Δασικά Οικοσυστήματα και Τεχνικά Έργα

Transcript

1 Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Δασικά Οικοσυστήματα και Τεχνικά Έργα Κεφάλαιο 2 ο : Τεχνικά έργα Φώτιος Μάρης, Αναπλ. Καθηγητής Δ.Π.Θ.

2 Τεχνικά έργα Με τον όρο τεχνικά έργα εννοούμε τα έργα υποδομής που κατασκευάζονται με σκοπό την αξιοποίηση και ανάπτυξη μιας δασικής περιοχής. Στα πλαίσια του παρόντος μαθήματος ο όρος τεχνικά έργα περιλαμβάνει τον δασικό δρόμο ως κύριο τεχνικό έργο και τα ενσωματωμένα ή παράπλευρα σε αυτόν οδικά τεχνικά έργα. Τα παράπλευρα οδικά έργα έχουν κυρίως χαρακτήρα λειτουργικό και προστατευτικό και συνθέτουν μαζί με το κατάστρωμα την συνολική εικόνα του δασικού δρόμου. Τέτοια έργα είναι τα τεχνικά έργα προστασίας των πρανών απορροής του νερού κατά μήκος του δασικού δρόμου, τα τεχνικά έργα αποχέτευσης του νερού εγκάρσια προς το δασικό δρόμο καθώς και οι χώροι στάθμευσης, οι κορμοπλατείες, τα έργα χλοοφύτευσης και δενδροφύτευσης πρανών, οι εξοπλισμοί ασφαλείας και πληροφόρησης κ.α.

3 Παράγοντες (αρχές) της δασοπονικής εκμετάλλευσης Η δασική παραγωγή. Η ποσότητα, η ποιότητα και η κατά χώρο κατανομή του ξυλώδους κεφαλαίου επηρεάζουν το μήκος και την κατάλληλη κατηγορία των δασικών δρόμων. Η ένταση της δασικής εκμετάλλευσης. Η εντατική ή εκτατική εκμετάλλευση απαιτούν αντίστοιχα αρτιότερη ή υπολειπόμενη τεχνική κατασκευή. Η δασική αναψυχή. Η εκμετάλλευση των δασών με σκοπό την ικανοποίηση οικονομικών και κοινωνικών απαιτήσεων η ζήτηση και η προσφορά της αναψυχής επηρεάζουν την κατηγορία, την ποιότητα και την αισθητική των τεχνι κών έργων. Τα στοιχεία που χρειάζονται και επηρεάζουν το σχεδιασμό των τεχνικών έργων είναι: το είδος και η ποιότητα της αναψυχής, η περιοχή που εκδηλώνεται η ζήτηση, η εποχή και η διάρκεια της ζήτησης καθώς και οι απαιτήσεις των επισκεπτών (ευχάριστη θέα, ασφάλεια και άνετη διακίνηση).

4 Οι απαιτήσεις από τα τεχνικά έργα. Αφορούν τις απαιτήσεις των χρηστών (ανθρώπων και οχημάτων) και του περιβάλλοντος. Απαιτήσεις χρηστών. Ασφαλή διακίνηση του προσωπικού, αύξηση της επιτήρησης και προστασίας των δασών. Αρτιότερη τεχνική κατασκευή και εκλογή οδοστρωμάτων από τους δρόμους διάνοιξης προς τους δρόμους σύνδεσης. Οι εδαφομορφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες. Οι φυσικές και μηχανικές ιδιότητες των εδαφών επηρεάζουν την κατασκευή των τεχνικών έργων από τεχνική και οικονομική άποψη. Η εγκάρσια κλίση του εδάφους επηρεάζει τη θέση και το είδος των τεχνικών έργων τη μορφή της διατομής του δασικού δρόμου και την εκλογή του κατάλληλου μηχανήματος για τις χωματουργικές εργασίες. Το υδρογραφικό δίκτυο επηρεάζει τη θέση διέλευσης, το είδος και το άνοιγμα των τεχνικών έργων. Οι γεωλογικές συνθήκες (είδος και διάταξη των πετρωμάτων) επηρεάζουν τη θέση, τη διαμόρφωση της διατομής και το είδος ενός τεχνικού έργου.

5 Οικονομικοί παράγοντες. Η κατασκευή των τεχνικών έργων απαιτεί κεφάλαια η διάθεση των οποίων εξαρτάται από ευμενείς ή δυσμενείς περιπτώσεις, όπως: από την θέσπιση αυστηρών κριτηρίων για την κατανομή των πιστώσεων του προϋπολογισμού των δημοσίων έργων. Από τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα που αποκτούν τα έργα σε σχέση με τη χρηματοδότησή τους. Από την πρόκριση της χρηματοδότησης των προβλεπόμενων τεχνικών έργων που προϋποθέτει την εφαρμογή κοινωνικοοικονομικών κριτηρίων που θα λαμβάνουν υπόψη όλα τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα που θα προκύψουν, ώστε να δικαιολογηθεί η ικανότητα και η σκοπιμότητα κατασκευής τους.

6 Οικολογικοί παράγοντες. Από την κατασκευή των τεχνικών έργων διατα ράσσεται το οικολογικό περιβάλλον. Δεν αποτελεί όμως το οικολογικό περι βάλλον ανασταλτικό παράγοντα με την προϋπόθεση όταν ληφθούν μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης κατά τη μελέτη, την κατασκευή και λειτουργία των τεχνικών έργων. Αρνητικά την πραγματοποίησή τους επηρεάζουν οι παρακάτω οικολογικοί παράγοντες: Προστατευτικοί φυσικοί ή τεχνητοί χώροι (καταφύγια) ζώων, πτηνών. Ευαίσθητες οικολογικές περιοχές και θέσεις. Επικλινείς πλαγιές με ασταθή εδάφη. Ομάδες φυτών ή δέντρων με προστατευτική σημασία και οικολογική.

7 Κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες. Η κατασκευή των τεχνικών έργων επηρεάζεται από πολιτικοκοινωνικούς παράγοντες που επιταχύνουν ή αναστέλλουν την εκτέλεσή τους όπως: - Μέτρα κοινωνικής πολιτικής που εξυπηρετούν κάθε περιοχή καθώς και το Εθνικό συμφέρον. - Στοιχεία του περιβάλλοντος που μεταβάλλονται από τις επεμβάσεις της κατασκευής τους (χρήση της γης, αξιόλογα τεχνικά έργα ιστορικής σημασίας, η ανάγκη προσέγγισης θέσεων για τη κατασκευή και συντήρηση έργων, υδρομαστεύσεων και ηλεκτρικής ενέργειας, η απαίτηση προστασίας των δασών από ανθρώπινες φυσικές και άλλες καταστρεπτικές επιδράσεις και οι κοινωνικοοικονομικές αναταραχές λόγω απαλλοτριώσεων εκτάσεων κατά την κατασκευή των τεχνικών έργων.

8 Γενικές αρχές τεχνικών έργων Οι αρχές των τεχνικών έργων αφορούν τις θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις στην δασοπονική εκμετάλλευση και αναφέρονται στα έσοδα και τις δαπάνες της δασοπονίας, στις συνθήκες εργασίας (εργονομίας), στο περιβάλλον, στη διαχείριση και καλλιέργεια του δάσους στην Εθνική οικονομία και το κοινωνικό σύνολο. Η παραγωγική επιφάνεια του δάσους μειώνεται από τη ζώνη που θα καταλάβει το σώμα του τεχνικού έργου επομένως μειώνονται και τα έσοδα. Το ετήσιο λήμμα αυξάνει διότι απρόσιτες επιφάνειες γίνονται προσιτές, αντίθετα ακατάλληλες χαράξεις μειώνουν την παραγωγικότητα του δάσους (διάβρωση, ζημιές στις συστάδες). Η μέση τιμή πώλησης του ξύλου και τα έσοδα από τις δευτερεύουσες καρπώσεις (κυνήγι, τουρισμός κ.λπ.) αυξάνονται διότι δημιουργούνται καλύτερες συνθήκες προσέγγισης του δάσους.

9 Το κόστος κατασκευής και οι δαπάνες συντήρησης των τεχνικών έργων επαυξάνουν τις συνολικές δαπάνες της εκμετάλλευσης των δασών. Οι δαπάνες υλοτομίας μετατόπισης και μεταφοράς μειώνονται ή αυξάνονται ανάλογα με τη χωροταξική τοποθέτηση των τεχνικών έργων. Εργονομία. Τα τεχνικά έργα συμβάλλουν στη μείωση των μη παραγωγικών χρόνων, στην εξοικονόμηση παραγωγικών χρόνων (εφαρμογή ορθολογικών μεθόδων εργασίας), στην αύξηση της ψυχικής διάθεσης για εργασία μέσα στο δάσος (προσέλευση νέων) και στην ταχύτερη κυκλοφορία και παροχή πρώτων βοηθειών.

10 Φυσικό περιβάλλον. Η κατασκευή των τεχνικών έργων έχει αρνητική επίπτωση στο άμεσο και γειτονικό οικολογικό τοπίου (μεταβολή του φωτός και της θερμοκρασίας διατάραξη της φυσικής ηρεμίας των εδαφών, διάβρωση και αλλαγή της βλάστησης στα κράσπεδα με το δάσος), στο φυσικό τοπίο διότι προκαλεί αλλοίωση της φυσιογνωμίας και της αρμονίας του. Μια προσαρμοσμένη όμως τοποθέτηση σε οριζόντια, κατακόρυφη τομή καθώς και σε όγκο των τεχνικών έργων προσδίδει μια διαδοχή εικόνων βασικών στοιχείων του τοπίου στον παρατηρητή και θέτει στη διάθεση του επισκέπτη όλες τις επιδράσεις της φύσης (υγιεινές επιδράσεις. Διαχείριση καλλιέργεια. Μια ορθολογική χωροταξική τοποθέτηση και κατασκευή των τεχνικών έργων συμβάλει σε καλύτερες δασοκομικές διαχειριστικές επεμβάσεις, στη διάρθρωση μεγάλων δασοκομικών επιφανειών σε μικρές εποπτευόμενες μονάδες διαχείρισης, στη μείωση των ζημιών στο έδαφος κατά τις εργασίες συγκομιδής του ξύλου.

11 Εθνική οικονομία και κοινωνικό σύνολο. Τα τεχνικά έργα συμβάλλουν στη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ίδρυση καλλιέργεια και προστασία των δασοσυστάδων, στη σύνδεση γεωργικών εκτάσεων και οικισμών, στην προσέγγιση έργων κοινής ωφέλειας και στη δημιουργία θέσεων εργασίας στις ορεινές περιοχές.

12 Χαρακτηριστικά των τεχνικών έργων Κύρια τεχνικά έργα Είναι ο δασικός δρόμος που είναι μια στενή σχετικά επιφανειακή λωρίδα εδάφους διαμορφωμένη τεχνικά κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται με αυτή η κυκλοφορία ανθρώπων και οχημάτων. Στην περίπτωση που τμήμα του δασικού δρόμου αντικαθίσταται με υπόγεια χάραξη πρόκειται περί σήραγγας. Η περίπτωση αυτή είναι σπάνια στην ελληνική δασοπονία αλλά θα αναφερθεί σαν τεχνικό έργο μεγάλων οδικών τεχνικών έργων, που απαντάται σε δασικές εκτάσεις.

13 Χαρακτηριστικά του δασικού δρόμου (επιφανειακή χάραξη) Ο δασικός δρόμος είναι μια μόνιμη εγκατάσταση και αποτελεί μέσο διάνοιξης της βασικής διάνοιξης. Ο δασικός δρόμος ή το σύνολο των δασικών δρόμων (δίκτυο δασικών δρόμων), όταν στοχεύει στην εκμετάλλευση, καλλιέργεια και προστασία του δάσους, διανοίγει επιφάνειες (οριζόντια λειτουργικότητα), (διαφορά από το επαρχιακό δίκτυο). Στην περίπτωση αυτή ισχύει ο όρος οδική πυκνότητα (μέτρα ανά εκτάριο). Ο δασικός δρόμος, όταν στοχεύει αποκλειστικά στην εξυπηρέτηση έργων υδρομάστευσης, ορεινής υδρονομικής, εγκαταστάσεων λιβαδιών, οικισμών κ.λ.π., συνδέει σημεία (Α, Β) (κάθετη λειτουργικότητα) και όχι επιφάνειες. Στην περίπτωση αυτή δεν ισχύει ο όρος οδική πυκνότητα (μέτρα ανά εκτάριο).

14 Ο κυκλοφοριακός φόρτος στους δασικούς δρόμους είναι μικρός, επομένως δικαιολογούνται δασικοί δρόμοι με μία λωρίδα κυκλοφορίας, με την προϋπόθεση να προβλεφθούν ανάλογες θέσεις διαπλάτυνσης για τη διασταύρωση και επιστροφή των οχημάτων. Επί των δασικών δρόμων μεταφέρονται μεγάλα φορτία, επομένως απαιτείται μεν σταθερή υπόβαση και βάση αυτών, αλλά όχι μεγάλη πολυτέλεια. Οι δασικοί δρόμοι προϋποθέτουν καλή προσαρμογή στο ανάγλυφο του εδάφους και μικρό εύρος κατάληψης.

15 Χαρακτηριστικά της υπόγειας χάραξης (σήραγγα) Το σύνολο των επιπτώσεων στην χλωρίδα και πανίδα ελαχιστοποιείται στην περίπτωση που το ίδιο έργο κατασκευαστεί στο μεγαλύτερο μέρος του υπόγεια (σήραγγα). Το σύνολο της θιγόμενης επιφάνειας εντοπίζεται στα στόμια της σήραγγας. Επομένως η αλλοίωση που θα προκληθεί στη βλάστηση είναι ασήμαντη. Από την κατασκευή της σήραγγας δεν υφίσταται επίσης καμία επίπτωση στην πανίδα της περιοχής. Η επίδραση της σήραγγας στα υπόγεια νερά είναι ουσιαστικά μηδενική. Σημαντικό πλεονέκτημα της λύσης "σήραγγα" σε σχέση με την επιφανειακή χάραξη αποτελεί η δυνατότητα που παρέχεται για συλλογή και κατάλληλη διαχείριση των υγρών του οδοστρώματος που είναι ιδιαίτερα φορτισμένα με ρύπους. Αυτή η δυνατότητα τεχνικά παρέχεται και στην επιφανειακή χάραξη, η σχετική όμως δαπάνη είναι πολύ μεγαλύτερη λόγω μεγαλύτερου μήκους και αυξημένων επιφανειακών απορροών σε σχέση με τη σήραγγα.

16 Η σήραγγα έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση των οπτικών επιπτώσεων στο τοπίο και τον περιορισμό τους στις περιοχές των στομίων. Με την κατασκευή της σήραγγας το συνολικό μήκος της χάραξης μπορεί να περιοριστεί. Οι συνθήκες λειτουργίας των κινητήρων των οχημάτων θα είναι πιο ομαλές εξαιτίας των μικρότερων κλίσεων και ηπιότερων στροφών. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε περιορισμό της κατανάλωσης καυσίμου άρα σημαντική οικονομία ενέργειας, μικρότερο επομένως κόστος λειτουργίας αλλά και μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση.

17 Στη λύση της σήραγγας το πέτρωμα που θα ορυχθεί, μπορεί να είναι κατάλληλο για να χρησιμοποιηθεί ως αδρανές υλικό τεχνικών έργων. Η χρησιμοποίηση του υλικού αυτού: θα μειώσει το κόστος του έργου της σήραγγας θα λύσει το πρόβλημα της απόθεσης των μπάζων της εκσκαφής θα μειώσει τις ανάγκες λειτουργίας επιφανειακών λατομείων αδρανών, συνεισφέροντας έμμεσα στην εκτόνωση περιβαλλοντικών προβλημάτων.

18 Ενσωματωμένα τεχνικά έργα Τεχνικά έργα προστασίας των πρανών. Τα πρανή των δασικών δρόμων είναι ένα από τα στοιχεία που προσδιορίζουν μια κατά πλάτος τομή και από αυτά εξαρτάται η ποιότητα, η διάρκεια ζωής, η οικονομική κατασκευή των δασικών δρόμων και το μέγεθος της διατάραξης του τοπίου. Η αρνητική ή θετική επίδραση στην ευστάθεια των πρανών των δασικών δρόμων εξαρτάται από το βαθμό της επίδρασης του παράγοντα ανθρώπου (μέγεθος και μέθοδος διαμόρφωσης των πρανών) σε συνδυασμό με τη σύσταση και δομή των εδαφικών και βραχωδών σχηματισμών (διεύθυνση, κλίση, μέγεθος και κατανομή των επιφανειών ασυνέχειας), με τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά στοιχεία του φυσικού πρανούς και της περιοχής αυτού (ανάγλυφο, κλίση πρανούς) με το χαρακτήρα της βλάστησης, τους κλιματικούς παράγοντες, τις υδρολογικές συνθήκες και τέλος σε συνδυασμό με τις φυσικές και τεχνικές δονήσεις (σεισμοί και κυκλοφοριακός φόρτος).

19 Η εκπλήρωση των παραπάνω επιδιώξεων, κατά τον πιο δυνατό τρόπο, απαιτεί τη γνώση των παραγόντων που δρουν αρνητικά ή θετικά στη διαμόρφωση των πρανών και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Μερικά από τα αίτια αστάθειας των πρανών είναι: Όταν οι σταθεροποιητικές δυνάμεις είναι ίσες ή υπερέχουν οι δυνάμεις ώθησης. Η παρουσία διαστρώσεων σε μη συνεκτικά εδάφη στην περίπτωση μόρφωσης ορυγμάτων. Δυσμενείς γεωλογικές ιδιότητες στα συνεκτικά εδάφη κατά την μόρφωση ορυγμάτων μικρού ύψους αλλά με ισχυρές κλίσεις πρανών, με ήπιες σχετικά κλίσεις πρανών σε εδάφη όμως με τάση συρρίκνωσης και σε περιοχές που καλύπτονται από διογκούμενους προφορτισμένους αργίλους.

20 Σχιστολιθικά πετρώματα (αργιλικοί σχιστόλιθοι, φλύσχης, ψαμμίτης), στα οποία η κλήση των στρώσεών τους είναι ομόρροπη προς το φυσικό πρανές. Συμπαγείς αργιλοσχιστόλιθοι με κλίσεις ομόρροπες προς το πρανές ύστερα από διαταραχή στο πόδι τους. Βραχώδη εδάφη πάνω σε άργιλο. Απότομα πρανή και έντονα διαρρηγμένα σε ασβεστόλιθους - δολομίτες. Πλακώδεις ασβεστόλιθοι επικείμενοι μαλακών σχηματισμών (σχιστολίθων, φλύσχη). Παρεμβολή ασβεστολίθων εντός αργιλικών πετρωμάτων, μικτές διατομές στο φλύσχη. Υψηλά πρανή δασικών δρόμων στη λεπτομερή φάση του φλύσχη, καθώς και χαμηλά πρανή σε αποσαθρωμένο φλύσχη και θεμελίωση επιχωμάτων σε αποσαθρωμένο σχηματισμό φλύσχη.

21 Για την προστασία των πρανών και άλλων έργων που κινδυνεύουν από τη δράση των ρεόντων νερών καθώς και για την καταπολέμηση των κατολισθήσεων κατασκευάζονται τοίχοι. Οι τοίχοι είναι δομικά έργα που κατασκευάζονται παράλληλα προς τον άξονα του δρόμου και ανάλογα με το σκοπό που κατασκευάζονται διακρίνονται σε τοίχους αντιστήριξης και υποστήριξης (Σχ.2.3.). Οι τοίχοι αντιστήριξης κατασκευάζονται για την προστασία και συγκράτηση των επιχωμάτων, όταν η κλίση του εδάφους είναι μεγαλύτερη της κλίσης των επιχωμάτων, δηλαδή των 2:3 (67%). Επίσης κατασκευάζονται και για να περιοριστεί το πλάτος κατάληψης του δρόμου. Διακρίνονται σε τοίχους καταστρώματος όταν φθάνουν στο ύψος του καταστρώματος και σε τοίχους ποδός (με χαμηλότερο ύψος).

22

23 Οι τοίχοι που κατασκευάζονται για συγκράτηση των παρειών των ορυγμάτων από κατολισθήσεις ή καταπτώσεις ονομάζονται τοίχοι υποστήριξης. Οι τοίχοι ανάλογα με τα υλικά κατασκευής διακρίνονται σε τοίχους από ξηρολιθοδομή, από λιθοδομή με κονίαμα, από σκυρόδεμα, από οπλισμένο σκυρόδεμα, από συρματόπλεκτα κιβώτια και τοίχοι από ξύλινο υλικό. Οι τοίχοι από ξύλινο υλικό προσαρμόζονται καλύτερα στο δασικό τοπίο και αισθητικώς είναι καλύτεροι από τις λίθινες κατασκευές ή και άλλες κατασκευές εφόσον με την κατασκευή τους ικανοποιείται ο επιδιωκόμενος στόχος αντοχής. Οι τοίχοι από σκυρόδεμα ή οπλισμένο σκυρόδεμα παρά την μεγαλύτερη αντοχή που παρουσιάζουν δεν είναι ούτε αισθητικά αποδεκτοί, ούτε φιλικοί στο περιβάλλον. Οι τοίχοι από λιθοδομή και προπαντός από ξηρολιθοδομή προσαρμόζονται καλύτερα προς το περιβάλλον της περιοχής από αισθητική άποψη, όταν οι λίθοι που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τους προέρχονται από την ίδια περιοχή.

24

25 Τεχνικές κατασκευές για την αποχέτευση και απορροή του νερού Τα νερά που προέρχονται από την βουνοπλαγιά, τα πρανή ή και από το κατάστρωμα του δασικού δρόμου πρέπει να συλλέγονται με τεχνικές κατασκευές που γίνονται κατά μήκος του δρόμου και προς την πλευρά της πλαγιάς. Τα έργα αυτά διευκολύνουν την απορροή του νερού προς χαμηλότερα υψόμετρα και τη διοχέτευση - αποχέτευσή τους προς τα κατάντη με τα εγκάρσια προς τον άξονα του δασικού δρόμου τεχνικά έργα. Για την καλή αποχέτευση - αποστράγγιση των πρανών αρχικά θα πρέπει να κατασκευάζονται, όσο το δυνατόν, ομαλότερα διότι υπάρχει μεγαλύτερη διήθηση και εξάτμιση του νερού παρά στα πρανή με απότομη κλίση. Τα νερά της βροχής που ρέουν στα πρανή, πρέπει να αποχετεύονται στην κατά μήκος αποχέτευση του δασικού δρόμου.

26 Τα υδατοκατακρημνίσματα που πέφτουν απευθείας πάνω στο κατάστρωμα του δασικού δρόμου πρέπει και είναι δυνατόν να παροχετεύονται προς την κατά μήκος αποχέτευση με κατάλληλη διαμόρφωση του καταστρώματος ώστε να περιορίζεται η διαδρομή του νερού στην επιφάνεια της ανωδομής και να μειώνονται οι βλαπτικές επιδράσεις της διάβρωσης που είναι λειτουργικά και οπτικά απαράδεκτες. Στο οριζόντιο τμήμα του δασικού δρόμου η καλύτερη διαμόρφωση του καταστρώματος για τους παραπάνω λόγους είναι η δικλινής διαμόρφωση. Τα τεχνικά έργα απορροής του νερού κατά μήκος του δασικού δρόμου (παράπλευρα έργα) είναι: Οι τάφροι ή χάνδακες απορροής και τα αυλάκια με χλόη.

27 Τεχνικά έργα εγκάρσιας αποχέτευσης του νερού. Τα τεχνικά έργα εγκάρσιας αποχέτευσης διακρίνονται σε μεγάλα και μικρά τεχνικά έργα. Τα μεγάλα τεχνικά έργα είναι τα έργα γεφύρωσης οχθών. Εδώ ανήκουν οι γέφυρες μεγάλου ανοίγματος καθώς και οι κοιλαδογέφυρες. Οι κοιλαδογέφυρες δεν αποσκοπούν βέβαια στην αποχέτευση του νερού, αλλά απλώς τη σύνδεση των οχθών μιας κοιλάδας (Σχ. 2.6.).

28 Περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά στοιχεία των μεγάλων τεχνικών έργων Στις περιπτώσεις υψηλών γεφυρών ή κοιλαδογεφυρών το πρόβλημα εντοπίζεται στην εκλογή φορέα ο οποίος θα έχει μειωμένο όγκο ή στην εκλογή φορέα με πιο κομψή διαμόρφωση η οποία και προτιμάται. Μια γέφυρα που προεξέχει, όταν πρέπει να είναι απλώς ένα μέρος του δρόμου, συχνά δημιουργεί αντιαισθητικά αποτελέσματα. Η στρατηγική για ένα καλό αισθητικό αποτέλεσμα πρέπει να είναι μια θέση που να βρίσκεται μεταξύ του βλοσυρού και της υπερβολικής ελαφρότητας. Οι γέφυρες σε ένα σύστημα αυτοκινητοδρόμων, επιδρούν ταυτόχρονα και σαν στοιχεία και σαν σύνολο. Έτσι, η κάθε κατασκευή πρέπει να λειτουργεί και σαν ξεχωριστό στοιχείο του χώρου και σαν μέρος συνόλου που διαμορφώνει ένα "περιβάλλον" με το δικό του ύφος.

29 Βασικό στοιχείο για τη συνολική αισθητική μιας γέφυρας είναι η εναρμόνιση και η σωστή σχέση της με το γύρω τοπίο. Κατασκευές που προεξέχουν και δεν δένουν με το γύρω χώρο, συχνά προκαλούν. Γέφυρες που φαίνονται σαν λεπτή κορδέλα ή δείχνουν μια ελαφρή σιλουέτα, δημιουργούν μια ευχάριστη οπτική αίσθηση. Κατασκευές που απέχουν υψομετρικά πάρα πολύ από το δρόμο ή από το έδαφος, φαίνονται λεπτότερες και περισσότερο κομψές. Μια ασυνήθιστη κατασκευή (σχ. 2.7.α.) ακόμα και αν είναι αισθητικά παραδεκτή, όταν είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας, σε μια γρήγορη διαδοχή διαφόρων σχημάτων εύκολα μπορεί να προκαλέσει οπτική σύγχυση, επειδή παρουσιάζεται σαν μεμονωμένο χαρακτηριστικό ή ορόσημο.

30 Για κατασκευές που τοποθετούνται χαμηλά, καλό θα είναι να γίνεται προσπάθεια ώστε η ανωδομή να είναι όσο το δυνατόν λεπτότερη ή τουλάχιστον να δημιουργείται μια εντύπωση λεπτής ανωδομής. Κλίσεις στις εξωτερικές παρειές του φορέα, στρογγυλεύσεις στις γωνίες και κατασκευή μιας κατά μήκους μαρκίζας για την ανάπτυξη μιας σκιασμένης επιφάνειας στο χαμηλότερο τμήμα του φορέα, είναι χρήσιμες ενέργειες για την εντύπωση μιας λεπτής ανωδομής. Λεπταίνοντας τα υποστυλώματα έτσι, ώστε να είναι μικρότερα στο κάτω μέρος απ' ότι στην κορυφή, ελαττώνουμε το αίσθημα της βαριάς επαφής με το έδαφος, κάνοντας, έτσι, την κατασκευή να φαίνεται ότι αιωρείται.

31 Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στα τμήματα εκείνα όπου υπάρχει συναρμογή γέφυρας και σώματος δρόμου. Επιχώματα με σταθερή και απότομη κλίση (σχ. 2.7.β.) πρέπει να αποφεύγονται. Με μια ήπια κλίση και με σταθερό πλάτος, τα πρανή του επιχώματος στις θέσεις των ακροβάθρων (σχ. 2.7.γ.) βοηθούν την όλη κατασκευή να προσαρμοσθεί καλύτερα με το γύρω χώρο. Η κατασκευή σε χώρους αναψυχής δασικών γεφυρών κλάσης έως 34t από φορέα χάλυβα διπλού ταφ και επίστρωμα κορμών ξύλου προτιμάται, αντί των αντίστοιχων γεφυρών από οπλισμένο σκυρόδεμα, γιατί ενώ έχουν το ίδιο κόστος είναι καλύτερα προσαρμοσμένες στο περιβάλλον.

32

33 Τα μικρά τεχνικά έργα Τα μικρά τεχνικά έργα είναι οι λεγόμενοι οχετοί που έχουν άνοιγμα μέχρι τέσσερα μέτρα. Οι οχετοί διακρίνονται: Ανάλογα με το σχήμα της διατομής σε σωληνωτούς, πλακοσκεπείς, θολωτούς και κιβωειδείς. (Σχ. 2.8). Ανάλογα με την εγκάρσια κλίση του εδάφους όταν είναι μικρότερη από το 67% και όταν είναι μεγαλύτερη από το 67%. Ανάλογα με το υλικό κατασκευής διακρίνονται σε οχετούς λίθινους, από σκυρόδεμα, σιδερένιους και ξύλινους.

34 Χαρακτηριστικά των μικρών τεχνικών έργων Είναι έργα τεχνικά μικρών όγκων και προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον. Οι σωληνωτοί οχετοί είναι έργα σε επίχωση και όταν οι είσοδοι και έξοδοι διαμορφωθούν κατάλληλα προσαρμόζονται και προφυλάσσουν καλύτερα το τοπίο. Οι πλακοσκεπείς και οι κιβωτοειδείς οχετοί έναντι των σωληνωτών πλεονεκτούν διότι δεν απαιτούν την καθολική επίχωση των ρεμάτων και επιτρέπουν τη διέλευση ζώων διευκολύνοντας έτσι την επικοινωνία τους.

35

36 Σας ευχαριστώ για τη προσοχή σας!!