Η ΟΓ θέτει 3 συµπληρωµατικά ερωτήµατα (Dicken & Lloyd 1990)

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 20/02/2017 üη συγκρότηση της ΟΓ üβασικά ερωτήµατα που θέτει η ΟΓ üοι τοµείς της οικονοµικής δραστηριότητας και οι γεωγραφικές τους διαστάσεις üδιάρθρωση του µαθήµατος

2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικά ερωτήµατα που θέτει η ΟΓ what is where and why and so what? Hoover and Giarrantani, 1985 Η ΟΓ θέτει 3 συµπληρωµατικά ερωτήµατα (Dicken & Lloyd 1990) ØΠοια είναι η χωρική κατανοµή των οικονοµικών δραστηριοτήτων στο χώρο; (ΑΝΑΛΥΣΗ) ØΓιατί οι οικονοµικές δραστηριότητες οργανώνονται µε συγκεκριµένους τρόπους στο χώρο; (ΕΡΜΗΝΕΙΑ) ØΠώς επιδρά η χωρική οργάνωση των οικονοµικών δραστηριοτήτων στις οικονοµικές και κοινωνικές διεργασίες;; (ΜΕΛΕΤΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ)

3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ H συγκρότηση της Οικονοµικής Γεωγραφίας Εµπορική Γεωγραφία (πού;;) Σηµεία Σταθµοί στην αναγνώριση της ΟΓ σε αυτοτελή επιστηµονική περιοχή (Barnes 2000) 1882: Διάκριση της Εµπορικής από την Οικονοµική Γεωγραφία από το Γερµανό Γεωγράφο Gotz 1883: Helen Stemple (1883) Economic Geography 1889: George Chisholm (1889) Handbook of Commercial Geography 1893: Εισαγωγή του µαθήµατος Οικονοµική Γεωγραφία στα προγράµµατα σπουδών των τµηµάτων Γεωγραφίας των Παν/µιων Cornell και Pensylvania 1913: Russell Smith (1913) Industrial and Commercial Geography 1925: Economic Geography Journal

4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύστηµα ταξινόµησης της οικονοµικής δραστηριότητας 4.Τεταρτογενής 4.Τεταρτογενής τοµέας τοµέας ØΠληροφορική ØΠληροφορική ØΈρευνα ØΈρευνα ØManagement ØManagement 5.Πεµπτογενής τοµέας ØΛήψη αποφάσεων υψηλού επιπέδου 3.Τριτογενής 3.Τριτογενής τοµέας τοµέας ØΕµπόριο ØΕµπόριο ØΥπηρεσίες ØΥπηρεσίες 2.Δευτερογενής 2.Δευτερογενής τοµέας τοµέας ØΜεταποίηση ØΜεταποίηση ØΚατασκευές ØΚατασκευές ØΠαραγωγή Ενέργειας ØΠαραγωγή Ενέργειας 1.Πρωτογενής 1.Πρωτογενής τοµέας τοµέας ØΑγροτική παραγωγή ØΑγροτική παραγωγή ØΑγροτοβιοµηχανίες ØΑγροτοβιοµηχανίες ØΕξόρυξη ØΕξόρυξη

5 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρωτογενής τοµέας και Οικονοµική Γεωγραφία Πρωτογενής τοµέας: οικονοµικές δραστηριότητες που φέρνουν τον άνθρωπο σε άµεση επαφή µε το φυσικό περιβάλλον βασικές πρώτες ύλες Προσφέρεται για την εξέταση της αλληλεπίδρασης φυσικών και ανθρώπινων συστηµάτων Το φυσικό περιβάλλον θέτει µια σειρά δεσµεύσεις (πρόσδεση σε συγκεκριµένη τοποθεσία, ελάχιστη κινητικότητα, ευπάθεια, χρόνος) ωστόσο τεχνολογικές εφαρµογές έχουν προσδώσει στον πρωτογενή τοµέα και τα προϊόντα του πρωτόγνωρη κινητικότητα. 5

6 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Παγκόσµια κατανοµή της αγροτικής γης (Knox & Marston, 2004) Κατανοµή της αγροτικής γης 6

7 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παγκόσµια κατανοµή των δασών (Knox & Marston, 2004) Κατανοµή της αγροτικής γης 7

8 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Κατανοµή εναλλακτικών πρακτικών αγροτικής παραγωγής (Knox & Marston 2004) 8

9 OIKONOMIKH ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ: Ο ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΟΓ Η OΓ Γεωγραφία ασχολείται με δυο κατηγορίες συμπληρωματικών ερωτημάτων. Πρώτον, ποιός είναι ο κατάλληλος τόπος χωροθέτησης μιας βιομηχανικής μονάδας και με ποιά κριτήρια επιλέγεται; Δεύτερον, ποιά είναι η χωρική οργάνωση των δραστηριοτήτων των βιομηχανικών μονάδων; 9

10 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Ο παγκόσµιος χάρτης της µεταποιητικής δραστηριότητας 10

11 ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ & ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Μέχρι και τα µέσα του 19ου αιώνα οι παραγωγικές δραστηριότητες των µεταποιητικών επιχειρήσεων ολοκληρώνονταν σε εγχώρια βάση και µάλιστα εντός µιας µεταποιητικής µονάδας. Στα µέσα του 19ου αιώνα δηµιουργήθηκαν οι πρώτες εγχώριες µεταποιητικές πολυχωροθετικές επιχειρήσεις (multi-locational firms). Επιχειρήσεις που διέθεταν παραγωγικές µονάδες σε διαφορετικές τοποθεσίες της χώρας τους.

12 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Χάρτης εργοστασίων ΠΕ Neslte στις ΗΠΑ, 10/

13 OIKONOMIKH ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Βασικές αρχές της Χωροθέτησης της Βιοµηχανίας Χωροθέτηση της βιοµηχανίας: Εξεύρεση του κατάλληλου τόπου εγκατάστασης µιας βιοµηχανικής µονάδας Ενδιαφέρει η ΣΓΘ της επιχείρησης Απόλυτη Γεωγραφική Θέση. Ορίζεται µε βάση ένα αυστηρά καθορισµένο σύστηµα συντεταγµένων Σχετική Γεωγραφική Θέση. Εξετάζει τη σχέση µιας γεωγραφικής θέσης µε άλλες σχετικές γεωγραφικές θέσεις 13

14 OIKONOMIKH ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ØΕνεργειακές πηγές. Διαχρονική εξέλιξη των βασικών ενεργειακών πηγών: άνεµος, δάση, υδατοπτώσεις, άνθρακας, ηλεκτρισµός, πετρέλαιο-φυσικό αέριο, ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και των χωροθετικών περιορισµών που επιβάλλουν. Χωροθετική αδράνεια. ΜΠ: Βιοµηχανία σιδήρου και χάλυβα στη Βρετανία: διαχρονικές αλλαγές στην τεχνολογία και αλλαγές στις χωροθετικές απαιτήσεις του κλάδου. Η πρόσδεση στις ενεργειακές πηγές σήµερα: Απελευθέρωση (βιοµηχανία παραγωγής αλουµίνας) ή νέοι χωροθετικοί περιορισµοί (ανανεώσιµες πηγές ενέργειας); ØΑκατέργαστες πρώτες ύλες. Βιοµηχανίες πρωτογενούς και δευτερογενούς µεταποίησης. Βιοµηχανίες που χρησιµοποιούν µια ή λίγες ακατέργαστες πρώτες ύλες (ορυκτά, αγροτικές πρώτες ύλες) που χάνουν βάρος ή/και όγκο κατά την παραγωγική διαδικασία ή χαρακτηρίζονται από ευπάθεια. To υπόδειγµα του ελάχιστου µεταφορικού κόστους Weber (1912). ØΗ αυξανόµενη χρήση ενδιάµεσων και εισαγόµενων πρώτων υλών. Εξελίξεις στο Διεθνές Εµπόριο. Νέες µορφές οργάνωσης της µεταποιητικής δραστηριότητας, αποκαθετοποίηση, ανάθεση υπεργολαβιών. ΜΠ: Το κύκλωµα παραγωγής χυµού πορτοκαλιών. Η σηµασία των λιµανιών. Αβαρής οικονοµία. Η µεταβαλλόµενη σηµασία του µεταφορικού κόστους. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. ØΕργατικό δυναµικό. Γεωγραφική κατανοµή της διαθεσιµότητας και των ειδικεύσεων. Επίπεδο αµοιβών και παραγωγικότητας. Εσωτερική και Διεθνής Κινητικότητα. Διαρροή και εισροή ανθρώπινου κεφάλαιου. ØΠολιτική εγκατάστασης της βιοµηχανικής δραστηριότητας. Σύστηµα κινήτρων περιφερειακής ανάπτυξης. Οργανωµένες περιοχές εγκατάστασης της βιοµηχανικής δραστηριότητας. Μεγάλες και Μικροµεσαίες µεταποιητικές Επιχειρήσεις. 14

15 OIKONOMIKH ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Βιοµηχανία και Πόλη. Η παραδοσιακή σηµασία των πόλεων (inner cities). Θετικές και αρνητικές εξωτερικές οικονοµίες αστικής συγκέντρωσης. Η πόλη ως αγορά και δεξαµενή εργατικού δυναµικού. Το αστικό περιβάλλον. Οι δραστηριότητες διοίκησης, Έρευνας και Ανάπτυξης και εξειδικευµένης µεταποίησης. Το κόστος διανοµής των προϊόντων στην αγορά ΜΠ: Βιοµηχανία Γάλακτος στην Ελλάδα: Και προσανατολισµού πρώτων υλών και προσανατολισµού αγοράς. Συγκέντρωση υπηρεσιών στις πόλεις. Υπηρεσίες Παραγωγού. Ανάγκη για εύκολη πρόσβαση και διαπροσωπικές επαφές. Το παραδοσιακό διοικητικό και εµπορικό κέντρο των πόλεων. Η εισαγωγή ΤΠΕ στο γραφείο. Τα γραφεία δευτερευουσών εργασιών (back offices). Δευτερεύοντα διοικητικά και εµπορικά κέντρα. Ανάπτυξη κατά µήκος οδικών αξόνων. Η θεωρία των κεντρικών τόπων του Chrystaller. Εµπορικές αλυσίδες. Διαφορετικοί τύποι καταστηµάτων. Χονδρικό και λιανικό εµπόριο. Στρατηγικές χωροθέτησης στο εσωτερικό των µεγάλων αστικών κέντρων. Ανάπτυξη του δικτύου των καταστηµάτων σε δευτερεύοντα αστικά κέντρα. Οι προοπτικές του ηλεκτρονικού εµπορίου. Το δυοπώλιο του Hotelling. 15

16 Κατανομή των καταστημάτων της ΠΕ McDonalds στις ΗΠΑ, 12/2009

17 Παγκόσµια κατανομή των καταστημάτων της ΑΛΕΤ Carrefour, 12/2009