ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ιατρική Ερευνητική Μεθοδολογία» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η επίδραση της αναστολής του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης στη νεφρική λειτουργία, διαβητικών και μη, υπερτασικών ασθενών. Μαρμανίδου Κυριακή ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Ζεμπεκάκης Παντελής Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Παθολογική Κλινική ΑΧΕΠΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

2 Περίληψη Εισαγωγή: Το σύστημα ρενίνης αγγειοτενσίνης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ρυθμιστές της αρτηριακής πίεσης. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η αναστολή του παρέχει προστασία στα τελικά όργανα στόχους, ανεξάρτητα από την πτώση της αρτηριακής πίεσης. Δύο κατηγορίες φαρμάκων στοχεύουν τον άξονα αυτό, με συμπληρωματικούς μηχανισμούς δράσης, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (α-μεα) κι οι αποκλειστές του υποδοχέα 1 της αγγειοτενσίνης ΙΙ (ΑΤ 1 αποκλειστές). Σκοπός: Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η μελέτη της επίδρασης του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης στην αρτηριακή υπέρταση και στην εξέλιξη της νεφρικής βλάβης, διαβητικών και μη υπερτασικών ασθενών. Μέθοδος: Πειραματικές και κλινικές μελέτες της επίδρασης της αναστολής του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης στην προστασία των νεφρών αναζητήθηκαν στο διαδίκτυο, με τη βοήθεια του PUBMED αλλά και άλλων μηχανών αναζήτησης όπως το MEDLINE και το SCHOLAR GOOGLE, από το 1990 έως τον Απρίλιο του Για την αναζήτησης χρησιμοποιήθηκαν οι όροι renin angiotensin system, angiotensin converting enzyme inhibitor, angiotensin II receptor blocker, dual RAS blockade,diabetic nephropathy, non diabetic nephropathy καθώς και συνδυασμοί τους. Τα άρθρα που περιλήφθηκαν τελικά στη συστηματική αυτή βιβλιογραφική ανασκόπηση εκτιμούν την επίδραση της αναστολής του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης στην εξέλιξη της νεφροπάθειας, διαβητικής και μη αιτιολογίας, σε υπερτασικούς ασθενείς. Αποτελέσματα: Δεκαέξι μελέτες, που αφορούσαν την επίδραση των α-μεα, και έξι, που αναφέρονταν στα αποτελέσματα της θεραπείας με ΑΤ 1 αποκλειστές, εκτιμήθηκαν και περιλήφθηκαν στη μελέτη. Επιπλέον, δώδεκα μελέτες συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη που αφορούσαν τα αποτελέσματα του συνδυασμού των δύο φαρμάκων αλλά και τη σύγκριση μεταξύ τους. Ακόμα, μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη, αναζητήθηκαν και αναφέρθηκαν. Συμπεράσματα: Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η αναστολή του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης παρέχει προστασία στα τελικά όργανα στόχους, σε υπερτασικούς νεφροπαθείς ασθενείς, διαβητικής και μη αιτιολογίας. Ο συνδυασμός των α-μεα και ΑΤ 1 αποκλειστών παρέχει καλύτερο έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, όμως, τελευταίες μελέτες θέτουν υπό αμφισβήτηση το αποτέλεσμά του στην - 2 -

3 επιβράδυνση της εξελισσόμενης νεφροπάθειας. Υπάρχουν μελέτες, των οποίων τα αποτελέσματα αναμένεται να ανακοινωθούν σύντομα. Παράλληλα, όμως, είναι επιτακτική η ανάγκη οργάνωσης αρτιότερων, μεγαλύτερων και πιο στοχευμένων κλινικών μελετών, προκειμένου να τεκμηριωθεί η αποτελεσματικότητα της χρήσης στην καθημερινή κλινική πράξη των α-μεα και ΑΤ 1 αποκλειστών

4 Abstract Background: The rennin-angiotensin system (RAS) is a major regulator of blood pressure (BP). There is evidence that RAS inhibition provides end-organ protection, independent of BP lowering. Two drug classes target the renninangiotensin axis, through complementary mechanisms, angiotensin-converting enzyme inhibitors (ACEI) and angiotensin receptor blockers (ARBs). Objectives: The objective of this paper was the overview of clinical data presenting the effect of RAS on BP and the development of renal function, diabetic or non-diabetic, hypertension patients. Methods: Experimental and clinical studies on the effect of RAS inhibition on renal protection were identified on the net by searching PUBMED as well as MEDLINE and SCHOLAR GOOGLE, from 1990 until April of The primary search terms used for this research were renin angiotensin system, angiotensin converting enzyme inhibitor, angiotensin II receptor blocker, dual RAS blockade,diabetic nephropathy, non diabetic nephropathy as well as their combinations. Trials included in this review estimated the effect of RAs inhibition on the development of nephropathy of hypertensive patients, with or without diabetes. Results : Sixteen studies concerning the effect of ACEI and six studies concerning the use of ARBs were evaluated and included in this review. In addition, twelve studies were included concerning the results of the combination of ACEI and ARBs, as well as the comparison between them. The research included ongoing studies also. Conclusions: There is evidence that the inhibition of rennin-angiotensin axis offers end-organ protection, at hypertensive patients, with renal disease, with or without diabetes. The combination of ACEI and ARBs regulates better the BP than monotherapy, but recent studies set under question the effect of the combined treatment on delaying the developing nephropathy. There are ongoing studies and their results are expected soon. Furthermore, it is urgent necessity to organize larger and more focused studies, in order to indicate the effectiveness of ACEI and ARBs on daily clinical use

5 Εισαγωγή Η αρτηριακή υπέρταση είναι μια νοσολογική οντότητα με παγκόσμια πληθυσμιακή κατανομή. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες που εξέδωσαν η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης το 2007, η ιδανική αρτηριακή πίεση είναι μικρότερη από 120mmHg και 80mmHg, συστολική και διαστολική αντίστοιχα. Φυσιολογική θεωρείται η αρτηριακή πίεση έως 129 mmhg και 84 mmhg, ενώ η ανώτερη φυσιολογική ορίστηκε έως 139 mmhg η συστολική και 89 mmhg η διαστολική. Επίπεδα αρτηριακής πίεσης ανώτερα των παραπάνω θεωρούνται παθολογικά και οριοθετούν την αρτηριακή υπέρταση (πίνακας 1). 1 κατηγορία συστολική διαστολική Ιδανική <120 και <80 Φυσιολογική και/ή Υψηλή φυσιολογική και/ή Υπέρταση 1ου βαθμού και/ή Υπέρταση 2ου βαθμού και/ή Υπέρταση 3ου βαθμού >180 και/ή >110 Μεμονωμένη συστολική υπέρταση >140 και <90 Πίνακας 1: ορισμός και ταξινόμηση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης (BP) (mmhg). Οι βαθμοί (grades) 1 έως 3 της αρτηριακής υπέρτασης αντιστοιχούν στη ελαφρά, μέτρια και βαριά υπέρταση. Οι όροι αυτοί όμως έχουν εγκαταληφθεί.1 Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα αλλά και για νεφρική βλάβη. Η διάγνωση της νεφρικής βλάβης που προκαλείται από την αρτηριακή πίεση βασίζεται στα ευρήματα της μειωμένης νεφρικής λειτουργίας και/ή την ανίχνευση αυξημένων επιπέδων απέκκρισης της αλβουμίνης στα ούρα. 2 Η νεφρική βλάβη ταξινομείται ανάλογα με το ρυθμό σπειραματικής διήθησης (GFR), που υπολογίζεται από τον τύπο MDRD, για τον οποίο είναι απαραίτητη η ηλικία, το φύλο, η φυλή και το επίπεδο της κρεατινίνης ορού [GFR(ml/min/1,73m 2 )=186 ( κρεατινίνη ορού σε mg/dl) -1,154 (ηλικία σε έτη) -0,203 (0,742 σε θήλεα) (1,210 σε μαύρη φυλή)]. 3 Τιμές GFR κάτω από 60 ml/min/1,73m2 υποδεικνύουν χρόνια νεφρική νόσο σταδίου 3, ενώ τιμές μικρότερες από 30 και 15 ml/min/1,73m2 αποτελούν ένδειξη νεφρικής νόσου σταδίου 4 και 5 αντίστοιχα. 4 (πίνακας 2) Ανάλογα χρησιμοποιείται κι ο τύπος της - 5 -

6 κάθαρσης της ενδογενούς κρεατινίνης, δηλαδή ο τύπος των Cockcroft-Gault, ο οποίος υπολογίζει την κάθαρση της κρεατινίνης βασιζόμενος στην ηλικία, το φύλο, σωματικό βάρος και την κρεατινίνη ορού [κάθαρση ενδογενούς κρεατινίνης(ml/min)=[(140-ηλικία σε έτη) (βάρος σε kg) / 72 (κρεατινίνη ορού σε mg/dl)] (0,85 σε θήλεα)] 5. Ο τελευταίος τύπος είναι έγκυρος σε τιμές μεγαλύτερες από 60 ml/min αλλά υπερεκτιμά την κάθαρση της κρεατινίνης στη χρόνια νεφρική νόσο σταδίου 3 έως 5. 4 Στάδιο ΧΝΝ Περιγραφή GFR (ml/min/1,73m 2 ) Επιπολασμός στις ΗΠΑ (%) 1 Νεφρική βλάβη με φυσιολογική ή αυξημένη GFR 2 Νεφρική βλάβη με ελαφρά μείωση της GFR 90 3, ,0 3 Μέτρια μείωση της GFR ,3 4 Σοβαρού βαθμού μείωση της GFR ,2 5 Τελικό στάδιο ΧΝΑ <15 ή αιμοκάθαρση 0,1 Πίνακας 2: Τα στάδια της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου σύμφωνα με τον ορισμό του National Kidney Foundation των ΗΠΑ που προέρχονται από την NHANES III ( ) βασισμένη σε πληθυσμό ηλικίας 20 ετών 6 Έτσι η αυξημένη συγκέντρωση κρεατινίνης ορού ή η εύρεση χαμηλού GFR ή κάθαρσης κρεατινίνης υποδεικνύουν μειωμένο ρυθμό σπειραματικής διήθησης, ενώ αυξημένος ρυθμός αποβολής αλβουμίνης με τα ούρα ή και άλλων πρωτεϊνών, αποτελεί δείκτη αποδιοργάνωσης του φραγμού της σπειραματικής διήθησης. Η μικροαλβουμινουρία μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη της κλινικά εμφανούς διαβητικής νεφροπάθειας, τόσο στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 όσο και στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. 7 Παράλληλα, η παρουσία κλινικά εμφανούς πρωτεϊνουρίας γενικά αποτελεί δείκτη εγκατεστημένης παρεγχυματικής βλάβης. 8 Τόσο στους διαβητικούς όσο και στους μη διαβητικούς υπερτασικούς ασθενείς, η αλβουμινουρία, έστω και μικρή, θεωρείται ότι αποτελεί προγνωστικό δείκτη καρδιαγγειακού κινδύνου 9, ενώ σε πολλές μελέτες έχει αποδειχθεί μία συνεχείς - 6 -

7 σχέση μεταξύ καρδιαγγειακής και μη θνητότητας με την αύξηση του λόγου πρωτεϊνών/κρεατινίνη ούρων περισσότερο από το επίπεδο των 3,9 mg/g στους άντρες και 7,5mg/g στις γυναίκες. 10,11,12 Για το λόγο αυτό ο όρος μικροαλβουμινουρία δεν θεωρείται δόκιμος και πρέπει να αντικατασταθεί με «χαμηλού βαθμού αλβουμινουρία». 11 Η μικροαλβουμινουρία μπορεί να μετρηθεί σε τυχαία δείγματα ούρων και να διαιρεθεί με τη συγκέντρωση της κρεατινίνης ούρων. 4 Τα κλασσικά τεστ με stick ανιχνεύουν την αλβουμινουρία πάνω από 300mg/g κρεατινίνης και τα stick μικροαλβουμινουρίας πάνω από 30mg/g κρεατινίνης. Μέθοδος συλλογής ούρων Φυσιολογικά Μικρολευκωματινουρία Μακρολευκωματινουρία επίπεδα ή Λευκωματουρία Ολικό ποσό πρωτεΐνης 24ωρη συλλογή <300 mg/d ΔΑ 300 mg/d Πρωινό δείγμα (spot) με <30 mg/dl ΔΑ 30 mg/dl dipstick Πρωινό δείγμα (spot) <200mg/g ΔΑ 200 mg/g πρωτεΐνη/κρεατινίνη Λευκωματίνη 24ωρη συλλογή <30mg/d mg/d > 300 mg/d Πρωινό δείγμα (spot) με <3mg/dl >3 mg/dl ΔΑ dipstick Πρωινό δείγμα (spot) <17md/g Α mg/g Α >250 mg/g Α λευκωματίνη /κρεατινίνη <20 mg/g Θ mg/g Θ >355 mg/g Θ Πίνακας 3. Ορισμός της Μικρολευκωματινουρίας και Λευκωματουρίας σύμφωνα με το National Kidney Foundation 6.ΔΑ= δεν αναφέρεται, A= άρρενες, Θ= Θήλεις Ο σακχαρώδης διαβήτης εκδηλώνεται με δύο διαφορετικές μορφές, τον τύπο 1, ο οποίος συνήθως παρατηρείται σε νεότερης ηλικίας άτομα και χαρακτηρίζεται από καταστροφή των β κυττάρων και πλήρη έλλειψη ινσουλίνης, και τον τύπο 2, ο - 7 -

8 οποίος είναι και πιο συνηθισμένος στους ενήλικες και τα γηραιότερα άτομα και χαρακτηρίζεται από μείωση της έκκρισης και της επίδρασης της ινσουλίνης στους ιστούς (αντίσταση στην ινσουλίνη). 13 Ο πιο κοινός τύπος είναι ο ΣΔ τύπου2, που είναι φορές πιο συχνός από τον ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη τύπου 1 και έχει επιπολασμό αρτηριακής υπέρτασης πάνω από 70-80%. 14 Είναι επιβεβαιωμένο, πλέον, πως η συνύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη οποιοδήποτε τύπου και αρτηριακής υπέρτασης αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης βλάβης τόσο στους νεφρούς όσο και σε άλλα όργανα στόχους. 15 Όπως έχει ήδη προαναφερθεί, η εμφάνιση μικροαλβουμινουρίας αποτελεί πρώιμο δείκτη νεφρικής νόσου 6 και δείκτη αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου 11. Η αρτηριακή υπέρταση επηρεάζει περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού της γης 16, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αύξηση της καρδιαγγειακής νόσου αλλά και της καταστροφής των τελικών οργάνων στόχων (καρδιά, εγκέφαλος, νεφροί και περιφερικά αγγεία). Από την άλλη πλευρά, ο σακχαρώδης διαβήτης τείνει να αποκτήσει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας. Εκτιμάται ότι το 2010 θα υπάρχουν 221 εκατομμύρια διαβητικοί παγκοσμίως 17, εκ των οποίων το 97% θα ανήκει στον τύπο 2. Οι ασθενείς αυτοί θα εμφανίσουν πολλαπλές μικρό και μακροαγγειακές διαταραχές. Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί σήμερα την κύρια αιτία νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου στις ανεπτυγμένες χώρες, με αποτέλεσμα μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Για το λόγο αυτό, ένας μεγάλος αριθμός μελετών έχουν ερευνήσει την επίδραση της αντιϋπερτασικής αγωγής στην αναστρεψιμότητα της νεφρικής βλάβης έχοντας σαν τελικά νεφρικά σημεία τη μικροαλβουμινουρία ή την πρωτεϊνουρία, τον GFR και τη νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, σε μια ποικιλία καταστάσεων όπως τον σακχαρώδη διαβήτη (διαβητική νεφροπάθεια), η τη μη διαβητική νεφροπάθεια ή ακόμα και σε μη επιπλεγμένη αρτηριακή υπέρταση. Παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί της προόδου της νεφρικής νόσου Το 1952 ο Robert Platt 18 ανακοίνωσε ότι όταν το 80% του νεφρικού ιστού αφαιρείται από ποντίκια πειραματόζωα, οι εναπομείναντες νεφρώνες υπερτρέφονται και ο όγκος λειτουργίας τους είναι μεγαλύτερος από αυτόν του ακέραιου νεφρού. Το - 8 -

9 φαινόμενο αυτό αρχικά ερμηνεύτηκε σαν προσαρμογή στην απώλεια νεφρώνων. Στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι η νεφρική λειτουργία επιδεινώνεται. Το 1982, ωστόσο, ερευνητές ανέφεραν για πρώτη φορά ότι η επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας ήταν αποτέλεσμα των αλλαγών στο σπειραματικό αιμοδυναμικό σε απάντηση της απώλειας νεφρώνων. Οι αιμοδυναμικές αυτές αλλαγές προκαλούν ανηλεή τραυματισμό στους νεφρώνες που εναπομένουν. 19,20 Σε ζωικά μοντέλα, η υψηλή ενδοσπειραματική τριχοειδική πίεση εξασθενεί το σπειραματικό φραγμό των μεγαλομοριακών ουσιών και έχει ως αποτέλεσμα τη διήθηση πρωτεϊνών 21,22. Το 1986, ο Bertani και συνεργάτες 23 του πρότειναν ότι οι πρωτεΐνες που διέρχονται το τοίχωμα του σπειραματικού τριχοειδούς, ίσως, εκδηλώνουν νεφρική τοξικότητα και συνεισφέρουν με τον τρόπο αυτό στη νεφρική βλάβη. Σύμφωνες με τις πειραματικές παρατηρήσεις είναι και οι ενδείξεις ότι σε ανθρώπους με νεφροπάθεια, η πρόοδος της νόσου είναι ταχύτερη όσο πιο σοβαρή είναι η πρωτεϊνουρία Ακόμα και σε φυσιολογικές συνθήκες, οι πρωτεΐνες διέρχονται το τοίχωμα των σπειραματικών τριχοειδών σε μεγάλες ποσότητες και επαναρροφώνται στην κυκλοφορία με διασωληναριακούς μηχανισμούς που περιλαμβάνουν τα εγγύς σωληναριακά κύτταρα. 28,29 Πολλαπλές ενδείξεις από in vitro καλλιέργειες κυττάρων 30,31,32 και in vivo ζωικά μοντέλα νεφροπαθειών αποδεικνύουν ότι η επαναρρόφηση των διηθημένων πρωτεϊνών ενεργοποιεί το επιθήλιο των εγγύς σωληναρίων. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την έναρξη πολύπλοκων βιοχημικών διαδικασιών κατά τις οποίες τα σωληναριακά κύτταρα αυξάνουν γονιδιακά την παραγωγή αγγειοδραστικών και φλεγμονωδών παραγόντων και τη σύνθεση πρωτεϊνικών παραγώγων όπως η ενδοθηλίνη-1 30, η χημειοτακτική πρωτεΐνη των μονοκυττάρων (MCP-1) 31 και RANTES ( regulated upon activation, normal T- cell expressed and secreted) 32,40. Φλεγμονώδεις και αγγειοδραστικοί παράγοντες σχηματίζονται από τα εγγύς σωληνάρια και εκκρίνονται προς τη βασική περιοχή των κυττάρων προκαλώντας φλεγμονώδη αντίδραση στο διάμεσο ιστό που οδηγεί στο σχηματισμό ουλής. Αυτές οι διαδικασίες μπορούν να επιταχυνθούν από τις κυτοκίνες που απελευθερώνονται από τα κύτταρα του σπειραματικού επιθηλίου και από φλεγμονώδη κύτταρα που συσωρρεύονται στο διάμεσο ιστό όταν υπάρχει πρωτεϊνουρία (σχήμα 1)

10 Σχήμα 1: Οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί της προόδου της νεφρικής βλάβης σαν αποτέλεσμα της αυξημένης σπειραματικής διαπερατότητας των πρωτεϊνών

11 Νεφρική νόσος σε πειραματόζωα Σε χρόνιες πρωτεϊνουρικές νεφροπάθειες, όταν η διάμεση φλεγμονώδης αντίδραση και η επακόλουθη ίνωση είναι αποτελέσματα υπερφόρτωσης με πρωτεΐνες, ο περιορισμός της κυκλοφορίας των πρωτεϊνών ή των βιολογικών φαινομένων, που παράγονται από την αυξημένη σωληναριακή επαναρρόφησή τους, αποτρέπει ή καθυστερεί την πρόοδο της νεφρικής νόσου. Πράγματι, αυτό ακριβώς παρατηρείται σε πειραματόζωα που έλαβαν αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (α-μεα) ή ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης ΙΙ (ΑΤ 1 αποκλειστές) (σχήμα 2). Σε πειραματικά προκαλούμενο διαβήτη, η μακροχρόνια ή και βραχύχρονη θεραπεία με εναλαπρίλη ή λοσαρτάνη μειώνει την πρωτεϊνουρία και προσφέρει νεφροπροστασία. 47,48 Η χρήση των α-μεα μειώνει την πρωτεϊνουρία και περιορίζει την προοδευτική επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας σε διάφορα μοντέλα νεφρικής νόσου, συμπεριλαμβανόμενης και της αυθόρμητης πρωτεϊνουρίας σε γηραιά αρσενικά ποντίκια Munich Wistar Fromter/Ztm 49 και σε ποντίκια με παθητική Heymann νεφρίτιδα 50, ένα πειραματικό μοντέλο που μιμείται τη μεμβρανώδη νεφροπάθεια του ανθρώπου. Σε μία πιο πρόσφατη μελέτη με πειραματόζωα με Heymann νεφρίτιδα και βαριά πρωτεϊνουρία, η ταυτόχρονη χορήγηση α-μεα και ανταγωνιστή του υποδοχέα τύπου Α της ενδοθηλίνης, παρουσιάζει μεγαλύτερη νεφροπροστατευτική δράση από ότι καθένας παράγοντας μόνος του. 51 Επομένως, σε ζωικά μοντέλα, ο περιορισμός της αποβαλλόμενης πρωτεΐνης και της ενεργοποίησης των σωληναριακών επιθηλιακών κυττάρων, παρουσιάζει προστατευτική δράση στο νεφρό

12 Α Β Γ Σχήμα 2: Α: Σε πειραματικά προκαλούμενο διαβήτη Β: σε ποντίκια με έναν εναπομείναντα νεφρό και Γ: αρσενικά Munich Wistar Fromter/Ztm (MWF/Ztm) ποντίκια (όλα τα ζωικά μοντέλα στα οποία η προοδευτική πρωτεϊνουρία και ο νεφρικός τραυματισμός αναπτύχθηκαν με το χρόνο), ο ανταγωνισμός του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης με εναλαπρίλη ασκεί αντιπρωτεϊνουρικές και νεφροπροστατευτικές ιδιότητες. Ρ<0,01 έναντι της ομάδας ελέγχου. Στα επάνω διαγράμματα, οι άσπρες στήλες αντιπροσωπεύουν την ομάδα ελέγχου και οι γκρι τα πειραματόζωα που λάμβαναν εναλαπρίλη. Στα κάτω διαγράμματα, κάθε κύκλο αντιπροσωπεύει ένα πειραματόζωο. Διαβήτης: σακχαρώδης διαβήτης που προκλήθηκε από τη χορήγηση στρεπτοζοτοκίνης. RMR: μείωση της νεφρικής μάζας. Σχέση του συστήματος ρενίνης αγγειοτενσίνης με τη φυσιολογία και παθολογία της νεφρικής λειτουργίας Η σύνθεση της αγγειοτενσίνης ΙΙ εξαρτάται σε ένα μεγάλο μέρος από τη δραστηριότητα της ρενίνης πλάσματος. Η ρενίνη απελευθερώνεται από το νεφρό στην κυκλοφορία σε απάντηση της μειωμένης νεφρικής αιμάτωσης (σχήμα 3). 52 Η ρενίνη που έχει απελευθερωθεί στην κυκλοφορία, στην συνέχεια, μετατρέπει το αγγειοτενσινογόνο σε ένα μη ενεργό δεκαπεπτίδιο, την αγγειοτενσίνη Ι. 53 Η αγγειοτενσίνη Ι στη συνέχεια, μετατρέπεται σε ένα ενεργό οκταπεπτίδιο, την αγγειοτενσίνη ΙΙ. Το μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ) ευθύνεται για την μετατροπή περίπου του 60% της αγγειοτενσίνης Ι. Το υπόλοιπο, 40% της αγγειοτενσίνης Ι, μετατρέπεται με τη βοήθεια της χυμάσης, καθεψίνης G και πιθανόν κι άλλων πρωτεασών της σερίνης

13 Σχήμα 3: Το σύστημα ρενίνης αγγειοτενσίνης με τους υποδοχείς του σε κυτταρικό επίπεδο. ACE: μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης, Ang: αγγειοτενσίνη, ARB: ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης, AT2R: υπότυπος 2 του υποδοχέα της αγγειοτενσίνης, AT1R: υπότυπος 1 του υποδοχέα της αγγειοτενσίνης. 52 Εκτός από τα ενδοκρινικά αποτελέσματα της αγγειοτενσίνης ΙΙ που βρίσκεται στην κυκλοφορία, παρακρινικές και αυτοκρινικές δράσεις έχουν περιγραφεί επίσης, να προκαλούνται τοπικά από ιστική δραστηριότητα και με άλλες ενζυμικές οδούς. 55 Περισσότερο από το 90% της δράσης του ΜΕΑ στο σώμα είναι από το ΜΕΑ των ιστών. Ωστόσο, όλα τα εναλλακτικά μονοπάτια στην τοπική παραγωγή αγγειοτενσίνης ΙΙ δεν είναι ακόμα καλά διευκρινισμένα. 53,55 Η αγγειοτενσίνη ΙΙ αλληλεπιδρά με τουλάχιστον 2 υποτύπους υποδοχέων, τους ΑΤ1 και ΑΤ2 αλλά οι περισσότερες από τις παθολογικές δράσεις της αγγειοτενσίνης πραγματοποιούνται μέσω της επίδρασης στον ΑΤ 1 υποδοχέα. 52 Η σύνδεση με τον ΑΤ1 υποδοχέα, του οποίου η κατανομή είναι ευρεία στο σώμα, έχει σαν αποτέλεσμα την αγγειοσύσπαση, την απελευθέρωση αλδοστερόνης από επινεφρίδια και την κατακράτηση νατρίου και νερού. Αγγειακή αναδιαμόρφωση (remodeling) επίσης παρατηρείται από την ενεργοποίηση των ΑΤ 1 υποδοχέων. Τα γενομικά αποτελέσματα της ενεργοποίησης των ΑΤ 1 υποδοχέων φαίνεται να λαμβάνουν χώρα μέσω της ενεργοποίησης μεταγραφικών παραγόντων όπως ο πυρηνικός παράγοντας κβ (nuclear factor κβ) και η ενεργοποιός πρωτεΐνη 1 (activator protein 1). Ενεργοποίηση των ΑΤ 1 υποδοχέων αυξάνει επίσης το οξειδωτικό στρες και τα επίπεδα του αυξητικού παράγοντα μετατροπής β

14 (Transforming Growth Factor β). Όλα τα παραπάνω συνεισφέρουν στη δημιουργία προφλεγμονώδους, αθηροσκληρυντικού και προθρομβωτικού περιβάλλοντος. 52,56 Η λειτουργία των ΑΤ 2 υποδοχέων είναι λιγότερο κατανοητή. 52,57,58 Ο υπότυπος αυτός του υποδοχέα αυξάνει την ενεργότητά του σε ανταπόκριση προς το ιστικό τραύμα και φαίνεται να ασκεί δράση στον καρδιαγγειακό ιστό αντίθετη από αυτήν του ΑΤ 1 υποδοχέα. 59,60 Με εξαίρεση την ίδια επίδρασή τους στο NO/cGMP σύστημα, οι δύο υπότυποι του υποδοχέα, όταν ενεργοποιηθούν μεταδίδουν το σήμα με διαφορετικό τρόπο ο κάθε ένας. 61 Η ενεργοποίηση των ΑΤ 2 υποδοχέων ίσως κρύβει κάποια ωφέλιμα αποτελέσματα. Οι υποδοχείς αυτοί εκφράζονται στις αθηροσκληρυντικές πλάκες. Μελέτες σε πειραματόζωα με έλλειψη των ΑΤ 2 υποδοχέων έδειξαν ότι είναι υπεύθυνοι για τη ρύθμιση της κυτταροβρίθειας στην αθηροσκληρυντική περιοχή, καθώς η έλλειψη των υποδοχέων συνδέεται με παρατεταμένη παρουσία των φλεγμονωδών και λείων μυϊκών κυττάρων. 62 Έκθεση στην αγγειοτενσίνη μείωσε την περιαγγειακή και καρδιακή ίνωση σε ζώα που υπερεξέφραζαν τους ΑΤ 2 υποδοχείς. 63 Επιπλέον, πρόσφατες μελέτες σε ποντίκια έδειξαν ότι οι ΑΤ 1 αποκλειστές μειώνουν την αναδιαμόρφωση (remodeling) των αγγείων λόγω αύξησης της έκφρασης των ΑΤ 2 υποδοχέων, ενώ οι α-μεα μέσω ενός ανεξάρτητου από τους ΑΤ2 υποδοχείς μηχανισμό. 59 Αυτές οι παρατηρήσεις συνηγορούν υπέρ της πιθανότητας καλύτερων αποτελεσμάτων με την ταυτόχρονη αναστολή του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης. Τα ευεργετικά αποτελέσματα της ενεργοποίησης των ΑΤ 2 υποδοχέων ίσως έχουν ως αποτέλεσμα τη διέγερση του συστήματος καλλικρεΐνης- κινίνης, το οποίο και δρα στη ρύθμιση του συστήματος ρενίνης αγγειοτενσίνης. Η βραδυκινίνη, ένα σημαντικό αγγειοδιασταλτικό πεπτίδιο, παράγεται από την μετατροπή του κινινογόνου με την επίδραση της πολυκαρβοξυπεπτιδάση, το ίδιο ένζυμο που μετατρέπει την αγγειοτενσίνη ΙΙ σε αγγειοτενσίνη (1-7). Το μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης είναι υπεύθυνο για την αποδόμηση της βραδυκινίνης. 56 Η ενεργοποίηση του ΑΤ 2 φαίνεται να καταλήγει σε αγγειοδιαστολή εξαρτώμενη από τη βραδυκινίνη Σε υπερτασικούς ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, η έκφραση του ΑΤ 2 υποδοχέα ήταν 4 φορές μεγαλύτερη σε αυτούς που λάμβαναν ΑΤ 1 αποκλειστές, σε σύγκριση με τους ασθενείς που λάμβαναν β-αποκλειστή για 1 χρόνο. 67 Αυτό το αποτέλεσμα ήταν ανεξάρτητο από την αρτηριακή πίεση και σχετιζόταν με την αυξημένη αγγειοδιαστολή των περιφερικών αγγείων σε απάντηση της δράσης της αγγειοτενσίνης

15 Πειραματικές μελέτες υποθέτουν ότι η διέγερση των ΑΤ 2 υποδοχέων ίσως έχει κάποιες αθηρογενετικές δράσεις, όπως η απόπτωση των λείων μυϊκών κυττάρων 62,64,68, η ενεργοποίηση του πυρηνικού παράγοντα κβ μετάδοσης σημάτων 68 και η αύξηση των χημειοκινών 69,70. Συμπερασματικά, η σύνδεση της αγγειοτενσίνης στους υποδοχείς της προκαλεί αντίθετα αποτελέσματα. Η αύξηση της αλληλεπίδρασης της αγγειοτενσίνης με τους ΑΤ 2 υποδοχείς τίθεται ως θέμα αν συμβάλει στην αποτελεσματικότητα της αγωγής με ΑΤ 1 αποκλειστές. 63 Αν και η σύνδεση της αγγειοτενσίνης με τους ΑΤ 1 υποδοχείς θεωρείται η σημαντικότερη πηγή των επιβλαβών αποτελεσμάτων της ενεργοποίησης του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης, άλλα πεπτίδια αγγειοτενσίνης, συμπεριλαμβανόμενων της αγγειοτενσίνης-(1-7) και (3-8), φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό βιολογικό ρόλο. 52,71 Η αυξημένη δραστηριότητα ρενίνης πλάσματος αποτελεί προγνωστικό παράγοντα εμφράγματος του μυοκαρδίου 52,72 και η περίσσεια αλδοστερόνης αποτελεί αρνητικό παράγοντα στα καρδιαγγειακά αποτελέσματα. 73 Φαρμακολογικές παρεμβάσεις στον άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης Ο αποκλεισμός του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης, εκτός από έναν αποτελεσματικό τρόπο μείωσης της αρτηριακής πίεσης, αποτελεί μια πετυχημένη στρατηγική αποτροπής ή και καθυστέρησης της βλάβης των τελικών οργάνων στόχων, μεταξύ των οποίων και των νεφρών. 74 Δύο κατηγορίες φαρμάκων στοχεύουν κατευθείαν την αγγειοτενσίνη ΙΙ μέσω συμπληρωματικών μηχανισμών (σχήμα 3). Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (α-μεα) σταματούν τη μετατροπή της αγγειοτενσίνης Ι στο ενεργό της πεπτίδιο (αγγειοτενσίνη ΙΙ) και αυξάνουν τη διαθεσιμότητα της βραδυκινίνης. Οι ανταγωνιστές του υποδοχέα της αγγειοτενσίνης (ΑΤ 1 αποκλειστές) εκλεκτικά ανταγωνίζονται την αγγειοτενσίνη στους ΑΤ 1 υποδοχείς. Τα ευεργετικά αποτελέσματα των ΑΤ 1 αποκλειστών ίσως περιλαμβάνουν την αυξημένη διέγερση των ΑΤ 2 υποδοχέων και τη διαμόρφωση των δράσεων των παραγόντων διάσπασης της αγγειοτενσίνης. 75 Οι συνηθισμένες αντιϋπερτασικές θεραπείες, όπως οι β-αποκλειστές, ίσως εκδηλώνουν δευτερογενή δράση στον άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης μέσω αναστολής της έκκρισης της ρενίνης. Αν και η ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού είναι ο κύριος

16 μηχανισμός δράσης των β-αποκλειστών, αυτοί οι παράγοντες φαίνεται να μειώνουν τη δραστηριότητα της ρενίνης πλάσματος σε ασθενείς με πρωτοπαθή υπέρταση. 76 Αυτή η δράση τους βρέθηκε ότι μειώνει τα επίπεδα της αγγειοτενσίνης του πλάσματος και της αλδοστερόνης στα ούρα νορμοτασικών και υπερτασικών ατόμων. 77 Οι ανταγωνιστές των υποδοχέων ασβεστίου, δευτερογενώς στη δράση τους με μείωση των επιπέδων ελεύθερου ασβεστίου ενδοκυττάρια, ίσως αυξάνουν τη δραστηριότητα του άξονα ρενίνης-αγγειοτενσίνης με αποτέλεσμα τη σύσπαση των λείων μυϊκών ινών των αρτηριών και τη αύξηση των αγγειακών αντιστάσεων. 78 Όπως έχει ήδη προαναφερθεί, η δραστηριότητα του μετατρεπτικού ενζύμου είναι ο ένας μηχανισμός για τη σύνθεση της αγγειοτενσίνης ΙΙ. Σε ποσοστό περίπου 15% των ασθενών με μακροχρόνια χορήγηση α-μεα, τα επίπεδα της αγγειοτενσίνης πλάσματος βρέθηκαν αυξημένα. 79 Το φαινόμενο αυτό, που είναι γνωστό ως «διαφυγή της αγγειοτενσίνης», είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε άτομα διαβητικά και με υπερτασική νεφροπάθεια γιατί βρέθηκε ότι τα επίπεδα της χυμάσης είναι αυξημένα κάτω από αυτές τις συνθήκες. 80,81 Η «διαφυγή της αγγειοτενσίνης» σχετίζεται και με υψηλά επίπεδα αλδοστερόνης. 79 Η καταπίεση της έκκρισης αλδοστερόνης που προκαλείται από τους α-μεα μπορεί να αναστραφεί με την πάροδο του χρόνου, λόγω διέγερσης της έκκρισης αλδοστερόνης από άλλους ρυθμιστές της όπως τα επίπεδα καλίου ορού. 82 Η λογική του συνδυασμού των α-μεα και ΑΤ 1 αποκλειστών φαίνεται και στο σχήμα 3. Η προσθήκη ΑΤ 1 αποκλειστών αναμένεται να σταματήσει την ενεργοποίηση των ΑΤ 1 υποδοχέων από την αγγειοτενσίνη που παράγεται από εναλλακτικούς δρόμους. Παράλληλα, τα επίπεδα της αγγειοτενσίνης βρέθηκε να αυξάνουν με τη χρήση ΑΤ 1 αποκλειστών. 83 Οι αυξημένες ποσότητες όμως θα είναι ελεύθερες να αλληλεπιδράσουν με τους ΑΤ2 υποδοχείς. Η ενεργοποίησή τους τελικά θα καταλήξει να διεγείρει τη σύνθεση της βραδυκινίνης, ενώ ταυτόχρονα, η αναστολή του μετατρεπτικού ενζύμου μειώνει την αποδόμησή της. Σκοπός Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η μελέτη της επίδρασης της αναστολής του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης στην αρτηριακή υπέρταση και στην εξέλιξη της νεφρικής λειτουργίας, διαβητικών και μη υπερτασικών ασθενών. Θα αναζητηθούν,

17 στη διεθνή βιβλιογραφία, όλες οι μέχρι σήμερα μεγάλες κλινικές μελέτες που έχουν λάβει χώρα με τη χρήση αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, ανταγωνιστών του υποδοχέα 1 της αγγειοτενσίνης 2 και του συνδυασμού τους και θα αξιολογηθούν τα συνολικά τελικά δεδομένα που θα προκύψουν από την ανάλυσή τους. Μέθοδος Πειραματικές και κλινικές μελέτες της επίδρασης της αναστολής του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης στην προστασία των νεφρών αναζητήθηκαν στο διαδίκτυο. Η έρευνα έγινε στην αγγλική κυρίως γλώσσα, αλλά και στη γαλλική και ιταλική, με τη βοήθεια του PUBMED αλλά και άλλων μηχανών αναζήτησης όπως το MEDLINE και το SCHOLAR GOOGLE και αναζητήθηκαν άρθρα από το 1990 έως τον Απρίλιο του Για την αναζήτησης χρησιμοποιήθηκαν οι όροι renin angiotensin system, angiotensin converting enzyme inhibitor, angiotensin II receptor blocker, dual RAS blockade, diabetic nephropathy, non diabetic nephropathy καθώς και συνδυασμοί τους. Επιπλέον σχετικά άρθρα βρέθηκαν ακολουθώντας τις παραπομπές από τα αποτελέσματα της κάθε αναζήτησης αλλά και από τη βιβλιογραφία των άρθρων. Τα άρθρα που περιλήφθηκαν τελικά στη συστηματική αυτή βιβλιογραφική ανασκόπηση εκτιμούν την επίδραση της αναστολής του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης στην εξέλιξη της νεφροπάθειας, διαβητικής και μη αιτιολογίας, σε υπερτασικούς ασθενείς. Κλινικές μελέτες αναστολής του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης Πολλές κλινικές μελέτες ασχολήθηκαν με τη δράση των αντιϋπερτασικών φαρμάκων, και ειδικότερα των α-μεα και των ΑΤ 1 αποκλειστών, σε σχέση με τη διαβητική και μη νεφροπάθεια. Οι πρώτες δημοσιεύσεις πραγματοποιήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του Με το πέρασμα του χρόνου, οι μελέτες έγιναν πιο σύνθετες και με ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό ασθενών. Σε ότι αφορά τους διαβητικούς ασθενείς, οι μελέτες περιλαμβάνουν άτομα με σακχαρώδη διαβήτη

18 τύπου 1 και 2 αλλά τις περισσότερες φορές, στο δείγμα των μελετών, περιλαμβάνονται αμφότεροι. Οι αλλαγές στην αλβουμινουρία και τη νεφρική βλάβη κυμαίνονται από ασήμαντες έως και ιδιαίτερα εντυπωσιακές. Για την ανάλυση των μελετών θα ακολουθηθεί χρονολογική σειρά. Με τον τρόπο αυτό απεικονίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η πρόοδος της ανάπτυξης στο συγκεκριμένο θέμα και αναζητούνται απαντήσεις σε προοδευτικά αναδυόμενα κλινικά ερωτήματα. Παρακάτω ακολουθεί μια προσπάθεια κριτικής ανάλυσης των μελετών, έτσι ώστε να ληφθούν απαντήσεις σε ότι ερωτήματα μπορεί να προκύπτουν. Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης Την πιο γνωστή και μία από τις αρχικές μελέτες πάνω στη δράση των φαρμάκων διεξήγαγε η Collaborative Study Group (CSG) και δημοσιεύτηκε το Ο ανταγωνιστής που χρησιμοποιήθηκε ήταν η καπτοπρίλη. Η ουσία αυτή φάνηκε να προστατεύει από την επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ) τύπου 1 και νεφροπάθεια. Σε αυτή τη μελέτη περιλήφθηκαν 409 άτομα. Τα κριτήρια εισόδου ήταν ο ΣΔ τύπου 1 με αλβουμινουρία >500mg/day και ήπια νεφρική ανεπάρκεια με κρεατινίνη ορού 2,5 mg/dl. Χορηγήθηκε καπτοπρίλη και placebo επιπλέον στην οποιανδήποτε άλλη θεραπεία λάμβαναν οι ασθενείς. Σε αυτή τη διπλή τυφλή μελέτη, το χρονικό διάστημα παρακολούθησης ήταν 3 χρόνια. Ο στόχος ήταν η μείωση της αρτηριακής πίεσης κάτω από το επίπεδο των 140/90mmHg. Τόσο η συστολική αρτηριακή πίεση (ΣΑΠ) όσο και η διαστολική αρτηριακή πίεση (ΔΑΠ) βρέθηκαν ελαφρώς υψηλότερες στην ομάδα placebo. Η αλβουμινουρία, επίσης, ήταν υψηλότερη από ότι στην ομάδα της καπτοπρίλης (Ρ<0,02). Η αλβουμινουρία ήταν γενικά χαμηλότερη στην ομάδα του φαρμάκου κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης (Ρ<0,001). Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι οι βασικές τιμές της αλβουμινουρίας ήταν χαμηλότερες στην ομάδα της καπτοπρίλης. Κατά τη διάρκεια της τρίχρονης αυτής παρακολούθησης, οι ασθενείς που λάμβανα καπτοπρίλη είχαν 48% μείωση του σχετικού κινδύνου (relative risk reduction: RRR) να διπλασιάσουν την κρεατινίνη του ορού (Ρ=0,007). Σε σύγκριση, ακόμα, με την ομάδα placebo, η θεραπεία με καπτοπρίλη μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου, αιμοκάθαρσης και μεταμόσχευσης κατά 50% στα 3 χρόνια

19 (Ρ=0,02). Η ομάδα των ερευνητών υποστήριξε την υπόθεση ότι η καπτοπρίλη μεταβάλλει με ευεργετικό τρόπο την αιμοδυναμική του σπειράματος στους ασθενείς με ΣΔ με έναν μηχανισμό που είναι ανεξάρτητος από την αντιϋπερτασική της δράση. Η ευεργετική αυτή δράση της καπτοπρίλης προτάθηκε, επίσης, σαν εξήγηση και της μείωσης της πρωτεϊνουρίας. Την ίδια χρονιά, δημοσιεύτηκε μία μετά-ανάλυση 85 που περιλάμβανε 100 μελέτες και 2494 διαβητικούς ασθενείς. Οι μισές από τις μελέτες αφορούσαν διαβητικούς τύπου 1, 32 ΣΔ τύπου 2 και 11 μεικτό πληθυσμό. Μόνο 27% των μελετών διήρκησαν πάνω από 6 μήνες και μόλις το 13% περισσότερο από 1 χρόνο. Στις 12 από αυτές πραγματοποιήθηκε τυχαιοποιημένη κατανομή των ασθενών στις ομάδες. Τα συμπεράσματα της ανάλυσης ήταν ότι οι α-μεα μπορούν να μειώσουν την αλβουμινουρία και να διατηρήσουν τη νεφρική λειτουργία καλύτερα από ότι θα περίμενε κανείς μόνο από την αντιϋπερτασική τους δράση. Το 1994 ο Lebovitz και οι συνεργάτες του 86 δημοσίευσαν μία κλινική μελέτη στην οποία συγκρίνανε το αποτέλεσμα της χρήσης εναλαπρίλης σε σχέση με ομάδα ελέγχου, που δεν λάμβαναν το φάρμακο αυτό για 3 χρόνια. Η μελέτη περιλάμβανε 121 υπερτασικούς ασθενείς με ΣΔ τύπου 2, κλινική ή υποκλινική αλβουμινουρία και GFR ml/min. Οι αλλαγές στην αλβουμινουρία και ο ρυθμός μείωσης του GFR βρέθηκαν να είναι υπέρ της ομάδας που λάμβανε α-μεα αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν στατιστικά σημαντικά. Η μέση αρτηριακή πίεση (ΜΑΠ) ήταν η ίδια και στις δύο ομάδες κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Στην ομάδα των ασθενών με αλβουμινουρία <300 mg/24h, λιγότεροι ασθενείς εμφάνισαν κλινικά έκδηλη πρωτεϊνουρία (7% έναντι 21%) στην ομάδα του α-μεα σε σχέση με την ομάδα placebo και το GFR μειώθηκε 0,20 έναντι 0,33ml/min/1,73m2/month (P,0,004) αντίστοιχα. Η ΜΑΠ ήταν κατά 4,9 mmhg χαμηλότερη στην ομάδα των α-μεα (Ρ<0,0001). Την επόμενη χρονιά, μία ακόμα μετα-ανάλυση 87 περιείχε 58 μελέτες με 2151 διαβητικούς υπερτασικούς ασθενείς. Ο πληθυσμός της μελέτης αυτής περιλάμβανε τύπου 1 και τύπου 2 ΣΔ. Το ελάχιστο της διάρκειας της μελέτης ήταν οι 4 εβδομάδες ενώ η μέση διάρκεια παρακολούθησης ήταν μικρότερος από 1 χρόνο. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων βγήκε το συμπέρασμα ότι οι α-μεα μειώνουν την αλβουμινουρία και διατηρούν τη νεφρική λειτουργία καλύτερα από τα υπόλοιπα φάρμακα. Το αντιπρωτεϊνουρικό αποτέλεσμα των α-μεα ήταν ανεξάρτητο από τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, γεγονός που δεν παρατηρήθηκε στις άλλες ομάδες

20 της μελέτης. Ωστόσο, οι ομάδες ασθενών παρουσίαζαν διαφορές μεταξύ τους στον αρχικό GFR και την αλβουμινουρία. Στις ομάδες ελέγχου ο GFR ήταν μικρότερο και η αλβουμινουρία μεγαλύτερη από ότι στις ομάδες με α-μεα. Το 1995, μία ακόμα μετα-ανάλυση 87, περιείχε μελέτες που είχαν διάρκεια >6 μήνες, τυχαιοποιημένες και μη. Οι ερευνητές κατέληξαν ότι οι α-μεα παρουσιάζουν θετικό αποτέλεσμα στη μείωση της αλβουμινουρίας και τη μεταβολή του GFR, ταυτόχρονα με την αντιϋπερτασική τους δράση. Την ίδια χρονιά, δημοσιεύθηκε και μια τρίτη μετα-ανάλυση 89, η οποία περιείχε 41 μελέτες στο σύνολο. Οι ομάδες μελέτης ήταν 89, από τις οποίες 68 ήταν οι ομάδες των ασθενών. Σε σύνολο 1124 ατόμων, 566 παρουσίαζαν διαβητική και 558 μη διαβητική νεφροπάθεια, συμπεριλαμβανόμενης της υπερτασικής νεφροπάθειας και της σπειραματικής νόσου. Οι περισσότερες αναφέρονταν σε υπερτασικούς ασθενείς, ενώ 6 είχαν μεικτό πληθυσμό και μόλις 2 περιείχαν νορμοτασικά άτομα. Η νεφρική λειτουργία κυμαινόταν ανάμεσα στις ομάδες από 29ml/min έως 149ml/min και η πρωτεϊνουρία από αλβουμινουρία (19mg/24h) έως πρωτεϊνουρία (5,9g/ημέρα). Η ανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το αντιπρωτεϊνουρικό αποτέλεσμα των α-μεα ήταν σημαντικά μεγαλύτερο από των άλλων αντιϋπερτασικών ( μείωση 39,9% και 17,0% αντίστοιχα) (Ρ<0,001). Παρότι οι α-μεα μείωσαν την αποβολή πρωτεϊνών με τα ούρα σημαντικά περισσότερο από ότι οι υπόλοιποι παράγοντες, η επίδρασή τους στη μείωση της αρτηριακής πίεσης ήταν παρόμοια. Το 1996, η AIPRI Study Group 90 δημοσίευσε μία μελέτη όπου συμμετείχαν 583 νεφροπαθείς ασθενείς, τόσο με ΣΔ όσο και μη διαβητικοί. Το πλήθος των ασθενών χωρίστηκε τυχαία σε 2 ομάδες, η μία λάμβανε μπεναζεπρίλη και η άλλη placebo. Περίπου το 40% των ασθενών σε κάθε ομάδα παρουσίαζε κάθαρση κρεατινίνης από 46 έως 60ml/min και το υπόλοιπο 60% είχε κάθαρση 30-45ml/min. Τα επίπεδα κρεατινίνης ορού κυμαίνονταν από 1,5-2,7mg/dl και η αποβολή πρωτεϊνών με τα ούρα ήταν κατά μέσο όρο 1,8 g/ημέρα και στις δύο ομάδες μελέτης. Το χρονικό διάστημα παρακολούθησης ήταν 3 χρόνια. Μετά την πάροδο 2 μηνών θεραπείας, η κρεατινίνη ορού παρουσίασε ελαφρά αύξηση στην ομάδα της μπεναζεπρίλης, μειώθηκε όμως στη συνέχεια. Η αποβολή πρωτεϊνών με τα ούρα μειώθηκε 29% στην ομάδα του φαρμάκου, ενώ αυξήθηκε στην ομάδα placebo κατά 9% μετά την πάροδο τριών ετών. Σε ότι αφορά την αρτηριακή πίεση, στην ομάδα της μπεναζεπρίλης, μειώθηκε 4,5-8,0 και 3,5-5,0mmHg και στην ομάδα placebo 1,0-3,7-20 -

21 και 0,2-1,5mmHg η συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση αντίστοιχα. Αν και επρόκειτο για μία μεγάλης κλίμακας κλινική μελέτη, αυτή στερείται δεδομένων σε σχέση με την αιμοκάθαρση ή την ανάγκη για μεταμόσχευση των ασθενών, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται αμφιβολίες αν και κατά πόσο η χορήγηση του φαρμάκου προσφέρει πραγματική νεφρική προστασία. Ακόμα, η μεγαλύτερη μείωση της αρτηριακής πίεσης με το φαρμακευτικό σκεύασμα ενισχύει τις υποψίες ότι τα ευεργετικά αποτελέσματα μπορεί και να οφείλονται στην πτώση της αρτηριακής πίεσης. Επιπλέον, οι ερευνητές δεν κατέγραψαν τον GFR και δεν στάθηκε τελικά δυνατό να καταδείξουν κάποιο αποτέλεσμα του υπό μελέτη φαρμάκου στον κίνδυνο ανάπτυξης νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου. Αν οι α-μεα, και πιο συγκεκριμένα η ραμιπρίλη, είναι ανώτεροι από το placebo, και τα υπόλοιπα αντιϋπερτασικά φάρμακα, στην μείωση της πρωτεϊνουρίας, τον περιορισμό της πτώσης του GFR και την αποτροπή του τελικού σταδίου νεφρικής νόσου, σε ασθενείς υπερτασικούς και μη, απεικονίζεται με τον καλύτερο τρόπο στη μελέτη REIN 91. Η μελέτη αυτή, που δημοσιεύθηκε το 1997, είναι μία διπλή, τυφλή μελέτη, τυχαιοποιημένη, με τη χρήση placebo έναντι της ραμιπρίλης, πολυκεντρική κλινική δοκιμή, σε 322 μη διαβητικούς ασθενείς, με κλινική πρωτεϊνουρία >1gr/24h. Οι ασθενείς τυχαία χωρίστηκαν σε αυτούς που λάμβαναν ραμιπρίλη και συμβατική αντιϋπερτασική αγωγή, με στόχο τη διατήρηση ΔΑΠ ίση ή <90mmHg. Η στρατηγική της μελέτης αναγνώριζε 2 επίπεδα πρωτεϊνουρίας (επίπεδο 1: >1 και <3g/24h και επίπεδο 2: 3g/24h) στους ασθενείς και των 2 ομάδων. Η μελέτη αυτή έδειξε ότι παρά την παρόμοια μείωση της πίεσης στις δύο ομάδες, οι ασθενείς με πρωτεϊνουρία >3g/24h που λάμβανα α-μεα παρουσίαζαν μια σημαντική μείωση του ρυθμού πτώσης του GFR και μικρότερο κίνδυνο διπλασιασμού των επιπέδων της κρεατινίνης ορού και νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου, από ότι οι ασθενείς με συμβατική θεραπεία. Από την άλλη πλευρά, οι ερευνητές βρήκαν ότι προκαλούμενη από τη ραμιπρίλη μείωση του ρυθμού αποβολής πρωτεϊνών με τα ούρα, ήταν η μόνη χρονο-εξαρτώμενη μεταβλητή που μπορούσε να προβλέψει τη μικρότερη μείωση του GFR και τη μικρότερη πιθανότητα μετάπτωσης σε νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου Η μελέτη REIN διακόπηκε πρόωρα γιατί όλοι οι ασθενείς του επιπέδου 2 λάμβαναν την πιο αποτελεσματική θεραπεία. Στη συνέχεια τόσο οι ασθενείς που λάμβαναν από την αρχή ραμιπρίλη όσο κι οι υπόλοιποι που λάμβαναν συμβατική θεραπεία και ξεκίνησαν ραμιπρίλη, τεθήκαν υπό παρακολούθηση για 2 χρόνια (η

22 REIN follow-up μελέτη) 92. Στους ασθενείς που συνέχισαν να λαμβάνουν ραμιπρίλη, ο GFR συνέχισε να μειώνεται περίπου 1ml/min κάθε χρόνο. Η μείωση αυτή είναι παρόμοια με την αναμενόμενη μείωση λόγω της ηλικίας. Λαμβάνοντας υπόψη και την κεντρική μελέτη REIN αλλά και το follow-up της μελέτης, οι ασθενείς που τέθηκαν αρχικά υπό αγωγή με ραμιπρίλη εμφάνισαν σημαντικά μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου 91,92. Ίσως το πιο εντυπωσιακό εύρημα της μελέτης είναι ότι μετά από 36 μήνες αγωγής με ραμιπρίλη, κανένας επιπλέον ασθενής δεν έφτασε σε σημείο αιμοκάθαρσης, αν και οι ασθενείς που άλλαξα από συμβατική θεραπεία στη ραμιπρίλη, συνέχισαν να αναπτύσσουν νεφρική ανεπάρκεια. Κατά τη διάρκεια της κύριας μελέτης, η ραμιπρίλη σχετίστηκε με 41,5% μείωση του κινδύνου εμφάνισης νεφρικής νόσου τελικού σταδίου, αν και κατά τη διάρκεια του follow-up, οι ασθενείς που αρχικά είχαν τεθεί υπό αγωγή με ραμιπρίλη είχαν 66,1% μείωση του ίδιου κινδύνου. Σε μία άλλη μικρή διπλή τυφλή μελέτη, με 3 χρόνια παρακολούθηση 93, 43 υπερτασικοί ασθενείς με ΣΔ τύπου 2, τυχαιοποιήθηκαν σε λισινοπρίλη και ατενολόλη, συνήθως σε συνδυασμό με διουρητικό. Η πρωτεϊνουρία ήταν 961 και 1578mg/24h αρχικά για την ομάδα των α-μεα και των β-αποκλειστών με διουρητικό αντίστοιχα. Η αρτηριακή πίεση ήταν, επίσης, χαμηλότερη στην ομάδα των α-μεα και παρουσίασε μεγαλύτερη μείωση κατά την παρακολούθηση. Διαφορά -4/-1mmHg της ΣΑΠ και ΔΑΠ διατηρήθηκε υπέρ των α-μεα κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Η μείωση της αλβουμινουρίας ήταν 55% και 15% στην ομάδα των α-μεα και του ελέγχου αντίστοιχα. Παρόλα αυτά, όμως, η αλλαγή του GFR ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες. Ένα χρόνο αργότερα, δημοσιεύτηκε η UKPDS (United Kingdom Prospective Diabetes Study) μελέτη, η οποία και θεωρείται από πολλούς μελέτη σταθμός για τη θεραπεία της υπέρτασης στους διαβητικούς. Μετά την UKPDS και την UKPDS 38 95, οι οποίες ασχολήθηκαν κυρίως με τα οφέλη της μείωσης της αρτηριακής πίεσης τους διαβητικούς, δημοσιεύθηκε η UKPDS (το τρίτο μέρος της μελέτης). Το τελευταίο, έθετε υπό σύγκριση την καπτοπρίλη και την ατενολόλη. Και τα δύο φάρμακα πέτυχαν το ίδιο επίπεδο αρτηριακής πίεσης. Η μετάβαση, όμως, από υποκλινική σε κλινικά εμφανή νεφροπάθεια ήταν 5% και 9% αντίστοιχα, χωρίς όμως στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ τους. Δεν παρατηρήθηκε, επίσης, σημαντική διαφορά στη συγκέντρωση της κρεατινίνης πλάσματος ή στο διπλασιασμό της μεταξύ των δύο ομάδων

23 Μία μικρή μελέτη, η Steno 2 97, που δημοσιεύθηκε από τον Gaede και τους συνεργάτες του, συγκρίνει τα αποτελέσματα της εντατικής και συνηθισμένης θεραπείας με α-μεα της υπέρτασης, σε 149 διαβητικούς ασθενείς με μικροαλβουμινουρία, για χρονικό διάστημα των 4 ετών. Τόσο η ΣΑΠ όσο και η ΔΑΠ μειώθηκαν κατά 7 και 3mmHg αντίστοιχα, στην ομάδα εντατικής θεραπείας. Επίσης, η ανάπτυξη κλινικής νεφροπάθειας ήταν πολύ μικρότερη στην ομάδα εντατικής θεραπείας σε σχέση με την άλλη ομάδα. Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα από την παραπάνω μελέτη γιατί οι περισσότεροι ασθενείς λάμβαναν καπτοπρίλη. Το 2000, δημοσιεύθηκε η προοπτική τυχαιοποιημένη μελέτη ABCD (Appropriate Blood Pressure Control In Diabetes). Τα αποτελέσματα της 5χρονης αυτής μελέτης αναλύθηκαν ξεχωριστά για τους υπερτασικούς και νορμοτασικούς ασθενείς με ΣΔ τύπου Επιπλέον, στη μελέτη αυτή, οι ασθενείς χωρίστηκαν στην ομάδα μέτριου ελέγχου της αρτηριακής πίεσης (στόχος ΔΑΠ 80-89mmHg) και στην ομάδα εντατικού ελέγχου (στόχος ΔΑΠ <75mmHg). Στη μελέτη περιλήφθηκαν 950 ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και τυχαιοποιήθηκαν σε ομάδες, δίχως να παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Τα αποτελέσματα της ομάδας νορμοτασικών δεν αποτελούν αντικείμενο της συγκεκριμένης εργασίας, για το λόγο αυτό θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα αποτελέσματα των 470 ατόμων της υπερτασικής ομάδας της μελέτης 99. Η ομάδα των ερευνητών επικέντρωσε το ενδιαφέρον της στη σύγκριση της εναλαπρίλης με τη νισολδιπίνη. Τα φάρμακα χορηγήθηκαν για τον έλεγχο τόσο στην ομάδα μέτριου ελέγχου της αρτηριακής πίεσης όσο και στην ομάδα εντατικού ελέγχου. Η εντατική θεραπεία μείωσε την αρτηριακή πίεση κατά 6/8mmHg περισσότερο ΣΑΠ/ΔΑΠ αντίστοιχα, από ότι η μέτρια. Η πρόοδος της νορμο- σε μικροαλβουμινουρία ήταν 25% και 18% για την εντατική και μέτρια θεραπεία αντίστοιχα, ενώ η πρόοδος από μικροαλβουμινουρία σε κλινικά εμφανή αλβουμινουρία ήταν 16% και 23%. Καμία διαφορά δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Αν και οι ασθενείς με διαβήτη ήταν στην ηλικία των 60 ετών περίπου, η μέση νεφρική τους λειτουργία μετά από 5 χρόνια παρακολούθησης (όπως εκτιμάται από την 24ωρη κάθαρση της κρεατινίνης), παρέμεινε σταθερή τόσο σε αυτούς με φυσιολογική αλβουμίνη ούρων (<30mg/24h) όσο και σε αυτούς με μικροαλβουμινουρία (30-300mg/24h). Το αποτέλεσμα αυτό παρατηρήθηκε και στις δύο ομάδες ελέγχου της αρτηριακής πίεσης, εντατικής και μη, και ήταν ανεξάρτητο από την αρχική τους θεραπεία. Αυτό το εύρημα δείχνει ότι η μείωση της νεφρικής

24 λειτουργίας που επέρχεται με την ηλικία, ίσως να οφείλεται στον ανεπαρκή έλεγχο της αρτηριακής πίεσης. Στους ασθενείς με κλινικά εμφανή διαβητική νεφροπάθεια και αλβουμινουρία >300mg/24h, καμία θεραπεία δεν μπόρεσε να σταθεροποιήσει τη νεφρική λειτουργία. Αυτοί οι ασθενείς, ελάττωναν τη νεφρική τους λειτουργία περίπου 5ml/min/έτος στην κάθαρση της κρεατινίνης. Παρόλο που ο ρυθμός αυτός ήταν καλύτερος από την απώλεια της νεφρικής λειτουργίας σε μη θεραπευμένους διαβητικούς και υπερτασικούς, υποδηλώνει ότι η πρόβλεψη της διαβητικής νεφροπάθειας, σε αντίθεση με την επιβράδυνσή της, απαιτεί πρώιμη επέμβαση στο στάδιο της νορμο- ή μικροαλβουμινουρίας. Στη μελέτη HOPE ( Heart Outcomes Prevention Evaluation), συμμετείχαν 9247 ασθενείς υψηλού κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου, με ή χωρίς αρτηριακή υπέρταση, για 5 χρόνια. Από αυτούς τους ασθενείς, 3557 είχαν ΣΔ, κυρίως τύπου 2, χωρίς κλινικά εμφανή νεφροπάθεια (MICRO-HOPE μελέτη) 100. Οι τελευταίοι, κατά τυχαίο τρόπο, χωρίστηκαν σε 2 ομάδες. Στη μία από αυτές, δόθηκαν 10mg ραμιπρίλη και στη δεύτερη ομάδα προστέθηκε placebo σε οποιαδήποτε άλλη φαρμακευτική αγωγή λάμβαναν μέχρι τότε. Η αρτηριακή πίεση έπεσε ελαφρώς στους ασθενείς που βρίσκονταν υπό αγωγή με ραμιπρίλη, σε σύγκριση με το placebo. Η ΣΑΠ μειώθηκε 1,92mmHg από τη ραμιπρίλη και αυξήθηκε 0,55mmHg με το placebo. Αντίστοιχα, η ΔΑΠ μειώθηκε 3,30 και 2,30mmHg. Ο λόγος αλβουμίνης/κρεατινίνης ήταν ελαφρώς μικρότερος στην ομάδα της ραμιπρίλης (Ρ<0,02). Η πρόοδος από υποκλινική σε κλινικά εμφανή νεφροπάθεια ήταν 6% για τη ραμιπρίλη και 7% για το placebo (Ρ=0,07). Σε σύγκριση με το placebo, η θεραπεία με α-μεα, όπως η ραμιπρίλη, έχει ως αποτέλεσμα 24% μείωση του κινδύνου εμφάνισης κλινικά εμφανούς νεφροπάθειας σε ασθενείς με νορμο- ή μικροαλβουμινουρία. Συνολικά, τα μικροαγγειακά αποτελέσματα της νόσου (φωτοπηξία, αιμοκάθαρση, κλινικά εμφανή νεφροπάθεια) ήταν 16% μικρότερα στην ομάδα της ραμιπρίλης (Ρ<0,04). Μετρήσεις νεφρικής λειτουργίας δεν πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της μελέτης. Το 2001 δημοσιεύθηκε η μελέτη J-MIND (the Japan Multicenter Investigation of Antihypertensive Treatment for Nephropathy in Diabetics) 101. Η μελέτη αυτή σχεδιάστηκε για να εκτιμήσει τη δράση της νιφεδιπίνης βραδείας αποδέσμευσης σε σχέση με την εναλαπρίλη στη νεφροπροστασία υπερτασικών ασθενών με ΣΔ τύπου 2. Σε σύνολο 436 ασθενών με νορμοαλβουμινουρία ή μικροαλβουμινουρία, σχηματίστηκαν 2 ομάδες. Το πρωτογενές τελικό καταληκτικό σημείο της μελέτης ήταν η εμφάνιση και πρόοδος της διαβητικής νεφροπάθειας (μακροαλβουμινουρία

25 300mg/day). Τα δευτερογενή τελικά σημαία ήταν καρδιαγγειακά συμβάντα, επιπλοκές του ΣΔ καθώς κι η εμφάνιση παρενεργειών. Η μία τέθηκε υπό θεραπεία με νιφεδιπίνη κι η δεύτερη υπό θεραπεία με εναλαπρίλη. Το διάστημα παρακολούθησης ήταν 24 μήνες. Και τα 2 φάρμακα ήταν αποτελεσματικά στη μείωση της ΑΠ. Ωστόσο, η ΣΑΠ και ΔΑΠ ήταν στατιστικά σημαντικά υψηλότερες στην ομάδα της εναλαπρίλης. Σε αυτή τη μελέτη δεν παρατηρήθηκε καμία στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων σε σχέση με την πρόοδο από νορμο- σε μικροαλβουμινουρία. Στη μελέτη AASK (The African American Study of Kidney Disease and Hypertension) 102,103, που δημοσιεύθηκε το 2001 και περιελάβανε 1094 ασθενείς Αφρικανο-Αμερικανούς που χωρίστηκαν σε 3 ομάδες. Τέθηκαν υπό αγωγή με ραμιπρίλη, αμλοδιπίνη και μετοπρολόλη. Μέσα στις ομάδες της ραμιπρίλης και της αμλοδιπίνης, σχηματίστηκε υποομάδα με λόγο UP/Cr>0,22 (urine protein/urine creatinine), που αντιστοιχεί σε πρωτεϊνουρία >300mg/dl. Η ΜΑΠ εισαγωγής ήταν 114,6mmHg και ο μέσος όρος ΣΑΠ/ΔΑΠ 151/96mmHg. Η αποβολή πρωτεϊνών με τα ούρα ήταν κατά μέσο όρο 112mg/dl. Η πρωτεϊνουρία σχετίστηκε αντίστροφα με τη νεφρική λειτουργία με μέσο όρο UP/Cr 0,47, 0,07, και 0,04 για GFR <30, και >60ml/min/1,73m2, αντίστοιχα. Η μέση διάρκεια παρακολούθησης ήταν 3 χρόνια. Κατά την οξεία φάση (3 μήνες) η μέση μείωση του GFR ήταν 1,82ml/min/1,73m2 μεγαλύτερη στην ομάδα με αυστηρό έλεγχο της αρτηριακής πίεσης από ότι στην ομάδα με το συνήθη έλεγχο της πίεσης (Ρ<0,001). Ωστόσο, η μέση μείωση του GFR δεν διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ των δύο ομάδων ελέγχου της αρτηριακής πίεσης στη χρόνια φάση (2,11vs. 2,32 ml/min/1,73m2, Ρ=0,33, 95% CI: από -0,21 έως 0,64) ή συνολικά στο χρόνο παρακολούθησης (2,21 vs 1,95ml/min/1,73m2/year R=0,24 και 95% CI: -0,68 έως 0,17). Σε ολόκληρη την κοόρτη δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στη μείωση του μέσου GFR μεταξύ των θεραπευτικών ομάδων (Ρ=0,38). Η μέση μείωση του GFR ήταν μικρότερη στην ομάδα της ραμιπρίλης, από ότι στην ομάδα της μετοπρολόλης στην οξεία φάση αλλά και στο σύνολο των ετών παρακολούθησης (0,23 vs. 1,73ml/min/1,73m2, Ρ=0,01 για 3 μήνες και 1,81 vs. 2,42ml/min/1,73m2/year, Ρ=0,007). Η μέση μείωση του GFR κατά τη χρόνια περίοδο δεν διαφέρει στατιστικά σημαντικά μεταξύ των 2 αυτών ομάδων. Σε σύγκριση με την αμλοδιπίνη, η ομάδα της ραμιπρίλης παρουσίασε 38% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης τελικών καταληκτικών κλινικών σημείων (μείωση του GFR ή νεφρική νόσο τελικού σταδίου

26 ή θάνατο) (95% CI: 13-56%) και 36% χαμηλότερη μέση μείωση του GFR μετά από 3 μήνες (Ρ=0,002) καθώς και μικρότερη πρωτεϊνουρία (Ρ<0,001). Μεταξύ των συμμετεχόντων με λόγο UP/Cr>0,22, η ομάδα της ραμιπρίλης παρουσίασε 36% μικρότερη μέση μείωση του GFR στα 3 χρόνια (Ρ=0,006) και 48% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης τελικών κλινικών σημείων έναντι της ομάδας της αμλοδιπίνης (95% CI: 20-66%). Το 2001 δημοσιεύθηκε μία μετά-ανάλυση που περιλάμβανε 11 κλινικές μελέτες 104. Στο σύνολο 1860 ασθενείς συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη. Πρόκειται για μη διαβητικούς υπερτασικούς ασθενείς με νεφροπάθεια. Οι μισοί, από τους ασθενείς, τέθηκαν υπό αγωγή με α-μεα και οι υπόλοιποι αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Κατά την εισαγωγή τους στη μελέτη, ο μέσος όρος αποβαλλόμενης πρωτεΐνης με τα ούρα ήταν 1,8±2,3g/d και ο μέσος όρος της αρτηριακής πίεσης ήταν 148±22/91±11mmHg, η ΣΑΠ και ΔΑΠ αντίστοιχα. Η περίοδος παρακολούθησης ήταν κατά μέσο όρο 2,2 χρόνια. Στο τέλος της παρακολούθησης, η μέση ΣΑΠ και μέση ΔΑΠ μειώθηκαν και στις 2 ομάδες. Ωστόσο, η ΣΑΠ μειώθηκε κατά 4,5mmHg (95% CI 3,0-6,1) και η ΔΑΠ κατά 2,3mmHg (95% CI 1,4-3,2) περισσότερο στην ομάδα με α-μεα. Η αποβολή πρωτεϊνών με τα ούρα, κατά την περίοδο της παρακολούθησης, παρουσίασε μείωση στην ομάδα των α-μεα και ήταν 1,4±1,8g/d ενώ στην ομάδα ελέγχου παρέμεινε περίπου σταθερή, 1,7±2,0g/d (Ρ<0,001). Στατιστικά σημαντικά λιγότεροι ασθενείς παρουσίασαν νεφρική νόσο τελικού σταδίου από την ομάδα των α-μεα σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (7,4% vs. 11,6%, Ρ=0,002),συνδυασμού του διπλασιασμού της κρεατινίνης ορού ή νεφρική νόσο τελικού σταδίου (13,2% vs. 20,5%, Ρ=0,001) καθώς και νεφρική νόσο τελικού σταδίου ή θάνατο (9,6% vs. 12,8%, Ρ=0,03). Το 2002 δημοσιεύτηκε μία μεγάλη μελέτη, η ALLHAT 105, με τη χρήση α- ΜΕΑ ή ανταγωνιστή διαύλων ασβεστίου, σε σύγκριση με διουρητικό. Η μελέτη αυτή ασχολήθηκε, κυρίως, με τα καρδιοαγγειακά αποτελέσματα των φαρμάκων. Ακολούθησε, όμως, η post-hoc ανάλυσή της 106, για να διερευνηθούν τα νεφρικά αποτελέσματα της μελέτης αυτής. Οι συμμετέχοντες ήταν άντρες και γυναίκες πάνω από 55 ετών, με αρτηριακή υπέρταση σταδίου 1 ή 2 και τουλάχιστον έναν ακόμα παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου. Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν στη λήψη λισινοπρίλης, αμλοδιπίνης και χλωρθαλιδόνης, με στόχο αρτηριακής πίεσης 140/90mmHg. Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε 3 επίπεδα ανάλογα με το GFR (φυσιολογικό ή αυξημένο 90ml/min/1,73m2, μέτρια μειωμένο

Ο αποκλεισμός του άξονα ρενίνης ως βάση της συνδυαστικής θεραπείας

Ο αποκλεισμός του άξονα ρενίνης ως βάση της συνδυαστικής θεραπείας Ο αποκλεισμός του άξονα ρενίνης ως βάση της συνδυαστικής θεραπείας Ευστράτιος Βαρσαμής Διευθυντής Β' Παθολογικής Κλινικής, Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο «Αγία Όλγα» Αγγειοτασινογόνο Χυμάση Αγγειοτασίνη

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙ. Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα ΙΙ. Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα ΙΙ Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης 7 Για προϊόντα που περιέχουν τους αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 4 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ 1 Στις 2 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΩΝ ΣΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΩΝ ΣΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΩΝ ΣΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ Δρ. Παντελής Α. Σαραφίδης Α Παθολογική Κλινική Α.Π.Θ. Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στόχοι αντιυπερτασικής αγωγής σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων?

Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων? Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων? Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Α Προπαιδευτική Παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Chronic Kidney Disease. Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD

Chronic Kidney Disease. Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD Chronic Kidney Disease Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD Η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) επηρεάζει το 10-16% του πληθυσμού παγκοσμίως, έχει κακή πρόγνωση ιδιαίτερα σε ασθενείς

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. <<ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ>> ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. <<ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ>> ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία (ESC) και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία της Υπέρτασης

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες στην πρωτογενή πρόληψη Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων Πρωτογενής πρόληψη : το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ. Γιατί μας απασχολεί Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2 συνοδεύονται από μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας του διαβητικού πληθυσμού Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, MD ΕΙΔΙΚΟΣ ΝΕΦΡΟΛΟΓΟΣ Επικ.ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΝ ΒΟΛΟΥ «ΑΧΙΛΛΟΠΟΥΛΕΙΟΝ»

ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, MD ΕΙΔΙΚΟΣ ΝΕΦΡΟΛΟΓΟΣ Επικ.ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΝ ΒΟΛΟΥ «ΑΧΙΛΛΟΠΟΥΛΕΙΟΝ» ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, MD ΕΙΔΙΚΟΣ ΝΕΦΡΟΛΟΓΟΣ Επικ.ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΝ ΒΟΛΟΥ «ΑΧΙΛΛΟΠΟΥΛΕΙΟΝ» Chronic Kidney Disease Improving Patient Outcomes in the Primary Care Setting

Διαβάστε περισσότερα

Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς

Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς ΒΗΜΑ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς Ηλιάκης Παναγιώτης Επιστημονικός συνεργάτης Μονάδα Υπέρτασης, Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική κλινική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΟΡΙΣΜΟΣ Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (CRS) αναφέρεται σε παθοφυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. 1. Εισαγωγή Εισαγωγή Σημασία των νεφρών στη ζωή Βιβλιογραφία Δομή και λειτουργία των νεφρών...

Περιεχόμενα. 1. Εισαγωγή Εισαγωγή Σημασία των νεφρών στη ζωή Βιβλιογραφία Δομή και λειτουργία των νεφρών... Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή... 1 1. Εισαγωγή... 1 2. Σημασία των νεφρών στη ζωή... 4 3. Βιβλιογραφία... 6 2. Δομή και λειτουργία των νεφρών... 7 1. Εισαγωγή... 8 2. Νεφρικά αγγεία... 9 3. Νεφρικό σπείραμα...

Διαβάστε περισσότερα

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Χρόνια νεφρική νόσος : ορισμός και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Wednesday, March 4, 15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι ασθενείς με ΧΝΑ αποτελούν το 11% του

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διδάσκοντες: Α. Καλτσάτου 2016-2017 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ (ΑΥ) Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚA

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C ΟΡΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΞΕΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ( Acute kidney injury )

ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C ΟΡΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΞΕΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ( Acute kidney injury ) ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C ΟΡΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΞΕΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ( Acute kidney injury ) Α. Δραγαμεστιανού, Α. Κουτρουμπέλη, Ι. Κοντοτέζα, Δ. Θεοφιλοπούλου, Ε.Μαυρομμάτη, Γ.Μαρόπουλος. Βιοχημικό

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΡΥΘΜΟΥ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΗΘΗΣΗΣ ΣΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2: ΣΥΓΚΡΙΣΗ MDRD ΚΑΙ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΡΥΘΜΟΥ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΗΘΗΣΗΣ ΣΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2: ΣΥΓΚΡΙΣΗ MDRD ΚΑΙ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΡΥΘΜΟΥ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΗΘΗΣΗΣ ΣΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2: ΣΥΓΚΡΙΣΗ MDRD ΚΑΙ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΥΣΤΑΤΙΝΗ C Φ. Ηλιάδης 1, Α. Ντέμκα 1, Τ. Διδάγγελος 1, Α. Μακέδου 2, Ε. Μωραλίδης 3,

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ (Α.Υ.) ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩ ΗΣ ΙΑΒΗΤΗΣ (Σ ) Α.Υ. ορίζεται ως αρτηριακή πίεση >140/90 mmhg Απαντά συχνά στους ασθενείς µε Σ, από 20 έως 80%, αναλόγως: ηλικίας Φυλής τύπου Σ και συνύπαρξης παχυσαρκίας

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ GFR ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΚΥΣΤΑΤΙΝΗΣ C ΚΑΙ ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗΣ ΟΡΟΥ ΣΕ ΣΔ ΤΥΠΟΥ 2

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ GFR ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΚΥΣΤΑΤΙΝΗΣ C ΚΑΙ ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗΣ ΟΡΟΥ ΣΕ ΣΔ ΤΥΠΟΥ 2 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ GFR ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΚΥΣΤΑΤΙΝΗΣ C ΚΑΙ ΚΡΕΑΤΙΝΙΝΗΣ ΟΡΟΥ ΣΕ ΣΔ ΤΥΠΟΥ 2 Φ. Ηλιάδης 1, Α. Ντέμκα 1, Τ. Διδάγγελος 1, Α. Μακέδου 2, Ε. Παπαναστασίου 3, Κ. Μακέδου 2, Ά. Γκοτζαμάνη-Ψαράκου 3,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ.

ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. 14 ο Βορειοελλαδικό Καρδιολογικό Συνέδριο ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. Κ. ΤΣΙΟΥΦΗΣ, Α. ΜΑΝΩΛΗΣ, Ι. ΖΑΡΙΦΗΣ, Ε. ΚΑΛΛΙΣΤΡΑΤΟΣ, Β. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ, Α. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Η βέλτιστη αρτηριακή πίεση σε ασθενείς με ή χωρίς σακχαρώδη διαβήτη. Τι μας διδάσκουν τα δεδομένα των πρόσφατων μελετών επιβίωσης;

Η βέλτιστη αρτηριακή πίεση σε ασθενείς με ή χωρίς σακχαρώδη διαβήτη. Τι μας διδάσκουν τα δεδομένα των πρόσφατων μελετών επιβίωσης; Ελληνική Νεφρολογία 2017; 29 (4): 219-236 Ανασκόπηση Η βέλτιστη αρτηριακή πίεση σε ασθενείς με ή χωρίς σακχαρώδη διαβήτη. Τι μας διδάσκουν τα δεδομένα των πρόσφατων μελετών επιβίωσης; E. Μέμμος Π. Σαραφίδης

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου

Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

«Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας»

«Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας» 2. Νεφρολογική κλινική Α.Π.Θ., Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, Θεσσαλονίκης «Επιπολασμός της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη ανάλογα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας» Π. Τολίκα¹,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Π. Σταφυλάς, Π. Σαραφίδης, Σ. Γουσόπουλος, Π. Γεωργιανός, Ο. Σαμόγλου, Α.Κανάκη, Λ. Χατζηϊωαννίδης, Χ. Καλίτσης, Π. Ζεμπεκάκης, Α. Λαζαρίδης.

Π. Σταφυλάς, Π. Σαραφίδης, Σ. Γουσόπουλος, Π. Γεωργιανός, Ο. Σαμόγλου, Α.Κανάκη, Λ. Χατζηϊωαννίδης, Χ. Καλίτσης, Π. Ζεμπεκάκης, Α. Λαζαρίδης. 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Υπέρτασης Με Διεθνή Συμμετοχή 5 7 Μαρτίου 2009, Ξενοδοχείο Divani Caravel, Αθήνα. Π. Σταφυλάς, Π. Σαραφίδης, Σ. Γουσόπουλος, Π. Γεωργιανός, Ο. Σαμόγλου, Α.Κανάκη, Λ. Χατζηϊωαννίδης,

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΑΡΙΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Γυναίκα 27 ετών, κατά την 26η εβδομάδα κύησης, επισκέπτεται τον γυναικολόγο της στα πλαίσια προγεννητικού ελέγχου. Έχει ελεύθερο

Διαβάστε περισσότερα

Aιμοδυναμικές διαταραχές καρδιάς και νεφρών σε ασθενείς με μη ρυθμισμένη αρτηριακή υπέρταση

Aιμοδυναμικές διαταραχές καρδιάς και νεφρών σε ασθενείς με μη ρυθμισμένη αρτηριακή υπέρταση Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία 36 ο Πανελλήνιο (Διεθνές) Καρδιολογικό Συνέδριο Θεσσαλονίκη Aιμοδυναμικές διαταραχές καρδιάς και νεφρών σε ασθενείς με μη ρυθμισμένη αρτηριακή υπέρταση Κ.Κιντής, Κ.Τσιούφης,

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Προς τα εµπρός ανεπάρκεια: αδυναµία προώθησης του αίµατος στη συστηµατική κυκλοφορία Προς τα πίσω ανεπάρκεια: αύξηση του όγκου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. Dr ΜΑΡΙΑ ΓΑΒΡΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. Dr ΜΑΡΙΑ ΓΑΒΡΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Dr ΜΑΡΙΑ ΓΑΒΡΑ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΟΣΤΟΥ ΤΩΝ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Το 2000 171 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο είχαν ΣΔ. Το 2030 προβλέπεται

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση όγκου αίματος και εξωκυτταρίου υγρού Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Διαμερίσματα σωματικών υγρών 28,0 L Νεφρικοί μηχανισμοί ρύθμισης εξωκυτταρίου υγρού Ο όγκος του εξωκυτταρίου

Διαβάστε περισσότερα

Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο 35ο Διεθνές Καρδιολογικό Συνέδριο Ξενοδοχείο Hilton Αθήνα Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ

Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ Σεμερτζίδης Π., Πετίδης Κ., Γκαλιαγκούση Ε., Δούμας Μ., Τριανταφύλλου Α., Δούμα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ. Φανή Παπουλίδου Νεφρολόγος ΓΝ Καβάλας

ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ. Φανή Παπουλίδου Νεφρολόγος ΓΝ Καβάλας ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Φανή Παπουλίδου Νεφρολόγος ΓΝ Καβάλας 1 δισεκατομμύριο άτομα έχουν υπέρταση 1,56 δισεκατομμύρια άτομα θα έχουν υπέρταση το 2025 639 εκ

Διαβάστε περισσότερα

Πέτρος Παππάς Αναισθησιολόγος- Εντατικολόγος Επ. Α ΜΕΘ ΓΝ Νίκαιας

Πέτρος Παππάς Αναισθησιολόγος- Εντατικολόγος Επ. Α ΜΕΘ ΓΝ Νίκαιας Πέτρος Παππάς Αναισθησιολόγος- Εντατικολόγος Επ. Α ΜΕΘ ΓΝ Νίκαιας ουδεμία Κλινική Απεικονιστική Βιοχημική Ρυθμιστική λειτουργία πολλαπλών επιπέδων Επίδραση σε πολλούς δείκτες Κοινός τόπος σύγκλισης Glomerular

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab Σ. Λιονάκη, Σ. Ακριτίδου, Α. Μαυρουδή, Γ. Λιάπης, Α. Ινιωτάκη, Γ. Ζαββός,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ. Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ»

ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ. Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΣΔ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ Κ. Καρατζίδου Α Παθ. Κλινική ΓΝΘ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΑΥ & ΣΔ: Κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως ΑΥ & ΣΔ: Βασικοί παράγοντες ανάπτυξης καρδιαγγειακής

Διαβάστε περισσότερα

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν.

Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Β-αναστολείς στην ανεπίπλεκτη υπέρταση: Έχουν θέση? ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ MD, MSc, PhD Διευθυντής ΕΣΥ Καρδιολογικής Κλινικής Γ.Ν. Καβάλας ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Ο ομιλητής έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου. Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Νεφρική ρύθμιση Καλίου, Ασβεστίου, Φωσφόρου και Μαγνησίου Βασίλης Φιλιόπουλος Νεφρολόγος Γ.Ν.Α «Λαϊκό» Κάλιο Το 98% του ολικού Κ + του σώματος βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων Το 2% στο εξωκυττάριο

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίµηση της συµµόρφωσης στην αγωγή µε βισοπρολόλη σε ασθενείς µε ήπια ή µέτρια αρτηριακή υπέρταση στον ελληνικό πληθυσµό (µελέτη CONCORDANCE)

Εκτίµηση της συµµόρφωσης στην αγωγή µε βισοπρολόλη σε ασθενείς µε ήπια ή µέτρια αρτηριακή υπέρταση στον ελληνικό πληθυσµό (µελέτη CONCORDANCE) Εκτίµηση της συµµόρφωσης στην αγωγή µε βισοπρολόλη σε ασθενείς µε ήπια ή µέτρια αρτηριακή υπέρταση στον ελληνικό πληθυσµό (µελέτη CONCORDANCE) Σ. Πατσιλινάκος 1, Δ. Σακελλαρίου 2, Α. Αναδιώτης 1, Χ. Καλιάνος

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018

Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018 Eπίκαιρο Άρθρο Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018 Μ.Σ. Καλλίστρατος Α.Ι. Μανώλης ΑρτηρΙΑΚη υπερταση, επιδημιολογια ΚΑΙ ΚΙνδυνοΣ Παγκοσμίως, περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. ρ Κων/νος ημητρακόπουλος Επιμελητής Α ΕΣΥ Β Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. ρ Κων/νος ημητρακόπουλος Επιμελητής Α ΕΣΥ Β Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ρ Κων/νος ημητρακόπουλος Επιμελητής Α ΕΣΥ Β Παθολογική Κλινική Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από τα φυσιολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Η σημασία της ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης στη διαβητική νευροπάθεια και αρτηριοπάθεια

Η σημασία της ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης στη διαβητική νευροπάθεια και αρτηριοπάθεια Η σημασία της ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης στη διαβητική νευροπάθεια και αρτηριοπάθεια Πηνελόπη Γρηγοροπούλου Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Επιμελήτρια Α ΕΣΥ Διαβητολογικό Ιατρείο και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα 8 Μαρτίου 2011 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ένας στους δυο θανάτους, ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο, οφείλεται σε καρδιαγγειακό επεισόδιο και όχι στη νόσο αυτή καθ αυτή!!! Αυτό ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗΣ

ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΕΜΠΙΒΟΛΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΡΜΠΕΣΑΡΤΑΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΗ ΑΟΡΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΣΚΛΗΡΙΑΣ ΣΕ ΑΙΜΟΚΑΘΑΙΡΟΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗΣ Χ. Λουτράδης,1

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεία της μεταβολικής οξέωσης σε ΧΝΝ (πριν το τελικό στάδιο) με φρούτα και λαχανικά

Θεραπεία της μεταβολικής οξέωσης σε ΧΝΝ (πριν το τελικό στάδιο) με φρούτα και λαχανικά Θεραπεία της μεταβολικής οξέωσης σε ΧΝΝ (πριν το τελικό στάδιο) με φρούτα και λαχανικά Θεόδωρος Ελευθεριάδης Επίκουρος Καθηγητής Νεφρολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Υπάρχουν πειραματικά δεδομένα που τεκμηριώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Η συνδυασμένη αντιυπερτασική αγωγή σύμφωνα με τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες. Μιχάλης Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ

Η συνδυασμένη αντιυπερτασική αγωγή σύμφωνα με τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες. Μιχάλης Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Η συνδυασμένη αντιυπερτασική αγωγή σύμφωνα με τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες Μιχάλης Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Σύγκρουση συμφερόντων Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων σχετικά με την ομιλία αυτή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρική παραγωγή ούρων: Σπειραματική διήθηση, νεφρική αιμάτωση και η ρύθμισή τους. Σ.Ζιάκκα Νεφρολόγος Διευθύντρια ΝΕΕΣ

Νεφρική παραγωγή ούρων: Σπειραματική διήθηση, νεφρική αιμάτωση και η ρύθμισή τους. Σ.Ζιάκκα Νεφρολόγος Διευθύντρια ΝΕΕΣ Νεφρική παραγωγή ούρων: Σπειραματική διήθηση, νεφρική αιμάτωση και η ρύθμισή τους Σ.Ζιάκκα Νεφρολόγος Διευθύντρια ΝΕΕΣ Ομοιοστατικές λειτουργίες των νεφρών Απέκκριση των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΛΑΡΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Είναι ουσιώδες να γνωρίζει κανείς με ποιούς τρόπους η ΑΠ διατηρείται φυσιολογική ώστε να κατανοήσει

Διαβάστε περισσότερα

Στον απόηχο της Παγκόσμιας Ημέρας για το Διαβήτη. Αφιέρωμα σταν παιδικό Διαβήτη. ΧΓ Αντωνακούδης, ΓΧ Αντωνακούδης, ΙΠ Λεβαντάκης.

Στον απόηχο της Παγκόσμιας Ημέρας για το Διαβήτη. Αφιέρωμα σταν παιδικό Διαβήτη. ΧΓ Αντωνακούδης, ΓΧ Αντωνακούδης, ΙΠ Λεβαντάκης. Στον απόηχο της Παγκόσμιας Ημέρας για το Διαβήτη Αφιέρωμα σταν παιδικό Διαβήτη ΧΓ Αντωνακούδης, ΓΧ Αντωνακούδης, ΙΠ Λεβαντάκης. Καρδιολογική Κλινική Ασκληπιείου Βούλας Γιορτάσθηκε στις 14 Νοεμβρίου η Παγκόσμια

Διαβάστε περισσότερα

1 Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης της PRAC

1 Γενική περίληψη της επιστημονικής αξιολόγησης της PRAC Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα, λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας και λεπτομερής αιτιολόγηση σχετικά με τους επιστημονικούς λόγους απόκλισης από τη σύσταση της PRAC 1 Επιστημονικά

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ. Ειδικές έννοιες φυσιολογίας ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης

ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ. Ειδικές έννοιες φυσιολογίας ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης 1 ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Κωνσταντίνος Καλλαράς Καθηγητής Φυσιολογίας Ειδικές έννοιες φυσιολογίας ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης Είναι ουσιώδες να γνωρίζει κανείς με ποιούς τρόπους η ΑΠ διατηρείται

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΕ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΕ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ Α ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΖΕΜΠΕΚΑΚΗΣ =====================================================

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ INOSET: ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΕΠΛΕΡΕΝΟΝΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΜΕΛΕΤΗ INOSET: ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΕΠΛΕΡΕΝΟΝΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗ INOSET: ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΕΠΛΕΡΕΝΟΝΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ "! Αλεξία Σταυράτη, Κατηφένια Τζορμπατζόγλου, Θεοδώρα Τσιανάκα, Ιωάννης Ματζίρης, Ιωάννης Πασατάς, Ιωάννης Ζαρίφης Καρδιολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΔΙΑΓΝΩΣΘΕΙΣ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2. ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΒΛΑΒΗ

ΝΕΟΔΙΑΓΝΩΣΘΕΙΣ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2. ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΒΛΑΒΗ ΝΕΟΔΙΑΓΝΩΣΘΕΙΣ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2. ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΒΛΑΒΗ Β. Νικολαΐδου 1, Ε. Γκαλιαγκούση 1, Ι. Ζωγράφου 2, Χ. Σαμπάνης 2, Ε. Γαβριηλάκη 1, Α. Λαζαρίδης

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1]

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1] Ολόγοςλεπτίνης/αδιπονεκτίνης ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας 10ετούς καρδιαγγειακού κινδύνου σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1],

Διαβάστε περισσότερα

EΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (NHANES ): Ο επιπολασμός της προϋπέρτασης ήταν 31% στο γενικό πληθυσμό των Αμερικανών ενηλίκων και ήταν συχνότερη στους άνδρες.

EΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (NHANES ): Ο επιπολασμός της προϋπέρτασης ήταν 31% στο γενικό πληθυσμό των Αμερικανών ενηλίκων και ήταν συχνότερη στους άνδρες. Η JNC-7 εισήγαγε τον όρο «προϋπέρταση» προσδιορίζοντας άτομα των οποίων τα επίπεδα συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) κυμαίνονται μεταξύ 120 έως 139mmHg και 80 έως 89mmHg αντίστοιχα. Chobanian

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΑΡΙΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΟΥΡΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Γυναίκα 27 ετών, κατά την 26η εβδομάδα κύησης, επισκέπτεται τον γυναικολόγο της στα πλαίσια προγεννητικού ελέγχου. Έχει ελεύθερο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΝΕΦΡΩΝ. Ερασμία Ψημένου

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΝΕΦΡΩΝ. Ερασμία Ψημένου ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΝΕΦΡΩΝ Ερασμία Ψημένου Πολυκυστική Νόσος Νεφρών 4 η κατα σειρά αιτία ένταξης σε αιμοκάθαρση Σημαντική νοσηρότητα και πριν την ένταξη σε ΤΝ Υπεύθυνες πρωτεϊνες πολυκυστίνη 1 και 2 Πολλαπλασιασμός

Διαβάστε περισσότερα

Η αντιμετώπιση της διαβητικής νεφροπάθειας

Η αντιμετώπιση της διαβητικής νεφροπάθειας Η αντιμετώπιση της διαβητικής νεφροπάθειας Χρήστος Σαμπάνης Διαβητολογικό Κέντρο Β` Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Διαβητική νεφροπάθεια περιστατικό Άνδρας

Διαβάστε περισσότερα

Δισλιάν Β 1., Φεράρ Χαφούζ Α 2., Αστεριάδης Χ 3,4., Παναγιωτίδης Π 4

Δισλιάν Β 1., Φεράρ Χαφούζ Α 2., Αστεριάδης Χ 3,4., Παναγιωτίδης Π 4 Δισλιάν Β 1., Φεράρ Χαφούζ Α 2., Αστεριάδης Χ 3,4., Παναγιωτίδης Π 4 1. Π.Ι Κουτσού-ΠΕΔΥ Ξάνθης 2. Κ.ΥΣταυρούπολης-ΠΕΔΥ Ξάνθης 3. Π.Ι Αδριανής-Χωριστής-ΠΕΔΥ Δράμας 4. Διαβητολογικό Ιατρείο Γ.Ν Δράμας Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΜΕΤΑ απο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΚΑΡΔΙΑΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΜΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΟΞΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΜΕΤΑ απο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΚΑΡΔΙΑΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΜΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΟΞΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΜΕΤΑ απο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΚΑΡΔΙΑΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΜΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Μ. Μοσχοπούλου1, Φ. Αμπατζίδου1, Χ. Λουτράδης3, Α. Μπούτου2, Χ. Κουτσογιαννίδης1, Κ. Κώτσα4, Κ.

Διαβάστε περισσότερα

H αντιμετώπιση της υπέρτασης στο άτομο με ΣΔ και έκδηλη νεφρική νόσο

H αντιμετώπιση της υπέρτασης στο άτομο με ΣΔ και έκδηλη νεφρική νόσο H αντιμετώπιση της υπέρτασης στο άτομο με ΣΔ και έκδηλη νεφρική νόσο Αντώνης Αλαβέρας Διευθυντής Παθολόγος Γ Παθολογικό Τμήμα Γενικό Νοσοκομείο Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ Διαβήτης και τελικό στάδιο νεφρικής

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλιπιδαιμία και καρδιαγγειακός κίνδυνος

Δυσλιπιδαιμία και καρδιαγγειακός κίνδυνος Ομοιότητες και διαφορές στην αντιμετώπιση ασθενή υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου με πρωτοπαθή υπερχοληστερολαιμία έναντι ασθενή με μεικτή αθηρογόνο δυσλιπιδαιμία Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ: ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΣΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ: ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΣΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ: ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΣΩΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Κλινικές Μελέτες Πείραμα σε ανθρώπους ώστε να μετρηθούν η αποτελεσματικότητα και οι κίνδυνοι νέων θεραπευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Νόσος Μικρών Αγγείων Πρόληψη. Θωμάς Σ. Αποστόλου Συντονιστής Διευθυντής Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμων» Β Καρδιολογικό Τμήμα

Νόσος Μικρών Αγγείων Πρόληψη. Θωμάς Σ. Αποστόλου Συντονιστής Διευθυντής Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμων» Β Καρδιολογικό Τμήμα Θωμάς Σ. Αποστόλου Συντονιστής Διευθυντής Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμων» Β Καρδιολογικό Τμήμα Η νόσος των μικρών αγγείων δεν αποτελεί ενιαία νοσολογική οντότητα. Εκδήλωση αθηρωθρομβωτικής

Διαβάστε περισσότερα

Πηγή: Πρόγραμμα ΥΔΡΙΑ (MIS 346816) 5/10/2015

Πηγή: Πρόγραμμα ΥΔΡΙΑ (MIS 346816) 5/10/2015 Δείκτες υγείας αντιπροσωπευτικού δείγματος του πληθυσμού στην Ελλάδα Σακχαρώδης διαβήτης Ε. Κουτρούμπα-Μαρκέτου Δρ. Διευθύντρια Βιοχημικού Εργαστηρίου ΓΝΑ ΚΑΤ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

YΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ. Κάρμεν Τασιοπούλου. Τασιοπούλου Επιμελήτρια Β ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΓΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ

YΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ. Κάρμεν Τασιοπούλου. Τασιοπούλου Επιμελήτρια Β ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΓΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ YΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Κάρμεν Τασιοπούλου Τασιοπούλου Επιμελήτρια Β ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΓΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Παχυσαρκία: Τάσεις Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ»

«ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Ομάδα Εργασίας: «ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ» Συστάσεις και κατευθυντήριες οδηγίες από τους μεγάλους οργανισμούς (ADA 2007,ESC 2007, EASD 2007) «ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Παραρτημα III Μεταβολες στις περιληψεις των χαρακτηριστικων του προϊοντος και στα φυλλα οδηγιων χρησης

Παραρτημα III Μεταβολες στις περιληψεις των χαρακτηριστικων του προϊοντος και στα φυλλα οδηγιων χρησης Παραρτημα III Μεταβολες στις περιληψεις των χαρακτηριστικων του προϊοντος και στα φυλλα οδηγιων χρησης Σημείωση: Οι εν λόγω τροποποιήσεις της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου

Διαβάστε περισσότερα

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ LDL-C : μείζων

Διαβάστε περισσότερα

1 Τ α π α ι δ ι ά κ α ι ο ι έ φ η β ο ι παρουσιάζουν μεταβολές στις τιμές της ΑΠ, με την αύξηση της ηλικίας και του ύψους

1 Τ α π α ι δ ι ά κ α ι ο ι έ φ η β ο ι παρουσιάζουν μεταβολές στις τιμές της ΑΠ, με την αύξηση της ηλικίας και του ύψους 1 Τ α π α ι δ ι ά κ α ι ο ι έ φ η β ο ι παρουσιάζουν μεταβολές στις τιμές της ΑΠ, με την αύξηση της ηλικίας και του ύψους 2 Η εφηβεία αποτελεί μια περίοδο ταχεία ανάπτυξης κατά την οποία η μ ά ζ α τ ο

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης. Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ

Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης. Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης Μιχαήλ Δούμας Παθολόγος Β ΠΠ Κλινική ΑΠΘ Wisdom for Thought Doctors pour drugs of which they know little for disorders of which they know less into patients of which

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό;

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; H υπέρταση δεν είναι αυτή καθ αυτή πάθηση, αλλά παθολογική κατάσταση, που δυνητικά μπορεί να προκαλέσει βλάβη ζωτικών οργάνων και νόσο, ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση και αγγειακή βλάβη

Υπέρταση και αγγειακή βλάβη Υπέρταση και αγγειακή βλάβη Β. ΚΩΤΣΗΣ MD, Ph.D, FESH ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ ΙΑΤΡΕΙΟ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ-24ΩΡΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ European Society Hypertension Center of Excellence Γ ΠΑΘOΛΟΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 3 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Περιεχόμενο Συνδεση με τα προηγουμενα Πριν

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες φλεγμονής και ενεργοποίησης των Τ-λεμφοκυττάρων σε ασθενείς με διαβητική νεφροπάθεια

Δείκτες φλεγμονής και ενεργοποίησης των Τ-λεμφοκυττάρων σε ασθενείς με διαβητική νεφροπάθεια Δείκτες φλεγμονής και ενεργοποίησης των Τ-λεμφοκυττάρων σε ασθενείς με διαβητική νεφροπάθεια Ι.Θ. Λαμπροπούλου 1, Μ. Στάγκου 1, Π. Σαραφίδης 1, Π. Γιαμαλής 1, Ι. Τσουχνικάς 1, Τ. Διδάγγελος 2, Γ. Ευστρατιάδης

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες υποκλινικές βλάβες πρέπει να αναζητούνται στα υπερτασικά άτομα; Η ταυτοποίησή τους αλλάζει την θεραπευτική μας στρατηγική;

Ποιες υποκλινικές βλάβες πρέπει να αναζητούνται στα υπερτασικά άτομα; Η ταυτοποίησή τους αλλάζει την θεραπευτική μας στρατηγική; Ποιες υποκλινικές βλάβες πρέπει να αναζητούνται στα υπερτασικά άτομα; Η ταυτοποίησή τους αλλάζει την θεραπευτική μας στρατηγική; Ι ω ά ν ν α Ε λ ε υ θ ε ρ ι ά δ ο υ Π α θ ο λ ό γ ο ς Α Π ρ ο π α ι δ ε

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ (Α.Π.)

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ (Α.Π.) ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η καρδιά προωθεί το αίμα στον οργανισμό μέσω των αρτηριών, με αποτέλεσμα οι αρτηρίες να βρίσκονται υπό πίεση. Η πίεση αυξάνει όταν είμαστε αναστατωμένοι, όταν τρομάζουμε, όταν καταβάλουμε κάποια

Διαβάστε περισσότερα

Circulation. 2014;129:e28-e292

Circulation. 2014;129:e28-e292 Σε ασθενείς µε νεφρική δυσλειτουργία Σταµάτης Σ. Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Σε ασθενείς µε νεφρική δυσλειτουργία 30-40% 13% πληθυσµού παρουσιάζουν νεφρική δυσλειτουργία (AHA για τις ΗΠΑ) 6% για τις ηλικίες

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόληψη των κατακλίσεων σε βαριά πάσχοντες και η χρήση ειδικών στρωμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κατακλίσεων

Η πρόληψη των κατακλίσεων σε βαριά πάσχοντες και η χρήση ειδικών στρωμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κατακλίσεων ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η πρόληψη των κατακλίσεων σε βαριά πάσχοντες και η χρήση ειδικών στρωμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κατακλίσεων Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

Αντιυπερτασικά & σεξ. Σοκολάκης Ιωάννης, MD, MSc Ειδικευόμενος Β Ουρολογικής Κλινικής ΑΠΘ, ΓΝΘ «Παπαγεωργίου»

Αντιυπερτασικά & σεξ. Σοκολάκης Ιωάννης, MD, MSc Ειδικευόμενος Β Ουρολογικής Κλινικής ΑΠΘ, ΓΝΘ «Παπαγεωργίου» Αντιυπερτασικά & σεξ Σοκολάκης Ιωάννης, MD, MSc Ειδικευόμενος Β Ουρολογικής Κλινικής ΑΠΘ, ΓΝΘ «Παπαγεωργίου» Υπέραταση & ED Η Υπέρταση αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για ED Feldman et al. J Urol

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΑΠΟΓΑΣ Αναπληρωτής Διευθυντής Γ Παθολογικής Κλινικής Κέντρο Μεταβολισμού και Διαβήτη

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΑΠΟΓΑΣ Αναπληρωτής Διευθυντής Γ Παθολογικής Κλινικής Κέντρο Μεταβολισμού και Διαβήτη ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΑΠΟΓΑΣ Αναπληρωτής Διευθυντής Γ Παθολογικής Κλινικής Κέντρο Μεταβολισμού και Διαβήτη Θεραπευτικοί στόχοι για το σακχαρώδη διαβήτη στους ενήλικες Γλυκοζυλιωμένη

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας

Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας Επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 πριν και 6 μήνες μετά την έναρξη ινσουλινοθεραπείας Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3],

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

Αυξηµένη γονιδιακή έκφραση των άλφα2β-αδρενεργικών υποδοχέων σε αιµοπετάλια ασθενών µε µη επαρκώς ρυθµισµένη ιδιοπαθή υπέρταση

Αυξηµένη γονιδιακή έκφραση των άλφα2β-αδρενεργικών υποδοχέων σε αιµοπετάλια ασθενών µε µη επαρκώς ρυθµισµένη ιδιοπαθή υπέρταση Αυξηµένη γονιδιακή έκφραση των άλφα2β-αδρενεργικών υποδοχέων σε αιµοπετάλια ασθενών µε µη επαρκώς ρυθµισµένη ιδιοπαθή υπέρταση Φ. Παρθενάκης, Μ. Μαρκέτου, Ι. Κονταράκη, Αλ. Πατριανάκος, Ι. Κωνσταντίνου,

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες LDL-C HDL-C < 40 mg/dl Τριγλυκερίδια 150-199 mg/dl : οριακά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΑΙΜΙΑ

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΑΙΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΑΙΜΙΑ Δημήτριος Κιόρτσης Ενδοκρινολόγος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΟΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο Τύπου. Για περισσότερες πληροφορίες: www.boehringer-ingelheim.com

Δελτίο Τύπου. Για περισσότερες πληροφορίες: www.boehringer-ingelheim.com Η εμπαγλιφλοζίνη είναι το μόνο φάρμακο για το σακχαρώδη διαβήτη που έχει δείξει στατιστικά σημαντική μείωση τόσο του καρδιαγγειακού κινδύνου όσο και του καρδιαγγειακού θανάτου, σε μελέτη ειδικά σχεδιασμένη

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης και υπέρταση

Σακχαρώδης Διαβήτης και υπέρταση Σακχαρώδης Διαβήτης και υπέρταση Β. ΚΩΤΣΗΣ MD, Ph.D, FESH ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ ΙΑΤΡΕΙΟ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ-24ΩΡΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ European Society Hypertension Center of Excellence Γ ΠΑΘOΛΟΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ανασταλείς του Συστήματος RAAS (ACEi and ARBs) και Διαβήτης. Ι. Ε. Κανονίδης

Ανασταλείς του Συστήματος RAAS (ACEi and ARBs) και Διαβήτης. Ι. Ε. Κανονίδης Ανασταλείς του Συστήματος RAAS (ACEi and ARBs) και Διαβήτης Ι. Ε. Κανονίδης Το Σύστημα Ρενίνης Αγγειοτενσίνης Αλδοστερόνης The RAAS System The RAAS System Circulating System Local System Tissues containing

Διαβάστε περισσότερα

Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα

Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα Αγγελική Κυπράκη, Ιατρός Άνοια και συννοσηρότητα Η άνοια ορίζεται ως διαταραχή κατά την οποία παρατηρείται έκπτωση

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό

Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων. Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Μέτρηση του κνημοβραχιόνιου δείκτη, ΤcPO 2, δακτυλικών πιέσεων Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό Περιφερική αγγειοπάθεια και σακχαρώδης διαβήτης Μια από τις κύριες

Διαβάστε περισσότερα