ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ» ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΜΙΣ ΒΑΝ ΝΤΕ ΡΟΕ. ΜΕΛΕΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ» ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΟΔΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια της διπλωματικής διατριβής του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών «Επιστήμες της Αγωγής Εκπαίδευση με Χρήση Νέων Τεχνολογιών» του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή κύριο Φιοραβάντε Βασίλειο για την υποστήριξή του. Ρόδος, Οκτώβριος 2009 Φραγκούλης Ιωάννης 2

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ... 5 Ιστορική εξέλιξη του Μοντερνισμού... 6 Κριτική του Μοντερνισμού ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ (MODERN ARCHITECTURE) Οι ρίζες της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής Η εδραίωση του αρχιτεκτονικού Μοντερνισμού Ρεύματα της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής Μεταμοντέρνα Αρχιτεκτονική ( Postmodern Architecture) ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΜΙΣ ΒΑΝ ΝΤΕΡ ΡΟΕ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Τα πρώτα χρόνια στη Γερμανία Η μετάβαση στην Αμερική Η επιστροφή στο Βερολίνο Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ MIS VAN DER ROHE ΔΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΔΟΜΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΤΙΡΙΩΝ Πολυώροφα κτίρια σκελετού πλαισίου (high rise skeleton frame buildings) Κτίρια σκελετού πλαισίου χαμηλού ύψους (low rise skeleton frame buildings) 48 Μονώροφα κτίρια ανοικτής πρόσοψης (one storey clear span buildings) ΑΣΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ (URBAN SPACES) ΕΡΓΑ ΤΟΥ MIS VAN DER ROHE Η οικία Ριλ ( ) Το μνημείο του Βίσμαρκ (1910, ανυλοποίητο) Η έπαυλη Κρέλλερ Μύλλερ ( , ανυλοποίητο) Τα Πέντε Σχέδια ( , Όλα ανυλοποίητα) Έκθεση «Η κατοικία» Οι οικίες Λάνγκε και Έστερς ( ) Το περίπτερο της Βαρκελώνης ( ) Η οικία Τούγκεντχατ ( ) Ο διαγωνισμός για την Αλεξάντερπλατς (1929, ανυλοποίητο) Η επέκταση της Ράιχσμπανκ (1933, ανυλοποίητο) Το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ιλλινόις Ενοιολογικά Σχέδια ( , όλα ανυλοποίητα) Η οικία Φάρνσγουερθ ( ) Οι πολυκατοικίες του Lake Shore Drive ( ) Crown Hall ( ) To κτίριο Seagram (Seagram Building, ) Το πάρκο Λαφαγιέτ ( ) Νέα Εθνική Πινακοθήκη του Βερολίνου ( ) Toronto Dominion Center, Τορόντο Καναδά ( ) Πλατεία Mansion House και πύργος γραφείων (1697) ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΝ MIS VAN DER ROHE ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα διπλωματική εργασία αναφέρεται στη ζωή και το έργο του διακεκριμένου Γερμανού αρχιτέκτονα Mies van der Rohe. Μέσα από τη βιογραφική αναφορά παρουσιάζονται τα σημαντικότερα γεγονότα που επηρρέασαν τη ζωή, το έργο, τις ιδέες, τη φιλοσοφία και τη σταδιοδρομία του στον παγκόσμιο αρχιτεκτονικό στίβο. Παράλληλα, παρατίθενται στο εισαγωγικό μέρος, στοιχεία για το ρεύμα του μοντερνισμού γενικότερα, καθώς και του αρχιτεκτονικού μοντερνισμού που υπηρέτησε ο Mis van der Rohe. The present diplomatic work is referred in the life and the work of distinguished German architect Mies van der Rohe. Through the biographical report they are presented the most considerable facts that affected the life, the work, the ideas, the philosophy and his career in the world architectural track. At the same time, in the introductive part, are mentioned elements for the current of modernism as well as architectural modernism that Mies van der Rohe served. 4

5 ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ Ο Μοντερνισμός, με την ευρύτερη έννοιά του περιγράφει ένα νέο τρόπο σκέψης, φιλοσοφίας και πρακτικής απέναντι στις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες μιας βιομηχανοποιημένης κοινωνίας (τέλη 18 ου αρχές 19 ου αιώνα) που εκμηδενίζει και υποβαθμίζει την ανθρώπινη ύπαρξη. Ορίζεται ως η τέχνη της ρήξης με το παρελθόν, με το ρεαλισμό, το νατουραλισμό, την παραδοσιακή τέχνη και το παραδοσιακό πνεύμα. Ο διεθνισμός του στυλ, της γλώσσας, της μορφής και της ιδεολογίας είναι κυρίαρχος. Ο βολουνταρισμός και ο ανθρωπισμός αναδεικνύονται σε καθοριστικά και σε κυρίαρχα, ηγεμονικά στοιχεία. Μέσα από την ανάπτυξη καινούριων, μοντέρνων αντιλήψεων και πρακτικών αναφορικά με τα χρώματα, το χώρο, το σχέδιο, το υλικό, την καλλιτεχνική γλώσσα γενικά, αλλά και ειδικά σε σχέση με την αντίστοιχη μορφή τέχνης (ποίηση, λογοτεχνία, μουσική, γλυπτική) θεμελιώνεται και αναπτύσσεται μια καινούρια ορθολογικότητα σε αντίθεση με το παραδοσιακό και κυρίαρχο ρεύμα. Προς αυτήν την κατεύθυνση σπουδαίο ρόλο έπαιξε ο συνεχής και αδιάκοπος πειραματισμός. Εικόνα 1: Hans Hoffman, The Gate ( ) Ο μοντερνισμός είναι η τέχνη και γενικότερα η θεώρηση που συνδέεται στενά με την εμφάνιση των πρωτοποριών, φαινόμενο πρωτόγνωρο σε όλη την ιστορία που 5

6 εμφανίζεται για πρώτη φορά στις αρχές του αιώνα. Η εμφάνιση των πρωτοποριών είναι ένα καθαρά κοινωνικό φαινόμενο συνδεδεμένο με τις βαθιές αλλαγές της κοινωνίας στην περίοδο του ιμπεριαλισμού και των μονοπωλίων. Αποτελεί την έκφραση μιας αρνητικής θέσης και δυναμικής απέναντι σε αυτήν την καταστροφική μετατροπή για τον άνθρωπο, την κοινωνία και τη φύση γενικότερα. Έτσι, η κρίση των θεσμών και της κοινωνίας στη μεταδοτική της περίοδο στις αρχές του 19 ου αιώνα, δημιούργησαν τις προυποθέσεις του ιστορικού ξεπεράσματος της παραδοσιακής τέχνης. Αυτή ακριβώς η κρίση και η μεταδοτηκότητα έκαναν δυνατή τη θεμελίωση του μοντερνισμού σαν κοινωνικό και αισθητικό ρεύμα. Ωστόσο ο μοντερνισμός, παρόλου που επέκρινε το γενικότερο κοινωνικό σύστημα και τους θεσμούς, δεν εργάστηκε προς την κατεύθυνση της ανατροπής του, όπως έκανε ο ριζοσπαστικός μοντερνισμός. Εξέφραζε απλώς την ουτοπία του καπιταλιστικού συστήματος χωρίς όμως να εναντιώνεται σθεναρά στους κοινωνικά αλλοτριωτικούς του μηχανισμούς. Η σύνδεση του μοντερνισμού με τις κοινωνικές ουτοπίες σε σταθερή ανάπτυξη και διάδοση από τις αρχές του αιώνα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εδραίωσή του σαν σκέψη, φιλοσοφία και τέχνη. Αυτονομείται από την κατεστημένη πράξη και την κυρίαρχες ιδεολογίες και κυρίως από την ιδεολογία της τεχνολογικής προόδου. Ιστορική εξέλιξη του Μοντερνισμού Η εμφάνιση του Μοντερνισμού Το πρώτο μισό του 19 ου αιώνα η Ευρώπη σημαδεύτηκε από πολυάριθμους πολέμους και επαναστάσεις που είχαν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ενός ρεύματος άρνησης και απόρριψης των παραδοσιακών κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών θεσμών. Έτσι, από το τη δεκατία του 1870 και μετά, αντιλήψεις σύμφωνα με τις οποίες η πρόοδος είναι πάντα ωφέλιμη για όλες τις εκφάνσεις του ατόμου άρχισαν να καταρρέουν. Συγγραφείς οπως ο Wagner και ο Ibsen προειδοποιούσαν ότι η ολοένα και επιταχυνόμενη πρόοδος της σύγχρονης εποχής θα οδηγήσει στην αποξένωση του ατόμου από το συνάνθρωπο και τις κοινωνικές αξίες. Ο Karl Marx πρωτοστατούσε την περίοδο εκείνη εναντίον του καπιταλιστικού συστήματος και υπερ της ελευθερίας της εργατικής τάξης. Ο Charles Darwin με τη θεωρία της εξέλιξης επέκρινε το 6

7 θρησκευτικό ολοκληρωτισμό της εποχής. Το γενικότερο ρεύμα που αναπτύχθηκε στις τάξεις της φιλοσοφίας και των υπολοίπων επιστημών του πνεύματος ήταν το γεγονός ότι η κοινωνία έπρεπε να αλλάξει καθώς δεν θα μπορούσε να προχωρήσει με τη μορφή που είχε. Εικόνα 2: Edouard Manet, Ο πρώτος μοντέρνος ζωγράφος Η εμφάνιση του Μοντερνισμού τοποθετείται χρονολογικά από τους ιστορικούς στα μέσα περίπου του 19 ου αιώνα και τοπολογικά στη Γαλλία με τα έργα των Baudelaire και του Emmanuel Kant στη φιλοσοφία, του Manet στη ζωγραφική και του Flaubert στη λογοτεχνία. Ο κριτικός τέχνης και ιστορικός Clement Greenberg αναφέρει τον Emmanuel Kant ως τον πρώτο πραγματικό μοντερνιστή. Αρχικά ο μοντερνισμός αποδίδονταν με τον ορο avant guard που σημαίνει καινοτομία, περιγράφοντας το πλήθος των κινημάτων που προσπαθούσαν να εναντιωθούν στο κατεστημένο, τους παραδοσιακούς θεσμούς και τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές. Η εδραίωση του Μοντερνισμού Στις αρχές του 20 ου αιώνα αρκετοί συγγραφείς, φιλόσοφοι και καλλιτέχνες ήρθαν σε οριστική ρήξη με τις παραδοσιακές δομές της φιλοσοφίας, της λογοτεχνίας και της μουσικής θέλοντας να εκφράσουν με τον τρόπο τους την εναντίωσή τους απέναντι στη βιομηχανική επανάσταση που τότε ήταν στο απογειό της. Το 1907 η ανάπτυξη του Κυβισμού σηματοδότησε την ρήξη με τα προηγούμενα ρεύματα και έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη του Μοντερνισμού. Ο Κυβισμός ήταν ένα Παριζιάνικο φαινόμενο, τάση στο οποίο η απλοποίηση της μορφής συνδέθηκε με την υπερβολή στην χρωματική απόδοση. Όμως με το ξέσπασμα του Α Παγκοσμίου Πολέμου το 7

8 1914 πολλοί καλλιτέχνες που συνέβαλαν στην ανάπτυξη του μοντέρνου κινήματος, και που βρίσκονταν στο Μιλάνο, στο Μόναχο, στη Μόσχα, στο Βερολίνο, στη Βιέννη, στην Πράγα, στο Λονδίνο και αλλού άρχισαν να στρέφονται προς τοπικά και παραδοσιακά ενδιαφέροντα και πρακτικές. Έτσι προέκυψαν οι Φουτουριστές (Futurists) στην Ιταλία και στην Ρωσία, οι Εξπρεσιονιστές (Expressionists) στην Γερμανία, οι Βορτισιστές (Vorticists) στην Αγγλία ενώ υπήρχαν πολλοί καλλιτέχνες σε διάφορες περιοχές που ανέπτυσσαν μεμονωμένα το δικό τους τύπο τέχνης. Τα χρόνια του 1914 μέχρι το 1918 σημειώθηκε η γέννηση του Σουπερματισμού (Supermatism) και του Κονστρουκτιβισμού (Constructivism) στη Ρωσία καθώς και η επέκταση του κινήματος του κοσμοπολίτικου Dada στην Ζυρίχη, στο Βερολίνο και στην Νέα Υόρκη. Είναι θεμιτό να συνδέσουμε τον μοντερνισμό με την ανάπτυξη του παραδοσιακού decorum στον δυτικό πολιτισμό. Τα χαρακτηριστικά της τάσης αυτής έχουν να κάνουν με έντονα σχήματα, χρώματα και υλικά που σχηματίζουν ασυνήθιστους συνδυασμούς και ακανόνιστες ή υπερβολικές μορφές της φύσης με την σύνδεση ανάμεσα στα αντικείμενα και την οπτική πραγματικότητα να χάνεται. Έτσι, ένας πίνακας που απεικονίζει κάτι εντελώς αφηρημένο και ξένο προς τις αναπαραστάσεις της φύσης μπορεί να ενταχθεί στην κατηγορία της «μοντέρνας ζωγραφικής». Τα έργα τέχνης (ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική) στα οποία εμφανίζονται οι παραπάνω ιδιότητες δημιουργήθηκαν από σημαντικούς καλλιτέχνες που εργάστηκαν σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις την συγκεκριμένη περίοδο. Η Δεύτερη Γενιά ( ) Από το 1930 και μετά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο μοντερνισμός εισέρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία γίνεται επιτέλους δημοφιλής στον ευρύτερο κόσμο (popular period). Με την ολοένα και αυξανόμενη αστικοποίηση του πληθυσμού, ο μοντερνισμός άρχισε να θεωρείται πηγή ιδεών και αντιλήψεων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της εποχής. Το 1930 περιοδικά οπως το «The New Yorker Magazine» άρχισαν να δημοσιεύουν τις μοντέρνες ιδέες νεαρών διανοούμενων και συγγραφέων όπως της Dorothy Parker, του Robert Benchley, του James Thurber και άλλων. Είναι η περίοδος κατά την οποία ο μοντερνισμός εισέρχεται στην καθημερινή ζωή. Η καθιέρωση του ηλεκτρισμού, του τηλεφώνου και του αυτοκινήτου δημιούργησαν νέα δεδομένα στην καθημερινή ζωή. Έτσι οδηγούμασε σε μια νέα 8

9 κοινωνική οργάνωση που ευνοεί σε τελική ανάλυση την δημοτικότητα του μοντερνισμού. Την περίοδο εκείνη, ο μοντερνισμός άρχισε σιγά σιγά να αποκτά την αναγνώριση της ακαδημαικής κοινότητας σε πανεπιστήμια, ιδρύματα και σχολές τέχνης. Αυτό δεν βοήθησε μόνο στην περαιτέρω αναγνώριση και μαζικοποίησή του, αλλά στην ανάπτυξη μιας θεωρίας για την αυθυπαρξία και την αναγκαιότητα του μοντερνισμού (self conscious theory). Ο Μοντερνισμός μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, οι ευρωπαικές πρωτεύουσες προσπαθούσαν να συνέλθουν οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. Στο Παρίσι που αποτελούσε το κέντρο όχι μόνο της ευρωπαικής αλλά και της παγκόσμιας κουλτούρας το κλίμα για την τέχνη ήταν καταστροφικό. Σημαντικοί μοντέρνοι καλλιτέχνες, ποιητές, συγγραφείς, συλλέκτες άφησαν την Ευρώπη και εγκαταστάθηκαν στη Νέα Υόρκη και στην Αμερική. Οι περισσότεροι από αυτούς που δεν έφυγεν πέθαναν. Λίγοι παρέμειναν στη Γαλλία και κατάφεραν να επιβιώσουν, όπως ο Pablo Picasso, o Henry Matisse, o Pierre Bonnard. Εικόνα 3: Henry Matisse, Γυναίκα με καπέλο (1905) Τη δεκαετία του 1950, άρχισε να αναπτύσσεται στην Νέα Υόρκη το κίνημα του εξπρεσιονισμού, ένα μοντέρνο κίνημα που βασίστικε στις ιδέες και τα μαθήματα των 9

10 Pablo Picasso, Henry Matisse, στον κυβισμό, τον υπερεαλισμό καθώς και στους Hans Hoffman και John Graham στην Αμερική. Κριτική του Μοντερνισμού Πολλές φορές ερχόμαστε αντιμέτωποι με το εξής παράδοξο: απ τη μία μεριά να θεωρούνται τα διάφορα έργα σαν ξεχωριστές μορφές της μοντέρνας τέχνης και από την άλλη μεριά τα ίδια έργα να παραμένουν ακατανόητα και μη ελκυστικά για την πλεοψηφία του κόσμου. Πως λοιπόν αυτή η δύσκολη, ακατανόητη και μη δημοφιλής τέχνη έπαιξε έναν τόσο ουσιώδη ρόλο στην πολιτισμική εικόνα της περιόδου στην οποία αναφερόμαστε; Παρόμοια ερωτήματα μπορούν να γίνουν αναφορικά με την μουσική, τη λογοτεχνία, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική των τελευταίων δεκαετιών του 20 ου αιώνα όπου παρόμοιες μοντέρνες τάσεις μπορούν να εντοπιστούν. Μελετώντας το Μοντερνισμό στην μουσική αναφέρουμε την ανάπτυξη του κλασικού ρυθμού και τόνου (classical armony and tonality) κατά το τελευταίο μισό του 19 ου αιώνα και την ανάπτυξη άτονων μορφών από συνθέτες της Βιεννέζικης Σχολής τα τελευταία έτη του 20 ου αιώνα. Ομοίως η μελέτη του Μοντερνισμού στην λογοτεχνία έχει να κάνει με την δουλεία των ποιητών των τελευταιών δεκαετιών του 20 ου αιώνα, που προέρχεται από συμβατικά μοτίβα ρυθμού και μέτρου ή από πεζογράφους των οποίων η αφήγηση σκοπεύει να ανατρέψει τα δεδομένα της αφήγησης. Τα έργα των καλλιτεχνών έχουν αναμφισβήτητα διαμορφώσει τον πολιτισμό της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου παρά το γεγονός ότι δεν κατάφεραν να γίνουν δημοφιλή στο ευρύ κοινό. Μια αύρα δυσκολίας ενυπάρχει, για παράδειγμα, στην μουσική του Igor Stravinsky και του Arnold Schoenberg, στην ποίηση του T.S. Eliot καθώς και στα μυθιστορήματα των Franz Kafka και James Joyce. Στηριζόμενοι σε αυτά τα γεγονότα θεωρούμε, τελικά, τον Μοντερνισμό σαν μια πολιτισμική επανάσταση του 20 ου αιώνα καθοδηγούμενη από ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις καθώς και πολιτικές ζημώσεις που περιλαμβάνουν την επιδίωξη αλλαγών σε διάφορα επίπεδα. Οι Φουτουριστές στην Ιταλία και οι Σουπερματιστές και 10

11 Κονστρουκτιβιστές στη Ρωσία είχαν ως στόχο με τα έργα τους αυτήν ακριβώς την κοινωνική και πολιτική αλλαγή. Η παραπάνω όμως θεώρηση του Μοντερνισμού είναι από μόνη της ανεπαρκής. Εντοπίζονται και δύο σημαντικά μειονεκτήματα: το πρώτο είναι ότι μας παρακινεί να σκεφτούμε την μοντέρνα τέχνη απλώς σαν μια αντίδραση απέναντι σε κοινωνικές συνθήκες και ιστορικά γεγονότα του 19 ου αιώνα κινδυνεύοντας έτσι να πέσουμε στην παγίδα να υποτιμήσουμε αυτή καθεαυτή την τέχνη που αναπτύχθηκε. Οι καλλιτέχνες είτε αντιδρούν σε ιστορικά γεγονότα και αλλαγές είτε όχι το αποτέλεσμα της δουλειάς τους είναι τέχνη, που τελικά ανεξαρτητοποιείται από τα γεγονότα και τις διεργασίες από τις οποίες προέκυψε. Έτσι ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά που αποδίδουν οι υποστηρικτές της μοντέρνας τέχνης είναι η ανεξαρτησία της από τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, συνθήκες και ανησυχίες. Εικόνα 4: Πάμπλο Πικάσο, Ο κιθαρίστας (1910) Το δεύτερο μειονέκτημα της θεώρησης αυτής είναι ότι μας παροτρύνει να θεωρήσουμε τον Μοντερνισμό σαν το πιο αντιπροσωπευτικό ρεύμα του 20 ου αιώνα απομονώνοντας τον από τα υπόλοιπα ρεύματα. Ο κίνδυνος εδώ είναι ότι μπορεί να θεωρήσουμε τον Μοντερνισμό σαν το απόλυτα επικρατόν πολιτισμικό ρεύμα ξεχνώντας ότι εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε ανάμεσα σε άλλα, παραμένοντας μια επιλογή ανάμεσα σε αυτά. Έτσι, το βασικότερο αντίπαλο ρεύμα των Μοντερνιστών ήταν οι Παραδοσιακοί καλλιτέχνες (Traditionalists). Ο Πάμπλο Πικάσο για 11

12 παράδειγμα, ήταν από τις ηγετικές μορφές της μοντέρνας τέχνης τις πρώτες δεκαετίες του 20 ου αιώνα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σε αυτή τη χρονική περίοδο κατά την οποία παρήχθησαν ορισμένα από τα πιο σημαντικά έργα του, δεν βλέπουμε έργα του συντηρητισμού και του κλασσικισμού. Επομένως θα πρέπει να βλέπουμε τον Μοντερνισμό πάντα σε σχέση με προηγούμενες μορφές και ρεύματα καθώς η τέχνη σε μια δεδομένη στιγμή δεν είναι μια ξεκομμένη δομή αλλά μια εξελισσόμενη διαδικασία. Από τις δύο παραπάνω διαπιστώσεις το ότι θα πρέπει να αποφεύγουμε να θεωρούμε την μοντέρνα τέχνη μόνο ως αντίδραση ή σαν κάτι απομονωμένο από τα προηγούμενα ρεύματα μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποια σημαντικά συμπεράσματα. Το πρώτο συμπέρασμα αναφέρεται στο γεγονός ότι η ανάπτυξη και εξέλιξη της τέχνης πραγματοποιείται πάντα σε συνδυασμό με προηγούμενα παραδοσιακά στοιχεία: ακόμα και ανάμεσα στα πιο καινοτόμα έργα του Μοντερνισμού βρίσκουμε αναφορές από προηγούμενα ρεύματα. Ο Joan Miro στη δουλειά του «Dutch Interior» (1928) εμπνεύστηκε από τον πίνακα του 17 ου αιώνα του Ολλανδού καλλιτέχνη Hentrick Sorgh που είχε δει σε ένα ταξίδι του στην Ολλανδία. Το δεύτερο συμπέρασμα που πρέπει να αποτυπώσουμε είναι ότι η αξία του Μοντερνισμού καθιερώνεται πρακτικά σαν ένα είδος σκόπιμης διαφοροποίησης από τα προηγούμενα ρεύματα, φόρμες και πρακτικές. Συνεπώς ο Μοντερνισμός μπορεί να θεωρηθεί σαν μια παραδοσιακή μορφή διατηρώντας όμως μια κριτική στάση απέναντι στο ευρύτερο παραδοσιακό πολιτισμικό πλαίσιο. Υπό αυτό το πρίσμα οι Μοντερνιστές αποποιούν τους εαυτούς τους από την υπάρχουσα φιλοσοφία του να βλέπεις και να απεικονίζεις τον κόσμο όπως είναι προσπαθώντας όμως να διατηρήσουν το μέτρο των παραδοσιακών ρευμάτων. Για τον χαρακτηρισμό ενός έργου ως μοντέρνου θα πρέπει από τη μία να εκφράσει κριτική απέναντι σε δεσμεύσεις και παραδοσιακές πρακτικές αλλά και από την άλλη να σχετίζεται με το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο του πρόσφατου παρελθόντος. Με τον τρόπό αυτό εξηγείται το πώς είναι δυνατό τα μοντέρνα έργα να διατηρούν και να μεταφέρουν τις σημαντικές αξίες της τέχνης παρά το γεγονός ότι δεν είναι δημοφιλή στο ευρύ κοινό. Επίσης αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι Μοντερνιστές καλλιτέχνες όπως οι Matisse και Rothko απομακρύνονται από νόρμες που χαρακτηρίζονται ως 12

13 μοντέρνες αντιτασσόμενοι με τον τρόπο αυτό στην μηχανοποίηση της παραγωγής και την επέκταση των καταναλωτικών αγαθών. 13

14 ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ (MODERN ARCHITECTURE) Μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, οι καλλιτεχνικές συνθήκες είχαν ωριμάσει αρκετά για να δεχθούν τη σαρωτική επέλαση του Μοντερνισμού σε όλες τις τέχνες, μεταξύ αυτών και στην αρχιτεκτονική. Η αμφισβήτηση των δομικών απόψεων, των τεχνικών και της γενικότερης επικρατούσας αισθητικής, προκάλεσε τη γενικευμένη αντίθεση σε όλες τις εκφράσεις της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.. Η συνολική αυτή κινητοποίηση έδρασε σε παγκόσμια κλίμακα και κατευθύνθηκε στη διαμόρφωση ενός πνεύματος παγκόσμιας ενότητας με σκοπό τη διαμόρφωση κοινών αρχιτεκτονικών στόχων. Εικόνα 5: Κτίριο Seagram, Νέα Υόρκη. Σύμβολο της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής Η μοντέρνα αισθητική προωθεί τη συσχέτιση τέχνης και χειροτεχνίας την οποία συμπληρώνει με την αντιστοιχία τέχνης και μηχανής. Η αποδοκιμασία του σύγχρονου βιομηχανικού κόσμου οδηγεί στον επαναπροσδιορισμό της σχέσης τέχνης και βιομηχανίας, άρα και τη σχέση ανθρώπου και μηχανής. Μέσα από τη δημιουργική σύλληψη και υιοθέτηση των σύγχρονων βιομηχανικών τεχνικών, η μοντέρνα αρχιτεκτονική αναγνωρίζει την αναγκαιότητα της μαζικής παραγωγής και ανακαλύπτει την αισθητική αξία της μηχανής και του βιομηχανικού συμβολισμού 14

15 γενικότερα. (Μοντέρνα Αρχιτεκτονική Ιστορία Και Κριτική, Μετάφραση, Θ. Ανδρουλάκης, Μ. Παγκάλου, Θεμέλιο, Αθήνα 1987). Πιο συγκεκριμένα, ο όρος «Μοντέρνα Αρχιτεκτονική» αποδίδεται σε μια σειρά από οικοδομικά μοτίβα, οικοδομικά στυλ (building styles) που φέρουν κοινά χαρακτηριστικά με κύρια την απλοποίηση της μορφής, την εξάλειψη του υπερβολικού διάκοσμου και την αυστηρότητα. Αυτό το οικοδομικό στυλ που έκανε την εμφάνισή του στις αρχές του 20 ου αιώνα, καθιερώθηκε μέχρι το 1940 ως το «Διεθνές Στυλ (International Style)» που κυριάρχησε για πολλές δεκαετίες στην κατασκευή κτιρίων μεγάλων εταιρειών, ινστιτούτων και πανεπιστημίων. Τα ακριβή χαρακτηριστικά και οι ρίζες της μοντέρνας αρχιτεκτονικής είναι ακόμα και σήμερα υπό διερεύνηση συζήτηση από τους κριτικούς και τους ιστορικούς τέχνης. Οι ρίζες της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής Ορισμένοι ιστορικοί, αποδίδουν την ανάπτυξη της μοντέρνας αρχιτεκτονικής σε κοινωνικά / πολιτικά ζητήματα που συνδέονται στενά και οδήγησαν στην ανάπτυξη του Μοντερνισμού. Το μοντέρνο στυλ είναι, κατά τη γνώμη τους, αποτέλεσμα κοινωνικών / πολιτικών αλλαγών και ανακατατάξεων. Άλλοι ιστορικοί, πάλι, θεωρούν την ανάπτυξη της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στενά συνδεδεμένη με την πρόοδο της μηχανικής και της τεχνολογίας κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση. Την περίοδο εκείνη έκαναν την εμφάνισή τους νέα οικοδομικά υλικά όπως σίδερο, ατσάλι και γυαλί. Η παρουσία αυτών των υλικών οδήγησε στην ανάπτυξη νέων οκοδομικών τεχνικών και μεθόδων. Ωστόσο, η φτωχή γνώση των ιδιοτήτων του σιδήρου και των άλλων υλικών οδήγησε στην κατάρρευση πολλών κατασκευών στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν αρχικά, όπως ανεμόμυλοι. Το πρώτο παράδειγμα μιας συμπαγούς και ανθετικής κατασκευής από σίδηρο και γυαλί ήταν το «Crystal Palace» του Joseph Paxton που παρουσιάστηκε στη «Μεγάλη Έκθεση (Great Exhibition)» το Η καλύτερη, ίσως, κατασκευή ήταν ένας ουρανοξύστης από ατσάλι το 1890 στο Σικάγο από τους William Le Baron Jenney και Louis Sullivan. Άλλες κατασκευές της εποχής που υιοθέτησαν ατσάλι και γυαλί ως βασικά δομικά υλικά ήταν τα κτίρια Unity Temple του Frank Lloyd Wright στο Σικάγο, το 1906 και Second Goetheanum του Rudolf Steiner στην Ελβετία, το

16 Η εδραίωση του αρχιτεκτονικού Μοντερνισμού H ένωση Werkbund (The Deutsche Werkbund) Ένας σημαντικός οργανισμός που προώθησε σημαντικά την ιδέα του αρχιτεκτονικού Μοντερνισμού ήταν μια ένωση γερμανών αρχιτεκτόνων, σχεδιαστών, καλλιτεχνών και βιομηχάνων, η Deutscher Werkbund (German Work Federation). Ιδρύθηκε το 1907 στο Μόναχο με κύριο εμπνευστή τον Hermann Muthesius. Τα ιδρυτικά μέλη του ήταν δώδεκα μεταξύ των οποίων οι αρχιτέκτονες Peter Behrens, Theodor Fischer, Joseph Olbrich Bruno Paul και Richard Riemerschmid. Εικόνα 6: Αφίσα του Werkbund για την έκθεση της Κολωνίας το 1914 Σκοπός του Werkbund ήταν η προώθηση της προσπάθειας για ενοποίηση της τέχνης με τη μαζική βιομηχανική παραγωγή. Πιο συγκεκριμένα, στόχευε στην αναβάθμιση των προιόντων μαζικής παραγωγής παντρεύοντας τη μαζική παραγωγή με τη δημιουργικότητα, την τέχνη και το στυλ. Για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος, τα μέλη του Werkbund αφοσιώθηκαν στη βελτιστοποίηση της εκπαίπαίδευσης αναφορικά με το σχεδιασμό και την παραγωγή αρχιτεκτονικών προιόντων. Η ένωση Werkbunk διοργάνωνε από το 1914 εκθέσεις οι οποίες έδωσαν ώθηση στη μοντέρνα αρχιτεκτονική ή αρχιτεκτονική της Νέας Εποχής (Neues Bauen), όπως αλλιώς ονομάζεται. Οι πιο επιτυχημένες από αυτές ήταν οι Model Factory (1914), Form Without Ornaments (1924) και The Apartment (1927). Εκτός όμως από τις εκθέσεις, η ένωση για να πετύχει το σκοπό της προχώρησε σε πολλές εκδόσεις βιβλίων και περιοδικών. Ανάμεσά τους, τα περιοδικά Werkbund News ( ) και Die Form ( ). 16

17 Η σχολή Bauhaus Η αρχιτεκτονική σχολή Bauhaus ιδρύθηκε από τον Βάλτερ Γκρόπιους και αναπτύχθηκε την περίοδο στη Γερμανία. Το ύφος της σχολής Μπαουχάους επέδρασε καταλυτικά στην εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, ειδικότερα στους τομείς της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού ενώ τα έργα που παράχθηκαν μέσα από τα εργαστήρια της σχολής έγιναν αντικείμενα εκτεταμένης αναπαραγωγής. Λειτούργησε σε τρεις διαφορετικές πόλεις της Γερμανίας, στη Βαϊμάρη ( ), στο Ντεσάου ( ) και στο Βερολίνο ( ), υπό την διεύθυνση των Βάλτερ Γκρόπιους ( ), Χάνες Μέγιερ ( ) και Μις βαν ντερ Ρόε ( ) αντίστοιχα. Οι αλλαγές στην έδρα και στην ηγεσία της συνδέονταν με αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στην πολιτική της αλλά και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ύφους της. Εικόνα 7: Το κτίριο της Σχολής Bauhaus Βασικά χαρακτηριστικά του Μπαουχάους ήταν η απλότητα, η λειτουργικότητα και η χρηστικότητα, με ιδιαίτερη έμφαση σε γεωμετρικές φόρμες και στο χρώμα. Η σχολή Μπαουχάους απέρριπτε κάθε περιττό διακοσμητικό στοιχείο, θεωρώντας πως η ίδια η πρώτη ύλη περιέχει ένα είδος φυσικής και εγγενούς διακοσμητικής ικανότητας. Στόχος της σχολής Μπαουχάους ήταν η αναβάθμιση των προϊόντων μαζικής παραγωγής, όπως τα έπιπλα, αλλά και ολόκληρης της έννοιας της κατοικίας, αν και 17

18 τάχθηκε αντίθετη στην τάση πλήρους εμπορευματοποίησης, κρατώντας τους καθηγητές που δίδασκαν έξω από τα στενά πλαίσια της παραγωγής, προτρέποντάς τους να θεωρούν το έργο τους έκφραση δημιουργικότητας και τέχνης. Με αυτό τον τρόπο, το κίνημα του Μπαουχάους προσπάθησε να ενοποιήσει την έννοια της τέχνης με τη διαδικασία της παραγωγής, υποτάσσοντας παράλληλα τις κατασκευαστικές μηχανές μέσα στην ανθρώπινη δημιουργικότητα. Η σχολή αξιοποίησε την ανθρώπινη ατομική προσπάθεια στα πλαίσια μιας βιομηχανικής παραγωγής που στο παρελθόν ήταν απόλυτα τυποποιημένη. Το Διεθνές Στυλ Το 1932 διεξήχθη η Διεθνής Έκθεση Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής γνωστής και ως MOMA. Στην έκθεση αυτή ο αρχιτέκτονας Philip Johnson και ο συνάδελφός του Henry Russell Hitchcock ενοποίησαν διάφορα αρχιτεκτονικά ρεύματα καθιερώνοντας έτσι το λεγόμενο «Διεθνές Στυλ» (International Style). Οι αρχιτέκτονες που ακολούθησαν το «Διεθνές Στυλ» ήθελαν να σπάσουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική σχεδιάζοντας απλά και λιτά κτίρια. Τα υλικά που χρησιμοποιούνταν κυρίως ήταν γυαλί και ατσάλι για την πρόσοψη και σίδερο και μπετόν για τα πατώματα και τις εσωτερικές κολόνες. Αυτό το στυλ εφαρμόστηκε ευρέως για την κατασκευή κτιρίων ινστιτούτων, εταιρειών και πανεπιστημίων ενώ ήταν η μόνη αποδεκτή σχεδιαστική λύση για την κατασκευή ουρανοξυστών από το 1932 μέχρι και το Σημαντικότερα κτίρια εκπρόσωποι του Διεθνούς Στυλ είναι το κτίριο των Ηνωμένων Εθνών στην Νέα Υόρκη ( Le Corbusier), και τα κτίρια Seagram και Dominion Center (Mies van der Rohe) καθώς και το κτίριο της Lever (Skidmore, Owings, and Merril). Επίσης ένα εξαιρετικό δείγμα εξωχικής κατοικίας αποτελεί το Lovell House (Richard Neutra) στο Λος Άντζελες. Οι επικριτές του Διεθνούς Στύλ (International Style) στην αρχιτεκτονική ισχυρίζονται ότι η απόλυτα ορθογώνια γεωμετρία των κατασκευών είναι απρόσωπη και ενάντια στην φύση του ανθρώπου. Ο Le Corbusier είχε περιγράψει τα μοντέρνα κτίρια σαν «μηχανές για κατοικία» αλλά οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές και δεν θέλουν να ζουν σε μηχανές. Ακόμα και ο αρχιτέκτονας Philip Johnson είχε παραδεχθεί ότι είχε βαρεθεί τα «κουτιά». Πιο συγκεκριμένα η κριτική κατά του Μοντερνισμού ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1960 στηριζόμενη στο γεγονός ότι η Μοντέρνα 18

19 Αρχιτεκτονική ήταν παγκοσμιοποιημένη, αποστειρωμένη και χωρίς νόημα για τη φύση του ανθρώπου. Ρεύματα της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής Φανκσιοναλισμός ( Functionalism) Ο Φανκσιοναλισμός είναι η αρχή της μοντέρνας αρχιτεκτονικής σύμφωνα με την οποία οι αρχιτέκτονες πρέπέι να σχεδιάζουν ένα κτίριο βασιζόμενοι στον σκοπό του κτιρίου αυτού. Στις αρχές του 20 ου αιώνα ο αρχιτέκτονας Louis Sullivan με την φράση του «η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία (form follows function)» εξέφρασε την πεποίθηση του ότι ο χώρος, το μέγεθος, η διάταξη και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά κάθε κτιρίου θα πρέπει να καθοδηγούνται από το σκοπό λειτουργία του κτιρίου. Η αρχή είναι ότι: αν οι λειτουργικές ανάγκες ενός κτιρίου ικανοποιούνται, η αρχιτεκτονική ομορφιά του είναι δεδομένη. Η θέση του Φανκσιοναλισμού στην αρχιτεκτονική εντοπίζεται στη λεγόμενη Βιτρουβιανή τριάδα χρηστικότητα, λιτότητα και ομορφιά που θα πρέπει να χαρακτηρίζει κάθε αρχιτεκτονικό έργο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 ο Φανκσιοναλισμός άρχισε να θεωρείται πιο πολύ σαν μια αισθητική προσέγγιση παρά σαν ζήτημα σχεδιαστικής ακεραιότητας. Οι ρίζες της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής εντοπίζονται, όπως αναφέραμε και παραπάνω, στα έργα του Le Corbusier και του Mies van der Rohe. Και οι δύο ήταν φανκσιοναλιστές τουλάχιστον στο σημείο κατά το οποίο τα κτίρια τους αποτελούσαν απλοποιήσεις παλαιότερων στυλ. Το 1923 ο Mies van der Rohe ξεκίνησε την καριέρα του σχεδιάζοντας απλοποιημένα και λιτά κτίρια επιτυγχάνοντας έτσι την αρχή του Sullivan. 19

20 Φουτουρισμός (Futurist Architecture) Η Φουτουριστική Αρχιτεκτονική ξεκίνησε στις αρχές του 20 ου αιώνα σαν μια μορφή αρχιτεκτονικής που χαρακτηρίζεται από αντιιστορικισμό( anti historicism) και από μακρές οριζόντιες γραμμές που αντιπροσωπεύουν την ταχύτητα και την κίνηση. Το κίνημα θεμελιώθηκε από τον ποιητή Philippo Tommaso Marinetti στο πρώτο του μανιφέστο «Manifesto of Futurism» το Το κίνημα προσέλκυσε όχι μόνο ποιητές, μουσικούς και καλλιτέχνες αλλά επίσης και έναν αριθμό από αρχιτέκτονες ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Antonio Sant Elia, μετουσίωσε το φουτουριστικό όραμα σε αστική μορφή. Εικόνα 8: Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, δείγμα φουτουριστικής αρχιτεκτονικής Εξπρεσιονισμός (Expressionist Architecture) Ο Εξπρεσιονισμός ήταν ένα αρχιτεκτονικό κίνημα που αναπτύχθηκε στην Ευρώπη τις πρώτες δεκαετίες του 20 ου αιώνα παράλληλα με τον Εξπρεσιονισμό στις εφαρμοσμένες τέχνες. Ο όρος «Εξπρεσιονιστική Αρχιτεκτονική» περιέγραφε αρχικά τις δραστηριότητες Γερμανών, Ολλανδών, Τσέχων και Δανών αρχιτεκτόνων από το 1910 μέχρι το Μεταγενέστεροι ορισμοί επέκτειναν τον όρο ενσωματώνοντας και τις χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης από το 1905 και μετά. Σήμερα το νόημα του όρου έχει διευρυνθεί ακόμα περισσότερο και αναφέρεται χωρίς περιορισμό χρονολογίας και τοποθεσίας σε μια αρχιτεκτονική της οποίας τα κύρια χαρακτηριστικά είναι ασυμμετρία, ελευθερία, κατακερματισμός και έκφραση βίαιων συναισθημάτων. Το στυλ του Εξπρεσιονισμού χαρακτηρίζεται από την υιοθεσία νέων, ασυνήθιστων υλικών που άλλες φορές εμπνέεται από φυσικές βιομορφικές μορφές και άλλες από τις νέες τεχνικές δυνατότητες που προσφέρουν το τούβλο, το ατσάλι και το γυαλί. 20

21 Εικόνα 9: Ο Πύργος του Αινστάιν, Βερολίνο. Δείγμα Εξπρεσιονιστικής Αρχιτεκτονικής Το Διεθνές Στυλ (International Style) Το Διεθνές Στυλ ήταν ένα σημαντικό αρχιτεκτονικό ρεύμα του Ο όρος αναφέρεται συνήθως σε κτίρια και αρχιτέκτονες των μεταγενέστερων δεκαετιών του Μοντερνισμού πριν τον Β Παγκόσμιο πόλεμο. Ο όρος προέρχεται από το όνομα ενός βιβλίου από τους Henry Russell Hitchcock και Philip Johnson οι οποίοι αναγνώρισαν, κατηγοριοποίησαν και επέκτειναν κοινά χαρακτηριστικά του Μοντερνισμού σε όλο το κόσμο. Οι βασικές σχεδιαστικές αρχές του Διεθνούς Στύλ αποτελούν, επομένως, κομμάτι του Μοντερνισμού. Περίπου στο 1900 ένας αριθμός αρχιτεκτόνων ξεκίνησαν να πειραμματίζονται με νέες αρχιτεκτονικές λύσεις για την ενοποίηση του παραδοσιακού με τις νέες κοινωνικές και τεχνολογικές δυνατότητες. Η δουλειά των Victor Horta και Henry van de Velde, Antoni Gaudi, Otto Wagner μπορεί να θεωρηθεί σαν μάχη μεταξύ του παλιού και του νέου. 21

22 Μεταμοντέρνα Αρχιτεκτονική ( Postmodern Architecture) Η Μεταμοντέρνα Αρχιτεκτονική ήταν ένα διεθνές ρεύμα του οποίου τα πρώτα δείγματα χρονολογούνται από το 1950 συνεχίζοντας να επηρρεάζει την αρχιτεκτονική μέχρι τις μέρες μας. Ο Μεταμοντερνισμός στην αρχιτεκτονική διακατέχεται από την επιστροφή του διακόσμου ως απάντηση στον φορμαλισμό του Διεθνούς Στυλ του Μοντερνισμού: τα λειτουργικά και φορμαλιστικά σχήματα και δομές του μοντερνισμού αντικαθιστώνται από ποικίλες αισθητικές. Η Μεταμοντέρνα Αρχιτεκτονική περιγράφεται επίσης ως νεοεκλεκτική (neoeclectic) όπου η αναφορά και ο διάκοσμος επιστρέφουν στην πρόσοψη αντικαθιστώντας τα λιτά μοντέρνα στυλ. Αυτός ο εκλεκτικισμός συχνά συνδυάζεται με την χρήση μη ορθογώνιων γωνιών και ασυνήθιστων επιφανειών. Οι μοντερνιστές αρχιτέκτονες χαρακτηρίζουν τα μοντέρνα κτίρια ως έχοντα έλλειψη λιτότητας. Αντίθετα, η μεταμοντερνιστές αρχιτέκτονες βλέπουν τα μοντέρνα κτίρια ως άψυχα και μονότονα. Αυτή η απόκλιση των ιδεών οφείλεται στην διαφοροποίηση των στόχων τους: ο μοντερνισμός στοχεύει στην ελάχιστη χρήση υλικών καιθώς και στην απουσία διακόσμου ενώ ο μεταμοντερνισμός απορρίπτει τους αυστηρούς κανόνες που θέτουν οι μοντερνιστές και αναζητά την υπέρβαση αναφορικά με την χρήση κατασκευαστικών τεχνικών και στυλιστικών αναφορών. 22

23 ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΜΙΣ ΒΑΝ ΝΤΕΡ ΡΟΕ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Τα πρώτα χρόνια στη Γερμανία Ο Λούντβιχ Μις βαν ντερ Ρόε άφησε πίσω του σημαντικό σώμα έργων, οικοδομημένων ή ανυλοποίητων, από το οποίο αναδύεται με σαφήνεια μια σύγχρονη θεωρία της αρχιτεκτονικής. Τα κτίριά του αποτελούν μελετημένες, σαφείς απαντήσεις στις αρχιτεκτονικές προκλήσεις του 20 ου αιώνα. Η παραγωγή του, ιδίως κατά το δεύτερο μισό της σταδιοδρομίας του αποκαλύπτει ένα εξαιρετικά προηγμένο σύνολο λύσεων για τα αρχιτεκτονικά προβλήματα της βιομηχανικής εποχής. Τα πολυόροφα κτίρια του Μις είναι πολλά, αλλά οι κλώνοι τους είναι ακόμα περισσότεροι και απειλούν καμιά φορά να τα υποσκελίσουν. Το ίδιο συμβαίνει και με τα περίπτερά του τα οποία κοσμούν σημαντικά οικόπεδα σε πόλεις των δύο ηπείρων, ενώ οι μιμητές τους είναι ευρύτερα εξαπλωμένοι στα επιχειρηματικά πάρκα γύρω από τις πόλεις. Ανορθόδοξο ταλέντο από μια επαρχιακή πόλη μακριά από το κοσμοπολίτικο Βερολίνο, αφήσε τη σφραγίδα του χάρη στην ικανότητα και στη δύναμη του χαρακτήρα του, χωρίς τη βοήθεια του πλούτου ή της επίλεκτης εκπαίδευσης. Η σταδιοδρομία του Μις διαμορφώθηκε καθοριστικά από τα γεγονότα του 20 ου αιώνα. Η θέση που κατείχε στη γερμανική αρχιτεκτονικη σκηνή μέχρι το 1930 ήταν εντελώς διαφορετική από τη θέση του στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού μετά το Από τη στιγμή που πάτησε το πόδι του στο Σικάγο, ο Μις ήταν μια ανεπίσημη αυθεντία με τη φήμη ενός από τους πιο ταλαντούχους μοντέρνους αρχιτέκτονες της Ευρώπης. Σε όλη του τη ζωή παράμεινε απορροφημένος από ένα και μοναδικό έργο, να βρει λύσεις στα νέα αρχιτεκτονικά προβλήματα μιας βιομηχανικής εποχής. 23

24 Γεννήθηκε στις 27 Μαρτίου 1886 στο Άαχεν της Γερμανίας. Είναι το μικρότερο από τα πέντε παιδιά του Μίχαελ Μις και της Αμαλί Μις, το γένος Ρόε. Γιος λιθοδόμου, φοίτησε στο Καθεδρικό Σχολείο του Άαχεν ως το Αφού παρακολούθησε, έπειτα, μια τοπική τεχνική σχολή, πήγε μαθητευόμενος σε οικοδομές και ανέπτυξε τις δεξιότητές του στο ελεύθερο σχέδιο σε μια εταιρεία γύψινων διακοσμήσεων. Μέχρι να πάει στο Βερολίνο, ήξερε να σχεδιάζει σε φυσικό μέγεθος σε κάθετο σχεδιαστήριο, να χτίζει πλινθοδομή κα να λαξεύει την πέτρα. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή ήταν εργασίες συνδυασμένες στην αρχική του εκπαίδευση και όχι διαχωρισμένες από την ολοένα και συχνότερη διάκριση μεταξύ αρχιτέκτονα και οικοδόμου. Σε αυτό συνέβαλε και ο μεσαιωνικός ιστός της γενέτειράς του, του Άαχεν, χάρη στα αρχιτεκτονήματα που είχαν χτιστεί πάνω από μια χιλιετία νωρίτερα, τον 8 ο αιώνα. Έτσι, ο Μις, έφυγε από το Άαχεν με βαθιά πίστη σε μια αρχιτεκτονική της μεγάλης διάρκειας, όπου η μορφή των κτιρίων είναι μακροπρόθεσμη συμβολική λειτουργία. Ο ίδιος ανέφερε χαρακτηριστικά: Εικόνα 10: Ο Mies van der Rohe στο Crown Hall, Σικάγο, 1956 «Θυμάμαι τον εαυτό μου να παρατηρεί τα κτίρια του Άαχεν. Είχα εντυπωσιαστεί καθώς ορισμένα από αυτά ήταν λιτά και με ξεκάθαρες γραμμές. Βρίσκονταν εκεί για χιλιετίες και εξακολουθούσαν να παραμένουν εντυπωσιακά. Δεν άνηκαν σε καμία εποχή. Αυτή ήταν η δύναμή τους. Όλα τα μεγάλα ρεύματα και στυλ έρχονταν και περνούσαν αλλά τα συγκεκριμένα κτίρια παρέμεναν εκεί χωρίς να χάσουν τον διαχρονικό χαρακτήρα τους». 24

25 Σε ηλικία 19 ετών, το 1905, μεταβαίνει στο Βερολίνο. Εκεί συνέχισε την εκπαίδευσή του αλλά με διαφορετικό πνεύμα. Ενώ εργαζόταν ως σχεδιαστής για τον αρχιτέκτονα Μπρούνο Πάουλ, σπούδασε από το 1906 έως το 1908 στη Σχολή Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1906 ο Joseph Popp, βοηθός της καλιτέχνιδας Emil Orlik στης οποίας το εργαστήριο σπούδαζε χαρακτική, τον σύστησε στη σύζυγο του καθηγητή φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου, Άλοις Ριλ. Το ζεύγος Ριλ έψαχνε για έναν νεαρό αρχιτέκτονα στον οποίο θα ανέθετε το σχεδιασμό της νέας τους κατοικίας προάστιο Νοιμπάμπελσμπεργκ του Πότσνταμ. Έτσι, ο Μις ανέλαβε την πρώτη του ανεξάρτητη εργασία, το σχεδιασμό της κατοικίας των Ριλ, σε ηλικία μόλις είκοσι ετών. Αυτό το πρώτο κτίριο του Μις, μια αξιοσημείωτα ώριμη δημιουργία για τα είκοσί του χρόνια, έλαβε θετικότατα σχόλια από τον αρχιτεκτονικό τύπο της εποχής εκείνης ο οποίος εκθείασε το ταλέντο του νεαρού αρχιτέκτονα αναφέροντας ότι έδωσε μαθήματα «ισορροπίας και συμμετρίας» στους μεγαλύτερους συναδέλφους του. Κατά τη διάρκεια του έργου, ο Μις έγινε φίλος με τον Ριλ, από τους μεγαλύτερους ειδικούς στον Νίτσε την επόχή εκείνη, ο οποίος άνοιξε έναν νέο κόσμο στο νεαρό τότε αρχιτέκτονα. Σύντομα ο Μις έγινε τακτικός προσκεκλημένος στο σπίτι των Ριλ, όπου γνώριζε εκπρόσωπους της πνευματικής ζωής του Βερολίνου όπως το βιομήχανο, συγγραφέα και πολιτικό Βάλτερ Ρατενάου, τον φιλόσοφο Έντουαρντ Σπράνγκερ και τον ιστορικό τέχνης Χάινριχ Βέλφιν. Εκεί ο Μις γνώρισε και της Άντα Μπρουν, την οποία νυμφεύθηκε το Εικόνα 11: Οικία Ριλ, Πότσναμ, Γερμανία 25

26 Η επιτυχία της ανάθεσης των Ριλ, η οποία ολοκληρώθηκε το 1907, άνοιξε το δρόμο για την πρόσληψη του Μις, το 1908, στο γραφείο του Πέτερ Μπέρενς, ένα από τα πιο σημαντικά αρχιτεκτονικά γραφεία της Ευρώπης την εποχή εκείνη. Ο Μπέρενς αποτέλεσε για τον Μις αλλά και για τους άλλους νεαρούς αρχιτέκτονες της εποχής εκείνης, όπως τον Γουόλτερ Γκρόπιους και τον Άδολφ Μέγερ, πρότυπο που κατάφερε να ενώσει την αρχιτεκτονική του Νίτσε με τη μοντέρνα αρχιτεκτονική. Ο Μις έλεγε ότι ο Μπέρενς του έμαθε τη σημασία της «Μεγάλης Φόρμας» με σημαντική επιρροή στο έργο του οπως θα δούμε παρακάτω. Μια άλλη σημαντική επιρροή για τον Μις θα γινόταν εμφανής στη δεκαετία του 1920, όταν ο Μις ανάλυσε τα γραπτά του Ολλανδού αρχιτέκτονα Χέντριχ Πέτρους Μπερλάχε. Ενώ ο Μπέρενς έβλεπε την αρχιτεκτονική και γενικότερα την τέχνη σαν μια εικόνα της βούλησης, της «βούλησης για ύφος», ο Μπερλάχε έβλεπε την αρχιτεκτονική σαν μια διεργασία ορθολογικής ανακάλυψης: όπως η φύση, έτσι και η τέχνη της αρχιτεκτονικής έπρεπε να ανακαλύπτει νέα πρωτότυπα και νέες οργανικές δομές. Έτσι, ενώ για τον Μπέρενς ο αρχιτέκτονας ήταν ένας θεικός δημιουργός με αποστολή τη δημιουργία μιας νέας μορφής, ήταν ο «μορφοδότης», για τον Μπερλάχε το καθήκον του αρχιτέκτονα είναι η δημιουργική ανεύρεση της μορφής. Ο ίδιος ο Μις, εκφράζοντας τις επιρροές που δέχθηκε και από τους δύο αρχιτέκτονες παραδέχθηκε σε όψιμη ηλικία: «Ο Μπέρενς μου έμαθε τη Μεγάλη Φόρμα, ο Μπερλάχε τη δομή». Το 1912 ο Μις άνοιξε το δικό του γραφείο στο Βερολίνο. Τον βοήθησε σε αυτό ο γάμος του με την Άντα Μπρουν το Ως κόρη εύπορου βιομηχάνου, η Άντα έιχε μια μικρή προσωπική περιουσία που προστάτευσε την οικογένειά του από την οικονομική ανασφάλεια τα πρώτα χρόνια της ανεξάρτητης σταδιοδρομίας του Μις. Καθώς διατηρούσε επαφές με τους καλλιτεχνικούς κύκλους του Βερολίνου, ο Μις συνέχιζε να χτίζει ιδιωτικές κατοικίες στα προάστια για ευκατάστατους πελάτες. Χαρακτηριστική είναι η ανάθεση του σχεδιασμού της οικιας ενός ευκατάστατου δικηγόρου του Hugo Perls στο Zehlendorf αλλά και η ανάθεση για το σχεδιασμό της έπαυλης Κρέλερ Μύλερ η οποία τελικά απορρίφηκε. Τα κτίρια αυτά συχνά είχαν νεοκλασσικό ρυθμό και έδειχναν ότι ο Μις είχε γνώση των ρευμάτων και των επιρροών που αναπτύχθηκαν πριν από τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο. Μόνο μετά τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο ο Μις υπηρέτησε από το 1915 έως το 1918, άρχισε να αναπτύσσει μια νέα αρχιτεκτονική γλώσσα. 26

27 Το επαναστατικό Βερολίνο, στο οποίο ο Μις επέστρεψε μετά τον πόλεμο, κατακλύζονταν από ριζικές αλλαγές τόσο στον πολιτικό όσο και στον καλλιτεχνικό στίβο. Τη δεκαετία του 1920, η πόλη έγινε ένα από τα κέντρα της Ευρωπαικής πρωτοπορίας, όπου μια όλο και πιο διεθνής καλλιτεχνική σκηνή προσπαθούσε να δημιουργήσει μια νέα κοινωνία και ένα νέο πολίτη για την κοινωνία αυτή. Αν και συνέχιζε να χτίζει σύμφωνα με τις καθιερωμένες συμβάσεις, ο Μις άρχισε να ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για θεωρητικά ζητήματα της φύσης της αρχιτεκτονικής. Συμμετείχε στις συζητήσεις της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας και εντάχθηκε στην Ομάδα του Νοέμβρη (November Gruppe), μια ένωση ριζοσπαστών καλλιτεχνών. Συνεργάστηκε επίσης με τον καλλιτέχνη και κινηματογραφιστή Χανς Ρίχτερ στην έκδοση του πρωτοποριακού περιοδικού G. Το 1924 ο Μις δέχθηκε πρόταση να γίνει μέλος του Deutcher Werkbunk, μιας από τις ισχυρότερες οργανώσεις τυς νεότερης γερμανικής πολιτιστικής ζωής. Εικόνα 12: Εξώφυλλο του περιοδικού G (Ιούνιος 1924) με την πρόσοψη του Γυάλινου Ουρανοξύστη του Μις του 1922 Το 1921 ο Μις, διέλυσε το γάμο του με την Άντα, αν και δεν πήραν ποτέ διαζύγιο. Άλλαξε επίσης το όνομά του σε «Μις βαν ντερ Ρόε», για να εξουδετερώσει τις αρνητικές υποδηλώσεις της γερμανικής λέξης mies που σημαίνει άθλιος, σάπιος. Πρόσθεσε το σύμπλεγμα «βαν ντερ ρόε» αφενός ως προσαρμογή του επωνύμου της μητέρας του (Rohe) και αφετέρου προς απήχηση της γερμανικής λέξης roh που σημαίνει ωμός, ακατέργαστος. Η προσθήκη αυτή ίσως να παραπέμπει επίσης στη στοιχειώδη μορφή οικοδόμησης που επεδίωκε εκείνο τον καιρό ο Μις. Όπως πολλοί 27

28 άλλοι ευρωπαίοι διανοούμενοι έτσι και ο Μις δημιούργησε ο ίδιος τη δημόσια περσόνα του ξαναβαφτίζοντας τον εαυτό του. Μεταξύ του 1921 και του 1924 ο Μις σχεδίασε σχεδίασε πέντε έργα, όλα ανυλοποίητα, που έμειναν γνωστά ως τα περίφημα «Πέντε Σχέδια». Αυτές οι πέντε εννοιολογικές ασκήσεις τον εκτόξευσαν στην κορυφή της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας. Το πρώτο από αυτά τα σχέδια, ένας γυάλινος ουρανοξύστης για ένα οικόπεδο στο Βερολίνο, ήταν ένα από τα πιο ριζοσπαστικά ολόκληρης της σταδιοδρομίας του. Το σχέδιο αυτό υποβλήθηκε ως συμμετοχή στον πρώτο μεγάλο διαγωνισμό για ουρανοξύστες στην πόλη που παρακινούσε τους γερμανούς αρχιτέκοντες να προσαρμόσουν και να μεταμορφώσουν αυτόν το νεό τύπο κτιρίου. Τα τέσσερα από τα πέντε σχέδια δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό G στις αρχές της δεκαετίας του Αποκαλύπτουν την ιδέα της σαφούς κατασκευής ως προυπόθεση της οικοδόμησης: «Τα υλικά είναι σκυρόδεμα, σίδερο και γυαλί» εξηγούσε ο Μις. «Τα κτίρια από οπλισμένο σκυρόδεμα είναι στην ουσία αποσκελετωμένες δομές». Εκείνη την εποχή, ο Μις προσέγγισε ως εξής ένα από τα πέντε σχέδια: «Δεν ορίζουμε μορφές παρά μόνο οικοδομικά προβληματα... Η μορφή δεν είναι ο στόχος, αλλά το αποτέλεσμα του έργου μας...η μορφή ως στόχος είναι φορμαλισμός και αυτο το απορρίπτουμε...το μέλημά μας είναι να απελευθερώσουμε την οικοδομική δραστηριότητα από τους αισθητικούς κερδοσκόπους και να κάνουμε ξανά την οικοδόμηση το μόνο που θα πρέπει να είναι: ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ» Για τον Μις, σύγχρονη οικοδόμηση σήμαινε σύγχρονα υλικά και σύγχρονες τεχνικές σε μια αρχιτεκτονική κατάλληλη για τη σύγχρονη κοινωνία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 συμπήκνωσε τους συλλογισμούς αυτόυς σε έναν απλό τύπο: «Η οικοδομική τέχνη είναι η χωρικά νοούμενη βούληση της εποχής. Ζωντανή. Μεταβαλλόμενη. Νέα» Η εξαύλωση των στερεών σωμάτων με τη ριζοσπαστική αναγωγή των κτιρίων σε αποσκελετωμένες δομές αποκάλυπτε την εσωτερική τάξη της κατασκευής και αυτή η εσωτερική τάξη κατέληγε σε δομή. Ο Μις εξήγησε αργότερα πως αντιλαμβανόταν τη δομή: «Λέγοντας δομή, εμείς οι ευρωπαίοι έχουμε μια φιλοσοφική ιδέα. Η δομή είναι το σύνολο, από την κορυφή ως τη βάση, ως την τελευταία λεπτομέρεια». Το 1923 ο Μις απαίτησε μια νέα στάση απέναντι της οικοδόμησης, η οποία να χαρακτηρίζεται από «απόλυτη ειλικρίνεια και απόρριψη κάθε μορφικής απάτης». Αυτό δε σήμαινε, ωστόσο, ότι ασπαζόταν το δομικό 28

29 ορθολογισμό. Η αποστασιοποίηση του Μις από τη θέση του Μπέρενς, που είδαμε παραπάνω, γινόταν όλο και πιο εμφανής μετά το Το 1926 αποτέλεσε καμπή στη βιογραφία του Μις. Σε ηλικία σαράντα ετών ανέλαβε την αντιπροεδρία του Deutcher Werkbund στην οποία παράμεινε μέχρι το Έγινε, έτσι, κεντρική μορφή της γερμανικής αρχιτεκτονικής και του αναδυόμενου κινήματος του μοντερνισμού, που άνθιζε τότε μεταξύ των διανοουμένων στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και το Βέλγιο. Την ίδια εποχή, του ανατέθηκε η διεύθυνση της έκθεσης «Η κατοικία» μιας σημαντικής έκθεσης του Werkbund στη Στουτγκάρδη το Ήταν η πρώτη του συνεργασία με τη Λίλυ Ράιχ, που θα γινόταν σύντροφος και συνεργάτριά του μέχρι το Με υλικά εκθέματα στο κέντρο της πόλης και το καθοριστικής σημασίας οικιστικό συγκρότημα Weissenhofsiedlung, η έκθεση ήταν μια επίδειξη του έργου της «Νέας Οικοδόμησης» (Neues Bauen), μιας ομάδας μοντερνιστών της οποίας ο Μις αποτελούσε βασικό μέλος. Η έκθεση αποτελούσε εργαστήριο αρχιτεκτονικής και οικοδόμησης σε φυσικο μέγεθος και είχε ένα διεθνές δυναμικό συμμετεχόντων αρχιτεκτόνων που δοκίμαζαν νέες ιδέες για το σχεδιασμό και την κατασκευή. Πολλοί από αυτούς διευρευνούσαν πρωτότυπα για βιομηχανοποιημένη αρχιτεκτονική. Ο Μις αντίθετα ήλπιζε να τελειοποιήσει τις τεχνικές δυνατότητες της Neues Bauen σύμφωνα με τις δικές του έρευνες για την αρχιτεκτονική αξία. Το 1926 έχει χαρακτηριστεί από τον ίδιο τον Μις ώς το πιο σημαντικό έτος στη σταδιοδρομία του. Ήταν η χρονιά κατά την οποία ο Μις άνοιξε νέους δρόμους στο χειρισμό του χώρου, παίρνοντας απόσταση από την αυστηρά υλιστική του θέση των αρχών της δεκαετίας του 1920, υπέρ μιας θέσης ιδεαλιστικής, που αναπόφευκτα επανέθετε τα μορφορλογικά και τα αισθητικά ζητήματα. «Το πρόβλημα της νέας οικοδόμησης για τον Μις δεν ήταν πια μόνο ζήτημα υλικών αλλά πνευματικό πρόβλημα το οποίο μπορεί να επιλυθεί μόνο με δημιουργικές δυνάμεις και το οποίο αποτελεί στοιχείο του ευρύτερου αγώνα για νεόυς τρόπους ζωής». Από αυτήν την άποψη πέτυχε σημαντικά αποτελέσματα στην έκθεση της Στουτγκάρδης: 29

30 Η πολυκατοικία του στο συγκρότημα Weissenhofsiedlung με φέρουσα κατασκευή ένα χαλύβδινο σκελετό, περιείχε διαμερίσματα με διαχωριστικούς τοίχους μη δομικού χαρακτήρα, με τους οποίους μπορούσαν να παραχθούν ευέλικτες κατόψεις. Με το περίφημο Γυάλινο δωμάτιό του στην έκθεση υλικών στο κέντρο της πόλης, ο Μις ανακάλυψε ένα νέο σύστημα σχεδιασμού, που ήταν καθοριστικό για το μελλοντικό του έργο. Ενα σύστημα σύνθεσης που παρείχε ανοικτές κατόψεις με ρευστές μεταβάσεις από τον ένα χώρο στον άλλο και με μια υποδηλούμενη αίσθηση χωρικής χορογραφίας. Εικόνα 13: Μακέτα του περίφημου «Γυάλινου Δωματίου», 1951 Η νέα εμπειρία του χώρου, που ανακάλυψε με το Γυάλινο Δωμάτιο, εκτέθηκε για πρώτη φορά σε εξελιγμένη μορφή στο γερμανικό περίπτερο της Βαρκελώνης το 1929 και στην έπαυλη του Γκέντχατ που έχτισε στον Μπρνο το Τα ριζοσπαστικά αυτά κτίρια, που έκαναν τον Μις διεθνώς γνωστό, ανέδιδαν μια εντελώς νέα, δυναμική αντίληψη του χώρου: Ο χώρος εδώ νοείται σε στενή συσχέτιση με την κίνηση, έτσι ώστε, με την κίνηση στο χώρο και το χρόνο, να προκύπτουν ιδιαίτερες χωρικές εμπειρίες. Ο Μις εισήλθε έτσι, σε ένα στίβο τον οποίο θα συνέχιζε να διερευνά σε όλη την υπόλοιπη ζωής του. Οι χωρικοί πειραματισμοί του στο Μπρνο και τη Βαρκελώνη μπορούν να συσχετιστούν με τις μεταγενέστερες διερευνήσεις του στην οικία Φάρνσγουερθ, Crown Hall και τη νέα Εθνική Πινακοθήκη, παρόλο που οι 30

31 διαφορές μεταξύ των πρώιμων και των όψιμων έργων του είναι τόσο θεαματικές όσο και η συνέχεια ανάμεσά τους. Τα χρόνια αμέσως μετά την έκθεση Στουτγκάρδης ήταν από τα πιο παραγωγικά του Μις και επηρέασαν σημαντικά τις μελλοντικές γενιές. Σε αναγνώριση του ολοένα και πιο σημαντικού ρόλου του στην γερμανική πολιτιστική πολιτική, το 1930 του προσφέρθηκε η διεύθυνση της σχολής Bauhaus του Ντεσάου, ανεπίσημου εκπαιδευτικού σκέλους της «Νέας Εποχής» (Neues Bauen) και γενικότερα της προοδευτικής τέχνης, η οποία το 1930 κινδύνευε να κλείσει. Ο Μις αντικατέστησε στην ηγεσία της τον Ελβετό Χάνες Μέγερ, ο οποίος είχε απολυθεί επειδή είχε μετατρέψει τη σχολή σε αριστερίζον πολιτικό ίδρυμα, σε μια πόλη της οποίας οι αρχές έκλειναν όλο και πιο πολύ προς τη Δεξιά. Το 1931, μετά τη νίκη του NSDAP στις τοπικές εκλογές, το νέο δημοτικό συμβούλιο ψήφισε να κλείσει η σχολή. Ο Μις και οι φοιτητές του κατέφυγαν στο κτίριο ενός παλιού εργοστασίου στο Στέγκλιστς του Βερολίνου. Η σχολή συνέχισε να λειτουργεί από εκεί μέχρι την εθελοντική της διάλυση το 1933 λόγω της ανάληψης της εξουσίας από τους εθνικοσοσιαλιστές. Εικόνα 14: Ο Μις διδάσκει στη σχολή του Bauhaus 31

32 Η μετάβαση στην Αμερική Μέχρι το 1933, πολλοί αρχιτέκτονες της «Νέας Εποχής» είχαν αντιληφθεί την επισφαλή τους θέση στη ναζιστική Γερμανία και αρκετοί έφυγαν μετανάστες. Ο Μις έμεινε μέχρι το 1938 με όλο και περισσότερους περιορισμούς στο έργο του και απειλές για την ίδια του την ασφάλεια. Επισκέφθηκε για πρώτη φορά τις ΗΠΑ το 1937 για μια δυνητική πελάτισσα τη Χέλεν Ρίζορ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης η οποία γνώριζε το έργο του από την έκθεση The International Style που είχε διοργανώσει η ΜοΜΑ το Αφού επέστρεψε για λίγο στη Γερμανία το 1938, ο Μις δέχθηκε τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Ιλλινόις στο Σικάγο. Ο διορισμός του ως προισταμένου του τμήματος αρχιτεκτονικής απαιτούσε το σχεδιασμό ενός προγράμματος σπουδών και μιας πρόσφατα διευρυμένης πανεπιστημιούπολης. Η μετάβασή του στις ΗΠΑ έγινε έτσι πιο ομαλή, χάρη στη ασφάλεια μιας ακαδημαικής θέσης και στις αναθέσεις μεγάλων κτιρίων που τότε ήταν εντελώς ανύπαρκτες στη Γερμανία για έναν αρχιτέκτονα σαν τον Μις. Το έργο του Μις στις ΗΠΑ άλλαξε ριζικά. Καταρχάς σχεδίασε δύο μόνο σημαντικές ιδιωτικές οικίες, από τις οποίες μόνο η μία του ανατέθηκε από πελάτη. Δεύτερον, η πανεπιστημιούπολη του ΙΙΤ έφερε το θέμα των τυποποιημένων λύσεων και του εμβατικού σχεδιασμού στο κέντρο των ενδιαφερόντων του. Τρίτον, οι τεχνολογικές εξελίξεις στην οικοδομική βιομηχανία μετά τον πόλεμο, σε συνδυασμό με το μεγαλύτερο όγκο αναθέσεων που συνέρρεαν στο γραφείο του Μις είχαν ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι χαλύβδινες κατασκευές σε πρωτοφανή κλίμακα. Η αύξηση των αναθέσεων πολυόροφων κτιρίων επανέφερε τον Μις σε θέματα που τον είχαν απασχολήσει μόνο στο χαρτί στη Γερμανία, σε μια σειρά ανυλοποίητων σχεδίων για ουρανοξύστες την περίοδο Στην Αμερική εκείνες οι σχηματικές αφηρημένες σημειώσεις έγιναν τελικά στερεά αντικείμενα. Ο μεγαλύτερος φόρτος εργασίας του Μις επέβαλε επίσης αλλαγή της κλίμακας. Από το μεσαίου μεγέθους κτίριο, ο Μις έφτασε τώρα να δουλεύει όλο και περισσότερο για το γενικό ρυθμιστικό σχέδιο και την επαναλαμβανόμενη οικοδομική λεπτομέρεια βιομηχανικής παραγωγής. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι δεν παρήγαγε κανένα νέο 32

33 σχέδιο επίπλου, εγκαταλείποντας μια σημαντική εμπορική δραστηριότητα που τον είχε βοηθήσει να συντηρηθεί στη Γερμανία. Τα παλαιότερα εννοιολογικά ενδιαφέροντα του Μις άλλαξαν επίσης με τις νέες συνθήκες εργασίας του. Ενώ οι Γερμανοί πελάτες του ήταν γενικά ιδιώτες και δημόσιοι φορείς, στις ΗΠΑ οι θεσμικοί και οι εταιρικοί πελάτες ζητούσαν λιγότερη τέχνη και περισσότερη επαναληψιμότητα. Έτσι, ο Μις άρχισε να αναπτύσσει τα αρχιτεκτονικά αρχέτυπα του σύγχρονου καπιταλισμού. Εικόνα 15: Ο Μις παρουσιάζει τη μακέτα του Crown Hall, Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ιλινόις Στην Αμερική άλλαξε επίσης η δημόσια εικόνα του Μις. Ενώ προηγουμένως ήταν μέλος μιας προοδευτικής ομάδας αρχιτεκτόνων, από τους οποίους δεν ήταν ουτε ο πιο γνωστός ούτε ο πιο επιτυχημένος, ο Μις έγινε σχεδόν εν μία νυκτί διασημότητα στους πολιτιστικούς κύκλους του Σικάγου. Από τη διεύθυνση του ΙΙΤ μέχρι την αρμονική συνεργασία του με τον εργολάβο Χέρμπερτ Γκρήνουολντ, οι δραστηριότητές του τον τοποθετούσαν σε σημαντική κοινωνική και πολιτιστική θέση. Αυτό το νέο ανάστημα του έδινε μεγαλύτερη ελευθερία να αναπτύξει περαιτέρω τα δικά του αρχιτεκτονικά ενδιαφέροντα εντός των περιορισμών της κερδοφορίας. Σε αντίθεση με τα χρόνια του στη Γερμανία, όπως και με τη μεταγενέστερη εκκένωση της δομής από το εσωτερικό των μεγάλων χώρων του, ο Μις ανέπτυξε ένα σύστημα όπου το περίβλημα και ο σκελετός του κτιρίου συνδέθηκαν και πάλι μεταξύ τους, στα κτίριά του για το ΙΙΤ. Επιπλέον ανέπτυξε ένα ολοκληρωμένο εμβατικό σύστημα για τον καθορισμό του αρχιτεκτονικού χώρου. Τα είκοσι δύο κτίρια που σχεδίασε και έχτισε ο Μις στο ΙΙΤ 33

Αρχιτεκτονική είναι η τέχνη της «ικανοποίησης των ανθρωπίνων αναγκών στο χώρο μέσω σχεδιασμού μεθόδων και υλικών κατασκευών».

Αρχιτεκτονική είναι η τέχνη της «ικανοποίησης των ανθρωπίνων αναγκών στο χώρο μέσω σχεδιασμού μεθόδων και υλικών κατασκευών». Αρχιτεκτονική είναι η τέχνη της «ικανοποίησης των ανθρωπίνων αναγκών στο χώρο μέσω σχεδιασμού μεθόδων και υλικών κατασκευών». που εφαρμόζεται ευρύτερα στην οίκησε και δόμηση του χώρου, ως εφαρμοσμένη επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Ο καλλιτέχνης μπορεί να συμπεριλάβει ή να αγνοήσει τη διάσταση του χώρου στην απεικόνιση που εκτελεί. Όταν περιγράφει το βάθος του οπτικού πεδίου με διάφορους

Διαβάστε περισσότερα

Εκλεκτισµός & Μοντερνίστικες Τάσεις

Εκλεκτισµός & Μοντερνίστικες Τάσεις Εκλεκτισµός & Μοντερνίστικες Τάσεις (Η άρνηση των Ιστορικων ρυθµών) Ο Ιστορισµός ένα ρεύµα που αναπτύσσεται κατά το 19ο αι και χαρακτηρίζεται από υιοθέτηση και επαναδιαπραγµάτευση γνώριµων τεχνοτροπιών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Ιστορία Κατασκευών

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Ιστορία Κατασκευών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Ιστορία Κατασκευών Ενότητα 6c: Ολόσωμες Κατασκευές Δρ Σταματίνα Γ. Μαλικούτη Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε. Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

«Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015. Έλληνες ζωγράφοι. Της Μπιλιούρη Αργυρής. (19 ου -20 ου αιώνα)

«Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015. Έλληνες ζωγράφοι. Της Μπιλιούρη Αργυρής. (19 ου -20 ου αιώνα) «Η θάλασσα μάς ταξιδεύει» The sea travels us e-twinning project 2014-2015 Έλληνες ζωγράφοι (19 ου -20 ου αιώνα) Της Μπιλιούρη Αργυρής Η ιστορία της ζωγραφικής στην νεοελληνική ζωγραφική Η Ελληνική ζωγραφική

Διαβάστε περισσότερα

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων 185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων Το Τμήμα Επιστημών της Τέχνης αποτελεί ανεξάρτητο Τμήμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 2000-01. Το Τμήμα ιδρύθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Bauhaus 19 - Bauhaus Open House. Πρόγραμμα για Παιδιά και Εφήβους ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ-ΗΧΟΙ-ΧΡΩΜΑΤΑ-ΚΙΝΗΣΗ ΛΕΥΚΟΙ ΚΥΒΟΙ-ΦΩΣ-ΣΚΙΑ 4 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

Bauhaus 19 - Bauhaus Open House. Πρόγραμμα για Παιδιά και Εφήβους ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ-ΗΧΟΙ-ΧΡΩΜΑΤΑ-ΚΙΝΗΣΗ ΛΕΥΚΟΙ ΚΥΒΟΙ-ΦΩΣ-ΣΚΙΑ 4 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Δελτίο Τύπου 24/01/2019 Bauhaus 19 - Bauhaus Open House Πρόγραμμα για Παιδιά και Εφήβους ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ-ΗΧΟΙ-ΧΡΩΜΑΤΑ-ΚΙΝΗΣΗ ΛΕΥΚΟΙ ΚΥΒΟΙ-ΦΩΣ-ΣΚΙΑ 4 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ----------------------------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

Δομή και Περιεχόμενο

Δομή και Περιεχόμενο Υπουργείο Παιδείας & Πολιτισμού Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Δομή και Περιεχόμενο Ομάδα Υποστήριξης Νέου Αναλυτικού Προγράμματος Εικαστικών Τεχνών Ιανουάριος 2013 Δομή ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org Ιδρυτική Διακήρυξη 1. 2. 3. Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών - ΕΝΑ ενεργοποιείται σε μια κρίσιμη για την Ελλάδα περίοδο. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΓΙΑ «ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑ 2015/16»

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΓΙΑ «ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑ 2015/16» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΓΙΑ «ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑ 2015/16» Οι τάσεις για το 2016/2017 είναι μοναδικές και φαίνεται να διαφοροποιούνται από τις καθαρά vintage γραμμές που μας επηρέασαν τις προηγούμενες χρονιές.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΙ ΡΩΤΑΜΕ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ; ΤΙ ΜΑΣ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ; ΠΩΣ ΜΑΣ ΤΟ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ; ΣΥΝΘΕΣΗ: Οργάνωση ενός συνόλου από επιμέρους στοιχεία σε μια ενιαία διάταξη Αρχική ιδέα σύνθεσης

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Τίτλος: Ιστορίες δωματίων Βαθμίδα: 2 Τάξη: Ε Διάρκεια: 6 Χ 80 Περιγραφή Ενότητας Οι μαθητές και οι μαθήτριες μέσα από διάφορες δραστηριότητες που αφορούν στο δωμάτιό τους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Γ' Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές με ειδικό ενδιαφέρον για το ΕΛΕΥΘΕΡΟ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ( Εικαστική και Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική & Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Αρχιτεκτονική & Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Αρχιτεκτονική & Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Πώς εφαρμόζονται στις κατασκευές; Βιοκλιματική αρχιτεκτονική Ανανεώσιμη είναι η ενέργεια που δεν απαιτείται. Παθητικά σπίτια Είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης)

ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΕΛΕΥΘΕΡΟ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Β Ενιαίου Λυκείου (Μάθημα : Κατεύθυνσης) ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Το μάθημα απευθύνεται σε μαθητές με ειδικό ενδιαφέρον για το ΣΧΕΔΙΟ (Ελεύθερο και Προοπτικό) και που ενδέχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΤΕΧΝΗ. Μάριος Ρακόπουλος Κατερίνα Τσακίρη Κατερίνα Χούντσα Δημήτρης Τριτσετάκης Στέλιος Φραγκιαδάκης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΤΕΧΝΗ. Μάριος Ρακόπουλος Κατερίνα Τσακίρη Κατερίνα Χούντσα Δημήτρης Τριτσετάκης Στέλιος Φραγκιαδάκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΤΕΧΝΗ Μάριος Ρακόπουλος Κατερίνα Τσακίρη Κατερίνα Χούντσα Δημήτρης Τριτσετάκης Στέλιος Φραγκιαδάκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ Η ΤΕΧΝΗ Η ΤΕΧΝΗ Μέσα από την ανάγκη του ανθρώπου

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Θέμα/τίτλος: Η δική μου πολιτεία-διάσημα Κτίρια Βαθμίδα: 2 Τάξη: Ε 2 Διάρκεια: 7Χ80 λεπτά Περιγραφή Ενότητας Οι μαθητές/μαθήτριες ανακαλούν εμπειρίες, εκφράζουν συναισθήματα

Διαβάστε περισσότερα

13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης Οικονομική της Τεχνολογίας Διάλεξη 6 η: Οικονομική Θεωρία και το Ζήτημα της Τεχνολογικής Αλλαγής: & II 1 Ερωτήματα

Διαβάστε περισσότερα

designlab@thessaloniki

designlab@thessaloniki designlab@thessaloniki Το concept Μετά τις δυο πρώτες διοργανώσεις του (2009 και 2010), καθώς και την απολύτως επιτυχημένη, θεματική εμφάνισή του στην 42η xenia, το Design Lab, το σύγχρονο show για το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΣΟ BAUHAUS ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΖΩΗ ΜΑΣ;

ΠΟΣΟ BAUHAUS ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΖΩΗ ΜΑΣ; ΠΟΣΟ BAUHAUS ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Η ΖΩΗ ΜΑΣ; Βρισκόμαστε στα 1919, στο τέλος του Α παγκοσμίου πολέμου, όπου η Γερμανία υπέστη μια ταπεινωτική ήττα. Η Γερμανία μετά τον Α παγκόσμιο πόλεμο Με την υπογραφή της συνθήκης

Διαβάστε περισσότερα

Κουλτούρα μας η καινοτομία

Κουλτούρα μας η καινοτομία Κουλτούρα μας η καινοτομία KLEEMANN Design για μια ζωή. Δεν περιοριζόμαστε στον απλό σχεδιασμό ανελκυστήρων, αλλά καλλιεργούμε μια κουλτούρα Design, που απογειώνει κάθε πλευρά της επιχείρησής μας. To

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Το Σχολείο Τεχνών Μπάουχαους

Το Σχολείο Τεχνών Μπάουχαους Το Σχολείο Τεχνών Μπάουχαους Ανδρέας Γιακουμακάτος - 11/02/2019 100 χρόνια από την ίδρυση του «ινστιτούτου τέχνης και επαγγελμάτων» στη Βαϊμάρη Η εποποιία του Μπάουχαους αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

01. Διακόσμηση δωματίου σε στύλ Art Deco στο οποίο υπερισχύουν τα γεωμετρικά σχήματα. 02. Τραπεζάκι του Pierre Charau

01. Διακόσμηση δωματίου σε στύλ Art Deco στο οποίο υπερισχύουν τα γεωμετρικά σχήματα. 02. Τραπεζάκι του Pierre Charau 01 Art Deco Art Deco ή αλλιώς η τέχνη της διακόσμησης Η διεθνούς βεληνεκούς τεχνοτροπία Art Deco επηρέασε κατά κύριο λόγο τις τέχνες που έχουν να κάνουν με τη διακόσμηση όπως αρχιτεκτονική, εσωτερικό και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΑΡΩΓΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ 1) ΚΟΙΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 2) ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ Ο

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητικό ερώτημα: Η εξέλιξη της τεχνολογίας της φωτογραφίας μέσω διαδοχικών απεικονίσεων της Ακρόπολης.

Ερευνητικό ερώτημα: Η εξέλιξη της τεχνολογίας της φωτογραφίας μέσω διαδοχικών απεικονίσεων της Ακρόπολης. Περιγραφή της ερευνητικής εργασίας Βασικοί σκοποί της έρευνας: Η οικοδόμηση γνώσεων όσον αφορά στη λειτουργία των φωτογραφικών τεχνικών (αναλογικών ψηφιακών) διερευνώντας το θέμα κάτω από το πρίσμα των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ «ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ»

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ «ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ» ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ «ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ» 1. Ποια από τις παρακάτω αποτελεί την πλέον σημαντική πρόκληση που χαρακτηρίζει το σημερινό παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον; α) Ομοιομορφία προϊόντων και υπηρεσιών. β)

Διαβάστε περισσότερα

Λούντβιχ Βιτγκενστάιν

Λούντβιχ Βιτγκενστάιν Λούντβιχ Βιτγκενστάιν Ο τάφος του Βίτγκεντάιν στο Κέιμπριτζ κοσμείται από το ομοίωμα μιας ανεμόσκαλας: «Οι προτάσεις μου αποτελούν διευκρινίσεις, όταν αυτός που με καταλαβαίνει, τελικά τις αναγνωρίσει

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Μακρή EFIAP. Copyright: 2013 Michalis Makri

Μιχάλης Μακρή EFIAP. Copyright: 2013 Michalis Makri Μιχάλης Μακρή EFIAP Copyright: 2013 Michalis Makri Copyright: 2013 Michalis Makri Less is more Less but better Copyright: 2013 Michalis Makri Ο μινιμαλισμός ορίζεται ως η εξάλειψη όλων των στοιχείων που

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γιατί η Ρομποτική στην Εκπαίδευση; A) Τα παιδιά όταν σχεδιάζουν, κατασκευάζουν και προγραμματίζουν ρομπότ έχουν την ευκαιρία να μάθουν παίζοντας και να αναπτύξουν δεξιότητες Η

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός

Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός 1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΥΚΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ : Τρασανίδης Γεώργιος, διπλ. Ηλεκ/γος Μηχανικός Μsc ΠΕ12 05 Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός Στόχος της Τεχνολογίας στην Γ Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Η Καλλιτεχνική Αγωγή στην Εκπαίδευση Ιστορική διαδρομή

Η Καλλιτεχνική Αγωγή στην Εκπαίδευση Ιστορική διαδρομή Η Καλλιτεχνική Αγωγή στην Εκπαίδευση Ιστορική διαδρομή Επιμορφωτικό Σεμινάριο για εκπαιδευτικούς 1 ης & 2 ης Εκπ. Περιφ. Καβάλας Δρ. Δρ. Θανάσης Διαλεκτόπουλος Η ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΙΣΤΟΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΠΡΙΑΜΗ ΒΑΓΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

Δευτέρα, 20 Οκτωβρίου 2014, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ. Ακρόαση του υποψήφιου κ. WIEWIÓROWSKI

Δευτέρα, 20 Οκτωβρίου 2014, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ. Ακρόαση του υποψήφιου κ. WIEWIÓROWSKI ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων Δευτέρα, 20 Οκτωβρίου 2014, 19.00-22.30 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ Ακρόαση του υποψήφιου κ.

Διαβάστε περισσότερα

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation

MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation Παραδοτέο 2.2.2 ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: ΖΩΝΤΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Ή ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2010 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνθεση Πολιτικής...3 Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν.

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. Όταν οι άνθρωποι παρακολουθούν από τα Μ.Μ.Ε εκρήξεις ηφαιστείων το θέαμα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100. Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο

Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100. Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο Μάθημα/Τάξη: Ν. Γλώσσα Γ' ΕΠΑΛ Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο Τον Μάιο του 2017 δημοσιοποιήθηκαν αποτελέσματα έρευνας του

Διαβάστε περισσότερα

Δήμητρα Γιαννοπούλου, Δήμητρα Μαζωνάκη, Στέλλα Μαριδάκη, Λεωνίδας Μουκάκος

Δήμητρα Γιαννοπούλου, Δήμητρα Μαζωνάκη, Στέλλα Μαριδάκη, Λεωνίδας Μουκάκος Δήμητρα Γιαννοπούλου, Δήμητρα Μαζωνάκη, Στέλλα Μαριδάκη, Λεωνίδας Μουκάκος Στα πλαίσια της Ερευνητικής εργασίας ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ η ομάδα μας επέλεξε να μελετήσει τον Δημήτρη Πικιώνη έναν πολύ σπουδαίο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 2 Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-2013 ΘΕΜΑ: «Να συγκρίνετε τις απόψεις του Βέμπερ με αυτές του Μάρξ σχετικά με την ηθική της

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ & ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ (INTERIOR ARCHITECTURE)

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ & ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ (INTERIOR ARCHITECTURE) ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ & ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ (INTERIOR ARCHITECTURE) Μήνυμα Διευθυντή Η Εσωτερική Αρχιτεκτονική είναι διεθνώς ένας νέος όρος ο οποίος προσπαθεί να ορίσει τη δράση της επιστήμης που αφορά

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧΟΛΗ Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Τ Ο Μ Ε Α Σ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Α Σ Κ Α Ι Χ Ω Ρ Ο Τ Α Ξ Ι Α Σ Πατησίων 42, 10682 Αθήνα τηλ. 30(1) 772 3818

Διαβάστε περισσότερα

Προτιμήσεις εκπαιδευτικών στην επίλυση προβλημάτων με συμμετρία. Στόχος έρευνας

Προτιμήσεις εκπαιδευτικών στην επίλυση προβλημάτων με συμμετρία. Στόχος έρευνας Προτιμήσεις εκπαιδευτικών στην επίλυση προβλημάτων με συμμετρία Πουλιτσίδου Νιόβη- Χριστίνα Τζιρτζιγάνης Βασίλειος Φωκάς Δημήτριος Στόχος έρευνας Να διερευνηθούν οι παράγοντες, που επηρεάζουν την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η )

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η ) ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΑΣΗ 1 η ) 1 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ JACKSON POLLOCK ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ WILLIAM WRIGHT ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1950. Το καλοκαίρι του 1950 o δημοσιογράφος William Wright πήρε μια πολύ ενδιαφέρουσα ηχογραφημένη

Διαβάστε περισσότερα

Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο

Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο Οι παραστατικές τέχνες στον δημόσιο χώρο Μετά το εικαστικό project "Gradient: From Gray to Color Scale" που διεξήχθη με μεγάλη επιτυχία και άφησε το αποτύπωμά του στην πόλη, τη σκυτάλη παίρνει για τα τέλη

Διαβάστε περισσότερα

«Τα Βήματα του Εστερναχ»

«Τα Βήματα του Εστερναχ» «Τα Βήματα του Εστερναχ» Τοποθέτηση του ΔΗΜ.ΓΚΟΥΝΤΟΠΟΥΛΟΥ στη παρουσίαση του βιβλίου ΑΛΕΚΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΕΙΟ-Λάρισα 16/1/2009 Κυρίες και κύριοι. Σε κάθε βιβλίο, μελέτη,διήγημα η ποίημα ο συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Η νέα ενότητα χρωμάτων για το μάθημα των καλλιτεχνικών: "Winterbild"

Η νέα ενότητα χρωμάτων για το μάθημα των καλλιτεχνικών: Winterbild Η νέα ενότητα χρωμάτων για το μάθημα των καλλιτεχνικών: "Winterbild" Καλλιτεχνική ζωγραφική με τις νερομπογιές Κ12 Με την Pelikan η ζωγραφική γίνεται μια μοναδική εμπειρία: Αυτός είναι και ο λόγος για

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Σύγχρονες Θεωρίες και Κριτική της Αρχιτεκτονικής ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΝΙΚΟΣ ΠΑΤΣΑΒΟΣ MATHEMATICAL SURFACES

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 8: Η Σχολή της Φρανκφούρτης και η Κριτική Θεωρία Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4

Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4 Σταμούλου Αναστασία-Διονυσία 7ο Λύκειο Καλλιθέας Α4 Ευχαριστίες Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αποδώσω τις ευχαριστίες μου σε όσους βοήθησαν με τον τρόπο τους στην εκπόνηση αυτής της εργασίας. Αρχικά, θα

Διαβάστε περισσότερα

5.34 Αξιοποίηση κοινοτήτων μάθησης στο πλαίσιο προγράμματος προπτυχιακής εκπαίδευσης εν δυνάμει εκπαιδευτικών

5.34 Αξιοποίηση κοινοτήτων μάθησης στο πλαίσιο προγράμματος προπτυχιακής εκπαίδευσης εν δυνάμει εκπαιδευτικών 5.34 Αξιοποίηση κοινοτήτων μάθησης στο πλαίσιο προγράμματος προπτυχιακής εκπαίδευσης εν δυνάμει εκπαιδευτικών συντελεστές Σπυρίδων Δουκάκης sdoukakis@rhodes.aegean.gr ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Αιγαίου Μαρία Μοσκοφόγλου-

Διαβάστε περισσότερα

Δυο λόγια για τον υπεύθυνο

Δυο λόγια για τον υπεύθυνο Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Διοργανώνει το e-learning καινοτοµικό Επιµορφωτικό Πρόγραµµα «ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» Σχεδιασµός και υλοποίηση : Αλέξης Κόκκος Διάρκεια : 200 ώρες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ Αγαπητοί γονείς/ κηδεμόνες, Θεσσαλονίκη, Μάιος 2015 Σύμφωνα με τη με αριθμ. Φ.52/63/12873/Γ1/6-2-2012 (ΦΕΚ 253, τ.β ), (ΑΔΑ: Β4439- ΩΞ1)

Διαβάστε περισσότερα

Τα «μικρά» της Renault που αγαπήθηκαν σε κάθε εποχή

Τα «μικρά» της Renault που αγαπήθηκαν σε κάθε εποχή Τα «μικρά» της Renault που αγαπήθηκαν σε κάθε εποχή Καθώς πλησιάζει το λανσάρισμα του νέου Twingo, ας θυμηθούμε τα μικρά αυτοκίνητα της Renault, που όλα ανταποκρίθηκαν με επιτυχία στις ξεχωριστές ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Πάτρα, Δεκέμβρης 2012 Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την πληροφόρηση; Πώς μπορεί η φωτογραφία να είναι τέχνη, εάν είναι στενά συνδεδεμένη με την αυτόματη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ Διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη μέθοδο project ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠ/ΚΟΣ: ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ ΠΕ02, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ: Απελευθέρωση του μαθητή αναγνώστη από το άγχος

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης

Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης Ιστορία Γ Γυμνασίου Απεικόνιση των γεγονότων στην Haymarket Square Σικάγο - Μάιος 1886 Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ;

ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ; Συμπόσιο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Αθήνα 15/16 Απριλίου 2011-04-28 Τριανταφύλλου Ελένη Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Β/θμιας Ν. Χαλκιδικής ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος Περιεχομένα Ενότητες δραστηριοτήτων Μικρή ιστορία για τη δημιουργικότητα Ποιος θέλει

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους Αιτιολογική έκθεση Η Επιτροπή Κρατικών Bραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εργάστηκε για τα βραβεία του 2013, όπως και την προηγούµενη χρονιά, έχοντας επίγνωση α. των µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει

Διαβάστε περισσότερα

1/7/2015 «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης

1/7/2015 «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης «ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ» Παναγιώτης Κουτρουβίδης ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Υποκινεί τη σκέψη, το συναίσθημα, τη φαντασία. Έτσι το άτομο

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ. Το άρθρο αυτό έχει ως σκοπό την παράθεση των αποτελεσμάτων πάνω σε μια έρευνα με τίτλο, οι ιδέες των παιδιών σχετικά με το

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧ ΟΛΗ Α Ρ Χ ΙΤ Ε Κ Τ Ο Ν ΩΝ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ ΩΝ Τ Ο Μ Ε Α Σ Ι Ι Ι Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ι Κ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α - Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Κ Α Ι Σ Χ Ε Δ Ι Α Σ Μ Ο Σ

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες

Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Τίτλος Ειδικού Θεματικού Προγράμματος: «Διοίκηση, Οργάνωση και Πληροφορική για Μικρομεσαίες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΣΜΗΜΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ ΣΤΟΝ 20 Ο ΑΙΩΝΑ

ΤΟ ΚΟΣΜΗΜΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ ΣΤΟΝ 20 Ο ΑΙΩΝΑ ΤΟ ΚΟΣΜΗΜΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ ΣΤΟΝ 20 Ο ΑΙΩΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ΟΥ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Α ΤΟΣΙΤΣΕΙΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΤΑΞΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΑΛΗ 2013-2014 ΠΩΣ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ, ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τα κτήρια λένε την ιστορία τους. 48o Γυμνάσιο Αθηνών ΔΑΝΣΜ. Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού

Τα κτήρια λένε την ιστορία τους. 48o Γυμνάσιο Αθηνών ΔΑΝΣΜ. Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεότερων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού ΔΑΝΣΜ 48o Γυμνάσιο Αθηνών Τα κτήρια λένε την ιστορία τους 1 Συμμετέχοντες Σχολείο: 48 ο Γυμνάσιο Αθηνών Τάξη / Τμήμα: Γ Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

*** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/0310(NLE)

*** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/0310(NLE) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 24.10.2012 2010/0310(NLE) *** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ σχετικά με το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για τη σύναψη συμφωνίας εταιρικής σχέσης και συνεργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Ψηφιακή Χίµαιρα A CREATIVE PROJECT IN ERMOUPOLIS SEPTEMBER Πανεπιστήµιο Αιγαίου Ινστιτούτο Σύρου HERMeS Aeternus

Ψηφιακή Χίµαιρα A CREATIVE PROJECT IN ERMOUPOLIS SEPTEMBER Πανεπιστήµιο Αιγαίου Ινστιτούτο Σύρου HERMeS Aeternus Ψηφιακή Χίµαιρα A CREATIVE PROJECT IN ERMOUPOLIS 15-30 SEPTEMBER 2018 Πανεπιστήµιο Αιγαίου Ινστιτούτο Σύρου HERMeS Aeternus Η ιδέα 1 Η Ερµούπολη (πόλη του Ερµή, προστάτη του εµπορίου) γνωρίζει αξιοσηµείωτη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α.Τ.Ε.Ι. ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: AΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ / ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α.Τ.Ε.Ι. ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: AΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ / ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΣΧΟΛΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α.Τ.Ε.Ι. ΤΜΗΜΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ, ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ 2011-12 ΜΑΘΗΜΑ: AΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ / ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 7. ΧΡΟΝΟΣ - ΚΙΝΗΣΗ

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 7. ΧΡΟΝΟΣ - ΚΙΝΗΣΗ Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 7. ΧΡΟΝΟΣ - ΚΙΝΗΣΗ Οι καλλιτέχνες ανέκαθεν αντιμετώπιζαν με πολλά εφευρήματα τη στατικότητα των μέσων τους στην αναπαράσταση του πραγματικού κόσμου. Ο χρόνος και η

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Καθηγητή B. Ασημακόπουλου Ειδικού Γραμματέα για την Κοινωνία της Πληροφορίας

Ομιλία του Καθηγητή B. Ασημακόπουλου Ειδικού Γραμματέα για την Κοινωνία της Πληροφορίας 1 ο Ετήσιο Συνέδριο για την Πληροφορική και τις Επικοινωνίες στην Παιδεία και την Εκπαίδευση Συνεδρίαση Ολομέλειας με θέμα: «Η Αξιοποίηση των Ψηφιακών Τεχνολογιών στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα» Ομιλία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ. Ορισμός. Γενικά. Απώλεια ελεύθερου χρόνου αξιοποίησή του

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ. Ορισμός. Γενικά. Απώλεια ελεύθερου χρόνου αξιοποίησή του ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ Ορισμός Ελεύθερος χρόνος είναι ο χρόνος που έχουμε στη διάθεσή μας έξω από το ωράριο της εργασίας και που μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε όπως θέλουμε. Γενικά Ελεύθερος χρόνος υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα

Συνοπτική Παρουσίαση Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης

Συνοπτική Παρουσίαση Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης Οκτώβριος 2018 ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Arch.TUC Συνοπτική Παρουσίαση Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης Καθηγητής Κοσμήτορας Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών (ΑΡΜΗΧ) ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

www.kalymnikifilia.gr

www.kalymnikifilia.gr Η επιρροή του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας στη διαμόρφωση του ρωσικού εκπαιδευτικού συστήματος (το παράδειγμα των Εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Μόσχας) ΒΑΝΤΙΜ ΓΙΑΡΟΒΟÏ Kαθηγητής μουσικής

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική ένταξη: H άποψη των βιβλιοθηκών

Κοινωνική ένταξη: H άποψη των βιβλιοθηκών Κοινωνική ένταξη: H άποψη των βιβλιοθηκών Κοινωνική ένταξη σελίδα περιεχομένων προς συζήτηση Μπέρμινχαμ, Ηνωμένο Βασίλειο, η πόλη μας και οι υπηρεσίες βιβλιοθήκης Γιατί Κοινωνική Ένταξη; Το πλαίσιο της

Διαβάστε περισσότερα

15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ

15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ 15ο ΕΠΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2015-16 ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΕΠΑΛ ΘΕΜΑ: «ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ», ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στη συγκεκριμένη εργασία επιχειρείται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ η ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ως ΕΡΓΑΛΕΙΟ του ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, Φυσικός, PhD ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Π.Δ.Ε. ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ η μικροδιδασκαλία, είναι μια: μικρογραφία μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017»

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΣΤΟΧΟΣ 3 ος : Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές

Διαβάστε περισσότερα

Καλωσορίσατε στο ΜΒΑ του Πανεπιστημίου Κύπρου

Καλωσορίσατε στο ΜΒΑ του Πανεπιστημίου Κύπρου Ηγέτες με Όραμα Καλωσορίσατε στο ΜΒΑ του Πανεπιστημίου Κύπρου Αγαπητοί φοιτητές, Εκ μέρους του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Διοίκησης Επιχειρήσεων σας καλωσορίζουμε στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη Διοίκηση

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστικό αντικείμενο του σεναρίου διδασκαλίας: Σύνδεση με ενότητες του Σχολικού Εγχειριδίου: Σύνδεση με άλλες γνωστικές περιοχές:

Γνωστικό αντικείμενο του σεναρίου διδασκαλίας: Σύνδεση με ενότητες του Σχολικού Εγχειριδίου: Σύνδεση με άλλες γνωστικές περιοχές: Αναζητώντας τεκμήρια μινωικού πολιτισμού στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου: Μια γέφυρα δημιουργίας ανάμεσα στο σχολικό εγχειρίδιο και στο έκθεμα (Ιστορία Α Γυμνασίου) Μαράκη Διονυσία Φιλόλογος Πειραματικού

Διαβάστε περισσότερα

Jordi Alsina Iglesias. Υποψήφιος διδάκτορας. Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης

Jordi Alsina Iglesias. Υποψήφιος διδάκτορας. Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης Ηρακλείο 10/7/2014 Πρώτα άπο όλα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γωνιών Μαλεβιζίου και τον κύριο Κώστα Παντερή για την προσπάθεια που κάνουν οργανώνοντας για πρώτη φορα μία τέτοια μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα Το κείμενο αυτό είναι ένα απόσπασμα από το Κεφάλαιο 16: Ποιοτικές ερμηνευτικές μέθοδοι έρευνας στη φυσική αγωγή (σελ.341-364) του βιβλίου «Για μία καλύτερη φυσική αγωγή» (Παπαιωάννου, Α., Θεοδωράκης Ι.,

Διαβάστε περισσότερα

«Οι Σπουδές στην Αρχιτεκτονική»

«Οι Σπουδές στην Αρχιτεκτονική» ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ «Οι Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης» Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Αρχιτεκτόνων Καθηγητής Μιχαήλ Ε. Νομικός «Οι Σπουδές στην Αρχιτεκτονική» Δεκέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Θεωρίες Αστικής Κοινωνιολογίας. Σημειώσεις της Μαρίας Βασιλείου

Βασικές Θεωρίες Αστικής Κοινωνιολογίας. Σημειώσεις της Μαρίας Βασιλείου Βασικές Θεωρίες Αστικής Κοινωνιολογίας Σημειώσεις της Μαρίας Βασιλείου Ηπόλη, όπως την αντιλαμβανόμαστε, είναι μια ιδέα του Διαφωτισμού Ο Ρομαντισμός την αμφισβήτησε Η Μετανεωτερικότητα την διαπραγματεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Νέες βέλτιστες πολιτικές και πρακτικές Αστικών Αναπλάσεων για τον Πολιτισμό, την Επιχειρηματικότητα & την Καινοτομία

Νέες βέλτιστες πολιτικές και πρακτικές Αστικών Αναπλάσεων για τον Πολιτισμό, την Επιχειρηματικότητα & την Καινοτομία «Η τοπική αυτοδιοίκηση στη σύγχρονη εποχή: Προκλήσεις και Πολιτικές στην Ελλάδα και στην Ευρώπη», ΗΜΕΡΙΔ Α ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ, 22 Φεβρουαρίου 2017 Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο, Λάρισα. Νέες βέλτιστες

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ.

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ. 2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες Έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σηµασίας του όρου "διοίκηση ή management επιχειρήσεων", ακόµη κι από άτοµα που

Διαβάστε περισσότερα

Το FUTURE Time Traveller έκλεισε ένα χρόνο!

Το FUTURE Time Traveller έκλεισε ένα χρόνο! Το FUTURE Time Traveller έκλεισε ένα χρόνο! Πριν από 12 μήνες, η πολυεθνική μας ομάδα ξεκίνησε μια μελλοντική πρωτοβουλία με στόχο να μετασχηματίσει τον προσανατολισμό της σταδιοδρομίας για την Γενιά Z

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑ Φονξιοναλισµός και Κονστρουκτιβισµός

ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑ Φονξιοναλισµός και Κονστρουκτιβισµός Ε.Μ.Π. ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΕΤΑΛΛΑΓΕΣ ΤΩΝ Ι ΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΣΤΟΝ 20

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Περίπτωσης Νέο Μουσείο Ακρόπολης

Μελέτη Περίπτωσης Νέο Μουσείο Ακρόπολης Μελέτη Περίπτωσης Νέο Μουσείο Ακρόπολης Μελέτη Περίπτωσης Νέο Μουσείο Ακρόπολης Χαρακτηριστικό Παράδειγµα της Πολιτιστικής Πολιτικής της Ελλάδας Γενικές Αρχές: Α. Η πολιτιστική πολιτική της χώρας µπορεί

Διαβάστε περισσότερα

1. Σχολή Οικονομικών, Διοίκησης και Πληροφορικής

1. Σχολή Οικονομικών, Διοίκησης και Πληροφορικής Κατάλογος νέων προγραμμάτων (πιστοποιημένα και στο τελικό στάδιο πιστοποίησης από τον Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΔΙΠΑΕ). Σήμανση με αστερίσκο): 1. Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

Τελικός τίτλος σπουδών:

Τελικός τίτλος σπουδών: Επωνυμία προγράμματος: Τελικός τίτλος σπουδών: ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ (ΠΤΥΧΙΟ) Πτυχίο Ο γραφίστας ασχολείται με τη μελέτη, τη διαμόρφωση και γενικότερα την αισθητική επιμέλεια κάθε είδους εκτυπωτικής εργασίας.

Διαβάστε περισσότερα