ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ

Transcript

1 ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ 1. Ποια τα προβλήματα της χημικής καταπολέμησης και ποιοι οι τρόποι αντιμετώπισής τους Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι η συνεχόμενη αύξηση των απαιτήσεων για περεταίρω ανάπτυξη των φυτοπροστατευτικών προϊόντων που να είναι αποτελεσματικά και παράλληλα ασφαλή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, έχει ως αποτέλεσμα το ολοένα αυξανόμενο κόστος για ανάπτυξη νέων φ.π. αλλά και την απόσυρση παλαιών δραστικών μορίων, λόγω της έλλειψης ενδιαφέροντος από τις εταιρίες γεωργικών φαρμάκων να υποστηρίξουνε προϊόντα για τα οποία έχουνε πλέον την αποκλειστικότητα για να κάνουνε τις απαιτούμενες μελέτες για οικονομικούς ή εμπορικούς λόγους. Έτσι, ο κίνδυνος για μείωση των επαρκών και αποτελεσματικών φ.π. είναι αισθητός κυρίως για τις μικρές καλλιέργειες. Το δεύτερο πρόβλημα είναι η απώλεια αποτελεσματικότητας ορισμένων φ.π. από ένα σημείο και μετά, λόγω ανάπτυξης ανθεκτικότητας από τα φυτοπαράσιτα. Η ανθεκτικότητα είναι ένα φαινόμενο επιλογής, καθώς πριν από την εισαγωγή ενός φ.π. σε μια περιοχή, ο πληθυσμός των φυτοπαρασίτων είναι πολυμορφικός και θεωρητικά υπάρχουν κάποια άτομα που μπορεί να επιβιώσουν στην παρουσία του φ.π. Με την συνεχόμενη παρουσία του φ.π., εφαρμόζεται πίεση επιλογής, με αποτέλεσμα οι ανθεκτικοί γονότυποι που μένουν, να αυξάνονται, αλλάζοντας έτσι την κατανομή του πληθυσμού. Το πρόβλημα εντείνεται όταν τα φ.π. είναι διασυστηματικά με εξειδικευμένο μηχανισμό δράσης σε υποκυτταρικό επίπεδο. Η δημιουργία τέτοιων φαρμάκων οφείλεται στην ανάγκη για αυξημένη αποτελεσματικότητα και θεραπευτική δράση ακόμα και όταν έχει γίνει η μόλυνση και η εγκατάσταση του παθογόνου και φυσικά, να παραμένουνε ασφαλή στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Εάν όμως, ένα συστατικό του κυττάρου του παθογόνου αλλάξει, μπορεί να προκύψει ένα ανθεκτικό στέλεχος, και το φάρμακο πλέον να καθίσταται αναποτελεσματικό. Ένα τρίτο πρόβλημα είναι η λανθασμένη, πολλές φορές, χρήση των φ.π. από μη ενημερωμένους γεωργούς. Τα γεωργικά αυτά φάρμακα, πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με τους κανόνες της ορθής γεωργικής πρακτικής και με τους όρους έγκρισης της κυκλοφορίας τους. Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούνε για να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω προβλήματα είναι τα εξής: - Να συνεχιστεί η ανάπτυξη νέων αποτελεσματικών και ασφαλών για το περιβάλλον και τον άνθρωπο, φυτοφαρμάκων - Να συνεχιστεί η ανάπτυξη της τεχνολογίας εφαρμογής των φυτοφαρμάκων, για μειωμένη επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κουφετοποίηση των σπόρων, στους οποίους εφαρμόζεται το 1% του φ.π. που θα εφαρμοζόταν με τους ψεκασμούς. Άλλο παράδειγμα είναι η τυποποίηση σε μικροκάψουλες, ώστε το φάρμακο να απελευθερώνεται σταδιακά, με αποτέλεσμα τη μείωση απωλειών και μείωση επιβάρυνσης του περιβάλλοντος. - Να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί τεχνολογία για τον έλεγχο της παρουσίας υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων στα γεωργικά προϊόντα και στο περιβάλλον. - Σωστή διαχείριση των φ.π. για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανθεκτικότητας. Χρειάζονται μελέτες στο εργαστήριο και στον αγρό με λεπτομερή επιστημονική προσέγγιση και κατανόηση του προβλήματος. Η χρησιμοποίηση της μοριακής τεχνολογίας μπορεί να συμβάλλει προς την ανάπτυξη της τεχνολογίας για ταχεία και ακριβή διάγνωση της απώλειας της αποτελεσματικότητας του φ.π., λόγω εμφάνισης ανθεκτικότητας των φυτοπαρασίτων. - Ενημέρωση των γεωπόνων και εκπαίδευση των χρηστών των φυτοφαρμάκων για την ορθή χρήση τους και τους κινδύνους που γεννά η τυχόν λανθασμένη εφαρμογή τους στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Όλοι όσοι συμβουλεύουν εκείνους που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν

2 φ.π., θα πρέπει να έχουν επαρκείς γνώσεις επάνω στους κινδύνους της κακής χρήσης, των υπολειμμάτων τους στα προϊόντα και στο περιβάλλον, καθώς και την οικοτοξικολογία τους. 2. Τι είναι η τυποποίηση και τι επιδιώκουμε με τη χρήση της Τυποποίηση είναι η επεξεργασία της δραστικής ουσίας με άλλες βοηθητικές ουσίες, όπως διαλύτες, διαβρεκτικές, εξαπλωτικές, προσκολλητικές, διασπορικές ουσίες, γαλακτωματοποιητές κ.ά. με σκοπό την ομοιόμορφη κατανομή της δραστικής ουσίας στον αγρό και την αποτελεσματική, εύκολη και ασφαλή εφαρμογή της. «Τυποποίηση είναι το όχημα που επιτρέπει στην δραστική ουσία να μεταφερθεί στην θέση δράσης της σε ένα βιολογικό σύστημα που πρόκειται να επηρεάσει.» (Furmidge, 1980) Με την τυποποίηση επιδιώκονται: - Η βελτίωση της βιολογικής δράσης της δραστικής ουσίας, ώστε να είναι γρήγορη, σταθερή, εκλεκτική, με μεγάλη διάρκεια, πλήρη κάλυψη, καλή διαβροχή, προσκόλληση και βαθμιαία έκλυσή της - Η βελτίωση της τεχνικής εφαρμογής με στόχο τη δυνατότητα εφαρμογής μη υδατοδιαλυτών ή πτητικών ουσιών και την ευκολότερη και ασφαλέστερη εφαρμογή και διαχείριση των συσκευασιών των φ.π. - Η διασπορά μικρής ποσότητας δραστικής ουσίας σε μεγάλες εκτάσεις - Η βελτίωση της σταθερότητας και ασφάλειας του προϊόντος κατά την αποθήκευση και μεταφορά - Η βελτίωση των τοξικολογικών χαρακτηριστικών της δραστικής ουσίας με τη μείωση της οξείας τοξικότητας και - Η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων με τη μείωση της διαφυγής της δραστικής ουσίας λόγω εξάτμισης και αερομεταφοράς και μείωση της κίνησης στο έδαφος και της ρύπανσης των υπογείων και επιφανειακών υδάτων. 3. Μηχανισμοί εκλεκτικότητας ζιζανιοκτόνων Η εκλεκτική τοξικότητα των ζιζανιοκτόνων, παρεμποδίζει την ανάπτυξη των ζιζανίων με διάφορους μηχανισμούς, χωρίς να επιφέρει αρνητικές επιδράσεις στην καλλιέργεια. Τέτοιοι μηχανισμοί είναι: - Οι διαφορές εισόδου των ζιζανιοκτόνων στα φυτά, οι οποίες προκύπτουν από τις μορφολογικές διαφορές και τις διαφορές στον τρόπο ανάπτυξης μεταξύ των φυτών. - Ο χρόνος εφαρμογής που εξαρτάται από το χρόνο σποράς ή φυτρώματος της καλλιέργειας (έτσι έχουμε την προσπαρτική, προφυτρωτική και μεταφυτρωτική εφαρμογή) - Το κατάλληλο βάθος εφαρμογής, ή αλλιώς εκλεκτικότητα της θέσης που βρίσκει εφαρμογή στην περίπτωση των κοκκωδών σκευασμάτων. Λόγω βραδείας απελευθέρωσης του ζιζανιοκτόνου από τους κόκκους, η ποσότητα απορροφάται από τα ζιζάνια που έχουνε πιο επιφανειακές ρίζες και λόγω του μικρού βαθμού έκπλυσής τους, δεν μεταφέρεται στα βαθύτερα στρώματα του εδάφους για να απορροφηθεί από τις ρίζες της καλλιέργειας. - Ο διαφορετικός τρόπος φυτρώματος που αξιοποιείται με την επιφανειακή ενσωμάτωση του ζιζανιοκτόνου στο έδαφος, όπως στην περίπτωση της αγριοβρώμης - Οι κατευθυνόμενες επεμβάσεις, ώστε το ζιζανιοκτόνο να έρθει σε επαφή μόνο με τα ζιζάνια και όχι με την καλλιέργεια - Η προστασία των καλλιεργούμενων φυτών με αντιφυτοτοξικές ενώσεις, που αυξάνουν την αντοχή τους στα ζιζάνια - Οι βιοχημικές ή φυσιολογικές διαφορές όταν π.χ. στο φυτό υπάρχουν ένζυμα αποδόμησης του ζιζανιοκτόνου σε ικανή συγκέντρωση ή όταν το ζιζανιοκτόνο δεν μεταφέρεται στη θέση δράσης στο φυτό. 4. Τι είναι οι επιβραδυντές αύξησης και πώς χρησιμοποιούνται

3 Επιβραδυντές αύξησης είναι μια μεγάλη ομάδα συνθετικών φυτορυθμιστικών ουσιών που επιβραδύνουν την κυτταρική διαίρεση και την επιμήκυνση των ιστών στους βλαστούς, με αποτέλεσμα να μειώνουν το ύψος των φυτών λόγω μείωσης των μεσογονατίων διαστημάτων. Επιπλέον, οι ενώσεις αυτές αυξάνουν την ένταση του πράσινου χρώματος των φύλλων και επιταχύνουν τον σχηματισμό των ανθικών καταβολών, αφού είναι περιορισμένη η βλάστηση και αυξάνουνε την αντοχή των φυτών στην ξηρασία, το ψύχος και την αλατότητα του εδάφους. Διαφορετικές ποικιλίες και διαφορετικά είδη φυτών αντιδρούνε διαφορετικά στους επιβραδυντές αύξησης, γι αυτό και χαρακτηρίζονται από μεγάλη εκλεκτικότητα. Οι ομάδες των ενώσεων αυτών που χρησιμοποιούνται στην γεωργική πράξη, είναι οι μορφακτίνες, η ομάδα των νικοτινίων, οι τεταρτοταγείς ενώσεις του καρβαμιδικού αμμωνίου, η ομάδα των φωσφονίων και άλλες. 5. Σύγκριση προστατευτικών και διασυστηματικών μυκητοκτόνων Τα προστατευτικά δεν εισέρχονται και δεν κυκλοφορούν στο εσωτερικό των φυτικών οργάνων, αλλά προστατεύουν μόνο το μέρος του φυτικού σώματος επί του οποίου έχουν εναποτεθεί και χρησιμοποιούνται μόνο για προληπτικές επεμβάσεις. Τα διασυστηματικά όμως έχουν την ικανότητα να εισέρχονται και να κυκλοφορύν μέσα στους φυτικούς ιστούς και να μεταφέρονται και σε άλλα όργανα του φυτού. Ενέχουνε όμως τους κινδύνους της φυτοτοξικότητας, οι οποίοι δεν εγκυμονούνται στα προστατευτικά φάρμακα, λόγω αδυναμία εισόδου τους εντός του φυτού. 6. Τι γνωρίζετε για τα εντομοπαθογόνα βακτήρια; Τα εντομοπαθογόνα βακτήρια, είναι βακτήρια που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των εντόμων. Λόγω της ικανότητας ανάπτυξής τους σε φτηνά θρεπτικά μέσα, η χρήση τους είναι ευρεία. Υπάρχουνε δυο τύποι βακτηρίων: εκείνοι που προκαλούν θανατηφόρες ασθένειες και εκείνοι που παράγουν εντομοκτόνες τοξίνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρώτης περίπτωσης είναι το Bacillus popilliae, το οποίο προκαλεί τη γαλακτώδη ασθένεια που προσβάλλει και θανατώνει τις προνύμφες κολεοπτέρων, ιδίως των κολεοπτέρων εδάφους της οικογένειας Scarabaeidae. Η ασθένεια αρχίζει όταν σπόρια εισέλθουν στον πεπτικό σωλήνα του εντόμου και βλαστάνουν στο μεσέντερο, προσβάλλοντας έτσι το επιθήλιό του. Οι νεκρές προνύμφες αποτελούνε το μέσο παραγωγής των σπορίων αυτών, γι αυτό και χρησιμεύουν για δευτερογενείς μολύνσεις για πάρα πολλά χρόνια. (Άλλο βακτήριο της περίπτωσης αυτής που χρησιμοποιείται είναι το Serratia entomophila.) Για τη δεύτερη περίπτωση, χρησιμοποιούνται κυρίως τα υποείδη του Bacillus thuringiensis που παράγουνε πρωτεϊνικές ενδοτοξίνες και νουκλεϊκές εξωτοξίνες. Οι τοξίνες αυτές βρίσκονται εντός των παρασποριδιακών σωματιδίων του βακτηρίου, αρχικά σε μορφή πρωτοξινών, οι οποίες ενεργοποιούνται στο πεπτικό σύστημα του εντόμου με πρωτεόλυση κι ύστερα καταστρέφουν τα επιθηλιακά κύτταρα του μεσεντέρου, με αποτέλεσμα την θανάτωση των εντόμων μετά από 1-2 μέρες. Τα υποείδη του βακτηρίου αυτού καταπολεμούν λεπιδόπτερα σε πολλές καλλιέργειες, κολεόπτερα κυρίως σε κηπευτικά, καθώς και κουνούπια και αφίδες. 7. Τι γνωρίζετε για τα αντιπαθογονικά και τους μηχανισμούς δράσης τους. Δώστε ένα παράδειγμα. Τα αντιπαθογονικά είναι φυτοπροστατευτικά προϊόντα που περιέχουν ως δραστικό παράγοντα ανταγωνιστικούς ή παρασιτικούς μικροοργανισμούς των φυτοπαθογόνων και χρησιμοποιούνται για την βιολογική καταπολέμηση των ασθενειών των φυτών. Διακρίνονται δυο προσεγγίσεις στην καταπολέμηση αυτή. Η μια είναι η έμμεση εφαρμογή βιολογικών παραγόντων, κατά την οποία γίνεται χρήση ανθεκτικών ποικιλιών και διαχείριση της μικροβιακής ισορροπίας ή του μικροβιακού ανταγωνισμού με καλλιεργητικές τεχνικές. Παραδείγματα τέτοιων επεμβάσεων είναι η χλωρή λίπανση, η αμειψισπορά, η εισαγωγή οργανικών υλών ή ακόμη και μεταφορά χώματος από περιοχές όπου το παθογόνο δεν

4 εγκαθίσταται, ή εγκαθίσταται αλλά δεν προκαλεί την ασθένεια (πρόκειται για τα κατασταλτικά εδάφη). Η δεύτερη προσέγγιση είναι η άμεση εφαρμογή βιολογικών παραγόντων, με την εισαγωγή των ανταγωνιστικών ή παρασιτικών οργανισμών ή εισαγωγή μη παθογόνων στελεχών των παθογόνων. Με την τελευταία περίπτωση επιδιώκεται η επαγωγή διασυστηματικής ανθεκτικότητας των φυτών (ανοσοποίηση). Οι μηχανισμοί δράσης τους είναι αρκετοί και διαφορετικοί, όπως ο ανταγωνισμός με το παθογόνο για θρεπτικά συστατικά, η παραγωγή ενζύμων ή αντιμικροβιακών ενώσεων, ο παρασιτισμός ή ο υπερπαρασιτισμός, η μετάδοση υπομολυσματικότητας και η επαγωγή ανθεκτικότητας των φυτών. Στις περισσότερες περιπτώσεις η δράση του αντιπαθογονικού παράγοντα είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού δυο ή περισσοτέρων μηχανισμών, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφάνισης ανθεκτικότητας από το παθογόνο, σε σχέση με την εξειδικευμένη δράση των αντιμικροβιακών ενώσεων. Ένα παράδειγμα είναι ορισμένοι ιοί που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση μυκητολογικών ασθενειών. Τέτοιοι ιοί ονομάζονται μυκητοϊοί και ένας μηχανισμός δράσης που χρησιμοποιούνε είναι η μεταδοτική υπομολυσματικότητα. 8. Τι γνωρίζετε για τα πυρεθρινοειδή και το μηχανισμό δράση τους Τα πυρεθρινοειδή αποτελούνε την τέταρτη γενιά συνθετικών οργανικών εντομοκτόνων. Πρόκειται για ενώσεις παράγωγα της φυσικής πυρεθρίνης Ι, που παραλαμβάνεται από τις ταξιανθίες του φυτού Tanacetum cinerariaefolium, γνωστό ως «πύρεθρο». Η χρησιμοποίηση των φυσικών πυρεθρινών ως εντομοκτόνα οικιακής χρήσης, ώθησε τη μελέτη των χημικών, φυσικών, βιολογικών και τοξικολογικών ιδιοτήτων τους για την ανακάλυψη των παραγώγων τους. Τα πυρεθρινοειδή που δημιουργήθηκαν είναι εντομοκτόνα και ακαρεοκτόνα και χαρακτηρίζονται από τις καλές ιδιότητες των φυσικών πυρεθρινών, δηλαδή είναι ακίνδυνα στον άνθρωπο και στα θηλαστικά, κι επιπλέον έχουνε μεγαλύτερη φωτοσταθερότητα, που τους προσδίδει μεγάλη υπολειμματική διάρκεια. Έχουνε μεγαλύτερη εντομοτοξική δράση, ιδιότητα που τους επιτρέπει τη μείωση των δόσεων, με αποτέλεσμα τη δυνατότητα εφαρμογής τους όχι μόνο στη γεωργία αλλά και σε απεντομώσεις σε κατοικημένους χώρους, σταύλους κλπ. Παρ όλα τα πλεονεκτήματά τους όμως, θέλουνε ιδιαίτερη προσοχή κατά την εφαρμογή τους σε περιοχές κοντά σε υδροβιότοπους και κατά την ανθοφορία των φυτών, καθώς είναι επικίνδυνα για τα ψάρια και ισχυρώς μελισσοτοξικά και τα περισσότερα από τα εντομοκτόνα αυτά επηρεάζουνε την ωφέλιμη εντομοπανίδα. Τα πυρεθρινοειδή είναι κυρίως εντομοκτόνα και ακαρεοκτόνα επαφής και στομάχου, ενώ μερικά δρουν και ως ασφυκτικά. Χαρακτηρίζονται από ευρύ φάσμα δράσης εναντίον πολλών εντόμων. Ο βιοχημικός μηχανισμός δράσης τους είναι η παρεμπόδιση της μετάδοσης των νευρικών σημάτων προσυναπτικά. Αυτό το επιτυγχάνουν, με την προσκόλλησή τους στις πρωτεϊνικές υποομάδες των διαύλων των ιόντων νατρίου στις μεμβράνες των νευρικών κυττάρων, προκαλώντας έτσι παρατεταμένο άνοιγμα των διαύλων. Το αποτέλεσμα είναι η απώλεια ιόντων και διατάραξη της ισορροπίας μεταξύ των ιόντων νατρίου και καλίου στο περιβάλλον των νευρικών κυττάρων. 9. Πώς διακρίνονται τα ζιζανιοκτόνα με βάση τον χρόνο εφαρμογής; Πώς γίνεται η επιλογή του χρόνου εφαρμογής; Τα ζιζανιοκτόνα διακρίνονται σε προσπαρτικά, που εφαρμόζονται ημέρες ή και εβδομάδες πριν την σπορά της καλλιέργειας, σε προφυτρωτικά που εφαρμόζονται μετά τη σπορά και η εφαρμογή ολοκληρώνεται λίγο πριν το φύτρωμα, και σε μεταφυτρωτικά που εφαρμόζονται αφού η καλλιέργεια έχει φυτρώσει δηλαδή όταν τα καλλιεργούμενα φυτά έχουν εμφανιστεί στην επιφάνεια του εδάφους.

5 Ο χρόνος εφαρμογής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η υπολειμματική δράση και η ευαισθησία της καλλιέργειας στο ζιζανιοκτόνο, τα επικρατούντα είδη ζιζανίων, το κλίμα και ο τύπος του εδάφους. 10. Τι γνωρίζετε για τις αντιφυτοτοξικές ενώσεις; Οι αντιφυτοτοξικές ενώσεις είναι μια κατηγορία συνθετικών οργανικών ενώσεων που αυξάνουνε την ανθεκτικότητα των καλλιεργούμενων φυτών στα ζιζανιοκτόνα κι έτσι αποφεύγονται οι ζημιές από φυτοτοξικότητα των ζιζανιοκτόνων στην καλλιέργεια. Με την εφαρμογή των ενώσεων αυτών, κατέστη δυνατή η εφαρμογή ζιζανιοκτόνων σε ευαίσθητες καλλιέργειες. Με την ύπαρξη των αντιφυτοτοξικών ενώσεων, καθίσταται δυνατή η αύξηση της εκλεκτικότητας των ζιζανιοκτόνων, η διεύρυνση του φάσματος δράσης τους, η επιμήκυνση της διάρκειας ισχύος τους (για πατέντες καλών ζιζανιοκτόνων), καθώς και η εφαρμογή μεγαλύτερων δόσεων που σε άλλη περίπτωση θα προκαλούσανε φυτοτοξικότητα στην καλλιέργεια. Το κόστος ανάπτυξης των ενώσεων αυτών είναι πολύ μικρότερο σε σχέση με ενός νέου ζιζανιοκτόνου, γι αυτό και καταβάλλεται σημαντική ερευνητική προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή. 11. Τι γνωρίζετε για τους παρεμποδιστές βιοσύνθεσης της εργοστερόλης Ονομάζονται αλλιώς και παρεμποδιστές βιοσύνθεσης στερολών και αποτελούνε μια μεγάλη και πολύ σημαντική ομάδα διασυστηματικών μυκητοκτόνων. Είναι χρήσιμα και μεγάλης σπουδαιότητας μυκητοκτόνα, όχι μόνο στη γεωργική πράξη, αλλά και στην ιατρική και κτηνιατρική για την καταπολέμηση σοβαρών δερματομυκητιάσεων σε ανθρώπους και ζώα. Στην γεωργική πράξη χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιμετώπιση σκωριάσεων και ωιδίων σε πολλές καλλιέργειες, όπως σιτηρά, μηλοειδή, κολοκυνθοειδή, ψυχανθή, καλλωπιστικά. Πολλά από αυτά είναι αποτελεσματικά και στην αντιμετώπιση αρκετών άλλων ασθενειών από διάφορα γένη μυκήτων. Ο μηχανισμός δράσης τους εντοπίζεται στην παρεμπόδιση συγκεκριμένων ενζυμικών σταδίων της βιοσυνθετικής οδού των στερολών. 12. Εκλεκτική τοξικότητα. (Τι είναι, πώς επιτυγχάνεται, γιατί την επιζητούμε, παράδειγμα) Η εκλεκτική τοξικότητα είναι μια από τις σημαντικότερες ιδιότητες που πρέπει να έχει ένα φυτοφάρμακο και από τις οποίες εξαρτάται η βιολογική και τοξικολογική συμπεριφορά του. Με την εκλεκτική τοξικότητα, το φάρμακο επιτυγχάνει θανάτωση ή παρεμπόδιση του παρασίτου με συγκέντρωση τέτοια που δεν θα έχει αρνητικές επιδράσεις στο καλλιεργούμενο φυτό ή σε άλλους οργανισμούς που θα εκτεθούν σε αυτό. Επιζητούμε την εκλεκτική τοξικότητα σε ένα φυτοφάρμακο, για να μειωθούν στο ελάχιστο οι κίνδυνοι φυτοτοξικότητας, και για να αποφευχθούν οι δυσμενείς επιδράσεις της εφαρμογής του σε άλλες μορφές ζωής και η διατάραξη της βιολογικής ισορροπίας. Υπάρχουνε δυσκολίες στην αναγνώριση των εκλεκτικά τοξικών ουσιών, καθώς όσο περισσότερο μαθαίνουμε περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών οργανισμών, τόσο διαπιστώνουμε ότι οι δυνατότητες ενός χημικού μέσου να εμποδίσει μια σημαντική λειτουργία ενός οργανισμού, χωρίς να επηρεαστούν άλλοι οργανισμοί, είναι περιορισμένες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκλεκτικής τοξικότητας, συναντάμε στην πενικιλλίνη, που είναι παρεμποδιστής της βιοσύνθεσης της μουρεϊνης, το μακρομόριο που είναι υπεύθυνο για την ανθεκτικότητα του κυτταρικού τοιχώματος των βακτηρίων. Η μουρεϊνη όμως δεν υπάρχει ούτε στα φυτά, ούτε στους μύκητες, ούτε στα ζώα που δεν έχουνε καν τοίχωμα. Αυτό, καθιστά την πενικιλλίνη εκλεκτικά τοξική μόνο στα βακτήρια. Άλλο παράδειγμα είναι οι χημικές ενώσεις που επηρεάζουνε τη συμπεριφορά των εντόμων, όπως είναι η φορμαδίνες που αποτρέπουν την προσέγγισή τους σε αγρούς κι επηρεάζουνε την γενετήσια συμπεριφορά τους, και οι φερομόνες φύλου, που παρεμποδίζουν εκλεκτικά την συνεύρεση και συνεπώς την αναπαραγωγή των ατόμων συγκεκριμένου είδους.

6 Υπάρχουνε βέβαια και η περιπτώσεις στις οποίες φυτοφάρμακα έχουνε εκλεκτική τοξικότητα τέτοια, που να επηρεάζει κάποιο λειτουργικό σύστημα του οργανισμού στόχου, λόγω πολύ μεγαλύτερης συγγένειας με αυτό. Έτσι, τα φυτά που μπορεί να έχουνε παρόμοιο λειτουργικό σύστημα, να μην επηρεάζονται, αφού ο παρεμποδιστής δεν θα έχει συγγένεια με αυτό. 13. Τι γνωρίζετε για το μηχανισμό δράσης του θείου, ποιο είναι το φάσμα δράσης και ποιος ο τρόπος εφαρμογής Το θείο εφαρμόζεται ως σκόνη επίπασης και ως βρέξιμη για ψεκασμούς. Για τις επιπάσεις, η σκόνη πρέπει να είναι λεπτόκοκκη για καλή δραστικότητα κι επιπλέον προστίθεται σ αυτήν μια μικρή ποσότητα αδρανούς συστατικού για να αποφευχθεί η δημιουργία συσσωματωμάτων. Η αποτελεσματικότητά του αυξάνει με την αύξηση της θερμοκρασίας, ενώ σε χαμηλές θερμοκρασίες μειώνει αρκετά. Γι αυτό σε χειμερινές εφαρμογές, χρησιμοποιείται το θειασβέστιο, το οποίο παρασκευάζεται με βράσιμο θείου και υδροξειδίου του ασβεστίου σε νερό, παραλαβή του υπερκείμενου κι έπειτα από κατάλληλη αραίωση είναι έτοιμο να ψεκαστεί στα φυτά. Το θείο μπορεί να αντιμετωπίσει το ωίδιο σε αμπέλια, οπωρώνες, κηπευτικά, το φουζικλάδιο, τη σκωρίαση και άλλες μερικές αθένειες. Έχει και ακαρεοκτόνες ιδιότητες. Για το μηχανισμό δράσης του θείου, έχει επικρατήσει η άποψη ότι παρεμβάλλεται σε αντιδράσεις αφυδρογονώσεων μέσα στο κύτταρο, δεσμεύοντας τα ηλεκτρόνια της αναπνευστικής αλυσίδας στο επίπεδο συμπλόκου ΙΙΙ. Το αποτέλεσμα είναι η διακοπή της φυσιολογικής ροής των ηλεκτρονίων προς το μοριακό οξυγόνο, ως τελικό αποδέκτη προς παραγωγή νερού κι ενέργειας σε μορφή τριφωσφορικής αδενοσίνης. Το θείο δηλαδή, χρησιμοποιεί τα ηλεκτρόνια και ανάγεται αντί του οξυγόνου δια μέσου του κυτοχρωμικού συστήματος, όπου παράγεται το μεγαλύτερο ποσοστό ΑΤΡ. Έτσι όταν το θείο υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες το ποσό των ηλεκτρονίων που φθάνει στο οξυγόνο εξαντλείται με αποτέλεσμα την μη παραγωγή ενέργειας και το κύτταρο πεθαίνει από εξάντληση αναπνευστικών υποστρωμάτων χωρίς αντίστοιχη παραγωγή ενέργειας. 14. Τι είναι οι ρυθμιστικές ουσίες και πώς κατατάσσονται ανάλογα με το μηχανισμό δράσης τους Οι φυτορυθμιστικές ουσίες είναι οργανικές ενώσεις που σε μικρές συγκεντρώσεις, μετακινούμενες εντός των φυτών, προάγουν, παρεμποδίζουν ή τροποποιούν την αύξηση και ανάπτυξη των φυτών, επηρεάζοντας βασικές φυσιολογικές διεργασίες, όπως η κυτταρική διαίρεση, η μορφογένεση, η αύξηση των ιστών και οργάνων, η αναπαραγωγή, η ωρίμανση, η γήρανση, ο λήθαργος, η βλάστηση των σπερμάτων κ. α. Με βάση το μηχανισμό δράση τους, και συγκεκριμένα, τις φυσιολογικές λειτουργίες που επηρεάζουν, κατατάσσονται σε δέκα κατηγορίες: - Ενώσεις που προάγουν την αύξηση και ανάπτυξη των φυτών (αυξίνες, γιββερελίνες, κυτοκινίνες) - Φυσικές ενώσεις που ανταγωνίζονται τη δράση των ενώσεων που προάγουν την αύξηση και επάγουν την ωρίμανση των φυτικών ιστών και οργάνων (αμπσισικό οξύ, αιθυλένιο) - Συνθετικές ενώσεις που επιβραδύνουν την αύξηση των φυτών (επιβραδυντές αύξησης) - Ενώσεις που επιβραδύνουν την κυτταρική διαίρεση και παρεμποδίζουν την βλάστηση - Γαμετοκτόνα - Αποφυλλωτικά - Αποξηραντικά - Αντιδιαπνευστικά

7 - Αντιφυτοτοξικοί παράγοντες, που προστατεύουν τα καλλιεργούμενα φυτά από την δράση των ζιζανιοκτόνων - Επαγωγείς της διασυστηματικής ανθεκτικότητας των φυτών στα παθογόνα 15. Τι είναι βιοεντομοκτόνα και ποιοι οι μηχανισμοί δράσης Πρόκειται για μικροοργανισμούς που προκαλούν ασθένειες στα έντομα και διακρίνονται σε εντομοπαθογόνους μύκητες, εντομοπαθογόνα βακτήρια, εντομοπαθογόνους ιούς κι εντομοπαθογόνα πρωτόζωα. Ο μηχανισμός δράσης είναι συγκεκριμένος για το κάθε παθογόνο. Οι εντομοπαθογόνοι μύκητες, με την επαφή του σπορίου τους με το μύκητα, το σπόριο βλαστάνει, και ο βλαστικός σωλήνας, διατρυπώντας τον χιτίνινο εξωσκελετό εισέρχεται στην αιμόλεμφο του εντόμου. Ύστερα, ο μύκητας αποκίζει το σώμα του εντόμου κι όταν το έντομο γεμίσει με τις υφές του, τότε πεθαίνει. Τα εντομοπαθογόνα βακτήρια, διακρίνονται σε αυτά που προκαλούν ασθένειες στα έντομα, και σε αυτά που εκκρίνουν τοξίνες βλαβερές για τα έντομα. Και στις δυο περιπτώσεις, επηρεάζεται το μεσέντερο του πεπτικού συστήματος των εντόμων. Οι εντομοπαθογόνοι ιοί έχουν την δράση που έχει κάθε ιός. 16. Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρεί ένα φάρμακο για να είναι διασυστηματικό Ένα διασυστηματικό φάρμακο, πρέπει: - να παρουσιάζει λιπόφιλες ιδιότητες, ώστε να μπορεί να εισέρχεται στο φυτό δια μέσου των λιπόφιλων στιβάδων των ιστών (κηροί, εφυμενίδα) και υδρόφιλες ιδιότητες, για να μετακινείται εντός των φυτών, - να παρουσιάζει εκλεκτική τοξικότητα στο υποκυτταρικό επίπεδο, έτσι ώστε να μην προκαλεί φυτοτοξικότητα και - να μην διασπάται γρήγορα εντός των φυτικών ιστών, ώστε να έχει ικανοποιητική αποτελεσματική διάρκεια. 17. Ετοιμόχρηστα σκευάσματα Τα ετοιμόχρηστα σκευάσματα είναι σκευάσματα στερεής ή αέριας μορφής, τα οποία χρησιμοποιούνται όπως είναι, χωρίς περεταίρω αραίωση. Συνηθέστερα σκευάσματα είναι οι σκόνες επίπασης, τα δολώματα, τα κοκκώδη, τα δισκία, τα εμποτισμένα υλικά, τα καπνογόνα και τα αερολύματα. 18. Ποιες είναι οι επιθυμητές ιδιότητες που πρέπει να ικανοποιεί ένα φ. π. Η εκλεκτική τοξικότητα και η ικανότητα πρόσληψης και μετακίνησης στα φυτά, είναι οι δυο σημαντικότερες ιδιότητες, οι οποίες επηρεάζουν τη βιολογική και τοξικολογική συμπεριφορά του φ. π. Επίσης, πολύ σημαντική ιδιότητα είναι η κίνηση και συμπεριφορά στο περιβάλλον, έτσι ώστε να εφαρμόζεται σε μικρές συγκεντρώσεις και να μην είναι φυτοτοξικό, να μην είναι επιβλαβές στο περιβάλλον και να μην επηρεάζει τους υπόλοιπους οργανισμούς του οικοσυστήματος, και να μην αποτελεί κίνδυνο για την υγεία και την ασφάλεια του ανθρώπου. 19. Τι γνωρίζετε για το μηχανισμό δράσης του θείου, το φάσμα δράσης και τον τρόπο εφαρμογής. Με βάση επικρατέστερες απόψεις, το θείο δρα απ ευθείας και παρεμβάλλεται σε αντιδράσεις αφυδρογονώσεων μέσα στο κύτταρο. Πιθανότατα, δεσμεύει τα ηλεκτρόνια της αναπνευστικής αλυσίδας στο επίπεδο συμπλόκου ΙΙΙ, με αποτέλεσμα τη διακοπή της φυσιολογικής ροής των ηλεκτρονίων προς το μοριακό οξυγόνο, ως τελικό αποδέκτη προς παραγωγή νερού και ενέργειας με μορφή ΑΤΡ. Έτσι όταν το θείο υπάρχει στο κύτταρο σε μεγάλες ποσότητες, τότε τα ηλεκτρόνια χρησιμοποιούνται για την αναγωγή του, αντί του οξυγόνου κι έτσι το κύτταρο πεθαίνει από εξάντληση αναπνευστικών υποστρωμάτων χωρίς αντίστοιχη παραγωγή ενέργειας. Το θείο χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση ωιδίων στο αμπέλι, στα οπωροφόρα και στα κηπευτικά και είναι επίσης κατάλληλο και για την αντιμετώπιση των φουζικλαδίων και σκωριάσεων και μικρού αριθμού άλλων ασθενειών.

8 Χρησιμοποιείται είτε ως σκόνη επίπασης είτε ως βρέξιμη σκόνη για ψεκασμούς. Η αποτελεσματικότητά του είναι ανάλογη με την θερμοκρασία. 20. Να συγκρίνετε συμβατική με βιολογική γεωργία ως προς σχέδιο ολοκληρωμένης καταπολέμησης Βιολογική Γεωργία -> μυκητοκτονία: βιοαντιπαθογονικά Εντομοκτονία: βιοεντομοκτόνα Ζιζανιοκτονία: βιο-ζιζανιοκτόνα και αντιφυτοτοξικές ενώσεις 21. Συσχετίστε τα παρακάτω: α) εκλεκτική τοξικότητα φ. π. που δρουν σε υποκυτταρικό επίπεδο β) εκλεκτική τοξικότητα φ. π. που δρουν σε επίπεδο οργανισμού γ) την αποτελεσματικότητά τους. Ο βαθμός εκλεκτικής τοξικότητας των φ. π. που δρουν σε υποκυτταρικό επίπεδο, είναι άμεσα συνδεδεμένος με τον βαθμό εκλεκτικής τοξικότητας σε επίπεδο οργανισμού. Αυτό ισχύει γιατί ενώσεις που είναι, για παράδειγμα, αποτελεσματικές μόνο για μια κατηγορία οργανισμών, σημαίνει επί των πλείστων ότι επηρεάζουνε μία συγκεκριμένη κυτταρική λειτουργία. Η επιρροή αυτή είναι αποτέλεσμα της δράσης ενός μορίου του φαρμάκου σε ένα κυτταρικό συστατικό, π.χ. μια δομική πρωτεϊνη ή ένα ένζυμο. Κατά κανόνα, μόρια με μικρή εκλεκτικότητα αντιδρούν με περισσότερα από ένα κυτταρικά συστατικά, όταν βρεθούν στο εσωτερικό του κυττάρου και παρεμποδίζουν περισσότερες από μια κυτταρικές διεργασίες. Έτσι, ο βαθμός εξειδίκευσης στο επίπεδο οργανισμού είναι ανάλογος με τον βαθμό εξειδίκευσης σε υποκυτταρικό επίπεδο. Συνεπώς και η αποτελεσματικότητά τους θα είναι ανάλογη. Τα φάρμακα μικρής εκλεκτικής τοξικότητας, είναι φάρμακα που ο αριθμός των μορίων τους για να είναι αποτελεσματικός σε ένα συγκεκριμένο ποσοστό πρωτοπλάσματος, πρέπει να είναι αρκετά μεγαλύτερος, σε σχέση με ένα μεγαλύτερης εκλεκτικής τοξικότητας φάρμακο. Άρα, είναι λιγότερο αποτελεσματικά. Αυτό είναι και το φυσικό, αφού όσο λιγότερο εκλεκτικό είναι το δραστικό μόριο, με τόσο περισσότερα συστατικά του κυττάρου θα πρέπει να αντιδράσει, ενώ το περισσότερο εκλεκτικό φάρμακο, θα χρησιμοποιήσει όλη την ποσότητα των δραστικών μορίων του για να επηρεάσει ένα συγκεκριμένο συστατικό του κυττάρου και γι αυτό θα είναι πιο αποτελεσματικό. 22. Ενώσεις που σχετίζονται με το ενδοκρινικό σύστημα των εντόμων Πρόκειται για ενώσεις που υπάγονται στη μια από τις δυο κατηγορίες των ρυθμιστών ανάπτυξης (IGRs), οι οποίοι έχουν ως στόχο την παρεμπόδιση της φυσιολογικής ανάπτυξης κι εξέλιξης των εντόμων. Οι ενώσεις αυτές μιμούνται ή ανταγωνίζονται τη δράση των ορμονών νεότητας με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της εξέλιξης των εντόμων σε ακμαία και σχετίζονται είτε με την ορμόνη νεοτίνη είτε με την εκδυσόνη. Η νεοτίνη, είναι η ορμόνη νεότητας που παράγεται από κάποιους ενδοκρινείς αδένες του εντόμου και που προάγει και διατηρεί την ανάπτυξη και διατήρηση της προνύμφης, παρεμποδίζοντας το μηχανισμό μεταμόρφωσης. Δηλαδή, όσο παράγεται η νεοτίνη, τόσο το έντομο θα παραμένει στα προνυμφικά στάδια και δεν θα εξελιχθεί στα επόμενα (νύμφη και ακμαίο). Οι ενώσεις που σχετίζονται με τη νεοτίνη, μιμούνται την δράση της, με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της φυσικής εξέλιξης της μεταμόρφωσης. Έτσι, τα έντομα παραμένουν στο στάδιο γηρασμένων προνυμφών και τελικά πεθαίνουν. Η εκδυσόνη, είναι η ορμόνη με την οποία το έντομο εξελίσσεται στα επόμενα στάδια. Παράγεται από τους θωρακικούς ενδοκρινείς αδένες και μέσω της αιμολέμφου μεταφέρεται στα επιθηλιακά κύτταρα της υποδερμίδας, για να δώσει την εντολή της έκδυσης. Έτσι, το έντομο από προνύμφη 1 ης ηλικίας εξελίσσεται σε προνύμφη 2 ης ηλικίας κ.ο.κ., από προνύμφη σε νύμφη και τελικά σε ακμαίο. Οι ενώσεις που σχετίζονται με την εκδυσόνη, (διακυλοϋδραζινικά) μιμούνται τη δράση της με τέτοιο τρόπο, ώστε με την χορήγησή τους, να πραγματοποιείται συνεχής και επιταχυνόμενη έκδυση των εντόμων, χωρίς να προλάβουν τα έντομα να αναπτύσσονται στο

9 στάδιό του, να σταματούνε δηλαδή να τρέφονται και τελικά να πεθάνουν από ασιτία και αφυδάτωση. 23. Δώστε τον κύκλο της ακετυλοχολίνης κατά τη μεταβίβαση των νευρικών σημάτων και την παρεμβολή των εντομοκτόνων στη διαδικασία ολοκλήρωσής του Η ακετυλοχολίνη είναι ένα μόριο που παίζει το ρόλο του νευροδιαβιβαστή, είναι δηλαδή υπεύθυνο για την μεταβίβαση κάποιου νευρικού ερεθίσματος. Μεταφέρονται σε ειδικά κυστίδια και απελευθερώνονται στις απολήξεις του νευράξονα (του άξονα του νευρικού κυττάρου) που ονομάζονται τελικά κλωνία. Από εκεί απελευθερώνονται στο συναπτικό διάκενο, το κενό μεταξύ δυο νευρικών κυττάρων, και μεταφέρονται σε ειδικούς υποδοχείς του μετασυναπτικού δενδρίτη του επόμενου νευρικού κυττάρου. Μετά τη μεταβίβαση του νευρικού ερεθίσματος, ακολουθεί η αποδόμηση (υδρόλυση) της ακετυλοχολίνης, με την βοήθεια ενός ενζύμου, την ακετυλοχοληνεστεράση, το οποίο και ελέγχει την ποσότητα της ακετυλοχολίνης στο συναπτικό διάκενο. Έτσι, η σύναψη αποφορτίζεται και είναι σε θέση να μεταβιβάσει το επόμενο νευρικό μήνυμα, κ. ο. κ. Ύστερα, τα μόρια χολίνης επιστρέφουν στους νευράξονες για σχηματισμό νέων μορίων ακετυλοχολίνης και τη μεταβίβαση νέων νευρικών διεγέρσεων. Οι εντομοκτόνες ενώσεις, παρεμβαίνουν στην διαδικασία αυτή, με δυο τρόπους: Ο ένας, που πραγματοποιείται κυρίως από την ομάδα των οργανοφωσφορικών, είναι η παρεμπόδιση της δράσης του ενζύμου ακετυλοχοληνεστεράση. Η φωσφορική ομάδα του δραστικού μορίου προσκολλάται στο ένζυμο, στη θέση που θα πρεπε να προσκολληθεί η ακετυλοχολίνη για να διασπαστεί. Έτσι, το ένζυμο παραμένει μη διαθέσιμο για ημέρες, με αποτέλεσμα την υπερσυσσώρευση μορίων ακετυλοχολίνης, την βραχυκύκλωση του συστήματος μετάδοσης νευρικών σημάτων και προκαλούνται πληθώρα νευρομεταδόσεων στους νευρώνες του κεντρικού νευρικού συστήματος, με συνέπεια την υπερδιέγερση, υπερκινητικότητα, παράλυση και τέλος τον θάνατο. Ο άλλος τρόπος που χρησιμοποιείται από την ομάδα των νεονικοτινοειδών, είναι η δέσμευση των μετασυναπτικών υποδοχέων της ακετυλοχολίνης, μέσω των οποίων μεταδίδεται το νευρικό ερέθισμα στο επόμενο νευρικό κύτταρο. Συνέπειες αυτού είναι η διαρκής υπερδιέγερση, οι νευρικοί σπασμοί, η παράλυση και τέλος ο θάνατος του εντόμου. 24. Δώστε τρεις λόγους χρήσης προστατευτικών μυκητοκτόνων και τρεις λόγους χρήσης διασυστηματικών μυκητοκτόνων. Χρήση προστατευτικών μυκητοκτόνων ενδείκνυται για: α. το ευρύ φάσμα δράσης τους, που οφείλεται στην ικανότητά τους να παρεμβαίνουν σε πολλές και κοινές για όλες τις κατηγορίες οργανισμών, λειτουργίες του κυττάρου και που δίνει την δυνατότητα εφαρμογής τους σε μεγάλο αριθμό παθογόνων και σε μεγάλη κλίμακα, β. το χαμηλό κόστος παραγωγής τους και γ. την αδυναμία από τα παθογόνα ανάπτυξης ανθεκτικότητας σε αυτά, σε βαθμό τουλάχιστον, που να μην επηρεάζουν την αποτελεσματικότητά τους στην πράξη. Η χρήση διασυστηματικών μυκητοκτόνων ενδείκνυται για: α. αυξημένη αποτελεσματικότητα και θεραπευτική δράση ώστε να παρεμποδίζει την ασθένεια, ακόμα κι όταν έχει ήδη γίνει η εγκατάσταση του παθογόνου, β. εξειδικευμένη δράση σε μικρότερο φάσμα δράσης σε μικρό αριθμό ειδών μιας κατηγορίας μικροοργανισμών και γ. για μεγαλύτερη ασφάλεια για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. 25. Δώστε τρεις θέσεις δράσης μυκητοκτόνων στη βιοσυνθετική οδό της εργοστερόλης. Παράδειγμα χημικής ένωσης ή ομάδας τέτοιων μυκητοκτόνων.

10 Η πρώτη είναι η απομεθυλίωση του C-14. Οι ενώσεις που παρεμποδίζουν το ενζυμικό αυτό στάδιο, ονομάζονται DMIs (Dimethylation Inhibitors) στις οποίες υπάγονται τα τριαζολικά, τα ιμιδαζολικά, τα πιπεραζινικά, τα πυριδινικά και τα πυριμιδινικά μυκητοκτόνα. Η δεύτερη είναι η αναγωγή του διπλού δεσμού Δ14 ή/και της μετατόπισης του διπλού δεσμού από τη θέση Δ8,9 στη θέση Δ8,7. Τα ενζυμικά αυτά στάδια παρεμποδίζονται από τα μορφολινικά, τα συγγενή πιπεριδινικά και τις σπιροκεταλαμίνες. Η τρίτη είναι η απομεθυλίωση του C-4 που παρεμποδίζεται από τα υδροξυανιλίδια. 26. Αναφέρετε ένα εντομοκτόνο με εξειδικευμένο μηχανισμό δράσης κι ένα με ευρύ φάσμα δράσης (απλή αναφορά δραστικής ουσίας και το μηχανισμό αναφορικά μόνο). Εντομοκτόνο με εξειδικευμένο μηχανισμό δράσης: Οργανοφωσφορικές ενώσεις Δράση: στο νευρικό σύστημα των εντόμων και συγκεκριμένα παρεμβαίνουν στον κύκλο του νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη, προσκολλώντας στο ένζυμο ακετυλοχοληνεστεράση που βρίσκεται στη μετασυναπτική μεμβράνη του κυττάρου και υδρολύει το νευροδιαβιβαστή αφού έχει περάσει το νευρικό ερέθισμα. Ενώσεις: τα αλειφατικά (acephate), τα αρωματικά (parathion) και τα ετεροκυκλικά (azamethiphos) παράγωγα, με διάφορες δραστικές ουσίες ποικίλων ιδιοτήτων η καθεμιά. Εντομοκτόνο με ευρύ φάσμα δράσης: ενώσεις αρσενικού. Μηχανισμός δράσης: δέσμευση ενζύμων του κυττάρου που περιέχουν ελεύθερες σουλφυδρυλικές ομάδες και προκαλούν λύση της συνέχειας του επιθηλιακού ιστού του πεπτικού συστήματος, αύξηση του αριθμού λευκοκυττάρων στην αιμολέμφο και αύξηση του αναπνευστικού πηλίκου. Ένωση: Αρσενικός μόλυβδος. 27. Διάκριση και περιγραφή φυτοπροστατευτικών προϊόντων με βάση την ικανότητα εισόδου και κίνησης στα φυτά. Ποιες παράμετροι καθορίζουν την κίνηση των γεωργικών φαρμάκων μέσα στα φυτά; Με βάση την ικανότητα εισόδου και κίνησης στα φυτά, τα φ. π. διακρίνονται σε προστατευτικά και διασυστηματικά. Η είσοδος των διασυστηματικών φυτοφαρμάκων στα φυτά μπορεί να γίνει από το σπόρο, από τα φύλλα, από τα στελέχη και από τις ρίζες. Στη συνέχεια μπορούν να κινηθούν εντός των φυτών, είτε δια μέσου του αποπλάστη είτε του συμπλάστη. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε την αποπλαστική κίνηση, η οποία γίνεται διαμέσου αδρανών σχετικά τμημάτων του φυτού, όπως τα κυτταρικά τοιχώματα, τα αγγεία του ξύλου ή μέσα τους μεσοκυττάριους χώρους. Ένα διασυστηματικό φάρμακο με αποπλαστική κίνηση, μεταφέρεται από κάτω προς τα πάνω, περνώντας από το εσωτερικό όλων των κυττάρων του φυτού. Η μεταφορά επιτυγχάνεται μέσω της μαζικής ροής του νερού και των ουσιών από τις ρίζες προς τα φύλλα, η οποία εξαρτάται από την διαφορά υδατικού δυναμικού μεταξύ του υπόγειου και του υπέργειου περιβάλλοντος του φυτού, που οφείλεται στην εξάτμιση του νερού από τα υπέργεια μέρη με τη λειτουργία της διαπνοής. Στην δεύτερη περίπτωση, έχουμε την συμπλαστική κίνηση, η οποία γίνεται μέσα στο κυτόπλασμα και απαιτεί πέρασμα από την κυτταροπλασματική μεμβράνη, το οποίο βασίζεται σε ειδικά συστήματα ενεργού μεταφοράς με κατανάλωση ενέργειας ΑΤΡ. Οι πρωτοπλάστες των κυττάρων του μεσόφυλλου συνδέονται μέσω πλασμοδεμάτων κι έτσι η μεταφορά της ένωσης επιτυγχάνεται διαμέσου του κυτοπλάσματος των κυττάρων καθώς και των πλασμοδεσμάτων που υπάρχει μεταξύ τους. Η συμπλαστική κίνηση γίνεται από πάνω προς τα κάτω. Οι ενώσεις φυτοφαρμάκων που μετακινούνται εντός του φυτού κατ αυτόν τον τρόπο, είναι πολύ λιγότερες σε σχέση με εκείνες που κινούνται αποπλαστικά. Συμπλαστικά κινούνται κυρίως οι μεταβολίτες, αλλά και πολλά από τα ζιζανιοκτόνα και τις φυτορρυθμιστικές ενώσεις.

11