρόνια ήταν αναγκασµένη να µοιράζεται τη ζωή της µ έναν άνθρωπο που δεν αγαπούσε και ένιωθε τις περισσότερες φορές αποστροφή και απέχθεια; Kατέβασε τη ρόµπα της µέχρι τους ώµους και πήρε στα χέρια της το στηθόδεσµο. Πριν τον φορέσει έριξε µια µατιά στο στήθος της. Παρά τα σαράντα της χρόνια ήταν ακόµα στητό και σφιχτό, όπως ήταν κι όλο της το κορµί. Απ όπου και αν περνούσε, µ αυτό τον ελαφρύ κυµατισµό των γοφών της, τραβούσε απάνω της κάθε ανδρικό βλέµµα, κάτι που δεν περνούσε απαρατήρητο και ασχολίαστο απ το σύζυγο της. εν την ενδιέφεραν όµως τα σχόλια του ούτε την κολάκευε η ζήλια του. Ήξερε καλά πως δεν ήθελε πραγµατικά να τονώσει το ηθικό της γυναίκας του ούτε να επαινέσει την αναµφισβήτητη οµορφιά της, αλλά απλώς να της υπενθυµίζει πως αυτός ήταν ο ένας και ο απόλυτος κύριος όλης της ύπαρξης της και πως όφειλε να προσφέρει τα κάλη της αποκλειστικά σ εκείνον. Για την Αλέκα δεν υπήρχε καν τέτοιο θέµα. εν είχε σκεφτεί ποτέ να βρεθεί στην αγκαλιά ενός άλλου άντρα, ενώ είχε τόσες ευκαιρίες εξ αιτίας της συµπεριφοράς του συζύγου της να το κάνει, αφού ζώντας όλα αυτά τα χρόνια µ έναν άνθρωπο που µόνο σαν σκεύος ηδονής τη µεταχειριζόταν, της είχε εµφυσήσει και το φόβο για κάθε αρσενικό. Εξάλλου ζούσαν σε µια τόσο µικρή και 6

7 Μιχάλης Πιτένης κλειστή κοινωνία, όπου οι άνθρωποι περισσότερο να ονειρεύονται µπορούσαν, παρά να ενεργούν, αν και πολλές φορές δεν έπρεπε ούτε αυτό να κάνουν απ το φόβο µήπως κάποιοι κατάφερναν να διεισδύσουν απρόσκλητοι ακόµα και σ αυτά τα όνειρα τους. Οι σκέψεις πρόσθεσαν κι άλλες ρυτίδες στο πρόσωπο της που αν και περιποιούνταν ελάχιστα εξακολουθούσε να κρατάει κάτι απ τη γλυκύτητα της εφηβείας της και σχεδόν απείραχτη τη φυσική του οµορφιά. Τα όµορφα στρογγυλά καστανά της µάτια µετέδιδαν τη λάµψη τους στην επιδερµίδα της και συνδυαζόταν υπέροχα µε τα ξανθά της µαλλιά που ακουµπούσαν απαλά στους ώµους της. Οι γυναίκες στα χωριά σπάζουν εύκολα. Γερνάνε πριν την ώρα τους. Ο καυτός ήλιος πυρπολεί το δέρµα τους στα χωράφια και ο ιδρώτας που χύνουν καθηµερινά παλεύοντας µε τους καρπούς της γης σκάβει το σώµα τους, το εξασθενεί. Οι ώµοι γέρνουν και κάθε χρόνος που φορτώνεται πάνω τους µετράει για δέκα. Η Αλέκα όµως ήταν απ τις τυχερές. Η οικονοµική ευρωστία του Παναγιώτη την κρατούσε µακριά απ όλα αυτά κι αν δεν υπήρχαν κι οι πίκρες της ψυχής της, θα δειχνε κατά πολύ νεώτερη. Είχε τη δυνατότητα να µην ασχολείται ούτε καν µε το καφενείοπαντοπωλείο που διατηρούσαν, αλλά µόνη της το θέλησε και σιγά, σιγά το κέρδισε για να µη µένει οληµερίς στο σπίτι γυρνώντας σαν την άδικη κατάρα. Μάζεψε τα µαλλιά της πίσω, τα έπιασε µε µια στενή κόκκινη κορδέλα αλλά πριν βγει το βλέµµα της έπεσε στις πυτζάµες του Παναγιώτη που ήταν πεταµένες στο πάτωµα. Τις µάζεψε πιάνοντας τες µε τις άκρες των δαχτύλων της και βγαίνοντας για την κουζίνα τις κρέµασε στον καλόγερο πίσω απ την πόρτα της κρεβατοκάµαρας. 7

8 Τα υγρά ίχνη της µνήµης 4 Ο Βασίλης κοίταξε το ρόλοι του πριν στρίψει στη γωνία. Ήταν 8 παρά δέκα. Η αποθήκη Γενικού Εµπορίου άνοιγε γύρω στις 8 αλλά δεν θα τον πείραζε να περιµένει αρκεί το αποτέλεσµα να ήταν αυτό που επιζητούσε. Το αφεντικό της αποθήκης τον προσπέρασε µε το αυτοκίνητο του χωρίς να γυρίσει να τον κοιτάξει. Ο Βασίλης έκανε ασυναίσθητα ένα βήµα πιο πίσω και άναψε ένα τσιγάρο. Πριν το τελειώσει θα ξεκινούσε. Μπροστά στην αποθήκη, ένα τσιµεντόχτιστο κτίριο µε µεγάλες τζαµαρίες και ράµπες για την φορτοεκφόρτωση των φορτηγών αυτοκινήτων, καµιά διακοσαριά απ τα τελευταία σπίτια, στην έξοδο της Αξιούπολης προς τη Θεσσαλονίκη, ήταν σταθµευµένο ένα µεγάλο φορτηγό. Μόλις το είδε ο Βασίλης χαµογέλασε και τάχυνε το βήµα του. Το αφεντικό είχε ανοίξει την καρότσα του φορτηγού και περιεργαζόταν τα εµπορεύµατα που είχε φορτωµένα. Ο Βασίλης πλησίασε χαµογελαστός και τον καληµέρισε. εν πήρε καµιά απάντηση και ξαναπροσπάθησε. -Καληµέρα. Έχει µεροκάµατο σήµερα; Το αφεντικό δεν γύρισε να τον κοιτάξει. -Για σήµερα εντάξει, του πε και του δειξε µε το χέρι του το φορτηγό. εν πρόλαβε να τον ευχαριστήσει. -Το βλέπεις αυτό; Θέλω σβέλτα και επειδή αρρώστησε ο µόνιµος. Κάθε µέρα δεν πάει, στο ξανάπα. -Να στε καλά. Χθες καλά δεν πήγαµε; -Χθες; Άσε το χθες. Άρπαξε το κοµµάτι που σου πετάω σήµερα... Ο Βασίλης δεν περίµενε άλλη κουβέντα. Έβγαλε γρήγορα το σακάκι του, το δίπλωσε, το άφησε προσεκτικά πάνω σε κάποια κιβώτια και ετοιµάστηκε ν ανέβει στην καρότσα όταν τον έκοψε τ αφεντικό: -Και που σαι. Μόλις τελειώσεις δε φεύγεις. Αλλιώς µεροκάµατο δεν έχει. -Όχι, θα µείνω... -Κι αν έρθει πελάτης, από κοντά εσύ. Σου δίνω το χαρτί και ορµάς. -Ναι, ναι, µείνετε ήσυχος. Το αφεντικό έκλεισε τα χαρτιά του και ξεκίνησε να φύγει. εν έκανε τρία βήµατα και γύρισε προς τον Βασίλη που είχε ρίξει ήδη στον ώµο του το πρώτο κιβώτιο. Τον µετρούσε από πάνω µέχρι κάτω. εν του γέµιζε το µάτι αυτός ο λεπτεπίλεπτος ψηλός άντρας, µε τα καστανά µαλλιά και τα µακριά δάχτυλα. Μόνο για εργάτης δεν έδειχνε. Αν και ήταν αξύριστος τα ρούχα που φορούσε ήταν καθαρά και περιποιηµένα και το όµορφο πρόσωπο του θύµιζε παλιό αριστοκράτη. -Ρε συ. Ρωσία είπαµε; -Ρωσία. -Βρε µπας και είσαι κανένας ξεπεσµένος πρίγκιπας, απ αυτούς που διώξανε οι Μπολσεβίκοι, αστειεύτηκε το αφεντικό προσπαθώντας έτσι να εξακριβώσει αν όντως η εικόνα που έδινε ο Βασίλης ταίριαζε και µε την καταγωγή του. - εν υπάρχουν πρίγκιπες στη Ρωσία. -Σωστά, τους διώξαν εδώ και χρόνια. Εσύ µάλλον δεν τους πρόλαβες Αλήθεια, πόσων χρονών είσαι; -Σαράντα ένα. Απόρησε. Έδειχνε µικρότερος. Στα µαλλιά δεν είχε ούτε µια άσπρη τρίχα και δύο τρεις που φυτρώναν στο αξύριστο πρόσωπο του δεν πιστοποιούσαν σε καµιά περίπτωση την ηλικία του. - εν πρέπει να πέρασες και δύσκολα. -Είχε και τα καλά του, απάντησε ανόρεχτα ο Βασίλης θέλοντας να κόψει εκεί την κουβέντα. 8

9 Μιχάλης Πιτένης Ούτε και το αφεντικό είχε διάθεση να τη συνεχίσει. Κάτι θυµήθηκε και πριν φύγει προς το µικρό του γραφειάκι, ρώτησε -Ξέρεις και κανένα γράµµα; -Κάτι λίγα... -Για το χαρτί σκέφτοµαι. Μη σου δώσω παραγγελία και δεν ξέρεις τι βγάζεις... εν υπήρχε λόγος να του απαριθµήσει τα διπλώµατα και τις γνώσεις που χε αποκτήσει µετά από χρόνια σπουδών. Του αρκούσε που και σήµερα είχε βρει µεροκάµατο θεωρώντας πως τα ελαφριά χαρτοκιβώτια των ειδών υγιεινής που υπήρχαν στην καρότσα του φορτηγού ήταν ό,τι καλύτερο για τα άµαθα χέρια του. µε τα κιβώτια των αναψυκτικών και τις κάσες των αναψυκτικών δυσκολευόταν λίγο µα θα έσφιγγε τα δόντια σκεπτόµενος πως εκεί βρισκόταν µόνο προσωρινά. 9

10 Τα υγρά ίχνη της µνήµης 5 Ο Παναγιώτης στάθµευσε το φορτηγάκι του έξω από το καφενείο, στη γνώριµη θέση του. Ήταν νωρίς ακόµα για ν ανοίξει. Σήκωσε το κεφάλι στον πάνω όροφο, όπου βρισκόταν το σπίτι του και διέκρινε τη σιλουέτα της Αλέκας να κινείται νωχελικά στην κουζίνα. Μέχρι να ετοιµάσει το πρωινό είχε ακόµα καιρό. Έβγαλε την αρµαθιά µε τα κλειδιά του και βρήκε αµέσως αυτό που χρειαζόταν, χωρίς καν να την κοιτάξει. Ξεκλείδωσε την πόρτα του καφενείου και µπήκε. Το πάτωµα από µωσαϊκό, αν και φθαρµένο σε πολλές µεριές απ την πολυκαιρία και τα εκατοντάδες παπούτσια που τρίφτηκαν πάνω του, άστραφτε. Τα τραπέζια, δεξιά κι αριστερά στη σάλα, καθαρά µε τις ψάθινες καρέκλες τους στοιχισµένες ολόγυρα τους. Όλα ήταν σε απόλυτη τάξη, όπως ακριβώς του άρεσε. Προχώρησε προς το βάθος όπου βρισκόταν το µεγάλο ψυγείο που χώριζε τη σάλα στα δύο. Το µεγαλύτερο κοµµάτι για τα τραπέζια των πελατών και το µικρότερο για το κουζινάκι όπου ετοιµαζόταν ο καφές και τα ποτά που σερβίραν. Πάνω στο ψυγείο αραδιασµένα τα µπουκάλια µε το κονιάκ και το τσίπουρο. Το τελευταίο δικής του παραγωγής που ταν ξακουστό σ όλη την περιοχή και γι αυτό το πουλούσε µε τις νταµιτζάνες. Πέρασε πίσω απ το ψυγείο και επιθεώρησε τον πάγκο όπου βρισκόταν το πετρογκάζ και τα σύνεργα του καφέ. Κι εκεί ήταν όλα εντάξει. Τα χάλκινα µπρίκια κάθετα τοποθετηµένα και το καρό πλαστικό τραπεζοµάντηλο που ήταν απλωµένο σ όλο τον πάγκο πεντακάθαρο. Έστριψε αριστερά πιάνοντας το πόµολο της πόρτας που οδηγούσε στην αποθήκη αλλά το βλέµµα του κόλλησε στις δύο µεγάλες επίχρυσες κορνίζες µε τις φωτογραφίες του πρώην βασιλικού ζεύγους της Ελλάδας που ταν αναρτηµένες στον πλαϊνό τοίχο και σταµάτησε. Χαιρέτησε µ ένα ελαφρύ νεύµα του κεφαλιού τους ξεπεσµένους Βασιλείς. Κανονικά δεν ήταν εκεί η θέση τους. Στη µεγάλη σάλα έπρεπε να βρίσκονται και να δεσπόζουν στο χώρο για να τους υποβάλουν τα σέβη τους οι πελάτες, όπως γινόταν επί σειρά ετών. Ο Παναγιώτης δεν το χε σκοπό να τους µετακινήσει απ τη θέση τους παρά µόνο αν έπρεπε να τους ανανεώσει την κορνίζα. Το κανε µε βαριά καρδιά τον περασµένο Ιούνιο του 85 όταν οι πράσινοι του Ανδρέα ξανακέρδισαν τις εκλογές και ο Παναγιώτης έκρινε πως δεν έπρεπε να προκαλεί άνευ λόγου και αιτίας τους κυβερνώντες. Τους χρειαζόταν κι ας µην συµφωνούσε µαζί τους. Μήπως µε τους Βασιλείς και τις δεξιές κυβερνήσεις συµφωνούσε πάντα; Όχι, βέβαια. Απλώς τους χρησιµοποιούσε. Όπως τον χρησιµοποιούσαν κι αυτοί. εξιός δεν ήταν εκ πεποιθήσεως, αλλά µια και έτυχε η παράταξη αυτή να κυβερνήσει τη χώρα από τότε που θυµόταν τον εαυτό του συντάχθηκε στο πλευρό της. Τον λογάριαζαν σαν το δικό τους άνθρωπο όχι µόνο στη Φτέρα αλλά στην ευρύτερη περιοχή και σ αυτόν πρόσβλεπαν για να ελέγχουν πολλές ψήφους. Ο Παναγιώτης το κανε µ ευχαρίστηση, φροντίζοντας να κρατά για τον εαυτό του το µερίδιο που του αναλογούσε. Ασκούσε και αυτός τη δική του άτυπη εξουσία και πορευόταν κατά πως τον βόλευε. Η σχέση του µε το βασιλικό ζεύγος ξεκίνησε από τότε που ο σχωρεµένος ο πατέρας του πήρε και κρέµασε τις φωτογραφίες του Παύλου και της Φρειδερίκης. Ο γιος συνεχίζοντας την παράδοση τους αντικατέστησε µε τον Κωνσταντίνο και την Άννα Μαρία. Τους κράτησε εκεί και µετά το δηµοψήφισµα του Ποιος θα του λεγε κουβέντα; Οι Καραµανλικοί πάντως όχι, αφού ήξεραν πως µπορεί το καφενείο του Αργυρίου να χε γίνει για τις ανάγκες του δηµοψηφίσµατος προεκλογικό κέντρο των βασιλικών, αλλά κατά βάθος εκείνος σ αυτούς ανήκε. εν τις ξεκρέµασε ακόµα και όταν το 1981 το ΠΑΣΟΚ σχηµάτισε κυβέρνηση. Το θεώρησε σαν µια σύντοµη µεταβατική περίοδο που δεν θα κρατούσε πολύ. Και δεν δίσταζε να το διατυµπανίζει δηµοσίως, τονίζοντας πάντα και 10

11 Μιχάλης Πιτένης την αφοσίωση του στο εξορισµένο βασιλικό ζεύγος που δέσποζε πάντα στη σάλα του καφενείου. Όταν διαπίστωσε πως η κατάσταση αντί ν αλλάξει παγιωνόταν και οι πρώην παρακατιανοί σήκωναν κεφάλι, έκανε στροφή 180 µοιρών. Αν ήθελε να µη βγει εντελώς έξω απ τα πράγµατα και να µπορεί να ελέγχει καταστάσεις δεν έπρεπε να συνεχίσει να τις κοντράρει αλλά να πάει µαζί τους. Μετέφερε τις κορνίζες στη µέσα µεριά του καφενείου θεωρώντας την ενέργεια αυτή απλώς σαν µια τακτική υποχώρησης και έδωσε στους άλλους να καταλάβουν πως είχε βάλει νερό στο κρασί του. Σύντοµα ξαναπήρε το πάνω χέρι, αφού οι άνθρωποι που µπορούν και ελέγχουν ψήφους και συνειδήσεις είναι καλοδεχούµενοι από την εξουσία κάθε χρώµατος και ιδεολογίας. εν ήταν και ενθουσιασµένος βέβαια που ο Ανδρέας και το συνάφι του εξακολουθούσαν να κυβερνάνε, µα δεν του έλειπαν κι οι άλλοι, οι προηγούµενοι, που στο κάτω, κάτω και σύµφωνα πάντα µε τη δική του λογική, του χρωστούσαν παρά τους χρωστούσε για όσα τους είχε προσφέρει και αυτός και ο πατέρας του τόσα χρόνια. Άνοιξε την πόρτα και µπήκε στην αποθήκη. Τα ρουθούνια του γέµισαν αµέσως απ τη µυρωδιά που ανέδυαν τα πολυκαιρισµένα σανίδια του πατώµατος της. Μια µυρωδιά απορρυπαντικού ανακατεµένου µε τσίπουρο και λάδι. Του άρεσε αυτή η µυρωδιά. Μ αυτή είχε µεγαλώσει όταν ακόµα µικρό παιδί τριγύρναγε ανάµεσα στα πόδια των πελατών του πατέρα του που πήγαιναν στου Αργυρίου για τα ψώνια του σπιτιού και πριν φύγουν έπιναν µονορούφι δύο τρία ποτηράκια τσίπουρου. Το µπακάλικο- καφενείο, το µοναδικό στη Φτέρα, κάλυπτε όλες τις ανάγκες τους. Απ εκεί γέµιζαν τα ράφια του σπιτιού µ όλα τα χρειαζούµενα και τα στοµάχια τους µε το δυνατό τσίπουρο που πολλοί έλεγαν πως ήταν προτιµότερο να τριφτείς µ αυτό παρά να το πιεις. Τόπος συνάντησης, σηµείο αναφοράς για κάθε κάτοικο της Φτέρας, το καφενείο του Αργυρίου έµενε τις περισσότερες ώρες του 24ώρου ανοιχτό ακόµα και τις Κυριακές και τις αργίες. Τις Κυριακές οι νυκοκυραίοι µε τα καλά τους, την κυριακάτικη φορεσιά, µετά το σχόλασµα της εκκλησίας περνούσαν για τον καφέ και ξεχνιόταν µέχρι αργά το µεσηµέρι κουβεντιάζοντας παρέα µε το τσίπουρο και τους λιτούς µεζέδες που πρόσφερε το κατάστηµα. Ο πατέρας του, βλοσυρός και σοβαρός πάντα, πίσω απ τον πάγκο του, γέµιζε τα ποτήρια των πελατών, ανταλλάσσοντας µαζί τους λίγες κουβέντες, τις απαραίτητες. Ήταν άνθρωπος της δουλειάς και δεν συµπαθούσε τα χασοµέρια, ούτε τις πολλές κουβέντες. Ποτέ δεν ξανοιγόταν στις κουβέντες που γινόταν στο µαγαζί του, καθώς προτιµούσε «ν αγοράζει» όπως συνήθιζε να λέει. Αυτό δίδαξε και στο γιο του. Να µη χασοµερά αλλά ν αξιοποιεί τις µέρες και τις ώρες του, χωρίς να ξανοίγεται πολύ. Μόνο µέχρι εκεί που εκτιµούσε πως τον έπαιρνε, για να µη δίνει λαβή στους άλλους να µαθαίνουν τις σκέψεις του. Κάθισε σ ένα άδειο κασόνι αναψυκτικών και άναψε τσιγάρο. Αν ζούσε ή αν τον έβλεπε από καµιά µεριά ο πατέρας του, θα χε κάθε λόγο να ναι ευχαριστηµένος. Ο Παναγιώτης δε χασοµερούσε κι αξιοποιούσε από τ άγρια χαράµατα όλες τις ώρες του. Το καφενείο παρέµενε σχεδόν το ίδιο, όπως ήταν πριν από χρόνια. Μόνο τα τραπέζια κι οι καρέκλες του ανανεώθηκαν και τοποθετήθηκε το καινούργιο, µεγάλο, ψυγείο. Το µπακάλικο εξακολουθούσε να λειτουργεί χωρίς βέβαια το παλιό τεφτέρι, όπου σηµειωνόταν µε σχολαστική ακρίβεια ό,τι ψώνιζε καθηµερινά κάθε νοικοκύρης, και χωρίς τις φούριες που χε παλιότερα. Τώρα οι περισσότεροι είχαν τη δυνατότητα να πληρώνουν τοις µετρητοίς, αλλά και να πετάγονται µε τ αυτοκίνητα τους µέχρι τη γειτονική και κοντινή Αξιούπολη όπου λειτουργούσαν πια µεγάλα σούπερ µάρκετ. Αυτό δεν ενόχλησε καθόλου τον Παναγιώτη. Η ιδέα του να µετατρέψει το µπακάλικο σε σούπερ µάρκετ καθόλου δεν τον γοήτευε και γι αυτό δεν την εφάρµοσε ποτέ. Απλώς, σαν καλός έµπορος που ήταν, βρήκε νέες πηγές εσόδων αυξάνοντας 11

12 Τα υγρά ίχνη της µνήµης ουσιαστικά τον κύκλο εργασιών του και τα κέρδη του. Με διάφορους τρόπους και, κυρίως, χάρις στη µεγάλη ευχέρεια µετρητών που πάντα διέθετε, ήλεγχε τη γεωργική παραγωγή όλης της περιοχής, εξασφαλίζοντας για τον εαυτό του τη µερίδα του λέοντος απ τα κέρδη. Το καφενείο εξακολουθούσε να είναι το επίκεντρο των οικονοµικών δραστηριοτήτων της Φτέρας, µόνο που στις µέρες του Παναγιώτη τα πάρε δώσε ήταν πολύ µεγαλύτερης αξίας από µια οκά λάδι, ή πεντακόσια δράµια ρύζι. Το τεφτέρι, ουσιαστικά δεν καταργήθηκε ποτέ. Απλώς πήρε τη µορφή των γραµµατίων, των συναλλαγµατικών και των επιταγών και όλων εκείνων των αποδεικτικών στοιχείων που κατοχύρωναν τον Παναγιώτη για να εισπράξει, αργά ή γρήγορα, τα δάνεια που πρόσφερε στους συγχωριανούς του, µε το απαραίτητο κέρδος. Αν δεν είχαν µετρητά, όλο και κάτι άλλο θα είχαν να προσφέρουν, αφού ο δανειστής ήξερε πολύ καλά την ακριβή κατάσταση όλων όσων κατοικούσαν στον οικισµό και αναλόγως έκλεινε τις δουλειές µαζί τους. Κι αυτό του το δίδαξε ο πατέρας του κι ο Παναγιώτης αποδείχτηκε πολύ καλός µαθητής. 12

13 Μιχάλης Πιτένης 6 Τα παραθυρόφυλλα της Μυρτώς ήταν ακόµα κλειστά. Ο Αβραάµ σκούπιζε το πεζοδρόµιο µε µηχανικές κινήσεις προσπαθώντας να διακρίνει κάποια κίνηση µέσα απ αυτά. εν θα χε ξυπνήσει ακόµα. Μόλις διέκρινε τη φιγούρα του Παναγιώτη να κοντοζυγώνει γύρισε προς την πλευρά του σπιτιού του και άρχισε να σκουπίζει νευρικά και γρήγορα. -Νωρίς έπιασες δουλειά βλέπω, άκουσε τη φωνή του Παναγιώτη από πίσω. εν σήκωσε το κεφάλι να τον κοιτάξει, µόνο του πέταξε. - εν είχα ύπνο. Ο Παναγιώτης έκανε πως δεν πρόσεξε την εχθρότητα στη φωνή του Αβραάµ και συνέχισε απτόητος. -Είναι και η ηλικία µας βλέπεις. Κι εγώ απ το ξηµέρωµα γύρναγα στ αµπέλια. Χα, χα, λες και θα φύγουν απ τη θέση τους. Θα στο λερώσουν πάλι... -Ε;.. -Για το πεζοδρόµιο λέω. Θα στο λερώσουν και πάει τζάµπα ο κόπος. εν ξεµπέρδευε εύκολα µαζί του καθώς µάλλον είχε σκοπό να δοκιµάσει τα νεύρα του. Σήκωσε το κεφάλι και τον κοίταξε κατάµατα λέγοντας του µε τρεµάµενη φωνή. - ε βαριέσαι. Ποιος λογαριάζει τις βρωµιές που φεύγουν. Το σύρσιµο απ τις ρόδες του αναπηρικού καροτσιού της Κούλας ακούστηκε µέχρι έξω. Κόλλησε το καρότσι στον τοίχο του καθιστικού και έβγαλε το κεφάλι απ το ανοιχτό παράθυρο. -Πάλι πρωινός κυρ Παναγιώτη µου; -Ψάχνω κι εγώ το φλουρί κυρά Κούλα µου, της είπε χαµογελώντας και τη ζύγωσε. Πώς είσαι σήµερα; Ξέσπασε σ ένα εκνευριστικό γέλιο. -Λεω να πάω για χορό απόψε. -Μια χαρά είσαι. Έχεις εδώ και τα χέρια σου και τα πόδια σου, της αντιγύρισε ο Παναγιώτης δείχνοντας µ ένα νεύµα του κεφαλιού τον Αβραάµ. Η Κούλα συµφώνησε. - εν παραπονιέµαι. Σωστή νοικοκυρά. Χρυσοχέρα, είπε και το εκνευριστικό γέλιο της ξεχύθηκε πιο δυνατό από µέσα της, κάνοντας τον Αβραάµ όχι απλώς να σκουπίζει αλλά να µαστιγώνει αλύπητα τώρα το πεζοδρόµιο. -Έµαθα ήρθε ο γιος σου; -Για να ξεσκάσει λίγο. Όλο διάβασµα, διάβασµα, δεν κάνει. Μην µας πάθει τίποτα. -Καλό παιδί. Και πότε τελειώνει; -Και γιατί να τελειώσει; Έχει εδώ αυτός το φιλόπτωχο ταµείο, πρόσθεσε ο Παναγιώτης δείχνοντας την τσέπη του. -Την τύχη του να χαν κι άλλα παιδιά. Μεγάλο πράµα ο γονιός να στα χει όλα έτοιµα. Να σου ψήσουµε έναν καφέ, του πρότεινε ρίχνοντας ένα άγριο βλέµµα προς τον Αβραάµ για να προλάβει τυχόν αντίδραση του. -Όχι κυρά Κούλα µου. Είναι νωρίς για βίζιτες. Να µέχρι την εκκλησία πάω λίγο. Μια άλλη φορά... -Πρώτος σε όλα. Όλα τα προλαβαίνεις. Αυτό πα να πει άντρας. Είπε την τελευταία της φράση κοιτώντας τον Αβραάµ. Το καρφί της σ εκείνος απευθυνόταν και ήθελε να σιγουρευτεί πως βρήκε το στόχο του. Ούτε που την άκουσε. Το βλέµµα του είχε καρφωθεί στα κλειστά παραθυρόφυλλα της Μυρτώς, αφού του φάνηκε πως ξεχώρισε τη φιγούρα της να κινείται στην κουζίνα. - όξα να χει ο Πανάγαθος, έκλεισε την κουβέντα ο Παναγιώτης και συνέχισε το δρόµο του. 13

14 Τα υγρά ίχνη της µνήµης Η Κούλα κάτι µουρµούρισε µέσα απ τα δόντια της και σε λίγο το σύρσιµο απ τις ρόδες του καροτσιού ακουγόταν απ το βάθος του σπιτιού. Ο Αβραάµ, χωρίς ν αφήσει τη σκούπα απ το χέρι του, περίµενε πρώτα να ξεµακρύνει ο Παναγιώτης, ύστερα έριξε µια µατιά στο εσωτερικό του σπιτιού του και πλησίασε πισωπατώντας το σπίτι της Μυρτώς. Έστησε γρήγορα αυτί µπας και πιάσει κάποιον ήχο. Τίποτα. Του φάνηκε πως άκουσε βήµατα από την άκρη του δρόµου και ξαναγύρισε στο πεζοδρόµιο του, σχεδόν, τρέχοντας. 14

15 Μιχάλης Πιτένης 7 Η Μυρτώ δεν έκλεισε µάτι από την ώρα που ξανάπεσε στο κρεβάτι. Άλλαξε άπειρες φορές πλευρό, πάλεψε µε το µαξιλάρι της, ώσπου το πήρε απόφαση. Θα περίµενε για µια ακόµα φορά το ξηµέρωµα ξαγρυπνώντας. Μέτρησε τα λεπτά µέχρι να ξηµερώσει, ξαπλωµένη, παρακολουθώντας τις σκιές στο ταβάνι ν αλλάζουν σχήµατα. Μόλις ανέβηκε ο ήλιος κι οι σκιές άρχισαν ν αποχωρούν το ίδιο αθόρυβα όπως είχαν έρθει. ραπέτευσαν αφήνοντας την ξαπλωµένη στο κρεβάτι µε τα µάτια της κόκκινα και ένα βάρος στο κορµί, κατάλοιπο µιας ακόµα άυπνης νύχτας. Σηκώθηκε και άρχισε να γυρνάει άσκοπα στο σπίτι, σαν να επιθεωρούσε τους χώρους του. Περπατούσε ζαλισµένη, χωρίς να βλέπει µπροστά της, προσπαθώντας απλώς να πείσει τον εαυτό της πως είχε ξηµερώσει µια καινούργια µέρα που µπορεί σε κάτι να διέφερε απ τη χθεσινή. Βρισκόταν στην κουζίνα όταν άκουσε φωνές έξω στο δρόµο και έσκυψε να δει απ τις γρίλιες. Το βλέµµα της κεντράρισε στο πρόσωπο του Παναγιώτη που συνοµιλούσε µε την Κούλα. Έσκυψε για να µην τη δει και γλίστρησε στο πάτωµα, ακουµπώντας µε την πλάτη στα ντουλάπια, κάτω απ το νεροχύτη, προσπαθώντας να ελέγξει την ανάσα της. Το σύρσιµο του καροτσιού έφτασε πάλι στ αυτιά του και ο Αβραάµ προσπάθησε ν αποµακρυνθεί σκουπίζοντας τώρα κάτω απ το πεζοδρόµιο. Η Κούλα ανασηκώθηκε όσο µπορούσε και έβγαλε το κορµί της ίσα µε τη µέση έξω απ το παράθυρο. -Πού είσαι αναθεµατισµένε; Ο Αβραάµ σταµάτησε και γύρισε προς το µέρος της περιµένοντας την επόµενη κουβέντα της. -Ας του λεγες δύο κουβέντες του Παναγιώτη. Θα σου πεφτε η µύτη; Ξανάρχισε να σκουπίζει. -Αν δεν έχεις τίποτα να πεις, καλύτερα να σιωπάς. -Αµάν το οβρέϊκο το πείσµα σου, του φώναξε και έπεσε αποκαµωµένη στο καρότσι της. Γύρισε το βλέµµα του προς την άκρη του δρόµου και το κράτησε εκεί για µερικά δευτερόλεπτα. Το ξανάστρεψε πάνω της. -Μόνο αυτό µου µεινε. - εν τον πόνεσες τον τόπο κι ας σε χόρτασε ψωµί, του πέταξε θυµωµένη. -Με πόνεσε αυτός. Κι όσο για το ψωµί, της είπε δείχνοντας τη σκούπα του, το βγάζω µε τούτη δω και µε άλλα και µε το παραπάνω. - εν πας στο διάολο, ακούστηκε τώρα πιο δυνατή η φωνή της και αµέσως µετά το σύρσιµο απ τις ρόδες και το καρότσι που χτυπούσε τυφλά και µε δύναµη ό,τι έβρισκε µπροστά του. Ο Αβραάµ έβγαλε έναν αναστεναγµό ανακούφισης και χαµογέλασε. Πέταξε τη σκούπα µπροστά στα πόδια του, έβαλε το χέρι του µέσα απ το πουλόβερ του και έβγαλε απ την τσέπη του πουκαµίσου του ένα στραπατσαρισµένο τσιγάρο και ένα κουτί σπίρτα. Ίσιωσε όσο µπορούσε καλύτερα το τσιγάρο και το άναψε. Κάθισε στο πεζοδρόµιο, µπροστά στο ανοιχτό παράθυρο του καθιστικού του σπιτιού του και άρχισε να φυσά τον καπνό µε ευχαρίστηση προς τα πάνω ελπίζοντας να φτάσει µέχρι τα ρουθούνια της Κούλας. εν πρόλαβε να τραβήξει πάνω από δύο ρουφηξιές όταν άκουσε το µάνταλο απ το παραθυρόφυλλο της Μυρτώς απέναντι και πετάχτηκε αµέσως επάνω. Μέχρι ν ανοίξει εκείνη είχε διασχίσει κιόλας το δρόµο. Μόλις βρέθηκε απέναντι της, σαν να συνειδητοποίησε το ατόπηµα του, γύρισε ανήσυχος να κοιτάξει δεξιά κι αριστερά. Ευτυχώς δε φαινόταν ψυχή. Έσκυψε κοντά της και 15

16 Τα υγρά ίχνη της µνήµης πρόσεξε τα ανακατωµένα της µαλλιά που µαρτυρούσαν πως είχε περάσει µια δύσκολη νύχτα. εν θέλησε να της πει τίποτα. Μόνο άπλωσε το χέρι του και της τα χάιδεψε απαλά. Τα κατάµαυρα µαλλιά της Μυρτώς χυνόταν στους ώµους της, στεφανώνοντας το όµορφο τριγωνικό πρόσωπο της που το στόλιζαν δύο λαµπερά πράσινα µάτια. Κάτω απ τα διογκωµένα κόκκινα χείλη της το σηµάδι κάποιας παιδικής της αταξίας, µια βαθιά χαρακιά στο δέρµα, της προσέδιδε περισσότερη γοητεία, κάθε που χαµογελούσε. Γιατί, δυστυχώς, η Μυρτώ πολύ σπάνια χαµογελούσε. Ο Αβραάµ που χρόνια τώρα την παρακολουθούσε απ όποια απόσταση µπορούσε ή του επιτρεπόταν δε θυµόταν να είδε ποτέ το στήθος της, µε τα µικρά αλλά µυτερά στήθη, να τραντάζεται απ τα γέλια. Ένα σφιγµένο χαµόγελο ήταν ό,τι καλύτερο είχε δει ποτέ στα χείλη της. Κι όµως ήθελε τόσο πολύ να τη βλέπει χαρούµενη. Να βλέπει αυτά τα υπέροχα πράσινα µάτια να λαµποκοπάνε και να µην τα σκιάζει µονίµως η θλίψη. Να µην τα βλέπει να τρεµοπαίζουν προσπαθώντας να συγκρατήσουν τα δάκρυα που µ ευκολία κυλούσαν. Το χέρι του ξέφυγε απ τα µαλλιά της και κινήθηκε απαλά κάτω απ τα µάτια, λες και προσπαθούσε να αποτρέψει κάποιο δάκρυ της. -Καλά είµαι. Η φωνή της Μυρτώς, που σαν να κατάλαβε την πρόθεση του και θέλησε να τον καθησυχάσει, ήχησε στ αυτιά του τρυφερή όπως πάντα. Τράβηξε το χέρι του. -Στα ψαλε πάλι; Το πρόσωπο του είχε φωτιστεί από ένα γλυκό χαµόγελο. -Τι κάνεις πριγκηπέσα µου; -Είµαι κλεισµένη στο Βασίλειο µου. -Σαν τον ήλιο βγαίνεις κάθε πρωί απέναντι µου. Ένα χαµόγελο σχηµατίστηκε και στο δικό της πρόσωπο. -Γλυκέ µου Αβραάµ. Μόνον εσένα ζεσταίνω. -Και δε φτάνει; Λίγο το χεις; Γέρασα Μυρτώ µου, το ξέρω, µα... Άπλωσε διστακτικά το δεξί της χέρι και του χάιδεψε το µάγουλο. -Γέρασες... Ώρες, ώρες σκέφτοµαι πως η καρδιά σου χτυπάει δυνατότερα και από παιδαρέλι - Γέρασα Μυρτώ. Αν κι η καρδιά µου, κάνει ακόµα τρελά όνειρα Αλλά µε τι κορµί. Ίσα µε εκατό µέτρα δεν µπορεί να πάρει τα πόδια του. Σάµπως ακούει η καρδιά όµως. Εκεί αυτή. Τα δικά της - Καλέ µου Αβραάµ. Σε νοιάζοµαι. Το ξέρεις πως αλήθεια σε νοιάζοµαι. Γύρισε το πρόσωπο του κι άφησε απαλά ένα φιλί µες την παλάµη της. -Το ξέρω... -Έχω τόσα προβλήµατα. Μη βάλω κι άλλα... -Το ξέρω. Το χέρι του άγγιξε τα χείλη της προσπαθώντας να προλάβει το χαµόγελο της πριν σβήσει. -Χαµογέλα και αυτό µου φτάνει. Να σαι καλά µόνο. Τίποτα άλλο. -Αβρααααάµ. Η τσιριχτή φωνή της Κούλας του τρύπησε τ αυτιά. Πετάχτηκε σαν ελατήριο και άρχισε να τρέχει προς το σπίτι του. εν πρόλαβε να δει αν το χαµόγελο της Μυρτώς είχε σβήσει. Mονάχα να της κουνήσει το χέρι, αποχαιρετώντας την από µακριά. 16

17 Μιχάλης Πιτένης 8 Γέµισε το κατσαρολάκι µε νερό και έριξε µέσα τρία αυγά. εν έτρωγε ποτέ λιγότερα ο Παναγιώτης και αν τυχόν γινόταν πιο σφιχτά απ όσο τα ήθελε, δεν είχε κανένα πρόβληµα να της τα πετάξει στα µούτρα. Η Αλέκα στάθηκε δίπλα στην πόρτα που οδηγούσε στο διάδροµο και αφουγκράστηκε. εν ακουγόταν τίποτα. Προχώρησε γρήγορα και άνοιξε την πόρτα της κρεβατοκάµαρας του Αντώνη. Είχε πλεγµένο ανάµεσα στα πόδια του το πάπλωµα, κρατούσε σφιχτά αγκαλιασµένο το µαξιλάρι και κοιµόταν του καλού καιρού. Λυπήθηκε να τον ξυπνήσει και έκλεισε προσεκτικά την πόρτα πίσω της, µουρµουρίζοντας. -Ξύπνα και εσύ ευλογηµένε, να πούµε καµιά κουβέντα σαν άνθρωποι εδώ µέσα... Μόνο µε τον Αντώνη αντάλλασσε κάποιες, ανθρώπινες, κουβέντες εκεί µέσα. Με τον Παναγιώτη κάθε συνοµιλία της ήταν µια µάχη. Ο 21χρονος γιος της ήταν το αποκούµπι της. Αυτός κι η Μυρτώ. Τελευταία τους έβλεπε, δυστυχώς, όλο και σπανιότερα. Ο Αντώνης στην Αθήνα και τις σπουδές του στη Νοµική κι η Μυρτώ χαµένη στον κόσµο της. Το γιο της ήταν δύσκολο λόγω απόστασης να τον χαρεί περισσότερο. Τη φιλενάδα επειδή η ίδια σπάνια πλησίαζε το σπίτι της και η Αλέκα λόγω της ενασχόλησης της µε το καφενείο δεν είχε πολλές ελεύθερες ώρες για να την επισκέπτεται στο δικό της. Ο Αντώνης της είχε φύγει εδώ και τρία χρόνια, µε το που τελείωσε το Λύκειο. Οι άριστοι βαθµοί του, άνοιγαν όποια πόρτα Πανεπιστηµίου τραβούσε η καρδιά του, µα οι επιλογές που του υπαγόρεψε ο πατέρας του ήταν µετρηµένες. «Γιατρός ή δικηγόρος. Αλλιώς δεν έχει φράγκο από µένα και αϊ σιχτίρ. Βγάλτε πέρα µόνος σου». Σαστισµένος ο έφηβος είχε αναζητήσει σύµµαχο στη µητέρα του µα απ το φοβισµένο της βλέµµα κατάλαβε πως δεν µπορούσε να περιµένει και πολλά. εν της κράτησε κακία. Προσπάθησε µάλιστα να την πείσει πως ίσως έτσι και να ήταν καλύτερα. εν τον πίστεψε. Έβαλε τα δυνατά του για να περάσει στη Νοµική σχολή της Αθήνας, όπου η βάση ήταν ψηλότερη και το κατάφερε. Αποχαιρετώντας την, δεν έκρυψε τις προθέσεις του. -Θα µείνω όσο πιο µακριά γίνεται. Κι αν τα καταφέρω, ίσως και να µη γυρίσω. Ήταν σαν να της έµπηξε ένα µαχαίρι στην καρδιά. εν τα χε όµως µαζί του. Άλλος ήταν ο αίτιος. Ο Αντώνης έκρυβε πολύ πείσµα και δύναµη µέσα του και ήξερε πως ό,τι είχε σχεδιάσει θα το πραγµατοποιούσε. εν έφταιγε όµως αυτός. Απλώς δεν άντεχε άλλο τη βαριά σκιά του πατέρα του που τα πάντα επόπτευε και σ όλα ήθελε να χει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο. Τον έσφιξε δυνατά στην αγκαλιά της και του ευχήθηκε. -Ό,τι πιάνεις στα χέρια σου, χρυσάφι να γίνεται. Παλιά τυπική ευχή που κάπου µετάνιωσε που την έκανε. Μήπως κι εκείνη δεν είχε χρυσάφι στα χέρια της, όχι αυτήν βέβαια, αλλά ο σύζυγος της; Και τι έγινε; Μήπως τη βοήθησε όλα της τα χρόνια για να νιώσει λίγο, έστω λίγο, ευτυχισµένη; Μόλις ο Αντώνης προσανατολίστηκε στη µεγάλη πόλη, έβαλε σ εφαρµογή το σχέδιο του. Τελειώνοντας την παρακολούθηση των µαθηµάτων στη σχολή, έπεφτε µε τα µούτρα στη δουλειά. Ό,τι δουλειά και να ταν. Από σερβιτόρος σε µπαρ, µέχρι λαντσέρης σ εστιατόριο. Ό,τι τον βοηθούσε για να συγκεντρώσει τ απαραίτητα χρήµατα για να καταφέρει µια µέρα να χει ανάγκη τα χρήµατα του πατέρα του. Αυτή της δια της βίας, περίπου, επιβολή της πατρικής επιλογής για τις δικές του σπουδές, δεν την είχε χωνέψει ποτέ κι ας τη δέχτηκε αδιαµαρτύρητα. Όπως και τόσα άλλα που χαν συσσωρευτεί µέσα του τα 18 χρόνια της ζωής του, από την αυταρχική και δεσποτική απέναντι του συµπεριφορά του γεννήτορα του. εν τον αµφισβήτησε ποτέ ανοιχτά, γιατί ένιωθε αδύναµος και ανίσχυρος µπροστά του. Μέσα του, χιλιάδες του φορές. Σκέφτηκε πως αν αποκτούσε την οικονοµική 17

18 Τα υγρά ίχνη της µνήµης αυτοδυναµία του, θα βρισκε και το σθένος να σταθεί απέναντι του και να του δηλώσει πως δεν είχε καµιά ανάγκη απ τη µεγάλη περιουσία του σε µετρητά και µέτρα γης. Το χε ανάγκη και µόνο τότε πίστευε πως θα αισθανόταν πραγµατικά ελεύθερος. Ίσως µάλιστα να κατάφερνε ν απελευθερώσει και τη µάνα του απ τα δεσµά που έβλεπε από µικρό παιδί να την πνίγουν αλλά που δεν είχε ακόµα τις δυνάµεις να τα πιάσει στα χέρια του και να τα κάνει χίλια κοµµάτια, λέγοντας της: -Τώρα µπορείς κι εσύ ν αναπνεύσεις ελεύθερα. Αυτή η ανάγκη του, τον έκανε να πέσει µε τα µούτρα στη δουλειά και να επισκέπτεται τη Φτέρα αραιά και πού. Ο Παναγιώτης δεν εξέφρασε καµιά αντίρρηση για τη µακροχρόνια απουσία του γιου ακόµα και τις µέρες που ήξερε πως το Πανεπιστήµιο ήταν κλειστό. Φρόντισε να µάθει τι τον κρατούσε στην Αθήνα. Η Αλέκα όµως το φυσούσε και δεν κρύωνε. Τον ήθελε κοντά της, µα ήξερε πως δεν είχε το δικαίωµα να επέµβει στο όνειρο του. Μόνο κάποιες φορές προσπαθούσε να του δώσει και µια άλλη διέξοδο, λέγοντας «τι θα τα κάνει; Μαζί του θα τα πάρει; Μια µέρα δικά σου θα ναι. Αρκεί να χεις υποµονή». Ο Αντώνης δεν της απαντούσε αποφεύγοντας να της θίξει το θέµα υποµονή, «κι εσύ που έκανες υποµονή, τι κατάλαβες όλα αυτά τα χρόνια;». Απλώς συνέχιζε. Αυτό το καλοκαίρι δεν φάνηκε καθόλου. Ο Παναγιώτης έδειξε να εκνευρίζεται για πρώτη φορά. -Να του τηλεφωνήσεις και να τσακιστεί να ρθει, απειλούσε την Αλέκα κι εκείνη όσο και αν ποθούσε να σφίξει το µοναχογιό στην αγκαλιά της, το καθυστερούσε, έτσι για να του πάει και σε κάτι κόντρα. Υπήρχε όµως και άλλος λόγος. Κάτι της έλεγε µέσα του πως ο Παναγιώτης υποψιαζόταν για ποιο λόγο ο γιος τους δούλευε και συγκέντρωνε χρήµατα και πολύ φοβόταν πως δεν θ αργούσε να του επιτεθεί. Την κυριαρχία που ήθελε ν ασκεί δεν τη χαλάλιζε ούτε και για το ίδιο του το βλαστάρι. Είδε κι απόειδε όµως και τελικά του τηλεφώνησε. Τον παρακάλεσε, τον πίεσε και ο Αντώνης µη µπορώντας να χαλάσει το χατίρι της µάνας του, άφησε την Αθήνα και έφτασε την προηγούµενη µέρα. Η συσσωρευµένη κούραση του τον έκανε να µην έχει πολύ όρεξη για κουβέντες και ξεράθηκε στον ύπνο. Η Αλέκα σκέφτηκε πως µπορεί και να το έκανε για να µην τύχει και διασταυρωθεί πολλές φορές µε τον πατέρα του και δεν θα τον κατηγορούσε γι αυτό. Της ήταν όµως πολύ βαρύ, να ναι εκεί, δίπλα της και να µην έχει τη δυνατότητα να τον χαρεί λίγο, ν ανταλλάξουν δύο κουβέντες και να τον κρατήσει σφιχτά στην αγκαλιά της. 18

19 Μιχάλης Πιτένης 9 Ο Σίµος Γιαννίδης µε σκυµµένο το κεφάλι µετρούσε µέσα στα δάχτυλα του τις µικρές φούντες που κρέµονταν γύρω, γύρω στο βυσινί τραπεζοµάντιλο. Κάθε τρίτη φούντα την πίεζε σαν να προσπαθούσε να δει αν είχε ωριµάσει, όπως ακριβώς έκανε µε τους καρπούς της γης του, όταν ήθελε να διαπιστώσει αν ήταν έτοιµοι για µάζεµα. Ο Παρασκευάς Μηλόπουλος προσπαθούσε µε την ανάποδη του στυλό του να χαράξει κάποια νούµερο πάνω στο χνουδωτό τραπεζοµάντιλο και ύστερα να τραβήξει µια γραµµή από κάτω και να τα προσθέσει. Ήταν η αγαπηµένη του πράξη και η µόνη που σε κάθε περίπτωση τον ευχαριστούσε. Ο Γιώργος Γραµµένος, ευθυτενής και ατσαλάκωτος, έδειχνε έτοιµος να δεχτεί την επιθεώρηση σίγουρος πως όλα πάνω του ήταν τακτοποιηµένα όπως άρµοζε σε µια τέτοια περίπτωση. Ο Παπαγιώργης έσπασε πρώτος τη σιωπή και η άγρια φωνή του που δεν ηµέρευε ούτε ακόµα κι όταν έψελνε στις λειτουργίες του, γέµισε το µόλις δέκα τετραγωνικών δωµατιάκι, το γραφείο του Ιερού Ναού του Αγίου Νεκταρίου, στο βάθος της αυλής του πίσω απ το ιερό, στο οποίο συνεδρίαζε πάντα η εκκλησιαστική επιτροπή, που τα πρόσωπα που την αποτελούσαν ήταν τα ίδια µ αυτά που µετείχαν και στο τοπικό συµβούλιο της Φτέρας, αναγκάζοντας τους άλλους να τον προσέξουν. -Τι χαζολογάτε και δεν αποφασίζετε. Σηκώθηκε όρθιος και άρχισε να τους κοιτάει έναν, έναν στη σειρά κατάµατα. - εν υπάρχει άλλη λύση. Μόνον το αυτοκίνητο. Μην το συζητάτε. -Είπαµε να κάνουµε ανακαίνιση, να φρεσκάρουµε λίγο και τις αγιογραφίες, αλλά εσύ το βγαλες τα µάτια, του απάντησε πρώτος ο Μηλόπουλος. Αν φορούσε το καλυµµαύχι θα του το είχε πετάξει σίγουρα. Περιορίστηκε απλώς να χτυπήσει και τα δύο χέρια στο τραπέζι. -Όχι, θ αφήναµε τον Οίκο του Θεού να µοιάζει µε στάβλο. -Στο σπίτι σου µένει ο Θεός παπά µου, επενέβη µε µεγάλη δόση ειρωνείας ο Γιαννίδης και γύρισε το κεφάλι προς το παράθυρο. Ο Παπαγιώργης ήταν έτοιµος να πηδήξει πάνω απ το τραπέζι και να τον αρπάξει απ το λαιµό αλλά συγκρατήθηκε. -Τι θες να πεις αθεόφοβε; Ο Γιαννίδης εξακολουθούσε να κοιτάει έξω απ το παράθυρο. -Τίποτα. Αλλά όσες φορές και να ρθα σπίτι σου, δεν τον αντάµωσα ποτέ. Ήταν η ώρα να επέµβει ο στρατός για ν αποφευχθούν τυχόν αδερφοκτόνες εχθροπραξίες και ο Ταξίαρχος Γραµµένος δεν αµέλησε το καθήκον του. -Σταµατήστε. Ώρα είναι να τους ξεσηκώσουµε όλους µε τις φωνές µας και να γίνουµε βούκινο. Ο Γιαννίδης σηκώθηκε απ τη θέση του. - εν γίνεται τίποτα. Ούτε µε λαχεία, ούτε µ εράνους. Κι αν δεν έδωσαν όλοι. έκα χρόνια το ρηµάδι ανακαίνιση το κάνουµε. Μέχρι πότε; Ο Παπαγιώργης έδειξε να σηκώνει λευκή σηµαία. -Το χρέος προς τον Θεό δεν τελειώνει ποτέ. Ο Ταξίαρχος θέλησε να βάλει το θέµα στη σωστή του βάση και γύρισε προς τον Μηλόπουλο. - Και µε τα λογιστικά πώς πάµε κύριε Μηλόπουλε, εσύ που είσαι ειδικός; Ο Μηλόπουλος τράβηξε τη γραµµή κάτω απ τα νούµερα που χάραζε στο τραπεζοµάντιλο, έκανε νοερά την πρόσθεση και ύστερα απάντησε. - εν είµαστε να πλησιάσουν για έλεγχο. Ο Παπαγιώργης έκρινε πως ήταν ώρα να διαρρήξει τα ιµάτια του. -Έλεγχο στον Οίκο του Θεού; Ήµαρτον Παναγία µου. 19

20 Τα υγρά ίχνη της µνήµης -Ήµαρτον, ξήµαρτον, αν κάνουν, τη βάψαµε, τον έκοψε ο Μηλόπουλος και άρχισε να χαράζει το αποτέλεσµα της πρόσθεσης στο τραπεζοµάντιλο. Α, και να µην ξεχάσω και το άλλο. Το βλέµµα του καρφώθηκε στον Παπαγιώργη που υποψιάστηκε πως µόνο καλό δεν θα έβγαινε απ το στόµα του. Ο Μηλόπουλος, έµεινε για λίγο σιωπηλός, βγάζοντας τον παπά απ τα ρούχα του. -Μίλα ευλογηµένε! -Τα τιµολόγια, κάνουν µπαµ από µακριά. Άλλη φορά να τα φτιάχνεις καλύτερα. Πιο παστρικά Ο Ταξίαρχος και ο Γιαννίδης κρεµάστηκαν απ τα χείλη του Μηλόπουλου που ξανάρχισε να χαράζει νούµερα στο τραπεζοµάντιλο. Ο Παπαγιώργης ακολούθησε το βλέµµα τους σα χαµένος. -Τις θες να πεις Παρασκευά, έσπασε πρώτος τη σιωπή ο Γραµµένος. Εκείνος µ ένα νεύµα του χεριού, έδειξε πως δεν ήθελε να συνεχίσει. Ο Γιαννίδης έσκυψε από πάνω του, θέλοντας να τον πιέσει. -Μίλα καθαρά ρε. Ο Μηλόπουλος σήκωσε το κεφάλι ατάραχος, έριξε µια φευγαλέα µατιά στον παπά που χε κιτρινίσει ολόκληρος και µίλησε. -Τίποτα σπουδαίο. Του πα χίλιες φορές να γράφει καθαρά τα στοιχεία της εκκλησίας πάνω, αλλά αυτός τα µουτζουρώνει µε τα κολυβογράµµατα του. -Αυτό είναι όλο;, σκούπισε µε το µαντήλι του τον ιδρώτα απ το µέτωπο του ο Ταξίαρχος. -Αυτό, έβαλε τελεία στη συζήτηση ο Μηλόπουλος. Ο Παναγιώτης βρισκόταν ένα βήµα έξω από τον αυλόγυρο της εκκλησίας αλλά δεν προχωρούσε. Το βλέµµα του είχε καρφωθεί σ ένα αυτοκίνητο που ήταν σταθµευµένο µπροστά στο απέναντι σπίτι. Κάτι τον είχε θυµώσει και αυτό φαίνονταν έντονα χαραγµένο στο πρόσωπο του. Τα παντζούρια του σπιτιού ήταν κλειστά και αυτό τον εκνεύριζε περισσότερο. Έριξε µια τελευταία µατιά και µουρµουρίζοντας µπήκε στην αυλή. -Καλώς τον προκοµµένο. Η συζήτηση στο γραφείο της εκκλησίας ξανάναψε. Ο Παπαγιώργης που ένιωσε το αίµα να κυλάει και πάλι στις φλέβες του και το πρόσωπο του να ξαναποκτά το γνωστό κόκκινο χρώµα του, ξεθάρρεψε και έβαλε και πάλι το θέµα που τον απασχολούσε. -Ό,τι και να λέτε, εγώ πάω αύριο στην αντιπροσωπεία και το παίρνω. Ο Γιαννίδης απογοητευµένος δεν ήθελε να συνεχίσει άλλο την κουβέντα. -Ό,τι βάλει η κούτρα σου. Ο Ταξίαρχος, προσπάθησε να συγκεράσει όλες τις απόψεις. -Άσε να το σκεφτούµε λίγο. Να το µελετήσουµε. εν σηµαίνει πως την απορρίπτουµε, αλλά να το εξετάσουµε το πράγµα Η πόρτα άνοιξε απότοµα και ο Παναγιώτης µπήκε θεωρώντας περιττή την καληµέρα. -Τι έγινε; Κάπως νωρίς το στρώσατε βλέπω. Η µορφή του Παπαγιώργη µαλάκωσε. -Υπάρχουν προβλήµατα Παναγιώτη µου, προσπάθησε να τον βάλει δειλά στο θέµα. Ο Παναγιώτης έδειξε να µην ακούει και πήγε προς το παράθυρο. Σήκωσε το άσπρο πλεκτό κουρτινάκι που το κάλυπτε και κάρφωσε πάλι το βλέµµα του στο αυτοκίνητο που εξακολουθούσε να είναι σταθµευµένο στην ίδια θέση. Ο Γιαννίδης, ήταν ο µόνος που αντέδρασε. -Καλά, µας έχεις γράψει πάλι κανονικά. 20

21 Μιχάλης Πιτένης Ο Παναγιώτης χωρίς ν αφήσει το κουρτινάκι απ το χέρι του τον κάρφωσε µ ένα άγριο βλέµµα. -Είπες τίποτα; Ο Παπαγιώργης δεν ήθελε να ξεστρατίσει η κουβέντα και µπήκε στη µέση. -Υπάρχουν προβλήµατα Παναγιώτη µου και... -Θα τα λύσουµε, τον έκοψε και στράφηκε στο Γραµµένο. -Το σκέφτηκες Στρατηγέ; Ο Ταξίαρχος πήρε το απαραίτητο επίσηµο ύφος, έσιαξε τη γραβάτα του που δεν είχε φύγει ούτε χιλιοστό απ τη θέση της και µίλησε τεντώνοντας το λαιµό του. -Ναι, ναι. εν είναι εύκολη υπόθεσις, αλλά... Ο Παναγιώτης ξαναγύρισε προς το παράθυρο και στα χείλη του σχηµατίστηκε ένα ειρωνικό χαµόγελο. -Σιγά. εν είπαµε να σε κάνουµε και Πρωθυπουργό. Στο πα. εν υπάρχει χρόνος. -Θέλω να πω... -Εντάξει. Εντάξει. Ο Γιαννίδης αντέδρασε. -Τι έγινε, δεν θα µας πείτε και εµάς να µάθουµε; Ο Παναγιώτης δεν γύρισε ούτε να τον κοιτάξει και ο Παπαγιώργης ανέλαβε να βγάλει τα κάστανα απ τη φωτιά. -Ιδέα του Παναγιώτη. Θα κατεβάσουµε τον Ταξίαρχο για ηµοτικό σύµβουλο, στο Συµβούλιο του ενιαίου ήµου της Αξιούπολης. Με τη βοήθεια του Θεού, θα τα καταφέρουµε, πρόσθεσε και έκανε το σταυρό του για να ισχυροποιήσει το επιχείρηµα του. Το τραπέζι δέχτηκε την αντίδραση του Γιαννίδη και ο κρότος που έκανε το χτύπηµα του χεριού του πάνω του, ανάγκασε τον Παναγιώτη να γυρίσει προς το µέρος του. -Κι εµείς δηλαδή δεν µετράµε. εν είµαστε τίποτα; -Κάτσε κάτω. -Ό,τι πει ο κ. Αργυρίου, χρόνια τώρα. Ό,τι πει, νόµος. Χτυπά ο γύφτος το ντέφι και χόρευε εσύ αρκούδα. Η συζήτηση για τον Παναγιώτη είχε λήξει και ξεκίνησε να φύγει. Αν έµενε, δε θα συζητούσε πια. Είχε κι άλλο τρόπο να βάλει το Γιαννίδη στη θέση του. Απλώς δεν ήθελε, γιατί το µυαλό του ήταν αλλού. Άνοιξε την πόρτα αλλά πριν βγει κοντοστάθηκε. -Αν δεν σ αρέσει µη χορεύεις. Ο Γιαννίδης πήρε φόρα δείχνοντας πως είχε σκοπό να το τραβήξει στα άκρα. -Όλα σίγουρα τα χεις. Ας πούµε, ο γιος σου, θα µας ψηφίσει; Μ ένα πήδηµα βρέθηκε απέναντι του και τον άρπαξε απ το γιακά. Η ανάσα του µπλέχτηκε µε τη δική του. -Λίγα λόγια Γιαννίδη. Στο σπίτι µου κάνω κουµάντο εγώ. Και στο γιο µου και στη γυναίκα µου. Ο Γιαννίδης πνίγηκε απ την ξένη ανάσα και το φόβο µήπως το χέρι έφευγε απ το γιακά και προσγειωνόταν στο πρόσωπο του. -Εντάξει, εντάξει. εν είπαµε και τίποτα. Μια ερώτηση µόνο... Ο Παναγιώτης άφησε το Γιαννίδη να σωριαστεί ξέπνοος σε µια καρέκλα και έκλεισε δυνατά την πόρτα πίσω του. Ο Μηλόπουλος που έσβηνε µε το χέρι όσους αριθµούς είχε χαράξει µέχρι εκείνη την ώρα στο τραπεζοµάντιλο, βρήκε την κατάλληλη στιγµή να καρφώσει τον ηττηµένο. -Μια ζωή τα ίδια. Αφού δεν βαστάν τα κότσια σου, τι τα θέλεις; 21