Ελληνικές Οικονοµικές Εξελίξεις 4/12/2014. Ιστορικός σχολιασµός Ελληνικής εξέλιξης

Transcript

1 Ελληνικές Οικονοµικές Εξελίξεις 4/12/2014 Ιστορικός σχολιασµός Ελληνικής εξέλιξης Τρέχουσα κατάσταση Προϋπολογισµός 2014 ΑΕΠ - Ισοζύγιο ηµόσιο χρέος - άνεια Καταθέσεις Λιανικές πωλήσεις - Βιοµηχανία (Παραγωγή) Τουρισµός(Αφίξεις Συνάλλαγµα) Ανεργία Εργαζόµενοι / Συνταξιούχοι Οικοδοµική δραστηριότητα Παραδοχές σύγκλισης Kωνσταντίνος Σταµατόγιαννης ιπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός TU Munchen ιπλ Οικονοµολόγος Μηχανικός TU Munchen Πιστοποιηµένος Οικονοµικός Αναλυτής Σύµβουλος ιοίκησης ΚΥΚΛΟΣ ΑΕΠΕΥ Οικονοµοτεχνικός Σύµβουλος ΠΕΣΕ Ε ιαµόρφωση σκηνικού κατάρρευσης Η Πολιτική επιλογή της επιτάχυνσης εισόδου στο Ευρώ (Σηµίτης 2000) οδήγησε σε υποχρεωτική αποδοχή υψηλής ισοτιµίας (µη υποτίµησης, η οποία θα οδηγούσε σε υψηλότερο πληθωρισµό) ώστε να πληρωθούν τα κριτήρια του Maastricht (πλην ηµοσίου Χρέους) µε αποτέλεσµα την αδυναµία ανταγωνιστικής παραγωγής στους περισσότερους κλάδους, αλλά σε αντιστάθµισµα πολύ χαµηλά επιτόκια εκτοκισµού ηµοσίου Χρέους (όφελος 3-4% του ΑΕΠ ετησίως). Πέραν των µειονεκτηµάτων τα ανωτέρω άφηναν επαρκές πεδίο αναπτυξιακής δηµοσιονοµικής µόχλευσης σε συνδυασµό µε το πλεονέκτηµα του πολύ χαµηλού επιπέδου ιδιωτικού χρέους. Απαρνούµενοι τις δοθείσες ως ανωτέρω ευκαιρίες, η χώρα προχώρησε µε έκρηξη δηµόσιου και ιδιωτικού δανεισµού και συµπεριφορά πεινασµένων για χλιδή και επίδειξη, παροτρυνόµενη δυστυχώς τόσο από τις κυβερνήσεις (ΠΑΣΟΚ και Ν ), όσο και από το παγκόσµιο χρηµατοοικονοµικό σύστηµα. Κεντρικό πρόβληµα της Ελληνικής οικονοµίας αποτελεί η δυσαρµονία µισθών και απασχόλησης µεταξύ ηµοσίου και Ιδιωτικού τοµέα (µικρή προστιθέµενη αξία προς διάχυση). Η άρνηση περικοπής κράτους/ κοµµατικών στρατών (δαπανών) απετέλεσε την µακροοικονοµική επιλογή που µας οδήγησε στο ΝΤ. Η αδυναµία εφαρµογής Κεινσιανής πολιτικής σε ηµόσιες επενδύσεις και απασχόληση λόγω ανυπαρξίας εθνικού νοµίσµατος, κάνει υποχρεωτική την µείωση µεγέθους κράτους και περιορισµό κοινωνικών πολιτικών και µοναδική λύση την προσέλκυση ιδιωτικών/ξένων επενδύσεων µε κυρίως στόχευση αγορές εξωτερικού. Τρέχουσα κατάσταση: Η αρνητική πιστωτική επέκταση επί τετραετία και οι ισχυρά αρνητικοί ρυθµοί µεταβολής λιανικών πωλήσεων και βιοµηχανικής παραγωγής αποτυπώνονται µε επιδείνωση των ρυθµών του ΑΕΠ και αύξηση εξ αυτού των ποσοστών δανειακών επιβαρύνσεων, µειώσεις κερδοφορίας και συνεπώς φορολογικών εσόδων. Η µείωση των ρυθµών διαγραφής δανείων σε αντίθεση µε αύξηση σε 34% (83 ις Ευρώ) στα µη εξυπηρετούµενα δάνεια αποτελούν προσπάθεια βραχυπρόθεσµης αλλοίωσης των κεφαλαιακών αναγκών των Τραπεζών. Οι εξελίξεις στους βασικούς τοµείς της οικονοµίας Τουρισµό και Κατασκευές εµφανίζουν πτώσεις της τάξης του 13% και 85% για το 2012, από τις κορυφές του Η ανάκαµψη του τουρισµού κατά το µας επανέφερε στα επίπεδα του 2007, την στιγµή όµως που οι ανταγωνιστικές µας αγορές έχουν εµφανίσει ανόδους τις τάξης του 30-50%. Η κατάρρευση πωλήσεων οχηµάτων επέφερε αντίστοιχη υστέρηση στους εισπραττόµενους φόρους, όπως και στα προσδοκώµενα έσοδα λόγω αυξήσεων σε φόρο καπνού, καυσίµων και ΦΠΑ. Σαν τελευταίο µέτρο πριν την απόφαση εξόδου από το Ευρώ εφαρµόσθηκε η επιβολή εκτάκτων/µονίµων εισφορών/φόρων στην περιουσία (προσοµοιάζει µε διαδικασίες κατάσχεσης κοµµουνιστικών καθεστώτων), η οποία όµως εµφανίζει µεγάλο ποσοστό αδυναµίας-άρνησης πληρωµής (κούρεµα οµολόγων εισφορές ακινήτων), όπως και ηµεροµηνία λήξης, καθότι δεν υπάρχει παραγωγή εισοδήµατος. Η µείωση καταθέσεων είναι συνεχής και διπλής κατεύθυνσης (εξωτερικό κατανάλωση) και ανέρχεται σε 62 ις Ευρώ. Οι δαπάνες 2013 έναντι του 2012 εµφανίζουν κατά την Κυβέρνηση µείωση κατά 9,8 ις µε 6,1 ις εξ αυτών από µικρότερες πληρωµές τόκων και χωρίς να εµφανίζει τις πληρωµές ληξιπροθέσµων υποχρεώσεων 6,14 ις Ευρώ, θεωρώντας τις προηγουµένων ετών µε παράλληλη δηµιουργία νέων ύψους 3 ις Ευρώ και µε ακραίες καθυστερήσεις πληρωµών σε επιστροφή ΦΠΑ, φάρµακα, ΟΤΑ, φορείς κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και την ακραία καθυστέρηση στην έκδοση των νέων συντάξεων που κατά δηµοσιεύµατα ανέρχεται σε κρυφό χρέος 3 ις Ευρώ ετησίως. Σε επίπεδο εσόδων εµφανίζεται διατήρηση του επιπέδου του 2012 έχοντας όµως συµπεριλάβει τα κέρδη οµολόγων 2,03 ις που µεταβιβάσθηκαν από την Ε.Ε. και έχοντας αµφιβολία για τον χειρισµό των βεβαιωθέντων και µη εισπραχθέντων εσόδων. Τα περί πρωτογεννούς πλεονάσµατος αποτελούν φυσικά σενάρια επιστηµονικής φαντασίας, η βελτίωση όµως των µακροοικονοµικών την 4ετία είναι σαφής και πιθανόν να µπορεί να επιτευχθεί ένα σηµείο σταθεροποίησης / ισοσκελισµού σε επίπεδα ΑΕΠ κατά 10% χαµηλότερα (160 ις Ευρώ) µε στοχευµένες παρεµβάσεις σε δαπάνες, αλλά και επιτάχυνση αποκρατικοποιήσεων / αξιοποίησης περιουσίας. Η αµφισβήτηση πλέον του πρωτογεννούς πλεονάσµατος απαντάται όλο και σε περισσότερες αναλύσεις διεθνών οίκων και αναλυτών αυξηµένης αποδοχής / αναγνωρισιµότητας. O Προϋπολογισµός 2014, συνταχθείς µε σκοπό την είσπραξη των επόµενων δόσεων και προφανώς µε πολιτική έγκριση της τρόικας, εµφανίζει αποκλίσεις υλοποίησης, και ο προυπολογισµός του 2015 κατατέθηκε χωρίς την έγκριση της Ε.Ε., η οποία µετά την εσωτερική µας θριαµβολογία επί εξάµηνο αµφισβητεί πλέον ανοικτά τις παραδοχές µας, τα Greek Statistics και την µη ύπαρξη δηµοσιονοµικού κενού. Το ύψος των δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης προ προσαρµογών και ληξιπροθέσµων το 2013

2 ανήλθε σε 89,25 ις ή 49% του ΑΕΠ. Η ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών εµφανίζεται επαρκής προς στιγµήν και οι επόµενες ανάγκες της τάξης των 15 ις για διαγραφή ιδιωτικών δανείων, όπως παρατήρησε και το ΝΤ και αποσιωπήθηκε σχεδόν άµεσα, θα αποτελέσουν προφανώς τις αναγκαίες Αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου προς δηµιουργία νέων µεγαλοµετόχων. Η ασφάλεια των καταθέσεων από κούρεµα λόγω ανεπάρκειας Τραπεζικών κεφαλαίων εµφανίζεται επαρκώς υψηλή, ο µεγάλος κίνδυνος είναι ο πιθανός κρατικός πειρασµός φορολόγησης κεφαλαίου και όχι µόνον τόκων κατά το 2015 για ισοσκελισµό ελλειµµάτων (µετά πιθανόν τις εκλογές ή την εκλογή Προέδρου). Με βάση το σύνολο των δεδοµένων είναι πιθανή η εξισορρόπηση της κατάστασης αν υπάρξη σκληρή περαιτέρω συρρίκνωση των ηµοσίων απανών στα επίπεδα του 43-44% του ΑΕΠ ώστε να επιτευχθεί η απαραίτητη απελευθέρωση πόρων προς επένδυση για αύξηση της παραγωγικής βάσης και συνεπώς της παραγόµενης προστιθέµενης αξίας προς διάχυση αναδιανοµή. Παραδοχές νέου µνηµονίου Ανοχή εκτύπωσης χρήµατος Κίνδυνος εξόδου από Ευρώ Οι παραδοχές του µεσοπροθέσµου σχεδίου που συµφωνήθηκε τον 11/2012 έγιναν αποκλειστικά µε σκοπό την µετάθεση του προβλήµατος, πιθανόν εν αναµονή µακροοικονοµικών εξελίξεων στις ΗΠΑ και την δροµολόγηση λύσεων σταθεροποίηση οικονοµιών Ισπανίας και Ιταλίας. Η κατάσταση στην Ιρλανδία έχει αποκατασταθεί πλήρως και στην Πορτογαλία σε µεγάλο βαθµό. Η πιθανότητα αποδοχής κουρέµατος των νέων δανείων του Ελληνικού χρέους από πλευράς και των 17 χωρών (δηλαδή η ανάληψη των χρεών από τους φορολογούµενους αυτών των χωρών), χωρίς παράλληλη έξοδο µας από το Ευρώ είναι πολύ µικρή. Η Ελλάδα έχει καταφύγει από το 2012 σε µαζική «εκτύπωση» νοµίσµατος µέσω εντόκων γραµµατίων, απορροφούµενων από τις Ελληνικές Τράπεζες µέσω δανεισµού από τον µηχανισµό ELA της Τραπέζης της Ελλάδος, και της ΕΚΤ µετά την ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών. Η πιθανή πραγµατική απόκλιση του ΠΥ θα ανέλθει πιθανόν περί τα 4 ις. Οι εκκρεµείς εισπράξεις µας µε βάση τις συµφωνίες µνηµόνια ανέρχονται τον 9/2014 σε 3 ις από ΕΕ, 16 ις από ΝΤ και 10 ις επιστροφές κερδών οµολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες κατά τα επόµενα έτη, µόνον µετά από έγκριση του Eurogroup. Οι πιθανές πραγµατικές ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των Τραπεζών ανέρχονται κατ εκτίµηση σε ις. Το πιθανό συνεπώς τρίτο και πιθανόν σκληρότερο αλλά και ελπίζω τελευταίο µνηµόνιο θα πρέπει να συµπεριλάβει την διευθέτηση των κρυφών δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων (10-15 ις), των κόκκινων δανείων των Τραπεζών (83 ις) και των αναγκών τους σε κεφάλαια (15 ις), ώστε να ισοσκελισθεί το άνοιγµα στην ΕΚΤ (45 ις), του αποκρυπτόµενου ελλείµµατος ασφαλιστικού / µεταχρονολόγησης συντάξεων και εφάπαξ (5 ις), την αντικατάσταση των εντόκων (14 ις), τις ληξιπρόθεσµες απαιτήσεις του ηµοσίου (71 ις) και των ασφαλιστικών Ταµείων (24 ις) και τις ληξιπρόθεσµες υποχρεώσεις του ηµοσίου (5 ις). Μοιάζει αναπόφευκτη η επόµενη σύγκρουση µε ΕΕ/ ΝΤ, όταν αυτοί προφανώς αποφασίσουν ότι ξεπεράσθηκε η περίοδος χάριτος προς την κυβέρνηση Σαµαρά και αποδοχής των greek statistics, ή η άρνηση αποδοχής ενός αναρχοαριστερού κόµµατος οικονοµικά αγραµµάτων στυλ ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρωπαϊκή «Οικογένεια» και η διαχείριση χρέους των υπολοίπων χωρών έχει δροµολογηθεί µε επαρκή ασφάλεια. Αφήνω ένα µικρό παράθυρο οµαλής εξέλιξης, στην περίπτωση που µια κυβέρνηση µε πρώτο βιολί τον Σύριζα αποδειχθεί υλοποιητής όλων των απολύτως απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών που απαιτεί η ΕΕ, µε πρωταρχική την ριζική συρρίκνωση του κράτους. Στην περίπτωση που οι µελλοντικές µας σχέσεις µε την ΕΕ δεν διαταραχθούν και υπάρξει συνέχιση προγραµµάτων υποστήριξης, η από Ελληνικής πλευράς προσπάθεια αύξησης των εσόδων θα βασισθεί προφανώς αποκλειστικά στην αφαίµαξη κατάσχεση περιουσιών. Τα βασικά περιουσιακά στοιχεία αποτελούν οι κατοικίες/οικόπεδα µε αντικειµενική αξία 520 ις Ευρώ ή 1Τρις αν συµπεριληφθούν και τα αγροτεµάχια, οι καταθέσεις σηµερινού ύψους 136 ις και οι µετοχές αξίας 75 ις σε Γενικό είκτη 1214µονάδων την 30/6/14. Από τις κατανοµές που διερευνήθηκαν προκύπτει ότι είναι αδύνατον να επιτευχθούν αξιόλογες εισπράξεις µόνον από τους «έχοντες», η επίθεση συνεπώς θα είναι µαζική στην µεσοαστική τάξη. Οι κατανοµές των ακινήτων εµφανίζουν ιδιοκτήτες µε αντικειµενική αξία µεγαλύτερη από 0,5 Εκ. Ευρώ και συνολική αξία 105 ις από τα 520 ις του συνόλου. Το σύνολο των κατοικιών κατά την απογραφή ανέρχεται σε 6,37 εκ. µε 4,12εκ. εξ αυτών να κατοικούνται και 2,25εκ. να εµφανίζονται κενές. Το κατά τα µέσα ενηµέρωσης διαθέσιµο προς πώληση στοκ ακινήτων ανέρχεται σε Το καλυπτόµενο από το προστατευόµενο όριο των Ευρώ ύψος καταθέσεων ανέρχεται σε 104 ις επιµεριζόµενο σε 32εκ. καταθέτες. Η επίθεση στις καταθέσεις συνεπώς δεν θα ονοµασθεί «κούρεµα», αλλά έκτακτη εισφορά πιθανόν κλιµακούµενη, ώστε να συµπεριλάβει το σύνολο τους. Η πληρωµή της περαιτέρω ισχυρότερης φορολόγησης των ακινήτων πιθανόν να χρηµατοδοτηθεί από το αντίστοιχο κούρεµα των καταθέσεων µε τραπεζικά δάνεια ειδικού σκοπού. Αντίστοιχα οι κάτοχοι µετοχών µε αξία µεγαλύτερη των Ευρώ σε δείκτη 1214 και κεφαλαιοποίηση 75 ις ανέρχονται σε κωδικούς, οι δε κάτοχοι χαρτοφυλακίου µεγαλύτερου του 1Εκ.Ευρώ σε 2644 εξ αυτών, χωρίς να µπορεί να προσδιορισθεί ο τρόπος πιθανής φορολόγησης. Όποιοι διαβλέπουν κινδύνους για την περιουσιακή τους κατάσταση µε βάση τα ανωτέρω ας φροντίσουν για την προστασία τους. Οι υπόλοιποι παρακαλώ ας αγνοήσουν το Report. Υπουργείο Οικονοµικών - Εκτέλεση προυπολογισµού Προυπ 9µ 9µ ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ (εκατ. ευρώ) Έσοδα απάνες Πρωτογενείς δαπάνες Καταπτώσεις+Εξοπλιστικά Τόκοι Ι. ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Εσοδα Π Ε Εξοδα Π Ε ΙΙ. ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΠΡ ΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (Ι+ΙΙ) Ελλειµµα % ΑΕΠ -13,33% -9,44% -10,92% -8,10% -2,99% -0,85% -1,46% -1,26% Πληρωµές εκτός ΠΥ που επιβαρύνουν το έλλειµµα Σύνολο ελλείµµατος έτους ΑΕΠ Ελλειµµα % ΑΕΠ -16,87% -11,17% -14,27% -8,41% -6,37% -1,68% -4,11% -1,43% Εσοδα 2013 incl 2,033 ις ΕΚΤ

3 Η παρατήρηση της διαχρονικής εξέλιξης των εκτελεσθέντων προϋπολογισµών αλλά και η συρρίκνωση της περιουσιακής βάσης κατά τα προηγούµενα έτη κάνει τις προβλέψεις εκτέλεσης του ΠΥ 2014 τουλάχιστον υπεραισιόδοξες και προκαταλαµβάνει για την εφαρµογή νέων µέτρων από την σηµερινή ή επόµενη κυβέρνηση. 170% 150% 130% 110% 90% 70% 50% 30% 36% % % ΗΜ.ΧΡΕΟΣ Κεντρ.Κυβ %ΑΕΠ 77% % 76% % % % % 113% 129% 153% 108% % 177% 180% 156% % 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 4,5% 6,6% 7,4% Τόκοι ηµοσίου Χρέους % ΑΕΠ 12,8% 11,0% 10,0% 7,5% 11,0% 7,8% 6,6% 5,1% 4,4% 7,1% 5,2% 3,6% 3,47% Προς παρατήρηση η αύξηση ηµοσίων δαπανών που οδήγησε στην κρίση µετά τον περιορισµό της πιστωτικής επέκτασης λόγω της παγκόσµιας κρίσης και η αποενοχοποίηση των καταβαλλόµενων τόκων στην εµφάνιση της κρίσης καθότι η συµµετοχή τους σαν %ΑΕΠ βαίνει συνεχώς µειούµενη επί 15ετία µέχρι το % 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% 4,5% 6,3% I Ακαθάριστο Εγχώριο Προιον (ΑΕΠ) Σταθερές τιµές 5,7% 4,6% 2007 I 3,5% 1,5% 0,4% 2008 I -1,3% 2009 I -3,1% -2,1% 2010 I -4,9% -6,6% -8,0% -7,1% -6,8% -7,7% -6,6% 2011 I 2012 I 2013 I -2,6% -1,5%-0,3% -3,9% 2014 I Ακαθάριστο Εγχώριο Προιον (ΑΕΠ) εκ.ευρώ Ονοµαστικά - Κυλιόµενο αποτέλεσµα 4 τριµήνων I 2007 I 2008 I 2009 I 2010 I 2011 I 2012 I 2013 I 2014 I I Με εφαρµογή <περίεργων> αποπληθωριστών η ονοµαστική πτώση του ΑΕΠ είναι πολύ µεγαλύτερη της σε σταθερές τιµές ανακοινούµενης (5,9% προς 3,7%). -8% -12% -16% -20% ,1% ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ / ΑΕΠ % ,6% -18,4% ,6% ,1% ,9% -12,3% -12,7% -12,0% ,9% ,0% Αεροπορικές αφίξεις - Ταξιδιωτικό συν άλλαγµα (ΚΜΟ µην ιαία) Αεροπορικές Αφίξεις σε χιλ. Ταξ.Συν αλλαγµα σε Eκ Ευρώ

4 Η συρρίκνωση του ελλείµµατος του εµπορικού ισοζυγίου βασίζεται στην υφεσιακή υποκατανάλωση και όχι σε αύξηση εξαγωγών. Το όφελος της τουριστικής βελτίωσης 2013/14 ανέρχεται σε περίπου 100εκ. Ευρώ µηνιαία ,3 40, ,1 40, απάν ες Γεν ικής Κυβέρν ησης % AEΠ Εσοδα Γεν ικής Κυβερν ησης % ΑΕΠ 44,7 39, ,5 38, ,6 39, ,2 39,2 47,6 40, ,6 40, ,0 38, ,5 40, ,8 42, ,7 44, ,0 45, Ληξιπρόθεσµες υποχρεώσεις Γεν ικής Κυβέρν ησης εκ.ευρώ Λιαν ικές Πωλήσεις είκτης (ΚΜΟ 3µ) Greece - είκτης Βιοµηχαν ικής Παραγωγής (2005=100) / , Λιανικές πωλήσεις Index Λιανικές πωλήσεις Ind όγκου Orig data Κιν.Μ.Ορ.12µ 8/14 87,85-28,1% Η µείωση του όγκου λιανικών πωλήσεων υπερβαίνει το 40% και η βιοµηχανική παραγωγή το 28% την 5ετία. ΕΤΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΑΝΑΛΟΓΙΑ Ασφαλισµένων/Συντα 3,36 2,46 2,33 2,27 1,84 1,82 1,78 1,57 1,39 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ % Συνταξιούχων/Πληθυσµό 10,7% 16,1% 16,9% 17,4% 19,3% 19,6% 20,3% 24,4% 26,7% απάνη 2012:32 ιςευρώ (17 ις Ταµεία/15 ις Ελλειµµα) Αντιστοιχεί σαν όλοι οι 58+ να είναι συνταξιούχοι 2,5 2,2 1,9 1,6 ΑΝΑΛΟΓΙΑ Ασφαλισµένων/Συνταξιούχους 25% 22% 19% 16% % Συνταξιούχων/Πληθυσµό 1,3 13% 1, % Η αναλογία ασφαλισµένων προς συνταξιούχους κάνει αδύνατη την διατήρηση του κοινωνικού κράτους ακόµη και στα σηµερινά ήδη συρρικνωµένα επίπεδα. Η εξέλιξη εργαζοµένων και ανέργων αν συνυπολογισθεί και ο µεγάλος αριθµός εργαζοµένων στο ηµόσιο Τοµέα αποδεικνύει την αδυναµία δηµιουργίας προστιθέµενης αξίας προς διάχυση αναδιανοµή.

5 28% Eργαζόµενοι - Ανεργοι % Eργαζόµενοι - Ανεργοι σε χιλ % 54% % 52% % 50% % 48% % 46% % 44% % 42% Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι-14 Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι-14 %Ανεργία Εργαζόµενοι %Πληθυσµού Ανεργοι Εργαζόµενοι Αριθµός αδειών Επιφάνεια Αδειες m2 Ογκος Αδειες m3 Αριθµός αδειών Επιφάνεια m2 Ογκος m3 Συναλλαγές ακινήτων Total ΑΤΤΙΚΗ Μέσω Τραπεζών ,5% 40,3% 33,4% ,4% -24,2% -19,3% ,5% -8,0% -5,7% ,4% -17,9% -17,1% ,2% -22,9% -25,3% ,1% -19,9% -24,1% ,5% -41,6% -37,9% ,7% -30,4% -28,9% ,6% -28,2% -25,7% m ,6% -15,5% -8,0% 2013/ ,9% -89,7% -88,3% Ογκος Αδειες m Επιφάνεια Αδειες m Αριθµός αδειών Συναλλαγές ακινήτων Η µείωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας από την κορυφή του 2005 ανέρχεται σε 88% σε όγκους, 90% σε επιφάνειες, 83% σε αριθµό αδειών και 89% σε συναλλαγές ακινήτων. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών συρρικνώθηκαν κατά 60 ις στην 5ετία (20 εξ αυτών αποτελούν εκροές διασφάλισης προς το εξωτερικό), όπου όµως πρέπει να παρατηρηθεί και η αύξηση κατά 100 ις την τετραετία άκριτης πιστωτικής επέκτασης που προηγήθηκε. Η χρηµατοδότηση του ιδιωτικού τοµέα µειώθηκε κατά >40 ις, η οποία είχε διογκωθεί όµως κατά 175 ις από την είσοδο στο Ευρώ.

6 Καταθέσεις Νοικοκυριά Greece (mil Euro) Χρηµατοδότηση ιδιωτικού τοµέα /98 3/00 3/02 3/04 3/06 3/08 3/10 3/12 3/14 1/80 1/83 1/86 1/89 1/92 1/95 1/98 1/01 1/04 1/07 1/10 1/13 12/08 12/09 12/10 12/11 12/12 12/13 Συµπεράσµατα Προοπτικές - Έξοδος από την παγκόσµια κρίση Υπάρχουν σοβαρές αµφιβολίες για την ύπαρξη πραγµατικού παγκοσµίου σχεδίου εξόδου από την παρούσα κρίση. Στον αντίποδα µπορεί να υποτεθεί ότι όλοι οι χειρισµοί αποτελούν προσπάθεια χρονικής εξοµάλυνσης του απαιτούµενου deleveraging, που εµφανίζεται πάντοτε σε περιπτώσεις αντίστοιχων κρίσεων χρέους στις οικονοµίες. Θα υπάρξει για µεγάλο διάστηµα (έτη) συνέχιση deleveraging (ΗΠΑ 1929/10έτη Ιαπωνία 1990/15έτη) που οδηγεί σε µείωση κατανάλωσης/ ΑΕΠ, όπως και µείωση κατανάλωσης σε απόλυτα µεγέθη λόγω των νέων υψηλότερων επιπέδων ανεργίας, όσο θα λήγουν οι κοινωνικές παροχές. Πολύ πιθανή η ύπαρξη εµπορικών απειλών / προστατευτισµού εντός των εποµένων ετών στην διαδικασία διερεύνησης δηµιουργίας / επιβολής νέου παγκόσµιου νοµίσµατος ή συστήµατος ισοτιµιών και απελευθέρωσης του γουάν. Η υποχρέωση µείωσης ελλειµµάτων θα προκύψει πιθανόν εκβιαστικά από την συµπεριφορά των αγορών κρατικών οµολόγων. Το πιθανό χρονικό σηµείο έναρξης αποτύπωσης του 2ου κύµατος της οικονοµικής πτώσης δεν µπορεί να προσδιορισθεί, αλλά κατά πάσα πιθανότητα δεν µπορεί να υπερβεί του 12 µήνες από σήµερα. Στην καλύτερη περίπτωση το ΑΕΠ θα παρουσιάζει εναλλαγές µεταξύ ανάπτυξης και ύφεσης για τα επόµενα 5-10 έτη αναλόγως των παρεµβάσεων. Οι συνεχείς διαβεβαιώσεις των επισήµων φορέων ότι τα χειρότερα πέρασαν και έπεται ανάκαµψη αποτελούν προφανώς προπαγανδιστική συµπεριφορά για αποτροπή πανικού - δηµιουργία κλίµατος (Πανοµοιότυπη συµπεριφορά µε περιγραφές Galbraith για την περίοδο ). Κατά την διάρκεια Οικονοµικής κρίσης χρέους η αγοραστική αξία διασφαλισµένων µετρητών και ισοδυνάµων αυξάνει, καθώς και η επενδυτική τους αξία στα τελευταία στάδια της κρίσης, όπου οι κατέχοντες µετρητά είναι σε θέση να αποκτήσουν πολύ µεγαλύτερες ποσότητες ακινήτων ή µετοχών (στοιχεία ενεργητικού) λόγω της εµφανιζόµενης απαξιωτικής υπερβολής, κατ αντιστοιχία της φούσκας σε περιόδους αισιοδοξίας. Η διατύπωση προβλέψεων διεθνών οργανισµών για οικονοµική επιβράδυνση για τις ανεπτυγµένες χώρες, αποτελούν συνήθως την ήπια διατύπωση ισχυρής επερχόµενης ύφεσης, όπως προκύπτει από ανάλογες διατυπώσεις του παρελθόντος (soft landing εξορθολογισµός επανίδρυση - tappering). Οι πιθανότητες αρκετών κρατικών χρεοκοπιών-αναδιαρθρώσεων χρεών είναι εξαιρετικά αυξηµένες για τα έτη και ήταν σχεδόν προδιαγραµµένες από την εποχή της φούσκας ιδιωτικών χρεών στις ανεπτυγµένες οικονοµίες και των επιλογών χειρισµού των επισφαλειών που προκύπτουν. Οι προϋπολογισµοί των κρατών βασίσθηκαν στα τελευταία χρόνια προ του 2008 σε φούσκα εσόδων που προέκυπταν από την µεγέθυνση των ΑΕΠ εξαιτίας της πιστωτικής επέκτασης (non sustainable sources). Η πιστωτική επιβράδυνση (deleveraging), σε συνδυασµό µε τις αναγκαίες διασώσεις οδηγούν µε βεβαιότητα στο 2 ο και ισχυρότερο σκέλος της κρίσης που ξεκίνησε το Επιδίωξη υπερχρεωµένων χωρών είναι η επίτευξη σχετικά υψηλού πληθωρισµού σε περιβάλλον µέτριας ανάπτυξης ώστε να διευκολυνθεί η αποµείωση των χρεών σαν % των ΑΕΠ, στόχος εξαιρετικά δύσκολος σε αντιπληθωριστικό περιβάλλον. Πιθανόν να επιδιωχθεί ενεργειακή κρίση ή πολεµικές εµπλοκές για τεχνητή δηµιουργία πληθωρισµού. Υποχρέωση αποπληρωµής Πιθανότητα µη αποπληρωµής χρεών: Μη αποπληρωµή από κρατική οντότητα απαιτεί την συναίνεση των λοιπών συναλλασσοµένων κρατών ή την απώλεια οποιασδήποτε εισαγόµενης επενδυτικής δραστηριότητας και ακύρωση της συµµετοχής στο παγκόσµιο εµπόριο ή και πόλεµο. Αποδοχή από το κράτος µη αποπληρωµής από τους υπολοίπους συµµετέχοντες συνεπάγεται κατάρρευση της κοινωνικής δοµής, ακύρωση της επενδυτικής αποταµίευσης και της έννοιας προστασίας της περιουσίας επί πολλά έτη, καθώς και εµφάνιση φαινοµένων τοκογλυφίας και αναρχικών συµπεριφορών. Παντελής άρνηση αποπληρωµής από επιχειρήσεις χωρίς συνεπακόλουθη χρεοκοπία ή κρατικοποίηση δεν έχει εµφανισθεί ως µέθοδος µέχρι σήµερα. Συνεπώς η εµφάνιση υπερχρέωσης οδηγεί µε τα µέχρι σήµερα δεδοµένα σε υφεσιακή κρίση και επιµονή των πιστωτών στην τήρηση υποχρέωσης αποπληρωµής. Η επιδείνωση της κρίσης λόγω αδυναµίας εξυπηρέτησης χρεών µπορεί θεωρητικά να προσλάβει τρείς µορφές : Υπερπληθωρισµός, στασιµοπληθωρισµός, αντιπληθωρισµός.