Β κύκλος εργασιών. «e-marketplaces προοπτικές, η στάση της Πολιτείας»

Transcript

1 Β κύκλος εργασιών Οµάδα Εργασίας OE B2 «e-marketplaces προοπτικές, η στάση της Πολιτείας» Συντονιστές: Πουλυµενάκου Aγγελική (Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών) Raporteurs: ηµητρακόπουλος Γιώργος (Eλληνικό Kέντρο Σηµάνσεως Προϊόντων) Λυµπερέας Tάκης (Eλληνικό Kέντρο Ηλεκτρονικού Εµπορίου) Αθήνα, Ιούλιος 2002

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 Εισαγωγή Οµάδα 2: «e-marketplaces» Μεθοδολογία υλοποίησης Το διεθνές τοπίο των B2B marketplaces Ιστορικό Αρχικές εφαρµογές ηλεκτρονικού επιχειρείν Η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών διεπιχειρηµατικών αγορών Κατηγορίες ηλεκτρονικών αγορών Στατιστικά στοιχεία Το Εµπορικό Επιχειρηµατικό Μοντέλο στο ιαδίκτυο Κλαδικές διαφορές Βαθµός υιοθέτησης ηλεκτρονικού εµπορίου Παράγοντες που επηρεάζουν την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εµπορίου Ηλεκτρονικές εφαρµογές Απαιτήσεις απόδοσης Καλές πρακτικές Καλές πρακτικές µε γενική εφαρµογή Καλές πρακτικές για την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών στις Β2Β αγορές Καταγραφή ελληνικού τοπίου Tο B2B και η ελληνική πραγµατικότητα...error! Bookmark not defined. 3.2 Προφίλ υπαρχουσών ηλεκτρονικών αγορών BE Ιστορικό Στόχοι Κλάδοι στους οποίους δραστηριοποιείται το marketplace της Business Exchanges Η δοµή και οι βασικές λειτουργίες του Marketplace Υπηρεσίες Οι συνεργάτες χρήστες του marketplace της BE Οικονοµικά στοιχεία Απασχολούµενο Προσωπικό Επιχειρηµατικό µοντέλο Contact Details ΒΕ4retail Ιστορικό Υπηρεσίες Οι συνεργάτες χρήστες του marketplace της be4retail Κλάδοι στους οποίους δραστηριοποιείται το marketplace της be4retail Οικονοµικά στοιχεία Απασχολούµενο Προσωπικό...3 2

3 Επιχειρηµατικό µοντέλο Στόχοι Contact Details CosmoONE Ηλεκτρονική Αγορά b2bmarketsite Ηλεκτρονικοί κατάλογοι Σύνδεση µε ERP συστήµατα Υπηρεσία ηλεκτρονικών δηµοπρασιών b2bauctions Τεχνολογία Ασφάλεια Συναλλαγών Στατιστικά Στοιχεία Πελατολόγιο της cosmoone Μελλοντικά σχέδια της cosmoone Contact Details E-Logistics Συνεργασίες Εταιρίες Συνεργάτες...Error! Bookmark not defined Προσωπικό...Error! Bookmark not defined Contact Details ΩNIA-NET Ιστορικό δηµιουργίας Παρεχόµενες Υπηρεσίες Β2Β Επιχειρηµατικό Μοντέλο Τεχνολογία Υπάρχοντες Πελάτες και Μελλοντικοί Στόχοι Contact Details Yassas Υπηρεσίες Yassas.com Πελάτες χρήστες Μελλοντικοί Στόχοι Contact Details Μελλοντικές τεχνολογικές και επιχειρηµατικές τάσεις και ενδεχόµενες εξελίξεις Τάσεις του βιοµηχανικού κλάδου των πληροφοριακών συστηµάτων για το Προβλέψεις για την διαµόρφωση της ηλεκτρονικής επιχειρηµατικότητας στο άµεσο µέλλον Πλατφόρµες και εφαρµογές για το ηλεκτρονικό επιχειρείν Εφαρµογές για την πλευρά της πώλησης: Εφαρµογές για την αγοραστική πλευρά: Ηλεκτρονικές υπηρεσίες για την εξυπηρέτηση των πελατών Πρότυπα Ενσωµάτωση επιχειρησιακών συστηµάτων ERP EDI Τεχνολογίες για την ηλεκτρονική πληρωµή Προβλέψεις για το ηλεκτρονικό εµπόριο µέχρι το Σενάρια για την εξέλιξη των ηλεκτρονικών αγορών µέχρι το Σενάρια εξέλιξης µέχρι το

4 4.4.2 Παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη των ηλεκτρονικών επιχειρηµατικών αγορών από την πλευρά της προσφοράς και της ζήτησης Προτάσεις προς επιχειρήσεις και επιχειρηµατικά σχήµατα Προϋποθέσεις για την επιτυχηµένη υλοποίηση Β2Β αγορών ηµιουργία µίας επιτυχηµένης Β2Β ηλεκτρονικής αγοράς Στρατηγικοί παράγοντες που αφορούν τον σχεδιασµό Κατανόηση των Β2Β ηλεκτρονικών αγορών και της αξίας τους Προσδιορίζοντας ένα δίκτυο αξίων και κατανοώντας τους ρόλους των διάφορων εµπλεκοµένων στην ηλεκτρονική αγορά ηµιουργία και προσφορά υπηρεσιών αξίας που προσελκύουν και διατηρούν τους πελάτες Στρατηγική για την απόκτηση κερδών Προσδιορισµός µιας τιµολογιακής πολιτικής βασισµένης στις ανάγκες των αγοραστών και των πωλητών Πρόσβαση στην ηλεκτρονική αγορά προσδιορίζοντας τους συµµετέχοντες Προσδιορισµός ποιων το ενδιαφέρον είναι πρωτεύον σε µία ηλεκτρονική αγορά Συµπέρασµα Επιχειρηµατικό σχέδιο για την ανάπτυξη ηλεκτρονικών αγορών Κρίσιµοι παράγοντες επιτυχίας Επίτευξη της παραγωγικής διεπιχειρηµατικότητας (Β2Β) Ηλεκτρονικές εταιρικές κοινοπραξίες Εξατοµίκευση ενός εµπορικού δικτυακού κόµβου (Personalization)Error! Bookmark not defined Υπηρεσίες των ηλεκτρονικών αγορών και ρευστότητα εµπορικών συναλλαγών Η ρευστότητα της αγοράς Η ανάγκη για ρευστότητα στις ηλεκτρονικές αγορές Ηλεκτρονική διακίνηση εµπιστευτικών πληροφοριών µεταξύ των εµπλεκοµένων στην παραγωγική αλυσίδα Παράµετροι ποσοτικοποίησης της επιτυχίας µιας ηλεκτρονικής διεπιχειρηµατικής αγοράς Συµπεράσµατα και προτάσεις προς την πολιτεία Προτάσεις προς την πολιτεία Παράρτηµα Α Πρακτικά Συναντήσεων Bασικά θέµατα που απασχόλησαν την οµάδα - Συµπεράσµατα...Error! Bookmark not defined Οριζόντιες ηλεκτρονικές αγορές...error! Bookmark not defined Κάθετες / κλαδικές ηλεκτρονικές αγορέςerror! Bookmark not defined Τεχνολογικά θέµατα...error! Bookmark not defined Επιχειρηµατικά θέµατα...error! Bookmark not defined Θέµατα χρηµατοδότησης...error! Bookmark not defined. 7.2 Πρακτικά 1 ης συνάντησης (7/3/2002) Πρακτικά 2 ης συνάντησης (15/3/2002)

5 7.4 Πρακτικά 3 ης συνάντησης (29/3/2002) Πρακτικά 4 ης συνάντησης (9/4/2002) Παράρτηµα Β Ερωτηµατολόγιο Παράρτηµα Γ: Eπεξεργασία Aποτελεσµάτων Eρωτηµατολογίου.3 Αναφορές-Βιβλιογραφία...3 Γλωσσάρι Όρων - Συντµήσεων...3 5

6 1 Εισαγωγή Η Ελληνική Πολιτεία στα πλαίσια της «Κοινωνίας της Πληροφορίας» και εκτιµώντας τη διεθνή και την ελληνική πραγµατικότητα στο χώρο του ηλεκτρονικού επιχειρείν, σχεδιάζει την ενίσχυση πρωτοβουλιών στην κατεύθυνση αυτή. Το συγκεκριµένο έργο, αφορά στην ανάλυση του επιχειρηµατικού πλαισίου των b2b marketplaces και στη διερεύνηση πιθανής χρηµατοδότησης πρωτοβουλιών για τη δηµιουργία νέων e- Marketplaces ή την περαιτέρω ανάπτυξη υπαρχόντων. Για την αναλυτική εξειδίκευση του έργου χρησιµοποιήθηκαν τα πορίσµατα, που εκπόνησε εξειδικευµένη οµάδα εργασίας του e-business forum αποτελούµενη από ειδικούς εµπειρογνώµονες, που προέρχονται από τον ακαδηµαϊκό χώρο, από επιχειρήσεις πληροφορικής, από υφιστάµενα e-marketplaces, από επιχειρήσεις χρήστες υπηρεσιών e- marketplaces, από φορείς προτυποποίησης, από συµβούλους επιχειρήσεων και από θεσµικούς φορείς. Ενδεικτικά θέµατα µε τα οποία ασχολήθηκε η επιτροπή συµπεριλαµβάνουν τα ακόλουθα: ιεθνής εµπειρία και βέλτιστες πρακτικές Η φύση των παρεχόµενων υπηρεσιών από τα e-marketplaces στην Ελλάδα Οι κλάδοι µε ουσιαστικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη e-marketplaces Πιθανά εργαλεία χρηµατοδότησης δηµιουργίας/ανάπτυξης e-marketplaces που θα συµπεριλαµβάνει: o Το ποσοστό χρηµατοδότησης ανά κατηγορία o Τον ορισµό του µηχανισµού παρακολούθησης της λειτουργίας των χρηµατοδοτούµενων e-marketplaces o Τον ορισµό των κριτηρίων αξιολόγησης των προτάσεων για χρηµατοδότηση o Τα δεδοµένα που θα πρέπει να περιλαµβάνονται στο επιχειρησιακό σχέδιο του υποψήφιου o Τον ορισµό του τρόπου καταβολής της χρηµατοδότησης Ευρύτερος στόχος του έργου είναι να αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες του ελληνικού επιχειρηµατικού περιβάλλοντος και να προσδιοριστούν οι ευκαιρίες ανάπτυξης διεπιχειρηµατικών ηλεκτρονικών αγορών στην Ελλάδα (Β2Β e-marketplaces). 1.1 Οµάδα 2: «e-marketplaces» Στα πλαίσια του 2ου κύκλου εργασιών του e-business forum του YΠ.AN., δηµιουργήθηκε η οµάδα εργασίας B2 «e-marketplaces: προοπτικές, η στάση της Πολιτείας» εφεξής καλούµενη OE2. Σκοπός της συγκεκριµένης οµάδας ήταν να ασχοληθεί µε την καταγραφή του ελληνικού τοπίου όσον αφορά στα e-marketplaces, του αντίστοιχου διεθνούς τοπίου και των τάσεων που επικρατούν και να υποβάλλει προτάσεις τόσο προς τις επιχειρήσεις όσο και προς την Πολιτεία. 6

7 Η δράση της οµάδας συντονίσθηκε από την κ. Aγγελική Πουλυµενάκου (Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών). O πυρήνας της οµάδας απαρτίζεται από 10 άτοµα εκπροσωπούντα διαφορετικούς τοµείς (service providers, solution providers και users): Όνοµα Υπεύθυνος Εταιρία 1. Aγγελική Πουλυµενάκου Συντονιστής Oικονοµικό Πανεπιστήµιο Aθηνών, Tµ. Πληροφορικής 2. Γιώργος ηµητρακόπουλος Rapporteur EΛ.KE.ΣH.Π. - EAN Ελλάς 3. Tάκης Λυµπερέας Rapporteur Eλληνικό Kέντρο Ηλεκτρονικού Εµπορίου 4. Hλίας Xατζάκης Μέλος E..E.T. 5. ρ. Πέτρος Γανός Μέλος Eρευνητικό Aκαδηµαϊκό Iνστιτούτο Tεχνολογίας Yπολογιστών 6. Bάϊος Nεµπής Μέλος Procter & Gamble Hellas Ltd. 7. Bασίλης Σαλαπάτας Μέλος EBEA 8. Γιάννης Kαλαθάς Μέλος PLANNING S.A. 9. Γιάννης Σπυρόπουλος Μέλος KANTOR Σύµβουλοι Eπιχειρήσεων 10. Γιάννης Mαρκόπουλος Μέλος OTENET Πίνακας 1: Οµάδα Εργασίας Β2 «e-marketplaces: Προοπτικές, η στάση της πολιτείας» - ΟΕ2 Αναλυτικά τα µέλη της ευρύτερης Οµάδας προέρχονται από εταιρίες πληροφορικής, τράπεζες, και logistics και ακαδηµαϊκούς φορείς. Ο ονοµαστικός κατάλογός τους βρίσκεται στην ιστοσελίδα της Οµάδας στο site του forum. Πριν από την οριστικοποίηση του πυρήνα της ΟΕ2 διοργανώθηκαν 3 κλειστές συναντήσεις µε εκπροσώπους από τις τρεις κατηγορίες εµπλεκόµενων φορέων στην ανάπτυξη και λειτουργία των e-marketplaces: 1. Χρήστες ή δυνητικούς χρήστες 2. Service providers και 3. Software providers Στις συναντήσεις αυτές συµµετείχαν ο συντονιστής, οι δύο rapporteurs και ο εκπρόσωπος από το Ε ΕΤ. Σκοπός των συναντήσεων ήταν η καταγραφή των θεµάτων που απασχολούν τις τρεις αυτές κατηγορίες φορέων. Μετά από την αρχική καταγραφή των θεµάτων και την επεξεργασία τους σε βάθος από τον πυρήνα της ΟΕ2 (µετά από τρεις συναντήσεις), δηµιουργήθηκαν: 1. Ένα αναλυτικό ερωτηµατολόγιο το οποίο απευθύνεται σε χρήστες ή δυνητικούς χρήστες e-marketplaces, το οποίο αποστάλθηκε σε όλα τα µέλη της ΟΕ2 καθώς και σε περίπου 200 επιχειρήσεις στην Ελλάδα, οι οποίες επιλέχθηκαν κυρίως από το µητρώο επιχειρήσεων του ΕΛΚΕΣΗΠ-EAN Eλλάς, καθώς και 2. Οι agendas των 3 συναντήσεων που προγραµµατίστηκαν µε τις τρεις κατηγορίες των εµπλεκόµενων φορέων (δύο για χρήστες και µία για service και software providers). 7

8 Οι αµέσως επόµενες ενέργειες αφορούσαν στην καταγραφή των αποτελεσµάτων των διευρυµένων συναντήσεων και τη συλλογή δεδοµένων από το ερωτηµατολόγιο. Η επεξεργασία όλων των δεδοµένων από τον πυρήνα, αποτέλεσε αντικείµενο ευρύτερης διαβούλευσης µε όλα τα µέλη της ΟΕ2, µε στόχο να διατυπωθούν οι συνολικές θέσεις στην παρούσα έκθεση, πριν από την οριστική διαµόρφωση του παραδοτέου κειµένου. Το ερωτηµατολόγιο αυτό απεστάλη σε περίπου 200 επιχειρήσεις προερχόµενες κυρίως από το µητρώο επιχειρήσεων του ΕΛΚΕΣΗΠ - από διάφορους κλάδους της Ελληνικής οικονοµίας. Από αυτές τις επιχειρήσεις απάντησαν µόνο 14, τα συµπεράσµατα των οποίων περιλαµβάνονται στα παραρτήµατα. Συνολικά, πραγµατοποιήθηκαν 4 συναντήσεις, τα πρακτικά των οποίων περιέχονται στο Παράρτηµα A της παρούσης έκθεσης. Επίσης, πραγµατοποιήθηκε µία ανοιχτή συνάντηση µεταξύ των µελών της Οµάδας Εργασίας και των στελεχών που εκπροσώπησαν διάφορους φορείς κατά τις προηγούµενες συναντήσεις. Στόχος αυτής της συνάντησης ήταν η επικαιροποίηση των αποτελεσµάτων της Οµάδας Εργασίας πριν από την τελική παρουσίασή τους στην ανοιχτή συνάντηση του ebusiness forum στις 16 Ιουλίου Τα συνολικά αποτελέσµατα των συναντήσεων αναλύονται στα συµπεράσµατα της παρούσης έκθεσης. 1.2 Μεθοδολογία υλοποίησης Εκτός από τις επιµέρους συναντήσεις της Οµάδας Εργασίας, όπως αυτές αναφέρθηκαν πιο πάνω και παρουσιάζονται αναλυτικά στα παραρτήµατα, οι δύο rapporteurs έκαναν µία εκτενή επισκόπιση του διεθνούς και Ελληνικού τύπου σε θέµατα που αφορούν την ανάπτυξη και λειτουργία των Β2Β marketplaces. Η επισκόπηση αυτή µαζί µε τα αποτελέσµατα των συναντήσεων της οµάδας οδήγησαν στην δηµιουργία της παρούσης έκθεσης, η οποία περιέχει τα ακόλουθα κεφάλαια: Το Κεφάλαιο 2 Το διεθνές τοπίο των B2B marketplaces αναλύει σε βάθος την παρούσα κατάσταση στο χώρο των Β2Β marketplaces διεθνώς. H παρουσίαση ξεκινάει µε µία µικρή ιστορική αναφορά στην εξέλιξη του ηλεκτρονικού επιχειρείν, ενώ ακολουθεί µία εκτενή αναφορά στις κλαδικές διαφορές που παρουσιάζονται στα µοντέλα ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εµπορίου. Τέλος, παρουσιάζονται κάποιες καλές πρακτικές σε διεθνές επίπεδο όσο αφορά την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών σε Β2Β αγορές. Το Κεφάλαιο 3 Καταγραφή Ελληνικού τοπίου περιλαµβάνει τα προφίλ των κυριοτέρων Β2Β αγορών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Τα προφίλ αυτά δόθηκαν στην Οµάδα Εργασίας από τα ίδια τα marketplaces και χρησιµοποιήθηκαν σχεδόν αυτούσια για την αποφυγή πιθανών παρερµηνιών. Το Κεφάλαιο 4 Μελλοντικές τεχνολογικές και επιχειρηµατικές τάσεις και ενδεχόµενες εξελίξεις αναφέρεται εκτενώς στις προβλέψεις που έχουν κάνει οι σηµαντικότεροι συµβουλευτικοί οίκοι διεθνώς σχετικά µε την ανάπτυξη τόσο του κλάδου πληροφορικής όσο και της ηλεκτρονικής επιχειρηµατικότητας ειδικότερα. Ακολουθεί µία αναλυτική περιγραφή κάποιων συγκεκριµένων προβλέψεων για την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εµπορίου µέχρι το 2006 καθώς και κάποια σενάρια µέχρι το

9 Στο Κεφάλαιο 5 Προτάσεις προς επιχειρήσεις και επιχειρηµατικά σχήµατα αναφέρονται κάποιες συγκεκριµένες προϋποθέσεις για την επιτυχηµένη υλοποίηση Β2Β αγορών, οι οποίες σχετίζονται κυρίως µε συγκεκριµένες στρατηγικές επιλογές που πρέπει να κάνει κάποιος φορέας ανάπτυξης και λειτουργίας µίας Β2Β αγοράς. Ακολουθεί ένα σχέδιο ανάπτυξης επιχειρηµατικού σχεδίου, το οποίο πρέπει να προηγηθεί κάποιας επιχειρηµατικής δραστηριοποίησης στον τοµέα αυτό για να µειώσει τους κινδύνους και να αυξήσει τις πιθανότητες επιτυχίας του όλου εγχειρήµατος. Το κεφάλαιο τελειώνει µε µία αναφορά στους κρίσιµους παράγοντες επιτυχίας µίας Β2Β αγοράς, όπως αυτοί γίνονται κατανοητοί µετά από την ανάλυση της διεθνούς εµπειρίας και της Ελληνικής επιχειρηµατικής πραγµατικότητας. Τέλος, στο Κεφάλαιο 6 Συµπεράσµατα και προτάσεις προς την πολιτεία παρουσιάζονται συγκεκριµένες προτάσεις τόσο προς τις επιχειρήσεις που θα επιθυµούσαν την εµπλοκή τους στην ανάπτυξη και λειτουργία κάποιας Β2Β ηλεκτρονικής αγοράς, όσο και προς την πολιτεία σχετικά µε τις δυνατότητες στήριξης τέτοιων πρωτοβουλιών. Η έκθεση αυτή ολοκληρώνεται µε τα παραρτήµατα, στα οποία συµπεριλαµβάνονται τα πρακτικά των συναντήσεων που έγιναν από την Οµάδα Εργασίας µε ειδικούς του χώρου των Β2Β ηλεκτρονικών αγορών, καθώς και το ερωτηµατολόγιο µαζί µε µία ανάλυση των αποτελεσµάτων που βγήκαν από τη χρήση του. 9

10 2 Το διεθνές τοπίο των B2B marketplaces 2.1 Ιστορικό Αρχικές εφαρµογές ηλεκτρονικού επιχειρείν Στις πρώτες φάσεις της ανάπτυξης του ηλεκτρονικού επιχειρείν διακρίθηκε η χρήση ορισµένων εφαρµογών οι οποίες αποτέλεσαν το αρχικό στάδιο για την σηµερινή εξέλιξη του ηλεκτρονικού εµπορίου τόσο σε επίπεδο εξέλιξης της τεχνολογίας και των εφαρµογών που χρησιµοποιούνται όσο και σε επίπεδο αντιµετώπισης από τον ευρύτερο επιχειρηµατικό κόσµο. Αρχικά, ο αριθµός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιήθηκαν ηλεκτρονικά ήταν πολύ µικρός. Οι πρώτες εφαρµογές που χρησιµοποιήθηκαν από τους πρώιµους χρήστες ήταν οι εξής: EDI. Η ηλεκτρονική ανταλλαγή δεδοµένων µεταξύ των επιχειρήσεων ή αλλιώς Electronic Data Interchange, αποτέλεσε την πρώτη ηλεκτρονική εφαρµογή για την εξέλιξη της επιχειρηµατικότητας. Το σύστηµα ήταν σχεδιασµένο έτσι ώστε να δύναται να διαχειρίζεται µεγάλο όγκο πληροφοριών οι οποίες αφορούσαν συναλλαγές µεταξύ των επιχειρήσεων στις εσωτερικές τους διαδικασίες και συνεργασίες αλλά και στις συναλλαγές µε τους πελάτες / προµηθευτές τους. Το µεγαλύτερο πρόβληµα στην εφαρµογή του συστήµατος EDI ήταν το κόστος των αναγκαίων δικτύων επικοινωνίας καθώς και η ανάγκη της υιοθέτησης του από όλους τους συνεργάτες µίας επιχείρησης που το ενσωµάτωνε στην επιχειρηµατικότητά της. Βασικό ηλεκτρονικό εµπόριο. Αφήνοντας πίσω την χρήση εξειδικευµένων δικτύων για την χρήση EDI εφαρµογών, άρχισε να εµφανίζεται η χρήση των ιστοσελίδων των επιχειρήσεων σαν µέσο για την συνεργασία µεταξύ προµηθευτών και αγοραστών χωρίς διαµεσολάβηση. Στη φάση αυτή αναπτύχθηκαν εφαρµογές ηλεκτρονικών παραγγελιών και εδραιώθηκε η χρήση τους διαδικτύου ως κανάλι πώλησης των προϊόντων των επιχειρήσεων. Εµπορικές Κοινότητες. Με την έµφαση που δόθηκε στο διαδίκτυο ως ένα νέο µέσο για την επιχειρηµατικότητα µε πολλούς αξιοποιήσιµους τοµείς, άρχισαν να εµφανίζονται επιχειρήσεις οι οποίες ανέλαβαν να λειτουργήσουν επιχειρηµατικές κοινότητες όπου µπορούσαν να έρθουν σε επαφή αγοραστές και πωλητές ανεξάρτητα από την δραστηριότητα, το αντικείµενο, το µοντέλο της επιχείρησης που είχαν ή ακόµα και την γεωγραφική προέλευση τους, και αυτό είχε σαν αποτέλεσµα την ανάπτυξη εφαρµογών για την αλληλεπίδρασή µεταξύ των δύο πλευρών και τελικά την ικανοποίηση των αναγκών τους και την εξέλιξη της επιχειρηµατικότητας τους. Εµπορικές συνεργασίες. Στην εξελικτική πορεία που ακολούθησε η ηλεκτρονική επιχειρηµατικότητα έκαναν την εµφάνισή τους φορείς που συµµετείχαν στις εµπορικές κοινότητες ως υποστηρικτές παρέχοντας υπηρεσίες υποστήριξης των ενδιάµεσων διαδικασιών µεταξύ αγοραστών και προµηθευτών. Ηλεκτρονικές αγορές. Φθάνοντας στο παρόν, η εξέλιξη της ηλεκτρονικής επιχειρηµατικότητας είναι η λειτουργία ολοκληρωµένων ηλεκτρονικών αγορών, εξειδικευµένων δικτυακών τόπων που διαφοροποιούνται κατά βιοµηχανικό κλάδο. Κάθε κλάδος της βιοµηχανίας χρησιµοποιεί διαφορετικά επιχειρηµατικά µοντέλα στις ηλεκτρονικές διεπιχειρηµατικές αγορές που υπάρχουν και λειτουργούν επί του παρόντος. Η εξελικτική πορεία των ηλεκτρονικών διεπιχειρηµατικών αγορών έχει περάσει από 10

11 ορισµένα στάδια τα οποία έχουν δώσει την κατεύθυνση για την εξέλιξη της ηλεκτρονικής επιχειρηµατικότητας Η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών διεπιχειρηµατικών αγορών. Οι ηλεκτρονικές επιχειρηµατικές αγορές αποτελούν ένα από τα πλέον σηµαντικά επιτεύγµατα που απορρέουν από την ανάπτυξη και τη γενικευµένη χρήση του διαδικτύου ως νέο µέσο για την επιχειρηµατικότητα. Επιχειρώντας µια γενική περιγραφή του τι συνιστά µία ηλεκτρονική αγορά, µπορούµε να πούµε ότι ορίζεται ως ένας δικτυακός τόπος όπου πολλαπλοί αγοραστές και προµηθευτές πραγµατοποιούν επιχειρηµατικές συναλλαγές µέσω του διαδικτύου. Οι ρίζες των ηλεκτρονικών αγορών προσδιορίζονται στη Βρετανία το 1996, όπου η British Telecom αποτέλεσε έναν από τους πρώτους οργανισµούς που καθιέρωσαν Private Digital Exchange. Έκτοτε οι ηλεκτρονικές επιχειρηµατικές έχουν γνωρίσει µεγάλη ανάπτυξη σε παγκόσµια κλίµακα. Μέχρι σήµερα οι εµπορικές συναλλαγές µεταξύ των εταιριών γίνονται µε ένα συγκεκριµένο τρόπο ο οποίος καθορίζει το µέγεθος των παραγγελιών όσο και τον τρόπο µεταφοράς των προϊόντων. Οι συναλλαγές µέσω διαδικτύου δεν ακολουθούν αυτό το µοντέλο αλλά απαιτούν ή /και επιβάλλουν την συνεργασία µε εταιρίες πληροφορικής οι οποίες είναι σε θέση να επεµβαίνουν στις διαδικασίες παραγγελιών των εταιριών και να σηµειώνουν τις συναλλαγές. Το φαινόµενο των ηλεκτρονικών αγορών βρίσκεται σε µεγάλη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια λόγω της δυνατότητας πρόσβασης σε µεγαλύτερο αριθµό πελατών και της εξοικονόµησης χρηµάτων για την προώθηση των προϊόντων. Στις µεγαλύτερες χώρες του κόσµου οι εταιρίες αναπτύσσουν υπηρεσίες ηλεκτρονικού εµπορίου παρέχοντας τα προϊόντα υπηρεσίες τους µέσω του διαδικτύου. Το µεγαλύτερο ποσοστό των εταιριών που λειτουργούν ηλεκτρονικές αγορές έχει έδρα τις Ηνωµένες Πολιτείες και έχει επεκταθεί στην εγκατάσταση υποκαταστηµάτων σε διάφορες χώρες του κόσµου. Στην Ευρώπη η µεγαλύτερη δραστηριότητα στον τοµέα αυτό παρατηρείται από πλευράς των εταιριών του Ηνωµένου Βασίλειου που έχουν δραστηριοποιηθεί δυναµικά στον συγκεκριµένο χώρο παρέχοντας µια σειρά προϊόντων µέσω του διαδικτύου. Στις µικρότερες χώρες οι εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην ηλεκτρονική αγορά είναι ολιγάριθµες και αποτελούν κυρίως υποκαταστήµατα εταιριών που εδρεύουν σε µεγαλύτερες χώρες Κατηγορίες ηλεκτρονικών αγορών Οι ηλεκτρονικές επιχειρηµατικές αγορές που αναπτύχθηκαν στο πρόσφατο παρελθόν µπορούν να κατηγοριοποιηθούν µε βάση διάφορους παράγοντες που χαρακτηρίζουν τη φυσιογνωµία τους. Σύµφωνα µε την πλευρά της διεπιχειρησιακής επικοινωνίας που δηµιουργεί την ηλεκτρονική διεπιχειρηµατική αγορά και καλεί τις άλλες πλευρές σε συναλλαγή οι αγορές διακρίνονται σε τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες και φαίνονται παρακάτω: 11

12 Αγορές καθοδηγούµενες από αγοραστές (buyer-driven), όπου η ηλεκτρονική αγορά δηµιουργείται από ένα συνεταιρισµό (consortium) αγοραστών, συνήθως προερχόµενων από τον ίδιο επιχειρηµατικό κλάδο, οι οποίοι προµηθεύονται προϊόντα και υπηρεσίες µέσω διαδικτύου. Προµ/τής Προµ/τής Προµ/τής Προµ/τής Buyer driven marketplace ΑΓΟΡΑ- ΣΤΗΣ Προµ/τής Προµ/τής Προµ/τής Προµ/τής Αγορές καθοδηγούµενες από προµηθευτές (seller-driven), όπου η ηλεκτρονική αγορά δηµιουργείται από ένα συνεταιρισµό (consortium) προµηθευτών ή πωλητών, οι οποίοι πωλούν προϊόντα και υπηρεσίες µέσω διαδικτύου. Aγοραστής Aγοραστής Aγοραστής Aγοραστής Seller driven marketplace ΠPOMH- ΘEYTHΣ Aγοραστής Aγοραστής Aγοραστής Aγοραστής Ανεξάρτητες αγορές (independent), όπου η ηλεκτρονική αγορά δηµιουργείται µε σκοπό να προσελκύσει και αγοραστές και προµηθευτές, να τους φέρει σε επαφή ώστε να γίνουν εµπορικές συναλλαγές µεταξύ τους, χωρίς να δίνεται έµφαση σε κάποια από τις δύο πλευρές. Προµ/τής Αγοραστής Προµ/τής Αγοραστής Independent marketplace ΑΝΕΞΑΡ- ΤΗΤΟΣ Αγοραστής Προµ/τής Αγοραστής Προµ/τής Αγορές καθοδηγούµενες από παροχείς τεχνολογικών εφαρµογών (technology providers), όπου το e-marketplace δηµιουργείται από κάποιον παροχέα τεχνολογικών εφαρµογών για την υλοποίηση και την λειτουργία ηλεκτρονικών αγορών, µε σκοπό να παρέχει τις σχετικές υπηρεσίες σε αγοραστές και προµηθευτές αγαθών. Προµ/τής Αγοραστής Προµ/τής Αγοραστής Technology provider marketplace ΠΑΡΟΧΕΑΣ ΤΕΧΝ/ΓΙΑΣ Αγοραστής Προµ/τής Αγοραστής Προµ/τής Σύµφωνα µε τα συγκριτικά στατιστικά στοιχεία που προκύπτουν παγκοσµίως για τις κατηγορίες των ηλεκτρονικών επιχειρηµατικών η κατηγορία που αποτέλεσε την δηµοφιλέστερη τα τελευταία χρόνια είναι αυτή των ανεξάρτητων ηλεκτρονικών αγορών, µεταξύ των αγορών που καθοδηγούνται από τους αγοραστές, τους προµηθευτές και τους παροχείς τεχνολογικών εφαρµογών. 12

13 Συγκεκριµένα τα ποσοστά εµφάνισης των ηλεκτρονικών αγορών ανά κατηγορία είναι: Ανεξάρτητες αγορές (independent) 64% Αγορές καθοδηγούµενες από αγοραστές (buyer-driven) 29% Αγορές καθοδηγούµενες από παροχείς τεχνολογικών εφαρµογών (technology providers) 5% Αγορές καθοδηγούµενες από προµηθευτές (seller-driven) 2% Η πλέον συνηθισµένη κατηγορία είναι αυτή των ανεξάρτητων ηλεκτρονικών αγορών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αποτελεί δοµή που παρέχει ευελιξία και στους αγοραστές και πωλητές, οι οποίοι δεν έχουν το επιχειρηµατικό ρίσκο της υλοποίησης δικών τους ηλεκτρονικών αγορών, δεν είναι αναγκαίο να επενδύσουν σε δική τους ηλεκτρονική αγορά, δεν υφίστανται το κόστος λειτουργίας και συντήρησης κλπ. Παράλληλα όµως έχουν τη δυνατότητα µε συµφέρον τίµηµα, να διεκπεραιώσουν επιχειρηµατικές συναλλαγές ηλεκτρονικά και να απολάβουν όλα τα αναµενόµενα κέρδη από µια τέτοια δραστηριότητα. Επιπλέον από την πλευρά των δηµιουργών της ηλεκτρονικής αγοράς το γεγονός ότι δεν υπάρχουν περιορισµοί για τους πελάτες και σε συνδυασµό µε καλή στρατηγική σε επίπεδο παρεχόµενων υπηρεσιών αλλά και οικονοµικών απαιτήσεων, η επένδυση καθίσταται ελκυστική. Ως εκ τούτου η µεγάλη πλειοψηφία των ηλεκτρονικών επιχειρηµατικών αγορών που λειτουργούν παγκόσµια, είναι αυτής της κατηγορίας. Η κατηγορία των αγορών που καθοδηγούνται από αγοραστές (buyer-driven), έχει περισσότερο ξεκάθαρους στόχους και αντικείµενο. ηλαδή οι δηµιουργοί κάθε ηλεκτρονικής αγοράς προσβλέπουν σε άµεσα οικονοµικά οφέλη από τη λειτουργία της, που προέρχονται από οικονοµίες κλίµακας λόγω των ηλεκτρονικών συναλλαγών, οικονοµία από την πτώση των τιµών λόγω ανταγωνισµού των προµηθευτών και ακόµη έσοδα από την «πώληση» υπηρεσιών σε τρίτους αγοραστές-χρήστες της αγοράς. Επίσης δεδοµένης της φυσιογνωµίας των αγορών αυτών αναµένεται µεγάλο ενδιαφέρον από την άλλη επιχειρηµατική πλευρά, δηλαδή τους προµηθευτές, οι οποίοι βλέπουν δυνάµει να διευρύνεται η αγορά τους και δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εµπόριο, διασφαλίζοντας την επιτυχία των στόχων των «αγοραστών» και κατ επέκταση της ηλεκτρονικής αγοράς. Για τους παραπάνω λόγους αυτή η κατηγορία των ηλεκτρονικών αγορών εµφανίστηκε ως η δεύτερη περισσότερο συνηθισµένη. Η κατηγορία που καθοδηγείται από παροχείς τεχνολογικών εφαρµογών (technology providers), επίσης παρουσιάζεται µε χαµηλά ποσοστά εµφάνισης, παρόλο που όσον αφορά στο είδος των παρεχόµενων υπηρεσιών προς πελάτες της ηλεκτρονικής αγοράς, ουσιαστικά µοιάζει µε την κατηγορία των ανεξάρτητων αγορών. Η διαφοροποίηση ανάµεσα στις δύο κατηγορίες εντοπίζεται στα οικονοµικά κίνητρα του εγχειρήµατος όπως έχει ήδη αναφερθεί. Στο σηµείο αυτό αποδίδεται και το χαµηλότερο ενδιαφέρον για τη δηµιουργία ηλεκτρονικών αγορών της κατηγορίας αυτής. Η κατηγορία που αφορά αγορές καθοδηγούµενες από προµηθευτές (seller-driven), ενέχει σηµαντικό ρίσκο επένδυσης σε σχέση µε τις άλλες κατηγορίες, δεδοµένου ότι ένα σύνολο παραγόντων που διαµορφώνουν την πώληση, δεν είναι εύκολα προβλέψιµο. Τέτοιοι παράγοντες είναι ο όγκος των αγαθών που µπορούν να διακινηθούν µέσα από την αντίστοιχη ηλεκτρονική αγορά, το ύψος των συναλλαγών, το κατά πόσο θα 13

14 κινητοποιηθούν οι πελάτες κλπ. Ως εκ τούτου οι ηλεκτρονικές αγορές αυτής της κατηγορίας εµφανίζονται µε µικρή ανάπτυξη σε αριθµό ενώ παράλληλα εµφανίζουν το φαινόµενο να δηµιουργούνται από πολλές εταιρίες κολοσσούς στον τοµέα τους, όπως αυτά του µετάλλου, όπου λειτουργούν σχεδόν µονοπωλιακά. Αυτό σε αρκετές περιπτώσεις έχει ως αποτέλεσµα τη διακίνηση µέσω µιας και µόνο ηλεκτρονικής αγοράς µεγάλου όγκου αγαθών Στατιστικά στοιχεία Σύµφωνα µε τα πρόσφατα διαθέσιµα στατιστικά στοιχεία που προκύπτουν από την παγκόσµια 1 αγορά για τις ηλεκτρονικές επιχειρηµατικές αγορές που λειτουργούν ανά κλάδο δραστηριοποίησης, ο αριθµός των αγορών κατά κλάδο, παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΛΑ ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΛΑ ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ Οριζόντιες Αγορές 141 Ενέργεια και Καύσιµα 29 Βιοµηχανικός εξοπλισµός και υπηρεσίες Μεταφορές αγαθών και Logistics 133 Επιστήµη Αεροπορία 26 Ποτό Φαγητό 89 Μέσα και ιαφήµιση 24 Ηλεκτρονικά και Ηλεκτρικά Προϊόντα 74 Εξοπλισµός Γραφείου 24 Γεωργία 72 ασοκοµία και Ξύλο 24 Οικοδοµές και Κατασκευές 71 Γεωγραφικού Περιεχοµένου 22 ΙΤ Προϊόντα και Υπηρεσίες 61 Ναυτιλιακά 22 Ιατρικά και Φαρµακευτικά Προϊόντα 60 Κυβέρνηση - ιοίκηση 20 Υπηρεσίες 58 Περιβάλλον 18 Οικονοµικά και Ασφαλιστικά Προϊόντα και Υπηρεσίες 52 Χαρτί και Πολτός Χαρτιού 17 Χηµικά 51 Φιλοξενία και ιασκέδαση 17 Προϊόντα Μετάλλου - Ορυχείων Λιανικού Εµπορίου και Καταναλωτικά Αγαθά 39 Συσκευασία Εκπαίδευση και Επιµόρφωση Τηλεπικοινωνίες 36 Εργοστάσια Τα στοιχεία προέρχονται από το ΕΙΤΟ 2001, από παρουσιάσεις και αναφορές του Workshop eeurope-go digital, από το emarketservices.com, και από στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από το Internet και συγκεκριµένα emarketplaces 14

15 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΛΑ ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΛΑ ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ Υφάσµατα και έρµατα 35 Κτηµατοµεσιτικές Υπηρεσίες Απογραφή και Ανταλλαγή 35 Τέχνες και Ψυχαγωγία 6 Αυτοκίνηση 33 Προϊόντα από «δεύτερο χέρι» Εκτυπώσεις 31 Άµυνα 3 Πλαστικά και Ελαστικά 30 Άλλοι κλάδοι 61 ΣΥΝΟΛΟ 1641 Πίνακας 2: Περισσότερο συχνά εµφανιζόµενα e-marketplaces ανά Επιχειρηµατικό κλάδο 10 5 Τα αντίστοιχα στοιχεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΛΑ ΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ* Οριζόντιες Αγορές 89 7,9% Μεταφορές αγαθών και Logistics 87 7,8% Βιοµηχανικός εξοπλισµός και υπηρεσίες 86 7,7% Ποτό Φαγητό 80 7,2% Γεωργία 64 5,7% Οικοδοµές και Κατασκευές 60 5,4% Χηµικά 47 4,2% Υπηρεσίες 42 3,8% ΙΤ Προϊόντα και Υπηρεσίες 40 3,6% Πλαστικά και Ελαστικά 40 3,6% *επί συνόλου 1114 e-marketplaces Πίνακας 3: Αριθµός Ηλεκτρονικών αγορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2.2 Το Εµπορικό Επιχειρηµατικό Μοντέλο στο ιαδίκτυο Υπάρχει µια διαδεδοµένη σύγχυση σχετικά µε την ορολογία που χρησιµοποιείται στο διαδίκτυο. Όροι όπως Εµπόριο στο ιαδίκτυο, διεπιχειρηµατικότητα (Business-To- Business ή Β2Β), διεπιχειρηµατικότητα προσανατολισµένη προς τον καταναλωτή (Business-To-Consumer ή Β2C), αγοραστές, πωλητές, εφοδιαστική αλυσίδα, Προµήθειες 15

16 µέσω ιαδικτύου, αγοραστική πλευρά (buy-side), πλευρά πώλησης (sell-side), MRO (Maintenance, Repair and Operations) αγορές που προσανατολίζονται στην προµήθεια προϊόντων ή στην παροχή υπηρεσιών που έχουν ως αντικείµενο την διατήρηση των επιχειρηµατικών µονάδων, των κτιρίων και άλλων µη-κεντρικών επιχειρηµατικών διαδικασιών, εξατοµίκευση (personalization), διαχείριση ηλεκτρονικού περιεχοµένου, επιχειρηµατική νοηµοσύνη και marketing στο διαδίκτυο χρησιµοποιούνται πλέον ευρέως. Ωστόσο, οι όροι αυτοί δεν είναι τόσο άρτιοι ώστε να γίνονται σαφώς αντιληπτές οι έννοιες τους αλλά και οι σχέσεις µεταξύ τους δεν είναι αρκετά κατανοητές. Το εµπορικό επιχειρηµατικό µοντέλο στο διαδίκτυο το οποίο παρουσιάζεται στο σχήµα που ακολουθεί, παρουσιάζει την οργάνωση των κυριότερων συστατικών ενός ολοκληρωµένου και προσανατολισµένου στο διαδίκτυο, επιχειρηµατικού περιβάλλοντος. Σχήµα 1: Ένα νοηµατικό µοντέλο της λειτουργικότητας του ηλεκτρονικού εµπορίου [11] Το µοντέλο οργανώνει το εµπόριο µέσω του διαδικτύου σε τρεις φάσεις: Η αγοραστική πλευρά αναφέρεται στις προµήθειες µέσω του διαδικτύου, περιλαµβάνοντας όλες τις εφαρµογές για την αγορά προµηθειών τόσο για την παραγωγή όσο και για τις άλλες µη-παραγωγικές λειτουργίες. Οι σηµαντικότερες εφαρµογές για τις προµήθειες είναι η ενσωµάτωση της εφοδιαστικής αλυσίδας, ο κατάλογος, η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας και η διατήρηση και επισκευή. 16

17 Το εσωτερικό σύστηµα περιλαµβάνει όλες τις εσωτερικές εφαρµογές για την κάθε επιχείρηση. Όλες αυτές οι εφαρµογές µπορούν να συνεργαστούν ή και συνεργάζονται µε συστήµατα ERP. Η επιχειρηµατική νοηµοσύνη και οι αναλυτικές λειτουργίες της εξόρυξης των δεδοµένων (data mining) βρίσκονται στην κορυφή της Αποθήκης πληροφοριών και επιχειρηµατικών δεδοµένων. Ένα περιβάλλον συνεργασίας υποστηρίζει της ροή των εργασιών από τα διαφορετικά λειτουργικά θεµατικά πεδία της επιχειρηµατικότητας µέσω του διαδικτύου. Η γενική διαχείριση επηρεάζει το περιβάλλον συνεργασίας των εφαρµογών. Ένας επιχειρηµατικός κατάλογος ο οποίος περιλαµβάνει τα προφίλ των χρηστών και τις εφαρµογές για την συνολική διαχείριση όπως και την οργάνωση όλων των εµπορικών ηλεκτρονικών εφαρµογών, οι οποίες µε την σειρά τους διαχειρίζονται τα δικαιώµατα πρόσβασης σε αυτές από τους χρήστες, και την προνοµιακή πρόσβαση για τους εργαζόµενους, τους προµηθευτές, τους επιχειρηµατικούς συνεργάτες και τους πελάτες. Η πλευρά πώλησης περιλαµβάνει όλες τις εφαρµογές που χρησιµοποιούνται για την πώληση και την εµπορία των προϊόντων, για την ικανοποίηση των πελατών και την καθιέρωση της θέσης της επιχείρησης στο εµπορικό διεπιχειρείν. Οι πελάτες µπορεί να είναι άλλες επιχειρήσεις, διανοµείς ή καταναλωτές. Οι σηµαντικότερες ηλεκτρονικές εµπορικές εφαρµογές είναι το ηλεκτρονικό κατάστηµα και ο ηλεκτρονικός κατάλογος των προϊόντων, διαχείριση ηλεκτρονικού περιεχοµένου, ηλεκτρονικό marketing, εκπλήρωση των παραγγελιών, και η διαχείριση της σχέσης µε τους πελάτες. Επίσης, οι εφαρµογές για την εξατοµίκευση της ιστοσελίδας (personalization) καθώς και η απόδοσή της µορφοποιούν ένα καθεστώς το οποίο βελτιστοποιεί την αποτελεσµατικότητα. Για την καλή και αποτελεσµατική λειτουργία µίας επιχείρησης, είναι σηµαντικό να µπορούν να συνεργάζονται καλά η αγοραστική πλευρά µε την πλευρά πώλησης και το εσωτερικό σύστηµα της επιχείρησης. Για την ηλεκτρονική επιχειρηµατικότητα, οι εφαρµογές που αναφέρονται στην εσωτερική λειτουργία είναι οι σηµαντικότερες και είναι σχεδόν βέβαιο ότι σε αυτές στηρίζεται η καθιέρωση της επιχείρησης στο διαδίκτυο όταν επιτευχθεί και η ιδανική συνεργασία των εφαρµογών αυτών µε τις λειτουργίες της φυσικής επιχείρησης. 2.3 Κλαδικές διαφορές Οι προτεραιότητες που θέτουν οι επιχειρήσεις όσον αφορά την επιχειρηµατικότητα τους στο διαδίκτυο, όπως επίσης η επιχειρηµατική τους διορατικότητα και οι επικείµενες προκλήσεις, αποτελούν θέµατα στα οποίαν διαφέρουν σε κάθε βιοµηχανικό κλάδο. Τα πεδία της διαφοράς τους είναι τα παρακάτω: Ο βαθµός υιοθέτησης. Η έκταση των επενδύσεων τόσο από τις ηλεκτρονικές επιχειρήσεις όσο και από καθιερωµένες παραδοσιακές επιχειρήσεις. Ανταγωνισµός. Το επίπεδο του ανταγωνισµού, της υποδοµής της βιοµηχανίας και των διαθέσιµων λύσεων. Σηµαντικές εφαρµογές. Οι δραστηριότητες οι οποίες υποστηρίζονται από την υποδοµή της επιχειρηµατικότητας µέσω διαδικτύου. Απαιτήσεις επιδόσεων. Ο όγκος των συναλλαγών, η προβλεψιµότητα και η αξιοπιστία της ηλεκτρονικής πύλης. 17

18 Απαιτήσεις υποδοµής. Το λογισµικό και η εγκατάστασή του η οποία είναι αναγκαία για την υποστήριξη νέων εφαρµογών Βαθµός υιοθέτησης ηλεκτρονικού εµπορίου Αν και είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί ο βαθµός και η ταχύτητα µε την οποία οι επιχειρήσεις υιοθετούν τις ηλεκτρονικές µεθόδους επιχειρηµατικότητας (ειδικά αν σκεφτούµε πόσο ποικιλόµορφοι είναι οι υποκλάδοι κάθε βιοµηχανικού κλάδου), είναι δυνατό να γίνει µία εκτίµηση που να αφορά τις διαφορές των βιοµηχανικών κλάδων µεταξύ τους. Στο σχήµα που ακολουθεί φαίνεται µία εκτίµηση για τον βαθµό υιοθέτησης των σηµαντικότερων βιοµηχανικών κλάδων. Σχήµα 2: Επίπεδο υιοθέτησης του Ηλεκτρονικού Εµπορίου από µεγάλους κλάδους της βιοµηχανίας. Ο πιο συνοπτικός τρόπος για τον προσδιορισµό της υιοθέτησης του ηλεκτρονικού εµπορίου κατά κλάδο είναι η έκταση στην οποία η χρήση της τεχνολογίας είναι καθοριστικός παράγοντας για την µεταβολή του τρόπου µε τον οποίο διεξάγεται η επιχειρηµατικότητα. Για παράδειγµα, στην βιοµηχανία των ταξιδιών ένα παράδειγµα πρώιµης υιοθέτησης του διαδικτυακού εµπορίου- τα ηλεκτρονικά συστήµατα κράτησης θέσεων δεν έχουν µόνο αυτοµατοποιήσει τις συναλλαγές σε πολύ µεγαλύτερο βαθµό απ ότι πριν, αλλά επίσης έχουν προκαλέσει τεράστιες θεµελιώδης αλλαγές στον τρόπο µε τον οποίο είναι εµπορεύσιµες οι υπηρεσίες για τα ταξίδια τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε καταναλωτές. Η αλλαγή είναι εκτεταµένη και η πορεία της έχει δυναµική ορµή τέτοια που καθένας από τους υποκλάδους (αεροπορικές εταιρίες, ταξιδιωτικά γραφεία ή πωλητές) δεν µένει ανεπηρέαστος. Η υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εµπορίου θα µπορούσε να µετρηθεί ακριβέστερα µε την εκτίµηση του ποσοστού των επιχειρήσεων κάθε κλάδου που έχουν εµπορικά επιχειρηµατικά σχέδια προσανατολισµένα προς το διαδίκτυο. Όπως φαίνεται και στο παραπάνω γράφηµα κλάδοι της βιοµηχανίας όπως τα ταξίδια, η λιανική πώληση, οι επενδύσεις, οι κατασκευαστές και οι πωλήσεις χονδρικής και η διανοµή έχουν µεγάλο ποσοστό επιχειρήσεων οι οποίες δραστηριοποιούνται ηλεκτρονικά αντίθετα µε άλλους κλάδους όπως η µεταποίηση, τα κτηµατοµεσιτικά, οι ασφάλειες, η υγεία, οι εφαρµογές 18

19 και η εκπαίδευση, οι οποίοι διαθέτουν µικρό ποσοστό δραστηριοποιηµένων επιχειρήσεων. Ο βαθµός υιοθέτησης της ηλεκτρονικής επιχειρηµατικότητας κατά κλάδο δεν είναι αποκλειστικά και µόνο θέµα της δυναµικότητας και της εξέλιξης κάποιων βιοµηχανιών έναντι της αδιαφορίας ή της ουδετερότητας κάποιων άλλων. Εάν και η γενικότερη κουλτούρα ή η αντιµετώπιση του ηλεκτρονικού επιχειρείν από ένα βιοµηχανικό κλάδο δεν παίζει τόσο σηµαντικό ρόλο στην ταχύτητα µε την οποία ο κλάδος αυτός υιοθετεί συγκεκριµένες ηλεκτρονικές εµπορικές διαδικασίες, υπάρχουν ορισµένοι παράγοντες που δεν σχετίζονται άµεσα µε το κλαδικό περιβάλλον, ανασταλτικοί ή µη, οι οποίοι έχουν σηµαντική επιρροή. Τέλος, αξίζει να σηµειωθεί ότι ο όρος υιοθέτηση για το ηλεκτρονικό εµπόριο είναι αρκετά σχετικός και ακόµα και οι πιο εξελιγµένες επιχειρήσεις βρίσκονται ακόµα σε αρχικό στάδιο. Εκτιµάται ότι η πλήρης υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εµπορίου στο σύνολο της οικονοµίας θα χρειαστεί τουλάχιστον µια δεκαετία εάν όχι περισσότερο χρονικό διάστηµα Παράγοντες που επηρεάζουν την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εµπορίου Αν και υπάρχουν συγκεκριµένοι λόγοι για την θέση που καταλαµβάνει κάθε επιχείρηση όσον αφορά την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εµπορίου, υπάρχουν ορισµένοι παράγοντες που αναφέρονται στον βαθµό υιοθέτησης. Ανταγωνισµός από επιχειρήσεις που ξεκινούν (start-ups). Τέτοιου είδους επιχειρήσεις µπορούν να παρακινήσουν καθιερωµένες εταιρίες να αναλάβουν δράση, ειδικά αν το διαδίκτυο γίνει ένα σηµαντικό κανάλι πωλήσεων για τον συγκεκριµένο κλάδο της βιοµηχανίας. Αυτές οι επιχειρήσεις µπορούν να προσελκύσουν µεγάλο αριθµό επενδυτών και µεγάλα ποσά επενδύσεων (για παράδειγµα, venture capital) και έτσι πιέζουν µέσω του ανταγωνισµού τις µεγάλες επιχειρήσεις να δεχτούν την πρόκληση. Ο κλάδος των επενδύσεων και της λιανικής πώλησης είναι καλά παραδείγµατα του φαινοµένου αυτού. Ευκολία προσαρµογής στις δυνατότητες του διαδικτυακού εµπορίου. Ειδικοί αναλυτές από την πλευρά των καταναλωτών στο διαδίκτυο έχουν επισηµάνει ότι ορισµένα προϊόντα και υπηρεσίες πωλούνται ευκολότερα µέσω του διαδικτύου από κάποια άλλα. Προϊόντα τα οποία βασίζονται στην πληροφόρηση, για παράδειγµα, είναι τυπικά πιο εύκολο να πωληθούν ηλεκτρονικά τόσο από άλλες επιχειρήσεις όσο και από τους τελικούς καταναλωτές, απ ότι ορισµένα προϊόντα τα οποία οι αγοραστές χρειάζονται να έρχονται σε άµεση επαφή µαζί τους και οπότε προσφέρονται µόνο σε καταστήµατα ή σε εκθέσεις. Η τάση αυτή βοηθά στην κατανόηση της µεγάλης ανάπτυξης των κλάδων των επενδύσεων και των ταξιδιών και της καθιέρωσής τους ως πρωτοπόρους στον τοµέα του ηλεκτρικού διεπιχειρείν. Παρουσία πρόδροµων ηλεκτρονικών εφαρµογών. Οι κορυφαίοι κλάδοι στην υιοθέτηση εφαρµογών της ηλεκτρονικής διεπιχειρηµατικότητας έχουν ήδη κάνει ορισµένες επενδύσεις σε προ-δικτυακές εφαρµογές πληροφορικής. Για παράδειγµα, ο κλάδος του τουρισµού χρησιµοποιεί ηλεκτρονικά συστήµατα κράτησης θέσεων για πάνω από µία δεκαετία. Οι τράπεζες έχουν επιτρέψει στους πελάτες τους να συναλλάσσονται µαζί τους ηλεκτρονικά µε την χρήση αυτόµατων µηχανηµάτων για πάνω από δύο δεκαετίες. Τέλος, οι κατασκευαστές ξεκίνησαν να χρησιµοποιούν στις προµηθευτικές τους διαδικασίες δίκτυα βασισµένα στις συναλλαγές µε την χρήση EDI γύρω στο Μέχρι κάποιο σηµείο, το ηλεκτρονικό επιχειρείν για τους 19

20 κλάδους αυτούς αποτελεί επέκταση των ήδη χρησιµοποιούµενων ηλεκτρονικών εφαρµογών σε ένα πιο εκλεπτυσµένο διαδικτυακό περιβάλλον. Στην συνέχεια παρουσιάζονται τα επιµέρους στοιχεία και αναλύσεις για την θέση που καταλαµβάνει κάθε κλάδος στην κλίµακα υιοθέτησης του ηλεκτρονικού εµπορίου αυτή σύµφωνα µε την τοποθέτηση που φαίνεται στο προηγούµενο γράφηµα. Τουρισµός - ταξίδια. Κανένας άλλος κλάδος δεν υποβάλλεται σε τέτοια αλλαγή όπως ο κλάδος των ταξιδιών. Όπως έχει προαναφερθεί, τα συστήµατα της ηλεκτρονικής κράτησης θέσεων (τα οποία αποτελούν και επέκταση των προηγούµενων πληροφοριακών συστηµάτων που χρησιµοποιούνταν στο άµεσο παρελθόν) αποτελούν παράγοντα ολοκληρωτικής µεταβολής όσον αφορά την σχέση µεταξύ των προµηθευτών (π.χ. αεροπορικές εταιρίες, ξενοδοχεία, και ναυτιλιακές επιχειρήσεις), των ενδιάµεσων (π.χ. ταξιδιωτικά γραφεία και µεσάζοντες) και των πελατών. Επενδύσεις. Το ηλεκτρονικό επιχειρείν αποτελεί έναν ζωτικό παράγοντα για τον κλάδο των επενδύσεων εδώ και κάποια χρόνια. Αλλά µέχρι την έλευση των χρηµατιστών που παρέχουν προεξοφλητικό επιτόκιο και την καθιερωµένη βασισµένη στην τηλεφωνική επικοινωνία επιχειρηµατικότητά τους, τέτοιου είδους πρόσβαση ήταν απαγορευµένη στους ενδιάµεσους συναλλασσόµενους, σύµβουλους επενδύσεων, και χρηµατιστών. Η έντονη αύξηση των «ηλεκτρονικών» χρηµατιστών υπονοµεύει την θέση των ενδιάµεσων και τους πιέζει να υιοθετήσουν ηλεκτρονικές επιχειρηµατικές πρακτικές. Λιανική πώληση. Αν και ένας αριθµός κατηγοριών λιανικής πώλησης έχουν µεταφερθεί ηλεκτρονικά (ως επί το πλείστον λογισµικά, βιβλία, και µουσική), αρκετές κατηγορίες είναι ακόµα εκτός διαδικτύου. Χιλιάδες από µικρούς, τοπικούς πωλητές δεν θα µπορέσουν να υιοθετήσουν τόσο γρήγορα τις νέες πρακτικές όπως οι µεγάλες εµπορικές αλυσίδες και οι οποίες ανταγωνίζονται έντονα µε τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στο διαδίκτυο (dot-coms). Κατασκευές. Αυτός ο κλάδος είναι σε υψηλότερο σηµείο στην κλίµακα απ ότι ο κλάδος της µεταποίησης λόγω των δυναµικών προσπαθειών των κατασκευαστών ηλεκτρονικών υπολογιστών και ηλεκτρονικών να δραστηριοποιηθούν επιχειρηµατικά στο διαδίκτυο. Επίσης, στον κλάδο αυτό έχουν γίνει πολλές επενδύσεις απ ότι στον κλάδο της µεταποίησης όσον αφορά την ανάπτυξη και εφαρµογή τεχνολογιών όπως το ERP και το EDI στην εφοδιαστική αλυσίδα. Το ηλεκτρονικό εµπόριο υποστηρίζει τον κλάδο των κατασκευών να δηµιουργήσει πιο αποτελεσµατικές εφοδιαστικές αλυσίδες και είναι ένας από τους κύριους λόγους της µεταβολής των σχέσεων µεταξύ των παραγωγών, των προµηθευτών τους, και των καναλιών διανοµής (για παράδειγµα, των χονδρέµπορων και των πωλητών λιανικής). Χονδρική πώληση. Τοποθετηµένος στην µέση της εφοδιαστικής αλυσίδας, ο κλάδος της διανοµής προϊόντων µέσω της χονδρικής πώλησης απειλείται από τις ηλεκτρονικές διεπιχειρηµατικές αγορές και τις προσπάθειες από τους παραγωγούς να πουλήσουν άµεσα µέσω των διαδικτυακών εφαρµογών. Ωστόσο, οι πωλητές χονδρικής έχουν την ευκαιρία να επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους στην προµηθευτική (logistics) και στην διαχείριση του περιεχοµένου έτσι ώστε να προσθέσουν υψηλή αξία σε τοµείς όπου µπορούν να δραστηριοποιηθούν επιχειρηµατικά. Παρ όλα αυτά, η ολική υιοθέτηση του ηλεκτρονικού διεπιχειρείν θα χρειαστεί µεγάλο χρονικό διάστηµα λόγω της παρουσίας χιλιάδων µικρών διανοµέων. 20