Δίκαιο των ενόπλων συρράξεων ή LAW 549. Διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο

Transcript

1 Δίκαιο των ενόπλων συρράξεων ή LAW 549 Διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο πλέγμα νόμων και εθίμων πολέμου (συμβάσεις, εθιμικές αρχές) που ρυθμίζει την διεξαγωγή των εχθροπραξιών

2 Εφαρμογή ΔΑΔ Έναρξη /Λήξη /Γεωγραφική έννοια μετώπου (εξωεδαφική) Εφαρμογή σε τρομοκρατία /αντιτρομοκρατική δράση ΔΑΔ και ειρηνευτικές /πολυεθνικές επιχειρήσεις Μέσα και ΜΕΘΟΔΟΙ πολέμου (κυβερνοπόλεμος /αυτόνομα όπλα) Ιδιωτικές Εταιρίες Ασφαλείας Διεθνής Διάσκεψη ΕΣ/ΕΗ Γενεύη, Δεκ για 4 ετία

3 Συνδέονται με: Πολυπλοκότητα ενόπλων συρράξεων,κατακερματισμός ενόπλων ομάδων ανταρτών, ασσύμετρος πόλεμος Πόλεμοι που διαρκούν δεκαετίες Απουσία αποτελεσματικής επίλυσης συγκρούσεων Κατάρρευση ορισμένων εθνικών συστημάτων è Παγίδα σύρραξης µέρη τεµαχίζουν και πολλαπλασιάζουν νέες επελµβάσεις σε παλαιές σρράξεις /κοινωνικός ιστός διαλύεται Η «παγίδα» των σύγχρονων ενόπλων συρράξεων

4 Έναρξη /Λήξη Γεωγραφικό πεδίο Εφαρμογή σε τρομοκρατία /αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

5 Πρόθεση εμπολέμων πιο σημαντική από ένταση (από σύλληψη στρατιώτη ή μεμονωμένα επεισόδια ανάμεσα σε ένοπλες δυνάμεις 2 ή περισσοτέρων κρατών ξέσπασμα έως και IAC =;κράτη εμπλέκονται σε στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον άλλων κρατών (πρόθεση) NIAC: 1) ορισμός (κυβερνητικές δυνάμεις συγκρούονται με ένοπλες δυνάμεις ενός ή περισσοτέρων ενόπλων ομάδων αντίστασης, ή συγκρούσεις ανάμεσα σε τέτοιες δυνάμεις, 2) συγκεκριμένης έντασης (Τυνησία, Αύγυπτος /Λιβύη, Συρία) Έναρξη

6 Απο-χαρακτηρισμός (de-qualification) γενική λήξη εχθροπραξιών, με εξαίρεση επαναπατρισμό ΑΧΠ» (art.6(2) 3 rd GC 49, 6(4) 4 th 3(b) API 77) -Συνθήκη Ειρήνης =πιο εύκολο Συνήθως, αβέβαιες εκεχειρίες /αποκλιμάκωση /ειρηνευτικές δυνάμεις /αναστολή Αναζωοπύρωση (συχνά) De facto καθορισμός =μόλις οι συνθήκες που πυροδότησαν εφαρμογή ΔΑΔ πύουν να ιχύουν Λήξη (Κολομβία)

7 ΔΕΕΣ: IAC:ηια να θεωρηθεί ότι έχει λήξει σταθερότητα _μονιμότητα (π.χ. Εκεχειρία) NIAC: Tadic: όταν αποκατασταθεί η ειρήνη (Dayton) 1 st opinion: ένταση (απουσία παρατεταμένης ένοπλης βίας) 2 nd όταν εξαφανίζεται /διαλύεται /χάνει την οργάνωσή του μέρος στη σύρραξη =αναμένοντας πλήρη παύση εχθροπραξιών (Haradinaj ) Λήξη

8 Απουσία Ορισμού στην IV ΣΓ 49 Κανονισμοί Χάγης1907 art 42: Territory is occupied when it is actually placed under the authority of a hostile army. The occupation extends only to the territory where such authority has been established and can be exercised Υπό την εξουσία =αποτελεσματικός έλεγχος (Nicaragua ICJ) or συνολικός έλεγχος (ICTY, Tadic /Celebici and ECHR Loizidou) ΔΕΕΣ -3 προϋποθέσεις Κατοχή /έναρξη -λήξη

9 1. Ένοπλες δυναμεις κράτους έχουν φυσική παρουσία σε έδαφος ΧΩΡΙΣ τη συναίνεση αποτελεσματικής κυβέρνησης που ασκεί εξουσία κατά την εισβολή 2. Αποτελεσματική εξουσία καθίσταται ανίκανη να ασκήσει εξουσία λόγω της παρουσίας ξένων δυνάμεων 3. Ξένες δυνάμεις είναι σε θέση να ασκήσουν εξουσία αντί για την κυβέρνηση στο συγκεκριμένο έδαφος (OPT/Israel, Cyprus /Turkey since 1974, Georgia /Russia 2008, Russia /Ukraine 2014), Congo /Uganda in Ituri 2008). ΕΡΩΤΗΣΗ: ISIS/ISL /Daech, Boko Haram etc μπορεί να θεωρηθεί ότι ασκούν αποτελεσματικό έλεγχο; Να θεωρηθούν δυνάμεις κατοχής; Κατοχή

10 Αποχωρούν δυνάμεις κατοχής μερική αποσυρση /ζήτημα απόσυρσης συναίνεσης (Γεωργία, Ισραήλ, Κύπρος(;) Αντίστροφη πορεία κριτηρίων συνθήκες παύουν να ισχύουν. Προβλήματα: a) Δεν αναλαμβάνει άλλη αποτελεσματική εξουσία (Ιράκ 2003/4) b) Αποχωρούν δυνάμεις, αλλά διατηρούν εξουσία ή ανά πάσα στιγμή στέλνουν στρατεύματα ( λειτουργική ερμηνεία /Ισραήλ /Γάζα) Τέλος κατοχής

11 Πρόβλημα: Εξωεδαφική χρήση βίας με ένοπλα drones, Επιχειρήσεις που κηνυγούν διασυνοριακές ένοπλες ομάδες (βλ. Bin Laden στο Pakistan) - ΔΑΔ δεν αναφέρεται σε γεωγρ. Έννοια μετώπου. - ΕΡΩΤΗΣΗ: Εφαρμόζεται σε όλη την εδαφική επικράτεια μερών σύρραξης ή στο θεατρο επιχειρήσεων; (π.χ. Sri Lanka, Congo, Ukraine, αλλά Γαλλία μετά την 13.11, or USA, or UK μετά την απόφαση να στραφούν κατά του ISIS /ISIL /Daech???) - Εφαρμόζεται σε εδάφη ουδετέρων ή μη εμπολέμων κρατών; Γεωγραφική έννοια μετώπου

12 IAC: σε όλη την επικράτεια (land, sea, air, plus EEZ) Όχι εκτός. Επέκταση εκτός συνόρων; (Turkey /PKK in Northern Iraq, Colombia /FARC in Ecuador or Venezuela) NIAC: κοινό άρθρο 3 (Kunarac et atl ICTY and ICTR Semanza) : δεν συμπίπτει αναγκαστικά η περιοχή εχθροπραξιών με την γεωγραφική εφαρμογή του ΔΑΔ. Το δίκαιο εφαρμόζεται σε ολόκληρη την επικράτεια των εμπολέμων ή στις περιοχές στις οποίες ασκούν έλεγχο...». Γεωγραφική έννοια μετώπου

13 Κράτη που συνδράμουν σε NIAC: επεκτείνεται η σύρραξη στο έδαφός τους? ΔΑΔ εφαρμόζεται σε ολόκληρο το έδαφος αλλά σε μη εμπολέμους? Άτομο νόμιμος στρατιωτικός στόχος περνάει τα σύνορα κράτους σε NIAC προς γειτονικό κράτος Μπορεί να στοχοποιηθεί εκτός του «πεδίου»? Δύο απαντήσεις: A) Ναι. Δεν υπάρχει εδαφικός περιορισμός αρκεί να συνδέεται με την ένοπλη σύρραξη. B) Όχι. NIAC μόνο σε ένα κράτος. Αν περάσει σύνορα, εμπλέκεται το τρίτο κράτος; Παραμένει NIAC? Άτομο μεταφέρει μαζί του ολόκληρη NIAC? Γεωγραφική έννοια μετώπου

14 Κατάσταση διαφορετικά στην εξαγωγή συρράξεων: Turkey /N. Iraq, Colombia /Ecuador ΔΑΔ + γειτονικά κράτη επέκταση Πρακτική +opinio juris δεν επιτρέπουν επέκταση σε μη γειτονικά Άλλη κατάσταση: χωριστές NIAC σε κάθε κράτος Γεωγραφική έννοια μετώπου

15 Διαφορετικά νομικά καθεστώτα: Στο ΔΑΔ ορισμένες πράξεις βίας είναι νόμιμες. Άλλες με στόχο την τρομοκράτηση αμάχων είναι παράνομες. Δεν απαγορεύεται επίθεση εναντίον στρατιωτικού στόχου (ακόμη και με suicide bomber). Διάκριση, Αναγκαιότητα, Αναλογικότητα Τρομοκρατία ποινικοποιείται σε εθνικό +διεθνές πλαίσιο. Ισότητα μερών στο ΔΑΔ: axiomatic 2. Εφαρμογή ΔΑΔ σε τρομοκρατία

16 Διαφορέςjus ad bellum jus in bello Πράξεις από νόμιμους (εξουσιοδότηση ΣΑ /ειρηνευτές μπορούν να είναι παράνομες βάσει ΔΑΔ_ και πράξεις «παρανόμων» ενόπλων δυνάμεων να είναι νόμιμες βάσει ΔΑΔ χωρίς αυτό να επιδρά στο καθεστώς τους Αν μείνουν εκτός πεδίου =κανένα κίνητρο 2. Εφαρμογή ΔΑΔ σε τρομοκρατία

17 =υπήκοοι μιας χώρας που ταξιδεύουν για να πολεμήσουν συνδράμοντας NSA σε άλλο κράτος (ΣΑ?ΗΕ έχει εξουσιοδοτήσει χρήση βίας, κράτηση, απαγόρευση ταξιδίων, πάγωμα κεφαλαίων σε ξένους μαχητές). Δίκαο επιβολής νόμου και τάξης (+ΔΑΔ) Πώς; Όρος εξωδικαιϊκός ΔΑΔ έχει εφαρμογή εάν συντρέχουν οι πυοϋποθέσεις άρθρων 2,3 ΣΓ 49)) =εάν πράξη τους έχει σύνδεσμο με IAC, ή NIAC.(προστατευόμενα πρόσωπα εάν σε κράτηση) Ξένοι μαχητές

18 Μέρη στη σύρραξη? Δύναμη κατοχής; ΟΗΕ =κράτη μέλη: υπό εντολή ΣΑ/ΗΕ ΔΑΔ εφαρμόζεται (σύγχυση σκόπιμη- jus ad bellum /jus in bello). ΔΑΔ:δεν αποκλείει να γίνουν μέρος σε σύρραξη εάν παρέμβουν υπέρ μη κρατικού δρώντα σε NIAC = διεθνοποίηση Εάν επέμβουν με παράλληλη δράση /παράλληλες ένοπλες συρράξεις Καθεστώς τους? ΔΑΔ και πολυεθνικές επιχειρήσεις

19 ΔΑΔ εφαρμόζεται εάν: 1) Προϋπάρχει NIAC εκεί που επεμβαίνουν 2) με Δράσεις σε άμεση σχέση με εχθροπραξίες 3) Στρατιωτικές επιχειρήσεις υπέρ ενός μέρους στη σύρραξη 4) Δράση σε συνέχεια επίσημων αποφάσεων κράτους αποστολής (νομική βάση ΣΑ, Εντολή, RoE, CAVEAT, ΔΑΔ, ΔΑ ) = ΠΡΟΘΕΣΗ ΕΜΠΟΛΕΜΟΥ ΔΑΔ και πολυεθνικές επιχειρήσεις

20 Μέρος σύρραξη ο ΔΟ, το κράτος αποστολής, κράτος διοίκησης και ελέγχου; Και τα δύο? Καμία απάντηση σε κείμενο (άρθρα διεθνούς ευθύνης δο): SG Bulletin 1999 ΔΑΔ εφαρμόζεται όταν δύναμη ΗΕ μετατρέπεται σε «μέρος στη σύρραξη. Πώς? Απάντηση? : 1) ΔΟ δεν διαθέτουν δυνάμεις 2) Στηρίζονται σε κράτη που θέλουν και μπορούν 3) Κρατη διατηρούν κάποιο έλεγχο / Απόδοση? ILC: command and control ΔΑΔ και πολυεθνικές επιχειρήσεις

21 Κυβερνοπόλεμος Αυτόνομα όπλα (drones κ.α. Killing flies) Νέες τεχνολογίες

22 Συζητήσεις 2014, 2015 ICRC = γενική συμφωνία να παραμείνει ανθρώπινη αποτελεσματική παρέμβαση για διασφάλιση σεβασμού ΔΑΔ Απαιτείται νομική αξιολόγηση κάθε νέου τύπου όπλου +τρόπου χρήσης του (άρθρο 36 ΠΠ Ι 77 Ευθύνη? (για παραβιάσεις) Πώς αποδεικνύεται ο δόλος /πρόθεση; Ο προγραμματιστής σχειδάζοντας την πορεία μπορεί να θεωρηθεί εγκληματίας πολέμου; Ένας διοικητής που χρησιμοποιεί αυτόνομα όπλα σε κατοικημένη περιοχή (αν και αδυνατεί να διακρίνει; ) Αυτόνομα όπλα

23 LAW 549 Δίκαιο ενόπλων συρράξεων Δίκαιο Χάγης (Συμβάσεις 1899, 1907) =διεξαγωγή εχθροπραξιών Νομικά δεσμευτικό σε κράτη, διοικητές, ηγεσία, υφισταμένους

24 LAW 549 Στόχοι ΔΑΔ Απαλύνει ανώφελο πόνο (όπλα) Προστατεύει όσους δεν μετέχουν ή δεν μετέχουν πια στις εχθροπραξίες (άμαχοι, αιχμάλωτοι, τραυματίες ασθενεις, ναυαγοί) Διευκολύνει την αποκατάσταση ειρήνης (??) Πρόκληση η επίλυση συγκρούσεων Ζητούμενο βλ. Κολομβία

25 LAW εθιμικές αρχές Military Necessity /επιτακτική στρατιωτική ανάγκη Distinction /διάκριση Humanity /ανθρωπισμός Proportionality /αναλογικότητα

26 LAW 549 Πηγές ΔΑΔ Συμβατικό δίκαιο Συμβάσεις ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα κράτη 4 Συμβάσεις Γενεύης 1949, Δύο Πρόσθετα Πρωτόκολλα 1977 όπλα πολιτιστικά αγαθά, περιβάλλον, Καταστατικά ΔΠΔ Εθιμικό δίκαιο Πρακτική κρατών (ομοιόμορφη,μακροχρόνια, επαναλαμβανόμενη) Με πεποίθηση δικαίου (opinio juris ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΔΑΔ /πρακτική;

27 Μοναδικός ρόλος εθίμου στο LAW 549 ΔΑΔ Εθιμικό δίκαιο εξαιρετικά σημαντικό λόγω διαφοροποιημένης εφαρμογής δικαίου Δύσκολη διαπίστωση

28 LAW 549 Martens Clause Α) έως ότου... Δημόσια συνείδηση Β) ότι δεν απαγορεύεται δεν σημαίνει επιτρέπεται.

29 LAW 549 Δύο διαδικασίες Γενεύης: Προστασία θυμάτων πολέμου (hors de combat) Χάγης: Μέσα και μέθοδοι πολέμου

30 LAW 549 Τύποι ένοπλης σύρραξη Διεθνής ένοπλη σύρραξη (ή κατοχή Σύρραξη ανάμεσα σε 2 ή περισσότερα κράτη Κράτη και λαοί που μάχονται εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Ολική ή μερική κατοχή εδάφους (μη κρατικοι δρώντες;) Εφαρμοστέο συμβατικό δίκαιο Συμβάσεις Γενεύης 1949 (4) Πρόσθετο Πρωτόκολλο Ι 1977

31 LAW 549 Τύποι ένοπλης σύρραξη Μη διεθνούς χαρακτήρα Στην επικράτεια ενός κράτους κοινό άρθρο 3 (Εμφύλια /εσωτερική / NIAC) Εφαρμοστέο Κοινό άρθρο 3 ΣΓ 49 Προσθετο Πρωτόκολλο ΙΙ του 1977 (πιο αυστηρός ορισμός)

32 LAW 549 Εφαρμογή ΔΑΔ σε περίοδο ειρήνης Καθήκον διάδοσης σε ΕΔ Καθήκον εκπαίδευσης προσωπικού Ενσωμάτωση Στα δόγματα (σχολές, εκπαιδευτικά κέντρα) Επιχειρησιακή εκπαίδευση (Commanders) Στρατηγικό σχεδιασμό (staffs) Στις επιχειρήσεις (comds at all levels)

33 LAW 549 Λόγοι συμμόρφωσης Αρχές Νομιμότητα Ελλάδας ΕΔ Για καθένα Ηθική Ανθρωπισμός Ιπποσύνη Επαγγελματισμός Πραγματισμός Επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα Επιλογή στόχου Διατήρηση δύναμης Οικονομία δυνάμεων Αμοιβαιότητα Υποστήριξη Ποινική ευθύνη