Εξέλιξη των πρωτευόντων

Transcript

1 Π. Πάσχου Εξέλιξη των πρωτευόντων Η ιστορία των σπονδυλωτών στη γη διαιρείται σε τρεις εποχές (αιώνες) -Παλαιοζωικό η εποχή της αρχαίας ζωής µε ψάρια, αµφίβια και πρωτόγονα ερπετά -Μεσοζωικό ενδιάµεση εποχή µε ερπετά (και δεινοσαύρους) και εµφάνιση των πρώτων θηλαστικών -Καινοζωικό η πιο πρόσφατη εποχή µε πουλιά, θηλαστικά και πρωτεύοντα (και τον άνθρωπο)

2 Γεωλογικός χρόνος... Αιώνας Εποχή Αρχή εκατοµµύρια χρόνια πριν Καινοζωικός Ολόκαινο Πλειστόκαινο Εξέλιξη του ανθρώπου, παγετώνες, εξαφανίσεις µεγάλων θηλαστικών Πλειόκαινο Μειόκαινο Ολιγόκαινο Ηώκαινο Παλαιόκαινο Μεσοζωικός Παλαιοζωικός Προκάµβριο Θηλαστικά, πτηνά, µετακίνηση των ηπείρων στις σηµερινές τους θέσεις εινόσαυροι, πρώτα θηλαστικά, πρώτα πουλιά, µετακινήσεις ηπείρων Φύκη, εχινόδερµα, εποίκιση ξηράς, αµφίβια, ερπετά, δάση αρχαϊκών φυτών, παγετώνες, µαζικές εξαφανίσεις Εµφάνιση της ζωής

3 Εξέλιξη των πρωτευόντων Κατά το καινοζωικό αιώνα, η ξηρά είχε κυρίως τροπικό ή υποτροπικό κλίµα

4 Πρόγονοι των πρωτευόντων;

5 Το Ηώκαινο (54-38 mya) ήταν η εποχή των Prosimii, µε 60 διαφορετικά γένη, τα οποία διαχωρίζονταν σε δύο οικογένειες και ζούσαν σε ολόκληρο τον κόσµο, εκτός από τη Ν. Αµερική.

6 Prosimii -Τα πρώτα πρωτεύοντα ανήκαν στην υπόταξη Prosimii -Πρωτόγονα πρωτεύοντα τα περισσότερα εξαφανίστηκαν µε τηνεµφάνιση των µαϊµούδων (πριν 40 εκ. χρόνια). Όσα αποµένουν σήµερα είναι νυκτόβια -Σήµερα (λεµούριοι, τάρσιοι), περιορισµένα σε αποµονωµένα ενδιαιτήµατα µε λίγους θηρευτές και χωρίς ανταγωνισµό (Μαδαγασκάρη, νησιά της Ινδονησίας, Φιλιπίννες)

7 Ανθρωποειδή (antropoidea) -Μαϊµούδες: δύο διαφορετικοί τύποι, µαϊµούδες του νέου κόσµου (new world monkeys Ceboidea) και του παλαιού (old world monkeys Cercopithecoidea) -Πίθηκοι εκτός του ανθρώπου: Γίββωνας, Ουρακοτάγκος, Γορίλλας, Χιµπατζής -Άνθρωπος (ο γυµνός πίθηκος): περιλαµβάνονται όλοι οι άνθρωποι από αυτούς που εµφανίστηκαν 4-5 εκ. χρόνια πριν µέχρι τον σύγχρονο άνθρωπο

8 Τα ανθρωποειδή διαχωρίζονται από τα Prosimii κατά το τέλος του Ηωκαινου -Έχουν τα µάτια στραµµένα προς τα εµπρός και πλήρως εγκλεισµένα στην οφθαλµική κόγχη για καλύτερη προστασία -Ζουν την ηµέρα ενώ τα Prosimii που συνεχίζουν να υπάρχουν γίνονται νυκτόβια -Έχουν µεγαλύτερο εγκέφαλο, ώστε προσαρµόζονται και επιβιώνουν καλύτερα στη ζωή στα δένδρα -Έχουν ξηρά µύτη, ξεχωριστή από το άνω χείλος (όχι rhinarium όπως άλλα θηλαστικά) -Έχουν λιγότερα φύµατα στους γοµφίους (4-5 αντί για 6), πιο µαλακή τροφή

9 Ηεποχήτωνµαϊµούδων -Ανθρωποειδή του ολιγόκαινου (38-23 Mya) -Τα πολυπληθέστερα πρωτεύοντα -Οικογένεια Parapithecid ίσως πρόγονοι των µαϊµούδων του Νέου κόσµου -Οικογένεια Propliopithecid - ίσως πρόγονοι των µαϊµούδων του Παλιού κόσµου, των πιθήκων και των ανθρώπων

10

11

12

13 Οι πίθηκοι του Μειόκαινου Το γένος Proconsul αντιπροσωπεύει τα περισσότερα και τα πιο επιτυχηµένα ανθρωποειδή της αρχής του Μειόκαινου ίσως πρόγονοι των πιθήκων και κάποιων µαϊµούδων Proconsul africanus µεσαίο µέγεθος P. nyazae µέγεθος µικρής µαϊµούς P. major µέγεθος χιµπατζή Κατά το µέσο Μειόκαινο (16-10 mya) αντικαθιστώνται από τις µαϊµούδες του Παλιού κόσµου και τους σύγχρονους πιθήκους

14 Present Time million years ago

15

16 Η εµφάνιση των ανθρώπων Το Πλειστόκαινο (2Mya-10000BP) είναι η εποχή της εµφάνισης των ανθρώπων Κατώτερο Πλειστόκαινο (2-1Μya): µεταγενέστερες µορφές Australopithecus, πρώτες µορφές Homo Μέσο Πλειστόκαινο (1Mya BP): Homo erectus. Πρώτες µορφές Homo sapiens Ανώτερο Πλειστόκαινο ( ΒP): Neanderthals, σύγχρονος Homo sapiens

17 Ardipithecus: ένας αρχαίος άνθρωπος -Μέγεθος πιθήκου - ύο είδη (A. ramidus, A. kadabba), που ζούσαν µάλλον σε δασικές περιοχές -A. ramidus 1992 από τον Tim White. A. kadabba 1998 από τον Haile-Selassie -Έζησαν κατά το τέλος του Μειόκαινου (πριν 4,5-5,8 εκ. χρόνια). Ο A. kadabba είναι προγενέστερος -Το κρανίο και τα δόντια του A. ramidus είναι πολύ παρόµοια µε του ανθρώπου. Μπορεί να ήταν σχεδόν δίποδος και εξελίχθηκε κατά το Πλειστόκαινο στον Australopithecus anamensis, από τον οποίο τελικά προέκυψαν οι Homo

18 Οι άνθρωποι µετακινούνται στη σαβάνα -Επικίνδυνη ζωή. Ανάγκη για γρήγορη σκέψη και συνεργασία σε οµάδες. Ανάγκη για µεγάλο εγκέφαλο, σκούρα επιδερµίδα (όχι τρίχωµα), ανάγκη για εφίδρωση -Η όρθιαστάση -επιτρέπει τον έλεγχο για θηρευτές σε µακρινές αποστάσεις -Είναι πιο αποδοτική ενεργειακά -Εκθέτει µικρότερη έκταση του σώµατος στην ακτινοβολία του ηλίου -Απελευθερώνει τα χέρια για τη µεταφορά αντικειµένων, χρήση όπλων και εργαλείων

19 -Μικρό κρανίο -Ανθρωπόµορφο σώµα, δίποδο -Μικροί κυνόδοντες, µεγάλοι γοµφίοι -Ωστόσο αρκετές οµοιότητες µε τους χιµπατζήδες και τους γορίλλες (ένδειξη κοινής καταγωγής)

20 -Μείγµα πιθηκοειδών και ανθρωποειδών χαρακτηριστικών (δίποδο, καµπυλωτάοστάδακτύλων) -Ζούσε σε πεδιάδες -Τα νεαρά άτοµα εξαρτιώνταν πιθανώς από τους γονείς τους για µεγάλο διάστηµα -Σηµάδια πολιτισµού -Φυλετικός διµορφισµός

21

22

23

24