ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙH ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ

Transcript

1 Δ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙH ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΓΔΝΙΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέκα: Η κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ζηελ Διιάδα από ην 2001 θη εμήο : εμειίμεηο θαη πξννπηηθέο Δπηβιέπωλ Κ. Παπαληθνιάνπ πνπδάζηξηα: Καξπαζηωηάθε Μαξία ΑΘΗΝΑ

2 Πεπίλητη Ζ παξνχζα εξγαζία εμεηάδεη ηελ εμέιημε ηνπ ειιεληθνχ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή αλαθνξηθά κε ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, κε έκθαζε ζηελ πεξίνδν απφ ην 2001 έσο ζήκεξα θαη ζηνπο Ν. 2910/01, 3386/05 θαη 3536/07. Γηα ηελ θαιχηεξε πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο γίλεηαη αξρηθά κία παξνπζίαζε ηνπ κεηαλαζηεπηηθνχ θαηλνκέλνπ θαη ησλ δηαζηάζεψλ ηνπ ηφζν γεληθά φζν θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ε πνιηηηθή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηε κεηαλάζηεπζε, ε νπνία αζθεί ζεκαληηθέο επηδξάζεηο ζηε δηακφξθσζε ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ-κειψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ρψξαο καο. Αθνινπζνχλ ε παξνπζίαζε θαη ν ζρνιηαζκφο ηνπ ειιεληθνχ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηε κεηαλάζηεπζε απφ ην 2001 σο ζήκεξα, κε αλαθνξά θαη ζηελ πεξίνδν πξηλ ην 2001, πξνθεηκέλνπ λα δνζεί κία ζπλεθηηθή εηθφλα γηα ηηο ζπληειεζζείζεο εμειίμεηο. Παξάιιεια εμεηάδεηαη αθξνζηγψο ην δήηεκα ηεο εθαξκνγήο ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ απφ ηελ ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε. Σέινο, δηαηππψλνληαη πξνηάζεηο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηακφξθσζεο κίαο ζπλεθηηθήο θαη απνηειεζκαηηθήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο ζε εζληθφ επίπεδν. Δπηπιένλ, ζην δεχηεξν κέξνο, παξνπζηάδεηαη ε έξεπλα πεδίνπ πνπ έγηλε ζηηο ππεξεζίεο Αιινδαπψλ ηεζζάξσλ Γήκσλ θαη ζε ηξεηο θνξείο πνπ πινπνηνχλ πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο έληαμεο, ππφ ηε κνξθή ηνπ ζρνιηαζκνχ ησλ απαληήζεσλ πνπ δφζεθαλ ζηα εξσηεκαηνιφγηα. Σν θχξην ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ εξγαζία είλαη ε αλαγθαηφηεηα γηα ηε ράξαμε κίαο ζχγρξνλεο, ζπλεθηηθήο θαη απνηειεζκαηηθήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο ζηε ρψξα καο. Λέμεηο-θιεηδηά : Μεηαλάζηεπζε* κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή* ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ* πξνγξάκκαηα λνκηκνπνίεζεο* θνηλσληθή έληαμε* Δπξσπατθή Έλσζε* Ν. 2910/01* Ν. 3386/05* Ν. 3536/07* δεκφζηα δηνίθεζε 2

3 Abstract This essay examines the development of the Greek legal framework on immigration since 2001 focusing on Laws 2910/01, 3386/05, and 3536/07. In the beginning it describes the immigration phenomenon in general and particularly in the case of Greece. Then it presents the European immigration policy which has a considerable impact on the national immigration policies of the member-states. It also analyzes the Greek immigration policy since 2001, through the examination of Laws 2910/01, 3386/05 and 3536/07. Moreover, it approaches issues as the implementation of the legal framework by the Greek public administration and the social integration of thirdcountry nationals. Finally, in the second part, a field research is presented which is based on questionnaires handed out in four different municipalities and three more agencies implementing social integration programmes. The main conclusion of the essay is the need for Greece to plan and implement a modern, coherent and effective immigration policy. Immigration* immigration policy* third-country nationals* regularization programmes* social integration* European Union* Law 2910/01* Law 3386/05* Law 3536/07* Public Administration 3

4 EΙΑΓΩΓΗ 5 ΠΡΩΣΟ ΜΔΡΟ 7 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 : ΣΟ ΜΔΣΑΝΑΣΔΤΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΔΝΟ : Πξνζεγγίζεηο ηεο κεηαλάζηεπζεο : Ζ νηθνλνκηθή πξνζέγγηζε ηεο κεηαλάζηεπζεο : Ζ θνηλσληνινγηθή πξνζέγγηζε ηεο κεηαλάζηεπζεο : Ζ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο 12 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 : Η ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΗ Δ.Δ. ΓΙΑ ΣΗ ΜΔΣΑΝΑΣΔΤΗ : Πξνο κία θνηλνηηθνπνίεζε ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο : ε πεξίνδνο έσο ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ : Οη εμειίμεηο ζηελ θνηλή επξσπατθή πνιηηηθή γηα ηε κεηαλάζηεπζε απφ ην 1999 θη εμήο : Πξννπηηθέο ηεο θνηλήο επξσπατθήο πνιηηηθήο γηα ηε κεηαλάζηεπζε. 29 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 : Η ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΗ ΔΛΛΑΓΑ ΓΙΑ ΣΗ ΜΔΣΑΝΑΣΔΤΗ : Ζ κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή πξηλ ην : Ο Ν. 1975/ : Σν πξψην πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο ηνπ : Ζ κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή απφ ην 2001 σο ζήκεξα : Ν. 2910/2001, Ν. 3586/2005, Ν. 3536/ : Ο Ν. 2910/2001 : βαζηθά ζεκεία θαη απνηίκεζε : Ο Ν. 3386/2005 : βαζηθά ζεκεία θαη απνηίκεζε : Οη ηξνπνπνηήζεηο πνπ εηζάγεη ν Ν. 3536/ : Εεηήκαηα θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ απφ ηελ ειιεληθή δηνίθεζε : Ζ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ Διιάδα : κία πξφθιεζε γηα ηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο 62 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 : ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΙΚΔ ΠΑΡΑΣΗΡΗΔΙ ΠΡΟΣΑΔΙ 65 ΓΔΤΣΔΡΟ ΜΔΡΟ: ΔΡΔΤΝΑ ΠΔΓΙΟΤ 71 EΡΔΤΝΑ ΠΔΓΗΟΤ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΑΘΖΝΑΗΩΝ, ΑΗΓΑΛΔΩ, ΠΔΡΗΣΔΡΗΟΤ & ΠΔΗΡΑΗΑ 72 πκπεξάζκαηα 88 4

5 ΔΡΔΤΝΑ ΠΔΓΗΟΤ ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΖΝ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΔΝΣΑΞΖ 90 πκπεξάζκαηα 106 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 110 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 111 ΔΙΑΓΩΓΗ ηηο αξρέο ηνπ 21νπ αηψλα ε κεηαλάζηεπζε απνηειεί δήηεκα κείδνλνο ζεκαζίαο παγθνζκίσο θαζψο νη πιεζπζκηαθέο κεηαθηλήζεηο ζήκεξα είλαη κεγαιχηεξεο απ φ,ηη ζε νπνηαδήπνηε άιιε ζηηγκή ζηελ ηζηνξία. Τπνινγίδεηαη φηη πεξίπνπ 192 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη δειαδή ην 3% ηνπ πιεζπζκνχ - δνπλ ζε δηαθνξεηηθφ κέξνο απφ ηε ρψξα γέλλεζήο ηνπο, πξάγκα ην νπνίν ζεκαίλεη φηη, ρνλδξηθά, έλαο ζηνπο 35 αλζξψπνπο είλαη κεηαλάζηεο. 1 Ζ ηειεπηαία δεθαεηία ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα δεκηνχξγεζε λέα δεδνκέλα θαη γηα ηε ρψξα καο ιφγσ ηεο καδηθήο κεηαθίλεζεο πιεζπζκψλ ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα. Σν θαηλφκελν ηεο κεηαλάζηεπζεο, σζηφζν, έρεη ππεξεζληθφ ραξαθηήξα. Καηά ζπλέπεηα, ε δηακφξθσζε ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ γηα ηε κεηαλάζηεπζε δελ γίλεηαη «ελ θελψ» αιιά ζην πιαίζην πνπ ραξάζζνπλ πεξηθεξεηαθνί θαη δηεζλείο νξγαληζκνί, ηδίσο ε Δπξσπατθή Έλσζε, ε νπνία απφ ην 1999, ηδίσο, θη εμήο δξαζηεξηνπνηείηαη κε ζηφρν ηελ πηνζέηεζε κίαο θνηλήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη λα εμεηάζεη ηελ εμέιημε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηε κεηαλάζηεπζε ζηελ Διιάδα, κε έκθαζε ζηελ πεξίνδν απφ ην 2001 έσο ζήκεξα θαη ζηνπο Ν. 2910/2001, 3386/2005 θαη 3536/2007 πξνθεηκέλνπ λα εμαρζνχλ 1 5

6 θάπνηα ζπκπεξάζκαηα θαη λα δηαηππσζνχλ ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο. Γεδνκέλσλ ησλ πεξηνξηζκψλ πνπ ηίζεληαη απφ ηελ έθηαζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο θαζψο θαη ηνπ πνιπδηάζηαηνπ ραξαθηήξα ηνπ κεηαλαζηεπηηθνχ θαηλνκέλνπ θαη, ζπλαθφινπζα, θαη ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο, επηιέμακε λα επηθεληξσζνχκε ζηελ ειιεληθή κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή γηα ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, φπσο απηή δηαγξάθεηαη κέζα απφ ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο λφκνπο. Ζ εξγαζία απνηειείηαη απφ δχν κέξε. Σν πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο δηαξζξψλεηαη ζε 4 θεθάιαηα. ην πξψην θεθάιαην εμεηάδεηαη ην κεηαλαζηεπηηθφ θαηλφκελν θαη νη δηαζηάζεηο ηνπ γεληθά θαζψο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο. ην δεχηεξν θεθάιαην αλαιχεηαη ε πνιηηηθή ηεο Δ.Δ. γηα ηε κεηαλάζηεπζε, ε νπνία έρεη ζεκαληηθέο επηδξάζεηο ζηε δηακφξθσζε ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ ησλ θξαηψλ-κειψλ. ην ηξίην θεθάιαην, ην νπνίν αθνξά ηε ρψξα καο, εμεηάδεηαη δηεμνδηθά ε εμέιημε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηε κεηαλάζηεπζε απφ ην 2001 θη εμήο. θφπηκν, σζηφζν, θξίζεθε λα πεξηιεθζνχλ ππφ ηε κνξθή Παξαξηήκαηνο θαη νη πξνεγνχκελεο λνκνζεηηθέο απφπεηξεο (Ν. 1975/1991, ΠΓ 358,359/1997) έηζη ψζηε λα δνζεί κία ζπλεθηηθή εηθφλα γηα ηελ εμέιημε ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο ηεο Διιάδαο. Σν ίδην θεθάιαην εμεηάδεη θαη ην πψο εθαξκφζηεθε ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ζηελ πξάμε, γηα ην ιφγν φηη ε δηακεζνιάβεζε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο σο εθαξκνζηή ησλ πξνγξακκάησλ λνκηκνπνίεζεο, ππήξμε θαζνξηζηηθή γηα ηελ πνξεία ησλ ηειεπηαίσλ. ην ηέηαξην θεθάιαην δηαηππψλνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα θαζψο θαη ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο πηνζέηεζεο κίαο ζπλεθηηθήο θαη απνηειεζκαηηθήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο. Σν δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο πεξηιακβάλεη κία «δηπιή» έξεπλα πεδίνπ. ην πιαίζηφ ηεο κνηξάζηεθε έλα εξσηεκαηνιφγην ζηνπο ππαιιήινπο ησλ Τπεξεζηψλ Αιινδαπψλ νξηζκέλσλ Γήκσλ (Γήκνο Αζελαίσλ, Αηγάιεσ, Πεξηζηεξίνπ θαη Πεηξαηά) κε ζηφρν λα αθνπζηεί κία «εθ ησλ έζσ» άπνςε γηα νξηζκέλα δεηήκαηα. κνηξάζηεθε δεχηεξν εξσηεκαηνιφγην αλαθνξηθά κε ην ζέκα ηεο θνηλσληθήο έληαμεο ζε εξγαδνκέλνπο ζην Γηαπνιηηηζκηθφ Κέληξν, ζην ΚΔΚ θαη ζηελ Αλαπηπμηαθή Δηαηξεία ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ, κε ζηφρν λα εμαρζνχλ θάπνηα ζπκπεξάζκαηα αλαθνξηθά κε ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θνηλσληθήο έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ Διιάδα δεδνκέλνπ φηη απνηειεί ή, ηνπιάρηζηνλ, ζα έπξεπε λα απνηειεί- αλαπφζπαζην ηκήκα θάζε εζληθήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο. 6

7 Οπσζδήπνηε ν αξηζκφο ηνπ δείγκαηνο είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλνο θαη δελ επηηξέπεη ηε γελίθεπζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ, παξέρεη, σζηφζν, ελδηαθέξνπζεο ελδείμεηο γηα ηα ζέκαηα πνπ καο απαζρνινχλ. ΠΡΩΣΟ ΜΔΡΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 : ΣΟ ΜΔΣΑΝΑΣΔΤΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΔΝΟ 1.1 : Πποζεγγίζειρ ηηρ μεηανάζηεςζηρ Ζ κεηαλάζηεπζε απνηειεί θαηλφκελν ηφζν παιαηφ φζν θαη ε ηζηνξία ηεο αλζξσπφηεηαο. Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, σζηφζν, έρεη ιάβεη ηδηαίηεξεο δηαζηάζεηο θαη έρεη κεηαηξαπεί ζε έλα «λέν ζηνίρεκα» γηα ηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο, νη νπνίεο θαινχληαη πιένλ λα ηζνξξνπήζνπλ αλάκεζα ζηελ επηηπρή αμηνπνίεζε ηεο δπλακηθήο ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη ζηελ πξφιεςε ησλ φπνησλ πξνβιεκάησλ πεγάδνπλ απφ απηήλ. 2 Με ηνλ φξν κεηαλάζηεπζε δελ ελλννχκε κφλν ηελ αιιαγή ηνπ ηφπνπ θαηνηθίαο ή θαη εξγαζίαο αιιά κηα πνιπζχλζεηε δηαδηθαζία ε νπνία ζπλδέεηαη κε ζεκαληηθέο θνηλσληθέο παξακέηξνπο πνπ επεξεάδνπλ: ηα ίδηα ηα άηνκα, ηνπο πξνζαλαηνιηζκνχο ηνπο, ηνλ ηξφπν ζπκπεξηθνξάο ηνπο θαη ηνλ θνηλσληθφ πεξίγπξν 2 ΗΜΔΠΟ, (Ηαλνπάξηνο 2005), ζει

8 ηηο νκάδεο ζηηο νπνίεο αλήθαλ ή αλήθνπλ ή αηζζάλνληαη φηη αλήθνπλ νη κεηαθηλνχκελνη θαη ηηο νκάδεο ηηο νπνίεο ζπλαληνχλ θαη κε ηηο νπνίεο ζα ζπλαιιαρζνχλ ζηε ρψξα ππνδνρήο ηελ θνηλσλία ππνδνρήο ηηο θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο δνκέο ηεο θνηλσλίαο πξνέιεπζεο 3 ηελ πξαγκαηηθφηεηα, πέξα απφ ην ζηαζεξφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο γεσγξαθηθήο θηλεηηθφηεηαο, νη θνηλσληθννηθνλνκηθέο θαη πνιηηηζκηθέο ζπλζήθεο είλαη απηέο πνπ πξνζδηνξίδνπλ ην πεξηερφκελν πνπ ιακβάλεη, θαηά θαηξνχο, ν φξνο «κεηαλάζηεπζε». 4 Ο δπλακηθφο ραξαθηήξαο ηεο κεηαλάζηεπζεο σο δηαδηθαζίαο θαη σο έλλνηαο δελ αληηθαηνπηξίδεηαη κφλν ζηελ πνηθηιία ησλ νξηζκψλ πνπ έρνπλ θαηά θαηξνχο δηαηππσζεί αιιά θαη ζην επίπεδν ησλ ζεσξηψλ πνπ απνπεηξψληαη λα πξνζεγγίζνπλ ην κεηαλαζηεπηηθφ θαηλφκελν. Έηζη, ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν, ε κεηαλάζηεπζε δηαθξίλεηαη ζε «εζσηεξηθή» (πξαγκαηνπνηείηαη εληφο ησλ εζληθψλ ζπλφξσλ) θαη «εμσηεξηθή» ή «δηεζλή» (πξαγκαηνπνηείηαη εθηφο ησλ εζληθψλ ζπλφξσλ) ελψ ηδηαίηεξα ελδηαθέξνπζα θαη επίθαηξε είλαη ε επηζήκαλζε απφ ηε ζεσξία ηεο λεσηεξηθήο δηάζηαζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο κεηαλάζηεπζεο, ε νπνία ζπκβαίλεη ζηε ζχγρξνλε βηνκεραληθή επνρή, γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο, είλαη εθνχζηα θαη εληάζζεη ηνπο κεηαθηλνχκελνπο ζην ζπγθεθξηκέλν ηξφπν δσήο ησλ βηνκεραληθά αλαπηπγκέλσλ θαπηηαιηζηηθψλ θνηλσληψλ. 5 Όζνλ αθνξά ηηο δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηνπ κεηαλαζηεπηηθνχ θαηλνκέλνπ, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε αλάκεζα ζηελ νηθνλνκηθή πξνζέγγηζε θαη ηελ θνηλσληνινγηθή πξνζέγγηζε : Η οικονομική πποζέγγιζη ηηρ μεηανάζηεςζηρ ην πιαίζην ηεο νηθνλνκηθήο πξνζέγγηζεο πεξηέρνληαη δχν επηκέξνπο ζεσξίεο : i) νη καξμηζηηθέο-λενκαξμηζηηθέο ζεσξίεο θαη ii) νη λενθιαζηθέο ζεσξίεο. i) Με αθεηεξία ηελ αλάιπζε ηνπ Μαξμ, ε νπνία αλάγεη ηελ θηλεηηθφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ ζηνλ θαπηηαιηζηηθφ ηξφπν παξαγσγήο, 7 απηέο νη ζεσξίεο εληάζζνπλ ην 3 COMMEDIA net, Γίθηπν γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πνιππνιηηηζκηθψλ κέζσλ ελεκέξσζεο, Θεζζαινλίθε- επηέκβξηνο, 2006, ζει Έηζη ζπλαληάκε ζε δηαθνξεηηθέο πεξηφδνπο δηαθνξεηηθνχο νξηζκνχο, φπσο θπζηθή κεηάβαζε αηφκσλ θαη νκάδσλ απφ κία θνηλσλία ζε άιιε (Eisenstadt, 1953), κεηαθνξά αλζξψπηλνπ θη εξγαηηθνχ δπλακηθνχ απφ κία πεξηνρή ζε άιιε (Castles & Kosack, 1973), γεσγξαθηθή κεηαθίλεζε νπνηαζδήπνηε κνξθήο κεγάινπ αξηζκνχ αηφκσλ (Sauvy, 1996). ΗΜΔΠΟ, (Ηαλνπάξηνο 2005), ζει Μνπζνχξνπ, Λ.Μ., (1991), ζει Idem, ζει

9 κεηαλαζηεπηηθφ θαηλφκελν ζην πιαίζην ηεο αληζνκεξνχο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζε δηεζλέο επίπεδν, ε νπνία εθθξάδεηαη κέζσ ηεο δηάθξηζεο ελφο αλαπηπγκέλνπ θέληξνπ θαη κίαο ππαλάπηπθηεο πεξηθέξεηαο : ε πεξηθέξεηα πξνκεζεχεη ην θέληξν κε πξψηεο χιεο γηα ηηο βηνκεραλίεο ηνπ θαη πξνκεζεχεηαη απφ απηφ ηα βηνκεραληθά θαη θαηαλαισηηθά αγαζά πνπ ρξεηάδεηαη κε ηξφπν ψζηε λα επηβεβαηψλεηαη θαη λα αλαπαξάγεηαη ε εμάξηεζε ηεο πεξηθέξεηαο απφ ην θέληξν. Έηζη ε κεηαθίλεζε ηνπ αηφκνπ ζην πιαίζην ηεο δηεζλνχο αγνξάο εξγαζίαο, ε νπνία θαίλεηαη σο εθνχζηα επηινγή, είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα θαζνξηζκέλε απφ ην ζχζηεκα θαη αλαπφθεπθηε. Δπηπιένλ νη λενκαξμηζηηθέο ζεσξίεο αζρνιήζεθαλ ηδηαίηεξα κε ηε ρακειή θνηλσληθννηθνλνκηθή ζέζε ησλ κεηαλαζηψλ ζηηο ρψξεο ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο θαη ηνπο κεραληζκνχο κέζα απφ ηνπο νπνίνπο ην ζχζηεκα ηνπο δηαηεξεί ζηε ζέζε απηή. 8 ii) Κεληξηθή ηδέα ηεο λενθιαζηθήο πξνζέγγηζεο είλαη φηη ν εξγαδφκελνο πνπ κεηαλαζηεχεη επηιέγεη ζηελ αγνξά εξγαζίαο ηε ζέζε πνπ ηνλ ζπκθέξεη πεξηζζφηεξν. χκθσλα κε απηφ ην ζθεπηηθφ, νη πεξηνρέο ζηηο νπνίεο ε δήηεζε εξγαζίαο είλαη κεγαιχηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε πξνζθνξά άξα θαη νη κηζζνί πςειφηεξνη, αληινχλ εξγαηηθφ δπλακηθφ απφ ηηο πεξηνρέο φπνπ ε πξνζθνξά εξγαζίαο ππεξβαίλεη ηε δήηεζε έσο φηνπ επέιζεη ηζνξξνπία ηφζν κεηαμχ πξνζθνξάο-δήηεζεο φζν θαη κεηαμχ ησλ ακνηβψλ. Οπσζδήπνηε ε ζπγθεθξηκέλε πξνζέγγηζε παξαβιέπεη ηδίσο ην γεγνλφο φηη δελ ππάξρεη νπζηαζηηθή ειεπζεξία επηινγήο αθνχ ν εξγαδφκελνο δελ κπνξεί λα είλαη πιήξσο ελεκεξσκέλνο γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ηηο δηαδηθαζίεο ηεο. Ζ λενθιαζηθή πξνζέγγηζε εκπινπηίζηεθε ζηαδηαθά κε έλα πιήζνο πεξαηηέξσ κεηαβιεηψλ φπσο ε νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ππνδνκή ησλ πεξηνρψλ απνζηνιήο θαη ππνδνρήο, ε πνιηηηζκηθή ηαπηφηεηα ησλ πεξηνρψλ θ.ά : Η κοινυνιολογική πποζέγγιζη ηηρ μεηανάζηεςζηρ Ζ θνηλσληνινγηθή πξνζέγγηζε, απφ ηελ πιεπξά ηεο, αληηκεησπίδεη ην θαηλφκελν ηεο κεηαλάζηεπζεο σο θαηλφκελν θπθιηθφ, πνπ νη επηπηψζεηο ηνπ κειεηψληαη 7 Ζ θεληξηθή ηδέα είλαη φηη ε θεθαιαηνθξαηηθή ζπζζψξεπζε νδεγεί ζηε δεκηνπξγία ππεξπιεζπζκνχ ππφ ηε κνξθή ηνπ «βηνκεραληθνύ εθεδξηθνύ ζηξαηνύ». [Kαζψο «ζηελ θεθαιαηνθξαηηθή παξαγσγή δελ αξθεί θαζόινπ ε πνζόηεηα ηεο δηαζέζηκεο εξγαηηθήο δύλακεο πνπ πξνζθέξεη ε θπζηθή αύμεζε ηνπ πιεζπζκνύ. Η θεθαιαηνθξαηηθή παξαγσγή γηα λα θηλείηαη ειεύζεξα ρξεηάδεηαη έλα εθεδξηθό ζηξαηό, αλεμάξηεην από ηα θπζηθά απηά όξηα», Marx, 1978:658 αιιά θαη «ν εξγαηηθόο πιεζπζκόο, παξάγνληαο ν ίδηνο ηε ζπζζώξεπζε ηνπ θεθαιαίνπ, παξάγεη ηαπηόρξνλα ζε απμαλόκελε έθηαζε ηα κέζα πνπ ηνλ θάλνπλ ζρεηηθά ππεξάξηζκν.»marx, 1978:656]. Ο βηνκεραληθφο εθεδξηθφο ζηξαηφο, ζε φιεο ηηο κνξθέο ηνπ, νδεγεί ζηελ θηλεηηθφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ, ε νπνία, κε ηε ζεηξά ηεο, επηηείλεη ηελ θεθαιαηνθξαηηθή ζπζζψξεπζε. 8 Γηα πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο, idem, ζει Γηα πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο, idem, ζει

10 απνηειεζκαηηθά κφλν αλ ζπλδεζνχλ πξνο ζπγθεθξηκέλεο θάζεηο (φπσο είλαη π.ρ. ε αλαρψξεζε απφ ηε ρψξα θαηαγσγήο, ε εγθαηάζηαζε ζηε ρψξα ππνδνρήο θ.η.ι.) θαη ζπλάκα, εληαίν, εθφζνλ ζην επίθεληξν ηίζεληαη ν κεηαλάζηεο θαη ε κεηαθίλεζή ηνπ ζην ρψξν. Δπηζεκαίλεηαη, ινηπφλ, ε δπλακηθφηεηα ηεο ζχγρξνλεο κεηαλάζηεπζεο, ε νπνία ηελ θαζηζηά «θαίξην θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ θαηλφκελν». 10 Πεξαηηέξσ, ζην πιαίζην ηεο ελ ιφγσ πξνζέγγηζεο κπνξεί θαλείο λα δηαθξίλεη κία καθξνθνηλσληνινγηθή θαη κία κηθξνθνηλσληνινγηθή νπηηθή ηεο κεηαλάζηεπζεο. Οη επηξξνέο ηεο καθξνθνηλσληνινγηθήο νπηηθήο αλάγνληαη ηφζν ζηε καξμηζηηθή πξνζέγγηζε νπφηε ζην επίθεληξν ηίζεληαη νη παξάγνληεο έιμεο-απψζεζεο πνπ είλαη απνηέιεζκα ηεο αληζφκεξεο αλάπηπμεο ηεο θαπηηαιηζηηθήο νηθνλνκίαο 11 - φζν θαη ζηε λενθιαζηθή πξνζέγγηζε νπφηε νη παξάγνληεο έιμεο-απψζεζεο κεηαθξάδνληαη ζε θέξδε θαη δεκίεο, φρη απαξαηηήησο νηθνλνκηθήο θχζεσο, πνπ αθνξνχλ ην κεηαλάζηε, ηε ρψξα απνζηνιήο θαη ηε ρψξα ππνδνρήο. Ζ κηθξνθνηλσληνινγηθή πξνζέγγηζε ζπλδέεη ηε κεηαλάζηεπζε κε ηελ νηθνγελεηαθή ζηξαηεγηθή θαη ηε ζεσξεί σο επαθφινπζν ησλ ζηφρσλ ηεο νηθνγέλεηαο θαη ζπλάξηεζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δπλαηνηήησλ πνπ απηή δηαζέηεη. 12 Όζνλ αθνξά ηηο επηπηψζεηο πνπ επηθέξεη ε κεηαλάζηεπζε ζηε ρψξα ππνδνρήο, απηέο δηαθξίλνληαη ζε νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο. Οη νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο αλαθέξνληαη ηδίσο ζηε ζπκβνιή ηεο κεηαλάζηεπζεο ζηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο θαη ζηηο επηδξάζεηο πνπ αζθεί ζηελ αγνξά εξγαζίαο ελψ ζρεηηθά ζέκαηα απνηεινχλ ε ζρέζε ηεο κεηαλάζηεπζεο κε ηελ αλεξγία, ηελ παξανηθνλνκία, ηελ θαηαλάισζε, ηελ ρξήζε δεκνζίσλ ππεξεζηψλ. 13 Οη ζεκαληηθφηεξεο ζεηηθέο νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ηεο κεηαλάζηεπζεο ζπλνςίδνληαη ζηα εμήο 14 : Ηθαλνπνηεηηθή αληηκεηψπηζε ηεο έιιεηςεο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ κε ηελ εηζαγσγή μέλσλ εξγαηψλ γηα ηελ αλαηξνθή θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ νπνίσλ δελ δαπάλεζε ηίπνηε ε ρψξα ππνδνρήο. 10 Idem, ζει Ωο παξάγνληεο έιμεο ζεσξνχληαη π.ρ. ν βξαδχηεξνο ξπζκφο δεκνγξαθηθήο αχμεζεο ζε ζρέζε κε ην ξπζκφ αχμεζεο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απξνζπκία ηνπ γεγελνχο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ λα θαιχςεη θάπνηεο ζέζεηο αλεηδίθεπηεο θαη θαθνπιεξσκέλεο εξγαζίαο ελψ νη παξάγνληεο απψζεζεο κπνξεί λα ζπλδένληαη κε ηελ ππαλάπηπμε ζπγθεθξηκέλσλ ρσξψλ θαη πεξηνρψλ. Βι. idem. ζει Idem, ζει Υιέηζνο Μ., (2001), ζει COMMEDIA net Γίθηπν γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πνιππνιηηηζκηθψλ κέζσλ ελεκέξσζεο, Θεζζαινλίθε- επηέκβξηνο, 2006, ζει

11 Υακεινί κηζζνί ιφγσ ηεο χπαξμεο ηνπ εθεδξηθνχ ζηξαηνχ ησλ μέλσλ εξγαηψλ, ζηαζεξνπνίεζε ησλ ηηκψλ, πεξηνξηζκφο ηνπ πιεζσξηζκνχ. Ζ εξγαζία ησλ αιινδαπψλ κε ρακειφηεξε ακνηβή απφ εθείλε ησλ Διιήλσλ δεκηνπξγεί έλα είδνο νηθνλνκηθήο πξνζφδνπ πνπ επσθεινχληαη νη παξαγσγνί θαη νη θαηαλαισηέο. Γίρσο ηελ εξγαζία ρακειήο ακνηβήο πνπ πξνζθέξνπλ νη αιινδαπνί, πνιιέο επηρεηξήζεηο δελ ζα κπνξνχζαλ λα επηβηψζνπλ ζηηο ζεκεξηλέο αληαγσληζηηθέο ζπλζήθεο. Αχμεζε ηεο παξαγσγήο θαη ίζσο ηεο ηθαλφηεηαο αληαγσληζκνχ ζε δηεζλέο επίπεδν. Αχμεζε ησλ έξγσλ ππνδνκήο. Δμαγσγή ηεο αλεξγίαο κε ηελ απψζεζε ησλ αιινδαπψλ εξγαηψλ ζηηο ρψξεο πξνέιεπζήο ηνπο. Δπίζεο ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη αιινδαπνί πνπ κεηαλαζηεχνπλ είλαη ζπλήζσο κφλνη, λένη θαη πγηείο θαη επνκέλσο δελ επηβαξχλνπλ ηηο θνηλσληθέο ππεξεζίεο, εθφζνλ ε ρξήζε ηεο ππάξρνπζαο ππνδνκήο είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλε. Απφ ηελ άιιε, ππνζηεξίδεηαη φηη ε παξάλνκε κεηαλάζηεπζε επηθέξεη ζεκαληηθέο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ νηθνλνκία φπσο είλαη ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο (π.ρ. νηθνδνκέο) θαη, παξάιιεια, ε δηφγθσζε ηεο παξανηθνλνκίαο ηεο ρψξαο, ε εθηεηακέλε εηζθνξνδηαθπγή πνπ πεξηνξίδεη ηα έζνδα ησλ νξγαληζκψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη ην γεγνλφο φηη ην πιηθφ ηεο παξάλνκεο εξγαζίαο κεηαβηβάδεηαη κέζσ εκβαζκάησλ ζην εμσηεξηθφ. 15 ηηο θνηλσληθέο επηπηψζεηο πεξηιακβάλεηαη αθελφο ε εμαζζέληζε ηεο ηαμηθήο ζπλείδεζεο πνπ απνξξέεη απφ ηελ ράξε ζηε κεηαλάζηεπζε-αλνδηθή θνηλσληθή θηλεηηθφηεηα θάπνησλ ληφπησλ εξγαηψλ θαη ηελ επαθφινπζε πξνζπάζεηά ηνπο λα δηαηεξήζνπλ ζε ρακειή θνηλσληθν-νηθνλνκηθή ζέζε ηνπο κεηαλάζηεο, αθεηέξνπ φιεο νη πηπρέο πνπ απνξξένπλ απφ ην γεγνλφο φηη ε κεηαλάζηεπζε ζπλδέεηαη κε ηελ φιε δηακφξθσζε ηεο θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο ζηε ρψξα ππνδνρήο. 16 Μάιηζηα θπξίαξρε ζέζε ζηνλ ελ ιφγσ πξνβιεκαηηζκφ θαηέρεη ην δήηεκα ησλ εζληθψλ κεηνλνηήησλ θαη ηνπ ξφινπ ηνπο ζηε δηακφξθσζε κίαο λέαο θνηλσληθν-πνιηηηζκηθήο θαηάζηαζεο. 17 Οη πνιηηηθέο, ηέινο, επηπηψζεηο αλαθέξνληαη ηδίσο ζηελ απψιεηα ηεο 15 Idem. 16 ε θνηλσληθνπνιηηηθφ επίπεδν κπνξνχκε λα αλαθέξνπκε κία ζεηξά ζπλεπεηψλ, νη νπνίεο ζπλαξηψληαη θαη απφ ηελ ελππάξρνπζα αξλεηηθή ηάζε ηεο θνηλσλίαο ππνδνρήο : αιιαγή ηεο θνηλσληθήο δνκήο ιφγσ ηεο δεκηνπξγίαο ελφο ππνζηξψκαηνο θάησ απφ ην θαηψηεξν θνηλσληθφ ζηξψκα ηεο ρψξαο ππνδνρήο, δεκηνπξγία γθέην ζε νξηζκέλα αζηηθνβηνκεραληθά θέληξα κε ζπλέπεηα θνηλσληθέο εληάζεηο, θίλδπλνο δηαηαξαρήο ηεο θνηλσληθήο εηξήλεο ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο θξίζεο, επηβάξπλζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, θπξίσο ζηα αζηηθνβηνκεραληθά θέληξα κε ζπλέπεηα θνηλσληθέο εληάζεηο. Idem. 17 Βι. ζρεηηθά Μνπζνχξνπ, Λ.Μ., (1991), ζει

12 πνιηηηθήο επηξξνήο ησλ ζπλδηθάησλ εμαηηίαο ηεο εμαζζέληζεο ηεο ηαμηθήο ζπλείδεζεο, γηα ηελ νπνία έγηλε ιφγνο πξνεγνπκέλσο. Αλαθνξηθά, ηψξα, κε ηηο ρψξεο απνζηνιήο, ζηηο ζεκαληηθφηεξεο ζεηηθέο ζπλέπεηεο πνπ κπνξεί λα επηθέξεη ε κεηαλάζηεπζε ζπγθαηαιέγνληαη ν πεξηνξηζκφο ηεο πίεζεο πνπ αζθεί ε πιεζπζκηαθή αχμεζε, ε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αηφκσλ πνπ αλαδεηνχλ εξγαζία, ε εηζξνή εηζνδήκαηνο ζηε ρψξα θαη ε κεηαθνξά γλψζεσλ απφ ηελ ελδερφκελε επηζηξνθή ησλ κεηαλαζηψλ. 18 Δίλαη ζεκαληηθφ λα επηζεκάλνπκε ην γεγνλφο φηη ε αλσηέξσ παξάζεζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο κεηαλάζηεπζεο δελ είλαη ζε θακία πεξίπησζε εμαληιεηηθή. Καζψο ε κεηαλάζηεπζε απνηειεί δπλακηθφ θαηλφκελν, νη ζπλέπεηέο ηεο ηφζν γηα ηε ρψξα ππνδνρήο φζν θαη γηα ηε ρψξα απνζηνιήο δηαθέξνπλ αλάινγα κε ηε ρψξα ζηελ νπνία θάζε θνξά αλαθεξφκαζηε, ηε ρξνληθή ζπγθπξία αιιά θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εθάζηνηε κεηαλαζηεπηηθνχ πιεζπζκνχ. Πέξα, σζηφζν, απφ ηηο φπνηεο ζεσξίεο, είλαη θνηλψο παξαδεθηφ φηη, ζηηο κέξεο καο, νη κεηαλαζηεπηηθέο ξνέο απμάλνπλ δηεζλψο ελψ ε παγθφζκηα κεηαλάζηεπζε απνθηά λέα ραξαθηεξηζηηθά. 19 Φαίλεηαη, ινηπφλ, φηη, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20νχ αηψλα, ζρεδφλ φιεο νη ρψξεο ηνπ θφζκνπ ππήξμαλ θάπνηα ρξνληθή πεξίνδν ρψξεο απνζηνιήο θαη ππνδνρήο κεηαλαζηψλ. Δπίζεο ηδηαίηεξα αηζζεηή είλαη ε αχμεζε ηνπ πξνζθπγηθνχ πιεζπζκνχ θαζψο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηα κεηαλαζηεπηηθά ξεχκαηα («ζειπθνπνίεζε» ηεο κεηαλάζηεπζεο) θαη κάιηζηα φρη πιένλ κφλν ζην πιαίζην ηεο εμαξηψκελεο (σο κέιε πνπ ζπλνδεχνπλ ηνπο ζπδχγνπο κεηαλάζηεο) αιιά θαη ηεο απηφλνκεο κεηαλάζηεπζεο. Οξηζκέλνη ζπγγξαθείο, ηέινο, έρνπλ δηαηππψζεη ελδηαθέξνπζεο απφςεηο γηα ηε ζρέζε ηεο κεηαλάζηεπζεο κε ηελ παγθνζκηνπνίεζε, κεηαμχ ησλ νπνίσλ νη G. Tapinos- D. Delauny θαη ε S.Sassen Οη πξψηνη, αλαθεξφκελνη ζηε δηεζλή κεηαλάζηεπζε, επηζεκαίλνπλ φηη, ελψ ζηηο πξνεγνχκελεο ηζηνξηθέο πεξηφδνπο ηεο παγθνζκηνπνίεζεο (πξηλ ηνλ Α θαη κεηά ην Β Παγθφζκην Πφιεκν) απηή έπαημε θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνκηθή νινθιήξσζε, ζηηο κέξεο καο θαίλεηαη φηη απνθιείεηαη απφ ηε λέα δηαδηθαζία ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, θαη ακθηζβεηνχλ ηελ εζηθή, ηνλ πνιηηηθφ ξεαιηζκφ αιιά θαη ηελ νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα απηνχ ηνπ πεξηνξηζηηθνχ νξάκαηνο κίαο παγθνζκηνπνίεζεο ρσξίο ηελ θηλεηηθφηεηα ησλ αλζξψπσλ. 20 ην ίδην πλεχκα ε Sassen 18 ΗΜΔΠΟ, (Ηαλνπάξηνο 2005), ζει Πνπινπνχινπ Ήξα-Έκθε, (2007), ζει Tapinos, G. Deauny, D., (2006), ζει

13 επηζεκαίλεη φηη ε νηθνλνκηθή παγθνζκηνπνίεζε απνεζληθνπνηεί ηηο εζληθέο νηθνλνκίεο θαζψο επηθξαηεί πιένλ απμαλφκελε ζπλαίλεζε πεξί ηεο αλάγθεο άξζεο ησλ ειέγρσλ επί ησλ ξνψλ θεθαιαίνπ, ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ- ελψ ε κεηαλάζηεπζε επαλεζληθνπνηεί ηελ πνιηηηθή αθνχ ζηελ πεξίπησζε ησλ κεηαλαζηψλ ην εζληθφ θξάηνο «αζθεί κε όιε ηνπ ηελ παιηά κεγαινπξέπεηα ην θπξηαξρηθό ηνπ δηθαίσκα λα ειέγρεη ηα ζύλνξα» : Η πεπίπηυζη ηηρ Ελλάδαρ Ζ Διιάδα ζπγθαηαιέγεηαη αλάκεζα ζηηο ρψξεο ηεο Ν. Δπξψπεο, νη νπνίεο, ηα ηειεπηαία 20 πεξίπνπ ρξφληα, κεηαηξέπνληαη ζηαδηαθά απφ παξαδνζηαθέο ρψξεο απνζηνιήο ζε ρψξεο ππνδνρήο κεηαλαζηψλ. Σν θαηλφκελν ηεο αληηζηξνθήο ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ άξρηζε λα γίλεηαη ηδηαίηεξα αηζζεηφ ζηελ Διιάδα ζηα ηέιε ηνπ 80. Έηζη, ελψ ζηηο αξρέο ηνπ 80 ην πνζνζηφ ησλ θαηαγεγξακκέλσλ αιινδαπψλ ζηελ Διιάδα αλεξρφηαλ ζην 1,8% ηνπ ειιεληθνχ πιεζπζκνχ, ζήκεξα έρεη αγγίμεη ην 10% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ. Μάιηζηα, ηειεπηαία, ε ρψξα έρεη κεηαηξαπεί γηα πνιινχο απφ ηνπο κε θνηλνηηθνχο, ηδίσο, κεηαλάζηεο, απφ ελδηάκεζνο ζηαζκφο ζε ρψξα ηειηθνχ πξννξηζκνχ. 22 Ζ κεηαλάζηεπζε ζηελ Διιάδα παξνπζηάδεη ηξία δηαθξηηά ραξαθηεξηζηηθά ζε ζρέζε κε ηε κεηαλάζηεπζε ζηα ππφινηπα επξσπατθά θξάηε : πξψηνλ, πξνέξρεηαη ζε ηεξάζηην βαζκφ απφ γεηηνληθέο ρψξεο. Γεχηεξνλ, θπξηαξρεί κία εζληθφηεηα, ε αιβαληθή. Σξίηνλ, εμειίρζεθε ζε κεγάιν βαζκφ ζε παξάλνκε είζνδν ή/θαη δηακνλή. 23 Ο κεηαλαζηεπηηθφο πιεζπζκφο ηεο Διιάδαο κπνξεί λα δηαθξηζεί ζε 4 θαηεγνξίεο : 24 ηνπο Έιιελεο παιηλλνζηνχληεο, ηνπο λφκηκνπο κεηαλάζηεο, ηνπο παξάλνκνπο κεηαλάζηεο θαη ηνπο αηηνχληεο άζπιν. ηνπο παιηλλνζηνχληεο ζπκπεξηιακβάλνληαη ηφζν νη πνιηηηθνί πξφζθπγεο, νη νπνίνη κεηά ηνλ εκθχιην θαηέθπγαλ ζε ρψξεο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο 25 φζν θαη νη νκνγελείο απφ ηελ ηέσο Δ...Γ. 26 αιιά θαη νη Έιιελεο ηνπ εμσηεξηθνχ. 27 Οη λφκηκνη κεηαλάζηεο άξρηζαλ λα εηζέξρνληαη ζηε ρψξα κεηά ην άζελ,., (2001), ζει Sitaropoulos, N., (2003), pp Mavrodi, G., (2005), p Kiprianos, P., Balias, St., Passas, V., (2003), pp Τπνινγίδεηαη φηη σο ην 1984 είραλ επαλαπαηξηζηεί πνιηηηθνί πξφζθπγεο. Idem, ζει Ο αξηζκφο ησλ νκνγελψλ απφ ηελ ηέσο Δ...Γ. πνπ θαηνηθνχζαλ ζηελ Διιάδα ην 2001 ππνινγίδεηαη ζηηο Idem, ζει Απηνί επέζηξεςαλ απφ δηάθνξεο ρψξεο, φπσο απφ ηελ Αίγππην θαη ηελ Σνπξθία ην 50 θαη 60 θαη απφ ηελ Αθξηθή. ε απηνχο πξνζηίζεηαη έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο Διιελνθππξίσλ θαη Αιβαλψλ ειιεληθήο θαηαγσγήο. Idem, ζει

14 νπφηε ην ειιεληθφ Πξνμελείν ζην Κάηξν εμέδσζε βίδεο ζε Αηγππηίνπο κεηά ηνλ πξνβιεκαηηζκφ πνπ εμέθξαζε ν ΔΒ (χλδεζκνο Διιήλσλ Βηνκεράλσλ) γηα έιιεηςε εξγαηηθνχ δπλακηθνχ έθηνηε ν αξηζκφο ηνπο απμήζεθε γξήγνξα. Ο αξηζκφο ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ, ν νπνίνο αλεξρφηαλ ζε κεξηθέο εθαηνληάδεο ην 70, απμήζεθε ζεκαληηθά κεηά ην 1985 κε ην πξψην θχκα απφ ππεθφνπο ηεο Αιβαλίαο θαη ηεο Πνισλίαο θαη, ηδίσο, κε ην δεχηεξν, ην νπνίν αθνινχζεζε ηε δηάιπζε ηεο ηέσο Δ...Γ. Αλαθνξηθά, ηέινο, κε ηνπο αηηνχληεο άζπιν, επηζεκαίλεηαη φηη, ελψ ην 80 ν αξηζκφο ηνπο ήηαλ ηδηαίηεξα πςειφο, έθηνηε κεηψζεθε παξάιιεια κε ην πνζνζηφ ησλ ζρεηηθψλ αηηήζεσλ πνπ γίλνληαλ δεθηέο. Πίλαθαο Ι Πξαγκαηηθόο πιεζπζκόο ηεο Διιάδαο κε βάζε ηηο απνγξαθέο Έηνο απνγξαθήο Έιιελεο (1) Αιινδαπνί (3) Πξαγκαηηθόο πιεζπζκόο (1+3) Πεγή : ΔΤΔ, Γηεχζπλζε Πιεζπζκνχ. ΔΤΔ ηαηηζηηθή Δπεηεξίδα ηεο Διιάδαο δηάθνξα έηε. Μ. Γξεηηάθεο, 2002 α, ζει. 15 (ην «Ζ κεηαλαζηεπηηθή πξφθιεζε» ηεο Ήξαο- Έκθε Πνπινπνχινπ, 2007, ζει. 204). Δπεμεξγαζία δηθή καο. Πίλαθαο ΙΙ Απνγξαθέο πιεζπζκνύ 1991, Πνζνζηά αιινδαπώλ ζην ζπλνιηθό πιεζπζκό

15 πλνιηθόο πιεζπζκόο (1) Αιινδαπνί (2) (2:1) 1,6% 8% Πεγή : ΔΤΔ, Απνγξαθέο Πιεζπζκνχ 1991,2001. (ην «Ζ κεηαλαζηεπηηθή πξφθιεζε» ηεο Ήξαο-Έκθε Πνπινπνχινπ, 2007, ζει. 208). Δπεμεξγαζία δηθή καο. Ζ απνγξαθή ηνπ 2001 κάο δίλεη ηελ πιεξέζηεξε, έσο ηψξα, εηθφλα γηα ηε κεηαλάζηεπζε πξνο ηελ Διιάδα θαζψο ε Δ..Τ.Δ. θαηέβαιε ζεκαληηθή πξνζπάζεηα γηα λα θαηαγξαθνχλ θαη νη παξάλνκνη κεηαλάζηεο. Φαίλεηαη φηη ζηελ Διιάδα δηακέλνπλ πεξίπνπ 11 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη εθ ησλ νπνίσλ αιινδαπνί. ηνπο ηειεπηαίνπο πεξηιακβάλνληαη θαη πνιίηεο απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Σν 80% πεξίπνπ ηνπ μέλνπ πιεζπζκνχ είλαη δπλάκεη νηθνλνκηθά ελεξγφο (15-64 εηψλ) θαη, ζηε ζπληξηπηηθή ηνπ πιεηνςεθία (90%), εξγάδεηαη κε ζρέζε εμαξηεκέλεο εξγαζίαο. Οη ηνκείο νη νπνίνη ζπγθεληξψλνπλ ηνπο πεξηζζφηεξνπο αιινδαπνχο εξγαδνκέλνπο είλαη νη νηθνδνκέο (25%), νη νηθηαθέο εξγαζίεο θαη ε θχιαμε ειηθησκέλσλ θαη παηδηψλ (20%), ν αγξνηηθφο ηνκέαο (17,5%) θαη νη ηνπξηζηηθέο θαη εκπνξηθέο επηρεηξήζεηο (15% πεξίπνπ). Ο αξηζκφο ησλ αλδξψλ είλαη κεγαιχηεξνο απφ απηφλ ησλ γπλαηθψλ ( έλαληη ζε ζχλνιν αιινδαπψλ γηα ηνπο νπνίνπο ππάξρνπλ αλαιπηηθά ζηνηρεία). Ζ ρψξα πξνέιεπζεο ησλ πεξηζζνηέξσλ απφ ηνπο κηζνχο αιινδαπνχο είλαη ε Αιβαλία (57% ηνπ ζπλφινπ) θαη αθνινπζνχλ ε Βνπιγαξία, ε Γεσξγία, ε Ρνπκαλία, ε Ρσζηθή Οκνζπνλδία, ε Οπθξαλία, ην Παθηζηάλ θαη ε Ηλδία. Δπίζεο ζεκεηψλεηαη ζεκαληηθφο αξηζκφο Κππξίσλ θαη Πνισλψλ. Ωο ζεκαληηθφηεξνο ιφγνο γηα ηε κεηαλάζηεπζε θαηαγξάθεηαη ε εχξεζε εξγαζίαο (54% ηνπ ζπλφινπ) θαη αθνινπζνχλ ε νηθνγελεηαθή επαλέλσζε, ν επαλαπαηξηζκφο θαη ε παιηλλφζηεζε. 28 Πίλαθαο ΙΙΙ Αιινδαπνί πνπ δηακέλνπλ ζηελ Διιάδα θαηά ρώξα πξνέιεπζεο (αλαθνξηθά κε ηνλ αξηζκό ηωλ κεηαλαζηώλ, ηα ζηνηρεία είλαη ζηξνγγπινπνηεκέλα ζηελ πιεζηέζηεξε ρηιηάδα. Πεξηιακβάλνληαη νη ρώξεο κε εθπξνζώπεζε από θαη πάλω. Γελ πεξηιακβάλνληαη νη θαηεγνξίεο «Άιινη ιόγνη» θαη κεηθηνί ιόγνη») Υώξα Αξηζκόο Δξγαζία Δπαλέλωζε πνπδέο Αλαδήηεζε Πξόζθπγαο πξνέιεπζεο κεηαλαζηώλ νηθνγέλεηαο αζύινπ 28 Σξηαληαθπιιίδνπ, Α., (2005), ζει

16 ύλνιν Υώξεο εθηόο Δ.Δ. (ην 2001) Αιβαλία Βνπιγαξία Γεωξγία Ρνπκαλία Ρωζία Κύπξνο Οπθξαλία Πνιωλία Παθηζηάλ Αξκελία Σνπξθία Ιλδία Ιξάθ Αίγππηνο Μνιδαβία Φηιηππίλεο Μπαγθιαληέο πξία

17 Γηνπγθνζιαβία ύλνιν Αλαπηπγκέλεο ρώξεο εθηόο Δ.Δ. ΗΠΑ Απζηξαιία Καλαδάο ύλνιν Υώξεο κέιε Δ.Δ. (ην 2001) Ηλωκέλν Βαζίιεην Γεξκαλία Ιηαιία Γαιιία ύλνιν Πεγή : Πίλαθαο 3 (Αιινδαπνί θαηά ππεθνφηεηα, θχιν θαη ιφγν εγθαηάζηαζεο ζηελ Διιάδα). Δπεμεξγαζία δηθή καο. Ζ ππθλφηεηα ηνπ αιινδαπνχ πιεζπζκνχ θαίλεηαη φηη πνηθίιιεη κε βάζε έλα μεθάζαξν γεσγξαθηθφ ππφδεηγκα 29 : ε Βφξεηα Διιάδα, αθφκα θαη φπνπ ππάξρνπλ κεγάινη αξηζκνί αιινδαπψλ, έρεη ρακειέο ζπγθεληξψζεηο αιινδαπνχ πιεζπζκνχ (π.ρ. 1-3% έξξεο, Γξάκα, Κνκνηελή θαη Αιεμαλδξνχπνιε) ελψ ε Αηηηθή θαη νξηζκέλεο λεζησηηθέο πεξηνρέο (Υαληά, Ρφδνο) έρνπλ πεξίπνπ 8% θαη ν δήκνο ηεο Αζήλαο 17%.(Γηα ηελ ππθλφηεηα ηνπ αιινδαπνχ πιεζπζκνχ βι. ην ράξηε ζην Παξάξηεκα) Ζ παξνπζία ελφο ηφζν κεγάινπ αξηζκνχ κεηαλαζηψλ ζηελ Διιάδα κπνξεί λα εξκελεπζεί αλ ιάβνπκε ππφςε ηνπο δηάθνξνπο παξάγνληεο πξνζέιθπζεο ζηε ρψξα καο σο ρψξαο ππνδνρήο κεηαλαζηψλ. 30 Ηδηαίηεξα ζεκαληηθνί είλαη νη νηθνλνκηθνί παξάγνληεο -φπσο άιισζηε απνδεηθλχεηαη θαη απφ ην ηζρπξφ πξνβάδηζκα ησλ ιφγσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εξγαζία αλαθνξηθά κε ηελ εγθαηάζηαζε ζηελ Διιάδα. Καηαξρήλ νη κεηαλάζηεο έρνπλ απμεκέλεο πηζαλφηεηεο απνξξφθεζεο ζηελ παξανηθνλνκία ηεο ρψξαο. Δπίζεο, απφ ην ηέινο ηνπ 80, κία ζεηξά απφ ιφγνπο (φπσο 29 Μειέηε γηα ινγαξηαζκφ ηνπ ΗΜΔΠΟ απφ ην Μεζνγεηαθφ Παξαηεξεηήξην Μεηαλάζηεπζεο Η.Α.Π.Α.Γ. Πάληεην Παλεπηζηήκην, (2004), ζει Πνπινπνχινπ Ήξα-Έκθε, (2007), θεθ

18 π.ρ. ε απμεκέλε είζνδνο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ε έιιεηςε ππεξεζηψλ θνηλσληθήο πξφλνηαο) νδήγεζαλ ζηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο γηα εζσηεξηθέο νηθηαθέο βνεζνχο. Σν γεγνλφο, ηέινο, φηη νη Έιιελεο εξγνδφηεο ρξεζηκνπνηνχλ σο πεγή θέξδνπο ηελ θηελή θαη αλαζθάιηζηε εξγαζία ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απξνζπκία ηνπ γεγελνχο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ γηα νξηζκέλα είδε εξγαζίαο αιιά θαη ηε ρακειή γεσγξαθηθή θαη επαγγεικαηηθή θηλεηηθφηεηα πνπ ην ραξαθηεξίδεη, απνηέιεζαλ επηπξφζζεηνπο παξάγνληεο πξνζέιθπζεο κεηαλαζηψλ. Δμάιινπ, πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε έδξαζαλ θαη κε νηθνλνκηθνί παξάγνληεο φπσο είλαη, κεηαμχ άιισλ, ε γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Διιάδαο θαη νη δεζκεχζεηο πνπ έρεη αλαιάβεη ηφζν ζε επίπεδν Δπξσπατθήο Έλσζεο φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. ε θάζε πεξίπησζε γεγνλφο παξακέλεη φηη ζηελ Διιάδα θαηνηθνχλ ζήκεξα πεξίπνπ 1 εθαηνκκχξην κεηαλάζηεο (καδί κε ηνπο νκνγελείο), νη νπνίνη αληηζηνηρνχλ ζην 9% πεξίπνπ ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ θαη ζε πεξηζζφηεξν απφ ην 12% ηεο εξγαηηθήο δχλακεο ηεο ρψξαο. Δθηηκάηαη δε φηη πεξίπνπ έρνπλ λφκηκε άδεηα δηακνλήο θαη εξγαζίαο. 31 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 : Η ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΗ Δ.Δ. ΓΙΑ ΣΗ ΜΔΣΑΝΑΣΔΤΗ 2.1 : Ππορ μία κοινοηικοποίηζη ηηρ μεηαναζηεςηικήρ πολιηικήρ : η πεπίοδορ έυρ ηη ςνθήκη ηος Άμζηεπνηαμ 31 Σξηαληαθπιιίδνπ, Α., (2005), ζει

19 Σν πεδίν ηεο κεηαλάζηεπζεο δελ ζα κπνξνχζε λα δηαθχγεη ηνπ ελδηαθέξνληνο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο δεδνκέλεο ηεο αχμεζεο ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ πξνο ηελ Δπξψπε θαη ησλ δπλαηνηήησλ αιιά θαη ησλ πξνθιήζεσλ πνπ απηή ζέηεη γηα ην ζχλνιν ησλ επξσπατθψλ θξαηψλ. Όπσο επηζεκαίλνπλ νη Andreas Ette & Thomas Faist, ε επξσπατθή ελζσκάησζε ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο απνηειεί, ίζσο, ηελ πην ζεκαληηθή δηεχξπλζε αξκνδηνηήησλ ηεο Δ.Δ. πνπ έιαβε ρψξα ηα ηειεπηαία ρξφληα. 32 Ζ θνηλνηηθνπνίεζε ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο θαη ηεο πνιηηηθήο αζχινπ ζα γίλεη πξαγκαηηθφηεηα φηαλ ε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ζα ζέζεη σο ζηφρν ηε ζηαδηαθή δεκηνπξγία ελφο ρψξνπ ειεπζεξίαο, αζθάιεηαο θαη δηθαηνζύλεο, κέζσ ηεο ζέζπηζεο κέηξσλ, εληφο 5 εηψλ, πνπ αθνξνχλ, κεηαμχ άιισλ : ηε κεηαλάζηεπζε 33, ην άζπιν θαη ηνπο πξφζθπγεο 34. Σα πιένλ ραξαθηεξηζηηθά γεγνλφηα ηεο πεξηφδνπ έσο ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ παξαηίζεληαη ζην Παξάξηεκα 2.2 : Οι εξελίξειρ ζηην κοινή εςπυπαφκή πολιηική για ηη μεηανάζηεςζη από ηο 1999 κι εξήρ. Ζ Δ.Δ. πιένλ αλαγλσξίδεη φηη κία αλάιπζε ηνπ νηθνλνκηθνχ θαη δεκνγξαθηθνχ πιαηζίνπ ηεο ίδηαο θαζψο θαη ησλ ρσξψλ θαηαγσγήο, θαζηζηνχλ ηηο πνιηηηθέο ηεο «κεδεληθήο κεηαλάζηεπζεο» ησλ ηειεπηαίσλ 30 ρξφλσλ αθαηάιιειεο θαη πξνηείλεη λα 32 Ette, A., Faist, Th., (2007), p Σα κέηξα απηά ζηνρεχνπλ i)ζηελ ελαξκφληζε ησλ φξσλ εηζφδνπ θαη παξακνλήο θαζψο θαη ζηηο δηαδηθαζίεο ρνξήγεζεο βίδαο θαη ηίηισλ παξακνλήο γηα κεγαιχηεξν δηάζηεκα απφ ηα θξάηε-κέιε ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ κέηξσλ γηα ηελ επαλέλσζε ησλ νηθνγελεηψλ, ii) ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο επαλαπξνψζεζεο ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ ζηε ρψξα πξνέιεπζεο, iii) ζηελ επεμεξγαζία ησλ δηθαησκάησλ θαη πξνυπνζέζεσλ βάζεη ησλ νπνίσλ νη πνιίηεο ηξίησλ ρσξψλ πνπ δηακέλνπλ λνκίκσο ζε έλα θξάηνο-κέινο, κπνξνχλ λα παξακείλνπλ ζε άιια θξάηε. Βι. Βαξβηηζηψηεο, Η. Μ., (2006), ζει Σα ελ ιφγσ κέηξα πεξηιακβάλνπλ i) ηα ζρεηηθά κε ηνλ νξηζκφ ηνπ θξάηνπο πνπ είλαη αξκφδην γηα ηνλ έιεγρν κίαο αίηεζεο ρνξήγεζεο αζχινπ πνιίηε ηξίηεο ρψξαο πξνο έλα θξάηνο-κέινο, ii) ηηο ειάρηζηεο πξνδηαγξαθέο γηα : ηελ αλαγλψξηζε ηεο πξνζθπγηθήο ηδηφηεηαο ζε ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, ηηο δηαδηθαζίεο ηεο αλαγλψξηζεο/απφξξηςεο ηεο ηδηφηεηαο απηήο ζηα θξάηε-κέιε, ηελ πξνζσξηλή πξνζηαζία επαλαπξνσζεζέλησλ αηφκσλ απφ ηξίηεο ρψξεο θαζψο θαη αηφκσλ πνπ ρξήδνπλ άιιεο δηεζλνχο πξνζηαζίαο, iii) ηελ πξνψζεζε κίαο εμηζνξξνπεκέλεο θαηαλνκήο ηνπ θφξηνπ ζηα θξάηε-κέιε πνπ είλαη επηθνξηηζκέλα κε ηελ ππνδνρή πξνζθχγσλ θαη επαλαπξνσζεζέλησλ αηφκσλ. Βι. idem. 19

20 αλαπηπρζνχλ, ζην πιαίζην ηεο επξσπατθήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο, ηα ζχλζεηα δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ππνδνρή ησλ νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ ελψ ζεσξεί ίζεο ζεκαζίαο ηελ πξνψζεζε ηεο ελζσκάησζήο ηνπο 35 θαη ηε κάρε ελάληηα ζην ξαηζηζκφ θαη ηελ μελνθνβία. 36 Σα ηειεπηαία, ινηπφλ, ρξφληα ζεκεηψλνληαη ζεκαληηθέο εμειίμεηο ζην πιαίζην ηεο επξσπατθήο πνιηηηθήο γηα ηε κεηαλάζηεπζε, νη νπνίεο ππάγνληαη, φπσο ζα δνχκε ακέζσο παξαθάησ, ζε δηάθνξα πεδία. ηηο 13 Ηνπλίνπ 2002 ην πκβνχιην ζέζπηζε ην πξφγξακκα ARGO ( ) γηα ηε ζπλεξγαζία ηωλ δηνηθήζεωλ ζηνπο ηνκείο ησλ εμσηεξηθψλ ζπλφξσλ, ησλ ζεσξήζεσλ, ηνπ αζχινπ θαη ηεο κεηαλάζηεπζεο, ην νπνίν αλέξρεηαη ζηα 25 εθ. Δπξψ θαη θαιχπηεη ζρεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο 37. Απφ ην 2007 νη αλάγθεο δηνηθεηηθήο ζπλεξγαζίαο ζηνπο ελ ιφγσ ηνκείο θαιχπηνληαη απφ ην Πξφγξακκα Πιαίζην «Αιιειεγγχε θαη κεηαλαζηεπηηθέο ξνέο γηα ηελ πεξίνδν 2007/2013», ην νπνίν απνηειείηαη απφ 4 ηακεία (Δπξσπατθφ Σακείν γηα ηνπο πξφζθπγεο, Σακείν γηα ηελ έληαμε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ, Σακείν επηζηξνθψλ θαη Σακείν γηα ηα εμσηεξηθά ζχλνξα). 38 Ζ αληηκεηψπηζε ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο απνηέιεζε θεληξηθφ ηκήκα ηεο θνηλήο επξσπατθήο πνιηηηθήο γηα ηε κεηαλάζηεπζε απφ ηελ αξρή, θαζψο ε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ δεκηνχξγεζε θνηλνηηθέο αξκνδηφηεηεο ζηνπο ηνκείο ησλ ζπλνξηαθψλ ειέγρσλ, ηεο πνιηηηθήο ζεσξήζεσλ, ηεο πνιηηηθήο ζρεηηθά κε ηελ παξάλνκε κεηαλάζηεπζε θαη δηακνλή αιιά θαη ηνπ επαλαπαηξηζκνχ ησλ παξαλφκσο δηακελφλησλ. Ήδε απφ ην 2001, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή αλαγλψξηζε ηε ζεκαζία ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο, ηελ νπνία φξηζε σο πνιπδηάζηαην θαηλφκελν θαη θαζφξηζε ηηο αθφινπζεο 6 πεξηνρέο δξάζεσλ :α) πνιηηηθή ζεσξήζεσλ, β) ππνδνκή γηα αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ, ζπλεξγαζία θαη ζπληνληζκφ, γ) έιεγρνο ζπλφξσλ, δ) αζηπλνκηθή ζπλεξγαζία, ε) δίθαην αιινδαπψλ θαη πνηληθφ δίθαην, ζη) επηζηξνθή θαη πνιηηηθέο επαλεηζδνρήο. 39 Ζ πξφνδνο πνπ ζεκεηψζεθε, ηα επφκελα ρξφληα, κπνξεί λα ζπλνςηζηεί σο εμήο : Αλαθνξηθά κε ηηο ζεσξήζεηο, ε Δ.Δ., ήδε απφ ην 2002, πξνψζεζε ηελ εληαία δηακφξθσζε ηεο βίδαο ελψ ην 2004 εγθαζηδξχζεθε ην ζχζηεκα VIS 40 (Visa Information 35 Admission and integration policies are inseparable and should mutually reinforce each other, βι. COM(2004) 508 final, p COM(2000) 757 final pp.3, ρεηηθά κε ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο βι. Απφθαζε 2002/463/ΔΚ. 38 MEMO/06/333, 19 September 2006, THE ARGO PROGRAMME ( ). 39 COM(2001) 672 final p Council Decision 2004/512/EC θαη COM(2004) 853 final. 20

21 System), ην νπνίν ζηνρεχεη ζηελ ηαπηνπνίεζε ηεο βίδαο. Μάιηζηα, πνιχ πξφζθαηα, εγθξίζεθε ε πεξαηηέξσ εμέιημε ηνπ ζπζηήκαηνο, κε ζηφρν ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ-κειψλ κέζσ ηεο ρξήζεο βηνκεηξηθψλ δεδνκέλσλ. 41 ην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο λα θαηαπνιεκεζεί ε αλεμέιεγθηε είζνδνο κεηαλαζηψλ θαη λα πξνζηαηεπζνχλ ηα εμσηεξηθά ζχλνξα, ηα θξάηε-κέιε ππέγξαςαλ, ην 2000, ηε χκβαζε ηνπ ΟΖΔ θαηά ηνπ δηαζπλνξηαθνχ νξγαλσκέλνπ εγθιήκαηνο θαη ηα πξφζζεηα Πξσηφθνιια 42 ελψ, παξάιιεια, ζεζπίζηεθαλ, ην 2002, δχν απνθάζεηο πιαίζην γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο εκπνξίαο αλζξψπσλ (trafficking) θαη ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο θαη 1 ρξφλν αξγφηεξα κία νδεγία ζρεηηθά κε ηα θξηηήξηα βξαρππξφζεζκεο παξακνλήο γηα ηα ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ 43. Ζ θαηαπνιέκεζε ηεο εκπνξίαο αλζξψπσλ πξνσζήζεθε θαη κέζσ ζπγθεθξηκέλσλ πξνγξακκάησλ ηεο Δ.Δ. ζε ηξίηεο ρψξεο (π.ρ. TACIS, MEDA, CARDS). Δπίζεο, ζηα ηέιε ηνπ 2005, ην πκβνχιην πηνζέηεζε έλα πιάλν γηα ηελ θαηαπνιέκεζε θαη ηελ πξφιεςε ηεο εκπνξίαο αλζξψπσλ, ην νπνίν θαιχπηεη κεγάιν εχξνο ζρεηηθψλ ζεκάησλ. Γηα ηνλ απνηειεζκαηηθφηεξν έιεγρν ησλ εμσηεξηθψλ ζπλφξσλ δεκηνπξγήζεθε κία επξσπατθή ππεξεζία πξνζηαζίαο ησλ ζπλφξσλ 44. Πξφζθαηα (ην 2006) ζεζπίζηεθε θαη ν Κνηλνηηθφο Κψδηθαο ζρεηηθά κε ην θαζεζηψο δηέιεπζεο πξνζψπσλ απφ ηα ζχλνξα 45 πνπ πξνζδηνξίδεη ηηο πξνυπνζέζεηο ππφ ηηο νπνίεο δηελεξγείηαη ε δηέιεπζε ησλ ζπλφξσλ, ψζηε λα πξνζηαηεχνληαη απνηειεζκαηηθά ηα ζπκθέξνληα ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο Δ.Δ. θαη λα αλαιχνληαη νη θίλδπλνη πνπ αθνξνχλ ηφζν ηελ εζσηεξηθή αζθάιεηα φζν θαη απηήλ ησλ εμσηεξηθψλ ζπλφξσλ. 46 ην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ, ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηνπ ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θξαηψλ-κειψλ γηα ηε δηαρείξηζε ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο, δεκηνπξγήζεθε, κε απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηνπ 2005, έλα αζθαιέο ειεθηξνληθφ δίθηπν, ην ICONet. Δπηπιένλ ε Δ.Δ. δξαζηεξηνπνηήζεθε αλαθνξηθά κε ηελ πνιηηηθή επαλαπξνψζεζεο ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ απφ ην 2001, νπφηε ζεζπίζηεθε ε 41 Πιένλ ην VIS, ην νπνίν αλακέλεηαη λα ιεηηνπξγήζεη απφ ηελ άλνημε ηνπ 2009 θαη λα απνηειέζεη ηε κεγαιχηεξε βάζε δεδνκέλσλ ηνπ είδνπο ηνπ παγθνζκίσο, ζα κπνξεί λα απνζεθεχεη δεδνκέλα κεηαμχ ησλ νπνίσλ θσηνγξαθίεο θαη δαθηπιηθά απνηππψκαηα- γηα 70 εθ. αλζξψπνπο πνπ δηαζέηνπλ ή αηηνχληαη βίδαο πξνθεηκέλνπ λα επηζθεθζνχλ ηνλ ρψξν Schengen ή λα πεξάζνπλ απφ απηφλ. Βι. ζρεηηθά (IP/07/802). 42 Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ αξηζ. 2001/87/ΔΚ. 43 Βι. ζρεηηθά Παπαζενδψξνπ, Θ.Π., (2007), ζει European Agency for the Management of Operational Cooperation at the External Borders. 45 Καλνληζκφο ΔΚ αξηζ. 562/ Βι. ζρεηηθά Παπαζενδψξνπ, Θ.Π., (2007), ζει

22 Οδεγία 2001/40/ΔK ζρεηηθά κε ηελ ακνηβαία αλαγλψξηζε ησλ απνθάζεσλ απνκάθξπλζεο ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ έηζη ψζηε, φηαλ απηέο ιακβάλνληαη απφ έλα θξάηνο-κέινο, λα κπνξνχλ λα ηζρχνπλ θαη γηα ηα ππφινηπα. 47 ην ίδην πλεχκα, εθδφζεθαλ, ην 2002, κία Πξάζηλε Βίβινο θαη κία Αλαθνίλσζε ζρεηηθά κε ηελ θνηλνηηθή πνιηηηθή επηζηξνθήο ησλ παξαλφκσο δηακελφλησλ 48, νη νπνίεο νδήγεζαλ ζηελ πηνζέηεζε, ηελ ίδηα ρξνληά, ελφο Πξνγξάκκαηνο Γξάζεο γηα ηελ επηζηξνθή. Δμάιινπ, ε Δ.Δ. πξνσζεί ην ζέκα ηεο επηζηξνθήο ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ θαη κέζσ ηεο ζχλαςεο ζεηξάο ζπκθσληψλ κε ηξίηεο ρψξεο. ηηο ηειεπηαίεο εμειίμεηο ζπγθαηαιέγεηαη ε Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο ζρεηηθά κε ηηο πξνηεξαηφηεηεο πνιηηηθήο ζηε κάρε ελάληηα ζηελ παξάλνκε κεηαλάζηεπζε 49. Αλαθνξηθά κε ηε λόκηκε κεηαλάζηεπζε, ην ελδηαθέξνλ ηεο Δ.Δ. κνηξάδεηαη αλάκεζα i) ζηε δεκηνπξγία δηαθαλψλ θαλφλσλ γηα ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ πνπ εξγάδνληαη ή επηζπκνχλ λα εξγαζηνχλ ζηελ Δ.Δ. ii) ζηε ζέζπηζε ελφο επξσπατθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ εηζδνρή θνηηεηψλ θαη εξεπλεηψλ απφ ηξίηεο ρψξεο iii) ζηελ επίηεπμε πςεινχ επηπέδνπ έληαμεο γηα ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ πνπ δηαβηνχλ ζηνλ ρψξν ηεο Δ.Δ. i) Ήδε απφ ην 2001, ε Δπηηξνπή πηνζέηεζε κία πξφηαζε Οδεγίαο ζρεηηθά κε ηηο πξνυπνζέζεηο εηζφδνπ θαη δηακνλήο ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ γηα ην ζθνπφ ηεο κηζζσηήο εξγαζίαο ή ηεο άζθεζεο αλεμάξηεηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Μέζσ ηεο Οδεγίαο απηήο, ε Δπηηξνπή επεδίσθε λα θαζνξίζεη θνηλά θξηηήξηα γηα ηελ εηζδνρή ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ, λα εμαζθαιίζεη έλα πςειφ επίπεδν αζθάιεηαο δηθαίνπ θαη πιεξνθνξηψλ ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα, λα πξνσζήζεη κία εληαία άδεηα δηακνλήο θαη εξγαζίαο, λα αλαγλσξηζηνχλ δηθαηψκαηα ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ θαη λα παξάζρεη έλα επέιηθην πιαίζην, ην νπνίν ζα επηηξέπεη ηε γξήγνξε πξνζαξκνγή ζηηο κεηαβαιιφκελεο νηθνλνκηθέο θαη δεκνγξαθηθέο ζπλζήθεο. Ζ απνηπρία επίηεπμεο ζπκθσλίαο ζρεηηθά κε ηελ παξαπάλσ Οδεγία, νδήγεζε ηελ Δπηηξνπή ζηελ πηνζέηεζε κίαο Πξάζηλεο Βίβινπ γηα ηε δηαρείξηζε ηεο νηθνλνκηθήο κεηαλάζηεπζεο ην 2005 θαη ελφο ρεδίνπ Πνιηηηθήο γηα ηε λφκηκε κεηαλάζηεπζε 50, 47 Γηα πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο, idem, ζει COM(2002)175 final θαη COM(2002)564 final. 49 COM(2006)402. Οη πξνηεξαηφηεηεο πνπ ηίζεληαη αθνξνχλ ηνπο αθφινπζνπο ηνκείο : i)ζπλεξγαζία κε ηξίηεο ρψξεο ii)ελίζρπζε ησλ εμσηεξηθψλ ζπλφξσλ iii)θαηαπνιέκεζε ηνπ trafficking iv)θαηαπνιέκεζε ηεο παξάλνκεο απαζρφιεζεο v) λνκηκνπνίεζε παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ vi)πνιηηηθή επηζηξνθήο vii)αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ θαη viii) αμηνιφγεζε ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο ζηα θξάηε-κέιε. 50 COM(2005)

23 ζην ηέινο ηνπ ίδηνπ έηνπο. Σν ρέδην Πνιηηηθήο, ην νπνίν επζπγξακκίδεηαη κε ηνπο ζηφρνπο ηεο Ληζζαβψλαο, νπζηαζηηθά απαξηζκεί ηηο ζθνπνχκελεο δξάζεηο θαη λνκνζεηηθέο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ ηειεπηαία πεξίνδν ηνπ Πξνγξάκκαηνο ηεο Υάγεο ( ). Ζ επηκνλή ηεο Δπηηξνπήο γηα κία λνκνζεηηθή ξχζκηζε ηεο νηθνλνκηθήο κεηαλάζηεπζεο εδξάδεηαη ζηε δηαπίζησζε φηη ε ππνγελλεηηθφηεηα ζε ζπλδπαζκφ κε ηε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ ζηελ Δπξψπε, ππνλνκεχνπλ ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο Ληζζαβψλαο γηα αληαγσληζηηθφηεηα θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Δμάιινπ, νη απνθάζεηο ησλ θξαηψλ-κειψλ, ηα νπνία δέρνληαη ζηελ επηθξάηεηά ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, επεξεάδνπλ, αλαπφθεπθηα, θαη ηα ππφινηπα θξάηε-κέιε 51. Δπηπιένλ, ε Δ.Δ. δεζκεχεηαη απφ δηεζλείο ππνρξεψζεηο ζε ζρέζε κε ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ. ii) Σν 2004 πηνζεηήζεθε κία Οδεγία (2004/114/ΔΚ) ζρεηηθά κε ηηο ζπλζήθεο εηζδνρήο ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ κε ζθνπφ ηηο ζπνπδέο, ηελ αληαιιαγή καζεηψλ, ηελ άκηζζε πξαθηηθή άζθεζε θαη ηελ εζεινληηθή εξγαζία, ε νπνία απνζθνπεί ζην λα ζπκβάιιεη ζηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβψλαο αιιά θαη ζην λα ελδπλακψζεη ηε ζπλεξγαζία ηεο Δ.Δ. κε ηξίηεο ρψξεο ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο. Έλα ρξφλν αξγφηεξα πηνζεηήζεθε ε Οδεγία 2005/71/ΔΚ, κε ζηφρν ηε δηεπθφιπλζε, κέζσ ηεο πξφβιεςεο γηα κία ζπληεηκεκέλε θαη απινπζηεπκέλε δηαδηθαζία, ηεο εηζφδνπ θαη ηεο θηλεηηθφηεηαο ησλ εξεπλεηψλ απφ ηξίηεο ρψξεο. Ζ ελ ιφγσ Οδεγία ζπλνδεχεηαη απφ δχν ζπζηάζεηο πξνο ηα θξάηε-κέιε, πνπ ζηφρν έρνπλ λα δηεπθνιχλνπλ ηελ είζνδν θαη δηακνλή ησλ πξνζψπσλ πνπ θαιχπηνληαη απφ ηελ Οδεγία. iii) H E.E. απνδίδεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηελ ελζωκάηωζε ησλ πνιηηψλ απφ ηξίηεο ρψξεο, θπξίσο γηα ην ιφγν φηη αλαγλσξίδεη ηε δπλεηηθή ζπκβνιή ησλ λφκηκσλ κεηαλαζηψλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο Ληζζαβψλαο δεδνκέλσλ ησλ ειιείςεσλ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ηνπ αληαγσληζκνχ γηα εξγαηηθφ δπλακηθφ πςειήο εμεηδίθεπζεο θαη ηεο επηηαρπλφκελεο δεκνγξαθηθήο γήξαλζεο. ην πιαίζην απηφ, νξίδεη ηελ έληαμε σο κία ακθίδξνκε δηαδηθαζία βαζηδφκελε ζε ακνηβαία δηθαηψκαηα θαη αληίζηνηρεο ππνρξεψζεηο ησλ λνκίκσλ θαηνίθσλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ θαη ηεο θνηλσλίαο ππνδνρήο, ε νπνία δηαδηθαζία πξνυπνζέηεη ηελ πιήξε ζπκκεηνρή ηνπ κεηαλάζηε. 51 Απφ ηελ άπνςε ηνπ δηθαηψκαηνο ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ λα ηαμηδεχνπλ εληφο ηνπ Schengen, λα κεηαθέξνπλ ππεξεζίεο ζε άιια θξάηε-κέιε, αθφκα θαη λα κεηαθηλνχληαη ζε άιια θξάηε-κέιε εθφζνλ απνθηήζνπλ ην θαζεζηψο ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο. 23

24 Δπηζεκαίλεη, δε, φηη απαηηνχληαη ζθαηξηθέο πνιηηηθέο έληαμεο 52 πνπ ζα αληηθαηνπηξίδνπλ ηηο αλάγθεο ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ κεηαλαζηψλ (φπσο είλαη νη πξφζθπγεο, νη γπλαίθεο, νη κεηαλάζηεο 2 εο θαη 3 εο γεληάο θ.η.ι.). Σν ηζρχνλ πιαίζην ζηελ Δ.Δ. γηα ηελ έληαμε απαξηίδεηαη, θαηά θχξην ιφγν, απφ : Σν δηθαίσκα ζηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε Σν θαζεζηψο ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο Σελ Οδεγία γηα ηηο πξνυπνζέζεηο εηζφδνπ θαη δηακνλήο ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ κε ζθνπφ ηε κηζζσηή απαζρφιεζε θαη ηελ άζθεζε αλεμάξηεηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο [COM(2001) 386] Σελ Οδεγία γηα ηελ εηζδνρή ζπνπδαζηψλ, εζεινληψλ θαη εξεπλεηψλ [COM(2003) 489] Σηο Οδεγίεο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ Σνλ Καλνληζκφ αλαθνξηθά κε ην δηθαίσκα ίδηαο πξνζηαζίαο θνηλσληθήο αζθάιηζεο ζηνπο εξγαδφκελνπο ηεο Δ.Δ. (Καλ. 1408/71) Θα ζηαζνχκε πεξηζζφηεξν ζηελ Οδεγία 2003/109/ΔΚ ζρεηηθά κε ην θαζεζηψο ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ νη νπνίνη είλαη επί καθξφλ δηακέλνληεο θαη ζηελ Οδεγία 2003/86/ΔΚ ζρεηηθά κε ην δηθαίσκα ηεο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο. Τν θαζεζηώο επί καθξόλ δηακέλνληνο απνηειεί νπζηαζηηθφ κέηξν ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο ηεο Δ.Δ. λα επηηχρεη ηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ πνπ δηακέλνπλ επί καθξφλ ζε θνηλνηηθφ έδαθνο έηζη ψζηε λα επδνθηκήζεη ε ζπλνιηθφηεξε πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεηαη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο ζηελ Δ.Δ. 53 πγθεθξηκέλα, νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ πνπ ηεινχλ ππφ ην θαζεζηψο απηφ, απνιαχνπλ ίζε κεηαρείξηζε κε ηνπο εκεδαπνχο ζε κία ζεηξά δηθαησκάησλ, ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη ε εληζρπκέλε πξνζηαζία απφ ηελ απέιαζε, ε πξφζβαζε ζε κηζζσηή απαζρφιεζε θαη ζε αλεμάξηεηε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα, ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε, ζηελ θνηλσληθή αζθάιηζε θαη ηα θνξνινγηθά πιενλεθηήκαηα, ε ειεπζεξία ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη θαη ε ειεχζεξε πξφζβαζε ζην ζχλνιν ηεο επηθξάηεηαο ηνπ θξάηνπο-κέινπο, φπνπ απνθηήζεθε ην θαζεζηψο απηφ, ρσξίο πεξηνξηζκνχο. Δπηπιένλ, ππφ ην θαζεζηψο απηφ, δίλεηαη ζηνπο 52 Οη νπνίεο ζα ιακβάλνπλ ππφςε ηηο δηάθνξεο δηαζηάζεηο ηεο έληαμεο φπσο είλαη : i) ε έληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ii) ζέκαηα ζηέγεο θαη νηθηζηηθά ζέκαηα, iii) ε εθπαίδεπζε θαη νη γισζζηθέο ηθαλφηεηεο, iv) νη πγεηνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο ππεξεζίεο,v) ην θνηλσληθφ θαη πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ, vi) ε εζληθφηεηα, ε αζηηθή ηζαγέλεηα θαη ν ζεβαζκφο ζηε δηαθνξά. Βι. COM(2003)0336, p Δγθχθιηνο αξηζκ. 47 Γ/λζεο Αιινδαπψλ θαη Μεηαλάζηεπζεο ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α., Α.Π. Οηθ: 21585/2006, Πξφινγνο. 24

25 ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο, ην δηθαίσκα δηακνλήο ζηελ επηθξάηεηα ησλ άιισλ θξαηψλ-κειψλ γηα πεξίνδν πνπ ππεξβαίλεη ηνπο 3 κήλεο. Πξνθεηκέλνπ λα αηηεζνχλ γηα ηελ απφθηεζε ηνπ ελ ιφγσ θαζεζηψηνο, νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ πξέπεη λα δηακέλνπλ ζηελ επηθξάηεηα ηνπ θξάηνπο-κέινπο λφκηκα θαη αδηάιεηπηα 54 θαηά ηα ηειεπηαία 5 έηε, λα δηαζέηνπλ επαξθείο πφξνπο δηαβίσζεο θαη θνηλσληθή αζθάιηζε. Άπαμ θαη απνθηεζεί, ην θαζεζηψο είλαη κφληκν θαη κπνξεί λα αλαθιεζεί κφλν γηα εηδηθνχο ιφγνπο (φπσο είλαη π.ρ. ε δφιηα απφθηεζή ηνπ ή ε απεηιή γηα ηε δεκφζηα ηάμε θαη αζθάιεηα). εκεηψλεηαη, σζηφζν, φηη νη πξφζθπγεο θαζψο θαη ηα πξφζσπα πνπ απνιαχνπλ πξνζσξηλήο πξνζηαζίαο εμαηξνχληαη απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο ελψ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηα θξάηε-κέιε λα πεξηνξίδνπλ ηα βαζηθά πιενλεθηήκαηα ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο γηα ιφγνπο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο, δεκφζηαο ηάμεο θαη αζθάιεηαο ή δεκφζηαο πγείαο, Δμάιινπ, δελ ζίγεηαη ην δήηεκα ησλ πνιηηηθψλ δηθαησκάησλ ησλ επί καθξφλ δηακελφλησλ. Δλφςεη φισλ απηψλ «ε ίζε κεηαρείξηζε, σο θαζεζηώο ζύγθιηζεο κεηαμύ ησλ δηθαησκάησλ ησλ πνιηηώλ ησλ θξαηώλ-κειώλ ηεο Ε.Ε. θαη ησλ ππεθόσλ ηξίησλ ρσξώλ, κπνξεί λα ζπληζηά ηε βειηησκέλε εθδνρή ηεο δίθαηεο κεηαρείξηζεο, αιιά δελ πξνζδίδεη ζηνπο αιινδαπνύο ηα ίδηα δηθαηώκαηα κε απηά ησλ εκεδαπώλ. Πξόθεηηαη γηα κηα...δηεύξπλζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπο θαηά ηξόπν αλαινγηθό, αιιά όρη ηαπηόζεκν». 55 Ζ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε, λνείηαη σο «ε είζνδνο θαη δηακνλή ζε θξάηνο-κέινο, ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο ππεθφνπ ηξίηεο ρψξαο (δειαδή ηνπ/ηεο ζπδχγνπ θαη ησλ αλήιηθσλ ηέθλσλ), πνπ δηακέλεη λφκηκα ζην ζπγθεθξηκέλν θξάηνο-κέινο, πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ε νηθνγελεηαθή ελφηεηα, αζρέησο εάλ νη νηθνγελεηαθνί δεζκνί δεκηνπξγήζεθαλ πξηλ ή κεηά ηελ είζνδν ηνπ δηακέλνληνο». 56 Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο πνπ κπνξνχλ λα ππαρζνχλ ζηελ Οδεγία θαη λα αθνινπζήζνπλ ηνλ αηηνχληα ζην θξάηνο-κέινο φπνπ δηακέλεη επαθίεηαη ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα θάζε θξάηνπο-κέινπο, φπσο επίζεο θαη ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο λφκηκεο δηακνλήο πνπ πξέπεη λα έρεη ζπκπιεξψζεη ν ππήθννο ηξίηεο ρψξαο πξνθεηκέλνπ λα θαηαζέζεη αίηεζε γηα νηθνγελεηαθή επαλέλσζε (ην νπνίν ρξνληθφ δηάζηεκα είλαη ηνπιάρηζηνλ 1 θαη φρη πεξηζζφηεξν απφ 2 έηε). Σα κέιε ηεο 54 Γελ επεξεάδνπλ ην ζπλνιηθφ ππνινγηζκφ πεξίνδνη απνπζίαο κηθξφηεξεο απφ 6 δηαδνρηθνχο κήλεο ή απφ 10 κήλεο ζπλνιηθά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο 5εηίαο. 55 Παπαζενδψξνπ, Θ.Π., (2007), ζει Δγθχθιηνο αξηζκ. 33 Γ/λζεο Αιινδαπψλ θαη Μεηαλάζηεπζεο ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α., Α.Π. Οηθ: 17684/2006, ζει

26 νηθνγέλεηαο απνθηνχλ, εθφζνλ αζθεζεί ην δηθαίσκα νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο, ζπγθεθξηκέλα δηθαηψκαηα 57. Σν δηθαίσκα ζηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε εμαξηάηαη απφ ηελ πιήξσζε νξηζκέλσλ πξνυπνζέζεσλ (επαξθείο πφξνη δηαβίσζεο, αζθάιηζε αζζελείαο θ.η.ι.) ελψ νη αηηνχληεο ηελ ηδηφηεηα ηνπ πξφζθπγα θαη νη θάηνρνη άδεηαο δηακνλήο δπλάκεη πξνζσξηλήο ή επηθνπξηθψλ κνξθψλ πξνζηαζίαο, εμαηξνχληαη απφ ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο. 58 ηηο ζπγθεθξηκέλεο δχν Οδεγίεο ζα επαλέιζνπκε ζην επφκελν θεθάιαην. ην πιαίζην ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο αλαθνξηθά κε ηελ έληαμε, ε Δπηηξνπή νξγάλσζε ην Γίθηπν ησλ Δζληθψλ εκείσλ Δπαθήο γηα ηελ Έληαμε (National Contact Points on Integration). Σν 2004 δεκνζηεχηεθε θαη ε Πξψηε Δηήζηα Έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο γηα ηε Μεηαλάζηεπζε θαη ηελ Έληαμε 59. Ζ δεχηεξε εηήζηα Έθζεζε παξνπζηάζηεθε ηνλ Ηνχλην ηνπ 2006 θαη θαιχπηεη ην έηνο Μέζα ζην 2004, εμάιινπ, ζεκεηψζεθαλ δχν πεξαηηέξσ εμειίμεηο : θαηαξρήλ ην ΓΔΤ ππνγξάκκηζε ηε ζεκαζία κίαο νινθιεξσκέλεο πξνζέγγηζεο γηα ηελ έληαμε πηνζεηψληαο ηηο Κνηλέο Βαζηθέο Αξρέο γηα ηελ Έληαμε (Common Basic Principles on Integration, CBPs), νη νπνίεο παξαηίζεληαη ζην Παξάξηεκα. Γεχηεξνλ, εθδφζεθε έλα Δγρεηξίδην γηα ηελ Έληαμε απφ δχν κέιε ηεο Οκάδαο γηα ηε Μεηαλαζηεπηηθή Πνιηηηθή (Migration Policy Group). Αλαγλσξίδνληαο ηελ πηζαλφηεηα αιιά θαη ηελ αλαγθαηφηεηα χπαξμεο κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ ηα επφκελα ρξφληα ζηελ Δπξψπε ελφςεη ηεο πξννπηηθήο ελφο γεξάζθνληνο θαη ζπξξηθλνχκελνπ πιεζπζκνχ, ην εγρεηξίδην ραξαθηεξίδεη ηελ έληαμε σο «δσηηθή» ηφζν γηα ηελ θνηλσληθή ζπλνρή φζν θαη γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. 60 Γηαξζξσκέλν ζε ηξία θεθάιαηα, ην Δγρεηξίδην παξέρεη πνιχηηκεο ζπκβνπιέο, πξνεξρφκελεο απφ ηελ εκπεηξία ησλ θξαηψλ-κειψλ, αλαθνξηθά κε : α) ηα πξνθαηαξθηηθά πξνγξάκκαηα έληαμεο γηα λενεηζεξρφκελνπο κεηαλάζηεο θαη αλαγλσξηζκέλνπο πξφζθπγεο, β) ηελ αζηηθή ζπκκεηνρή ησλ κεηαλαζηψλ θαη γ) ηελ ελζσκάησζε δεηθηψλ ζηα δηάθνξα πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο έληαμεο. 57 Όπσο δηθαίσκα γηα ρνξήγεζε άδεηαο δηακνλήο ηνπιάρηζηνλ ελφο έηνπο, πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηε κηζζσηή εξγαζία, ζηνλ επαγγεικαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, ζηε βαζηθή θαηάξηηζε θαη επαλαπαηξηζκφ. 58 Λίγν κεηά ηε ζέζπηζε ηεο ελ ιφγσ Οδεγίαο, ε UNHCR εμέθξαζε ηηο επηθπιάμεηο ηεο ζρεηηθά κε ηηο δηαθξίζεηο πνπ εηζάγεη έλαληη νξηζκέλσλ θαηεγνξηψλ πξνζθχγσλ θαζψο θαη ζρεηηθά κε ηνλ εμαηξεηηθά ζπζηαιηηθφ νξηζκφ ηεο νηθνγέλεηαο ζην πιαίζηφ ηεο ελψ αξλεηηθέο αληηδξάζεηο ζεκεηψζεθαλ θαη απφ ηνλ Πξφεδξν ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ. Βι. Βαξβηηζηψηεο, Η.Μ., (2006), ζει COM(2004) Niessen, J., Schibel, Y., (2004), p.5. 26

27 Παξάιιεια, πξνηάζεθε απφ ηελ Δπηηξνπή ε ζχζηαζε ελφο Σακείνπ γηα ηελ Έληαμε 61, βάζεη ησλ CBPs, πνπ ζα ππνζηεξίδεη ηελ αλάπηπμε εζληθψλ ζηξαηεγηθψλ έληαμεο θαζψο θαη ζρεδίσλ δξάζεο. Ζ πξνηεηλφκελε θαηαλνκή γηα ηελ πεξίνδν ήηαλ εθ. Δπξψ. Πίλαθαο IV Σα θπξηόηεξα κέζα πνιηηηθήο ηεο Δ.Δ. γηα ηελ έληαμε Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε (απφ ην 1997) Γίθηπν EURES, Γηθηπαθή Πχιε PLOTEUS, Πχιε Κηλεηηθφηεηαο Δξεπλεηψλ, Γίθηπν Κέληξσλ Κηλεηηθφηεηαο. Γηαξζξσηηθά Σακεία (ηδίσο ΔΚΣ) Κνηλνηηθέο πξσηνβνπιίεο (EQUAL, URBAN II) Δπξσπατθά πξνγξάκκαηα δξάζεο ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο 62 & Πνιπεηέο πξφγξακκα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ κεηαλαζηψλ Πξφγξακκα INTI (γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε πξνθαηαξθηηθψλ δξάζεσλ πνπ πξνσζνχλ ηελ έληαμε ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζηα θξάηε-κέιε) (Πεγή : COM (2003) 0336) ε θάζε πεξίπησζε, νη πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιιεη ε Δ.Δ. γηα ηε δηαρείξηζε ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ, πξέπεη λα ζπκπεξηιακβάλνπλ ηηο ρψξεο θαηαγσγήο θαη δηέιεπζεο. χκθσλα κε ην Πξφγξακκα ηεο Υάγεο, ε πνιηηηθή ηεο Δ.Δ. ζηνρεχεη ζηελ ππνζηήξημε ησλ ηξίησλ ρσξψλ, ππφ ηε κνξθή ζπλεξγαζίαο θαη ρξεζηκνπνηψληαο, ελδερνκέλσο, θνηλνηηθνχο πφξνπο, πξνθεηκέλνπ απηέο λα βειηηψζνπλ ηελ ηθαλφηεηά ηνπο ηδίσο γηα δηαρείξηζε ηεο κεηαλάζηεπζεο, πξνζηαζία ησλ πξνζθχγσλ, θαηαπνιέκεζε ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο θαη δηαρείξηζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ επηζηξνθή. Απφ ην 2002 ε Δπηηξνπή πξφηεηλε ηελ ελζσκάησζε ησλ ζεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε κεηαλάζηεπζε ζηνλ ηνκέα ησλ εμσηεξηθψλ ζρέζεσλ ηεο Δ.Δ. 63 Ζ Δ.Δ., εμάιινπ, 61 COM (2005) 0123 final. 62 Όπσο ην SOCRATES, ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ 28% ησλ δξάζεσλ Grundtvig αλαθνξηθά κε ηηο επθαηξίεο δηα βίνπ κάζεζεο, γηα ην 2003, ζπλδεφηαλ κε ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ θαη ησλ πξνζθχγσλ σο θχξησλ ή έκκεζσλ δηθαηνχρσλ, ην COMENIUS, 17% ησλ έξγσλ ηνπ νπνίνπ γηα ην αθνξνχζε ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ, ην LEONARDO DA VINCI, ην νπνίν ην 2001 θαη 2002 ππνζηήξημε πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο γηα κεηαλάζηεο/πξφζθπγεο. Βι. COM(2004) 508 final, p

28 έρεη δηαπξαγκαηεπηεί ζεηξά ζπκθσληψλ επαλεηζδνρήο 64 κε ηξίηεο ρψξεο. Απηέο νη ζπκθσλίεο εκπεξηέρνπλ ηελ ππνρξέσζε ηνπ εηαίξνπ ηεο Δ.Δ. λα δερηεί ππεθφνπο ηνπ, αληζαγελείο ή άιια πξφζσπα, ηα νπνία εηζήιζαλ παξάλνκα ζηελ Δ.Δ. απφ ηελ ελ ιφγσ ρψξα, θαη ην αληίζηξνθν. Σν 2004 πηνζεηήζεθε ην πξφγξακκα AENEAS κε πξνυπνινγηζκφ 250 εθ. Δπξψ γηα ηελ πεξίνδν θαη ζηφρν ηελ ρξεκαηνδφηεζε θαη ηελ ηερληθή ππνζηήξημε ηξίησλ ρσξψλ ζηνπο ηνκείο ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη ηνπ αζχινπ. Δπηπιένλ, ην επηέκβξην ηνπ 2003, ε Δπηηξνπή εμέδσζε αλαθνίλσζε κέζσ ηεο νπνίαο ππέδεημε ζπγθεθξηκέλνπο πξνζαλαηνιηζκνχο ζηνλ ηνκέα ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη ηεο αλάπηπμεο 65 ελψ ζην ηέινο ηνπ 2005 πηνζέηεζε άιιε κία Αλαθνίλσζε 66 ζρεηηθά κε ηελ αλαγθαηφηεηα αλάιεςεο δξάζεσλ γηα ηε δηαρείξηζε ηεο κεηαλάζηεπζεο ζηε Μεζφγεην θαη, ηδίσο, ζηελ Αθξηθή. Σέινο, ην 2005 δεκνζηεχηεθε κία Κνηλή Αηδέληα γηα ηελ Έληαμε ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζηελ Δ.Δ., ε νπνία απνζθνπεί ζηε δεκηνπξγία ελφο θνηλνχ, ζπλεθηηθνχ επξσπατθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ έληαμε. Ζ Αηδέληα πεξηιακβάλεη πξνηάζεηο γηα ζπγθεθξηκέλα κέηξα πξνθεηκέλνπ λα ηεζνχλ ζε εθαξκνγή νη CBPs, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνπο ππνζηεξηθηηθνχο κεραληζκνχο πνπ πθίζηαληαη ζε επίπεδν Δ.Δ.. Σα θξάηε-κέιε ελζαξξχλνληαη λα εληζρχζνπλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο κε ηελ πξννπηηθή λα αλαπηπρζνχλ νινθιεξσκέλεο εζληθέο ζηξαηεγηθέο έληαμεο ελψ πξνηείλνληαη λένη ηξφπνη δηαζθάιηζεο ηεο ζπλεθηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ δξάζεσλ πνπ ιακβάλνληαη ζε εζληθφ θαη ζε επξσπατθφ επίπεδν. 67 Πέξα απ φζα αλαθέξζεθαλ έσο εδψ, ε Δ.Δ. έρεη αλαγλσξίζεη εκπξάθησο ηε ζεκαζία ηεο θαηαπνιέκεζεο ηωλ δηαθξίζεωλ. ην Πξφγξακκα Γξάζεο θαηά ηνπ ξαηζηζκνχ ηνπ 1998, επηζεκαίλεηαη φηη νη επξσπατθέο θνηλσλίεο είλαη πνιππνιηηηζκηθέο θαη πνιπεζληθέο θαη ε πνηθηινκνξθία ηνπο, ε νπνία αληηθαηνπηξίδεηαη απφ ην εχξνο ησλ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ θαη παξαδφζεσλ, απνηειεί παξάγνληα εκπινπηηζκνχ, ελψ αλαγλσξίδεηαη φηη ε κάρε θαηά ηνπ ξαηζηζκνχ ζπλδέεηαη κε ηε δεκηνπξγία κίαο θνηλσλίαο γηα φινπο, ε νπνία ζα πξνσζεί ελεξγά ηελ ελζσκάησζε θαη ηελ πιήξε 63 COM(2002) 703 final. 64 Όπσο, κεηαμχ άιισλ, κε ην Μαξφθν, ην Παθηζηάλ, ηελ Αιβαλία, ηελ Σνπξθία. Ζ πξψηε ζπκθσλία επαλεηζδνρήο εηέζε ζε ηζρχ ηελ 1 ε Μαξηίνπ 2004 κεηαμχ Δ.Δ. θαη Hong Kong. 65 Ζ Δπηηξνπή εζηίαζε ζηα εμήο ζέκαηα : ζηα κεηαλαζηεπηηθά εκβάζκαηα, ζηελ ππνβνήζεζε ηεο εκπινθήο ηεο δηαζπνξάο ζηελ αλάπηπμε ησλ ρσξψλ θαηαγσγήο, ζηελ ππνβνήζεζε ηεο θηλεηηθφηεηαο «εγθεθάισλ» θαη ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ επηπηψζεσλ απφ ηελ «απψιεηα εγθεθάισλ» ( brain drain ). Βι. COM(2005) COM(2005) COM(2005) 389 final, p

29 ζπκκεηνρή. 68 Αλαγλσξίδνληαο ην γεγνλφο φηη ε πξαθηηθή ησλ δηαθξίζεσλ θαη ε μελνθνβία κπνξεί λα επηδεηλψζνπλ ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ, ηδίσο γηα ηνπο κεηαλάζηεο 69, ε Δ.Δ. ζέζπηζε δχν Οδεγίεο θαη έλα Πξφγξακκα Γξάζεο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ : ηελ Οδεγία 2000/78/ΔΚ γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε ζηελ απαζρφιεζε θαη ηελ εξγαζία 70, ηελ Οδεγία 2000/43/ΔΚ γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε πξνζψπσλ αζρέησο θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο 71 θαη ην Πξφγξακκα Γξάζεο ( ), χςνπο 98,4 εθ. Δπξψ, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ζχλνιν πξσηνβνπιηψλ γηα ηνλ θαζνξηζκφ θνηλψλ αξρψλ κε ζηφρν ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ άκεζσλ αιιά θαη ησλ έκκεζσλ δηαθξίζεσλ, θαη είλαη αλνηρηφ, κεηαμχ άιισλ, γηα ηα θξάηε-κέιε, ηηο ηνπηθέο θαη εζληθέο αξρέο, ηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ, ηα Μ.Μ.Δ. 72. Πξηλ απφ ιίγνπο κήλεο δεκνζηεχηεθε ν Καλνληζκφο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ πνπ ζεζπίδεη θνηλνχο θαλφλεο γηα ηε ζπιινγή θαη ηελ ηήξεζε θνηλνηηθώλ ζηαηηζηηθώλ ζρεηηθά κε α) ηε κεηαλάζηεπζε απφ θαη πξνο ηηο επηθξάηεηεο ησλ θξαηψλ-κειψλ, β) ηελ ππεθνφηεηα θαη ηε ρψξα γέλλεζεο ησλ πξνζψπσλ πνπ ζπλήζσο δηακέλνπλ ζηελ επηθξάηεηα ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη γ) ηηο δηνηθεηηθέο θαη λνκηθέο δηαδηθαζίεο ζηα θξάηε-κέιε πνπ αθνξνχλ ηε κεηαλάζηεπζε, ηε ρνξήγεζε άδεηαο παξακνλήο, ππεθνφηεηαο, αζχινπ θαη άιισλ κνξθψλ δηεζλνχο πξνζηαζίαο θαη απνηξνπήο ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο (άξζξν 1), ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο θαη πνιηηηθήο ζηνπο ηνκείο απηνχο. 73 Δπίζεο κεηαμχ αλακέλνληαη νδεγίεο γηα ηα πξφζσπα πςειήο εμεηδίθεπζεο, ηνπο επνρηαθά εξγαδφκελνπο, ηνπο ελδνεπηρεηξεζηαθά κεηαθηλνχκελνπο θαη ηνπο ακεηβφκελνπο εθπαηδεπφκελνπο-αζθνχκελνπο. 68 COM(1998) 183 final, p Communication from the Commission, Building an Inclusive Europe, (2000), p Ζ νπνία δεκηνπξγεί έλα γεληθφ πιαίζην ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ν ζεβαζκφο ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο ησλ πξνζψπσλ ζηελ Δ.Δ. αλεμάξηεηα απφ θπιεηηθή ή εζλνηηθή θαηαγσγή, ζξεζθεία ή πεπνηζήζεηο, ελδερφκελε αλαπεξία, ειηθία ή γελεηήζην πξνζαλαηνιηζκφ ζε φ,ηη αθνξά ηελ πξφζβαζε ζε κία ζέζε απαζρφιεζεο ή ζε έλα επάγγεικα, ηελ πξναγσγή, ηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε, ηηο εξγαζηαθέο ζπλζήθεο θαη ηελ ηδηφηεηα ηνπ κέινπο νξηζκέλσλ νξγάλσλ. Βι. 2000/78/ΔΚ. 71 Όπνπ επηζεκαίλεηαη φηη νη δηαθξίζεηο ιφγσ θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο κπνξνχλ λα ππνλνκεχζνπλ ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο πλζδκ, εηδηθφηεξα δε ηελ αλάπηπμε πςεινχ επηπέδνπ απαζρφιεζεο θαη θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, ηελ άλνδν ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ, ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή θαη αιιειεγγχε θαζψο θαη ην ζηφρν αλάπηπμεο ηεο Δ.Δ. σο ρψξνπ ειεπζεξίαο, αζθάιεηαο θαη δηθαηνζχλεο. Βι. 2000/43/ΔΚ, (9). 72 Ωο πεξηνρέο δξάζεο ζην Πξφγξακκα νξίδνληαη, κεηαμχ άιισλ, ε Γεκφζηα Γηνίθεζε, ηα Μ.Μ.Δ., ε ίζε ζπκκεηνρή ζηε δηαδηθαζία απνθάζεσλ ζηελ πνιηηηθή, ηελ νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία, ε ίζε πξφζβαζε ζε αγαζά θαη ππεξεζίεο. Βι. 2000/750/EC Council decision establishing a Community Action Programme to combat discrimination ( ), ANNEX. 73 Καλνληζκφο (ΔΚ) αξηζ. 862/

30 Οη πξνηεξαηφηεηεο, ηέινο, πνπ έζεζε ην Πξφγξακκα ηεο Υάγεο γηα ηελ 5εηία πεξηιακβάλνπλ ηελ ελίζρπζε ησλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ θαη ηεο επξσπατθήο ηζαγέλεηαο, ηνλ θαζνξηζκφ κίαο ηζφξξνπεο αληηκεηψπηζεο ηεο κεηαλάζηεπζεο, ηε ζέζπηζε κίαο θνηλήο δηαδηθαζίαο ζε ζέκαηα αζχινπ, ηε κεγηζηνπνίεζε ησλ ζεηηθψλ ζπλεπεηψλ ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη ηε δηακφξθσζε νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ησλ εμσηεξηθψλ ζπλφξσλ ηεο Έλσζεο : Πποοπηικέρ ηηρ κοινήρ εςπυπαφκήρ πολιηικήρ για ηη μεηανάζηεςζη. Πψο πξνδηαγξάθεηαη ε κειινληηθή εμέιημε ηεο επξσπατθήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο ; Ο Franco Frattini, ζε νκηιία ηνπ ζηηο 3 Ηνπιίνπ 2007, αθνχ επεζήκαλε φηη ν αξηζκφο ησλ κεηαλαζηψλ παγθνζκίσο ζα κπνξνχζε λα ζπζηήζεη ην 5 ν πνιππιεζέζηεξν θξάηνο ζηνλ θφζκν (!), ζπλέζηεζε ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ βαζχηεξσλ αηηίσλ ηεο κεηαλάζηεπζεο κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηξίηεο ρψξεο. Πξνο ην ζθνπφ απηφ, απαηηείηαη ζθαηξηθή πξνζέγγηζε, ε νπνία ζα ζπλδέεη ηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή κε ηηο εμσηεξηθέο ζρέζεηο ηεο Δ.Δ. θαη, ηδίσο, κε ηελ αλαπηπμηαθή πνιηηηθή. Σν πνζφ πνπ έρεη εγθξηζεί γηα ηελ πεξίνδν γηα ζέκαηα κεηαλάζηεπζεο αγγίδεη ηα 4 δηο επξψ. ην πξνζερέο κέιινλ, ε Δ.Δ. ζα πξνζαλαηνιηζηεί πξνο δχν θαηεπζχλζεηο : πξνο ηε δεκηνπξγία ζπλεξγαζηώλ θηλεηηθόηεηαο (mobility partnerships) κε ηξίηεο ρψξεο, θαη πξνο ηελ εμέηαζε ηεο πξννπηηθήο ηεο θπθιηθήο κεηαλάζηεπζεο (circular migration). Οη ζπλεξγαζίεο θηλεηηθφηεηαο είλαη ακνηβαίσο επσθειείο ζπλεξγαζίεο, ζην πιαίζην ησλ νπνίσλ ε κελ Δ.Δ. απνθηά ηε δπλαηφηεηα λα δηαρεηξηζηεί πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθά ηελ παξάλνκε κεηαλάζηεπζε, νη δε ππήθννη ησλ ηξίησλ ρσξψλεηαίξσλ ηεο Δ.Δ., επσθεινχληαη απφ ηηο απμεκέλεο δπλαηφηεηεο θηλεηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηνπο θαη ηεο Δ.Δ. ε ζρέζε κε ηελ θπθιηθή κεηαλάζηεπζε, αλαγλσξίδεηαη ην γεγνλφο φηη ζέηεη ζεκαληηθά δεηήκαηα, ηα νπνία πξέπεη λα κειεηεζνχλ πξηλ απνθαζηζηεί ε πξνψζεζή ηεο. Αλαθνξηθά κε ηε λνκνζεζία, εγθξίζεθε πξφζθαηα ε πξφηαζε ζρεηηθά κε ηα RABITs (Rapid Border Intervention Teams) ελψ κέζα ζην 2007 αλακέλνληαη νδεγίεο 74 Παπαζενδψξνπ, Θ.Π., (2007). ζει

31 γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο πςειήο εμεηδίθεπζεο, γηα ηα δηθαηψκαηα ησλ λνκίκσλ κεηαλαζηψλ ζηελ απαζρφιεζε θαζψο θαη γηα ηνπο επνρηαθνχο εξγάηεο. Δπηπιένλ πξφθεηηαη λα μεθηλήζεη δηαβνχιεπζε επάλσ ζηε ζρεηηθή Πξάζηλε Βίβιν πξνθεηκέλνπ λα απνθαζηζηεί ε πνξεία πξνο ηελ επίηεπμε ηνπ Κνηλνχ Δπξσπατθνχ πζηήκαηνο Αζχινπ (CEAS) αλακέλνληαη, δε, πξφηαζε Οδεγίαο πνπ ζα επεθηείλεη ηε δπλαηφηεηα καθξνρξφληαο δηακνλήο ζε φζνπο δηθαηνχληαη δηεζλή πξνζηαζία, θαζψο θαη κία έθζεζε αμηνιφγεζεο γηα ην ζχζηεκα ηνπ Γνπβιίλνπ (ζρεηηθά κε ην θξάηνο-κέινο πνπ είλαη αξκφδην γηα ηελ εμέηαζε κίαο αίηεζεο αζχινπ). Σέινο, ηνλίδεηαη γηα άιιε κία θνξά ε ζεκαζία ηεο πξνψζεζεο ηεο θνηλσληθήο έληαμεο ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζηελ Δ.Δ. 75 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 : Η ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΗ ΔΛΛΑΓΑ ΓΙΑ ΣΗ ΜΔΣΑΝΑΣΔΤΗ. 3.1 : Η μεηαναζηεςηική πολιηική ππιν ηο 2001 Ζ ειιεληθή κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή, απφ ην 1990 σο ζήκεξα, δηακνξθψζεθε ζηε βάζε κίαο δηηηήο κεηαλαζηεπηηθήο εκπεηξίαο : ζηελ πεξίπησζε ησλ νκνγελψλ κεηαλαζηψλ απφ ηελ Αλαηνιηθή Δπξψπε άληιεζε απφ ην πξνυπάξρνλ εζληθφ πιαίζην 75 Franco Frattini, The Future Development of EU Migration Policy, Brussels, 3 July 2007, SPEECH/07/

32 ζεζκηθφ θαη λνκνζεηηθφ- γηα ηνπο Έιιελεο ηεο δηαζπνξάο ελψ ζηελ πεξίπησζε ησλ αιινγελψλ κεηαλαζηψλ, πνπ απνηειεί θαη ην ζέκα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, άληιεζε, ηδίσο, απφ ηε ζπκκεηνρή ηεο Διιάδαο ζηελ Δ.Δ : Ο Ν. 1975/91 Μέρξη ην 1991, ην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ θαζφξηδε ηελ πνιηηηθή ζρεηηθά κε ηε κεηαλαζηεπηηθή εηζξνή πεξηνξηδφηαλ ζην Ν. 4310/1929. Φπζηθά, ν λφκνο απηφο, ν νπνίνο ξχζκηδε γηα πεξηζζφηεξν απφ 60 ρξφληα ηελ κεηαθίλεζε θαη ηελ εγθαηάζηαζε ζηελ Διιάδα γηα φινπο ηνπο μέλνπο θαη, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, θαη γηα ηνπο Έιιελεο, αδπλαηνχζε, παξά ηηο ηξνπνπνηήζεηο ηνπ, λα αληαπνθξηζεί ζηα λέα δεδνκέλα. 77 Έηζη ε ειιεληθή Πνιηηεία πξνρψξεζε ζηελ πηνζέηεζε ελφο λένπ λνκηθνχ πιαηζίνπ ππφ ηε κνξθή ηνπ Ν. 1975/91, κε ηίηιν «Δίζνδνο-έμνδνο, παξακνλή, εξγαζία, απέιαζε αιινδαπψλ, δηαδηθαζία αλαγλψξηζεο αιινδαπψλ πξνζθχγσλ θαη άιιεο δηαηάμεηο». Ο ελ ιφγσ λφκνο απέβιεπε, ηδίσο, ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο κεηαλάζηεπζεο, ζηνλ απζηεξφηεξν έιεγρν ησλ ζπλφξσλ θαη ζηελ απέιαζε φισλ ησλ παξάηππσλ κεηαλαζηψλ απφ ηε ρψξα ραξαθηεξηζηηθφ είλαη ην φηη ε βαζηθή επζχλε εθαξκνγήο ηνπ αλεηέζε ζην Τπνπξγείν Γεκνζίαο Σάμεο- ελψ θαζηζηνχζε ηελ είζνδν θαη εγθαηάζηαζε μέλσλ ζηε ρψξα κε ζθνπφ ηελ εξγαζία ζρεδφλ αλέθηθηε. 78 Δπίζεο απνζθνπνχζε ζηελ πξνζαξκνγή ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ γηα ηε κεηαλάζηεπζε, ζηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή πνπ αθνινπζνχζαλ νη ρψξεο ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο. 79 Βάζεη ηνπ Ν. 1975/91, θαζνξηδφηαλ έλα αλψηαην φξην αδεηψλ παξακνλήο πνπ ζα ρνξεγνχληαλ θάζε ρξφλν. Ζ ρνξήγεζε άδεηαο εξγαζίαο - ε νπνία είρε ηζρχ 1 έηνο θαη δπλαηφηεηα αλαλέσζεο, κεηά απφ πξφζθιεζε ηνπ Έιιελα εξγνδφηε, θάζε ρξφλν γηα 5 έηε θαη θάζε 2 ρξφληα κεηά ηα 5 έηε- πξναπαηηνχζε ηελ χπαξμε άδεηαο δηακνλήο θαη πεξηνξηδφηαλ ζε ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο πνπ παξνπζίαδαλ απμεκέλε δήηεζε. Πξνθεηκέλνπ λα ρνξεγεζνχλ νη πην πάλσ άδεηεο απαηηείην ε χπαξμε ζπκβνιαίνπ εξγαζίαο κεηαμχ εξγνδφηε θαη αιινδαπνχ εξγαδνκέλνπ. Δπηηξεπφηαλ, σζηφζν, κία αξρηθή πεξίνδνο 3κελεο παξακνλήο ρσξίο άδεηα ελψ, κεηά ηε ιήμε ηνπ 3κήλνπ κπνξνχζε λα ρνξεγεζεί επίζεο ηξίκελε πξνζσξηλή άδεηα παξακνλήο. Οη ππήθννη 76 Μαπξνδή, Γ., (2006), ζει Sitaropoulos, N., (2003), pp. 23, 24, 78 Σξηαληαθπιιίδνπ, Α., (2005), ζει Μπάγθαβνο, Υ., Παπαδνπνχινπ, Γ., (2006 ), ζει

33 ηξίησλ ρσξψλ κπνξνχζαλ, κεηά απφ παξακνλή 15 εηψλ, λα ππνβάιινπλ αίηεζε κφληκεο παξακνλήο ζηε ρψξα ελψ κηθξφηεξν ρξνληθφ φξην πξνβιεπφηαλ ζηελ πεξίπησζε πνπ ήηαλ παληξεκέλνη κε Έιιελεο. Σα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ λφκνπ απηνχ παξαηίζεληαη ζην Παξάξηεκα. Φαίλεηαη φηη ν Ν. 1975/91, πέξα απφ ην γεγνλφο φηη δελ θαηάθεξε λα αληηκεησπίζεη απνηειεζκαηηθά ηε καδηθή είζνδν ησλ κεηαλαζηψλ, δεκηνχξγεζε «έλα πεξηνξηζηηθφ ξπζκηζηηθφ πιαίζην, ην νπνίν πξνψζεζε ζηελ πξάμε ηε δηνηθεηηθή απζαηξεζία θαη ηε κπζηηθφηεηα, νη νπνίεο δελ ζπλάδνπλ κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο ζχγρξνλνπ επξσπατθνχ θξάηνπο βαζηζκέλνπ ζην δίθαην θαη ζηηο αξρέο ηεο πξνζηαζίαο ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ» : Σο ππώηο ππόγπαμμα νομιμοποίηζηρ ηος 1998 Τπφ ην θαζεζηψο ηεο πίεζεο ησλ εξγαηηθψλ ζπλδηθάησλ γηα λνκηκνπνίεζε ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ αθελφο γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο αιιά θαη κε ζηφρν ηε ξχζκηζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ηνπ ειέγρνπ ηεο εηζφδνπ παξάλνκνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, 81 εθδφζεθαλ ηα ΠΓ 358 θαη 359/ Ωο ζηφρνο ηνπ πξψηνπ ΠΓ νξίζηεθε ε θαηαγξαθή ησλ παξαλφκσο δηακελφλησλ αιινδαπψλ ζηελ Διιάδα πνπ είηε εξγάδνληαλ είηε αλαδεηνχζαλ εξγαζία ελψ ην δεχηεξν ΠΓ θαζφξηδε ηε δηαδηθαζία λνκηκνπνίεζεο ησλ ελ ιφγσ αιινδαπψλ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία απαηηείην ε θαηάζεζε αίηεζεο γηα λα ιάβνπλ ηελ θάξηα δηακνλήο πεξηνξηζκέλεο δηάξθεηαο (ιεπθή θάξηα) κε ζηφρν ην πέξαζκα ζηε δεχηεξε θάζε, θαηά ηελ νπνία ζα ππέβαιαλ αίηεζε γηα ηελ πξνζσξηλή θάξηα δηακνλήο δηάξθεηαο ελφο, δχν ή πέληε εηψλ αλαιφγσο (πξάζηλε θάξηα). Σα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξψηνπ πξνγξάκκαηνο λνκηκνπνίεζεο πεξηγξάθνληαη ζην Παξάξηεκα. Σν απνηέιεζκα ήηαλ φηη πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο κεηαλαζηψλ ππέβαιε αίηεζε γηα ηε ιεπθή θάξηα, πνιχ ιίγνη γηα ηελ πξάζηλε θαη αθφκε ιηγφηεξνη θαηφξζσζαλ λα απνθηήζνπλ ηελ ηειεπηαία. 80 Sitaropoulos, N., (2003), p Kiprianos, P., Balias, St., Passas, V., (2003), p Σν 1996, κε πξσηνβνπιία ηνπ Τπνπξγείνπ Δξγαζίαο, ζπγθξνηήζεθε εηδηθή επηηξνπή κε ζθνπφ ηε δηεξεχλεζε ησλ πξνυπνζέζεσλ λνκηκνπνίεζεο θαζψο θαη ηελ πξνεηνηκαζία ησλ ζρεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Σν έξγν ηεο θαηέιεμε ζηελ πηνζέηεζε ησλ ΠΓ 358 θαη 359/1997. εκεηψλεηαη φηη, αξρηθά, απνθαζίζηεθε λα εμαηξεζνχλ απφ ην πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο νη παξάλνκνη ππήθννη Αιβαλίαο, Βνπιγαξίαο θαη Γηνπγθνζιαβίαο, απφθαζε ε νπνία απνζχξζεθε κεηά απφ ηελ εθδήισζε έληνλσλ αληηδξάζεσλ. Βι. ζρεηηθά Μπάγθαβνο, Υ., Παπαδνπνχινπ, Γ., (2006), ζει. 95 θαη Kiprianos, P., Balias, St., Passas, V., (2003), p

34 3.2 : Η μεηαναζηεςηική πολιηική από ηο 2001 υρ ζήμεπα : Ν. 2910/2001, Ν. 3586/2005, Ν. 3536/ : Ο Ν. 2910/2001 : βαζικά ζημεία και αποηίμηζη. Σν 2001, θαη πξηλ νπζηαζηηθά νινθιεξσζεί ην πξψην πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο, ςεθίζηεθε ν Ν. 2910/01. Ο λφκνο απηφο είρε σο ζηφρν αθελφο ηελ πξαγκαηνπνίεζε ελφο δεχηεξνπ πξνγξάκκαηνο λνκηκνπνίεζεο ησλ παξάλνκσλ κεηαλαζηψλ, αθεηέξνπ ηελ κεζνπξφζεζκε, ηνπιάρηζηνλ, ξχζκηζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο κέζσ ηεο ζπκπεξίιεςεο δηαηάμεσλ αλαθνξηθά κε ηνλ έιεγρν ησλ ζπλφξσλ, ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ είζνδν αιινδαπψλ ζηελ Διιάδα κε ζθνπφ ηελ εξγαζία ή ηηο ζπνπδέο θαζψο θαη ζέκαηα πνιηηνγξάθεζεο. 83 Ωζηφζν, παξά ηηο δεδεισκέλεο πξνζέζεηο ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο λα θαζνξίζεη κία καθξνπξφζεζκε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή, ην ελ ιφγσ λνκνζρέδην δελ βαζίζηεθε ζε κία εκπεξηζηαησκέλε κειέηε ζρεηηθά κε ηε κεηαλάζηεπζε. 84 Έηζη, ν Ν.2910/01, αλ θαη ζπληζηά βειηησκέλε πξνζπάζεηα ζε ζρέζε κε ηνλ πξνεγνχκελν, ραξαθηεξίδεηαη, παξάιιεια, απφ ζεκαληηθέο αδπλακίεο, φπσο ζα δνχκε ζηε ζπλέρεηα. Ο λφκνο δηαξζξψλεηαη ζε 15 θεθάιαηα. ηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη ηα ζεκαληηθφηεξα, θαηά ηε γλψκε καο, ζεκεία ηνπ, πνπ ζα δηεπθνιχλνπλ ηελ θαηαλφεζε ηεο απνηίκεζεο πνπ ζα αθνινπζήζεη. Γελ ζα γίλεη ιφγνο εδψ γηα ηηο δηαηάμεηο εθείλεο πνπ αλαθέξνληαη αλαιπηηθά ζηηο παξαγξάθνπο φπνπ γίλεηαη ε απνηίκεζε ηνπ λφκνπ, πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί ε επαλάιεςε. Η δηαδηθαζία γηα ηε ρνξήγεζε θαη αλαλέωζε ηεο άδεηαο παξακνλήο. έρεη σο εμήο : αιινδαπφο ν νπνίνο έρεη ιάβεη ζεψξεζε εηζφδνπ γηα έλαλ απφ ηνπο πξνβιεπφκελνο εθ ηνπ λφκνπ ιφγνπο, κπνξεί λα αηηεζεί, 2 ηνπιάρηζηνλ κήλεο πξηλ απφ ηε ιήμε ηεο ζεψξεζεο, γηα άδεηα παξακνλήο γηα ηνλ ίδην ιόγν, ζην Γήκν ή ηελ Κνηλφηεηα ηνπ ηφπνπ θαηνηθίαο ηνπ, ππνβάιινληαο ηα απαξαίηεηα, θαηά πεξίπησζε, δηθαηνινγεηηθά. Σα δηθαηνινγεηηθά κεηαβηβάδνληαη ζηελ αξκφδηα ππεξεζία 83 Σξηαληαθπιιίδνπ, Α., (2005). ζει Sitaropoulos, N., (2003), p

35 Αιινδαπψλ θαη Μεηαλάζηεπζεο, ε νπνία, κέζα ζε έλα κήλα, ηα εμεηάδεη θαη θαιεί ηνλ αηηνχληα ζε ζπλέληεπμε ελψπηνλ ηεο Δπηηξνπήο Μεηαλάζηεπζεο (ε νπνία απνηειείηαη απφ έλαλ ππάιιειν, ηνλ πξντζηάκελν θαη έλαλ εθπξφζσπν ηεο αζηπλνκηθήο αξρήο). Ζ άδεηα παξακνλήο ρνξεγείηαη κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα Πεξηθεξείαο κεηά απφ γλψκε ηεο ελ ιφγσ Δπηηξνπήο. Ζ ίδηα δηαδηθαζία αθνινπζείηαη θαη γηα ηελ αλαλέσζε ησλ αδεηψλ παξακνλήο. Ο λφκνο δηαθξίλεη αλάκεζα ζηηο αθφινπζεο πεξηπηψζεηο : α) ζπνπδέο, β) παξνρή εμαξηεκέλεο εξγαζίαο, γ) άζθεζε αλεμάξηεηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, δ) νηθνγελεηαθή ζπλέλσζε, ε) άιινη ιφγνη (αζιεηέο θαη πξνπνλεηέο, κέιε εηαηξεηψλ, πλεπκαηηθνί δεκηνπξγνί θαη κέιε θαιιηηερληθψλ ζπγθξνηεκάησλ θαη ηζίξθσλ). ηελ πεξίπησζε ηεο εμαξηεκέλεο εξγαζίαο εθαξκφδεηαη ε δηαδηθαζία ηεο κεηάθιεζεο, ε νπνία πεξηγξάθεηαη αλαιπηηθά ιίγν πην θάησ. Πξνθεηκέλνπ γηα ζπνπδέο απαηηνχληαη, πέξα απφ ηε ζρεηηθή ζεψξεζε, ε εγγξαθή ζην εθπαηδεπηηθφ ίδξπκα πνπ αλαθέξεηαη ζηε ζεψξεζε, ε θαηνρή θαηαιχκαηνο θαη επαξθψλ πφξσλ γηα ην ρξφλν πνπ θαιχπηεη ε άδεηα παξακνλήο, πηζηνπνηεηηθφ πγείαο θαη αζθάιηζε (γηα έμνδα λνζειείαο θαη ηαηξνθαξκαθεπηηθή πεξίζαιςε). Ζ ζρεηηθή άδεηα ηζρχεη γηα έλα έηνο θαη κπνξεί λα αλαλεψλεηαη γηα ηζφρξνλν ρξνληθφ δηάζηεκα γηα φζν ρξφλν δηαξθνχλ νη ζπνπδέο πξνζαπμεκέλν θαηά ην ήκηζπ (+ 1 ρξφλνο γηα εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο), εθφζνλ απνδεηθλχεηαη ε εγγξαθή θαη ε ζπκκεηνρή ηνπ ζπνπδαζηή ζηηο εμεηάζεηο. Ζ άδεηα παξέρεη ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε κεξηθή απαζρφιεζε. Ζ ζεψξεζε εηζφδνπ ζηε ρψξα γηα άζθεζε αλεμάξηεηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηόηεηαο πξνυπνζέηεη ηελ απφδεημε α) επαξθψλ πφξσλ γηα ηελ ελ ιφγσ δξαζηεξηφηεηα, β) ηεο ζπκβνιήο ηεο ζηελ αλάπηπμε ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο θαη επηπιένλ νηθνλνκνηερληθή κειέηε, πηζηνπνηεηηθφ θνξνινγηθήο ελεκεξφηεηαο, πηζηνπνηεηηθφ πνηληθνχ κεηξψνπ θαη ζηνηρεία πνπ λα απνδεηθλχνπλ ηελ επηζηεκνληθή, ηερληθή ή επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ζε ζρέζε κε ηε δξαζηεξηφηεηα πνπ πξφθεηηαη λα αζθεζεί. Ζ ζρεηηθή άδεηα παξακνλήο, ε νπνία δίλεηαη εθφζνλ ν αιινδαπφο θαηέρεη θαηάιπκα, επαξθείο πφξνπο, πηζηνπνηεηηθφ πγείαο θαη αζθάιηζε, δηαξθεί 2 έηε θαη αλαλεψλεηαη γηα ηζφρξνλν ρξνληθφ δηάζηεκα γηα ηελ ίδηα δξαζηεξηφηεηα (εθηφο εάλ πξφθεηηαη γηα εμέιημε ηεο αξρηθήο). Όπσο θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο εμαξηεκέλεο εξγαζίαο, κεηά απφ 6 έηε ε αλαλέσζε έρεη 2εηή δηάξθεηα θαη κεηά απφ 10 έηε κπνξεί λα ρνξεγεζεί άδεηα αφξηζηεο δηάξθεηαο. Ο αιινδαπφο πνπ θαηνηθεί λφκηκα ζηελ Διιάδα επί 2 ηνπιάρηζηνλ έηε, κπνξεί λα δεηήζεη νηθνγελεηαθή ζπλέλωζε κε ηνλ/ηε ζχδπγν θαη ηα αλήιηθα, άγακα ηέθλα ηνπ 35

36 ή ηνπ ζπδχγνπ ηνπ εθφζνλ ηνπ έρεη αλαηεζεί ε γνληθή κέξηκλα, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη δηαζέηεη θαηάιιειν θαηάιπκα, επαξθείο πφξνπο δηαβίσζεο θαη αζθάιεηα γηα ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ. Ζ άδεηα παξακνλήο ησλ κειψλ είλαη ελφο έηνπο, κπνξεί λα αλαλεψλεηαη γηα δηάζηεκα κέρξη έλα έηνο θαη αθνινπζεί ηελ ηχρε ηεο άδεηαο παξακνλήο ηνπ αιινδαπνχ. Τπφ νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο (π.ρ. ζάλαηνο αιινδαπνχ) κπνξεί λα ρνξεγεζεί απηνηειήο άδεηα παξακνλήο ζηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο. Δπλντθφηεξνη φξνη πξνβιέπνληαη γηα ηνπο αιινδαπνχο ζπδχγνπο Διιήλσλ ή θνηλνηηθψλ ππεθφσλ. Σα παξάβνια πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ αίηεζε γηα ηε ρνξήγεζε θαη αλαλέσζε ησλ αδεηψλ παξακνλήο θαη εξγαζίαο νξίδνληαη γηα ηηο άδεηεο έσο 1 έηνο, έσο 2 έηε, απφ 2 έσο 6 έηε θαη άλσ ησλ 6 εηψλ ζηηο , , θαη δξρ. αληίζηνηρα. Σα δηθαηώκαηα ηωλ λόκηκωλ αιινδαπώλ πεξηιακβάλνπλ ηελ αζθάιηζε ζηνπο αζθαιηζηηθνχο νξγαληζκνχο θαη ηελ πξφζβαζε ζηελ θνηλσληθή πξνζηαζία, ηελ ελεκέξσζε, ζε πεξίπησζε εηζαγσγήο ηνπο ζε θάπνην ίδξπκα, ζε γιψζζα πνπ θαηαλννχλ θαη ηελ πξφζβαζε ησλ αλειίθσλ ζηελ εθπαίδεπζε. Αληίζηνηρα, νη αιινδαπνί ππνρξενύληαη λα δειψλνπλ θάζε κεηαβνιή πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ πξνζσπηθή ηνπο θαηάζηαζε, δηακνλή θαη απαζρφιεζε θαζψο θαη ηελ ηπρφλ απψιεηα εγγξάθσλ ηνπο. Τςειά πξφζηηκα πξνβιέπνληαη γηα ηελ παξακνλή ζηε ρψξα κεηά ηε ιήμε ηεο άδεηαο παξακνλήο. Ζ άδεηα παξακνλήο κπνξεί λα αλαζηαιεί, πέξαλ ησλ γεληθψλ ιφγσλ αλάθιεζεο βάζεη ηεο θείκελεο λνκνζεζίαο, θαη γηα ιφγνπο εζληθήο αζθάιεηαο θαη δεκφζηαο ηάμεο, δεκφζηαο πγείαο θαη γηα παξαβίαζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ αιινδαπνχ. Η απέιαζε επηηξέπεηαη εθφζνλ ν αιινδαπφο α) έρεη θαηαδηθαζηεί ηειεζίδηθα ζε πνηλή θπιάθηζεο ηνπιάρηζηνλ ελφο έηνπο ή, αλεμαξηήησο πνηλήο, γηα έλα πιήζνο εγθιεκάησλ (ηα νπνία θπκαίλνληαη απφ ηελ ςεπδή βεβαίσζε θαη ηα εγθιήκαηα αληίζηαζεο (!) έσο ηελ εκπνξία λαξθσηηθψλ), β) έρεη παξαβηάζεη ηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ, γ) απνηειεί απεηιή γηα ηε δεκφζηα πγεία ή ηε δεκφζηα ηάμε θαη αζθάιεηα. Ζ απέιαζε, σζηφζν, κπνξεί λα αλαζηαιεί πξνζσξηλά, κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα Πεξηθεξείαο, γηα ιφγνπο αλζξσπηζηηθνχο, αλσηέξαο βίαο ή δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο. ε πεξίπησζε απφθαζεο απέιαζεο, δίλεηαη πξνζεζκία 48 σξψλ γηα λα εθθξαζηνχλ αληηξξήζεηο θαη, εάλ θξηζεί αλαγθαίν, δηαηάζζεηαη ε θξάηεζε ηνπ αιινδαπνχ, ε νπνία κπνξεί λα δηαξθέζεη έσο ηξεηο κήλεο. Καηά ηεο απφθαζεο απέιαζεο, ν αιινδαπφο δηθαηνχηαη λα πξνζθχγεη εληφο 5 εκεξψλ αιιά ε πξνζθπγή δελ ζπλεπάγεηαη, πέξα απφ ηελ αλαζηνιή ηεο 36

37 απέιαζεο, θαη αλαζηνιή ηεο θξάηεζεο. Απαγνξεχεηαη ε απέιαζε α) αλειίθσλ, εθφζνλ νη γνλείο ηνπο δηακέλνπλ λφκηκα ζηελ Διιάδα, β)γνλέσλ εκεδαπνχ αλειίθνπ πνπ αζθνχλ ηε γνληθή κέξηκλα ή έρνπλ ππνρξέσζε δηαηξνθήο θαη γ) αηφκσλ άλσ ησλ 80 εηψλ. Ωζηφζν, ζηηο δχν πξνεγνχκελεο πεξηπηψζεηο ε απέιαζε είλαη δπλαηή εάλ ζπληξέρνπλ ιφγνη πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δεκφζηα πγεία ή ηε δεκφζηα ηάμε θαη αζθάιεηα. Μάιηζηα, ν λφκνο πξνβιέπεη ηελ ηήξεζε θαηαιόγνπ αλεπηζύκεηωλ αιινδαπώλ ζην Τπνπξγείν Γεκνζίαο Σάμεο θαη ζεζπίδεη πνιχ απζηεξέο θπξψζεηο (πνηλή θπιάθηζεο ηνπιάρηζηνλ ηξηψλ κελψλ θαη πξφζηηκν δξρ.) γηα αιινδαπνχο εγγεγξακκέλνπο ζην ζρεηηθφ θαηάινγν, νη νπνίνη εηζέξρνληαη παξάλνκα ζηε ρψξα. Δπηπιένλ, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, ε άζθεζε ελδίθσλ κέζσλ δελ έρεη αλαζηαιηηθφ απνηέιεζκα. Ο λφκνο ζεζπίδεη ππνρξεώζεηο θαη επηβάιιεη απζηεξέο θπξώζεηο γηα ηνπο αιινδαπνχο πνπ εηζέξρνληαη ζηε ρψξα ή εμέξρνληαη παξάλνκα απφ απηήλ, γηα ηνπο ππαιιήινπο δεκνζίσλ ππεξεζηψλ, ηνπο ζπκβνιαηνγξάθνπο, ηνπο εξγνδφηεο πνπ απαζρνινχλ αιινδαπνχο παξάλνκα, ηνπο κεηαθνξείο αιιά θαη ηνπο ηδηψηεο, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο. Σα ηειεπηαία θεθάιαηα ηνπ λφκνπ αθνξνχλ ηε ζύζηαζε ππεξεζηώλ, ηε δηαδηθαζία ηεο πνιηηνγξάθεζεο θαη ην δεύηεξν πξόγξακκα λνκηκνπνίεζεο, γηα ηα νπνία ζα γίλεη ιφγνο ζηε ζπλέρεηα. Ζ ζεκαληηθφηεξε, ίζσο, ζεηηθή θαηλνηνκία ηνπ λφκνπ αθνξά ην ζεζκηθφ επίπεδν θαη ζπλίζηαηαη ζηε κεηαθνξά ησλ αξκνδηνηήησλ αλαθνξηθά κε ηε κεηαλάζηεπζε απφ ην Τπνπξγείν Γεκνζίαο Σάμεο ζην ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α. Πξνο ην ζθνπφ απηφ δεκηνπξγείηαη ζην ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α. Γηεύζπλζε Αιινδαπώλ θαη Μεηαλάζηεπζεο ελψ πξνβιέπεηαη ε δπλαηφηεηα ζχζηαζεο αληίζηνηρσλ Γηεπζχλζεσλ ή Σκεκάησλ ζε θάζε λνκφ. Παξάιιεια, πξνβιέπεηαη ε δεκηνπξγία Γξαθείσλ Δπξέζεσο Δξγαζίαο ζε έδξεο πξεζβεηψλ θαη έκκηζζσλ ειιεληθψλ πξνμελείσλ (άξζξν 56). Δπηπιένλ, γηα πξψηε θνξά, ζπλίζηαηαη «Κέληξν Μειέηεο ηεο Μεηαλάζηεπζεο», δειαδή Ν.Π.Η.Γ. κε έξγν «ηελ έξεπλα θαη ηελ εθπόλεζε κειεηώλ γηα ην ζρεδηαζκό θαη ηελ εθαξκνγή κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο» (άξζξν 73), ην νπνίν ηίζεηαη ππφ ηελ επίβιεςε ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ Σν ελ ιφγσ Κέληξν ηδξχζεθε ηειηθά κε ην ΠΓ 188/2002 βάζεη ηνπ άξ. 23 ηνπ Ν. 3013/2002, σο Ηλζηηηνχην Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο (Η.ΜΔ.ΠΟ). Ωζηφζν, άξρηζε ηππηθά ηε ιεηηνπξγία ηνπ κφιηο ην Μάην ηνπ 2003 ελψ, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, σο ηα κέζα ηνπ 2004 παξέκεηλε νπζηαζηηθά αλελεξγφ. 37

38 Σν άξζξν 7.ε εηζάγεη γηα πξψηε θνξά ζην ειιεληθφ δίθαην ηε δπλαηφηεηα έλαο εκεδαπφο λα εγγπεζεί, κε δήισζή ηνπ θαη θαηάζεζε νξηζκέλνπ ρξεκαηηθνχ πνζνχ ζην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ, γηα αιινδαπφ ζηνλ νπνίν, δηαθνξεηηθά, δελ ζα ρνξεγείην ζεψξεζε εηζφδνπ ειιείςεη ησλ απαξαίηεησλ εγγξάθσλ θαη νηθνλνκηθψλ κέζσλ ζπληήξεζεο. Δπηπιένλ, ε άδεηα παξακνλήο ρνξεγείηαη πιένλ φρη απφ ηελ αζηπλνκία αιιά κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα Πεξηθεξείαο, χζηεξα απφ γλψκε ηεο Δπηηξνπήο Μεηαλάζηεπζεο, ε νπνία γλψκε, σζηφζν, δελ έρεη δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα. 86 Σα άξζξα ζρεηηθά κε ηελ είζνδν θαη παξακνλή ησλ αιινδαπψλ γηα ιφγνπο ζπνπδψλ είλαη πεξηζζφηεξν ιεπηνκεξή ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα ηνπ πξνεγνχκελνπ λφκνπ. Θεηηθή εμέιημε ζπληζηά ε παξνρή ηεο δπλαηφηεηαο ζηνπο αιινδαπνχο θνηηεηέο λα εξγαζηνχλ κε θαζεζηψο κεξηθήο απαζρφιεζεο. Ζ πξφβιεςε απηή, πέξα απφ ην φηη δείρλεη φηη ιακβάλεη ππφςε ηηο αλάγθεο ζπληήξεζεο ησλ αιινδαπψλ θνηηεηψλ, θαίλεηαη φηη απνζθνπεί επίζεο ζην λα δηεπθνιχλεη απνηειεζκαηηθά ηε δηεμαγσγή ησλ ζπνπδψλ ηνπο ζηελ Διιάδα. 87 Αλαθνξηθά κε ην δηθαίσκα νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο (άξζξα 28-33), κία πξψηε ζεηηθή αιιαγή είλαη ε κείσζε απφ 5 ζε 2 έηε ηεο πξναπαηηνχκελεο ρξνληθήο πεξηφδνπ λφκηκεο παξακνλήο ηνπ αιινδαπνχ πξνθεηκέλνπ απηφο λα αηηεζεί γηα νηθνγελεηαθή επαλέλσζε. Δπίζεο, ζηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο ζπκπεξηιακβάλνληαη πιένλ θαη ηα αλήιηθα, άγακα, ηέθλα ηνπ/ηεο ζπδχγνπ εθφζνλ ηνπ/ηεο έρεη αλαηεζεί ε άζθεζε γνληθήο κέξηκλαο. Μάιηζηα δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηα πξφζσπα πνπ γίλνληαη δεθηά ιφγσ νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο λα εξγαζζνχλ κε ζρέζε εμαξηεκέλεο εξγαζίαο ή λα παξέρνπλ αλεμάξηεηεο ππεξεζίεο ή έξγν ή λα αζθνχλ αλεμάξηεηε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. ην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο λα ξπζκηζζνχλ θάπνηα ζέκαηα ζρεηηθά κε ηελ θαηνρχξσζε δηθαησκάησλ ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηελ έληαμή ηνπο ζηελ θνηλσλία, πξνσζείηαη ε πξφζβαζε ησλ αλήιηθσλ αιινδαπψλ ζηελ εθπαίδεπζε, κε ηελ ππνρξέσζε γηα ηελ ειάρηζηε ζρνιηθή θνίηεζε, φπσο ηζρχεη θαη γηα ηνπο Έιιελεο. ην ίδην πλεχκα, ν λφκνο επηηξέπεη, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ηελ εγγξαθή ζηα δεκφζηα ζρνιεία κε 86 εκεηψλεηαη φηη, ζχκθσλα κε ην άξζξν 9.2, ε Δπηηξνπή Μεηαλάζηεπζεο, πξνθεηκέλνπ λα ζρεκαηίζεη γλψκε, ιακβάλεη ππφςε πέξα απφ ηα πξνβιεπφκελα εθ ηνπ λφκνπ ζηνηρεία θαη ηελ «ελ γέλεη πξνζσπηθφηεηα ηνπ αιινδαπνχ», ε νπνία, σο αφξηζηε έλλνηα, αθήλεη κεγάια πεξηζψξηα δηαθξηηηθήο επρέξεηαο θαη ππνθεηκεληθήο εθηίκεζεο. 87 Sitaropoulos, N., (2003), p

39 ειιηπή δηθαηνινγεηηθά. 88 Δπίζεο δεκηνπξγνχληαη επλντθφηεξεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ απφθηεζε ηεο ειιεληθήο ηζαγέλεηαο απφ αιινγελείο θαη αληζαγελείο αιινδαπνχο θαη πξφζθπγεο, ηνπιάρηζηνλ αλαθνξηθά κε ηελ απαηηνχκελε δηάξθεηα παξακνλήο ηνπο ζηελ Διιάδα. Δηδηθφ ελδηαθέξνλ επηδεηθλχεη ν Ν. 2910/01 γηα ηε δίσμε ηνπ εγθιήκαηνο ηεο πξναγσγήο ζε πνξλεία κάιηζηα πξνβιέπεη αλαζηνιή ηεο απέιαζεο γηα παξαλφκσο δηακέλνληεο αιινδαπνχο νη νπνίνη θαηαγγέιινπλ ζπλαθείο πξάμεηο, έσο φηνπ εθδνζεί ακεηάθιεηε απφθαζε ζρεηηθά κε ηηο ηειεπηαίεο. Αλαθνξηθά κε ηελ απέιαζε, ελ γέλεη, ζεκεηψλνπκε σο ζεηηθή ηελ επηκήθπλζε ηεο πξνζεζκίαο γηα ηελ θαηάζεζε πξνζθπγήο ελαληίνλ ηεο ζρεηηθήο απφθαζεο απφ 3 ζε 5 εκέξεο. 89 Δπίζεο ν λφκνο πξνβιέπεη ηδηαίηεξα απζηεξέο θπξψζεηο γηα φζνπο δηεπθνιχλνπλ ηελ παξάλνκε είζνδν ζηε ρψξα ή απαζρνινχλ παξάλνκα αιινδαπνχο (άξζξα 53-55). Σέινο, ν λφκνο εηζάγεη έλα δεχηεξν, κεηά ην 1998, πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο, ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ πξνβιέπνληαη νξηζκέλεο κεηαβαηηθέο δηαηάμεηο πξνθεηκέλνπ λα ξπζκηζηνχλ νη εθθξεκείο αηηήζεηο ζε ειιεληθά πξνμελεία γηα ηε ρνξήγεζε ζεψξεζεο εηζφδνπ ζηελ Διιάδα θαζψο θαη φζεο αθνξνχζαλ ηε ρνξήγεζε θάξηαο παξακνλήο πεξηνξηζκέλεο δηάξθεηαο, ζχκθσλα κε ην ΠΓ 359/97. Γφζεθε, ινηπφλ, ε δπλαηφηεηα ππνβνιήο αηηήζεσλ θαη ζε απηνχο πνπ είραλ ζπκκεηάζρεη ζηελ πξψηε δηαδηθαζία λνκηκνπνίεζεο ελψ ε ηζρχο ησλ θαξηψλ πνπ έιεγαλ ζην ηέινο ηνπ 2001 θαη δελ είραλ αλαλεσζεί παξαηάζεθαλ σο ηηο 30 Ηνπλίνπ Σα πην ζεηηθά ζηνηρεία ηνπ δεχηεξνπ πξνγξάκκαηνο λνκηκνπνίεζεο ήηαλ, πξψηνλ, ε απνπζία ρξνληθήο δηαβάζκηζεο ησλ αδεηψλ παξακνλήο θαη εξγαζίαο θαη ε ππαγσγή ηεο ρξνληθήο δηάξθεηαο ησλ αδεηψλ ζηηο γεληθέο δηαηάμεηο πνπ εθαξκφδνληαη αλαθνξηθά κε ηελ απαζρφιεζε ησλ αιινδαπψλ θαη, δεχηεξνλ, ε πξφβιεςε, κέζσ ηνπ άξζξνπ 67, ηεο δπλαηφηεηαο γηα νηθνγελεηαθή επαλέλσζε. 88 χκθσλα κε ην άξζξν 40 3, θαη εμαίξεζε, κε ειιηπή δηθαηνινγεηηθά κπνξεί λα εγγξάθνληαη ζηα δεκνηηθά ζρνιεία ηέθλα : i) φζσλ πξνζηαηεχνληαη απφ ην ειιεληθφ θξάηνο σο πξφζθπγεο θαη φζσλ ηεινχλ ππφ ηελ πξνζηαζία ηεο Ύπαηεο Αξκνζηείαο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ, ii) φζσλ πξνέξρνληαη απφ πεξηνρέο ζηηο νπνίεο επηθξαηεί έθξπζκε θαηάζηαζε, iii) φζσλ έρνπλ ππνβάιεη αίηεζε γηα ρνξήγεζε αζχινπ, iv) αιινδαπψλ πνπ δηακέλνπλ ζηελ Διιάδα, αθφκε θαη αλ δελ έρεη ξπζκηζηεί ε λφκηκε παξακνλή ηνπο ζε απηήλ. 89 Με ην Ν. 3013/2002, ηξνπνπνηεηηθφ ηνπ 2910/01, πξνβιέθζεθε, γηα πξψηε θνξά ζην ειιεληθφ δίθαην, ην δηθαίσκα πξνζθπγήο αιινδαπνχ ππφ θξάηεζε, ελ αλακνλή ηεο εθηέιεζεο ηεο δηνηθεηηθήο απέιαζεο, θαηά ηεο απφθαζεο θξάηεζήο ηνπ ελψπηνλ ηνπ πξσηνβάζκηνπ Γηνηθεηηθνχ Πξσηνδηθείνπ. Sitaropoulos, N., (2003), p

40 Πέξα, φκσο, απφ φζα ζεηηθά ζεκεία αλαθέξζεθαλ σο εδψ, ν Ν. 2910/01 δέρηεθε, δηθαηνινγεκέλα, πιήζνο επηθξίζεσλ γηα κία ζεηξά απφ ιφγνπο. Θα μεθηλήζνπκε απφ ηελ πνιχπινθε θαη πξαθηηθά αλεθάξκνζηε δηαδηθαζία ηεο κεηάθιεζεο, ε νπνία ξπζκίδεη ηελ παξνρή άδεηαο γηα εμαξηεκέλε εξγαζία θαη πεξηγξάθεηαη ζην άξζξν 19. Ζ ζρεηηθή άδεηα ηζρχεη γηα έλα έηνο θαη αλαλεψλεηαη θάζε θνξά γηα ρξνληθφ δηάζηεκα κέρξη έλα έηνο. Μεηά απφ 6 ρξφληα ε αλαλέσζε έρεη δηεηή δηάξθεηα ελψ κεηά απφ 10 ρξφληα ζπλνιηθήο παξακνλήο ζηελ Διιάδα κπνξεί λα ρνξεγείηαη άδεηα παξακνλήο αφξηζηεο δηάξθεηαο. πλνπηηθά, ε δηαδηθαζία ηεο κεηάθιεζεο έρεη σο εμήο : ν ΟΑΔΓ, αθνχ δηαπηζηψζεη ηηο ππάξρνπζεο αλάγθεο ζε εξγαηηθφ δπλακηθφ θαη ηηο θελέο ζέζεηο εξγαζίαο θαηά εηδηθφηεηα θαη πεξηθέξεηα πνπ κπνξεί λα θαιπθζνχλ απφ αιινδαπνχο, θαη αθνχ ιάβεη ππφςε «ην ζπκθέξνλ ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο από εκεδαπνύο θαη αιινδαπνύο θαη ηε δήηεζε», ζπληάζζεη ζρεηηθή έθζεζε κία θνξά ην ρξφλν. Βάζεη απηήο απνθαζίδεηαη ν αλψηαηνο αξηζκφο αδεηψλ εξγαζίαο πνπ ρνξεγνχληαη θάζε έηνο ζε αιινδαπνχο (θαηά ηζαγέλεηα, είδνο θαη δηάξθεηα απαζρφιεζεο). Απηά ηα ζηνηρεία απνζηέιινληαη ζηηο ειιεληθέο πξνμεληθέο αξρέο, φπνπ ππνβάιινπλ αίηεζε νη εθεί αιινδαπνί πξνθεηκέλνπ λα εγγξαθνχλ ζε θαηαιφγνπο, νη νπνίνη ζα ζηαινχλ ζηελ Διιάδα. Παξάιιεια, νη ελδηαθεξφκελνη εξγνδφηεο ππνβάιινπλ ζρεηηθέο αηηήζεηο ζηε Ννκαξρία θαη, ηειηθά, επηιέγνπλ νλνκαζηηθά απφ ηνπο θαηαιφγνπο πνπ έρνπλ απνζηαιεί απφ ηηο πξνμεληθέο αξρέο. Φαίλεηαη φηη ν λφκνο αγλνεί εληειψο ην ξφιν πνπ ζα κπνξνχζε λα έρεη ην Η.ΜΔ.ΠΟ ζηε ζχληαμε ηεο εηήζηαο έθζεζεο, ηελ νπνία αλαζέηεη ζηνλ ΟΑΔΓ, ρσξίο κάιηζηα λα δηεπθξηλίδεη κε βάζε πνηα θξηηήξηα ζα νξηζηεί ην «ζπκθέξνλ ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο».δπίζεο, ε ζπκπεξίιεςε ηεο εζληθφηεηαο ηνπ αιινδαπνχ σο θξηηήξην γηα ηελ παξνρή άδεηαο παξακνλήο θαη εξγαζίαο, κπνξεί λα εγείξεη ζνβαξά πξνβιήκαηα δηαθξίζεσλ ζηελ πξάμε ελψ ειινρεχεη θαη ν θίλδπλνο δεκηνπξγίαο γθέην ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο εάλ ε δηνίθεζε ζπλδέζεη ζπγθεθξηκέλεο εζληθφηεηεο κε ζπγθεθξηκέλεο γεσγξαθηθέο πεξηνρέο. 90. Δμάιινπ, ζε νηθνλνκίεο φπσο ε ειιεληθή, φπνπ ε ζπλάληεζε ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηείηαη ζε κεγάιν βαζκφ κέζσ άηππσλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ, αλάινγεο πνιηηηθέο δηαρείξηζεο ηεο κεηαλαζηεπηηθήο εξγαζίαο θαζίζηαληαη ηειείσο αλαπνηειεζκαηηθέο Sitaropoulos, N., (2003), p Σξηαληαθπιιίδνπ, Α., (2005), ζει

41 Έρεη επηζεκαλζεί αθφκε ην φηη ε ζπζηεκαηηθή δηαρείξηζε ηεο αιινδαπήο εξγαηηθήο δχλακεο θαη ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ είλαη αδχλαηε ζε έλα ζχζηεκα αξξχζκηζηεο αγνξάο εξγαζίαο φπσο είλαη ην ειιεληθφ, ελψ νη δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηηο άδεηεο γηα παξνρή εμαξηεκέλεο εξγαζίαο θάζε άιιν παξά επλννχλ ηελ απξφζθνπηε εθπιήξσζε ησλ φξσλ κίαο εξγαζηαθήο ζρέζεο 92 : Γελ επηηξέπεηαη ε αιιαγή εξγαζηαθήο ζρέζεο θαη ζθνπνχ παξακνλήο. 93 Γελ επηηξέπεηαη ε αιιαγή λνκνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηζρχνο ηεο άδεηαο εξγαζίαο. 94 Πξνθεηκέλνπ λα αλαλεσζεί ε άδεηα εξγαζίαο, νη αιινδαπνί θαινχληαη λα απνδείμνπλ ηαπηφρξνλα δχν πξάγκαηα : επίζεκε θαη πιήξε απαζρφιεζε. ηελ πξάμε, σζηφζν, είλαη αλέθηθην ην πιένλ επάισην ηκήκα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ λα θαηνξζψζεη λα επηβάιεη φξνπο επίζεκεο εξγαζίαο, φηαλ ην ηειεπηαίν, ζηηο κέξεο καο, απνδεηθλχεηαη δχζθνιν αθφκε θαη γηα ηνπο Έιιελεο. 95. Σν γεγνλφο φηη ε άδεηα εξγαζίαο πξνυπνζέηεη ηε ζχκβαζε εξγαζίαο, θαη φρη ην αληίζηξνθν, πεξηνξίδεη ζεκαληηθά ηα εξγαζηαθά δηθαηψκαηα ησλ αιινδαπψλ αθνχ i) ζηελ πεξίπησζε ησλ αλέξγσλ, ε αλαλέσζε ηεο άδεηαο εξγαζίαο θαζίζηαηαη εμαηξεηηθά δπζρεξήο, ii) ε ππνρξεσηηθή, βάζεη ηνπ λφκνπ, εηήζηα δηάξθεηα ηεο άδεηαο εξγαζίαο, ζπληειεί ζηελ πιήξε εμάξηεζε ησλ εξγαδνκέλσλ απφ ηνλ εθάζηνηε εξγνδφηε. Πεξαηηέξσ, ην φηη ε έθδνζε ησλ αδεηψλ παξακνλήο γίλεηαη απφ ην Γεληθφ Γξακκαηέα Πεξηθεξείαο ελψ απηή ησλ αδεηψλ εξγαζίαο απφ ηηο Πεξηθέξεηεο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηε κηθξή ρξνληθή δηάξθεηα ηζρχνο ησλ ελ ιφγσ αδεηψλ ζηελ πεξίπησζε, ηδίσο, ηεο εμαξηεκέλεο εξγαζίαο, επηηείλνπλ ηε δπζθακςία θαη ηηο γξαθεηνθξαηηθέο αγθπιψζεηο ηεο πξνβιεπφκελεο δηαδηθαζίαο. ρεηηθά κε ην ηειεπηαίν ζέκα, ν ηπ επηζεκαίλεη φηη, νξίδνληαο σο κέγηζηε δηάξθεηα ηζρχνο ηεο ρνξεγνχκελεο ή αλαλενχκελεο άδεηαο εξγαζίαο ην 1 έηνο (δειαδή δίλνληαο ζηε δηνίθεζε ηε δπλαηφηεηα λα εγθξίλεη άδεηα εξγαζίαο ηζρχνο κηθξφηεξεο ηνπ έηνπο), ν Ν. 2910/01 ζπληείλεη ζηελ αχμεζε ηνπ θφξηνπ εξγαζίαο ηεο δηνίθεζεο, ζηελ 92 Καςάιεο, Α., Ληλάξδνο-Ρπικφλ, Π., (2005), ζει. 60, Σν δήηεκα απηφ έιεμε κε εγθχθιην ηνπ Τπ. Δζσηεξηθψλ αθνχ, φκσο γηα κεγάιν δηάζηεκα νη ππεξεζίεο ηεο Ν.Α. δελ παξαιάκβαλαλ θαζφινπ ηηο ζρεηηθέο αηηήζεηο. 94 Σν ζρεηηθφ δηθαίσκα θαηνρπξψζεθε κε ην Ν. 3202/ Σν ελ ιφγσ ζέκα ξπζκίζηεθε, σο έλα βαζκφ, απφ ηνπο Ν. 3169/03 θαη 3242/04, νπφηε δφζεθε δπλαηφηεηα ζηνπο αιινδαπνχο εξγαδνκέλνπο λα αγνξάζνπλ ηα ππνιεηπφκελα έλζεκα. 41

42 ηαιαηπσξία ηνπ θνηλνχ θαη ζηελ απνζχλδεζε ηεο ρξνληθήο ηζρχνο ηεο άδεηαο παξακνλήο απφ ηελ αληίζηνηρε ηεο άδεηαο εξγαζίαο. 96 εκαληηθά πξνβιήκαηα εληνπίδνληαη θαη ζε άιια ζεκεία ηνπ λφκνπ. Ζ δπλαηφηεηα πνπ δίλεηαη απφ ην άξζξν 7.1 ζηνλ πξφμελν λα αξλεζεί ηε ρνξήγεζε ζεψξεζεο εηζφδνπ ζε ππήθνν ηξίηεο ρψξαο ρσξίο αηηηνινγία (εθηφο εάλ πθίζηαηαη ζηελή ζπγγέλεηα κε θνηλνηηθφ ππήθνν), αληηβαίλεη ζηελ ππνρξέσζε αηηηνιφγεζεο ησλ δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ πνπ ζεζπίδεη ην δηνηθεηηθφ Γίθαην. 97 Αλαθνξηθά κε ηελ είζνδν αιινδαπψλ ζηε ρψξα κε ζθνπφ ηελ άζθεζε αλεμάξηεηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ε δεχηεξε πξνυπφζεζε ηεο 2 ηνπ άξζξνπ 25, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε δξαζηεξηφηεηα πξέπεη λα ζπκβάιεη «ζηελ αλάπηπμε ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο», ζε θακία πεξίπησζε δε ζπλάδεη κε ηε ζαθήλεηα πνπ νθείιεη λα δηαθξίλεη έλα λνκνζέηεκα ελψ ε δηεηήο ηζρχο ηεο ζρεηηθήο άδεηαο επηηείλεη ηε γξαθεηνθξαηία θαη ιεηηνπξγεί απνηξεπηηθά γηα ηελ αλάιεςε ηέηνηνπ είδνπο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. ε ζρέζε κε ηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε, ε απνπζία απαίηεζεο πεξηφδνπ αλακνλήο γηα ηνπο αιινδαπνχο πνπ απνηεινχλ ζηειέρε μέλσλ εηαηξεηψλ ζηελ Διιάδα (άξζξν 35.5) ζπληζηά πξαθηηθή δηάθξηζεο εηο βάξνο ησλ ππνινίπσλ αιινδαπψλ. Δπηπιένλ νη γνλείο ηνπ αιινδαπνχ θαη ηνπ/ηεο ζπδχγνπ δελ ζπκπεξηιακβάλνληαη πιένλ ζηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο πνπ κπνξνχλ λα ηνλ ζπλνδέςνπλ ζην πιαίζην ηεο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο ελψ ν λφκνο δελ πξνβιέπεη ηίπνηα γηα ηνπο κφληκνπο ζπληξφθνπο εθηφο γάκνπ. Ζ απαίηεζε πνπ εηζάγεη ε 2 ηνπ άξζξνπ 54 πξνο ηνπο δηεπζπληέο μελνδνρείσλ, παξαζεξηζηηθψλ θέληξσλ, θιηληθψλ θαη ζεξαπεπηεξίσλ λα ελεκεξψλνπλ ηελ αζηπλνκηθή ππεξεζία ή ηελ ππεξεζία αιινδαπψλ θαη κεηαλάζηεπζεο γηα ηελ άθημε θαη ηελ αλαρψξεζε αιινδαπψλ πνπ θηινμελνχλ, έρεη νξζψο επηθξηζεί σο αληηζπληαγκαηηθή απφ ηελ Αξρή Πξνζηαζίαο Γεδνκέλσλ Πξνζσπηθνχ Υαξαθηήξα. Απφ ηελ άιιε κεξηά, ε απαγφξεπζε παξνρήο δεκνζίσλ ππεξεζηψλ ζηνπο παξάλνκνπο αιινδαπνχο ζχκθσλα κε ην άξζξν 51 1 δελ κπνξεί παξά λα θξηζεί σο ππεξβνιηθή πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηδηθή Έθζεζε ζρεηηθά κε ην Ν. 2910/01 (Γεθέκβξηνο, 2001), Πξφηαζε ηξνπνπνίεζεο ηνπ λφκνπ, ζει Ο ηπ ζεσξεί φηη απαηηείηαη ζρεηηθή αηηηνινγία θαη ζηηο πεξηπηψζεηο δήισζεο ππνδνρήο εκεδαπνχ. Βι. idem. 98 Δηδηθφηεξα ε ζηέξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο πξφζβαζεο ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο πγείαο εγθπκνλεί, πέξα απφ ηελ ελδερφκελε παξαβίαζε ζεκειηψδνπο δηθαηψκαηνο, θηλδχλνπο θαη γηα ηε δεκφζηα πγεία. Αλαθέξεηαη, ελδεηθηηθά, ην παξάδεηγκα ηεο Ηζπαλίαο φπνπ ρνξεγείηαη δσξεάλ Κάξηα Τγείαο θαη ζηνπο 42

43 Έλα αθφκε αξλεηηθφ ζεκείν ηνπ Ν. 2910/01 είλαη ε παξάινγε αχμεζε ησλ πεξηπηψζεσλ ζηηο νπνίεο επηηξέπεηαη ε δηακνλή αιινδαπνχ ζηελ Διιάδα, ρσξίο ηε ζπλδξνκή ησλ πξνβιεπνκέλσλ απφ ην λφκν πξνυπνζέζεσλ. 99 ην Ν. 2910/01 νη πεξηπηψζεηο απηέο αθνξνχλ ηε ζπλδξνκή : α) αλζξσπηζηηθψλ ιφγσλ, β) εμαηξεηηθψλ ιφγσλ πξνζσπηθήο ή επαγγεικαηηθήο θχζεο, γ) ιφγσλ αλσηέξαο βίαο (άξζξα 37.4 ηξνπνπνηεκέλν, 38 θαη 44.6). Ο Ν. 3013/02 επαλεηζήγαγε έλαλ παιηφ θαλφλα ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν ε Γεκφζηα Γηνίθεζε κπνξεί λα παξέρεη άδεηεο παξακνλήο θαη εξγαζίαο ζε αιινδαπνχο βάζεη ιφγσλ «δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο» (άξζξν 37.7.β αλαζεσξεκέλν). Σέινο, ζε ζρέζε κε ην δεχηεξν πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο, πξέπεη, θαηαξρήλ, λα επηζεκαλζεί ην φηη, κεηαθέξνληαο ηελ θχξηα επζχλε απφ ηνλ ΟΑΔΓ ζηηο αξκφδηεο πεξηθεξεηαθέο αξρέο, ράζεθε ε επθαηξία εθκεηάιιεπζεο ηεο εκπεηξίαο πνπ είρε ήδε απνθηεζεί θαηά ην πξψην πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο. Πέξα απφ απηφ, ην πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο, πξνβιέπνληαο 6κελε πξνζσξηλή άδεηα παξακνλήο ζε ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο αιινδαπψλ, νη νπνίνη, ζε δεχηεξε θάζε ζα έπξεπε λα αηηεζνχλ γηα άδεηα εξγαζίαο ππνβάιινληαο κία ζεηξά δηθαηνινγεηηθψλ κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ζχκβαζε εξγαζίαο, ζηελ νπζία επηρεηξεί λα κεηψζεη ηηο εθθξεκείο πεξηπηψζεηο θαζψο θαη ηηο αηηήζεηο γηα πξάζηλε θάξηα βάζεη αλζξσπηζηηθψλ ιφγσλ θαη, παξάιιεια, λα λνκηκνπνηήζεη φζνπο πιεξνχλ ηηο θαζνξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο. 100 Δθηφο απφ ηα πξνεγνχκελα, αλαθέξνπκε φηη ν ηπ, αθνχ δηαηχπσζε σο γεληθφ ζπκπέξαζκα ηελ αλάγθε απινχζηεπζεο ησλ πξνβιεπφκελσλ δηαδηθαζηψλ κέζσ ηεο ζέζπηζεο εληαίνπ εγγξάθνπ άδεηαο παξακνλήο θαη εξγαζίαο, εληφπηζε κία ζεηξά πξνβιεκαηηθψλ ζεκείσλ ζην λφκν, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ηα αθφινπζα : Ο πεξηνξηζκφο ηεο δπλαηφηεηαο απφθηεζεο άδεηαο παξακνλήο αφξηζηεο δηάξθεηαο κφλν ζε φζνπο αιινδαπνχο αζθνχλ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα (άξ. 37). Ζ έιιεηςε ηεο δπλαηφηεηαο λα αλαλεψλεηαη ε παξακνλή γηα δηαθνξεηηθνχο ιφγνπο απφ απηνχο ηεο πξνεγνχκελεο άδεηαο παξακνλήο. αλεπίζεκνπο κεηαλάζηεο, ρσξίο ειέγρνπο αζηπλνκηθνχ ηχπνπ. Καςάιεο, Α., Ληλάξδνο-Ρπικφλ, Π., (2005), ζει Sitaropoulos, N., (2003), p Kiprianos, P., Balias, St., Passas, V., (2003), p

44 Ζ αλαλέσζε ησλ αδεηψλ παξακνλήο βάζεη αλζξσπηζηηθψλ ιφγσλ (άξ. 37) κφλν γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο (ε νπνία, ζηελ νπζία, αλαπαξάγεη άλεπ ιφγνπ ηελ αξρηθή εμαηξεηηθή θαηάζηαζε ρνξήγεζεο ηεο άδεηαο παξακνλήο). Ο πεξηνξηζκφο ηεο πξφζβαζεο ησλ αιινδαπψλ απνθνίησλ δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα ζηελ παλεπηζηεκηαθή θαη φρη θαη ζηελ ηερλνινγηθή- εθπαίδεπζε (άξ. 40 5). Ζ παξάλνκε, εθηφο πνηληθήο δηαδηθαζίαο θαη ακηγψο δηνηθεηηθνχ ραξαθηήξα θξάηεζε ησλ ζπιιεθζέλησλ αιινδαπψλ κέρξη ηελ έθδνζε ηεο απφθαζεο απέιαζεο θαη ηεο επηβεβαίσζεο ηεο θξάηεζήο ηνπο απφ ηνλ αζηπλνκηθφ δηεπζπληή (άξ. 44). Ζ απνπζία πξφβιεςεο παξάηαζεο ηεο πξνζσξηλήο παξακνλήο αιινδαπνχ, κε επηβνιή πεξηνξηζηηθψλ φξσλ εηο βάξνο ηνπ, έσο φηνπ θαηαζηεί δπλαηή ε εθηέιεζε ηεο απφθαζεο δηνηθεηηθήο απέιαζήο ηνπ (ην νπνίν έρεη σο απνηέιεζκα, ζηελ πεξίπησζε πνπ ιήμεη ε πξνζσξηλή παξακνλή ηνπ άξ. 45, λα επαλαιακβάλεηαη δηαξθψο ε δηαδηθαζία ηεο δηνηθεηηθήο απέιαζεο θαη ησλ θσιπκάησλ ηεο). Ζ απνπζία ξεηήο πξφβιεςεο ηνπ δηθαηψκαηνο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο θαηά απνθάζεσλ άξλεζεο ρνξήγεζεο ή αλαλέσζεο θαη αλάθιεζεο άδεηαο παξακνλήο. Ζ απνπζία πξφβιεςεο ηεο δπλαηφηεηαο ηνπ αιινδαπνχ λα πξνζθνκίζεη άιια έγγξαθα εθηφο απφ ην αληίγξαθν δηαβαηεξίνπ ή άιινπ ηαμηδησηηθνχ εγγξάθνπ- σο πηζηνπνηεηηθά ηαπηνπξνζσπίαο (άξ. 8 4). Σν πςειφ πνζφ ηνπ παξαβφινπ γηα ηελ πνιηηνγξάθεζε (άξ. 59) ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλαηηηνιφγεηε απφξξηςε ηνπ ζρεηηθνχ αηηήκαηνο (άξ. 61 2) θαζψο θαη ε αλαδξνκηθή ηζρχο ηεο ζρεηηθήο δηάηαμεο (άξ. 69) γηα φζεο αηηήζεηο πνιηηνγξάθεζεο ππεβιήζεζαλ κεηά ηηο 15/11/2000. Δπίζεο ην πςειφ πνζφ ησλ παξαβφισλ γηα ηηο άδεηεο παξακνλήο θαη εξγαζίαο (άξ. 71). Ζ εκπινθή κεγάινπ αξηζκνχ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ ζηε δηαδηθαζία ηεο έθδνζεο ηεο άδεηαο παξακνλήο θαη εξγαζίαο, ε νπνία ζπληειεί ζηε ζχγρπζε θαη ηελ ηαιαηπσξία ηνπ θνηλνχ. Ζ πξφβιεςε γηα ηε ζχζηαζε κίαο κφλν Δπηηξνπήο Μεηαλάζηεπζεο γηα θάζε πεξηθεξεηαθή Γηεχζπλζε αιινδαπψλ, βάζεη ηεο νπνίαο «ε πεξηθεξεηαθή δηεύζπλζε Αζελώλ, ζηελ νπνία ζα πξνζέιζνπλ πάλσ από αιινδαπνί, 44

45 ζα ρξεηαζηεί δεθάδεο ρξόληα γηα λα δηαηππώζεη γλώκε γηα ηε ρνξήγεζε ή αλαλέσζε άδεηαο παξακνλήο». 101 Σν Γεθέκβξην ηνπ 2001 ν πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε ππέβαιε ζηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ εηδηθή έθζεζε ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ηνπ λφκνπ ζηελ Πεξηθέξεηα Αζελψλ, φπνπ επηζεκαίλνληαη νη εμαηξεηηθά άζρεκεο ζπλζήθεο ππφ ηηο νπνίεο παξέρνληαη νη ππεξεζίεο ζρεηηθά κε ηε λνκηκνπνίεζε ησλ κεηαλαζηψλ (ζπλζήθεο νη νπνίεο ζέηνπλ ζε θίλδπλν «ηε δεκφζηα ηάμε, ηελ αζθάιεηα θαη ηελ αθεξαηφηεηα ησλ αηηνχλησλ αιιά θαη ησλ ππαιιήισλ ηεο πεξηθέξεηαο»), ηνλ εμαηξεηηθά αξγφ ξπζκφ ησλ ζρεηηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη ηελ πιήξε θαηάξξεπζε ηνπ πιαηζίνπ πνπ ζέηεη ν λφκνο εμαηηίαο ηεο έιιεηςεο ζπλεξγαζίαο θαη ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ ππεξεζηψλ. Σειηθά, ν Ν. 2910/01 ηξνπνπνηήζεθε κε ην Ν. 3013/02, ν νπνίνο αθελφο παξέηεηλε ηε δηαδηθαζία λνκηκνπνίεζεο σο ην ηέινο ηνπ 2002 αθεηέξνπ πξφβιεςε ηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ πεξηθεξεηαθψλ επηηξνπψλ Μεηαλάζηεπζεο απφ κία ζε ηξεηο ην αλψηαην πξνθεηκέλνπ λα επηζπεχζεη ηε ζρεηηθή δηαδηθαζία. Πίλαθαο V Αηηνύληεο ζηα πξνγξάκκαηα λνκηκνπνίεζεο ζηελ Διιάδα, Πξόγξακκα λνκηκνπνίεζεο Αξηζκόο αηηνύληωλ Αξηζκόο αδεηώλ πνπ ρνξεγήζεθαλ 1998 Λεπθή θάξηα Πξάζηλε θάξηα Πεγή : Reyneri, 2001, Mediterranean Migration Observatory 2004 (ην Regularisation programmes in Greece, 2005, Levinson Amanda, p. 3) : Ο Ν. 3386/2005 : βαζικά ζημεία και αποηίμηζη. 101 πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηδηθή Έθζεζε ζρεηηθά κε ην Ν. 2910/01 (Γεθέκβξηνο, 2001), Πξφηαζε ηξνπνπνίεζεο ηνπ λφκνπ, ζει

46 Σν Ν. 2910/01 αθνινπζεί, ιίγα κφιηο ρξφληα αξγφηεξα, ν Ν. 3386/05. θνπφο ηνπ λένπ λφκνπ, ζχκθσλα κε ηελ αηηηνινγηθή έθζεζε, είλαη «λα θαιύςεη θελά θαη παξαιείςεηο ηνπιάρηζηνλ κηαο δεθαεηίαο... ππό ην θσο ησλ εμειίμεσλ ζηελ Επξσπατθή Έλσζε... θαη ζεζκνζεηώληαο, γηα πξώηε θνξά ζηε Φώξα καο, ξπζκίζεηο γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ κεηαλαζηώλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία». Πξάγκαηη, ν Ν. 3386/05 εηζήγαγε πνιιέο θαηλνηνκίεο ζηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο. Αο δνχκε ηηο ζεκαληηθφηεξεο απφ απηέο. Καηαξρήλ, ζε αληίζεζε κε ην Ν. 2910/01, φπνπ πεξηέρνληαη κφλν νη νξηζκνί ηνπ αιινδαπνχ θαη ηνπ πξφζθπγα, νξίδνληαη πιένλ ζαθψο, ζην πιαίζην ηεο ελαξκφληζεο ηεο λνκνζεζίαο κε ηηο νδεγίεο ηεο Δ.Δ., κία ζεηξά απφ έλλνηεο 102.Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ν φξνο «αιινδαπφο» πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηνλ πξνεγνχκελν λφκν έρεη αληηθαηαζηαζεί απφ ηνλ φξν «ππήθννο ηξίηεο ρψξαο». εκαληηθφηαηε θαηλνηνκία απνηειεί ε ζεζκνζέηεζε, κέζσ ηνπ άξ. 3, Γηππνπξγηθήο Δπηηξνπήο, 103 ε νπνία επηθνπξείηαη απφ εηδηθή Δπηηξνπή, γηα ην ζπληνληζκφ ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα. 104 Ο Ν. 3386/05, ελαξκνληδφκελνο κε ηηο νδεγίεο ηεο Δ.Δ., δηεπξχλεη, ζην άξ. 8, ηηο θαηεγνξίεο ησλ πξνζψπσλ γηα ηηο νπνίεο απαηηείηαη αηηηνινγία ηεο αξλεηηθήο απφθαζεο ηνπ πξνμέλνπ 105 θαη ζπκπεξηιακβάλεη, εθηφο απφ ηνπο θαηφρνπο ηεο ειιεληθήο ηζαγέλεηαο, θαη ηνπο θνηλνηηθνχο ππεθφνπο ζηα πξφζσπα ζηα νπνία δελ κπνξεί λα απαγνξεπζεί ε είζνδνο ζηε ρψξα, αθφκε θαη αλ ζηεξνχληαη δηαβαηεξίνπ ή άιινπ ηαμηδησηηθνχ εγγξάθνπ. Παξάιιεια, πξνβιέπεηαη φηη ν Τπνπξγφο Γεκνζίαο Σάμεο κπνξεί λα επηηξέςεη ηελ είζνδν ππεθφνπ ηξίηεο ρψξαο παξά ηελ χπαξμε απαγνξεπηηθήο αηηίαο, γηα ιφγνπο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, αλσηέξαο βίαο ή δηεπθφιπλζεο ηεο θίλεζεο ειιεληθνχ πινίνπ. Αλαθνξηθά κε ηηο άδεηεο δηακνλήο, ν λφκνο επηθέξεη ζεκαληηθή αιιαγή θαζηεξψλνληαο επηά γεληθέο θαηεγνξίεο αδεηώλ δηακνλήο πνπ πεξηιακβάλνπλ 102 Όπσο απηή ηνπ ππεθφνπ ηξίηεο ρψξαο, ηεο άδεηαο δηακνλήο, ηεο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο θαη ηνπ ζπληεξνχληνο, ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο, ηνπ ζπνπδαζηή, ηνπ αλειίθνπ θαη ηνπ ζχκαηνο εκπνξίαο αλζξψπσλ. 103 Απνηεινχκελεο απφ ηνπο Τπνπξγνχο Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο, Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, Δμσηεξηθψλ, Δζληθήο Άκπλαο, Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο, Γηθαηνζχλεο, Γεκνζίαο Σάμεο θαη Δκπνξηθήο Ναπηηιίαο. 104 χκθσλα κε ηε ζρεηηθή δηάηαμε έξγν ηεο Δπηηξνπήο είλαη ε επεμεξγαζία ζεκάησλ κεηαλάζηεπζεο, ε έθδνζε θαηεπζπληήξησλ νδεγηψλ γηα ην ζπληνληζκφ ησλ θαηά πεξίπησζε εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ, ε παξαθνινχζεζε ηνπ έξγνπ ηνπο θαη ε εηζήγεζε ζρεηηθψλ κέηξσλ ζεζκηθνχ θαη ηερληθνχ ραξαθηήξα. 105 Πεξηιακβάλνληαο ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ πνπ είλαη κέιε νηθνγέλεηαο Έιιελα ή πνιίηε ηεο Δ.Δ. ή ππάγνληαη ζην επξσπατθφ δίθαην ή είλαη πξφζθπγεο ή απαζρνινχληαη ζε επηρεηξήζεηο θξάηνπο-κέινπο θαη κεηαθηλνχληαη ζηελ Διιάδα κε ζθνπφ ηελ εθηέιεζε εξγαζίαο ή έξγνπ. 46

47 φινπο ηνπο ρνξεγνχκελνπο ηχπνπο αδεηψλ. 106 Μάιηζηα, θαζηεξψλεηαη ε άδεηα δηακνλήο εληαίνπ ηύπνπ 107 ζχκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ 1030/2002. Δπίζεο, θαζηεξψλεηαη γηα πξψηε θνξά, βάζεη ησλ νδεγηψλ ηεο Δ.Δ., ην Γειηίν Γηακνλήο θαη ην Γειηίν Μόληκεο Γηακνλήο γηα ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο Έιιελα ή πνιίηε ηεο Δ.Δ. Ο λφκνο θαζηεξψλεη ζην άξ. 10, σο γεληθέο πξνϋπνζέζεηο γηα ηε ρνξήγεζε δηθαηώκαηνο δηακνλήο ζε ππήθνν ηξίηεο ρψξαο πνπ εηζέξρεηαη λφκηκα ζηελ Διιάδα α)ηελ θαηνρή ηζρπξνχ δηαβαηεξίνπ ή ηζνδχλακνπ ηαμηδησηηθνχ εγγξάθνπ, β)ηε κε ζπλδξνκή ζην πξφζσπφ ηνπ ιφγσλ δεκφζηαο ηάμεο θαη αζθάιεηαο, γ)ηελ εμαθξίβσζε φηη δελ απνηειεί απεηιή γηα ηε δεκφζηα πγεία θαη δ) ηελ θαηνρή αζθάιεηαο αζζελείαο θαη επαξθψλ πφξσλ. Ζ δηαδηθαζία ππνβνιήο αίηεζεο γηα ρνξήγεζε ή αλαλέωζε άδεηαο δηακνλήο πεξηγξάθεηαη ζην άξ. 11 : ν ππήθννο ηξίηεο ρψξαο θαηαζέηεη ηα ζρεηηθά δηθαηνινγεηηθά, καδί κε ην απαηηνχκελν παξάβνιν, πξηλ απφ ηε ιήμε ηεο ζεψξεζεο εηζφδνπ ή ζε δηάζηεκα 2 κελψλ πξηλ απφ ηε ιήμε ηεο πξνεγνχκελεο άδεηαο δηακνλήο, ζην Γήκν ή ηελ Κνηλφηεηα ηνπ ηφπνπ θαηνηθίαο ή δηακνλήο ηνπ θαη, αθνχ ειεγρζεί ε πιεξφηεηα ησλ δηθαηνινγεηηθψλ, απηά δηαβηβάδνληαη, ην αξγφηεξν εληφο 15 εκεξψλ, ζηελ αξκφδηα ππεξεζία Αιινδαπψλ ηεο Πεξηθέξεηαο ή ζηε Γ/λζε Αιινδαπψλ θαη Μεηαλάζηεπζεο ηνπ ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α. γηα ηηο άδεηεο πνπ εθδίδνληαη απφ ην ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α. 108 Πνιχ ζεκαληηθή είλαη ε πξφβιεςε βάζεη ηεο νπνίαο ν Γήκνο ή ε Κνηλφηεηα ππνρξενχληαη λα ρνξεγνχλ βεβαίωζε ζηνπο ππεθφνπο ηξίηνπο ρσξψλ πνπ θαηαζέηνπλ αίηεζε, ε νπνία ζα απνδεηθλχεη ηε λφκηκε δηακνλή ηνπο ζηε ρψξα έσο φηνπ εθδνζεί ε ζρεηηθή άδεηα. Ζ απφθαζε γηα ηε ρνξήγεζε ηεο άδεηαο εθδίδεηαη, φπσο θαη ζην Ν. 2910/01, απφ ηελ Πεξηθέξεηα κέζα ζε 2 κήλεο απφ ηε ζηηγκή πνπ ζα ιάβεη ην ζχλνιν ησλ δηθαηνινγεηηθψλ. Ζ ζπλέληεπμε ηνπ ππεθφνπ ηξίηεο ρψξαο 106 Οη επηά θαηεγνξίεο είλαη : Α) Άδεηα δηακνλήο γηα εξγαζία, Β) Άδεηα δηακνλήο γηα αλεμάξηεηε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα, Γ) Άδεηα δηακνλήο γηα εηδηθνχο ιφγνπο, Γ) Άδεηα δηακνλήο γηα εμαηξεηηθνχο ιφγνπο, Δ) Άδεηα δηακνλήο γηα νηθνγελεηαθή επαλέλσζε, Σ)Άδεηα δηακνλήο αφξηζηεο δηάξθεηαο θαη Ε)Δπί καθξφλ δηακέλνληεο. 107 Σν νπνίν ζεκαίλεη φηη, ζην εμήο, νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ δελ ζα απαηηείηαη λα εθδίδνπλ άδεηα εξγαζίαο αθνχ ε δπλαηφηεηα πξφζβαζήο ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ζα αλαγξάθεηαη ζηελ άδεηα δηακνλήο, 108 Απφ ην ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α. εθδίδνληαη νη άδεηεο γηα ηα ζηειέρε εηαηξεηψλ θαη νη άδεηεο βάζεη εμαηξεηηθψλ ιφγσλ. ηνπο εμαηξεηηθνχο ιφγνπο ππάγνληαη ηξεηο πεξηπηψζεηο : α)αλζξσπηζηηθνί ιφγνη, β)δεκφζην ζπκθέξνλ θαη γ)ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ. 47

48 ελψπηνλ ηεο Δπηηξνπήο Μεηαλάζηεπζεο ηζρχεη φπσο θαη πξηλ, κε ηε δηαθνξά φηη ηα κέιε ηεο απμάλνληαη απφ 3 ζε 5. Ζ άδεηα δηακνλήο έρεη δηάξθεηα ελφο έηνπο θαη κπνξεί λα αλαλεψλεηαη πιένλ αλά 2 έηε, κέρξη ν θάηνρφο ηεο λα απνθηήζεη άδεηα δηακνλήο αφξηζηεο δηάξθεηαο ή λα ππαρζεί ζην θαζεζηψο ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο. Δπίζεο, πξνβιέπεηαη γηα πξψηε θνξά ε απφξξηςε ησλ εθπξφζεζκσλ αηηήζεσλ εθφζνλ δε ζπληξέρνπλ ιφγνη αλσηέξαο βίαο θαη εηζάγεηαη απαγφξεπζε κεηάβαζεο, θαηά ηελ αλαλέσζε ηεο άδεηαο, απφ ην θαζεζηψο ηεο εμαξηεκέλεο εξγαζίαο ζηελ αλεμάξηεηε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη ην αληίζηξνθν πξηλ λα παξέιζεη 3εηία απφ ηελ έλαξμε ηζρχνο ηεο αξρηθήο άδεηαο δηακνλήο (άξ. 12). εκαληηθέο αιιαγέο εηζάγεη ην λέν λνκνζεηηθφ πιαίζην θαη ζρεηηθά κε ηε δηαδηθαζία ηεο κεηάθιεζεο (άξ. 14). Αθελφο θαηαξγείηαη ε έθδνζε άδεηαο εξγαζίαο σο πξναπαηηνχκελν ζηνηρείν γηα ηελ είζνδν ηνπ ππεθφνπ ηξίηεο ρψξαο ζηελ Διιάδα θαη, ζπλαθφινπζα, απεκπιέθνληαη νη ππεξεζίεο ησλ Ν.Α.- αθεηέξνπ ε θαηαγξαθή ησλ αλαγθψλ ζε εξγαηηθφ δπλακηθφ ζε επίπεδν Πεξηθέξεηαο, αλαηίζεηαη φρη πηα ζηνλ ΟΑΔΓ αιιά ζε Δπηηξνπή πνπ ζπγθξνηείηαη ζηελ έδξα ηεο θάζε Πεξηθέξεηαο, κε ηε ζπκκεηνρή εθπξνζψπσλ ησλ παξαγσγηθψλ ηάμεσλ. ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηε ρνξήγεζε άδεηαο δηακνλήο ζε ππήθνν ηξίηεο ρψξαο κε ζεψξεζε εηζφδνπ γηα εμαξηεκέλε εξγαζία ζηελ Διιάδα, ζπκπεξηιακβάλεηαη πιένλ ακνηβή ε νπνία λα πξνθχπηεη απφ ηε ζχκβαζε εξγαζίαο- ίζε ηνπιάρηζηνλ κε ηηο κεληαίεο απνδνρέο αλεηδίθεπηνπ εξγάηε πξνθεηκέλνπ, δε, γηα αλαλέσζε ηεο άδεηαο απαηηείηαη λα έρεη πξαγκαηνπνηεζεί, θαη ειάρηζην, ζπγθεθξηκέλνο αξηζκφο εκεξνκηζζίσλ 109 δηαθνξεηηθά ν ελδηαθεξφκελνο ζα πξέπεη λα απνδείμεη ηεθκεξησκέλα ην ιφγν γηα ηνλ νπνίν δελ εξγάζηεθε ην πξνβιεπφκελν εθ ηεο ΚΤΑ δηάζηεκα πξνθεηκέλνπ νη νξηδφκελεο εκέξεο αζθάιηζεο λα κεησζνχλ αληίζηνηρα. Με ην λέν λφκν, ν ππήθννο ηξίηεο ρψξαο, κπνξεί, κεηά ηελ πάξνδν ελφο έηνπο απφ ηε ρνξήγεζε ηεο αξρηθήο άδεηαο, λα εξγαζζεί ζε άιιν λνκφ ηεο ίδηαο ή δηαθνξεηηθήο πεξηθέξεηαο. Δπίζεο, κπνξεί λα πάξεη άδεηα παξακνλήο γηα παξνρή ππεξεζηψλ ή έξγνπ φρη κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κεηάθιεζεο αιιά κε κεηαηξνπή 109 πγθεθξηκέλα ν ειάρηζηνο αξηζκφο εκεξψλ αζθάιηζεο αλά έηνο γηα αλαλέσζε ηεο άδεηαο παξακνλήο γηα εμαξηεκέλε εξγαζία είλαη 200 εκέξεο γηα εμαξηεκέλε εξγαζία ζε ζηαζεξφ εξγνδφηε θαη αζθάιηζε ζην ΗΚΑ-ΔΣΑΜ θαη 150 εκέξεο γηα αζθάιηζε ζηνλ ΟΓΑ ή γηα εμαξηεκέλε εξγαζία ζε πεξηζζφηεξνπο ηνπ ελφο, κε ζηαζεξνχο εξγνδφηεο (πεξίπησζε νηθνδφκσλ, απνθιεηζηηθψλ λνζνθφκσλ θαη πξνζσπηθνχ θαη νίθνλ) γηα αζθάιηζε ζην ΗΚΑ-ΔΣΑΜ ή ζηνλ ΟΓΑ. ΚΥΑ 160/06, Καζνξηζκόο ειάρηζηνπ αξηζκνύ εκεξνκηζζίσλ γηα ηελ αλαλέσζε ηεο άδεηαο δηακνλήο. 48

49 ηεο άδεηαο γηα εμαξηεκέλε εξγαζία, θαηά ηελ αλαλέσζή ηεο, κεηά ηελ πάξνδν ελφο έηνπο θαη ππφ ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο. Δηδηθέο ξπζκίζεηο πξνβιέπνληαη ζην άξ.18 κε ζηφρν ηε δηεπθφιπλζε ηεο κεηαθίλεζεο ησλ πξνζψπσλ, ηα νπνία ήδε δηακέλνπλ λφκηκα ζε θξάηε-κέιε ηεο Δ.Δ. ή ηνπ Δ.Ο.Υ. θαη εξγάδνληαη ζε επηρεηξήζεηο εγθαηεζηεκέλεο εθεί, κε ζθνπφ ηελ παξνρή ππεξεζίαο. Αλαθνξηθά κε ηε ρνξήγεζε ζεώξεζεο εηζόδνπ γηα άζθεζε αλεμάξηεηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηόηεηαο, ζεκεηψλνληαη 4 λέα ζηνηρεία : πξψηνλ, ε απαηηνχκελε θαη απφ ηνλ πξνεγνχκελν λφκν επάξθεηα ησλ πφξσλ ζπγθεθξηκελνπνηείηαη ζηα Δπξψ ην ιηγφηεξν. Γεχηεξνλ, ε ζρεηηθή απφθαζε ιακβάλεηαη χζηεξα απφ γλψκε Δπηηξνπήο, ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ νη θαζ χιελ αξκφδηνη θνξείο ηεο Πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία πξνηίζεηαη λα εγθαηαζηαζεί θαη λα ιεηηνπξγήζεη ε επηρείξεζε. Σξίηνλ, θαηαξγείηαη ε απαίηεζε γηα εθ λένπ ππνβνιή, πξνθεηκέλνπ λα ρνξεγεζεί ε άδεηα δηακνλήο, ησλ δηθαηνινγεηηθψλ πνπ θαηαηέζεζαλ ζηελ ειιεληθή πξνμεληθή αξρή ηνπ ηφπνπ θαηνηθίαο ηνπ ππεθφνπ ηξίηεο ρψξαο. Μάιηζηα, ν λφκνο ξπζκίδεη μερσξηζηά ηηο δξαζηεξηφηεηεο επελδπηηθνχ ραξαθηήξα πνπ επηθέξνπλ ζεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ εζληθή νηθνλνκία, δειαδή ηηο ζεκαληηθέο επελδχζεηο, ζεζπίδνληαο κία ηαρχηαηε δηαδηθαζία θαη παξέρνληαο ζηηο ζρεηηθέο άδεηεο ηξηεηή δηάξθεηα ηζρχνο (άξ. 26,27). ην άξ. 44 νξίδνληαη επαθξηβψο νη πξνϋπνζέζεηο γηα ηε ρνξήγεζε άδεηαο δηακνλήο γηα ιόγνπο αλζξωπηζηηθήο θύζεωο 110, ε νπνία εμαηξείηαη ηεο ππνρξέσζεο θαηαβνιήο παξαβφινπ θαη κπνξεί λα αλαλεσζεί θαη γηα θάπνηνλ απφ ηνπο εθ ηνπ λφκνπ πξνβιεπφκελνπο ιφγνπο. Δπηπιένλ ξπζκίδνληαη, γηα πξψηε θνξά, ζέκαηα αλαλέσζεο αδεηψλ δηακνλήο γηα ιφγνπο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο ζηα κέιε ησλ νηθνγελεηψλ ησλ ελ ιφγσ πξνζψπσλ. Με ην θεθάιαην Θ (άξ.46-52), γίλεηαη, γηα πξψηε θνξά, πξνζπάζεηα λα ξπζκηζηεί ζπλνιηθά ε πξνζηαζία θαη αξωγή ηωλ ζπκάηωλ εκπνξίαο αλζξώπωλ, 110 Ζ ζρεηηθή άδεηα παξέρεηαη ζε : α) Θχκαηα εξγαηηθψλ αηπρεκάησλ θαη ινηπψλ αηπρεκάησλ, γηα φζν ρξνληθφ δηάζηεκα δηαξθεί ε ζεξαπεία ή ζπληαμηνδνηνχληαη γηα ηελ ίδηα αηηία, β)ζχκαηα εγθιεκαηηθψλ πξάμεσλ, εθφζνλ απηέο πξνθχπηνπλ απφ δηθαζηηθή απφθαζε θαη γηα φζν ρξνληθφ δηάζηεκα δηαξθεί ε ζεξαπεία ηνπο, γ)πξφζσπα, ηα νπνία θηινμελνχληαη ζε ηδξχκαηα θαη ζε λνκηθά πξφζσπα θνηλσθεινχο ζθνπνχ, δ)αλήιηθα, ηελ επηκέιεηα ησλ νπνίσλ έρνπλ ειιεληθέο νηθνγέλεηεο ή νηθνγέλεηεο ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ κε λφκηκε δηακνλή ζηε ρψξα ή γηα ηα νπνία είλαη εθθξεκήο δηαδηθαζία πηνζεζίαο, ε)πξφζσπα πνπ πάζρνπλ απφ ζνβαξά πξνβιήκαηα πγείαο. 49

50 ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηεο Οδεγίαο 2004/81/ΔΚ. 111 χκθσλα θαη κε ηελ αηηηνινγηθή έθζεζε ηνπ λφκνπ, ηδηαίηεξα ζεκαληηθή θξίλεηαη ε εηζαγσγή ηεο «πξνζεζκίαο πεξίζθεςεο» (άξ. 48, 49) 30 εκεξψλ ε νπνία γηα ηνπο αλήιηθνπο παξαηείλεηαη ζε ηζφρξνλν δηάζηεκα-πξνθεηκέλνπ ην ζχκα εκπνξίαο λα απνθαζίζεη ζπλεηδεηά αλ ζα ζπλεξγαζηεί κε ηηο αξκφδηεο αξρέο. Δπηζεκαίλνπκε φηη κε ην πξνεγνχκελν λνκνζεηηθφ πιαίζην, ε ρνξήγεζε ησλ αδεηψλ δηακνλήο ζε ζχκαηα επείρε ζέζε άδεηαο εξγαζίαο, ήηαλ 6κελε θαη κπνξνχζε λα αλαλεσζεί σο ηελ έθδνζε ακεηάθιεηεο δηθαζηηθήο απφθαζεο κε απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα Πεξηθεξείαο. Βάζεη ηνπ Ν. 3386/05, ε ζρεηηθή άδεηα ρνξεγείηαη κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ, έρεη δηάξθεηα 9 κελψλ θαη κπνξεί λα αλαλεσζεί γηα ηζφρξνλν ρξνληθφ δηάζηεκα σο ηελ έθδνζε ηειεζίδηθεο δηθαζηηθήο απφθαζεο, δηαζθαιίδεη, δε, πξφζβαζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη παξνρέο ηαθηηθήο ηαηξνθαξκαθεπηηθήο πεξίζαιςεο θαζψο θαη επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο θαη εθπαίδεπζεο. Δπηπιένλ, ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο γηα νινθιεξσκέλε πξνζηαζία ηνπ ζχκαηνο, πξνβιέπεηαη ε δπλαηφηεηα ρνξήγεζεο, κεηά ηελ έθδνζε ακεηάθιεηεο δηθαζηηθήο απφθαζεο, άδεηαο δηακνλήο γηα έλαλ απφ ηνπο ιφγνπο πνπ πξνβιέπνληαη ζην λφκν. Ζ άδεηα δηακνλήο ζε ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ κπνξεί λα αλαθιεζεί ή λα κελ αλαλεσζεί, πέξα απφ ηνπο γεληθνχο ιφγνπο αλάθιεζεο ησλ αδεηψλ δηακνλήο θαη εάλ: α)ν δηθαηνχρνο επαλαζπλδέζεη ελεξγψο θαη εθνπζίσο ηηο ζρέζεηο ηνπ κε ηνπο θεξφκελνπο σο δξάζηεο, β)θξηζεί φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ είλαη δφιηα ή θαηαρξεζηηθή, γ)ην ζχκα παχεη λα ζπλεξγάδεηαη. Έλα άιιν ζέκα, αλαθνξηθά κε ην νπνίν παξαηεξνχληαη θάπνηεο αιιαγέο, είλαη ε απέιαζε αιινδαπψλ. Βάζεη ηνπ Ν. 3386/05 ε απαγφξεπζε ηεο απέιαζεο επεθηείλεηαη ζε δχν αθφκε θαηεγνξίεο πξνζψπσλ : ζε φζνπο έρνπλ αλαγλσξηζηεί σο πξφζθπγεο ή έρνπλ δεηήζεη ηελ παξνρή αζχινπ θαη ζηηο εγθχνπο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θχεζεο θαη γηα 6 κήλεο κεηά ηνλ ηνθεηφ. Αθήζακε γηα ην ηέινο ηηο ηξεηο ζεκαληηθφηεξεο αιιαγέο πνπ επέθεξε ν Ν. 3386/05 : ηελ εηζαγσγή ηνπ θαζεζηψηνο ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο ππεθφνπ ηξίηεο ρψξαο, ηελ θαζηέξσζε ζαθψλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηε δηεπθφιπλζε ηεο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο θαη ηελ πξφβιεςε βαζηθψλ αξρψλ γηα ηελ θνηλσληθή 111 Οδεγία 2004/81/ΔΚ «ρεηηθά κε ηνλ ηίηιν παξακνλήο πνπ ρνξεγείηαη ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ ή ζπλέξγεηαο ζηε ιαζξνκεηαλάζηεπζε, νη νπνίνη ζπλεξγάδνληαη κε ηηο αξκφδηεο αξρέο». 50

51 έληαμε ησλ αιινδαπψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Σν ηειεπηαίν ζα απνηειέζεη ζέκα μερσξηζηνχ θεθαιαίνπ. Η έλλνηα ηνπ επί καθξόλ δηακέλνληνο εηζάγεηαη ζην θεθάιαην ΗΓ (άξ ), ζην πιαίζην ηεο ελαξκφληζεο ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο κε ηελ Οδεγία 2003/109/ΔΚ. 112 γηα ηελ νπνία έγηλε ιφγνο ζην θεθάιαην 2 ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. ηα ζεκαληηθά ζηνηρεία πνπ εηζάγεη ην θαζεζηψο απηφ 113 πεξηιακβάλεηαη ε δπλαηφηεηα ππνβνιήο ηεο ζρεηηθήο αίηεζεο νπνηαδήπνηε ζηηγκή θξίλεη ν ελδηαθεξφκελνο (δειαδή είηε θαηά ηελ αλαλέσζε είηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο άδεηαο δηακνλήο ηνπ), ε δπλαηφηεηα πνπ δίλεηαη ζηνπο επί καθξφλ λα κεηαβαίλνπλ ζε νπνηνδήπνηε εξγαζηαθφ θαζεζηψο ρσξίο λα απαηηνχληαη πεξαηηέξσ δηαηππψζεηο θαζψο θαη ην φηη ε κε ρνξήγεζε ηνπ θαζεζηψηνο ή ε αλάθιεζή ηνπ δελ νδεγνχλ απαξαίηεηα ζηελ απψιεηα ηνπ δηθαηψκαηνο δηακνλήο ζηε ρψξα. Πξνθεηκέλνπ λα αηηεζεί γηα ηελ απφθηεζε ηνπ ελ ιφγσ θαζεζηψηνο ν ππήθννο ηξίηεο ρψξαο ζηελ Διιάδα πξέπεη λα δηαζέηεη εηήζην εηζφδεκα κεγαιχηεξν ή ίζν ησλ Δπξψ πξνζαπμεκέλν θαηά 15% γηα θάζε πξνζηαηεπφκελν κέινο ηεο νηθνγέλεηαο πνπ ηνλ βαξχλεη. Μάιηζηα, ε πξνυπφζεζε ηνπ επαξθνχο εηζνδήκαηνο πξέπεη λα ζπληξέρεη απηνηειψο γηα θάζε έλα απφ ηα 2 πξνεγνχκελα έηε απφ ηελ ππνβνιή ηεο αίηεζεο. Σν παξάβνιν πνπ πξέπεη λα θαηαβάινπλ νη αηηνχληεο γηα ην ελ ιφγσ θαζεζηψο είλαη 900 Δπξψ ελψ ε πξνζεζκία γηα ηε ιήςε ηεο ζρεηηθήο απφθαζεο νξίδεηαη ζηνπο 9 κήλεο ην αξγφηεξν. Σν πιαίζην ηεο άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο νηθνγελεηαθήο επαλέλωζεο πεξηγξάθεηαη ζην θεθάιαην Η ηνπ Ν. 3386/05, «ζύκθσλα κε ηηο ζεκειηώδεηο αξρέο γηα ηελ πξνζηαζία ηεο νηθνγέλεηαο θαη ην ζεβαζκό ηεο νηθνγελεηαθήο δσήο, όπσο απηή θαζνξίδεηαη από ην Ειιεληθό Σύληαγκα θαη ην δηεζλέο θαη επξσπατθό δίθαην» 114. πγθεθξηκέλα, ππήθννο ηξίηεο ρψξαο πνπ θαηνηθεί λφκηκα ζηελ Διιάδα γηα 2 ηνπιάρηζηνλ έηε, κπνξεί λα αηηεζεί γηα επαλέλσζε κε κέιε ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ 112 Ζ πξνζαξκνγή ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο ζηελ Οδεγία 2003/109/ΔΚ «ζρεηηθά κε ην θαζεζηψο ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ, νη νπνίνη είλαη επί καθξφλ δηακέλνληεο», έγηλε κε ην ΠΓ 150 ηεο 31 εο Ηνπιίνπ 2006, ζε εθαξκνγή ηνπ νπνίνπ εθδφζεθε ε εγθχθιηνο αξηζκ. 47 ηεο Γ/λζεο Αιινδαπψλ θαη Μεηαλάζηεπζεο ηνπ ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α., ηεο 7 εο Ννεκβξίνπ Βι. εγθχθιηνο αξηζκ. 47, ζει Αηηηνινγηθή έθζεζε Ν. 3386/05, ζει. 13. Ζ ελζσκάησζε ηεο Οδεγίαο ζρεηηθά κε ηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε έγηλε κε ην ΠΓ 131/2006 ζε εθαξκνγή ηνπ νπνίνπ εθδφζεθε ε εγθχθιηνο αξηζκ

52 εθφζνλ απνδείμεη φηη : α)πθίζηαηαη νηθνγελεηαθή ζρέζε, β)ζα ζπγθαηνηθήζεη κε ηα ελ ιφγσ κέιε, γ)δηαζέηεη πξνζσπηθφ εηζφδεκα, ζηαζεξφ θαη ηαθηηθφ, χςνπο Δπξψ πξνζαπμεκέλν θαηά 20% γηα ηε ζχδπγν θαη 15% γηα θάζε ηέθλν, δ)δηαζέηεη θαηάιιειν θαηάιπκα ε)δηαζέηεη πιήξε αζθάιηζε αζζελείαο γηα ηνλ ίδην θαη ηελ νηθνγέλεηά ηνπ. Ωο αλψηαηνο ρξφλνο ιήςεο ηεο ζρεηηθήο απφθαζεο απφ ην ειιεληθφ θξάηνο νξίδνληαη νη 9 κήλεο. Σα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο γηα ηα νπνία επηηξέπεηαη ε άζθεζε απηνχ ηνπ δηθαηψκαηνο είλαη νη ζχδπγνη θαη ηα θνηλά αλήιηθα ηέθλα ηνπο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ απηψλ πνπ έρνπλ πηνζεηεζεί, θαζψο επίζεο ηα αλήιηθα ηέθλα ηνπ ελφο εθ ησλ δχν ζπδχγσλ εθφζνλ ε γνληθή κέξηκλα έρεη αλαηεζεί ζε απηφλ. Γεδνκέλνπ φηη ε ρψξα καο δελ αλαγλσξίδεη ηελ πνιπγακία, δελ επηηξέπεηαη ζε ππήθνν ηξίηεο ρψξαο λα αζθήζεη ην δηθαίσκα νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο γηα πεξηζζφηεξεο απφ κία ζπδχγνπο ή γηα ηα αλήιηθα ηέθλα ηνπ ηδίνπ θαη άιιεο ζπδχγνπ, πέξα απφ απηήλ κε ηελ νπνία έρεη ήδε επαλελσζεί ζηε ρψξα. Οη άδεηεο πνπ ρνξεγνχληαη ζηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο είλαη αηνκηθέο, έρνπλ αξρηθή δηάξθεηα ηζρχνο 1 έηνο θαη αλαλεψλνληαη αλά 2εηία. Δπίζεο πξνβιέπεηαη ε δπλαηφηεηα ρνξήγεζεο απηνηεινχο άδεηαο δηακνλήο ελφο έηνπο, κε δπλαηφηεηα αλαλέσζεο γηα έλαλ απφ ηνπο πξνβιεπφκελνπο εθ ηνπ λφκνπ ιφγνπο, ζηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο ζε πεξίπησζε ελειηθίσζήο ηνπο, ζαλάηνπ ηνπ ζπληεξνχληνο, δηαδπγίνπ ή δηαθνπήο ηεο έγγακεο ζπκβίσζεο ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο θαη ζε πεξηπηψζεηο ελδννηθνγελεηαθήο βίαο ή, κεηά ηελ παξέιεπζε 5εηίαο εθφζνλ δελ έρεη ρνξεγεζεί άδεηα δηακνλήο γηα θάπνηνλ απφ ηνπο πξνεγνχκελνπο ιφγνπο. Καη ν Ν. 3386/05 επηθξίζεθε ζε πνιιά ζεκεία ηνπ γεληθφηεξα αιιά θαη εηδηθφηεξα αλαθνξηθά κε ηελ ηξίηε επθαηξία πνπ παξέρεη γηα λνκηκνπνίεζε. Καηαξρήλ, ν ηπ 115 εληφπηζε αξθεηά ζεκεία ζην λφκν, ηα νπνία ρξήδνπλ βειηίσζεο. Παξαζέηνπκε ζηε ζπλέρεηα νξηζκέλα απφ απηά. Ζ απνδνρή πνιχ πεξηνξηζκέλσλ δηθαηνινγεηηθψλ γηα ηελ απφδεημε ηεο εηζφδνπ ζηε ρψξα πξηλ ηηο 31/12/2004 (βάζεη ηνπ άξ. 91, 11.α). Ζ απαίηεζε γηα άδεηα δηακνλήο ζε ηζρχ σο πξνυπφζεζε γηα λα επηηξαπεί ε έμνδνο θαη επαλείζνδνο ζηε ρψξα ελψ ζα έπξεπε λα είλαη αξθεηή ε βεβαίσζε θαηάζεζεο ηεο ζρεηηθήο αίηεζεο. 115 πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηδηθή Έθζεζε ζρεηηθά κε ην Ν. 2910/01 (Γεθέκβξηνο, 2001),εκεία ελδερφκελεο βειηίσζεο Ν. 3386/

53 Ζ απαίηεζε γηα πξνζθφκηζε ζχκβαζεο εξγαζίαο σο πξνυπφζεζε γηα ηελ αλαλέσζε ηεο άδεηαο δηακνλήο γηα εξγαζία. Αλη απηνχ ζα κπνξνχζαλ λα ειέγρνληαη νη εκέξεο αζθάιηζεο θαη λα δίλνληαη ελαιιαθηηθέο δπλαηφηεηεο ζε φζνπο δελ πιεξνχλ ηνλ απαηηνχκελν αξηζκφ εκεξψλ (π.ρ. 6κελε πξνζεζκία, εμαγνξά ελζήκσλ θ.ά.). Ζ πξνυπφζεζε ηεο παξέιεπζεο ελφο έηνπο πξνθεηκέλνπ λα κεηαηξαπεί ε αξρηθή άδεηα δηακνλήο γηα κηζζσηή εξγαζία ζε άδεηα παξνρήο ππεξεζηψλ ή έξγνπ θξίλεηαη σο ηδηαίηεξα απζηεξή δεδνκέλνπ φηη είλαη δχζθνιν, αθφκα θαη γηα ηνπο εκεδαπνχο, λα ζπλδπάζνπλ νξζνινγηθά ηελ αλαδήηεζε, εχξεζε θαη ζεκειίσζε κίαο επθαηξίαο απαζρφιεζεο κε κία ζπγθεθξηκέλε εκεξνρξνλνινγία. Ζ απαίηεζε πξνζθφκηζεο λέαο ζεψξεζεο εηζφδνπ γηα ηε ζπλέρεηα ησλ ζπνπδψλ ζε κεηαπηπρηαθφ ή δηδαθηνξηθφ επίπεδν, αθφκε θαη αλ ππάξρεη απνδνρή ηεο ζρεηηθήο αίηεζεο απφ ηξηηνβάζκην εθπαηδεπηηθφ ίδξπκα ζηελ Διιάδα. Σν δήηεκα ηεο ζπλδξνκήο ιφγσλ «δεκφζηαο ηάμεο» γηα ηε ρνξήγεζε ηεο άδεηαο δηακνλήο δεδνκέλνπ φηη, ζπλήζσο, γίλεηαη θαηαρξεζηηθή επίθιεζε απηήο ηεο δηάηαμεο απφ ηελ πεξηθέξεηα (ε νπνία ιακβάλεη ηε ζρεηηθή απφθαζε κεηά απφ απιή γλψκε ηεο αξκφδηαο αζηπλνκηθήο αξρήο). Σν φιν πξφβιεκα δεκηνπξγείηαη γηα ην ιφγν φηη δελ πξνβιέπνληαη ζαθή θξηηήξηα (φπσο π.ρ. ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία αδηθεκάησλ θαη χςνο ηεο ηειεζίδηθεο πνηλήο) γηα ηελ ππαγσγή κίαο πεξίπησζεο ζηηο δηαηάμεηο πεξί «δεκνζίαο ηάμεσο». Σν εμαηξεηηθά πςειφ πξφζηηκν ( Δπξψ) πνπ πξνβιέπεηαη γηα ηελ εθπξφζεζκε δήισζε κεηαβνιήο ζηνηρείσλ ηνπ αιινδαπνχ ή απψιεηαο εγγξάθσλ, ην νπνίν, νπζηαζηηθά, ιεηηνπξγεί απνηξεπηηθά. Ζ απαίηεζε θαηαβνιήο παξαβφινπ θαη γηα ηνπο αλήιηθνπο. Ζ ηδηαίηεξα απζηεξή πξφβιεςε γηα ηελ απφξξηςε ησλ εθπξφζεζκσλ αηηήζεσλ εθφζνλ δελ ζπληξέρνπλ ιφγνη αλσηέξαο βίαο. 116 Δθηφο απφ φζα αλαθέξζεθαλ έσο εδψ, έρνπλ δηαηππσζεί θαη άιιεο ελζηάζεηο 117 γηα ην Ν. 3386/2005. Γηα παξάδεηγκα, ε κε ρξεία αηηηνιφγεζεο ηεο απνξξηπηηθήο απφθαζεο ησλ δηπισκαηηθψλ θαη πξνμεληθψλ αξρψλ έρεη ραξαθηεξηζηεί σο αληηζπληαγκαηηθή απηφ ην ζεκείν ζπκθσλεί θαη ν ππξφπνπινο, Γ., (2006). 117 ππξφπνπινο, Γ., (2006). 118 Ο ππξφπνπινο επηζεκαίλεη, κεηαμχ άιισλ, φηη αλάινγν άξζξν ηνπ Ν.2910/01 είρε επηθξηζεί απφ ηελ ΔΔΓΑ. 53

54 Ζ απαίηεζε θαηνρήο 150 ελζήκσλ γηα φζνπο ππάγνληαλ ζην Ν. 2910/01 κεηαθξάδεηαη ζε έμνδν Δπξψ γηα φζνπο αλαγθάζηεθαλ λα ηα εμαγνξάζνπλ. Δπίζεο, ε δηαδηθαζία ησλ κεηαθιήζεσλ θξίλεηαη, γηα κία αθφκε θνξά, σο γξαθεηνθξαηηθή θαη ρξνλνβφξα ελψ σο αληηζπληαγκαηηθή 119 θξίλεηαη ε απαγφξεπζε άζθεζεο αλεμάξηεηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πξηλ ηελ παξέιεπζε 3εηίαο απφ ηελ αξρηθή άδεηα δηακνλήο γηα εμαξηεκέλε εξγαζία. Δμάιινπ, ε άζθεζε αλεμάξηεηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πξνυπνζέηεη ηελ θαηνρή πάξα πνιχ πςεινχ θεθαιαίνπ ( Δπξψ) θαη ππφθεηηαη ζε κία πνιχ ρξνλνβφξα δηαδηθαζία. Αλαθνξηθά κε ηελ νηθνγελεηαθή ζπλέλσζε επηθξίλνληαη ε πξνυπφζεζε 2εηνχο παξακνλήο γηα ηελ άζθεζε ηνπ ελ ιφγσ δηθαηψκαηνο (ζε αληίζεζε κε ηα επξσπατθά λνκηθά πξφηππα φπνπ ε ζρεηηθή απαίηεζε πεξηνξίδεηαη ζην 1 έηνο), ε επλντθφηεξε κεηαρείξηζε ησλ ζηειερψλ εηαηξεηψλ, γηα ηα νπνία δελ ηζρχεη ε πξνυπφζεζε ηεο 2εηνχο παξακνλήο, ε απνπζία πξνβιέςεσλ γηα ηελ de facto νηθνγέλεηα (π.ρ. γνλείο αιινδαπνχ), ην κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ απαηηείηαη γηα λα γίλεη δεθηή ε ζρεηηθή αίηεζε θαζψο θαη ην κεγάιν χςνο ησλ απαηηνχκελσλ πφξσλ εθ κέξνπο ηνπ ζπληεξνχληνο 120. Αληίζηνηρα, ζρεηηθά κε ην θαζεζηψο ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο, επηθξίλνληαη ε απαίηεζε 5εηνχο λφκηκεο δηακνλήο αιιά απφ ηελ απφθηεζε άδεηαο ζχκθσλα κε ην Ν. 2910/2001 (!) θαζψο θαη ην πςειφ παξάβνιν πνπ ζπλνδεχεη ηελ ππνβνιή ηεο ζρεηηθήο αίηεζεο. Ωο ππεξβνιηθά απζηεξέο θξίλνληαη αθελφο νη δηαηάμεηο πνπ απαγνξεχνπλ ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο λα παξέρνπλ αθφκε θαη ζηνηρεηψδε αγαζά ζε παξάλνκνπο αιινδαπνχο φπσο είρε ζπκβεί, άιισζηε, θαη ζηνλ πξνεγνχκελν λφκν- αθεηέξνπ νη θπξψζεηο γηα ηνπο εγγεγξακκέλνπο ζηνλ θαηάινγν ησλ αλεπηζχκεησλ αιινδαπνχο, νη νπνίνη επηζηξέθνπλ ζηε ρψξα (δεδνκέλνπ θαη ηνπ φηη, πηζαλφηαηα, δελ γλσξίδνπλ φηη πεξηιακβάλνληαη ζηνλ θαηάινγν). Αξθεηά πξνβιήκαηα επηζεκαίλνληαη θαη ζρεηηθά κε ηελ απέιαζε. Ζ απέιαζε επηηξέπεηαη γηα ηειεζίδηθε θαη φρη ακεηάθιεηε- θαηαδίθε ελψ αφξηζην είλαη ην πεξηερφκελν ηεο έλλνηαο ηεο «δεκφζηαο ηάμεο θαη αζθάιεηαο». Ζ πξνζεζκία ησλ 5 εκεξψλ εληφο ησλ νπνίσλ επηηξέπεηαη ε πξνζθπγή θαηά ηεο απφθαζεο απέιαζεο είλαη 119 Βάζεη ησλ άξζξσλ ζρεηηθά κε ηελ ειεχζεξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηελ επαγγεικαηηθή ειεπζεξία. 120 Γηα παξάδεηγκα, γηα ην 2005 απαηηείην δεισζέλ εηζφδεκα ηνπιάρηζηνλ Δπξψ κφλν γηα ηελ είζνδν ζπδχγνπ + 15% γηα θάζε ηέθλν. Βι. Σζανχζεο, Γ., (2006), ζει

55 εμαηξεηηθά ζχληνκε 121 ελψ ε δπλαηφηεηα έσο θαη 3κελεο θξάηεζεο πξηλ απφ ηελ εθηέιεζε ηεο απέιαζεο ζε ζπλδπαζκφ κε ην δήηεκα ηεο πνηφηεηαο ησλ ζρεηηθψλ ρψξσλ θξάηεζεο-θξίλεηαη σο αληίζεηε κε ην χληαγκα, ην ΓΑΠ θαη ηελ ΔΓΑ 122. Παξάδνμν, κάιηζηα, απνηειεί ην φηη ε αλαζηνιή ηεο απέιαζεο δελ νδεγεί θαη ζε αλαζηνιή ηεο θξάηεζεο ελψ ε παξνρή ηεο δπλαηφηεηαο ζηνλ Τπνπξγφ λα αλαθαιεί ηελ απέιαζε, εάλ απηή δελ είλαη δπλαηή, ζέηνληαο πεξηνξηζηηθνχο φξνπο, ζπληζηά ππνθαηάζηαζε ηεο εηζαγγειηθήο απφ ηε δηνηθεηηθή αξρή. Ωο παξαβηάδνπζα ηελ αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο θξίλεηαη ε δηάηαμε βάζεη ηεο νπνίαο επηηξέπεηαη ε απέιαζε γηα παξάβαζε ηνπ Ν. 3386/2005. Σέινο, σο ηδηαίηεξα απζηεξή θξίλεηαη ε δπλαηφηεηα απέιαζεο αλειίθσλ παξαλφκσλ θαζψο θαη ζπγγελψλ εγθχσλ. ρεηηθά κε ηελ απέιαζε, επηζεκαίλεηαη αθφκε φηη «επαλαιακβάλνληαη νη ίδηνη ιόγνη κε εθείλνπο ηνπ πξνγελέζηεξνπ θαζεζηώηνο ηνπ λ. 2910/2001, θαίηνη ζην κεηαμύ είρε ήδε αλαπηπρζεί ε λνκνινγία ησλ Ταθηηθώλ Δηνηθεηηθώλ Δηθαζηεξίσλ, πνπ αθπξώλνπλ ηηο πεξηζζόηεξεο πξάμεηο δηνηθεηηθήο απέιαζεο...» 123 θαζψο θαη ε αδξάλεηα ηνπ λνκνζέηε ζην δήηεκα ηεο ζρέζεο δηθαζηηθήο θαη δηνηθεηηθήο απέιαζεο. Μία αθφκε επίθξηζε πνπ έρεη δερηεί ν λφκνο αθνξά ηηο άδεηεο δηακνλήο ζηα ζχκαηα εκπνξίαο αλζξψπσλ. Ο λφκνο επηθεληξψλεηαη απφιπηα ζηε ζπλεξγαζία πνπ επηδηψθεη λα εμαζθαιίζεη απφ ην ζχκα πξνθεηκέλνπ λα θαηαπνιεκήζεη ην νξγαλσκέλν έγθιεκα κε απνηέιεζκα λα κε ιακβάλεηαη, ηειηθά, θακία ηδηαίηεξε πξφλνηα γηα ην ζχκα, φηαλ, εθ ησλ πξαγκάησλ, ιήγεη απηή ε ζπλεξγαζία, θαζψο ππνβάιιεηαη ζηελ θξίζε ηεο δηνίθεζεο, φπσο θάζε άιιε πεξίπησζε ρνξήγεζεο άδεηαο παξακνλήο ζε αιινδαπφ. 124 Λίγα ιφγηα, ηψξα, γηα ηα πξνβιήκαηα ηεο «ηξίηεο επθαηξίαο λνκηκνπνίεζεο» βάζεη ηνπ Ν. 3386/ Σν πξψην δήηεκα ηίζεηαη ιφγσ ηεο χπαξμεο ζεκαληηθνχ αξηζκνχ αηηεκάησλ ρνξήγεζεο άδεηαο δηακνλήο (ηδίσο γηα αλεμάξηεηε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη νηθνγελεηαθή ζπλέλσζε) πνπ εθθξεκνχλ επί καθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα 2 ή θαη 3 εηψλ ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο- ζηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο ζε φιε ηε ρψξα. ε φζεο πεξηπηψζεηο ηα αηηήκαηα απηά απνξξηθζνχλ ηειηθά κεηά ην πέξαο ηεο 121 Μάιηζηα, σο «θπξηνιεθηηθά ηξαγηθή θαη ζαθώο εζθαικέλε» ραξαθηεξίδεηαη ε ξχζκηζε ηνπ άξ. 77, βάζεη ηεο νπνίαο νπζηαζηηθά θαιείηαη ε αζηπλνκηθή αξρή λα επαλαθξίλεη ηελ απφθαζή ηεο. Βι. idem. 122 χληαγκα, άξ. 6 1, ΓΑΠ, άξ. 9 1, ΔΓΑ, άξ πκεσλίδεο, Η., (2006), ζει Κνχξηεο, Β., (2006), ζει ηκφπνπινο, Υ., (2006), ζει

56 πξνζεζκίαο λνκηκνπνίεζεο, νη ελδηαθεξφκελνη ζα ράζνπλ, ρσξίο δηθή ηνπο ππαηηηφηεηα, ηε δπλαηφηεηα λα λνκηκνπνηήζνπλ ηε δηακνλή ηνπο ζηελ Διιάδα. 126 Σν δεχηεξν δήηεκα πξνθχπηεη απφ ηελ αδξάλεηα ηνπ λνκνζέηε λα ξπζκίζεη ηε ζρέζε κεηαμχ δηθαζηηθήο θαη δηνηθεηηθήο απέιαζεο. Έηζη, φζνη έρνπλ θαηαδηθαζηεί ζε δηθαζηηθή απέιαζε δελ ζα κπνξέζνπλ λα ππαρζνχλ ζην πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο αθνχ ν λφκνο δελ πξνβιέπεη ηελ άξζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο, ζπγθεθξηκέλα ηε δηαγξαθή απφ ηνλ θαηάινγν ησλ αλεπηζχκεησλ αιινδαπψλ, πνπ απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηελ ππαγσγή ζην πξφγξακκα λνκηκνπνίεζεο. Σν ηξίην δήηεκα ηίζεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ν λφκνο επηθπιάζζεη, θαηά κία πεξίεξγε ινγηθή, επλντθφηεξε κεηαρείξηζε (βάζεη ηνπ αξηζκνχ ησλ απαηηνχκελσλ ελζήκσλ θαη ησλ επηηξεπφκελσλ ιφγσλ αλαλέσζεο ηεο άδεηαο δηακνλήο) ζε απηνχο πνπ πξνζέξρνληαη γηα αξρηθή λνκηκνπνίεζε ζε ζρέζε κε απηνχο πνπ αλαλεψλνπλ παιαηφηεξε άδεηα δηακνλήο. Δπηπξφζζεηα, ε θαζηέξσζε κίαο ηέηνηαο «δηπιήο» δηαδηθαζίαο λνκηκνπνίεζεο, ζην πιαίζην ηεο νπνίαο παξαηεξνχληαη θαη θάπνηεο επηθαιχςεηο, ελδέρεηαη λα δεκηνπξγήζεη δπζεπίιπηα δεηήκαηα ζηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο αλαθνξηθά κε ηελ επηινγή ηεο «νξζήο», θαηά πεξίπησζε, δηαδηθαζίαο. Αθφκε, ν απνθιεηζηηθφο νξηζκφο ησλ δηθαηνινγεηηθψλ πνπ απνδεηθλχνπλ ηελ είζνδν ζηελ Διιάδα πξηλ ηηο 31/12/ εκπνδίδεη, αδηθαηνιφγεηα, κεγάιν αξηζκφ αηφκσλ πνπ δηαπηζησκέλα έρνπλ αλαπηχμεη ηζρπξφ δεζκφ κε ηε ρψξα, λα λνκηκνπνηεζνχλ. Απζαίξεηε, δε, είλαη ε επηινγή, σο απνδεηθηηθνχ, ηεο εκεξνκελίαο θαηάζεζεο ηνπ ζρεηηθνχ αηηήκαηνο ζηελ πεξίπησζε ησλ αλζξσπηζηηθψλ ιφγσλ ελψ ζηελ πεξίπησζε ηεο αίηεζεο αζχινπ νξίδεηαη σο απνδεηθηηθφ ε εκεξνκελία απφξξηςεο ηνπ ζρεηηθνχ αηηήκαηνο. Αλαθνξηθά, ηψξα, κε ην θφζηνο λνκηκνπνίεζεο, απηφ θξίλεηαη εμαηξεηηθά πςειφ 128 ηδηαίηεξα γηα ηνπο λεαξνχο αιινδαπνχο πνπ δελ έρνπλ αλαπηχμεη, ιφγσ ειηθίαο, αμηφινγε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Διιάδα. 126 Δλψ, κάιηζηα, ε ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία αιινδαπψλ παξακέλεη λφκηκα γηα αμηφινγν ρξνληθφ δηάζηεκα ζηε ρψξα. 127 Σα νπνία είλαη ε ζρεηηθή ζεψξεζε εηζφδνπ ζηε ρψξα ή ε εκεξνκελία ππνβνιήο αίηεζεο ρνξήγεζεο άδεηαο γηα αλζξσπηζηηθνχο ιφγνπο ή ε ρνξήγεζε ΑΦΜ ή βεβαίσζε αζθαιηζηηθνχ θνξέα γηα ηελ θαηαβνιή ελζήκσλ (άξζξν 91 1.α.). 128 Όπσο αλαθέξεη ελδεηθηηθά ν ηκφπνπινο, Υ., ην θφζηνο λνκηκνπνίεζεο γηα ηελ ππαγσγή ζηελ 11 είλαη πεξίπνπ Δπξψ (γηα ηελ εμαγνξά 150 ελζήκσλ θαη ην παξάβνιν) ελψ γηα ηελ ππαγσγή ζηελ 10 είλαη πεξίπνπ Δπξψ (γηα 300 έλζεκα θαη εηήζην παξάβνιν). 56

57 Ζ γεληθή εληχπσζε πνπ δίλεη, ηειηθά, ην πξφγξακκα είλαη φηη ζρεδηάζηεθε ηπραία κε βαζηθφ ζθνπφ ηελ άληιεζε εζφδσλ απφ ηνπο αιινδαπνχο πξνο φθεινο ησλ θνξέσλ θχξηαο αζθάιηζεο θαζψο θαη ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ κεραληζκνχ. 129 Τπνβιεζείζεο αηηήζεηο ωο ηηο 31/12/05 Η ηξίηε επθαηξία λνκηκνπνίεζεο ηνπ Ν. 3386/2005 (Άξζξν 91, 11) Τπνβιεζείζεο αηηήζεηο ωο ηα ηέιε Μαξηίνπ ηνπ 2005 (2 ε παξάηαζε) Δθηηκώκελεο αηηήζεηο ωο ηα ηέιε ηεο 2 εο παξάηαζεο * Πεγή : ηκφπνπινο, Υ., (2006), ζει. 61,62. * Γεδεισκέλνο ζηφρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο λνκηκνπνίεζεο ήηαλ λα λνκηκνπνηεζνχλ, βάζεη ηεο 11, κεηαλάζηεο επί ζπλφινπ παξαλφκσο δηακελφλησλ : Οι ηποποποιήζειρ πος ειζάγει ο Ν. 3536/2007. Σα πξνβιήκαηα πνπ πξνέθπςαλ θαηά ηελ πξψηε πεξίνδν εθαξκνγήο ηνπ Ν. 3386/2005 θαζψο θαη ε θξηηηθή πνπ αζθήζεθε νδήγεζαλ ζε κία πεξηνξηζκέλεο θιίκαθαο αλαζεψξεζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ κέζσ ηνπ Ν. 3536/2007. Σα λέα ζηνηρεία πνπ εηζάγεη ν λφκνο, ηα νπνία, σζηφζν, δελ κεηαβάιινπλ νπζησδψο ηε θπζηνγλσκία ηνπ Ν. 3386/2005, 130 είλαη ηα αθφινπζα. ηε Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή Παξαθνινχζεζεο ηεο Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο ηνπ άξ. 3 πξνβιέπεηαη θαη ε ζπκκεηνρή ησλ Τπνπξγψλ Αλάπηπμεο, Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο, Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ θαη Πνιηηηζκνχ. Γηεπξχλνληαη νη ζεζκνί ζπληνληζκνχ θαη άζθεζεο ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο κέζσ ηεο ζχζηαζεο Δζληθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ Κνηλσληθή Έληαμε ησλ Μεηαλαζηψλ ζην ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α., κε απνζηνιή ηελ εηζήγεζε κέηξσλ ζρεηηθά κε ηηο πνιηηηθέο έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ, ηελ πξναγσγή ηνπ θνηλσληθνχ δηαιφγνπ θαη ηελ θαηάξηηζε θαη παξαθνινχζεζε ζρεηηθψλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ. Παξέρεηαη ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ ε δπλαηφηεηα λα ππνβάινπλ θαη εθπξφζεζκεο αηηήζεηο (κέρξη 1 κήλα κεηά ηε ιήμε ηζρχνο ηεο άδεηαο δηακνλήο) επί πνηλή πξνζηίκνπ ίζνπ κε ην 1/3 ηνπ νηθείνπ παξαβφινπ. 129 ηκφπνπινο, Υ, (2006), ζει Παπαζενδψξνπ, Θ.Π., (2007), ζει

58 Θεζκνζεηείηαη ξχζκηζε γηα δπλαηφηεηα εμαγνξάο αξηζκνχ εκεξψλ αζθάιηζεο κέρξη θαη ην 20% ηνπ απαηηνχκελνπ αξηζκνχ ελψ, παξάιιεια, θαζνξίδεηαη ε αλαδήηεζε αζθαιηζηηθήο ελεκεξφηεηαο γηα ην ζχλνιν ηεο δηεηνχο δηάξθεηαο ηεο πξνεγνχκελεο άδεηαο δηακνλήο, θαη φρη ζε εηήζηα βάζε, πξνο δηεπθφιπλζε ησλ αιινδαπψλ. Πξνβιέπεηαη ε έθδνζε ΚΤΑ γηα ηελ απινχζηεπζε ηεο δηαδηθαζίαο ησλ κεηαθιήζεσλ. Θεζκνζεηνχληαη απηνηειείο ξπζκίζεηο γηα ηελ θαηεγνξία ησλ αιηεξγαηψλ, ε νπνία εκθαλίδεη ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά. Γίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ πνπ είραλ γίλεη δεθηνί γηα ιφγνπο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο θαη ζηε ζπλέρεηα αδεηνδνηήζεθαλ σο εξγαδφκελνη, λα κεηαβάινπλ ηελ άδεηά ηνπο γηα ιφγνπο ζπνπδψλ εθφζνλ έρνπλ εηζαρζεί ζε αληίζηνηρα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα. Ρπζκίδνληαη νη δπζιεηηνπξγίεο ζρεηηθά κε ηελ εηδηθή ζεψξεζε εηζφδνπ θαη ηε ρνξήγεζε αδεηψλ δηακνλήο (νη νπνίεο είλαη 6κελεο δηάξθεηαο κε δπλαηφηεηα ηζφρξνλεο παξάηαζεο) θνηηεηψλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε ζθνπφ ηελ ακεηβφκελε πξαθηηθή άζθεζε ζην αληηθείκελν ησλ ζπνπδψλ ηνπο ζε θνξείο ηεο εκεδαπήο, ζην πιαίζην ζπγθεθξηκέλσλ πξνγξακκάησλ αληαιιαγήο. Αλαθνξηθά κε ηελ θαηάζεζε αηηήζεσλ γηα εμαηξεηηθνχο ιφγνπο πξνβιέπεηαη, σο πξνυπφζεζε γηα ηελ παξαπνκπή ηεο αίηεζεο ζηελ αξκφδηα Δπηηξνπή ηνπ ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α., ε επηζχλαςε εγγξάθσλ απνδεηθηηθψλ ζηνηρείσλ πνπ πηζαλνινγνχλ βαζηκφηεηα ζπλδξνκήο επηηαθηηθήο αλάγθεο γηα παξακνλή επί 6κελν ζηε ρψξα. Πξνβιέπεηαη ΚΤΑ πνπ ζα θαζνξίδεη απηνηειή δηαδηθαζία πηζηνπνίεζεο ηεο επάξθεηαο ηεο γλψζεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ηζηνξίαο θαη ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ γηα φζνπο ελδηαθέξνληαη λα ππαρζνχλ ζην θαζεζηψο ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο. 131 Απαιιάζζνληαη φινη νη αλήιηθνη απφ ηελ ππνρξέσζε θαηαβνιήο παξαβφινπ. Δπηηξέπεηαη ε θαηάξηηζε ζπκβνιαηνγξαθηθψλ πξάμεσλ απφ ππεθφνπο ηξίηεο ρψξαο ρσξίο λα ρξεηάδεηαη ε άδεηα δηακνλήο, εθφζνλ έρνπλ ιάβεη βεβαίσζε θαηάζεζεο ησλ λφκηκσλ δηθαηνινγεηηθψλ γηα ηελ έθδνζε ηεο ελ ιφγσ άδεηαο. 131 Καη θαηαξγείηαη ε ππνρξέσζε εμέηαζεο ησλ αηηνχλησλ γηα ηε ρνξήγεζε ηνπ θαζεζηψηνο ηνπ επί καθξφλ δηακέλνληνο απφ ηελ Δπηηξνπή Μεηαλάζηεπζεο ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο 58

59 Γηα ηελ αλαλέσζε αδεηψλ δηακνλήο φζσλ ζηεξνχληαη δηαβαηεξίνπ ιφγσ αληηθεηκεληθήο αδπλακίαο έθδνζήο ηνπ απνθαζίδεη ν Γεληθφο Γξακκαηέαο Πεξηθεξείαο αιιά, πιένλ, χζηεξα απφ εηζήγεζε ηεο Δπηηξνπήο Μεηαλάζηεπζεο ηνπ ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α. θαη ζρεηηθή βεβαίσζε ηνπ αξκνδίνπ ΤΠΔΞ. Απζηεξνπνηνχληαη νη πνηληθέο θπξψζεηο θαη ηα πξφζηηκα ζε φζνπο δηεπθνιχλνπλ ηελ παξάλνκε είζνδν ζηε ρψξα 132 ελψ κεηψλνληαη ηα πξφζηηκα πνπ επηβάιινληαη ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο. Γηεπξχλεηαη ην δηθαίσκα λνκηκνπνίεζεο ζε εηδηθέο θαηεγνξίεο ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ πνπ δηέκελαλ ζηε ρψξα κέρξη ηελ βάζεη ζπγθεθξηκέλσλ δηθαηνινγεηηθψλ 133 πνπ απνδεηθλχνπλ ηελ πξνεγνχκελε δηακνλή ηνπο ζηε ρψξα. Γίλεηαη, κεηαβαηηθά, ε δπλαηφηεηα ζε ππήθνν ηξίηεο ρψξαο πνπ αλαλεψλεη γηα πξψηε θνξά ηελ άδεηα δηακνλήο βάζεη ηνπ Ν. 3386/2005, λα εμαγνξάζεη ην ζχλνιν ησλ ελζήκσλ πνπ ηνπ ιείπνπλ. Απαιιάζζνληαη νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ πνπ αλαλεψλνπλ γηα πξψηε θνξά ηελ άδεηα γηα νηθνγελεηαθή επαλέλσζε, βάζεη ηνπ Ν. 3386/2005, απφ ηελ ππνρξέσζε απφδεημεο επαξθψλ πφξσλ. Οξίδεηαη φηη ε εγγξαθή ζηνλ θαηάινγν ησλ αλεπηζχκεησλ αιινδαπψλ απνθιεηζηηθά γηα ιφγνπο παξάλνκεο εηζφδνπ θαη δηακνλήο ζηε ρψξα, θαζψο θαη νη ζπλαθείο εθθξεκείο απειάζεηο, δελ απνηεινχλ ιφγν πνπ παξαθσιχεη ηε ρνξήγεζε άδεηαο δηακνλήο. πγθεθξηκελνπνηνχληαη, θάπσο, νη «ιφγνη δεκφζηαο ηάμεο θαη αζθάιεηαο» βάζεη ησλ νπνίσλ ε αξκφδηα ππεξεζία κπνξεί λα κελ ρνξεγήζεη ή λα αλαθαιέζεη άδεηα δηακνλήο 134 ελψ νξίδεηαη φηη, ζηελ πεξίπησζε πνπ ζπληξέρνπλ ιφγνη δεκφζηαο ηάμεο θαη αζθάιεηαο γηα ηνπο νπνίνπο δελ πθίζηαηαη ηειεζίδηθε θαηαδηθαζηηθή απφθαζε ή εγγξαθή ζηνλ θαηάινγν ησλ 132 Πξνβιέπεηαη πιένλ θπιάθηζε ηνπιάρηζηνλ ελφο έηνπο (αληί 6 κελψλ) θαη πξφζηηκν ηνπιάρηζηνλ Δπξψ (αληί 3.000). Απζηεξφηεξεο πνηλέο νξίδνληαη εάλ νη δξάζηεο ελήξγεζαλ «εθ θεξδνζθνπίαο» θαη αθφκε απζηεξφηεξεο εάλ πξφθεηηαη γηα πεξηζζφηεξνπο ηνπ ελφο δξάζηεο ζην πιαίζην εγθιεκαηηθήο νξγάλσζεο. Δπίζεο θαζηεξψλνληαη νη ίδηεο πνηλέο θαη γηα φζνπο δπζρεξαίλνπλ ηελ έξεπλα ησλ αζηπλνκηθψλ αξρψλ. 133 Γηα παξάδεηγκα βεβαίσζε εγγξαθήο ηέθλνπ ζε δεκφζηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, ιεμηαξρηθή πξάμε γέλλεζεο θ.η.ι. 134 Ο λένο λφκνο νξίδεη φηη«εθφζνλ ζπληξέρνπλ ιφγνη δεκφζηαο ηάμεο κεηαμύ ηωλ νπνίωλ πεξηιακβάλεηαη θαη ε έθδνζε ηειεζίδηθεο θαηαδηθαζηηθήο απόθαζεο γηα θαθνύξγεκα ή πιεκκέιεκα ζε πνηλή θπιάθηζεο ηνπιάρηζηνλ ελόο έηνπο». Βι. Ν. 3386/2005, άξ. 10.β (ηξνπνπ.). 59

60 αλεπηζχκεησλ αιινδαπψλ, απηνί ζα πξέπεη λα κλεκνλεχνληαη εηδηθψο θαη αηηηνινγεκέλσο ζηε ζρεηηθή απφθαζε. Καηαξγείηαη ε απαίηεζε πξνζθφκηζεο ζχκβαζεο εξγαζίαο γηα ηελ αλαλέσζε άδεηαο δηακνλήο γηα εμαξηεκέλε εξγαζία, εηδηθά γηα φζνπο απαζρνινχληαη ζε γεσξγηθέο εξγαζίεο, ηνπο νηθνδφκνπο, ηνπο απνθιεηζηηθνχο λνζνθφκνπο θαη ηνπο εξγαδνκέλνπο θαη νίθνλ. Γίλεηαη ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, νη νπνίνη ππνρξενχληαη λα εγθαηαιείςνπλ ηε ρψξα ιφγσ κε έγθξηζεο ηεο ρνξήγεζεο ή ηεο αλαλέσζεο ηεο άδεηαο δηακνλήο ηνπο ή αλάθιεζήο ηεο, πεξηζψξην 30 εκεξψλ απφ ηελ επίδνζε ηεο ζρεηηθήο απφθαζεο. Δλδηαθέξνλ είλαη φηη ν ηπ 135 επηζεκαίλεη φηη, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ν λένο λφκνο «επαλαθάκπηεη ζε επηινγέο παξόκνηεο ή αλάινγεο ηνπ λ. 2910/2001, εγθαηαιείπνληαο ιεηηνπξγηθέο θαη επηηπρείο ξπζκίζεηο ηνπ λ. 3386/2005» ελψ «θαηαιείπεη εθηόο πιαηζίνπ λνκηκόηεηαο ηε ζεκαληηθή πιεζπζκηαθά νκάδα ησλ αηηνύλησλ άζπιν». Ζ θξηηηθή ηνπ ηπ εζηηάδεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκεία. Πξψηνλ, ζην γεγνλφο φηη κεηαμχ ησλ δηθαηνινγεηηθψλ γηα ηελ απφδεημε δηακνλήο ζηε ρψξα πξηλ ηελ 31 ε /12/2004 δελ πεξηιακβάλεηαη ε αίηεζε αζχινπ πξνο ηηο αξκφδηεο αζηπλνκηθέο αξρέο. Γεχηεξνλ, ζην φηη ε θαηνρή ζεψξεζεο εηζφδνπ ζπληζηά πξνυπφζεζε γηα ηε ρνξήγεζε άδεηαο δηακνλήο γηα εμαηξεηηθνχο ιφγνπο επαλαθέξνληαο ηε ινγηθή ηνπ Ν.2910/01- κε απνηέιεζκα λα κελ κπνξνχλ λα λνκηκνπνηεζνχλ νξηζκέλεο θαηεγνξίεο κεηαλαζηψλ πνπ έρνπλ αλαπηχμεη ηζρπξφ δεζκφ κε ηε ρψξα. Σξίηνλ, ζηελ ππεξβνιηθά απζηεξή πξφβιεςε ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε παξάιεηςε δήισζεο εληφο κελφο ηεο απψιεηαο, αλαλέσζεο ή κεηαβνιήο ηνπ δηαβαηεξίνπ ή ηεο απψιεηαο ηεο άδεηαο δηακνλήο απνηειεί ιφγν κε ρνξήγεζεο, αλάθιεζεο ή κε αλαλέσζεο ηεο άδεηαο. Σέηαξηνλ, ζηελ επηβνιή πξνζηίκνπ 50 Δπξψ γηα θάζε κήλα θαζπζηέξεζεο γηα ηηο εθπξφζεζκεο αηηήζεηο αλαλέσζεο αδεηψλ δηακνλήο (κεηά ηελ 1/1/2006) πξνθεηκέλνπ λα επαλεμεηαζηνχλ. 136 Σέινο, ζηνλ πεξηζσξηαθφ ξφιν ησλ ίδησλ ησλ κεηαλαζηψλ ζην πιαίζην ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο δεδνκέλνπ φηη πξνβιέπεηαη απιψο ε δηακεζνιαβεηηθή επαθή ηνπ πξνέδξνπ ηνπ Η.ΜΔ.ΠΟ κε ελψζεηο κεηαλαζηψλ θαη άιινπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο. 135 Δπηζηνιή ηεο 6 εο Φεβξνπαξίνπ 2006 ηνπ Γ. Κακίλε πξνο ηνλ Τπ. Δζσηεξηθψλ Πξνθφπε Παπιφπνπιν, Α.Π Γεδνκέλνπ φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε ίδηα ε δηνίθεζε απέηξεπε ηνπο κεηαλάζηεο απφ ην λα θαηαζέηνπλ εθπξφζεζκεο αηηήζεηο. 60

61 3.3 : Ζηηήμαηα καηά ηην εθαπμογή ηος νομοθεηικού πλαιζίος από ηην ελληνική διοίκηζη Παξαθνινπζήζακε, σο εδψ, ηελ εμέιημε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ζηελ Διιάδα. Πψο, φκσο, εθαξκφζηεθε απηφ ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ζηελ πξάμε; Σν ελ ιφγσ δήηεκα έρεη ζεκειηψδε ζεκαζία γηα δχν ιφγνπο. Αθελφο ε ζρέζε ηνπ κεηαλάζηε κε ηε δηνίθεζε απνηειεί έλα θνκβηθφ πξφβιεκα γηα ηελ νηθνδφκεζε κίαο πξνεγκέλεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο. 137 Αθεηέξνπ νη δηνηθεηηθέο ξπζκίζεηο, θαιχπηνληαο ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ηα λνκηθά θελά ή αλαηξέπνληαο θαη αληηθαζηζηψληαο πξαθηηθέο κε πεξηζζφηεξν επέιηθην θαη ηαρχ ηξφπν απ φ,ηη νη λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο, απνηεινχλ, ηειηθά, πνιηηηθέο πξάμεηο απνθαζηζηηθνχ ραξαθηήξα θαη δεκηνπξγνχλ πνηθίιεο ζπλέπεηεο. 138 Αλαθνξηθά κε ηε ζρέζε κεηαλάζηε-δηνίθεζεο, θαηά γεληθή παξαδνρή, ζηελ ειιεληθή πεξίπησζε, νη ππάξρνπζεο παζνγέλεηεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζε ζπλδπαζκφ κε νξηζκέλνπο άιινπο παξάγνληεο ππνλφκεπζαλ, ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ φπσο ζα δνχκε ζηε ζπλέρεηα, ηε δηαδηθαζία λνκηκνπνίεζεο ηεο παξακνλήο ησλ κεηαλαζηψλ ζηε ρψξα. Ήδε απφ ηελ αξρή ηεο εθαξκνγήο ηνπ Ν. 2910/2001, ν αλεπαξθήο εθνδηαζκφο ηεο ζρεηηθήο δηνηθεηηθήο ιεηηνπξγίαο κε ηνπο απαηηνχκελνπο πφξνπο δεκηνχξγεζε θαηλφκελα θαθνδηνίθεζεο, ην ραξαθηεξηζηηθφηεξν, ίζσο, ησλ νπνίσλ ππήξμε ε ππεξβνιηθή θαζπζηέξεζε ηεο εμέηαζεο ησλ αηηεκάησλ γηα άδεηα παξακνλήο. πγθεθξηκέλα, νη αξκφδηεο ππεξεζίεο θιήζεθαλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο λέεο απαηηήζεηο κε αλεπαξθέο πνζνηηθά θαη πνηνηηθά- πξνζσπηθφ, 139 αθαηάιιειεο θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο θαη ειιηπή πιηθνηερληθή ππνδνκή θαη αλχπαξθηε ειεθηξνληθή κεραλνγξάθεζε. νβαξά πξνβιήκαηα, επίζεο, δεκηνχξγεζε ε αλνξζνινγηθή θαηαλνκή ησλ πφξσλ, ηδίσο γηα ηηο Πεξηθέξεηεο πνπ εμππεξεηνχλ δπζαλάινγα κεγάιν αξηζκφ κεηαλαζηψλ (φπσο είλαη ε Πεξηθέξεηα Αηηηθήο θαη Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο). Δπηπξφζζεηνη παξάγνληεο ζπληέιεζαλ ζηελ επηδείλσζε ηεο θαηάζηαζεο. Καηαξρήλ, ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ππέζηε αιιεπάιιειεο ηξνπνπνηήζεηο ελψ, 137 ηκφπνπινο, Υ., (2005), ζει Νηψηε, η., (2006). 139 Μάιηζηα, θαηά θαλφλα, ην ζπληξηπηηθφ πνζνζηφ ησλ απαζρνινχκελσλ ζηηο ζρεηηθέο ππεξεζίεο θαη ηδίσο ζηνπο Γήκνπο, είλαη ζπκβαζηνχρνη νξηζκέλνπ ρξφλνπ, κε απνηέιεζκα λα επηθξαηεί άγλνηα ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ θαη δε ηεο εμέιημήο ηνπ, ζχγρπζε θαη, ηειηθά, αλαπφθεπθηα, αδηαθνξία απφ κία κεγάιε κεξίδα ππαιιήισλ. 61

62 παξάιιεια, εθδφζεθαλ πνιπάξηζκεο εγθχθιηνη αληί γηα ηηο νξηδφκελεο απφ ην λφκν ΤΑ-, νη νπνίεο ζπρλά πεξηείραλ ζπγθξνπφκελεο θαη αληηθαηηθέο νδεγίεο κε απνηέιεζκα ε δηνίθεζε λα ξέπεη «πξνο αληηθαηηθέο, απζαίξεηεο ή, ηνπιάρηζηνλ, κε εχινγεο πξαθηηθέο πνπ πξνθαινχζαλ ζχγρπζε, ηφζν ζηνπο ππαιιήινπο ησλ αξκφδησλ ππεξεζηψλ, φζν θαη ζηνπο κεηαλάζηεο». 140 Απφ ηελ άιιε κεξηά φρη κφλν δελ πξνβιέθζεθε ε πηνζέηεζε ηεο ππεξεζίαο ελφο ζηαζκνχ γηα ηελ έθδνζε ησλ αδεηψλ δηακνλήο αιιά θαη δελ ππήξμε, ηνπιάρηζηνλ έσο ην Ν. 3386/2005, ε απαξαίηεηε κέξηκλα γηα ηε ζπγθξφηεζε δνκψλ ζπληνληζκνχ θαη ζπλεξγαζίαο ησλ πνιπάξηζκσλ, εκπιεθνκέλσλ ζηε δηαδηθαζία λνκηκνπνίεζεο, ππεξεζηψλ. Όια ηα παξαπάλσ νδήγεζαλ ζηελ εδξαίσζε κίαο θαηάζηαζεο κε θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνλ κεγάιν θφξην εξγαζίαο ησλ ππεξεζηψλ, ηε ζεκαληηθή θαζπζηέξεζε δηεθπεξαίσζεο ησλ αηηεκάησλ, ηελ ηαιαηπσξία, ηε ζχγρπζε θαη ηελ αλαζθάιεηα δηθαίνπ ηφζν γηα ηνπο κεηαλάζηεο φζν θαη γηα ηνπο ππαιιήινπο θαη ηηο ζπρλφηαηεο, ηειηθά, πξνζηξηβέο κεηαμχ ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηεο δηνίθεζεο. Δπηπξνζζέησο, ην γεγνλφο φηη ην φιν δήηεκα αθνξνχζε κία απφ ηηο πιένλ απνθιεηζκέλεο θαη, θαηά ζπλέπεηα, «δαηκνλνπνηεκέλεο» νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ, δεκηνχξγεζε έξεηζκα γηα ηελ θαιιηέξγεηα πξαθηηθψλ δηάθξηζεο αιιά θαη θνβηθψλ ηάζεσλ απέλαληη ζηνπο κεηαλάζηεο εθ κέξνπο ηεο δηνίθεζεο. εκεηψλεηαη θαη ε δεκηνπξγία πνιπάξηζκσλ θπθισκάησλ έκκηζζσλ κεζνιαβεηψλ, νη νπνίνη, εθκεηαιιεχηεθαλ ηελ παζνγέλεηα ηεο ζρεηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ηελ αλππαξμία ζπκβνπιεπηηθψλ δνκψλ ζηήξημεο ησλ κεηαλαζηψλ. Ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ έρεη, άιισζηε, λα δνχκε, ελδεηθηηθά, ην ξφιν πνπ έπαημαλ νη δηνηθεηηθέο ξπζκίζεηο θαηά ηελ εθαξκνγή ησλ ΠΓ 358,359/1997 σο άηππε δηαξξνή ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ. 141 Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε εγθχθιηνο Β /30/01/2001 ηνπ ΟΑΔΓ ζρεηηθά κε ηε κεηαρείξηζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ κειψλ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία δελ πθίζηαηαη ζέκα αλαγξαθήο ησλ «πξνζηαηεπφκελσλ κειψλ» ζηηο πξάζηλεο θάξηεο θαζψο ν φξνο «πξνζηαηεπφκελα κέιε» δελ ππάξρεη ζηελ θείκελε λνκνζεζία θαη ε αζάθεηά ηνπ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη παξεξκελείεο. Απηφ, σζηφζν, αλέηξεςε, νπζηαζηηθά, ηελ αλαθνξά ησλ ΠΓ ζηα «κέιε ηεο νηθνγέλεηαο». 142 πκπεξαζκαηηθά, δηαπηζηψλεηαη ε ζχγθξνπζε ησλ δηαθεξπγκέλσλ ζθνπψλ ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο κε ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηνηθεηηθήο δηαδηθαζίαο 140 ηκφπνπινο, Υ., (2005). ζει Νηψηε, η., (2006). 142 ΠΓ 358,359/97 θαη ηξνπνπ. 241 θαη 242/98. 62

63 λνκηκνπνίεζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζηε ρψξα, φπσο απηή πξνβιέθζεθε απφ ην λφκν αιιά θαη φπσο εθαξκφζηεθε ζηελ πξάμε. 3.4 : Η ένηαξη ηυν μεηαναζηών ζηην Ελλάδα : μία ππόκληζη για ηη μεηαναζηεςηική πολιηική ηηρ σώπαρ Ο πξψηνο άμνλαο ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο αληηζηνηρεί ζηε ξχζκηζε θαη ηνλ έιεγρν ηεο εηζφδνπ, ηεο δηακνλήο θαη ηεο απαζρφιεζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κέηξσλ πνπ ελζαξξχλνπλ ηελ επηζηξνθή ή ηελ πξνζσξηλή δηακνλή θαη απηψλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο. ε φια απηά έρνπκε ήδε, ιίγν-πνιχ, αλαθεξζεί. Ζ θνηλσληθή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ, γηα ηελ νπνία ζα γίλεη ιφγνο εδψ, απνηειεί ην δεχηεξν άμνλα ηεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο. 143 Όπσο επηζεκαίλεη θαη ν Martin Baldwin-Edwards, δελ ππάξρεη απφιπηνο νξηζκφο γηα ηελ έληαμε αιιά δίλεηαη θάζε θνξά έκθαζε ζε δηαθνξεηηθέο πιεπξέο ηεο. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή πξνηείλεη ζε εγθχθιηφ ηεο ηε ζεψξεζε ηεο έληαμεο σο κίαο ακθίδξνκεο δηαδηθαζίαο βαζηζκέλεο ζηα ακνηβαία δηθαηψκαηα θαη ηηο αληίζηνηρεο ππνρξεψζεηο ησλ λνκίκσο θαηνηθνχλησλ ζηε ρψξα πνιηηψλ ηξίησλ ρσξψλ θαη ηεο θνηλσλίαο πνπ ηνπο δέρεηαη, ε νπνία παξέρεη ηηο ζπλζήθεο γηα πιήξε ζπκκεηνρή ηνπ κεηαλάζηε. Πξφζθαηα ρξεζηκνπνηήζεθε σο ζρεδφλ ηαπηφζεκνο ν φξνο «θνηλσληθή ζπλνρή» κε ηελ έλλνηα φηη ν θνηλσλίεο κε πςειά επίπεδα θνηλσληθήο ζπλνρήο είλαη απηέο ζηηο νπνίεο νη κεηαλάζηεο ελζσκαηψλνληαη κε επηηπρία. 144 ηελ πξάμε, ην θαηλφκελν ηεο έληαμεο ζπκβαίλεη αλεμαξηήησο ηεο επίζεκεο πνιηηηθήο κέζσ κίαο αδηαθαλνχο ιεηηνπξγίαο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ δηάθνξνπο κεραληζκνχο θαη πεδία αιιειεπίδξαζεο. 145 Αο δνχκε, σζηφζν, ηη πξνβιέπεη ην ειιεληθφ λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ έληαμε. Οπσζδήπνηε, ηα ηειεπηαία ρξφληα γίλνληαη δηάθνξα πξνγξάκκαηα, ηα νπνία ζπκβάιινπλ ζηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ θαη γεληθά ησλ απνθιεηζκέλσλ θνηλσληθά νκάδσλ. Πξφθεηηαη, θαηά θαλφλα, γηα πξνγξάκκαηα εθκάζεζεο ηεο 143 Παπαδνπνχινπ, Γ., (2006), ζει. 293, Baldwin-Edwards, M., (2005), ζει Γηα παξάδεηγκα, ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα ηεο Μαξηαγγέιαο Βετθνπ, ε ηαπηνπνίεζε ησλ Αιβαλψλ κεηαλαζηψλ κε ηνπο Έιιελεο επέξρεηαη, πιένλ, κέζσ ηνπ θνηλσληθνχ θαη νηθνλνκηθνχ status θαη ηελ αλαπαξαγσγή ηνπ «κνληέξλνπ», θαπηηαιηζηηθνχ ηξφπνπ δσήο. Βι. ζρεηηθά Βετθνπ, Μ., (2001), ζει

64 ειιεληθήο γιψζζαο θαη επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, ηα νπνία πξνθεξχζζνληαη απφ Τπνπξγεία θαη πινπνηνχληαη απφ ηα ΚΔΚ ζε φιε ηελ ρψξα 146. Πξφθεηηαη, σζηφζν, γηα απνζπαζκαηηθέο πξνζπάζεηεο ελ ηε απνπζία κίαο νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ. ε γεληθέο γξακκέο, κέρξη ζήκεξα νη πνιηηηθέο θαη πξαθηηθέο επηινγέο πνπ ζπγθξνηνχλ ην ειιεληθφ migration regime δεκηνπξγνχλ έλα ζχζηεκα πξνζσξηλφηεηαο, αλαζθάιεηαο θαη παξαλνκίαο, έλα είδνο εζσηεξηθνύ θνηλσληθνύ απαξηράηλη θαηά ηελ έθθξαζε ηνπ Etienne Balibar. 147 Αιιαγή θαηεχζπλζεο επηρεηξείηαη κε ην Ν. 3386/2005, ν νπνίνο πξνβιέπεη, ζην θεθάιαην ΗΒ (άξ ), γηα πξψηε θνξά, βαζηθέο αξρέο γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ αιινδαπψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία, κε ηε ζπλδξνκή ζπγθεθξηκέλσλ θξηηεξίσλ ζην πιαίζην νινθιεξσκέλνπ πξνγξάκκαηνο δξάζεο. χκθσλα κε ην λφκν, «ε θνηλσληθή έληαμε απνζθνπεί ζηε ρνξήγεζε δηθαησκάησλ ζηνπο ππεθόνπο ηξίησλ ρσξώλ, ηα νπνία δηαζθαιίδνπλ αθελόο ηελ αλαινγηθώο ηζόηηκε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή θαη πνιηηηζηηθή δσή ηεο ρώξαο θαη, αθεηέξνπ, απνβιέπνπλ ζηελ ππνρξέσζε ζεβαζκνύ ησλ ζεκειησδώλ θαλόλσλ θαη αμηώλ ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο...», απφ ηηο δε δξάζεηο θνηλσληθήο έληαμεο κπνξνχλ λα σθεινχληαη, πέξα απφ ηνπο ππαγφκελνπο ζην λφκν ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, θαη κεηαλάζηεο 2 εο θαη 3 εο γεληάο θαζψο θαη πξφζθπγεο ή άηνκα πνπ ηεινχλ ππφ θαζεζηψο δηεζλνχο πξνζηαζίαο. Σν νινθιεξσκέλν πξφγξακκα, ην νπνίν δηαξζξψλεηαη ζε ππνπξνγξάκκαηα αλά ηνκέα έληαμεο (π.ρ. παξνρή πιεξνθνξηψλ, εθκάζεζε ειιεληθήο γιψζζαο θ.η.ι.) δηέπεηαη απφ ζπγθεθξηκέλεο βαζηθέο αξρέο 148 ελψ νη ζρεηηθέο δξάζεηο απνβιέπνπλ ζηελ επηηπρή έληαμε ζηελ ειιεληθή θνηλσλία θαη θαιχπηνπλ ηελ πηζηνπνηεκέλε γλψζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο 146 Γηα παξάδεηγκα, ην ΚΔΚ ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ πινπνηεί, απφ ην 2003, επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα απαζρφιεζεο θαη επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, ζηα νπνία ζπκκεηέρεη ζεκαληηθφο αξηζκφο κεηαλαζηψλ. Δπίζεο, ην Γηαπνιηηηζκηθφ Κέληξν ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ έρεη πινπνηήζεη απφ ην 2000 πεξίπνπ 20 πξνγξάκκαηα ζπκβνπιεπηηθήο θαη επηρεηξεκαηηθφηεηαο γηα φινπο ηνπο αλέξγνπο, κε αξθεηά πςειή ζπκκεηνρή κεηαλαζηψλ. 147 Μαξβάθεο, Α., (2004), Κνηλσληθή έληαμε ή θνηλσληθφ απαξηράηλη;, ζει Οη αξρέο απηέο είλαη : α) ε απνθπγή νπνηαζδήπνηε κνξθήο δηαθξίζεσλ ζε βάξνο ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ, β) ε επηδίσμε εθαξκνγήο ίζεο κεηαρείξηζεο ζε θάζε πηπρή ηεο νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη πνιηηηζηηθήο δσήο κε ζηφρν ηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο, γ)ν ζεβαζκφο ησλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ ζρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ηεο πνιηηηζκηθήο θαη ζξεζθεπηηθήο ηδηαηηεξφηεηαο, δ)ε ππνζηήξημε, αλάδεημε θαη πξνβνιή ηεο πξνζσπηθήο ηνπο ζπκβνιήο ζηηο επξχηεξεο θνηλσληθέο, νηθνλνκηθέο θαη πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο αιιά θαη ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπο γηα απηνεμππεξέηεζε θαη πξνζσπηθή ζπκκεηνρή ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δσήο ηνπο, ε) ε ππνβνήζεζε ηεο ζπλνρήο ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο θαη ε ελίζρπζε ησλ πθηζηάκελσλ ππνζηεξηθηηθψλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ, ζηα νπνία ζπκκεηέρνπλ, ζη)ε ελίζρπζε ηεο νπζηαζηηθήο ζπκκεηνρήο ηνπο, σο εηαίξσλ, ζην ζρεδηαζκφ, εθαξκνγή θαη αμηνιφγεζε ησλ πνιηηηθψλ θνηλσληθήο έληαμεο θαη ε αλάπηπμε πξνο ηνχην ηζρπξψλ ζπκβνπιεπηηθψλ δνκψλ. (Ν. 3386/2005, άξ.66) 64

65 ηελ επηηπρή παξαθνινχζεζε εηζαγσγηθψλ καζεκάησλ ζρεηηθά κε ηελ ηζηνξία, ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηνλ ηξφπν δσήο ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο ηελ έληαμε ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο θαη ηελ ελεξγφ θνηλσληθή ζπκκεηνρή. ηελ πξάμε, σζηφζν, ην εθ ηνπ λφκνπ πξνβιεπφκελν πξφγξακκα κφιηο απηή ηε ζηηγκή βξίζθεηαη ζην ζηάδην ησλ ππνγξαθψλ. Πξφθεηηαη γηα ην ΟΠΓ «ΔΣΙΑ», ( ), γηα ηελ νκαιή πξνζαξκνγή θαη έληαμε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ΔΣΗΑ είλαη ηα αθφινπζα : o πληζηά ην εζληθφ ζρέδην ππνζηήξημεο θαη πιεξνθφξεζεο ησλ κεηαλαζηψλ ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο θνηλσλίαο ππνδνρήο o Δμαζθαιίδεη ηελ ηζφηεηα ζηελ πξφζβαζε ζε αγαζά θαη ππεξεζίεο θαη γεληθά ηνλ πεξηνξηζκφ θαηλνκέλσλ δηαθξηηηθήο ζπκπεξηθνξάο, πεξηζσξηνπνίεζεο, ξαηζηζκνχ θαη μελνθνβίαο o Απνθαζηζηά ηελ έληαμε απφ αθεξεκέλε έλλνηα ζε ζπγθεθξηκέλν θξηηήξην ην νπνίν ζπλδέεηαη θαη ππνζηεξίδεη δηθαηψκαηα, ζεζκηθέο παξεκβάζεηο, λέεο δνκέο θαη ππεξεζίεο o Δλεξγνπνηεί θιηκαθσηά φια ηα επίπεδα δηαθπβέξλεζεο αιιά θαη ηελ ΚηΠ o Δπαηζζεηνπνηεί ηελ θνηλσλία o Πξνβιέπεη ζπγθεθξηκέλν ρξφλν θαη δεζκεχεη πφξνπο γηα ηελ πινπνίεζή ηνπ o πλδέεη ηελ έληαμε κε ηελ αλάπηπμε ησλ ρσξψλ πξνέιεπζεο Ωο βαζηθέο αξρέο ηνπ πξνγξάκκαηνο, ην νπνίν ζα ρξεκαηνδνηείηαη απφ εζληθνχο αιιά θαη θνηλνηηθνχο πφξνπο, νξίδνληαη πξψηνλ, ε αξρή ηεο ίζεο δηαρείξηζεο θαη Mainstreaming πνιηηηθήο, δεχηεξνλ, ε αλαινγηθά ηζφηηκε ζπκκεηνρή ζηνπο ζπγθεθξηκέλνπο άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο ησλ 6 Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ θαη, ηξίηνλ, ε ζπλεξγαζία θαη ν δηάινγνο κεηαμχ φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ. Οη άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο ησλ ΔΠ είλαη : πιεξνθφξεζε-εμππεξέηεζε-ζπκβνπιεπηηθή, πξνψζεζε ζηελ απαζρφιεζε, εθπαίδεπζε, πγεία & ζηέγαζε, πνιηηηζκφο-αζιεηηζκφοθαιιηηερλία-δηαρείξηζε ειεχζεξνπ ρξφλνπ, ζσθξνληζηηθή πνιηηηθή θαη κέξηκλα (γηα πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο βι. Παξάξηεκα). Σέινο, πξνβιέπνληαη ηειηθή, ελδηάκεζε αιιά θαη ηαθηηθέο αμηνινγήζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο βάζεη πνζνηηθψλ θαη πνηνηηθψλ δεηθηψλ. 65

66 Απηφ ην αξθεηά θηιφδνμν πξφγξακκα ζα θξηζεί ζε θάζε πεξίπησζε ζηελ πξάμε, ην δεηνχκελν, σζηφζν, ζηελ ειιεληθή πεξίπησζε είλαη ε εκπέδσζε ηεο αλάγθεο λα εληαρζνχλ θαη λα ελζσκαησζνχλ 149 ζηελ ειιεληθή θνηλσλία νη κεηαλάζηεο νη νπνίνη είλαη εγθαηεζηεκέλνη ζηε ρψξα. Πξνθεηκέλνπ λα ππάξμεη πξφνδνο πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε ζα πξέπεη αθελφο λα θαηαλνήζνπκε φηη νη κεηαλαζηεπηηθέο ξνέο είλαη κέξνο ηεο ζχγρξνλεο πξαγκαηηθφηεηαο θαη φρη έλα παξνδηθφ θαηλφκελν αθεηέξνπ λα ππεξβνχκε ην δίιεκκα «αθνκνίσζε ή απνθιεηζκφο» θαη λα επηρεηξήζνπκε ηε δηαρείξηζε ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο ζηελ Διιάδα κέζα απφ νξζέο βάζεηο θαη πγηείο αληηιήςεηο. Σα δεδνκέλα, εμάιινπ, αιιάδνπλ άξδελ. Μπνξεί ην κεηαλαζηεπηηθφ θαηλφκελν θαη ε πξννπηηθή έληαμεο ησλ κεηαλαζηψλ λα ππξνδνηνχλ αλεζπρίεο «εζληθήο θχζεσο» ζηε ρψξα καο, απφ ηελ άιιε κεξηά, σζηφζν, ε κεηαλάζηεπζε ζπκβάιιεη δηαπηζησκέλα ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, αλαδσνγνλεί ηελ χπαηζξν, απνηειεί, έζησ σο έλα βαζκφ, ιχζε ζην πξφβιεκα ηεο γήξαλζεο ηνπ ειιεληθνχ πιεζπζκνχ θαη ζηηο ζπλέπεηεο πνπ απηή έρεη γηα ην αζθαιηζηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο. Φαίλεηαη, ινηπφλ, φηη βξηζθφκαζηε κπξνζηά ζε έλα λέν δεδνκέλν : «ηελ άκβιπλζε ηεο αληαγσληζηηθόηεηαο θάπνησλ εζληθώλ ηαπηνηήησλ, αθξηβώο επεηδή νη ίδηεο νη αλάγθεο ηεο επηβίσζήο ηνπο ην απαηηνύλ». 150 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 : ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΙΚΔ ΠΑΡΑΣΗΡΗΔΙ ΠΡΟΣΑΔΙ 149 Γηα ηε δηάθξηζε κεηαμχ έληαμεο θαη ελζσκάησζεο παξαπέκπνπκε ζηελ ελδηαθέξνπζα έξεπλα ηεο Γέζπνηλαο Παπαδνπνχινπ «Μνξθέο θνηλσληθήο έληαμεο θαη θνηλσληθήο ελζσκάησζεο»,(2006) ζην Μεηαλάζηεπζε θαη έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. 150 Σζηκπηξίδνπ, Φ., (2004), ζει

67 Ζ κεηαλάζηεπζε απνηειεί ζηηο κέξεο καο δηπιή πξφθιεζε γηα ηα αλαπηπγκέλα θξάηε : απφ ηε κία ζέηεη ζε δνθηκαζία ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα δηαρεηξηζηνχλ απνηειεζκαηηθά ηηο κεηαλαζηεπηηθέο ξνέο έηζη ψζηε λα ειαρηζηνπνηεζνχλ νη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη λα εληζρπζνχλ νη ζεηηθέο επηδξάζεηο ηεο ηφζν γηα ηηο ρψξεο ππνδνρήο φζν θαη γηα ηηο ρψξεο απνζηνιήο ελψ, απφ ηελ άιιε, άπηεηαη επαίζζεησλ δεηεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ έλλνηα ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ θαη ην ζεβαζκφ ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ. Λφγσ απηήο αθξηβψο ηεο θεληξηθφηεηαο ηνπ κεηαλαζηεπηηθνχ θαηλνκέλνπ, ε Δ.Δ. δξαζηεξηνπνηείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα κε ζηφρν ηε δεκηνπξγία κίαο θνηλήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο. Μπνξνχκε λα πνχκε φηη ην πεξηερφκελν ηεο επξσπατθήο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο ζηεξίδεηαη ζηε ζχλζεζε ηνπ γαιιηθνχ θαη ηνπ γεξκαληθνχ πξνηχπνπ θαη θηλείηαη κεηαμχ πνιηηηθψλ «ελζσκάησζεο» πνπ δίλνπλ πξνηεξαηφηεηα ζηε λνκηκνπνίεζε ησλ κεηαλαζηψλ θαη ελζαξξχλνπλ ηε κφληκε εγθαηάζηαζή ηνπο θαη πνιηηηθψλ «κε ελζσκάησζεο» πνπ δηαηεξνχλ ηνπο δηαρσξηζκνχο αλάκεζα ζηνπο εκεδαπνχο θαη ηνπο αιινδαπνχο απνηξέπνληαο ηε κφληκε εγθαηάζηαζε. Έηζη, γίλεηαη πξνζπάζεηα λα εμππεξεηεζνχλ νη αλάγθεο ζε αιινδαπφ εξγαηηθφ δπλακηθφ ρσξίο λα απεηιεζεί ε θνηλσληθή ζπλνρή ησλ θξαηψλ-κειψλ απφ ηε καδηθή θαη αλεμέιεγθηε είζνδν ησλ κεηαλαζηψλ. 151 Ωζηφζν, ε αληηκεηψπηζε, ζηελ νπζία, ησλ δηαθξαηηθψλ κεηαθηλήζεσλ σο πεγή δηαθηλδχλεπζεο ζην πιαίζην ηνπ Φώξνπ ειεπζεξίαο, αζθάιεηαο θαη δηθαηνζύλεο, κεηαηφπηζε, ηδίσο κεηά ηελ 11 ε επηεκβξίνπ 2001, ην θέληξν βάξνπο ζηελ αζθάιεηα : «ηόζε ειεπζεξία ώζηε λα κε ζίγεηαη ε αζθάιεηα, ηόζε δηθαηνζύλε ώζηε λα εμππεξεηείηαη πξσηίζησο ε αζθάιεηα». 152 Οη εμειίμεηο ζηελ επξσπατθή πνιηηηθή γηα ηε κεηαλάζηεπζε, φπσο πξνκελχνληαη κεηά ηελ πξφζθαηε πξφηαζε ηνπ Franco Frattini γηα απνλνκή «κπιε θάξηαο» ζηνπο αιινδαπνχο εξγαδνκέλνπο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ή πςειήο εμεηδίθεπζεο θαη κεδεληθή αλνρή ζηνπο ιαζξνκεηαλάζηεο 153 θαζψο θαη ε έγθξηζε γηα εηζαγσγή ζχγρξνλσλ βηνκεηξηθψλ δεδνκέλσλ ζηηο άδεηεο παξακνλήο, ε νπνία ζα επεθηείλεηαη θαη ζηα παηδηά ησλ αιινδαπψλ θαηαγξάθνληαο ηα δαθηπιηθά ηνπο απνηππψκαηα απφ ηελ ειηθία ησλ 6 εηψλ, 154 εγείξνπλ δηαθφξσλ εηδψλ πξνβιεκαηηζκνχο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε ρξήζε ησλ κεηαλαζηψλ σο «ζπιινγηθνχ 151 Νηψηε, η., (2006), ζει Νηθνιφπνπινο, Γ., (2006), ζει Διεπζεξνηππία, 14 επηεκβξίνπ 2007, ζει. 41, Φξαηίλη : «Μπιε θάξηα» ζε «ρξήζηκνπο» κεηαλάζηεο. 154 Διεπζεξνηππία, 20 επηεκβξίνπ 2007, ζει. 48, «Επξσζπκθσλία γηα θαθέισκα ησλ αιινδαπώλ πνπ δνπλ ζηελ Ε.Ε.». 67

68 πεηξακαηφδσνπ» 155 (testing group) γηα ηελ επηβνιή λέσλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο θαη ηε κέηξεζε ηεο θνηλσληθήο αληίζηαζεο : ην άξζξν ηεο Διεπζεξνηππίαο απνθαιεί ραξαθηεξηζηηθά ην λέν κέηξν «πξφβα ηδελεξάιε» γηα ηελ εθαξκνγή ησλ λέσλ βηνκεηξηθψλ δηαβαηεξίσλ γηα ηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο. Ζ ρψξα καο βξέζεθε εθ ησλ ζπλζεθψλ απξνεηνίκαζηε φηαλ θιήζεθε λα αληηκεησπίζεη ηελ αζξφα εηζξνή ησλ κεηαλαζηψλ. Ζ εμέιημε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ θαλεξψλεη φηη ε ειιεληθή πνιηηεία κφιηο ηψξα αξρίδεη λα ζπλεηδεηνπνηεί φηη ε κεηαλάζηεπζε δελ ζπληζηά «παξνδηθή θξίζε» πνπ αληηκεησπίδεηαη απνθιεηζηηθά κε κέηξα θαηαζηαιηηθνχ ραξαθηήξα. Παξά ην γεγνλφο φηη απφ ηνλ πξψην λφκν ηνπ 1991 κέρξη ηνλ ηειεπηαίν ηνπ 2007 έρεη ζίγνπξα ζεκεησζεί κεγάιε πξφνδνο, ε ζπλνιηθή απνηίκεζε ηεο ειιεληθήο πνιηηηθήο γηα ηε κεηαλάζηεπζε είλαη κάιινλ απνγνεηεπηηθή. Αιιεπάιιεια πξνγξάκκαηα λνκηκνπνίεζεο ρσξίο, σζηφζν, νπζηαζηηθή βειηίσζε ηεο δηαδηθαζίαο, ζπλερείο ηξνπνπνηήζεηο ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ, έθδνζε αλαξίζκεησλ εγθπθιίσλ. Καη κία δεκφζηα δηνίθεζε πάζρνπζα, επηθνξηηζκέλε κε έλα έξγν ην νπνίν κνηάδεη λα ππεξβαίλεη ηηο δπλαηφηεηέο ηεο. Παξάιιεια, ε Διιάδα απνηειεί εμαίξεζε ζηε δηηηή κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ηεο Ν. Δπξψπεο 156, ε νπνία επηθεληξψλεηαη αθελφο ζην θιείζηκν ησλ ζπλφξσλ αθεηέξνπ ζηελ θνηλσληθή έληαμε, αθνχ ε ηειεπηαία εληάρζεθε ζην ειιεληθφ λνκνζεηηθφ πιαίζην κφιηο ην 2005 θαη, φπσο είδακε, ε ζρεηηθή δηάηαμε δελ έρεη ζηελ νπζία ελεξγνπνηεζεί αθφκε. Γελ ζα πξέπεη λα ππνηηκήζνπκε ην ξφιν πνπ έπαημε ν «εμεπξσπατζκφο» (europeanization) ζηελ εμέιημε ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο αλ θαη ππήξμαλ, ζην πιαίζηφ ηνπ, αξθεηνί κε επλντθνί εζληθνί δηακεζνιαβεηηθνί παξάγνληεο 157. Ο λφκνο 1991/1975 θαζνξίζηεθε απφ ηελ πξνζπάζεηα ηεο Διιάδαο λα κπεη ζην ρψξν Schengen αιιά θαη ν Ν. 3386/2005 ρξεζίκεπζε ζηελ νιηθή ή κεξηθή ελζσκάησζε ησλ επξσπατθψλ νδεγηψλ. Ο λφκνο 2910/2001, αληίζεηα, δηαθαηέρεηαη θπξίσο απφ ην πλεχκα ηεο δηαρείξηζεο εζληθψλ ζεκάησλ 158. Με δεδνκέλα αθελφο φηη ην κνληέιν αλάπηπμήο καο «παξάγεη» ηνπο κεηαλάζηεο απφ ηε ζηηγκή πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ θηλεηηθφηεηα ηεο εξγαζίαο 159 αθεηέξνπ φηη ε απνθπγή κίαο κειινληηθήο κείσζεο ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ρσξψλ φπσο ε Διιάδα κπνξεί λα επηηεπρζεί κφλν κέζσ ηεο κεηαλάζηεπζεο, ε νπνία, επηπξνζζέησο, κπνξεί λα 155 Μαξβάθεο, Α., (2004), ζει Baldwin-Edwards, M., (2001). 157 Όπσο ήηαλ ε πνιηηηθή ζεζκηθή δπλαηφηεηα, ε πεξηνξηζκέλε πνιηηηθή βνχιεζε ιφγσ δηραζκνχ ηεο θνηλήο γλψκεο, ν «θπξίαξρνο ιφγνο», κεηαμχ άιισλ. Λαδή, η., (2006). 158 Mavrodi, G., (2005). 159 Μεηαλάζηεο θαη κεηαλάζηεπζε, ζει

69 επηβξαδχλεη ηελ εκθάληζε ηεο κείσζεο ηνπ πιεζπζκνχ παξαγσγηθψλ ειηθηψλ, ε Διιάδα ζα πξέπεη λα επηδνζεί κε ζπλέπεηα ζηελ πξνζπάζεηα ράξαμεο καθξνπξφζεζκεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο, ε νπνία ζα ζπκβαδίδεη, ζε θάζε πεξίπησζε, κε ηηο αξρέο ηνπ θξάηνπο δηθαίνπ θαη ην ζεβαζκφ ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ. Δλφςεη ησλ παξαπάλσ πξνηείλνληαη ηα εμήο : Ζ ζεκειίσζε ησλ πνιηηηθψλ γηα ηε κεηαλάζηεπζε ζε αμηφπηζηα δεδνκέλα επηζηεκνληθήο έξεπλαο, ηθαλά λα παξάζρνπλ θαηεπζχλζεηο θαη ιχζεηο ζηηο πξαγκαηηθέο νηθνλνκηθέο αλάγθεο ηεο ρψξαο. Ζ δεκηνπξγία ππεξεζηψλ «ελφο ζηαζκνχ» γηα ηελ έθδνζε ησλ αδεηψλ δηακνλήο θαη ε εμέηαζε ηεο πξννπηηθήο ηεο απεκπινθήο ησλ Γήκσλ απφ ηελ φιε δηαδηθαζία εμαηηίαο ησλ δνκηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ζρεηηθέο ππεξεζίεο. Ζ επηθέληξσζε ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ δηαξζξσηηθψλ παξαγφλησλ πνπ επλννχλ ηελ παξανηθνλνκία πξνβιέπνληαο, γηα παξάδεηγκα, εηδηθέο ξπζκίζεηο γηα ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο. Ζ αλαγλψξηζε ελφο κίληκνπκ δηθαησκάησλ ζηνπο παξάλνκνπο κεηαλάζηεο, νη νπνίνη απηή ηε ζηηγκή βηψλνπλ ηελ θαηάζηαζε ησλ «κε πξνζψπσλ». Ζ απεκπφιεζε ηεο ζεψξεζεο ησλ κεηαλαζηψλ είηε σο «πξνβιήκαηνο» είηε σο «ζπκάησλ» θαη ε πξνψζεζε ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο κε ζηφρν ηελ θνηλσληθή ρεηξαθέηεζε φισλ. 160 Ζ επαηζζεηνπνίεζε ηεο θνηλήο γλψκεο - ε νπνία δηάθεηηαη σο επί ην πιείζηνλ ερζξηθά απέλαληη ζηνπο κεηαλάζηεο ή, ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε, αδηαθνξεί- κέζσ ηεο ελεκέξσζεο ζρεηηθά κε ηε ζπκβνιή ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ νηθνλνκία, ηηο πξαγκαηηθέο δηαζηάζεηο ηεο επίδξαζήο ηνπο ζηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο, ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο δσή. Ζ θαηαπνιέκεζε ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο φρη ηφζν κέζσ αζηπλνκηθψλ κεζφδσλ νη νπνίεο απνδεηθλχνληαη ζηελ πξάμε αλαπνηειεζκαηηθέο εμαηηίαο ηεο γεσκνξθνινγίαο ηεο ρψξαο καο θαη ηεο ζρεηηθήο επθνιίαο παξάλνκεο εηζφδνπ- αιιά κέζσ ηεο πξνψζεζεο ηεο λνκηκνπνίεζεο ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηνπ πεξηνξηζκνχ ηεο απνξξφθεζήο ηνπο ζηελ παξανηθνλνκία ζε ζπλδπαζκφ κε ελεκεξσηηθέο εθζηξαηείεο ζρεηηθά κε 160 Μαξβάθεο, Α., (2004), ζει

70 ηα νθέιε ηεο λφκηκεο κεηαλάζηεπζεο. ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο κπνξεί λα ζπκβάιινπλ θαη δηαθξαηηθέο ζπκθσλίεο ηεο Διιάδαο κε ηξίηεο ρψξεο 161 εθφζνλ απεκπνιήζνπλ ηελ «αζηπλνκηθή ινγηθή» θαη επηδηψμνπλ ηελ πξνψζεζε ηεο λφκηκεο κεηαλάζηεπζεο ζηε βάζε ελφο ζπληνληζκέλνπ δηθηχνπ αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ. 162 Ζ πηνζέηεζε κίαο ζπλεθηηθήο πνιηηηθήο ζρεηηθά κε ηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ. απηφ ην πιαίζην πξνηείλνληαη ηα αθφινπζα 163 : α) λα εκπεδσζεί ε ζεκαζία ηεο έληαμεο γηα ηνπο λενεηζεξρφκελνπο κεηαλάζηεο κηα θαη πξφθεηηαη γηα επέλδπζε ηφζν γηα ηνπο ηειεπηαίνπο φζν θαη γηα ηε ρψξα ππνδνρήο, β)λα πξνσζεζνχλ ζπλδπαζκέλα πξνγξάκκαηα εθκάζεζεο γιψζζαο θαη απαζρφιεζεο έηζη ψζηε ε δηδαζθαιία λα ηνπνζεηείηαη ζην πιαίζην ηεο δνπιεηάο, θαζψο θαη καζήκαηα απφ απφζηαζε ή e-learning γηα φζνπο παξάιιεια εξγάδνληαη, γ) λα δηαθνξνπνηνχληαη ηα εθάζηνηε πξνγξάκκαηα αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Να δνζεί ε πξέπνπζα βαξχηεηα ζην δήηεκα ησλ κεηαλαζηψλ ηεο 2 εο γεληάο. Πξνηείλνληαη πξνγξάκκαηα γηα παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο κε επίθεληξν ηελ εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, γηα καζεηέο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε παξάιιειε πξφβιεςε γηα εληζρπηηθή δηδαζθαιία θαη γηα εθήβνπο ή λένπο αιινδαπνχο κε επηθέληξσζε ζηνλ επαγγεικαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε 164. Να πξνσζεζεί ε επηρεηξεκαηηθφηεηα ησλ κεηαλαζηψλ, ε νπνία ζπλδέεηαη κε ζεκαληηθά νθέιε γηα ηνπο ίδηνπο αιιά θαη γηα ηελ θνηλσλία ππνδνρήο. 165 Να πξνβιεθζνχλ αθελφο ε γισζζηθή εθπαίδεπζε ζηε κεηξηθή γιψζζα γηα ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ κέζσ πξαγκαηηθψλ πνιππνιηηηζκηθψλ ζρνιείσλ αθεηέξνπ ε δπλαηφηεηα κεηαθνξάο ησλ αζθαιηζηηθψλ/ζπληαμηνδνηηθψλ 161 Σέηνηεο ζπκθσλίεο έρνπλ θαηά θαηξνχο ζπλαθζεί φπσο, γηα παξάδεηγκα, ε Διιελν-Σνπξθηθή πκθσλία ηνπ 2000 κε ζηφρν ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο παξάλνκεο κεηαλάζηεπζεο. 162 Sitaropoulos, N., (2003), pp. 63, Niessen, J., Schibel, Y., (2004), pp. 14,16, ΗΜΔΠΟ, (2006), ζει. 46, Σα ζεκαληηθφηεξα νθέιε ηεο εζλνηηθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, φπσο αλαθέξνληαη απφ ηνλ Μαπξνκάηε,(2006) είλαη : α) ε ζπκβνιή ηεο ζηελ έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ, β) ε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, ζπλήζσο γηα νκνεζλείο, πνπ απμάλνπλ ην ΑΔΠ θαη κεηψλνπλ ηελ αλεξγία, γ) ε ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ απηψλ σο πξνζαιάκνπ γηα ηελ αλάιεςε επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο γηα ηνπο λενεηζεξρφκελνπο κεηαλάζηεο πνπ πξνζιακβάλνληαη ζε απηέο, δ) ε αλάπιαζε ππνβαζκηζκέλσλ αζηηθψλ πεξηνρψλ θαη ε αχμεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο ησλ πφιεσλ. 70

71 ηνπο. 168 Απαξαίηεηε θξίλεηαη, επίζεο, ε ζχλδεζε ηεο κεηαλάζηεπζεο κε ηελ δηθαησκάησλ θαζψο, ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε, επλνείηαη εθ ησλ πξαγκάησλ ε κφληκε δηακνλή ησλ κεηαλαζηψλ. 166 Να εμεηαζζνχλ πεξηζζφηεξν επέιηθηα ζρήκαηα, φπσο είλαη απηφ ηεο θπθιηθήο κεηαλάζηεπζεο κέζσ επέιηθησλ πξνγξακκάησλ κε ειθπζηηθνχο φξνπο. εκεηψλνπκε φηη έλα απφ ηα νθέιε ηεο θπθιηθήο κεηαλάζηεπζεο είλαη φηη δελ επλνεί ηε κφληκε δηακνλή ησλ κεηαλαζηψλ. 167 Πέξα, σζηφζν, απφ ηε δηαρείξηζε ηεο κεηαλάζηεπζεο ζε εζληθφ επίπεδν, ν ππεξεζληθφο ραξαθηήξαο ηνπ θαηλνκέλνπ δεκηνπξγεί αδήξηηε αλάγθε γηα ηελ εκπινθή πεξηθεξεηαθψλ θαη δηεζλψλ νξγαληζκψλ. Δλφςεη απηνχ, πξνηείλεηαη λα ραξαρηεί επξσπατθφ πιαίζην κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο, ην νπνίν, φκσο, ζα παξέρεη πεξηζψξηα εμεηδίθεπζεο ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ κέηξσλ ζε επίπεδν πεξηθέξεηαο ή θαη ηνπηθήο θνηλσλίαο, δεδνκέλνπ φηη νη αλάγθεο ησλ δηαθφξσλ πεξηνρψλ δηαθέξνπλ κεηαμχ αλαπηπμηαθή βνήζεηα, κηα θαη ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ ρσξψλ απνζηνιήο ζπληειεί καθξνπξφζεζκα ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ ξνψλ. Ζ αλαπηπμηαθή βνήζεηα κπνξεί λα πεξηιακβάλεη, γηα παξάδεηγκα, ηελ θηλεηνπνίεζε θαη δηνρέηεπζε ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εκβαζκάησλ ζε πνιηηηθέο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο απνζηνιήο ή ηε δεκηνπξγία δνκψλ, ζηηο νπνίεο ζα απνξξνθεζνχλ νη κεηαλάζηεο πνπ επηζηξέθνπλ ζηε ρψξα ηνπο κεηά απφ ζπνπδέο ζην εμσηεξηθφ. εκαληηθή είλαη, επίζεο, ε δεκηνπξγία επθαηξηψλ πνπ ζα είλαη ακνηβαίσο επσθειείο (win-win opportunities) γηα ηηο ρψξεο ππνδνρήο θαη απνζηνιήο. απηφ ην πιαίζην ζα κπνξνχζαλ λα ελζαξξπλζνχλ νη δηκεξείο θαη πεξηθεξεηαθέο ζπκθσλίεο κεηαμχ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ γηα ηελ αληαιιαγή εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ρακειήο θαη κεζαίαο εμεηδίθεπζεο γηα ην ιφγν φηη απηνχ ηνπ είδνπο ε κεηαλάζηεπζε σθειεί απνδεδεηγκέλα θαη ηε ρψξα ππνδνρήο αιιά θαη ηε ρψξα απνζηνιήο. 169 Κιείλνπκε απηφ ην θεθάιαην κε ηελ αλαθνξά ζην κνληέιν πνιηηηθήο ελζσκάησζεο ησλ κεηαλαζηψλ ηεο Γέζπνηλαο Παπαδνπνχινπ. Δθθηλψληαο απφ ηε 166 Baldwin-Edwards, M., (2001). 167 Katseli, T., L., Lucas, R., E.B., Xenogiani, Th., (2006), pp ην Workshop summary report The EU Agenda on Asylum, Migration and Frontiers, (2004), pp , ηνλίδεηαη ε αλάγθε κίαο πξνζέγγηζεο απφ ηελ βάζε ζηελ θνξπθή (bottom-up) γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ κε βάζε ην επηρείξεκα φηη ε έληαμε είλαη θπζηθή δηαδηθαζία άξα απαηηνχληαη δνθηκέο λέσλ πξνζεγγίζεσλ απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίαο θαη, ζε δεχηεξε θάζε, κνίξαζκα απηψλ ζε επξσπατθφ επίπεδν. 169 Katseli, T., L., Lucas, R., E.B., Xenogiani, Th., (2006). 71

72 δηαπίζησζε φηη ε παξαρψξεζε ηεο ππεθνφηεηαο ζπληζηά βαζηθή παξάκεηξν γηα λα θαηαζηνχλ ηα άηνκα ηζφηηκα κέιε ηεο πνιηηείαο, πξνηείλεη έλα κνληέιν, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηε δηεζλή θνηλφηεηα, ηε ρψξα ππνδνρήο θαη ηνλ ίδην ην κεηαλάζηε ζε ηξία δηαθξηηά, αιιεινηεκλφκελα ζχλνια. Καζέλα απφ απηά ηα ζχλνια αλαπαξηζηά δηαθνξεηηθέο πξνυπνζέζεηο ηεο ελζσκάησζεο, ε νπνία είλαη εθηθηή κφλν κε ηελ ηνκή θαη ησλ ηξηψλ. Με ιίγα ιφγηα, ππνζηεξίδεηαη φηη δελ κπνξεί λα δξνκνινγεζεί θακία δηαδηθαζία ελζσκάησζεο κεηαλαζηψλ ζε ρψξεο κε αλειεχζεξα θαζεζηψηα, φπσο δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί πνιηηηθή ελζσκάησζε ρσξίο ηελ παξαρψξεζε ππεθνφηεηαο, θαη κάιηζηα δηπιήο, απφ ην θξάηνο ζηνπο κεηαλάζηεο ελψ φια εμαξηψληαη, ηέινο, θαη απφ ηε βνχιεζε ηνπ ίδηνπ ηνπ κεηαλάζηε λα εληαρζεί σο ελεξγφ κέινο ζηελ θνηλσλία ηεο ρψξαο ππνδνρήο Γηεζλήο θνηλφηεηα : δεκνθξαηηθέο αξρέο, αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. 2. Κξάηνο : παξαρψξεζε ππεθνφηεηαο (θαζνξηζκφο ρξνληθνχ πιαηζίνπ, δηπιή ππεθνφηεηα) 3. Μεηαλάζηεο : δηάξθεηα παξακνλήο, βνχιεζε Σνκή ησλ 1,2,3 :ελζσκάησζε ΓΔΤΣΔΡΟ ΜΔΡΟ : ΔΡΔΤΝΑ ΠΔΓΙΟΤ Ζ παξνχζα έξεπλα πεδίνπ απνζθνπεί ζην λα θαηαγξάςεη ηηο απφςεηο ησλ εξγαδνκέλσλ ζε ζπγθεθξηκέλεο ππεξεζίεο, έηζη ψζηε λα δνζεί κία «εθ ησλ έζσ» εηθφλα γηα νξηζκέλα ζεκαληηθά δεηήκαηα. ην πιαίζηφ ηεο κνηξάζηεθαλ δχν δηαθνξεηηθά 170 Παπαδνπνχινπ, Γ., Π., (2006). 72

73 εξσηεκαηνιφγηα : έλα εξσηεκαηνιφγην ζηνπο ππαιιήινπο ησλ Τπεξεζηψλ Αιινδαπψλ νξηζκέλσλ Γήκσλ (Γήκνο Αζελαίσλ, Αηγάιεσ, Πεξηζηεξίνπ θαη Πεηξαηά) κε γεληθέο εξσηήζεηο θαη έλα εξσηεκαηνιφγην ζε εξγαδνκέλνπο ζην Γηαπνιηηηζκηθφ Κέληξν, ζην ΚΔΚ θαη ζηελ Αλαπηπμηαθή Δηαηξεία ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ αλαθνξηθά κε ηελ θνηλσληθή έληαμε. Οη εξσηήζεηο δηακνξθψζεθαλ έηζη ψζηε λα θαιχπηνπλ αθελφο ηα ζρεηηθά κε ηελ εμέιημε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηε κεηαλάζηεπζε, ηηο αθνινπζνχκελεο δηαδηθαζίεο γηα ηε λνκηκνπνίεζε ησλ κεηαλαζηψλ αιιά θαη ηελ εμππεξέηεζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ απφ ηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο, αθεηέξνπ παξακέηξνπο πνπ ππνδεηθλχνληαη απφ ηε ζεσξία σο ζεκειηψδεηο γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ. πγθεληξψζεθαλ 71 εξσηεκαηνιφγηα απφ ηνπο Γήκνπο θαη 9 αλαθνξηθά κε ηελ θνηλσληθή έληαμε. Οπσζδήπνηε ην πεξηνξηζκέλν δείγκα δελ επηηξέπεη ηε γελίθεπζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ. Παξέρεη, σζηφζν, νξηζκέλεο ελδηαθέξνπζεο, θαηά ηε γλψκε καο, ελδείμεηο. Απνδείρηεθε αξθεηά δχζθνιν λα ζπγθεληξσζεί αθφκε θαη απηφο ν αξηζκφο εξσηεκαηνινγίσλ γηα ην ιφγν φηη νη ζρεηηθέο ππεξεζίεο σο θαη κεγάισλ Γήκσλ (π.ρ. Γήκνο Πεξηζηεξίνπ) απαζρνινχλ πνιχ κηθξφ αξηζκφ πξνζσπηθνχ, απφ ην δε Κέληξν Αιινδαπψλ ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ φπνπ απαζρνινχληαη πεξί ηα 100 άηνκα, επεζηξάθεζαλ ζπκπιεξσκέλα κφιηο 47 εξσηεκαηνιφγηα κεηά απφ πνιιή επηκνλή. Αλάινγεο δπζθνιίεο παξνπζηάζηεθαλ θαη ζηε ζπγθέληξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε. ηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο. EΡΕΤΝΑ ΠΕΔΘΟΤ ΣΟΤ ΔΗΜΟΤ ΑΘΗΝΑΘΩΝ, ΑΘΓΑΛΕΩ, ΠΕΡΘΣΕΡΘΟΤ & ΠΕΘΡΑΘΑ 73

74 α) Πνιύ εύθνιε β) Δύθνιε γ) Δμαξηάηαη από ηελ πεξίπησζε δ) Γύζθνιε ε) Πνιύ δύζθνιε ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ 1. Πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ηελ πξνβιεπφκελε δηαδηθαζία γηα ηελ έθδνζε/αλαλέσζε αδεηψλ παξακνλήο απφ ην ηκήκα ζαο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Πνιχ εχθνιε 7 β) Δχθνιε 8.4 γ) Δμαξηάηαη απφ ηελ πεξίπησζε 65.8 δ) Γχζθνιε 15.4 ε) Πνιχ δχζθνιε 1.4 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 1.4 ΤΝΟΛΟ Φαίλεηαη φηη ε πιεηνςεθία (65,8%) απνθεχγεη λα δψζεη γεληθφ ραξαθηεξηζκφ ζηε δηαδηθαζία ηεο έθδνζεο/αλαλέσζεο ησλ αδεηψλ παξακνλήο ζεσξψληαο φηη θάζε πεξίπησζε είλαη δηαθνξεηηθή. Έλα 16% πεξίπνπ ζεσξεί ηε δηαδηθαζία δχζθνιε ελψ νη ππφινηπεο απαληήζεηο εκθαλίδνπλ κηθξφηεξα πνζνζηά. Μφιηο ην 1,4% επέιεμε ην ραξαθηεξηζκφ «πνιχ δχζθνιε». 2. Πφζνο ρξφλνο, θαηά κέζν φξν, απαηηείηαη γηα ηελ έθδνζε/αλαλέσζε ησλ αδεηψλ παξακνλήο ηεο αξκνδηφηεηάο ζαο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % 74

75 α) Πάξα πνιχο 12.6 β) Πνιχο 15.4 γ) Αξθεηφο 56 δ) Λίγνο 12.6 ε) Πνιχ ιίγνο 0 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 2.8 ΤΝΟΛΟ α) Πάξα πνιύο β) Πνιύο γ) Αξθεηόο δ) Λίγνο ε) Πνιύ ιίγνο ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ Όπσο θαίλεηαη ε πιεηνςεθία (56%) ζεσξεί φηη ρξεηάδεηαη αξθεηφο ρξφλνο γηα ηελ έθδνζε/αλαλέσζε ησλ αδεηψλ παξακνλήο ελψ ην 28% πεξίπνπ ζεσξεί φηη ν απαηηνχκελνο ρξφλνο είλαη πνιχο/πάξα πνιχο. Έλα 12,6% ραξαθηεξίδεη ηνλ απαηηνχκελν ρξφλν ιίγν ελψ ραξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη θαλέλαο δελ επέιεμε ηελ απάληεζε «πνιχ ιίγνο». 3. Πφζνο απνηειεζκαηηθά ζεσξείηε φηη εμππεξεηνχληαη νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ απφ ηελ ππεξεζία ζαο ; 75

76 α) Πνιύ απνηειεζκαηηθά β) Απνηειεζκαηηθά γ) Αξθεηά απνηειεζκαηηθά δ) Τπάξρνπλ πξνβιήκαηα ε) Τπάξρνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Πνιχ απνηειεζκαηηθά 23.8 β) Απνηειεζκαηηθά 25.2 γ) Αξθεηά απνηειεζκαηηθά 22.4 δ) Τπάξρνπλ πξνβιήκαηα 23.8 ε) Τπάξρνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα 2.8 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 1.4 ΤΝΟΛΟ Αμηνζεκείσηε είλαη ε δηαζπνξά ησλ απαληήζεσλ ζ απηήλ ηελ εξψηεζε : ε πην ζπρλή απάληεζε είλαη «απνηειεζκαηηθά» πξφθεηηαη, σζηφζν, γηα ζρεηηθά κηθξφ πνζνζηφ (25% πεξίπνπ). ρεδφλ ην ίδην πνζνζηφ ζπγθεληξψλνπλ θαη νη ππφινηπεο απαληήζεηο, κε κία κφλν εμαίξεζε : κφιηο ην 2,8% ζεσξεί φηη ππάξρνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα αλαθνξηθά κε ηελ εμππεξέηεζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ απφ ηελ εθάζηνηε ππεξεζία. Σν απνηέιεζκα απηφ δεκηνπξγεί πξνβιεκαηηζκφ δεδνκέλσλ ησλ επηθξίζεσλ πνπ έρνπλ θαηά θαηξνχο δερηεί νη ζρεηηθέο ειιεληθέο δεκφζηεο ππεξεζίεο αιιά θαη ηεο πξνζσπηθήο καο εκπεηξίαο απφ ηελ επαθή καο κε αξθεηέο απφ απηέο. 4. ε πεξίπησζε πνπ ζεκεηψλνληαη θαζπζηεξήζεηο/πξνβιήκαηα ζηελ εμππεξέηεζε ηνπ θνηλνχ, απηά, θαηά ηε γλψκε ζαο, νθείινληαη : (κπνξείηε λα επηιέμεηε πεξηζζφηεξεο απφ κία απαληήζεηο) 76

77 ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ην κεγάιν θφξην εξγαζίαο 67.2 β) ηελ πνιππινθφηεηα ησλ ζρεηηθψλ ππνζέζεσλ 30.8 γ) ε γξαθεηνθξαηηθά πξνζθφκκαηα 35 δ) ηελ ειιηπή θαηάξηηζε ηνπ πξνζσπηθνχ 16.8 ε) ε πξνβιήκαηα γιψζζαο/επηθνηλσλίαο κε ηνπο αιινδαπνχο 43.4 ζη) Άιιν : α) ην κεγάιν θόξην εξγαζίαο β) ηελ πνπιππινθόηεηα ησλ ζρεηηθώλ ππνζέζεσλ γ) ε γξαθεηνθξαηηθά πξνζθόκκαηα δ) ηελ ειιηπή θαηάξηηζε ηνπ πξνζσπηθνύ ε) ε πξνβιήκαηα γιώζζαο/επηθνηλσλία ο κε ηνπο αιινδαπνύο Φαίλεηαη φηη νη θαζπζηεξήζεηο θαη ηα πξνβιήκαηα ζηελ εμππεξέηεζε ηνπ θνηλνχ απνδίδνληαη θπξίσο ζην κεγάιν θφξην εξγαζίαο (67,2%) θαη ζηε δπζρεξή επηθνηλσλία κε ηνπο αιινδαπνχο (43,4%) θαη ζε κηθξφηεξν πνζνζηφ ζηε γξαθεηνθξαηία θαη ζηελ πνιππινθφηεηα ησλ ππνζέζεσλ πνπ ρεηξίδνληαη νη ππάιιεινη. Μφιηο ην 16,8% ηα απνδίδεη ζηελ ειιηπή θαηάξηηζε ηνπ πξνζσπηθνχ, απηφ, σζηφζν, δε ζπλάδεη κε ην γεγνλφο φηη νη ζρεηηθέο ππεξεζίεο ησλ Γήκσλ ζηειερψλνληαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ζπκβαζηνχρνπο ππαιιήινπο, νη νπνίνη εθ ησλ πξαγκάησλ δελ κπνξνχλ λα είλαη επαξθψο θαηαξηηζκέλνη νχηε λα έρνπλ ζθαηξηθή εηθφλα γηα ηηο εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ζηνλ νπνίνλ απαζρνινχληαη. Μάιινλ αληηθαηηθφ είλαη, εμάιινπ, ην φηη ζηελ ηειεπηαία εξψηεζε, ε δεχηεξε ζπρλφηεξε πξφηαζε γηα ηε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο ππεξεζίαο είλαη ε θαηάξηηζε ηνπ πξνζσπηθνχ. Πέξα απ απηά, ζηελ θαηεγνξία «Άιιν» ε έιιεηςε πξνζσπηθνχ ζπγθέληξσζε πνζνζηφ 5,6%, ε έιιεηςε ρψξσλ ππνδνρήο θαη γξαθείσλ 2,8% ελψ αλαθέξζεθαλ θαη ηα αθφινπζα : αζπκθσλία λφκνπ θαη ειεθηξνληθνχ πξνγξάκκαηνο, ειιηπήο ελεκέξσζε απφ Τπνπξγείν θαη Πεξηθέξεηα γηα ηηο ηξέρνπζεο αιιαγέο ηνπ λφκνπ, θαζπζηεξεκέλε αλαβάζκηζε ηνπ ειεθηξνληθνχ πξνγξάκκαηνο. 77

78 5. ε πνην βαζκφ, θαηά ηε γλψκε ζαο, είλαη ελεκεξσκέλνη νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ πνπ έξρνληαη ζηελ ππεξεζία ζαο γηα ηα ζέκαηα πνπ ηνπο αθνξνχλ θαη ηα δηθαηψκαηά ηνπο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ε πνιχ κεγάιν βαζκφ 2.8 β) ε κεγάιν βαζκφ 18.2 γ) Αξθεηά 36.4 δ) ε κηθξφ βαζκφ 33.6 ε) ρεδφλ θαζφινπ 5.6 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 2.8 ΤΝΟΛΟ α) ε πνιύ κεγάιν βαζκό β) ε κεγάιν βαζκό γ) Αξθεηά δ) ε κηθξό βαζκό ε) ρεδόλ θαζόινπ ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ Βιέπνπκε πσο ζηελ πιεηνςεθία ηνπο νη εξσηψκελνη επέιεμαλ ηηο απαληήζεηο γ θαη δ, ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ζεσξνχλ ελεκεξσκέλνπο ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ αξθεηά θαη ζε κηθξφ βαζκφ. Μφλν ην 2,8% ηνπο ζεσξεί ελεκεξσκέλνπο ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ελψ έλα 5,6% επέιεμε ηελ απάληεζε «ζρεδφλ θαζφινπ». 6. Πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ηελ ελεκέξσζε πνπ παξέρεη ε ππεξεζία ζαο ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ ζρεηηθά κε ηα ζέκαηα ηεο αξκνδηφηεηάο ηεο ; 78

79 α) Πιήξε από θάζε άπνςε β) Δπαξθή γ) Αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε δ) ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο αλεπαξθή δ) Καηά θαλόλα αλεπαξθή ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Πιήξε απφ θάζε άπνςε 32.2 β) Δπαξθή 46.2 γ) Αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε 18.2 δ) ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο αλεπαξθή 2.8 δ) Καηά θαλφλα αλεπαξθή 0 ΤΝΟΛΟ Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ζρεδφλ ην 80% ησλ εξσηψκελσλ ραξαθηεξίδεη ηε ελεκέξσζε πνπ παξέρεη ε ππεξεζία ηνπο επαξθή ή πιήξε απφ θάζε άπνςε. Καλέλαο εξσηψκελνο δελ επέιεμε ηελ απάληεζε δ («θαηά θαλφλα αλεπαξθή») θαη κφιηο ην 2,8% ραξαθηεξίδεη ηελ παξερφκελε ελεκέξσζε «ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο αλεπαξθή». 7. Πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ηε ζπλεξγαζία/ζπληνληζκφ κε ηηο άιιεο ππεξεζίεο κε ηηο νπνίεο έξρεζηε ζε επαθή ; (π.ρ. Πεξηθέξεηα, Γ/λζε Αιινδαπψλ θαη Μεηαλάζηεπζεο ηνπ ΤΠΔΓΓΑ, ζπλαξκφδηα ππνπξγεία θηι) 79

80 α) Άξηζηε β) Πνιύ θαιή γ) Ιθαλνπνηεηηθή δ) ρεδόλ ηθαλνπνηεηηθή ε) Πξνβιεκαηηθή ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Άξηζηε 5.6 β) Πνιχ θαιή 14 γ) Ηθαλνπνηεηηθή 37.8 δ)ρεδφλ ηθαλνπνηεηηθή 23.8 ε) Πξνβιεκαηηθή 15.4 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 2.8 ΤΝΟΛΟ Σν 37,8% ζεσξεί ηε ζπλεξγαζία ηθαλνπνηεηηθή ελψ ε δεχηεξε ζε ζπρλφηεηα απάληεζε είλαη «ζρεδφλ ηθαλνπνηεηηθή». Έλα 20% πεξίπνπ ηε ζεσξεί πνιχ θαιή/άξηζηε. Τπάξρεη, φκσο, θαη έλα 16% πνπ ηελ ραξαθηεξίδεη «πξνβιεκαηηθή». 8. ε πνηνπο παξάγνληεο ζα απνδίδαηε ηηο ηπρφλ δπζρέξεηεο πνπ παξαηεξνχληαη αλαθνξηθά κε ηελ σο άλσ εξψηεζε ; (κπνξείηε λα επηιέμεηε πεξηζζφηεξεο απφ κία απαληήζεηο) 80

81 ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ηελ ειιηπή γλψζε/εκπέδσζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ 29.4 απφ ηνπο αξκνδίνπο β) ε γξαθεηνθξαηηθά πξνζθφκκαηα 42 γ) ε έιιεηςε ζπληνληζκνχ 64.4 δ) Άιιν : ε) Γελ μέξσ/δελ απαληψ α) ηελ ειιηπή γλώζε/εκπέδσζε ηνπ λνκνζεηηθνύ πιαηζίνπ από ηνπο αξκνδίνπο β) ε γξαθεηνθξαηηθά πξνζθόκκαηα γ) ε έιιεηςε ζπληνληζκνύ ε) Γελ μέξσ/δελ απαληώ Αμηνζεκείσην είλαη φηη ελψ πάλσ απφ ην 60% ησλ εξσηψκελσλ ζηελ πξνεγνχκελε εξψηεζε ζεσξεί ηε ζπλεξγαζία/ζπληνληζκφ ηθαλνπνηεηηθή ή ζρεδφλ ηθαλνπνηεηηθή, ηα φπνηα πξνβιήκαηα απνδίδνληαη, απφ ην 65% πεξίπνπ, ζε έιιεηςε ζπληνληζκνχ. Αθνινπζνχλ κε κηθξφηεξα πνζνζηά ε γξαθεηνθξαηία θαη ε ειιηπήο γλψζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ ελψ έλα κε ακειεηέν πνζνζηφ (13% πεξίπνπ) δελ έρεη άπνςε γηα ην ζέκα. ηελ θαηεγνξία «Άιιν» ζεκεηψζεθαλ επίζεο : ε απνπζία μεθάζαξεο άπνςεο γηα ηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή απφ ηελ θεληξηθή εμνπζία, ε έιιεηςε πξνζσπηθνχ γεληθά θαη ηδίσο ζηελ πεξίπησζε ηεο Πεξηθέξεηαο, ε θαθή νξγάλσζε θαη ε πνιχπινθε λνκνζεζία. 9. Απφ ηελ εκπεηξία ζαο σο εξγαδφκελνο /ε ζην ζπγθεθξηκέλν ηκήκα, ζεσξείηε φηη νη ππάξρνπζεο ππεξεζίεο γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζε επίπεδν Γήκνπ επαξθνχλ ; 81

82 ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Ναη 29.4 β) Όρη 65.8 γ) Γελ μέξω/δελ απαληώ 4.2 ΤΝΟΛΟ 99.4 γ) Γελ μέξσ/δελ απαληώ β) Όρη α) Ναη Ζ πιεηνςεθία (65,8%) ζεσξεί φηη νη ππάξρνπζεο ππεξεζίεο ζε επίπεδν Γήκνπ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ δελ επαξθνχλ. Έλα 5% πεξίπνπ δελ έρεη άπνςε γηα ην ζέκα. 10. ε πνην βαζκφ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηακφξθσζε ησλ ζεκάησλ πνπ ηνπο αθνξνχλ ; 82

83 ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ε πνιχ κεγάιν βαζκφ 2.8 β) ε κεγάιν βαζκφ 14 γ) Αξθεηά 23.8 δ) ε κηθξφ βαζκφ 35 ε) Καζφινπ 18.2 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 5.6 ΤΝΟΛΟ α) ε πνιπ κεγάιν βαζκό β) ε κεγάιν βαζκό γ) Αξθεηά δ) ε κηθξό βαζκό ε) Καζόινπ ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ Σν 35% ζεσξεί φηη νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηακφξθσζε ησλ ζεκάησλ πνπ ηνπο αθνξνχλ ζε κηθξφ κφλν βαζκφ. Σν 24% πεξίπνπ ζεσξεί φηη ζπκκεηέρνπλ αξθεηά ελψ έλα 18% ζεσξεί φηη δελ ηνπο δίλεηαη θακία δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο. 11. Θεσξείηε φηη ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηε κεηαλάζηεπζε αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ηεο ρψξαο καο ; 83

84 α) Απνιύησο β) ε κεγάιν βαζκό γ) Αξθεηά δ) ε κηθξό βαζκό ε) Καζόινπ ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Απνιχησο 5.6 β) ε κεγάιν βαζκφ 9.8 γ) Αξθεηά 32.2 δ) ε κηθξφ βαζκφ 28 ε) Καζφινπ 21 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 2.8 ΤΝΟΛΟ Ζ ζπλεζέζηεξε απάληεζε ζηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε είλαη «αξθεηά». Φαίλεηαη, βέβαηα, φηη έλα κεγάιν πνζνζηφ (50% πεξίπνπ) ζεσξεί φηη ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ηεο ρψξαο ζε κηθξφ βαζκφ ή θαζφινπ ελψ κφλν ην 16% πεξίπνπ ζεσξεί φηη αληαπνθξίλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ή απνιχησο. Έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ, κάιηζηα, (21%) ζεσξεί φηη ην λνκνζεηηθφ πιαίζην δελ αληαπνθξίλεηαη θαζφινπ ζηηο αλάγθεο ηεο ρψξαο. 12. Αλαθνξηθά κε ην λνκνζεηηθφ πιαίζην (Ν. 2910/01, Ν. 3386/05, Ν. 3536/07) πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ηελ πξφνδν πνπ έρεη ζπληειεζηεί απφ ην 2001 θη εμήο ; 84

85 α) Πνιύ κεγάιε β) Μεγάιε γ) Μέηξηα δ) Μηθξή ε) Αλύπαξθηε ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Πνιχ κεγάιε 11.2 β) Μεγάιε 25.2 γ) Μέηξηα 42 δ) Μηθξή 14 ε) Αλχπαξθηε 2.8 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 4.2 ΤΝΟΛΟ Σν 42% ζεσξεί ηελ πξφνδν πνπ έρεη ζπληειεζηεί ζε λνκνζεηηθφ επίπεδν απφ ην 2001 κέηξηα ελψ απφ ηηο ππφινηπεο απαληήζεηο βιέπνπκε φηη νη πεξηζζφηεξνη δηάθεηληαη κάιινλ ζεηηθά εθφζνλ ηε ζεσξνχλ κεγάιε/πνιχ κεγάιε ζε πνζνζηφ 37% πεξίπνπ ελψ κηθξή/αλχπαξθηε ζε πνζνζηφ 17% πεξίπνπ. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη, εμάιινπ, ε δηαθνξά πνπ παξαηεξείηαη αλάκεζα ζηηο δχν «αθξαίεο» επηινγέο : πεξίπνπ 12% ζεσξεί ηελ πξφνδν πνιχ κεγάιε ελψ κφλν ην 3% πεξίπνπ ηε ζεσξεί αλχπαξθηε. 13. Πνηεο ζεσξείηε σο ηηο ηξεηο (3) ζεκαληηθφηεξεο εμειίμεηο ζηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο απφ ην 2001 θη εμήο ; 85

86 ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Γελ μέξω/δελ απαληώ 65.8 β) Ννκηκνπνίεζε παξαλόκωλ 28.7 γ) Δθαξκνγή ΓΑΔΜ 5.6 δ) Γξήγνξε έθδνζε αδεηώλ 4.2 ε) Δμαγνξά ελζήκωλ α) Γελ μέξσ/δελ απαληώ β) Ννκηκνπνίεζε παξαλόκσλ γ) Δθαξκνγή ΓΑΔΜ δ) Γξήγνξε έθδνζε αδεηώλ ε) Δμαγνξά ελζήκσλ Δίλαη αμηνζεκείσην φηη ζ απηήλ ηελ εξψηεζε ην 66% πεξίπνπ δελ απάληεζε θαζφινπ! Καηά ηα άιια δφζεθαλ δηάθνξεο απαληήζεηο. Με κεγαιχηεξε ζπρλφηεηα αλαθέξζεθαλ ε λνκηκνπνίεζε ησλ παξαλφκσλ (28,7%), ε εθαξκνγή ΓΑΔΜ ζηνπο ΟΣΑ (5,6%), ε γξήγνξε έθδνζε ησλ αδεηψλ (4,2%) θαη ε δπλαηφηεηα εμαγνξάο ησλ ελζήκσλ (2,8%). Άιιεο απαληήζεηο ήηαλ νη εμήο : θαιχηεξε θαηεγνξηνπνίεζε ησλ αδεηψλ παξακνλήο, θαηάξγεζε ηεο άδεηαο εξγαζίαο απφ ηε Ννκαξρία, θαηάξγεζε ηνπ παξαβφινπ γηα ηνπο αλειίθνπο, κείσζε γξαθεηνθξαηηθψλ δηαδηθαζηψλ γηα ηελ έθδνζε θαη αλαλέσζε ησλ αδεηψλ, νηθνγελεηαθή ζπλέλσζε, δπλαηφηεηα εθπξφζεζκεο θαηάζεζεο αηηήζεσλ επί πνηλή πξνζηίκνπ, δπλαηφηεηα εμφδνπ απφ ηε ρψξα κε ηε κπιε βεβαίσζε, κεραλνγξάθεζε, πξφζιεςε πξνζσπηθνχ, κεγαιχηεξνο έιεγρνο ηεο ιαζξνκεηαλάζηεπζεο. 14. Απφ ηελ εκπεηξία ζαο σο εξγαδφκελνο/ε ζηελ ελ ιφγσ ππεξεζία, ζα ιέγαηε φηη πθίζηαληαη αξλεηηθά ζηεξεφηππα γηα ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, ηα νπνία ελδερνκέλσο επεξεάδνπλ ηε ζηάζε ησλ δηαθφξσλ αξκνδίσλ ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % 86

87 α) Ναη. ε πνιύ κεγάιν βαζκό β) Ναη, ζε κεγάιν βαζκό γ) ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο δ) Πνιύ ζπάληα ε) Όρη, πνηέ ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ α) Ναη. Σε πνιύ κεγάιν βαζκό 1.4 β) Ναη, ζε κεγάιν βαζκό 5.6 γ) Σε θάπνηεο πεξηπηώζεηο 56 δ) Πνιύ ζπάληα 22.4 ε) Όρη, πνηέ 4.2 ζη) Γελ μέξω/δελ απαληώ 9.8 ΤΝΟΛΟ Ζ πιεηνςεθία κε πνζνζηφ 56% ζεσξεί φηη πθίζηαληαη αξλεηηθά ζηεξεφηππα ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο. Αμηνζεκείσην είλαη, σζηφζν, ην φηη ε γεληθή ηάζε θαίλεηαη λα αξλείηαη ηελ χπαξμε αξλεηηθψλ ζηεξενηχπσλ αθνχ ην 23% πεξίπνπ ζεσξεί φηη ηέηνηνπ είδνπο ζηεξεφηππα πθίζηαληαη πνιχ ζπάληα ελψ έλα 5% πεξίπνπ αξλείηαη εληειψο ηελ χπαξμή ηνπο. Αληίζηνηρα, κφλν ην 5,6% ζεσξεί φηη πθίζηαληαη ζε κεγάιν βαζκφ ελψ κφιηο ην 1,4% ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ. Σα δεδνκέλα απηά, σζηφζν, ζπγθξνχνληαη κε δεδνκέλα εξεπλψλ ζρεηηθά κε ην ξαηζηζκφ θαη ηελ μελνθνβία ζηελ Διιάδα θαη νπσζδήπνηε κε ηελ εηθφλα πνπ απνθνκίζακε απφ ηελ επαθή καο κε ηηο ελ ιφγσ ππεξεζίεο ζην πιαίζην ηεο εθπφλεζεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο αιιά θαη κε αθνξκή άιιεο πεξηζηάζεηο. 15. Απφ ηελ εκπεηξία ζαο σο εξγαδφκελνο/ε ζηελ ελ ιφγσ ππεξεζία, ηη ζα πξνηείλαηε γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηεθπεξαίσζε ησλ ζεκάησλ ηεο αξκνδηφηεηάο ζαο θαη γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ; 87

88 ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Γελ μέξω/δελ απαληώ 37.8 β) Αύμεζε πξνζωπηθνύ 25.2 γ)βειηίωζε θηηξηαθώλ εγθαηαζηάζεωλ & ρώξωλ ππνδνρήο 15.4 δ) Δθπαίδεπζε πξνζωπηθνύ 14 ε) Μείωζε γξαθεηνθξαηίαο 8,4 ζη) On line ζπλεξγαζία κε αξκόδηεο ππεξεζίεο 7 δ) Σπληνληζκόο 7 ε) Μνληκνπνίεζε ζπκβαζηνύρωλ 5,6 ζ) Βειηίωζε ζπλζεθώλ εξγαζίαο 4,2 απηήλ ηελ εξψηεζε ην 38% πεξίπνπ δελ απάηεζε θαζφινπ. Ζ πξφηαζε κε ηε κεγαιχηεξε ζπρλφηεηα ήηαλ ε αχμεζε ηνπ πξνζσπηθνχ (25,2%). Αθνινπζεί ε εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ (14%). Μάιηζηα απφ έλαλ ππάιιειν πξνηείλεηαη «ε εμάιεηςε ησλ ξαηζηζηηθώλ θαηλνκέλσλ»κέζσ νδεγηψλ ζπκπεξηθνξάο ζηνπο ππαιιήινπο. Σν 15,4% επηζεκαίλεη ηελ αλάγθε βειηίσζεο ησλ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ησλ ρψξσλ ππνδνρήο. Πέξα απφ ηηο απαληήζεηο πνπ πεξηιακβάλεη ν πίλαθαο πξνηάζεθαλ : ε θαηάξγεζε ηεο πνιπλνκίαο, ε ελεκέξσζε απφ ην ΤΠΔΓΓΑ γηα ηηο αιιαγέο ηνπ λφκνπ θαη ε βειηίσζε ηεο νξγάλσζεο (απφ 2 θνξέο ην θαζέλα). Αθφκε πξνηάζεθαλ : ε κεηάθξαζε ησλ εληχπσλ ησλ ζρεηηθψλ κε ηα δηθαηνινγεηηθά, ε επηηάρπλζε ηεο έθδνζεο ησλ αδεηψλ απφ ηελ Πεξηθέξεηα, ε παγίσζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ, ε απινπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ, ε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαζηεκάησλ ππνδνρήο ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ, ε απζηεξνπνίεζε ηνπ ειέγρνπ ζρεηηθά κε ηελ νξζφηεηα ησλ θαηαηηζέκελσλ δηθαηνινγεηηθψλ, ε αζηπλνκηθή αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο ηνπο θαη ε αχμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηα ζρεηηθά ζέκαηα απφ ηε δηνίθεζε ηνπ Γήκνπ. 88

89 α) Γελ μέξσ/δελ απαληώ β) Αύμεζε πξνζσπηθνύ γ)βειηίσζε θηηξηαθώλ εγθαηαζηάζεσλ & ρώξσλ ππνδνρήο δ) Δθπαίδεπζε πξνζσπηθνύ 20 ε) Μείσζε γξαθεηνθξαηίαο 15 ζη) On line ζπλεξγαζία κε αξκόδηεο ππεξεζίεο δ) πληνληζκόο 10 5 ε) Μνληκνπνίεζε ζπκβαζηνύρσλ ζ) Βειηίσζε ζπλζεθώλ εξγαζίαο ΠΕΘΡΑΘΑ ςμπεπάζμαηα Έλα πξψην ζπκπέξαζκα είλαη φηη ππάξρεη κία ηάζε γηα «ζπγθξαηεκέλεο» απαληήζεηο αθνχ ζηηο πεξηζζφηεξεο εξσηήζεηο νη ππάιιεινη επηιέγνπλ ηελ πην κεηξηνπαζή απάληεζε (1,2,5,7,11,12,14). Ωζηφζν, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, παξαηεξνχκε κία κάιινλ «ακπληηθή» ζηάζε, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηελ εξψηεζε 3, ζηελ νπνία ην 71,4% ππνζηεξίδεη φηη νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ εμππεξεηνχληαη πνιχ απνηειεζκαηηθά/απνηειεζκαηηθά ή έζησ αξθεηά απνηειεζκαηηθά, ην νπνίν έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηηο νπξέο έμσ απφ ηηο ζρεηηθέο ππεξεζίεο ησλ Γήκσλ αιιά θαη κε ηηο 89

90 επηθξίζεηο πνπ έρνπλ δερηεί νη ελ ιφγσ ππεξεζίεο αλαθνξηθά κε ηελ εμππεξέηεζε ηνπ θνηλνχ. Σν ίδην παξαηεξείηαη θαη ζηελ εξψηεζε 4, φπνπ ηα φπνηα πξνβιήκαηα ζηελ εμππεξέηεζε ηνπ θνηλνχ απνδίδνληαη ζε «εμσγελείο» παξάγνληεο (κφιηο ην 16,8% αλαθέξεηαη ζηελ ειιηπή θαηάξηηζε ηνπ πξνζσπηθνχ) αιιά θαη ζηελ εξψηεζε 6 φπνπ ην 78,4% ησλ εξσηψκελσλ ραξαθηεξίδεη ηελ παξερφκελε απφ ηελ ππεξεζία ηνπο ελεκέξσζε πιήξε απφ θάζε άπνςε ή επαξθή. 171 Ζ πιένλ ραξαθηεξηζηηθή πεξίπησζε απηήο ηεο ακπληηθήο ζηάζεο εθθξάδεηαη ζηελ εξψηεζε 14 φπνπ ην 82,6% ζεσξεί φηη αξλεηηθά ζηεξεφηππα πθίζηαληαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο/πνιχ ζπάληα ή θαη πνηέ, δεδνκέλν ην νπνίν ζε θακία πεξίπησζε δελ αληηζηνηρεί ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα. Έλα δεχηεξν ζπκπέξαζκα πξνθχπηεη απφ ηα πνιχ κεγάια πνζνζηά αλαπάληεησλ εξσηήζεσλ ζηηο πεξηπηψζεηο 13 θαη 15. ηελ πξψηε πεξίπησζε ε άγλνηα ζρεηηθά κε ηηο λνκνζεηηθέο εμειίμεηο εμεγείηαη απφ ην γεγνλφο φηη ε πιεηνςεθία ησλ ππαιιήισλ ζηνπο Γήκνπο είλαη ζπκβαζηνχρνη ελψ ζηε δεχηεξε πεξίπησζε δχν ζεσξνχκε σο ηηο πιένλ πηζαλέο εξκελείεο : είηε νη ππάιιεινη δελ έρνπλ πξνηάζεηο είηε δελ κπήθαλ ζηνλ θφπν λα ηηο δηαηππψζνπλ. εκεηψλνπκε, ηέινο, φηη ε πιεηνςεθία 172 ζεσξεί φηη ε δηαδηθαζία έθδνζεο/αλαλέσζεο ησλ αδεηψλ παξακνλήο εμαξηάηαη απφ ηελ πεξίπησζε, ππνδεηθλχεη ην κεγάιν θφξην εξγαζίαο σο ην ζεκαληηθφηεξν αίηην γηα ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο θαζπζηεξήζεηο ζηελ εμππεξέηεζε ηνπ θνηλνχ θαη ηελ έιιεηςε ζπληνληζκνχ, αληίζηνηρα, γηα ηα πξνβιήκαηα ζηε ζπλεξγαζία κε άιιεο ππεξεζίεο θαη θνξείο, απνθαίλεηαη φηη νη ππεξεζίεο γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζε επίπεδν Γήκνπ δελ επαξθνχλ ελψ δελ έρεη άπνςε γηα ηηο εμειίμεηο ζηε κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο. 171 Ωζηφζν, ηίζεηαη εχινγα, ζεσξνχκε, ην εξψηεκα ηνπ θαηά πφζν κπνξεί λα ζεσξεζεί επαξθήο ε ελεκέξσζε φηαλ απηή ζπλίζηαηαη ζε έλα πιήζνο αλαθνηλψζεσλ αλαξηεκέλσλ ζηελ ειιεληθή (φπσο π.ρ. ζρεηηθά κε ηελ θαηάζεζε ησλ δηθαηνινγεηηθψλ άλεπ πξνυπνζέζεσλ, νπφηε νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ πιεξνθνξνχληαλ κ απηφλ ηνλ ηξφπν φηη ην παξάβνιν δελ επηζηξέθεηαη). 172 Πεξηιακβάλνληαη νη απαληήζεηο πνπ ζπγθεληξψλνπλ πνζνζηφ απφ 60% θαη άλσ. 90

91 ΕΡΕΤΝΑ ΠΕΔΘΟΤ ΥΕΣΘΚΑ ΜΕ ΣΗΝ ΚΟΘΝΩΝΘΚΗ ΕΝΣΑΞΗ 1. Θεσξείηε φηη έρεη εκπεδσζεί ζηελ Διιάδα ε αλαγθαηφηεηα ζθαηξηθψλ πνιηηηθψλ, νη νπνίεο ζα ιακβάλνπλ ππφςε ηηο δηάθνξεο δηαζηάζεηο ηεο έληαμεο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Ναη 22.2 β) Όρη 77.7 ΤΝΟΛΟ 99.9 β) Όρη α) Ναη Βιέπνπκε φηη ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία δελ πηζηεχεη φηη ε αλαγθαηφηεηα γηα ζθαηξηθέο πνιηηηθέο έληαμεο έρεη εκπεδσζεί ζηε ρψξα καο. 91

92 2.ε πνην βαζκφ ζεσξείηε φηη ε ππάξρνπζα πνιηηηθή έληαμεο αληηθαηνπηξίδεη ηηο αλάγθεο ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ; (φπσο νη πξφζθπγεο, νη γπλαίθεο, νη κεηαλάζηεο 2 εο θαη 3 εο γεληάο...) ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ε πνιχ κεγάιν βαζκφφ 0 β) ε κεγάιν βαζκφ 0 γ) Αξθεηά 44.4 δ) ε κηθξφ βαζκφ 55.5 ε) Καζφινπ 0 ΤΝΟΛΟ α) ε πνιύ κεγάιν βαζκό β) ε κεγάιν βαζκό γ) Αξθεηά δ) ε κηθξό βαζκό ε) Καζόινπ Ζ πιεηνςεθία ζεσξεί φηη νη αλάγθεο ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ αληηθαηνπηξίδνληαη ζε κηθξφ κφλν βαζκφ ζηελ ππάξρνπζα πνιηηηθή έληαμεο, ππάξρεη σζηφζν θαη έλα ιίγν κηθξφηεξν πνζνζηφ πνπ πηζηεχεη φηη αληηθαηνπηξίδνληαη αξθεηά. 92

93 3. ε πνην βαζκφ, θαηά ηε γλψκε ζαο, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηακφξθσζε ησλ δηαθφξσλ πξνγξακκάησλ ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο έληαμεο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ε πνιχ κεγάιν βαζκφ 0 β) ε κεγάιν βαζκφ 0 γ) Αξθεηά 33.3 δ) ε κηθξφ βαζκφ 55.5 ε) Καζφινπ 11.1 ΤΝΟΛΟ α) ε πνιύ κεγάιν βαζκό β) ε κεγάιν βαζκό γ) Αξθεηά δ) ε κηθξό βαζκό ε) Καζόινπ Σν 66,6% ζεσξεί φηη νη ππήθννη ηξίησλ ρσξψλ έρνπλ δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ζηε δηακφξθσζε ησλ πξνγξακκάησλ ζε κηθξφ κφλν βαζκφ ή θαη θαζφινπ ελψ έλα 33,3% επέιεμε ηελ απάληεζε «αξθεηά». 93

94 4. Πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ηε ζπλεξγαζία/ζπληνληζκφ κε ηηο άιιεο ππεξεζίεο θαη θνξείο κε ηνπο νπνίνπο έξρεζηε ζε επαθή ζε εζληθφ επίπεδν ; AΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Άξηζηε 0 β) Πνιχ θαιή 0 γ)ηθαλνπνηεηηθή 77.7 δ)ρεδφλ ηθαλνπνηεηηθή 11.1 ε)πξνβιεκαηηθή 11.1 ΤΝΟΛΟ α) Άξηζηε β) Πνιύ θαιή γ) Ιθαλνπνηεηηθή δ) ρεδόλ ηθαλνπνηεηηθή ε) Πξνβιεκαηηθή Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία (88,8%) ραξαθηεξίδεη ηε ζπλεξγαζία ζε εζληθφ επίπεδν ηθαλνπνηεηηθή ή ζρεδφλ ηθαλνπνηεηηθή ελψ κφλν ην 11,1% ηελ ζεσξεί πξνβιεκαηηθή. 94

95 5. Πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ηε ζπλεξγαζία/ζπληνληζκφ κε ηηο ππεξεζίεο θαη ηνπο θνξείο κε ηνπο νπνίνπο έξρεζηε ζε επαθή ζε επίπεδν Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ζε δηεζλέο επίπεδν ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Άξηζηε 0 β) Πνιχ θαιή 11.1 γ)ηθαλνπνηεηηθή 66.6 δ) ρεδφλ ηθαλνπνηεηηθή 0 ε)πξνβιεκαηηθή 0 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 22.2 ΤΝΟΛΟ α) Άξηζηε β) Πνιύ θαιή γ) Ιθαλνπνηεηηθή δ) ρεδόλ ηθαλνπνηεηηθή ε) Πξνβιεκαηηθή ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ Σν 77,7% ραξαθηεξίδεη ηε ζπλεξγαζία ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν ηθαλνπνηεηηθή/πνιχ θαιή ελψ ππάξρεη έλα 22,2% πνπ δελ έρεη γλψκε γηα ην ζέκα. 95

96 6. Αλαθέξαηε ηπρφλ πξνβιήκαηα πνπ δπζρεξαίλνπλ ηε ζπλεξγαζία ζαο κε : α) εζληθνχο θνξείο β) επξσπατθνχο θαη δηεζλείο θνξείο Σν 55,5 % δελ απάληεζε ζ απηήλ ηελ εξψηεζε. Αλαθνξηθά κε ην α) αλαθέξζεθε ε γξαθεηνθξαηία (33,3%) θαη επίζεο ε αζπλελλνεζία, ε αζάθεηα ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ αξκνδηνηήησλ θαη ε έιιεηςε ζηαζεξήο βάζεο ζπλεξγαζίαο. Αλαθνξηθά κε ην β) αλαθέξζεθαλ ε έιιεηςε ελεκεξσκέλσλ ηζηνζειίδσλ θαη ε δηαθνξεηηθή εξγαζηαθή λννηξνπία. 7. Θεσξείηε φηη ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ηεο ρψξαο καο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Απνιχησο 0 β) ε κεγάιν βαζκφ 0 γ) Αξθεηά 22.2 δ) ε κηθξφ βαζκφ 66.6 ε) Καζφινπ 0 ζη)γελ μέξσ/δελ απαληψ 11.1 ΤΝΟΛΟ α) Απνιύησο β) ε κεγάιν βαζκό γ) Αξθεηά δ) ε κηθξό βαζκό ε) Καζόινπ ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ Ζ πιεηνςεθία (66,6%) πηζηεχεη φηη ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ έληαμε αληαπνθξίλεηαη ζε κηθξφ κφλν βαζκφ ζηηο αλάγθεο ηεο ρψξαο ελψ έλα κηθξφ πνζνζηφ (22,2%) ζεσξεί φηη αληαπνθξίλεηαη αξθεηά. 96

97 8. Βάζεη ηεο εκπεηξίαο ζαο ζα ιέγαηε φηη πθίζηαληαη αξλεηηθά ζηεξεφηππα γηα ηνπο ππεθφνπο ηξίησλ ρσξψλ, ηα νπνία ελδερνκέλσο επεξεάδνπλ ηε ζηάζε ησλ δηαθφξσλ αξκνδίσλ ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Ναη, ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ 44.4 β) Ναη, ζε κεγάιν βαζκφ 33.3 γ) ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο 22.2 δ) Πνιχ ζπάληα 0 ε) Όρη, πνηέ 0 ΤΝΟΛΟ α) Ναη, ζε πνιύ κεγάιν βαζκό β) Ναη, ζε κεγάιν βαζκό γ) ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο δ) Πνιύ ζπάληα ε) Όρη, πνηέ Αμηνζεκείσην είλαη φηη ην 77,7% ζεσξεί φηη πθίζηαληαη αξλεηηθά ζηεξεφηππα ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ/ζε κεγάιν βαζκφ ελψ ην ππφινηπν 22,2% παξαδέρεηαη φηη πθίζηαληαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο. 97

98 9. Πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ηελ ελεκέξσζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζρεηηθά κε ηα δηάθνξα πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο έληαμεο πνπ ηνπο αθνξνχλ ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Πιήξε απφ θάζε άπνςε 0 β) Δπαξθή 0 γ) Αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε 33.3 δ) ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο αλεπαξθή 33.3 ε) Καηά θαλφλα αλεπαξθή 33.3 ΤΝΟΛΟ α) Πιήξε από θάζε άπνςε β) Δπαξθή γ) Αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε δ) ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο αλεπαξθή ε) Καηά θαλόλα αλεπαξθή ηελ εξψηεζε απηή νη απαληήζεηο είλαη κνηξαζκέλεο αλάκεζα ζηα γ, δ θαη ε, θαλέλαο, σζηφζν, δελ ραξαθηεξίδεη ηελ ελεκέξσζε πιήξε απφ θάζε άπνςε ή έζησ επαξθή. 98

99 10. Βάζεη ηεο εκπεηξίαο ζαο, πξνβιέπνληαη, θαηά θαλφλα, δνκέο πνπ δηεπθνιχλνπλ ηε ζπκκεηνρή ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ζηα δηάθνξα πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο έληαμεο; (π.ρ. πξφβιεςε γηα ηε θχιαμε παηδηψλ). ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Ναη, ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ 0 β) Ναη, ζε κεγάιν βαζκφ 11.1 γ) ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο 44.4 δ)πνιχ ζπάληα 44.4 ε) Όρη, πνηέ 0 ΤΝΟΛΟ α) Ναη, ζε πνιύ κεγάιν βαζκό β) Ναη, ζε κεγάιν βαζκό γ) ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο δ) Πνιύ ζπάληα ε) Όρη, πνηέ ηελ εξψηεζε απηή δελ θαίλεηαη λα ππεξηζρχεη θάπνηα απάληεζε αθνχ ην πςειφηεξν πνζνζηφ κνηξάδνληαη νη απαληήζεηο γ θαη δ, ην νπνίν ζεκαίλεη φηη νη εξσηψκελνη ζεσξνχλ φηη πθίζηαληαη δηεπθνιπληηθέο δνκέο ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ή πνιχ ζπάληα. Έλα 11,1% ζεσξεί φηη πθίζηαληαη ζε κεγάιν βαζκφ. 99

100 11. Βάζεη ηεο εκπεηξίαο ζαο, ηα δηάθνξα πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο έληαμεο πξνζαξκφδνληαη (σο πξνο ην πεξηερφκελν, ην πιαίζην δηεμαγσγήο θηι.) πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηνχλ νη αλάγθεο ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ ή αηφκσλ ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Ναη, ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ 0 β) Ναη, ζε κεγάιν βαζκφ 11.1 γ) ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο 55.5 δ)πνιχ ζπάληα 33.3 ε) Όρη, πνηέ 0 ΤΝΟΛΟ α) Ναη, ζε πνιύ κεγάιν βαζκό β) Ναη, ζε κεγάιν βαζκό γ) ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο δ) Πνιύ ζπάληα ε) Όρη, πνηέ Ζ πιεηνςεθία (55,5%) ζεσξεί φηη ηα ελ ιφγσ πξνγξάκκαηα ραξαθηεξίδνληαη απφ επειημία ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ελψ έλα 33,3% πνιχ ζπάληα. 100

101 12. Πφζν ζεκαληηθή ζεσξείηε ηελ παξνρή ηεο δπλαηφηεηαο ζηελ Κνηλσλία ησλ Πνιηηψλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ ίδησλ ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ) λα ζπκκεηέρεη ζηε δηακφξθσζε ησλ δηαθφξσλ πξνγξακκάησλ θνηλσληθήο έληαμεο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Πνιχ ζεκαληηθή 33.3 β) εκαληηθή 33.3 γ) Αξθεηά ζεκαληηθή 22.2 δ) Όρη θαη ηφζν ζεκαληηθή 11.1 ε) Καζφινπ ζεκαληηθή 0 ΤΝΟΛΟ α) Πνιύ ζεκαληηθή β) εκαληηθή γ) Αξθεηά ζεκαληηθή δ) Όρη θαη ηόζν ζεκαληηθή ε) Καζόινπ ζεκαληηθή Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ην 66,6% ζεσξεί πνιχ ζεκαληηθή/ζεκαληηθή ηελ παξνρή δπλαηφηεηαο ζηελ ΚηΠ λα ζπκκεηάζρεη ζηε δηακφξθσζε ησλ πξνγξακκάησλ ελψ έλα 11,1% ηε ζεσξεί φρη θαη ηφζν ζεκαληηθή. 101

102 13. ε πνην βαζκφ ζα ιέγαηε φηη πθίζηαληαη, θαηά θαλφλα, δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δηαθφξσλ πξνγξακκάησλ θνηλσληθήο έληαμεο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ε πνιχ κεγάιν βαζκφ 0 β) ε κεγάιν βαζκφ 11.1 γ) Αξθεηά 44.4 δ) ε κηθξφ βαζκφ 22.2 ε) Καζφινπ 22.2 ΤΝΟΛΟ α) ε πνιύ κεγάιν βαζκό β) ε κεγάιν βαζκό γ) Αξθεηά δ) ε κηθξό βαζκό ε) Καζόινπ Σν 44,4% ζεσξεί φηη ππάξρνπλ δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο ζε αξθεηφ βαζκφ ελψ ηε δεχηεξε ζέζε ζε ζπρλφηεηα κνηξάδνληαη νη απαληήζεηο ζε κηθξφ βαζκφ θαη θαζφινπ. Έλα 11,1% πηζηεχεη φηη ηέηνηνπ είδνπο δηαδηθαζίεο πθίζηαληαη ζε κεγάιν βαζκφ. 102

103 14. Πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ηελ πξφνδν πνπ έρεη ζπληειεζηεί ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο έληαμεο κεηά ηε ζέζπηζε ησλ ζρεηηθψλ δηαηάμεσλ ηνπ Ν. 3386/05 ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Πνιχ κεγάιε 0 β) Μεγάιε 22.2 γ) Μέηξηα 22.2 δ) Μηθξή 11.1 ε) Αλχπαξθηε 0 ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληψ 44.4 ΤΝΟΛΟ α) Πνιύ κεγάιε β) Μεγάιε γ) Μέηξηα δ) Μηθξή ε) Αλύπαξθηε ζη) Γελ μέξσ/δελ απαληώ Σν 44,4% δελ έρεη άπνςε γηα ην ζέκα, έλα 22,2% ζεσξεί ηελ ζπληειεζζείζα πξφνδν κεγάιε θαη άιιν έλα 22,2% κέηξηα ελψ έλα 11,1% ηελ ραξαθηεξίδεη κηθξή. 103

104 15. Πνχ ζα απνδίδαηε ηηο φπνηεο αλεπάξθεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο έληαμεο ; (κπνξείηε λα επηιέμεηε πεξηζζφηεξεο απφ κία απαληήζεηο) ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ε έιιεηςε πνιηηηθήο βνχιεζεο 44.4 β) ε πξνβιήκαηα ζπλεξγαζίαο/ζπληνληζκνχ ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ 55.5 γ) ε αλεπαξθή ζρεδηαζκφ ησλ δηαθφξσλ πξνγξακκάησλ 44.4 δ) ηελ έιιεηςε ζθαηξηθήο πνιηηηθήο 66.6 ε) Άιιν α) ε έιιεηςε πνιηηηθήο βνύιεζεο β) ε πξνβιήκαηα ζπλεξγαζίαο/ζπ ληνληζκνύ ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ γ) ε αλεπαξθή ζρεδηαζκό ησλ δηαθόξσλ πξνγξακκάησλ δ) ηελ έιιεηςε ζθαηξηθήο πνιηηηθήο Ζ έιιεηςε ζθαηξηθήο πνιηηηθήο θαίλεηαη φηη ζεσξείηαη σο ε ζεκαληηθφηεξε αίηηα γηα ηηο αλεπάξθεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο. Γεχηεξα ζε ζεκαζία αλαδεηθλχνληαη ηα πξνβιήκαηα ζπλεξγαζίαο/ζπληνληζκνχ θαη αθνινπζνχλ κε ηελ ίδηα ζπρλφηεηα ε έιιεηςε πνιηηηθήο βνχιεζεο θαη ν αλεπαξθήο ζρεδηαζκφο ησλ πξνγξακκάησλ θνηλσληθήο έληαμεο. ηελ θαηεγνξία «Άιιν» αλαθέξζεθαλ ε έιιεηςε σξηκφηεηαο απφ ηελ πιεπξά ηεο θνηλσλίαο θαζψο θαη ε εκπινθή γεληθψλ θνηλσληθψλ ζεκάησλ. 104

105 16. ε πνην βαζκφ ζεσξείηε φηη πξνσζείηαη κεηαμχ ησλ αξκνδίσλ ζηελ Διιάδα ε ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηηο πνιηηηθέο πνπ αθνινπζνχλ ηα ππφινηπα επξσπατθά θξάηε ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο έληαμεο ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) ε πνιχ κεγάιν βαζκφ 0 β) ε κεγάιν βαζκφ 11.1 γ) Αξθεηά 44.4 δ) ε κηθξφ βαζκφ 44.4 ε) Καζφινπ 0 ΤΝΟΛΟ α) ε πνιύ κεγάιν βαζκό β) ε κεγάιν βαζκό γ) Αξθεηά δ) ε κηθξό βαζκό ε) Καζόινπ Οη εξσηψκελνη ζεσξνχλ φηη ε ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηηο πνιηηηθέο ησλ άιισλ επξσπατθψλ θξαηψλ πξνσζείηαη αξθεηά/ζε κηθξφ βαζκφ. Μφλν ην 11,1% πηζηεχεη φηη πξνσζνχληαη ζε κεγάιν βαζκφ. 105

106 17. Πψο ζα ραξαθηεξίδαηε ην φθεινο γηα ηελ Διιάδα απφ ηελ νκαιή έληαμε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ; ΑΠΑΝΣΗΗ ΠΟΟΣΟ % α) Πνιχ ζεκαληηθφ 66.6 β) εκαληηθφ 11.1 γ) Αξθεηά ζεκαληηθφ 11.1 δ) Όρη θαη ηφζν ζεκαληηθφ 11.1 ε) Καζφινπ ζεκαληηθφ 0 ΤΝΟΛΟ α) Πνιύ ζεκαληηθό β) εκαληηθό γ) Αξθεηά ζεκαληηθό δ) Όρη θαη ηόζν ζεκαληηθό ε) Καζόινπ ζεκαληηθό Αμηνζεκείσην είλαη ην φηη ε πιεηνςεθία (66,6%) απνηηκά ην ελ ιφγσ φθεινο γηα ηελ Διιάδα σο πνιχ ζεκαληηθφ ελψ απφ 11,1% ζπγθεληξψλνπλ νη απαληήζεηο ζεκαληηθφ, αξθεηά ζεκαληηθφ, φρη θαη ηφζν ζεκαληηθφ. 18. Βάζεη ηεο εκπεηξίαο ζαο, ηη ζα είραηε λα πξνηείλεηε γηα ηελ βειηίσζε ησλ ζεζκηθψλ ξπζκίζεσλ θαη ησλ πξαθηηθψλ πνπ δηέπνπλ ηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο έληαμεο ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ ; Σν 77,7 % δελ απάληεζε ζ απηήλ ηελ εξψηεζε. Καηά ηα άιια πξνηάζεθαλ ε αχμεζε ηεο ρξνληθήο δηάξθεηαο ησλ αδεηψλ παξακνλήο, ε πξφβιεςε γηα ηελ έληαμε ησλ λέσλ ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ε δεκηνπξγία εηδηθψλ ζεκηλαξίσλ γηα ηνπο ελήιηθεο κε δηάθνξεο ζεκαηηθέο (π.ρ. λνκηθά, ιανγξαθηθά θ.η.ι.). 106

107 ςμπεπάζμαηα Καηαξρήλ βιέπνπκε φηη ππάξρεη κηθξφηεξε δηαζπνξά ησλ απαληήζεσλ ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν εξσηεκαηνιφγην αθνχ ζηηο πεξηζζφηεξεο εξσηήζεηο ην ζχλνιν ησλ απαληήζεσλ πεξηνξίδεηαη ζε 2 έσο 3 επηινγέο, νη νπνίεο, κάιηζηα, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο δελ απέρνπλ πνιχ σο πξνο ην λφεκα (π.ρ. ζηελ εξψηεζε 5 ε ζπλεξγαζία ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν ραξαθηεξίδεηαη πνιχ θαιή/ηθαλνπνηεηηθή, ζηελ εξψηεζε 8 θαλείο δελ έρεη επηιέμεη ην δ θαη ην ε, ζηελ 9 θαλείο δελ έρεη επηιέμεη ηα α θαη β). Αλαθνξηθά κε θάπνηα ζέκαηα, ινηπφλ, θαίλεηαη φηη ππάξρεη, θαηά θάπνηνλ ηξφπν, ζχκπλνηα. Ωζηφζν ζε νξηζκέλεο εξσηήζεηο ε ζχκπλνηα απηή ράλεηαη : ζεσξνχκε φηη πξφθεηηαη είηε γηα απαληήζεηο πνπ θαζνξίδνληαη απφ ηε δηαθνξεηηθή εκπεηξία ησλ εξσηψκελσλ 173 (εξσηήζεηο 10,11,13) είηε γηα εξσηήζεηο ζηηο νπνίεο νη εξσηψκελνη θαινχληαη λα εθθξάζνπλ θαζαξά πξνζσπηθή γλψκε (12, 17). Ηδηαίηεξα ελδηαθέξνληα ζεσξνχκε ηα επξήκαηα ζρεηηθά κε ηα αξλεηηθά ζηεξεφηππα (εξψηεζε 8) : ζε αληίζεζε κε ην πξνεγνχκελν εξσηεκαηνιφγην, θαίλεηαη φηη ππάξρεη γεληθή ζπκθσλία σο πξνο ηελ χπαξμε αξλεηηθψλ ζηεξενηχπσλ (ην 77,7% ππνζηεξίδεη φηη πθίζηαληαη ζε πνιχ κεγάιν/ζε κεγάιν βαζκφ θαη ην 22,2% ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ελψ θαλείο δελ επέιεμε ηηο απαληήζεηο δ θαη ε). Καηά ηα άιια κία ηζρπξή πιεηνςεθία 174 ππνδεηθλχεη φηη δελ έρεη εκπεδσζεί ζηελ Διιάδα ε αλάγθε γηα ζθαηξηθέο πνιηηηθέο έληαμεο, φηη ε ζπλεξγαζία ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν είλαη ηθαλνπνηεηηθή, φηη ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε αληαπνθξίλεηαη ζε κηθξφ κφλν βαζκφ ζηηο αλάγθεο ηεο ρψξαο θαη απνηηκνχλ ην φθεινο γηα ηελ Διιάδα απφ ηελ νκαιή έληαμε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ σο πνιχ ζεκαληηθφ 173 Δθφζνλ ην δείγκα πξνέξρεηαη απφ 3 δηαθνξεηηθνχο θνξείο, νη νπνίνη έξρνληαη ζε επαθή κε δηαθνξεηηθά πξνγξάκκαηα. 174 Πεξηιακβάλνπκε εδψ ηηο απαληήζεηο πνπ ζπγθέληξσζαλ πνζνζηφ απφ 66,6% θαη άλσ. 107

108 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ COM(2004) 508 final First Annual Report on Migration and Integration. COM(2005) 389 final Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. A common Agenda for Integration. Framework for the Integration of Third-Country Nationals in the European Union. COM(1998) 183 final An action plan against racism. Communication from the Commission (2000). Building an inclusive Europe. COM(2000) 757 final Communication from the Commission to the Council to the Council and the European Parliament on a Community Immigration Policy. COM(2001) 672 final Communication from the Commission to the Council and the European Parliament on a common policy on illegal immigration. COM(2003) 0336 Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on immigration, integration and employment. Απφθαζε 2002/463/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε ζέζπηζε πξνγξάκκαηνο δξάζεο γηα ηε δηνηθεηηθή ζπλεξγαζία ζηνπο ηνκείο ησλ εμσηεξηθψλ ζπλφξσλ, ησλ ζεσξήζεσλ, ηνπ αζχινπ θαη ηεο κεηαλάζηεπζεο (πξφγξακκα ARGO) 2000/43/EK Οδεγία γηα ηελ ίζε κεηαρείξηζε πξνζώπσλ αζρέησο θπιεηηθήο ή εζλνηηθήο θαηαγσγήο 2000/750/ Council decision establishing a Community Action Programme to combat discrimination ( ) Καλνληζκφο (ΔΚ) αξηζ. 862/2007 πεξί θνηλνηηθώλ ζηαηηζηηθώλ γηα ηε κεηαλάζηεπζε θαη ηε δηεζλή πξνζηαζία θαη ηελ θαηάξγεζε ηνπ θαλνληζκνύ (ΕΟΚ) αξηζ. 311/76 ηνπ Σπκβνπιίνπ πεξί ηεξήζεσο ζηαηηζηηθώλ γηα ηνπο αιινδαπνύο εξγαδνκέλνπο MEMO/06/333, 19 September 2006, THE ARGO PROGRAMME ( ) IP/07/ /06/2007, Europa Press Releases, Visa Information System (VIS) : the JHA-Council reaches a political agreement on the VIS Regulation and VIS Decision Franco Frattini, The Future Development of EU Migration Policy, Brussels, 3 July 2007, SPEECH/07/471 Workshop Summary Report The EU Agenda on Asylum, Migration and Frontiers (2004) N. 2910/2001 Είζνδνο θαη παξακνλή αιινδαπώλ ζηελ Ειιεληθή Επηθξάηεηα. Κηήζε ηεο ειιεληθήο ηζαγέλεηαο κε πνιηηνγξάθεζε θαη άιιεο δηαηάμεηο. Ν. 3386/2005 Είζνδνο, δηακνλή θαη θνηλσληθή έληαμε ππεθόσλ ηξίησλ ρσξώλ ζηελ Ειιεληθή Επηθξάηεηα. Ν. 3536/2007 Εηδηθέο ξπζκίζεηο ζεκάησλ κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο θαη ινηπώλ δεηεκάησλ αξκνδηόηεηαο Υπνπξγείνπ Εζσηεξηθώλ, Δεκόζηαο Δηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο 108

109 Αηηηνινγηθή Έθζεζε Νφκνπ 3386/2005 Δγθχθιηνο αξηζκ. 47, Γ/λζε Αιινδαπψλ θαη Μεηαλάζηεπζεο ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α., ηεο 7 εο Ννεκβξίνπ 2006, Α.Π. Οηθ: 21585/2006 Δγθχθιηνο αξηζκ. 33, Γ/λζε Αιινδαπψλ θαη Μεηαλάζηεπζεο ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α., ηεο 7 εο Ννεκβξίνπ 2006, Α.Π. Οηθ: 17684/2006 ΚΤΑ 160/06 Καζνξηζκφο ειάρηζηνπ αξηζκνχ εκεξνκηζζίσλ γηα ηελ αλαλέσζε ηεο άδεηαο δηακνλήο πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηδηθή Έθζεζε ζρεηηθά κε ην Ν. 2910/01 (Γεθέκβξηνο 2001), Σεκεία ελδερόκελεο βειηίσζεο Ν. 3386/2005 πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δηδηθή Έθζεζε ζρεηηθά κε ην Ν. 2910/01 (Γεθέκβξηνο 2001), Πξόηαζε ηξνπνπνίεζεο ηνπ λόκνπ πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Δπηζηνιή Γ. Κακίλε πξνο Πξνθφπε Παπιφπνπιν, 6 Φεβξνπαξίνπ 2006, Α.Π Δθεκεξίδα Διεπζεξνηππία, 14 επηεκβξίνπ 2007, ζει. 41, Φξαηίλη : «Μπιε θάξηα» ζε «ρξήζηκνπο» κεηαλάζηεο. Δθεκεξίδα Διεπζεξνηππία, 20 επηεκβξίνπ 2007, ζει. 48, «Επξσζπκθσλία γηα θαθέισκα ησλ αιινδαπώλ πνπ δνπλ ζηελ Ε.Ε.» ΗΜΔΠΟ, (2005), Οηθνλνκηθέο δηαζηάζεηο ηεο κεηαλάζηεπζεο. Επηπηώζεηο ζηνλ αγξνηηθό ηνκέα ΗΜΔΠΟ, (2006), Πνιηηηθέο έληαμεο ησλ κεηαλαζηώλ : ε επξσπατθή εκπεηξία Μειέηε γηα ινγαξηαζκφ ηνπ ΗΜΔΠΟ απφ ην Μεζνγεηαθφ Παξαηεξεηήξην Μεηαλάζηεπζεο Η.Α.Π.Α.Γ. Πάληεην Παλεπηζηήκην, Σηαηηζηηθά δεδνκέλα γηα ηνπο κεηαλάζηεο ζηελ Ειιάδα : αλαιπηηθή κειέηε γηα ηα δηαζέζηκα ζηνηρεία θαη πξνηάζεηο γηα ηε ζπκκόξθσζε κε ηα standards ο Επξσπατθήο Έλσζεο, 15 Ννεκβξίνπ COMMEDIA net - Γίθηπν γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πνιππνιηηηζκηθψλ κέζσλ ελεκέξσζεο, Μειέηε Δηεξεύλεζεο Σηάζεσλ & Απόςεσλ ηεο Κνηλήο γλώκεο γηα ηελ ιεηηνπξγία ησλ Πνιππνιηηηζκηθώλ Μέζσλ Μαδηθήο Επηθνηλσλίαο, Θεζζαινλίθε- επηέκβξηνο 2006 Baldwin-Edwards, M., (2005), Η έληαμε ησλ κεηαλαζηώλ ζηελ Αζήλα : δείθηεο αλάπηπμεο θαη ζηαηηζηηθέο κέζνδνη κέηξεζεο Βαξβηηζηψηεο, Η., Μ., (2006), Η κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ηεο Επξώπεο (κε ηε ζπλεξγαζία ηνπ Γαβξηήι Κακπνχξνγινπ, Κνηλνβνπιεπηηθή Οκάδα ηνπ ΔΛΚ-ΔΓ ζην Δπξ. Κνηλνβνχιην, Τπεξεζία Σεθκεξίσζεο-Δθδφζεσλ-Έξεπλαο) Βετθνπ, Μ, (2001), Μεηαλάζηεπζε θαη πξαθηηθέο έληαμεο. Μηα «εθ ησλ έζσ» απνηίκεζε ηεο ζύγρξνλεο ειιεληθήο θαη ηηαιηθήο θνηλσληθήο πξαγκαηηθόηεηαο (ην «Ννκηθέο θαη θνηλσληθνπνιηηηθέο δηαζηάζεηο ηεο κεηαλάζηεπζεο ζηελ Διιάδα, Ακίηζεο, Γαβξηήι, Ν./Λαδαξίδε Γαβξηέιια, 2001) Κνχξηεο, Β., (2006), Άδεηεο δηακνλήο ζηα ζύκαηα εκπνξίαο αλζξώπσλ (Άξζξα Ν. 3386/2005). (ην «Ο λένο λφκνο 3386/2005 γηα ηνπο αιινδαπνχο. θέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί») 109

110 Λαδή, η., (2006), Εμεπξσπατζκόο θαη Αιιαγέο Δεκνζίσλ Πνιηηηθώλ : ε πεξίπησζε ηεο Ειιεληθήο Μεηαλαζηεπηηθήο Πνιηηηθήο (σο άλσ) Μαξβάθεο, Α., (2004), Κνηλσληθή έληαμε ή θνηλσληθό απαξηράηλη ;(ην «Ζ Διιάδα ηεο κεηαλάζηεπζεο. Κνηλσληθή ζπκκεηνρή, δηθαηψκαηα θαη ηδηφηεηα ηνπ πνιίηε», εηξά κειεηψλ, Κέληξν Δξεπλψλ κεηνλνηηθψλ νκάδσλ, επηκέιεηα Μίιηνο Παχινπ, Γεκ. Υξηζηφπνπινο, 2004) Μαπξνδή, Γ. (2006), Θέκα εκπεηξίαο ; Πεγέο, θνξείο θαη δηαδηθαζίεο δηακόξθσζεο κεηαλαζηεπηηθήο πνιηηηθήο ζηελ Ειιάδα ( ) (σο άλσ) Μνπζνχξνπ, Λ., Μ., (1991), Μεηαλάζηεπζε θαη Μεηαλαζηεπηηθή Πνιηηηθή ζηελ Ειιάδα θαη ηελ Επξώπε Νηθνιφπνπινο, Γ., Π., (2006), Ο έιεγρνο ησλ πιεζπζκηαθώλ κεηαθηλήζεσλ ζην «Φώξν ειεπζεξίαο, αζθάιεηαο θαη δηθαηνζύλεο : νη κεηαβαιιόκελεο ζεκαζίεο ησλ ζπλόξσλ θαη ησλ εδαθώλ (Δηζήγεζε γηα ην πλέδξην ηνπ ΗΜΔΠΟ «Μεηαλάζηεπζε ζηελ Διιάδα : Δκπεηξίεο-Πνιηηηθέο-Πξννπηηθέο», Αζήλα, 23 & 24 Ννεκβξίνπ 2006) Νηψηε, η., (2006), Η πξώηε δηαδηθαζία λνκηκνπνίεζεο αιινδαπώλ ζηελ Ειιάδα : Η ζεκαζία ησλ δηνηθεηηθώλ πξάμεσλ θαη πξαθηηθώλ (σο άλσ) Παπαδνπνχινπ, Γ., (2006), Μνξθέο θνηλσληθήο έληαμεο θαη Κνηλσληθήο Ελζσκάησζεο ησλ Μεηαλαζηώλ. Τν παξάδεηγκα ηεο Πεξηθέξεηαο Αηηηθήο (ην «Μεηαλάζηεπζε θαη έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία», Δπηζηεκνληθή Δηαηξεία Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, επηκέιεηα Υξήζηνο Μπάγθαβνο, Γέζπνηλα Παπαδνπνχινπ, 2006) Παπαδνπνχινπ, Γ., (2006), Μεηαλάζηεπζε, ελζσκάησζε θαη ηδηόηεηα ηνπ πνιίηε : θξηηηθή ζεώξεζε Παπαζενδψξνπ, Θ., Π., επξσπατθή λνκνζεζία (2007), Ννκηθό θαζεζηώο ησλ αιινδαπώλ. Ειιεληθή θαη Πνπινπνχινπ, Ζ., Δ., (2007), Η κεηαλαζηεπηηθή πξόθιεζε άζελ,., (2001), Φσξίο έιεγρν; Η εζληθή θπξηαξρία, ε κεηαλάζηεπζε θαη ε ηδηόηεηα ηνπ πνιίηε ηελ επνρή ηεο παγθνζκηνπνίεζεο. ηκφπνπινο, Υ., (2005), Η ζρέζε ησλ κεηαλαζηώλ κε ηε δηνίθεζε: πξνβιήκαηα θαη πξνηάζεηο βειηίσζεο ηεο δηαδηθαζίαο (ην Μειέηεο ΗΝΔ, ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ Σεχρνο 22, 2005 «Μεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή θαη δηθαηψκαηα ησλ κεηαλαζηψλ» επηκ. Α. Καςάιεο, Π. Ληλάξδνο-Ρπικφλ) ηκφπνπινο, Υ., (2006), Η επθαηξία λνκηκνπνίεζεο ηνπ λ. 3386/2005 (ην «Ο λένο λφκνο 3386/2005 γηα ηνπο αιινδαπνχο. θέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί») ππξφπνπινο, Γ., (2006), Η εθαξκνγή ηνπ Ν. 3386/2005 ζηελ πξάμε. Αληηζπληαγκαηηθόηεηα δηαηάμεσλ θαη ζπξξίθλσζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ κεηαλαζηώλ-κία αθόκε ρακέλε επθαηξία (σο άλσ) πκεσλίδεο, Η., (2006), Ζεηήκαηα από ηε δηνηθεηηθή απέιαζε ησλ αιινδαπώλ πξηλ θαη κεηά ην λόκν 3386/2005 (ην «Ο λένο λφκνο 3386/2005 γηα ηνπο αιινδαπνχο. θέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί») Tapinos, G.-Delauny, D., (2006), Μπνξνύκε πξάγκαηη λα κηιάκε γηα παγθνζκηνπνίεζε...(ην «Μεηαλάζηεπζε θαη έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία», Δπηζηεκνληθή Δηαηξεία Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, επηκέιεηα Υξήζηνο Μπάγθαβνο, Γέζπνηλα Παπαδνπνχινπ, 2006) 110

111 Σξηαληαθπιιίδνπ, Α., (2005), Ειιεληθή Μεηαλαζηεπηηθή Πνιηηηθή : Πξνβιήκαηα θαη Καηεπζύλζεηο, ΔΛΗΑΜΔΠ Σζανχζεο, Γ. (2006), Παξέκβαζε-Τνπνζέηεζε γηα ην λέν Ν. 3386/2005. Σθέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί (ην «Ο λένο λφκνο 3386/2005 γηα ηνπο αιινδαπνχο. θέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί») ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Baldwin-Edwards, M., (2001), Semi-reluctant Hosts : Southern Europe s Ambivalent Response to Immigration (Brown Journal of World Affairs, Fall, 2001) Ette, A., Faist., Th., (2007), The Europeanization of National Polices and Politics of Immigration : Research, Questions and Concepts Katseli, L., T., Lucas, R., E.B., Xenogiani, Th., (2006), Policies for Migration and Development. A European perspective (OECD Development Centre, Policy Brief No. 300 Kiprianos, P., Balias, S., Passas, V., (2003), Greek Policy Towards Immigration and Immigrants (Social Policy and Administration, Apr. 2003, Issue 2) Levinson A., (2005), Regularisation programmes in Greece, Centre on Migration, Policy and Society, University of Oxford Mavrodi, G., (2005), Europeanising national immigration policy: the case of Greece (Working Papers-Center on Migration, Citizenship and Development, No 8, 2005) Niessen, J., Schibel, Y., (2004), Handbook on Integration for policy-makers and practitioners Sitaropoulos, N., (2003), Immigration Law and management in Greece ΓΙΚΣΤΑΚΟΙ ΣΟΠΟΙ

112 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Πεγή : Σηαηηζηηθά δεδνκέλα γηα ηνπο κεηαλάζηεο ζηελ Ειιάδα, Μειέηε γηα ινγαξηαζκφ ηνπ Η.Μ.Δ.Π.Ο. απφ ην Μεζνγεηαθφ Παξαηεξεηήξην Μεηαλάζηεπζεο Η.Α.Π.Α.Γ. Πάληεην Παλεπηζηήκην (Ννέκβξηνο 2004) 112