Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Β Δημοτικού Τίτλος: «Με ένα δελτίο καιρού» Συγγραφή: ΤΟΚΜΑΚΙΔΟΥ ΕΛΠΙΔΑ Εφαρμογή: ΓΟΥΡΝΙΚΗ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2014

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 36

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Με ένα δελτίο καιρού Εφαρμογή σεναρίου Γουρνίκη Μαργαρίτα Δημιουργία σεναρίου Ελπίδα Τοκμακίδου Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Δημοτικού Σχολική μονάδα Δημοτικό Σχολείο Κ. Καμήλας Σερρών Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα B.17 «Εφημερίδες! Εφημερίδες!» Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 9 διδακτικές ώρες Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Σελίδα 3 από 36

4 Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας ή εργαστήριο πληροφορικής Εικονικός χώρος: έρευνα στο διαδίκτυο, διαδικτυακοί τόποι Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο, οι μαθητές θα πρέπει να έχουν βασική εξοικείωση με τη χρήση του πληκτρολογίου και του ποντικιού, βασική εμπειρία χρήσης του Η/Υ (άνοιγμα φακέλου και αρχείου, αποθήκευση) και αναζήτησης στο διαδίκτυο αλλά και βασική εμπειρία από την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Ελπίδα Τοκμακίδου, Με ένα δελτίο καιρού, Νεοελληνική λογοτεχνία, Β Τάξη, 2013 Το σενάριο αντλεί --- Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το σενάριο με τίτλο «Με ένα δελτίο καιρού» επιδιώκει τη διεύρυνση της γνώσης των μαθητών/-τριών της Β Τάξης του Δημοτικού σχολείου σχετικά με το περιεχόμενο μιας εφημερίδας και ειδικότερα με το περιεχόμενο ενός δελτίου καιρού. Οι μαθητές/-τριες εμπλέκονται σε μια παιγνιώδη δραστηριότητα αναζήτησης και αντιστοίχισης του κειμένου ενός δελτίου καιρού μιας εφημερίδας με ορισμένες διαφορετικές εκδοχές του, οι οποίες κατασκευάστηκαν από τη δημιουργό του σεναρίου σε πολυτροπική μορφή (με κείμενο, εικόνες και σύμβολα). Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα οι μαθητές εξοικειώνονται τόσο με τα βασικά σύμβολα που Σελίδα 4 από 36

5 βρίσκουν στο χάρτη ενός δελτίου καιρού όσο και με το βασικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες για την σύνταξη του δελτίου. Η τελευταία φάση του σεναρίου περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός δελτίου καιρού με συγκεκριμένα επικοινωνιακά κριτήρια και την αναζήτηση των σχετικών πληροφοριών σε μια ιστοσελίδα προγνώσεων. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Στα σύγχρονα κείμενα αναφοράς για τη διδακτική προσέγγιση της γλώσσας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση προτείνεται η ενασχόληση των μαθητών/τριών με διάφορα είδη λόγου. Στα πλαίσια αυτά, οι δραστηριότητες του σεναρίου με τίτλο «Με ένα δελτίο καιρού» επιδιώκουν τη γνωριμία των μικρών μαθητών/τριών της Β Τάξης με το συγκεκριμένο κειμενικό είδος, ένα πληροφοριακό κείμενο που συμβάλλει στην αναπαράσταση της πραγματικότητας και το οποίο εντάσσεται στην κατηγορία της αντικειμενικής περιγραφής. Κύρια γνωρίσματά του είναι η ανάδειξη του αντικειμένου της περιγραφής χωρίς την παρουσίαση προσωπικών θέσεων και απόψεων (Μητσικοπούλου, 2006, 1) και η χρήση ευδιάκριτων «σημάτων» αναπαραστατικότητας (χρήση τρίτου προσώπου, παθητική σύνταξη, δείξη του χώρου και του χρόνου, χρήση επιστημονικών όρων, απουσία μεταφορικής γλώσσας). Τα παραπάνω παρουσιάζουν υψηλό βαθμό δυσκολίας για τους/τις μικρούς/-ές μαθητές/-τριες γι αυτό η πραγμάτευσή τους επιδιώκεται να προσαρμοστεί στο αντιληπτικό επίπεδο των παιδιών της συγκεκριμένης τάξης. Ο εντοπισμός των χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου κειμενικού είδους επιδιώκεται να γίνει με τρόπο διαισθητικό και μέσα από χρήση απλής μεταγλώσσας. Η ίδια λογική ακολουθείται και κατά την ανάδειξη των περιστάσεων χρήσης τους αλλά και κατά την παραγωγή αντίστοιχου γραπτού λόγου από τα παιδιά. Η ενεργητική συμμετοχή Σελίδα 5 από 36

6 των μαθητών/-τριών στις δραστηριότητες του σεναρίου επιδιώκεται μέσα από την εμπλοκή τους σε δράσεις με παιγνιώδη χαρακτηριστικά παράλληλα με την αξιοποίηση υλικού από το σημειωτικό σύστημα της εικόνας που είναι ιδιαίτερα οικείο και προσφιλές στα μικρά παιδιά. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Ειδικότερα επιχειρείται οι μαθητές/-τριες: να γνωρίσουν τη σημασία της πρόγνωσης του καιρού στην καθημερινότητα των ανθρώπων να γνωρίσουν τις διαφορετικές εκδοχές με τις οποίες μπορεί να παρουσιαστεί ένα δελτίο καιρού να αντιληφθούν ότι οι ίδιες πληροφορίες ενός δελτίου καιρού μπορούν να παρουσιαστούν με διαφορετικές μορφές (κείμενο/ σύμβολα). Γνώσεις για τη γλώσσα Ειδικότερα επιχειρείται οι μαθητές/-τριες: να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους σχετικά με έννοιες, λέξεις και σύμβολα που αφορούν τον καιρό να εξοικειωθούν με τα δομικά στοιχεία ενός δελτίου καιρού (αναφορά στον τόπο και χρόνο, σε μετρήσεις έντασης των ανέμων και της θερμοκρασίας, ύπαρξη επιθέτων) να εξασκηθούν στην αποκωδικοποίηση των συμβόλων που συνοδεύουν μια πρόγνωση και με βάση αυτή να είναι σε θέση να συντάξουν ένα αντίστοιχο δελτίο καιρού. Γραμματισμοί Ειδικότερα επιχειρείται οι μαθητές/τριες: Σελίδα 6 από 36

7 να γνωρίσουν τον Η/Υ και το διαδίκτυο μέσα από τις βιωματικές τους εμπειρίες και να εξοικειωθούν με τις ποικίλες δυνατότητες που τους παρέχονται με την αξιοποίησή τους να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο διαδίκτυο (ηλεκτρονική μορφή μιας εφημερίδας, ηλεκτρονικό λεξικό, ιστοσελίδα καιρικών προγνώσεων) ως μια ακόμη πηγή πληροφοριών, κειμένων και εικόνων/συμβόλων και να εξασκηθούν στην κατανόηση και διαχείριση των σχετικών πληροφοριών να αποκτήσουν δεξιότητες αντιστοίχισης ανάμεσα στα σύμβολα και τις έννοιές τους αφού πρώτα συνειδητοποιήσουν τη μεταξύ τους σύζευξη να εξοικειωθούν με βασικές λειτουργίες σε αρχεία κειμενογράφου και λογισμικού παρουσίασης (αντιγραφή/ επικόλληση εικόνας, αποκοπή/ επικόλληση λέξεων σε πίνακα, συγχώνευση στηλών) αλλά και διαδικτυακών εφαρμογών (taxgedo). Διδακτικές πρακτικές Οι μαθητές/-τριες εργάστηκαν σε ομάδες και τα αποτελέσματα της δράσης τους αξιοποιήθηκαν και παρουσιάστηκαν σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα στην ολομέλεια της ομάδας. Συμμετείχαν ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία έχοντας εσωτερικά κίνητρα κινητοποίησης και δυνατότητες πρωτοβουλίας. Συνεργάστηκαν και επικοινώνησαν με τους συμμαθητές τους, ενώ δεσμεύτηκαν στην ολοκλήρωση του έργου της ομάδας τους. Η εκπαιδευτικός συντόνιζε τη διαδικασία, ήταν υπεύθυνη για την ανάπτυξη συνεργατικού κλίματος και αξιοποίησης της δυναμικής των ομάδων, διαμεσολαβούσε ανάμεσα στις νέες τεχνολογίες και στους μαθητές αλλά και μεταξύ των ομάδων, συμπαραστεκόταν και εμψύχωνε τις ομάδες στην ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων τους. Αξιοποίησε τις προϋπάρχουσες γνώσεις, τις εμπειρίες και τα βιώματα των παιδιών και, προάγοντας τη συνεργασία μεταξύ τους, στόχευσε στη σταδιακή αυτονόμησή τους. Σελίδα 7 από 36

8 Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφορμή για την έναρξη του σεναρίου ήταν το περιεχόμενο της ενότητας «Εφημερίδες! Εφημερίδες». Το ξεφύλλισμα εφημερίδων και η αξιοποίηση σχετικών εμπειριών από τα ίδια τα παιδιά μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν και άλλα είδη κειμένων που μπορεί κανείς να συναντήσει στις σελίδες μιας εφημερίδας. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Η αναζήτηση, κατανόηση και αξιοποίηση πληροφοριών σε διάφορα κείμενα αναφοράς αποτελεί επιδίωξη που συναντάται συχνά ως οριζόντιος στόχος των νέων γλωσσικών προγραμμάτων. Στην ενότητα «Εφημερίδες! Εφημερίδες» του σχολικού βιβλίου για τη Β Τάξη, η σχετική αναζήτηση αφορά κάποιες από τις πληροφορίες που μπορεί να βρει κανείς σε μια εφημερίδα. Η σχετική αναζήτηση αλλά και η εξοικείωση με διαφορετικά κειμενικά είδη μπορεί να επεκταθεί και πέρα από την έντυπη μορφή μιας εφημερίδας, αξιοποιώντας πληροφορίες που συναντώνται σε ψηφιακά/ ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης ή πληροφορίας, όπως είναι το διαδίκτυο. Άλλωστε η ενασχόληση των μαθητών/τριών με το θέμα του καιρού είναι μια πρακτική που υιοθετείται ήδη από το νηπιαγωγείο (ΥΠΕΠΘ/Π.Ι., 2003 β :22) και η γνώση γύρω από αυτό μπορεί να διευρυνθεί με την πιο συστηματική εξέτασή του και στο Δημοτικό Σχολείο. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών/-τριών στις δραστηριότητες του σεναρίου μπορεί να συμβάλει στην οικοδόμηση γνώσεων που αφορούν τη χρήση του Η/Υ και την εξοικείωση τους με τις νέες τεχνολογίες και τις δυνατότητες που αυτές προσφέρουν. Παράλληλα οι μαθητές/- τριες της τάξης έχουν την ευκαιρία να εξασκηθούν στην αναζήτηση συγκεκριμένων πληροφοριών σε μια ιστοσελίδα και να εμπλακούν σε δράσεις κατασκευής νοήματος αποδίδοντας συγκεκριμένο περιεχόμενο Σελίδα 8 από 36

9 σε σύμβολα/ εικόνες. Με τον τρόπο αυτό εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο και τις γνώσεις τους και αποκτούν δεξιότητες οπτικού γραμματισμού παράλληλα με την εξάσκησή τους σε νέα ψηφιακά περιβάλλοντα μάθησης (εξοικείωση με βασικές εντολές επεξεργασίας απλών λογισμικών, όπως είναι ο κειμενογράφος, γνωριμία με τις δυνατότητες ενός προγράμματος παρουσίασης ή εννοιολογικής χαρτογράφησης). Κείμενα Ιστοσελίδες: Ιστοσελίδα με Πρωτοσέλιδα και Οπισθόφυλλα εφημερίδων Ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, λήμμα «μποφόρ» Ηλεκτρονικό λεξικό Λεξικό της κοινής νεοελληνικής (Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα), λήμμα «αίθριος» Ιστοσελίδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών για την πρόβλεψη του καιρού: Διαδικτυακή εφαρμογή δημιουργίας συννεφόλεξου taxgedo Διαδικτυακός τόπος «e-γεωγραφία» (τμήμα του κόμβου «Ελληνική Πύλη Παιδείας» Φύλλα δραστηριοτήτων και συνοδευτικό υλικό: Φύλλο δραστηριότητας Αρχείο παρουσιάσεων «Kairos» (συνοδευτικό υλικό) Αρχείο παρουσιάσεων «Kairos συμπληρωμένο» (συνοδευτικό υλικό) Αρχείο παρουσιάσεων «χάρτες πρόγνωσης καιρού» (συνοδευτικό υλικό) Αρχείο παρουσιάσεων «χάρτες πρόγνωσης καιρού συμπληρωμένο» (συνοδευτικό υλικό) Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1η και 2η διδακτική ώρα Με αφορμή την πρώτη δραστηριότητα της ενότητας «Εφημερίδες! Εφημερίδες!» (Γλώσσα Β Δημοτικού, βιβλίο μαθητή τεύχος γ, σ. 8) εργαστήκαμε στην ολομέλεια Σελίδα 9 από 36

10 προκειμένου να προσεγγίσουμε την έννοια της λέξης «πρωτοσέλιδο». Για το σκοπό αυτό, με τη βοήθεια ενός ανακλαστικού προβολέα μεταβήκαμε σε έναν ιστότοπο που συγκεντρώνει καθημερινά όλα τα πρωτοσέλιδα και οπισθόφυλλα των εφημερίδων και είδαμε ορισμένα πρωτοσέλιδα που κυκλοφόρησαν την πρώτη μέρα της εφαρμογής ( ). Από την ανάγνωση των πρωτοσέλιδων οι μαθητές συμπέραναν ότι όλες οι εφημερίδες που είδαμε απευθύνονται σε ενήλικους καθώς οι περισσότεροι δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τους τίτλους που διάβαζαν. Όταν κοιτάξαμε και τα οπισθόφυλλα αναγνώρισαν το δελτίο καιρού στο οπισθόφυλλο της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» και κάποιοι μαθητές πλησίασαν τη μεγάλη οθόνη και το διάβασαν. Έως εκείνη τη στιγμή, όλα τα παιδιά γνώριζαν το δελτίο καιρού από το δελτίο ειδήσεων της τηλεόρασης και ξαφνιάστηκαν όταν διαπίστωσαν ότι υπάρχει στο οπισθόφυλλο μιας εφημερίδας. Όταν προσπαθήσαμε όλοι μαζί να ξεκλειδώσουμε το κείμενο της πρόβλεψης του καιρού, φάνηκε πως υπήρχαν αρκετές δυσκολίες στην ερμηνεία βασικών εννοιών και λέξεων. Για τον λόγο αυτό, η εκπαιδευτικός ζήτησε από τους μαθητές να παρατηρήσουν τον χάρτη, να προσπαθήσουν να εντοπίσουν ορισμένα σύμβολα που γνωρίζουν και επιχειρήσουν να τα ερμηνεύσουν. Παρόλο που η παρατήρηση του χάρτη οδήγησε αρκετούς μαθητές σε ορθές ερμηνείες των συμβόλων (όπως αυτά που Σελίδα 10 από 36

11 αποτυπώνουν την ηλιοφάνεια, τη συννεφιά ή τη βροχή), δημιουργήθηκαν επιπλέον δυσκολίες όταν ήρθε η στιγμή να μιλήσουμε για συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας. Αποδείχθηκε ότι οι περισσότεροι μαθητές δεν γνώριζαν ότι έβλεπαν τον χάρτη της Ελλάδας και όσοι το γνώριζαν είχαν ελάχιστες γνώσεις γεωγραφίας. Η ανάγκη να μάθουν οι μαθητές να εντοπίζουν βασικά στοιχεία του χάρτη της χώρας μας, μας οδήγησε στην προβολή του χάρτη της Ελλάδας (Παράρτημα). Σελίδα 11 από 36

12 Με τη βοήθεια της εκπαιδευτικού, οι μαθητές θυμήθηκαν τα σημεία του ορίζοντα και κάθε ομάδα ανέλαβε να εντοπίσει και να δείξει στην ολομέλεια τη βόρεια, τη νότια, την κεντρική, την ανατολική και τα δυτική Ελλάδα. Στη συνέχεια, αφού η εκπαιδευτικός εκτύπωσε ένα χάρτη για κάθε ομάδα οι μαθητές σημείωσαν πάνω του τα παραπάνω στοιχεία, χρωμάτισαν τις περιοχές και, αφού συμβουλεύτηκαν δύο έγχρωμους χάρτες της Ελλάδας, σημείωσαν τις πόλεις που τους ενδιέφεραν (όπως για παράδειγμα την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τις Σέρρες). 3η, 4η και 5η διδακτική ώρα Αρχικά, ξεκινήσαμε με την προβολή του δελτίου καιρού από το οπισθόφυλλο της εφημερίδας Ελευθεροτυπία που βρίσκεται στο παράρτημα. Εκεί οι μαθητές είδαν το χάρτη πρόγνωσης και παρακινήθηκαν να ερμηνεύσουν ορισμένα από τα σύμβολα (,, ) του χάρτη. Σελίδα 12 από 36

13 Η εκπαιδευτικός της τάξης αναφέρθηκε στα σύμβολα, που χρησιμοποιούνται για τον ορισμό της έντασης των ανέμων καθώς και στη σχετική μονάδα μέτρησης (μποφόρ). Στη συνέχεια αναζητήσαμε τον ορισμό της λέξης στην ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia και διαβάσαμε τους χαρακτηρισμούς του ανέμου και της θάλασσας στον πίνακα που περιγράφει την κλίμακα μποφόρ. Οι μαθητές εντυπωσιάστηκαν από την περιγραφή των φαινομένων που δημιουργούνται από την ένταση των ανέμων και κατέθεσαν αρκετές μαρτυρίες από προσωπικά τους βιώματα. Στη συνέχεια επιχειρήσαμε να διαβάσουμε και να ερμηνεύσουμε το κείμενο της πρόγνωσης. Σελίδα 13 από 36

14 Το πρώτο στοιχείο που αναζητήσαμε είναι η ερμηνεία της λέξης αίθριος στο ηλεκτρονικό λεξικό (για τη συγκεκριμένη λέξη δεν υπάρχει καταχώρηση στο Εικονογραφημένο Λεξικό). Αμέσως μετά μεταβήκαμε στην ιστοσελίδα προγνώσεων καιρού: για να μελετήσουμε την επεξήγηση των συμβόλων που υπάρχουν σε ένα δελτίο καιρού. Εκεί, οι μαθητές διαπίστωσαν ότι είναι πιο εύκολο να ερμηνεύεις τα σύμβολα του χάρτη παρά να διαβάζεις το κείμενο της πρόγνωσης. Με αφορμή τη διαπίστωση αυτή, η εκπαιδευτικός παρουσίασε στη μεγάλη οθόνη το αρχείο παρουσιάσεων «χάρτες πρόγνωσης καιρού» (συνοδευτικό υλικό) και ζήτησε από τους μαθητές να παρατηρήσουν τους χάρτες και να εντοπίσουν τον χάρτη που αναπαριστά το δελτίο καιρού της Ελευθεροτυπίας. Αφού αποκωδικοποιήσαμε τον πρώτο χάρτη του αρχείου στην ολομέλεια, κάθε ομάδα πήρε το δικό της χάρτη πρόγνωσης, το υπόμνημα με τα σύμβολα και το κείμενο της εφημερίδας με την πρόβλεψη (όλα εκτυπωμένα σε χαρτί Σελίδα 14 από 36

15 Α4) και ανέλαβε να γράψει το κείμενο που αντιστοιχεί στο χάρτη που πήρε (δες Παράρτημα). Σύμφωνα με τη δημιουργό του σεναρίου, στη συγκεκριμένη δραστηριότητα η αναζήτηση της ερμηνείας των λέξεων δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Εντάσσεται στο πλαίσιο μιας παιγνιώδους διαδικασίας, όπου οι μαθητές/τριες της τάξης καλούνται να εντοπίσουν ανάμεσα σε διαφορετικά δελτία καιρού (που έχουν δημιουργηθεί με την ίδια τεχνική αντικατάσταση λέξεων με εικόνες αλλά διαφοροποιούνται σε κάποια σημεία) το δελτίο που αντιστοιχεί στο κείμενο του δελτίου καιρού της Ελευθεροτυπίας. Κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, οι μαθητές/τριες είχαν την ευκαιρία να κατανοήσουν ορισμένες δύσκολες για αυτούς/τες λέξεις (τοπικές νεφώσεις:, μεσημβρινές απογευματινές ώρες, βόρειος άνεμος, που έρχεται από το βορρά κ.ά.). Έτσι, μέσα από το παιχνίδι της αναζήτησης του «σωστού» δελτίου καιρού τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με ένα μεγάλο εύρος λεξιλογίου και εμπλούτισαν το δικό τους λεξιλογικό/σημασιολογικό ρεπερτόριο μέσα από τις αντιστοιχίσεις εικόνων και λέξεων. Αφού οι ομάδες ολοκλήρωσαν τη δραστηριότητα στο χαρτί, ένα παιδί από κάθε ομάδα παρουσίασε το δελτίο καιρού της ομάδας του. Στη συνέχεια, κάθε ομάδα άνοιξε τη διαφάνεια με το δικό της δελτίο καιρού από το αρχείο παρουσιάσεων Σελίδα 15 από 36

16 «χάρτες πρόγνωσης καιρού» και τα μέλη της (εκ περιτροπής) πληκτρολόγησαν πάνω στη διαφάνειά τους το κείμενο του δελτίου τους. Προτιμήσαμε να μην γράψουμε το κείμενο στον χώρο των σημειώσεων που υπάρχει κάτω από κάθε διαφάνεια αλλά πάνω στη διαφάνεια (δίπλα στο χάρτη) για να μπορούμε στη συνέχεια (όταν ενώσουμε τις διαφάνειες και φτιάξουμε ένα ενιαίο αρχείο παρουσιάσεων) να δούμε τα κείμενα στη μεγάλη οθόνη. Έτσι, οι μαθητές με τη βοήθεια της εκπαιδευτικού έκαναν κλικ στο κουμπί «πλαίσιο κειμένου» (που βρίσκεται στη γραμμή εργαλείων του αρχείου παρουσιάσεων) και έγραψαν το κείμενό τους στο πλαίσιο που άνοιξαν πάνω στη διαφάνεια. Όταν όλες οι ομάδες ετοίμασαν τη διαφάνεια με το χάρτη και το κείμενό τους, η εκπαιδευτικός τοποθέτησε όλες τις διαφάνειες στο αρχείο «χάρτες πρόγνωσης καιρού συμπληρωμένο» (συνοδευτικό υλικό). Στο τέλος, η ολομέλεια μελέτησε το αρχείο και εντόπισε το δελτίο καιρού που αντιστοιχούσε στην Ελευθεροτυπία. 6η διδακτική ώρα Η έκτη ώρα της εφαρμογής ξεκίνησε με την προβολή του αρχείου «χάρτες πρόγνωσης καιρού συμπληρωμένο» και το σχολιασμό των διαφορών που εντοπίστηκαν μεταξύ των δελτίων. Οι διαφορές αυτές μας έδωσαν την ευκαιρία να συζητήσουμε και να σχολιάσουμε τόσο τα πληροφοριακά στοιχεία που μπορούμε να συναντήσουμε σε ένα δελτίο καιρού (θερμοκρασία, άνεμοι, μετρήσεις, καιρικά Σελίδα 16 από 36

17 φαινόμενα) όσο και τις λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται για να αποδώσουν καλύτερα την πρόβλεψη («η θερμοκρασία κυμαίνεται», «η ένταση των ανέμων», «τοπικά στο Αιγαίο» κ.ά.). Μετά τον σχολιασμό, η εκπαιδευτικός προέτρεψε τις ομάδες να εργαστούν με τον ίδιο τρόπο στο Φύλλο δραστηριότητας που βρίσκονταν στην επιφάνεια εργασίας τους. Στα δελτία καιρού που δίνονταν στο φύλλο εργασίας κάθε ομάδα θα έπρεπε να εντοπίσει όσες λέξεις ή φράσεις έχουν σχέση με τον χρόνο, τη μέτρηση, τον τόπο, τους ανέμους, τα καιρικά φαινόμενα και τον καιρό και να τις κατατάξει σε κατηγορίες σύμφωνα με τον πίνακα κατηγοριοποίησης του φύλλου. Για να γίνει αυτό, θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει τις εντολές «επιλογή», «αποκοπή» και «επικόλληση» και να τοποθετήσει τις λέξεις στις αντίστοιχες στήλες του πίνακα. Πριν από την εργασία σε ομάδες, η εκπαιδευτικός παρουσίασε τη διαδικασία στη μεγάλη οθόνη και απάντησε σε όλα τα ερωτήματα των μαθητών. Κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας, η συνεργασία μεταξύ των μελών των ομάδων ήταν εξαιρετική και στο τέλος της δραστηριότητας όλες οι ομάδες κατάφεραν να ταξινομήσουν σωστά τις λέξεις που συνάντησαν στα δελτία καιρού. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα μέλη κάθε ομάδας εργάζονταν με ομαδικό πνεύμα και ένα ένα μέλος περνούσε από όλα τα στάδια της δραστηριότητας. Όταν κάποιο μέλος δεν είχε μεγάλη εξοικείωση με την επιλογή, την αποκοπή και την επικόλληση, κάποιο άλλο μέλος το βοηθούσε και το καθοδηγούσε. Στο τέλος, είδαμε στη μεγάλη οθόνη τους πίνακες των ομάδων και συμπεράναμε ότι αυτές οι κατηγορίες αποτελούν τα δομικά στοιχεία που απαρτίζουν ένα δελτίο καιρού. Σελίδα 17 από 36

18 Αμέσως μετά, η εκπαιδευτικός έθεσε στους μαθητές το εξής ερώτημα: «τι θα συνέβαινε εάν ένα σύννεφο ήταν φτιαγμένο από λέξεις κι όχι από υδρατμούς;». Η ερώτηση προκάλεσε μεγάλη έξαψη και «οι ιδέες έπεφταν σύννεφο» (να, μια ωραία φράση για συζήτηση!). «Θα έβρεχε λέξεις!», «και θα γέμιζαν τα άδεια κεφάλια!», «κι όταν διψούσαμε θα πίναμε λέξεις..!», «και δεν θα χρειαζόταν να διαβάζουμε!» ήταν μερικές από τις απαντήσεις. Γι αυτό, στην πρόταση της εκπαιδευτικού να φτιάξουν ένα σύννεφο λέξεων οι μαθητές ανταποκρίθηκαν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Για να υλοποιήσουν την ιδέα τους, η εκπαιδευτικός πρότεινε τη διαδικτυακή εφαρμογή taxgedo και παρουσίασε στη μεγάλη οθόνη της ολομέλειας τον τρόπο χρήσης της. Στη συνέχεια, αφού παρουσίασε στις ομάδες τον τρόπο που συγχωνεύουμε τις στήλες ενός πίνακα, τοποθέτησε (με αντιγραφή και επικόλληση) τις λέξεις (από τον πίνακα μιας ομάδας) μέσα στο πλαίσιο της εφαρμογής και δημιούργησε ένα σύννεφο λέξεων. Έτσι, με τη βοήθεια της εκπαιδευτικού οι ομάδες (με μεγάλο κέφι και ενθουσιασμό) ακολούθησαν την ίδια διαδικασία και καθεμία έφτιαξε το δικό της συννεφόλεξο. Σελίδα 18 από 36

19 7η διδακτική ώρα Στη συνάντηση αυτή αξιοποιήσαμε τα παιχνίδια που υπάρχουν στον διαδικτυακό τόπο «e-γεωγραφία», ο οποίος αποτελεί τμήμα του κόμβου «Ελληνική Πύλη Παιδείας». Πιο συγκεκριμένα, ασχοληθήκαμε με τα παιχνίδια «Βρες την πόλη για την οποία εκδόθηκε έκτακτο δελτίο καιρού» και «Σύρε κι άσε. Γίνε μετεωρολόγος. Φτιάξε τον χάρτη πρόγνωσης καιρού!». Αρχικά, η εκπαιδευτικός παρουσίασε στην ολομέλεια τα δυο παιχνίδια και στη συνέχεια οι ομάδες εργάστηκαν στον υπολογιστή τους. Κατά τη διάρκεια του πρώτου παιχνιδιού, οι μαθητές διάβασαν ένα έκτακτο δελτίο καιρού και προσπάθησαν να ανακαλύψουν την πόλη για την οποία εκδόθηκε. Πατώντας με το ποντίκι τους πάνω σε πέντε πόλεις σε ολόκληρη την Ελλάδα έβλεπαν ένα βιντεάκι με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν σε κάθε πόλη και στο τέλος επέλεγαν την πόλη για την οποία εκδόθηκε το συγκεκριμένο δελτίο καιρού. Το παιχνίδι ήταν πολύ εντυπωσιακό και οι μαθητές το χάρηκαν πάρα πολύ. Σελίδα 19 από 36

20 Στο επόμενο παιχνίδι οι ομάδες έφτιαξαν το δικό τους χάρτη πρόγνωσης καιρού. Σε αυτό, αφού διάβαζαν το δελτίο καιρού που τους έδινε το παιχνίδι και τοποθετούσαν τα σύμβολα του υπομνήματος του χάρτη του παιχνιδιού στη σωστή θέση ανάλογα με τις προβλέψεις του δελτίου. Μέσα από αυτά τα παιχνίδια οι μαθητές διεύρυναν τις γνώσεις σους γύρω από το δελτίο καιρού (π.χ. τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται στους χάρτες και το λεξιλόγιο) ενώ ταυτόχρονα εξασκήθηκαν στη δημιουργία των χαρτών πρόγνωσης. Ήταν πραγματικά μια απολαυστική διαδικασία που κέντρισε το ενδιαφέρον των παιδιών και δημιούργησε επιπλέον κίνητρα για τη συνέχεια της εφαρμογής. Σελίδα 20 από 36

21 8η και 9η διδακτική ώρα Σε αυτή τη συνάντηση αποφασίσαμε να φτιάξουμε το δικό μας δελτίο καιρού. Το ερώτημα που έθεσε η εκπαιδευτικός ήταν το εξής: «Η Μαρία πρόκειται να μείνει για τέσσερις μέρες με τη γιαγιά της στα Καλάβρυτα. Αναρωτιέται τι καιρό θα κάνει εκεί και τι ρούχα θα πρέπει να πάρει μαζί της. Θέλετε να τη βοηθήσετε; Φτιάξτε ένα χάρτη πρόγνωσης καιρού για τα Καλάβρυτα και βοηθήστε τη Μαρία να επιλέξει τα σωστά ρούχα για το ταξίδι». Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό και αμέσως χωρίστηκαν σε ομάδες και δήλωσαν έτοιμοι να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους για να βοηθήσουν τη Μαρία. Σύμφωνα με τις οδηγίες της εκπαιδευτικού, αναζήτησαν στο διαδίκτυο τον κόμβο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών meteo στον οποίο υπάρχουν προβλέψεις του καιρού για όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Η εκπαιδευτικός παρουσίασε στη μεγάλη οθόνη της ολομέλειας τον τρόπο που αναζητούμε το δελτίο καιρού μιας περιοχής και πρότεινε στις ομάδες να αναζητήσουν την περιοχή των Καλαβρύτων και να επιλέξουν τη μέρα που θα μελετήσουν. Στη συνέχεια, αφού διαβάσαμε τις προβλέψεις ενός τετραήμερου, συζητήσαμε όλοι μαζί ποιες πληροφορίες θα έπρεπε να συμπεριλάβουμε στο χάρτη πρόγνωσης Σελίδα 21 από 36

22 του καιρού και καταλήξαμε ότι θα έπρεπε να τοποθετήσουμε στο χάρτη μας πληροφορίες για τους ανέμους (διεύθυνση και ένταση), για τα μποφόρ, για τη θερμοκρασία και για τα καιρικά φαινόμενα. Για να μπορέσουν να εργαστούν όλα τα μέλη της ομάδας ταυτόχρονα (τα έμπειρα αλλά και τα λιγότερα έμπειρα στη χρήση του υπολογιστή τους), η εκπαιδευτικός έδωσε στις ομάδες ένα χάρτη της χώρας σε χαρτί Α4 και πρότεινε να ξεκινήσουν να αποτυπώνουν το χάρτη πρόβλεψης αλλά και το κείμενο του δελτίου τους αρχικά στο χαρτί τους. Λίγα λεπτά αργότερα, προέτρεψε τις ομάδες να ανοίξουν το αρχείο παρουσιάσεων «Kairos» (συνοδευτικό υλικό) από την επιφάνεια εργασίας τους και με αντιγραφή και επικόλληση να μεταφέρουν τα σύμβολα της πρόβλεψης (της συγκεκριμένης μέρας που επέλεξαν από το meteo) και το κείμενό τους στο δικό τους ψηφιακό χάρτη. Όπως και σε προηγούμενη δραστηριότητα, οι μαθητές προτίμησαν να γράψουν το κείμενό τους πάνω στη διαφάνεια για να φαίνεται στην προβολή της παρουσίασης. Η εισαγωγή του κειμένου έγινε με τον ίδιο τρόπο, οπότε οι μαθητές ήταν εξοικειωμένοι και η διαδικασία ήταν λιγότερο απαιτητική αυτή τη φορά. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της εργασίας των ομάδων, η εκπαιδευτικός ένωσε τις διαφάνειες στο αρχείο «Kairos συμπληρωμένο» (συνοδευτικό υλικό), το οποίο προβάλαμε στη μεγάλη οθόνη της ολομέλειας και κάθε ομάδα παρουσίασε το δικό της χάρτη πρόγνωσης και τις προτάσεις της στη Μαρία. Σελίδα 22 από 36

23 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Ξεχωρίζουμε τις λέξεις στα παρακάτω δελτία καιρού και με επικόλληση τις τοποθετούμε στη στήλη που ταιριάζουν: Λέξεις Λέξεις που Λέξεις που Λέξεις που Λέξεις που Επίθετα που έχουν έχουν έχουν έχουν σχέση με έχουν σχέση για τον σχέση με σχέση με τη σχέση με τους ανέμους με τα καιρικά καιρό τον χρόνο μέτρηση τον τόπο φαινόμενα Ο καιρός θα είναι γενικά αίθριος. Τις μεσημβρινές και απογευματινές ώρες θα αναπτυχθούν τοπικές νεφώσεις στα ηπειρωτικά και θα εκδηλωθούν καταιγίδες κυρίως στα κεντρικά και βόρεια. Οι άνεμοι θα πνέουν βορειοδυτικοί 3 με 4 και στο Αιγαίο τοπικά 7 μποφόρ. Ο καιρός θα είναι γενικά χωρίς σύννεφα. Τις πρώτες πρωινές αλλά και τις βραδινές ώρες θα υπάρχει περιορισμένη ορατότητα στα ηπειρωτικά και θα εκδηλωθούν ασθενείς βροχές κυρίως στα νότια και ανατολικά. Οι άνεμοι θα πνέουν νοτιοδυτικοί 7 με 8 μποφόρ και στο Αιγαίο τοπικά η ένταση ανέμου θα είναι μεγαλύτερη από 8 μποφόρ. Η θερμοκρασία θα είναι υψηλή και θα φτάσει στους 30 ο Κελσίου. Σελίδα 23 από 36

24 Ο καιρός θα είναι γενικά άστατος. Τις πρωινές ώρες ο ουρανός θα είναι πλήρως συννεφιασμένος στις περισσότερες περιοχές της χώρας και θα υπάρξει ασθενής βροχή ή καταιγίδα στα βόρεια και τα δυτικά. Το βράδυ θα υπάρξει καθαρός ουρανός. Οι άνεμοι θα πνέουν ανατολικοί 2 με 3 μποφόρ και στο Αιγαίο η ένταση ανέμου θα είναι από 0 έως και 2 μποφόρ. Η θερμοκρασία θα είναι υψηλή για την εποχή. Ο καιρός θα είναι βροχερός. Οι ισχυροί βόρειοι άνεμοι θα ενισχυθούν. Στα νότια θα εκδηλωθούν ασθενείς βροχές και καταιγίδες κατά τόπους ισχυρές. Στην κεντρική Ελλάδα θα υπάρξει ασθενής χιονόπτωση. Στη βόρεια Ελλάδα θα εκδηλωθεί χιονόπτωση. Η θερμοκρασία θα σημειώσει αισθητή πτώση, και θα κυμανθεί μεταξύ ο Κελσίου. Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Η δημιουργός του σεναρίου έγραψε πολλές και εξαιρετικές ιδέες στο συνταγμένο σενάριο. Ακολουθεί η παράθεση του κειμένου της: «Μια εναλλακτική εκδοχή του σεναρίου θα μπορούσε να συμπεριλάβει τη δυνατότητα αξιοποίησης των διαφορετικών τρόπων παρουσίασης του καιρού και την εξάσκηση των μαθητών/-τριών στην κατανόηση και παραγωγή δελτίων καιρού που προσφέρονται μέσω της ακρόασης ή παρακολούθησης ενός σχετικού ένθετου μιας ειδησεογραφικής εκπομπής. Έτσι θα μπορούσε η τελευταία δραστηριότητα του σεναρίου να επεκταθεί με τη συγκέντρωση όλων των καταγραφών για τον καιρό διαφόρων περιοχών της χώρας σε ένα αρχείο παρουσίασης, έτσι ώστε αυτό να αξιοποιηθεί για την παρουσίαση ενός «δελτίου καιρού στην τηλεόραση της τάξης». Η αναφορά στις διαφορετικές πληροφορίες του δελτίου καιρού θα μπορούσε να συνδυαστεί με την επιλογή του χρονισμού παρουσίασης, στοιχείο που θα Σελίδα 24 από 36

25 προσομοιώσει τη συγκεκριμένη διαδικασία με την παρουσίαση ενός «πραγματικού» δελτίου καιρού από έναν τηλεοπτικό σταθμό. Στη φάση αυτή οι μαθητές/-τριες της τάξης θα μπορούσαν να εξασκήσουν την προφορική τους έκφραση, συνειδητοποιώντας ταυτόχρονα ότι σε μια παρουσίαση τέτοιου είδους, εκτός από τον προφορικό και γραπτό λόγο έχουν ιδιαίτερη αξία, τα σύμβολα, η χρήση του χώρου ακόμη και οι κινήσεις και χειρονομίες του παρουσιαστή. Ταυτόχρονα θα μπορούσε να συζητηθεί η διαφοροποίηση ενός δελτίου καιρού υπολογίζοντας ως μεταβλητές τη φυσική ή όχι παρουσία ενός παρουσιαστή, το φύλο του και τον τρόπο με τον οποίο αυτός/-ή απευθύνεται στο κοινό του κ.ά. Η συγκεκριμένη οπτική μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες με σεβασμό πάντα στις προσλαμβάνουσες των μικρών μαθητών/τριών για εξάσκηση δεξιοτήτων κριτικού γραμματισμού παράλληλα με τη διεύρυνση των δεξιοτήτων τους όσον αφορά τον ψηφιακό γραμματισμό και τη γνωριμία τους με απλά λογισμικά. Παράλληλα μια δυνητική επέκταση του σεναρίου θα μπορούσε να αφορά τη παρουσίαση ενός δελτίου καιρού από τους/τις μαθητές/-τριες της τάξης με τη δημιουργία των δικών τους συμβόλων για την κωδικοποίηση των φυσικών φαινομένων, μέσα από την αξιοποίηση των δυνατοτήτων ενός λογισμικού ζωγραφικής ή την αναζήτησή τους από μια βάση έτοιμων εικόνων (όπως είναι το Office.com), μαζί με την αντίστοιχη δημιουργία υπομνήματος για την εξήγησή τους. Εναλλακτικά το σενάριο θα μπορούσε να επεκταθεί με στόχο τη διαθεματική προσέγγιση του θέματος του καιρού και την εξέτασή του από την πλευρά της μελέτης περιβάλλοντος (συσχέτιση των φυσικών φαινομένων με συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές της χώρας), των εικαστικών (δημιουργία κολάζ με καιρικά φαινόμενα) τη δραματική τέχνη (παρουσίαση με παντομίμα διαφόρων καταστάσεων που έχουν σχέση με τον καιρό), ακόμη και με τις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά (καταγραφές και ταξινομήσεις των θερμοκρασιών διαφορετικών περιοχών)». Σελίδα 25 από 36

26 Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Στην εφαρμογή προστέθηκε το πρώτο δίωρο γιατί από τη συζήτηση στην ολομέλεια φάνηκε πως οι μαθητές αγνοούσαν βασικές γεωγραφικές έννοιες. Οι χάρτες πρόγνωσης που δόθηκαν στις ομάδες την 3η, 4η και 5η ώρα προέρχονται από το 1ο φύλλο δραστηριοτήτων του συνταγμένου σεναρίου. Στην εφαρμογή προτιμήσαμε να τοποθετήσουμε ορισμένους από αυτούς σε αρχείο παρουσιάσεων (και να μην εργαστούμε στο φύλλο δραστηριοτήτων) για να απλοποιηθεί ο τρόπος παρουσίασης και χρήσης τους. Η συμπλήρωση εννοιολογικού πίνακα με τη βοήθεια ενός λογισμικού παρουσίασης (Powerpoint) ή του λογισμικού kidspiration για να εξοικειωθούν οι μαθητές/-τριες με την έννοια, το περιεχόμενο και τις περιστάσεις χρήσης ενός δελτίου καιρού δεν έγινε γιατί οι ανάγκη αυτή καλύφθηκε από τη δραστηριότητα του τελευταίου δίωρου. Η 7η ώρα προστέθηκε γιατί η ενασχόληση με τα παιχνίδια του διαδικτυακού τόπου «e-γεωγραφία» μας έδωσε μια εξαιρετική ευκαιρία για ψυχαγωγία, παιγνιώδη μάθηση αλλά και αξιολόγηση. Τέλος, η χρήση του χαρτιού και του υπολογιστή ταυτόχρονα προτιμήθηκε για να δώσει την ευκαιρία σε όλους τους μαθητές (προχωρημένους και μη) να εργαστούν για την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων και να χαρούν εξίσου το αποτέλεσμα της δουλειάς τους. Πράγματι, όπως φάνηκε, η εφαρμογή του σεναρίου δημιούργησε θετικό κλίμα συνεργασίας και έδωσε τη δυνατότητα στους μαθητές που συμμετείχαν να μάθουν, να δράσουν και να δημιουργήσουν με ευχάριστο τρόπο. Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Μηστικοπούλου, Β Λόγος- Κείμενο, Γένη και Είδη Λόγου (Περιγραφή), Διατίθεται στον διαδικτυακό τόπο: Σελίδα 26 από 36

27 [ ] ΥΠΕΠΘ/Π.Ι β. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Νηπιαγωγείου. Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: (13/07/2013) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ χάρτης Ελλάδας Σελίδα 27 από 36

28 ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΕΛΤΙΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» Ο καιρός θα είναι γενικά αίθριος. Τις μεσημβρινές και απογευματινές ώρες θα αναπτυχθούν τοπικές νεφώσεις στα ηπειρωτικά και θα εκδηλωθούν καταιγίδες κυρίως στα κεντρικά και βόρεια. Οι άνεμοι θα πνέουν βορειοδυτικοί 3 με 4 και στο Αιγαίο τοπικά 6 Μποφόρ. Σελίδα 28 από 36

29 Χάρτες πρόγνωσης καιρού Σελίδα 29 από 36

30 Σελίδα 30 από 36

31 Σελίδα 31 από 36

32 Σελίδα 32 από 36

33 Ο καιρός θα είναι γενικά ώρες αλλά και τις. Τις πρώτες ώρες θα υπάρχει στα (ηπειρωτικά) και θα εκδηλωθούν κυρίως στα και. Οι άνεμοι ισχυροί θα πνέουν 7 με 8 και στο (Αιγαίο) τοπικά μποφόρ. Η θερμοκρασία θα είναι υψηλή και θα φτάσει στους 30 ο κελσίου. Σελίδα 33 από 36

34 Ο καιρός δε θα έχει σύννεφα. Τις και ώρες θα αναπτυχθούν στα (ηπειρωτικά) και θα εκδηλωθούν κυρίως στα και. Οι άνεμοι θα πνέουν 3 με 5 μποφόρ και στο (Αιγαίο) τοπικά μποφόρ. Σελίδα 34 από 36

35 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΣ ΣΥΜΒΟΛΩΝ (Πηγή: Άνεμος - Διεύθυνση Άνεμος Ένταση Σελίδα 35 από 36

36 Ουρανός και καιρικά φαινόμενα Άνεμος - Ένταση σε θαλάσσιες περιοχές Σελίδα 36 από 36