1. ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Ο δυναμισμός του τουριστικού τομέα στην Ελλάδα... 10

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "1. ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ...7. 2. Ο δυναμισμός του τουριστικού τομέα στην Ελλάδα... 10"

Transcript

1 ΤΕΙ:ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΣΔΟ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΛΕΣΒΟ» ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΜΙΧΑΗΛΙΔ ΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ Α.Μ.:7810 ΕΠΙΒΛΕΠΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΜΥΡΛΟΓΛ ΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΣΙΔΗΜΑΡΙΝΑ Α.Μ. :8194 ΚΑΒΑΛΑ 2008 Σελίδα 1

2 ΙΙΙΙΜΙΧΟΜΙΝ.λ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...6 Α ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Στρατηγικοί - μακροπρόθεσμοι στόχοι Άξονες δράσης Ο δυναμισμός του τουριστικού τομέα στην Ελλάδα Το Μέγεθος της Απασχολήσεως στον Τουριστικό Τομέα Πίνακας 1 Επιχειρήσεις κατά Κλάδο Οικονομικής Δραστηριότητας και Τάξη Μεγέθους Απασχόλησης Προσεγγίσεις-προϋποθέσεις για την τουριστική ανάπτυξη στα νησιά Οι τύποι της τουριστικής ανάπτυξης Κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες ανάπτυξης Χαρακτηριστικά ειδικών - νέων εναλλακτικών μορφών τουρισμού Β' ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Περιγραφή παρούσας κατάστασης Αδυναμίες και ισχυρά σημεία, προκλήσεις και προοπτικές του νησιωτικού χώρου Γενικοί στόχοι - Στρατηγική για την περίοδο Ειδικοί στόχοι και στρατηγική επίτευξής τους Γ ΜΕΡΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΛΕΣΒΟ...38 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Γενικά για τη Λέσβο Δυναμικό καταλυμάτων Λέσβου ΠΙΝΑΚΑΣ Εξέλιξη δυναμικότητας σε μονάδες και κλίνες νομού Λεσβου ΠΙΝΑΚΑΣ Σελίδα 2

3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ΛΕΣΒΟΥ 41 ΠΙΝΑΚΑΣ Χωροταξική κατανομή των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων της Λέσβου Στοιχεία τουριστικής κίνησης - πληρότητα ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΞΕΛΙΞΗ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ Η προβληματικότητα της Λέσβου Τα αίτια της προβληματικότητας Η προβληματικότητα της Λέσβου ως παράγοντας που εμποδίζει την ανάπτυξη Οι προοπτικές ανάπτυξης: ποιότητα έναντι ποσότητας Η στρατηγική ανάπτυξη της Λέσβου Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Σχεδιασμός και προώθηση μιας νέας τουριστικής εικόνας της Λέσβου ΣΧΕΔΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ...95 Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο σχεδιασμός του τουριστικού προϊόντος Η δημιουργία της τουριστικής εικόνας Καθορισμός του είδους του τουρίστα στον οποίο απευθυνόμαστε Καθορισμός των προς αξιοποίηση τοπικών πόρων και των προς ανάληψη δραστηριοτήτων Καθορισμός των αρχών στις οποίες πρέπει να υπακούουν όλες οι επιμέρους δράσεις: η εκπόνηση της Χάρτας Ποιότητας Προσέγγιση της πολιτικής διαφήμισης και εμπορίας Σελίδα 3

4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 129 ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελίδα 4

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο τουρισμός αποτελεί για τα δύο από τα τρία νησιά του Νομού Λέσβου, τη Λήμνο και τη Λέσβο, μία βασική πηγή εισοδήματος καθώς ένα σημαντικότατο ποσοστό του τοπικού ΑΕΠ1προέρχεται από αυτόν. Τα προηγούμενα χρόνια όταν άλλες περιοχές της Ελλάδας παρουσίαζαν ήδη σημαντική τουριστική ανάπτυξη, τα νησιά αυτά και ιδιαίτερα η Λέσβος παρά τις προσπάθειες που κατέβαλλαν, παρουσίαζαν μία σχετικά μικρή τουριστική αύξηση. Στη Λήμνο κατασκευάσθηκαν μεγάλες μονάδες που προσέλκυσαν υψηλού επιπέδου επισκέπτες οι οποίοι όμως δεν ήλθαν σε ιδιαίτερη επαφή με το νησί. Στη Λέσβο ένα νέο κέντρο οικονομικής ζωής (Καλλονή) κατάφερε να προσελκύσει σημαντικό αριθμό επισκεπτών χαμηλών εισοδημάτων με ένα προϊόν που πλησίασε αρκετά, χωρίς όμως να φθάσει το μοντέλο μαζικού τουρισμού. Βέβαια και το υπόλοιπο νησί δεν μπόρεσε ακόμα να προσελκύσει υψηλού επιπέδου επισκέπτες. Δεν ήταν λίγες οι φορές αυτά τα χρόνια που ακούσαμε την φράση «ο Μόλυβος πέθανε» υπό την έννοια ότι αυτά που προσέφερε (παράδοση κλπ) δεν είχαν πλέον απήχηση στους τουρίστες. Τέλος όλος ο Νομός υπέφερε από την συμπεριφορά των μεγάλων τουριστικών πρακτόρων οι οποίοι όπως είναι φυσικό ενδιαφέρθηκαν (και ενδιαφέρονται πάντα) για μεγαλύτερο κέρδος. Η προσέλκυση μαζικού τουρισμού, δημιούργησε, στους τόπους που τον επιδίωξαν και τον πέτυχαν, πολλαπλά προβλήματα : Μη ισόρροπη ανάπτυξη, διάλυση κοινωνικού ιστού, εξαφάνιση της τοπικής κουλτούρας και παράδοσης υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων που αρχικά είχαν προσελκύσει τους επισκέπτες, καταστροφή του περιβάλλοντος κλπ. Οι προορισμοί μαζικού τουρισμού με την πάροδο του χρόνου ομογενοποιήθηκαν σε αυτά που προσέφεραν στους επισκέπτες.(ήλιο θάλασσα, πολυτελές ξενοδοχείο) και αναπόφευκτα ακολούθησε ένας πόλεμος τιμών με τελικό θύμα τους ντόπιους επαγγελματίες. Η τάση αυτή προς το μαζικό τουρισμό, φαίνεται πως αρχίζει να υποχωρεί, ενώ μια νέα τάση εμφανίζεται, αυτή που προσανατολίζεται προς την τοπική ιδιαιτερότητα. 1Ακαθάριστο εγχώριο προιόν Σελίδα 5

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο τη μελέτη της εξέλιξης του τουρισμού στο νησιωτικό χώρο, παρουσιάζοντας τις αδυναμίες, τα πλεονεκτήματα αλλά και τις ευκαιρίες ανάπτυξης που παρουσιάζονται στο χώρο αυτό. Ειδικότερα ασχολείται με την τουριστική κίνηση στην Λέσβο, τα προβλήματα και τις ευκαιρίες του νησιού αλλά και τις προοπτικές της τουριστικής του ανάπτυξης, στο παρόν αλλά και το μέλλον. Η εργασία χωρίζεται σε τρία μέρη: Το πρώτο μέρος αποτελείται από τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια γενική προσέγγιση του τουρισμού στον ελληνικό χώρο, όπου παραθέτονται γενικά στοιχεία σχετικά με τα προβλήματα και τις προκλήσεις του τουρισμού στην Ελλάδα, τους στόχους, τις στρατηγικές και τους άξονες δράσης. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται ο δυναμισμός του τουριστικού τομέα, τα συγκριτικά στοιχεία πτωχεύσεων μεταξύ βιομηχανίας και τουρισμού, καθώς και το μέγεθος της απασχόλησης στον τομέα αυτό. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρονται οι τύποι της τουριστικής ανάπτυξης, οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες ανάπτυξης και τα χαρακτηριστικά των ειδικών και των νέων εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας που αποτελείται από το τέταρτο κεφάλαιο, εστιάζεται στην ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου. Περιγράφεται η παρούσα κατάσταση, τα ισχυρά και αδύνατα σημεία, οι προκλήσεις και οι προοπτικές του νησιωτικού χώρου. Στη συνέχεια παρουσιάζεται μια στρατηγική ανάπτυξης για την περίοδο σε συνδυασμό με τους γενικούς και ειδικούς στόχους και προτείνονται μέτρα παρέμβασης για την υλοποίησή της. Το τρίτο μέρος, αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια. Το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται γενικά σε στοιχεία τουριστικής κίνησης στην Λέσβο, σχετικά με την τουριστική αγορά, τα ξενοδοχεία και τα καταλύματα καθώς και την πληρότητα τους. Το έκτο κεφάλαιο αναλύονται τα προβλήματα και οι ευκαιρίες της Λέσβου, οι προοπτικές και οι στρατηγικές για την ανάπτυξή της. Το έβδομο κεφάλαιο αναφέρεται στην τουριστική ανάπτυξη της Λέσβου με την αξιοποίηση των πολιτιστικών και φυσικών πόρων. Στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζεται μια Σελίδα 6

7 πρόταση που μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη του νησιού, μέσω της αξιοποίησης των βιομηχανικών κτιρίων και τη δημιουργία περικέντρων, με στόχο την ανάπτυξη της αγροτικής Λέσβου. Α ΜΕΡΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ - ΣΤΟΧΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Ο ελληνικός τουρισμός αποτελεί ένα τομέα που συνεισφέρει πολλαπλά στην οικονομία σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ο πλούσιος εθνικός φυσικός και πολιτισμικός πλούτος, η ποικιλία, το ευχάριστο κλίμα και η φιλοξενία αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα που εξηγούν εν μέρει την μέχρι τώρα τουριστική ανάπτυξη αλλά και αναδεικνύουν τα σημαντικά περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα μας. Όμως μετά από τις πρωτοβουλίες του κράτους και πρωτοποριακές πρακτικές των δεκαετιών '50 - '70, ο τουρισμός σήμερα φαίνεται να έχει χάσει τον δυναμισμό του και εξελίσσεται χωρίς προοπτική και στρατηγικό όραμα. Αυτό είναι αποτέλεσμα εξωτερικών συνθηκών, όπως πολιτικές και οικονομικές αναδιαρθρώσεις στην Ευρώπη και την Μεσόγειο που επηρεάζουν τις διεθνείς τουριστικές ροές και αυξάνουν τον ανταγωνισμό, αλλά οφείλεται κατά μεγάλο μέρος σε εσωτερικές αδυναμίες και αδράνεια με αποτέλεσμα διαστρεβλώσεις στις δομές και τις επιχειρήσεις, ιδεολογικές στρεβλώσεις για τον ρόλο, τις προοπτικές και επιπτώσεις του τουρισμού, κομματικοποίηση και αδράνεια που έχει παραλύσει τα νευραλγικά σημεία του συστήματος, τις δημόσιες υπηρεσίες, τους φορείς, αλλά και όσους πονούν τον κλάδο. Ο τουρισμός πρέπει να ανακτήσει τον δυναμικό του ρόλο. Γι' αυτό πρωταρχικός στόχος είναι η ριζική αναδιάρθρωση και απελευθέρωση του τομέα, με τρόπο που θα μεγιστοποιήσει τα οικονομικά αλλά και πολιτιστικά οφέλη στην χώρα, θα συμβάλει στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη και γενικότερα θα γίνει μοχλός ανάπτυξης. Σελίδα 7

8 Στην προοπτική αυτή ο ρόλος και η ευθύνη του κράτους είναι να υποστηρίξει με προσοχή τον κλάδο να γίνει περισσότερο ανταγωνιστικός, περισσότερο ποιοτικός. Ο τρόπος που θα παρέμβει το Κράτος θα πρέπει να είναι ρεαλιστικός, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητές του, τα διαρθρωτικά προβλήματα του τουρισμού, τις διεθνείς προοπτικές και τις δυνατότητες των επιχειρήσεων. Το κράτος πρέπει να δρα και ως εγγυητής ποιότητας για τους επισκέπτες αλλά και ως δημιουργός της υποδομής που απαιτείται. Πρέπει να πάρει πρωτοβουλίες, να ενθαρρύνει και να διευκολύνει την ανάπτυξη των πρωτοβουλιών του ιδιωτικού τομέα. Αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι μια ολοκληρωμένη πολιτική για τον τουρισμό. 1.1 Στρατηγικοί - μακροπρόθεσμοι στόχοι Βασικοί στόχοι για τον τουρισμό είναι: -Η διεύρυνση της συμβολής του τουρισμού στην ελληνική οικονομία -Η αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος -Η μεγιστοποίηση της συμβολής του τουρισμού στην τοπική-περιφερειακή ανάπτυξη Για την επίτευξη των στόχων αυτών απαιτείται σε μεσοπρόθεσμη βάση: Αναβάθμιση των τουριστικών υπηρεσιών μέσω εκπαίδευσης και κατάρτισης, οργάνωσης και στήριξης της ανάπτυξης των τουριστικών επιχειρήσεων, κλπ. Βελτίωση της τεχνικής υποδομής και των εξυπηρετήσεων στους διεθνείς τουριστικούς προορισμούς Οργάνωση της τουριστικής ανάπτυξης μέσω στρατηγικών σχεδίων σε αναπτυσσόμενους τουριστικούς προορισμούς Δημιουργία ευέλικτου μηχανισμού επιτελικού σχεδιασμού της τουριστικής πολιτικής σε τοπικό-περιφερειακό επίπεδο Τα μέσα επίτευξης2 των μεσοπρόθεσμων στόχων περιλαμβάνουν: Θεσμικές -οργανωτικές ρυθμίσεις σχετικά με : 2 Βλ. Δικτυακό τόπο : Σελίδα 8

9 δημιουργία Υπουργείου Τουρισμού όχι στα χαρτιά, αλλά με ουσιαστικές αρμοδιότητες και πρόβλεψη για άρτια στελέχωση αναβάθμιση του ΕΟΤ, με βάση πάλι ορθολογικά σχήματα οργάνωσης υλοποίηση των απαιτήσεων για ένα στρατηγικό σχεδιασμό που θα περιλαμβάνει και την κατάρτιση-παρακολούθηση επιχειρησιακού επιτελικού σχεδίου (Γ ΚΠΣ) την σωστή εποπτεία όλου του κλάδου, αρχίζοντας από την αντικειμενική και κατά τα διεθνή πρότυπα αξιολόγηση όλων των τουριστικών υπηρεσιών, περιλαμβανομένων φυσικά των ξενοδοχειακών μονάδων. την τουριστική προβολή σε εθνικό-τοπικό επίπεδο Οικονομικά κίνητρα σχετικά με : τον εκσυγχρονισμό των τουριστικών μονάδων την αναβάθμιση των τουριστικών υπηρεσιών Ανάπτυξη της τουριστικής υποδομής με : αναβάθμιση της τεχνικής υποδομής στους τουριστικούς προορισμούς ανάδειξη τουριστικών προορισμών για ειδικές μορφές τουρισμού ανάπτυξη τοπικών-περιφερειακών στρατηγικών σχεδίων 1.2 Άξονες δράσης Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου με ειδικά προγράμματα για το χειμώνα (ορεινού, θεραπευτικού, κλπ). Σε όλους μας είναι γνωστό το μεγάλο διαρθρωτικό πρόβλημα του Ελληνικού Τουρισμού που είναι η εποχικότητά του. Προώθηση ειδικών μορφών τουρισμού. Συνεδριακός Τουρισμός, Ιαματικός, Αθλητικός, κλπ.. Ενισχύσεις σε επιχειρήσεις, τοπικά σχέδια ολοκληρωμένης τουριστικής ανάπτυξης, παρεμβάσεις μέσω Γ ΚΠΣ, κλπ. Θεσμικές ρυθμίσεις για την εξυγίανση των επιχειρήσεων. Οι ελληνικές επιχειρήσεις παραμένουν έρμαια των εξελίξεων στην εθνική και ευρωπαϊκή οικονομία και στον διεθνή ανταγωνισμό. Τεχνολογία- Οργάνωση- Διείσδυση σε νέα προϊόντα και αγορές Σελίδα 9

10 2. Ο δυναμισμός του τουριστικού τομέα στην Ελλάδα. Τα σημαντικότερα ποσοτικά ευρήματα3, στα οποία κατέληξε η έρευνα, είναι: Α) ^ αποκτώμενο ετησίως τουριστικό συνάλλαγμα είναι της τάξεως των 9 δισ. $, με έτος αναφοράς το Β) H τουριστική οικονομία, δηλ. το σύνολο της προστιθεμένης αξίας που δημιουργείται αμέσως ή εμμέσως από τη ζήτηση του τουριστικού προϊόντος, κυμαίνεται σε ποσοστό 18-20% επί του AEΠ. Γ) H αντίστοιχη στο ανωτέρω τουριστικό AEΠ απασχόληση ανέρχεται σε άτομα (2004). Δ)Όπως έχει δειχθεί σε άλλη μελέτη, το σύνολο σχεδόν της συντελεσθείσας κατά τα τελευταία έτη βελτιώσεως της κατανομής του περιφερειακού εισοδήματος προκλήθηκε από την τουριστική δραστηριότητα. Ε)Το αποκτώμενο τουριστικό συνάλλαγμα είναι 2,5 φορές μεγαλύτερο από το συνάλλαγμα που εισρέει από τις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων και 1,8 φοράς μεγαλύτερο από το συνάλλαγμα που αποφέρει το σύνολο των εξαγωγών. ΣΤ)Από το 3% του AEΠ το 1960, το τουριστικό προϊόν αντιπροσωπεύει σήμερα ποσοστό πολύ κοντά στο 20%. Ζ)Στην περίοδο ο τουρισμός συνεισέφερε κατά 21,6% στην αύξηση του AEΠ έναντι 15,4% της βιομηχανίας. ^ τ ά την πιο πρόσφατη περίοδο οι σχετικές συμβολές είναι 53,2% για τον τουρισμό και μόνον 4,6% για τη μεταποίηση. Η)Στην περίοδο η αύξηση της απασχολήσεως στην τουριστική οικονομία ήταν 87,5%, έναντι μειώσεως κατά 15% στη μεταποίηση και έναντι αυξήσεως 9,2% στη συνολική απασχόληση. Ο τουρισμός έχει πάρει οριστικά τη σκυτάλη ως πρωταγωνιστής στην αναπτυξιακή διαδικασία, ως πρωταθλητής χωρίς ορατό αντίπαλο προς το παρόν. Η 3 Βλ. Δικτυακό τόπο: Σελίδα 10

11 σημαντική αυτή διαπίστωση πρέπει να αφυπνίσει, επιτέλους, τους αρμόδιους φορείς, ιδιαιτέρως, αν γίνει αναφορά στο σοβαρό πλέον πρόβλημα της ανεργίας. Ο τουρισμός και εδώ πρωτοστατεί, ακόμη και έναντι όλων των κλάδων των υπηρεσιών, διότι σε αντίθεση με αυτούς, έχει πεδίο αναφοράς τη μεγάλη και διευρυνόμενη διεθνή αγορά. Χωρίς καμία υπερβολή μπορεί να υποστηριχθεί ότι το βασικό εμπόδιο ταχείας και συνεχούς αναπτύξεως του τουριστικού τομέα είναι οι δυνατότητες προσφοράς των σχετικών ανθρωπογενών υπηρεσιών - υπηρεσιών ανταγωνιστικών σε τιμές και ποιότητα. Αυτό πρέπει να γίνει ευρύτερα αντιληπτό, ώστε όχι μόνον οι κρατικός κατανεμημένοι πόροι αλλά και ορισμένες θεσμικές δομές να προσαρμοσθούν στις ανάγκες της κοινωνίας, που πηγάζουν από τη δεσπόζουσα θέση του τουρισμού στην οικονομία. 2.1 Το Μέγεθος της Απασχολήσεως στον Τουριστικό Τομέα Ένα ακόμη στοιχείο που επιβεβαιώνει το δυναμισμό της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας4 αφορά στο μέγεθος της συνολικής απασχολήσεως στον κλάδο. Συγκεκριμένα, παρά τα μεθοδολογικά προβλήματα που προέκυψαν για το 2004 ο συνολικός αριθμός απασχολουμένων στον τουρισμό άγγιζε τους , δηλαδή ποσοστό 18,3% επί του συνόλου των απασχολουμένων στη χώρα μας. H δε εκτιμώμενη για το 2007 απασχόληση στον τουριστικό τομέα ήταν , μέγεθος που αντιστοιχεί στο 15,6% της συνολικής απασχολήσεως. Συναφώς πρέπει να τονιστεί με ιδιαίτερη έμφαση ο ρόλος του τομέα ως δημιουργού νέων θέσεων εργασίας ενόψει του υψηλού ποσοστού ανεργίας που ενδημεί πλέον στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες, αλλά και ενόψει των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, οι οποίες θα καθιστούν με την πάροδο του χρόνου δισεπίλυτο το πρόβλημα της ανεργίας. Παγκόσμια έρευνα του Διεθνούς Συμβουλίου Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC) έχει δείξει ότι ο τουρισμός δημιουργεί, σε παγκόσμιο επίπεδο, αμέσως και εμμέσως 230 εκατ. θέσεις εργασίας, που ισοδυναμεί με το 12% της παγκόσμιας 4 Βλ.: - Κοκκώσης Χ., Προοπτικές για το σχεδιασμό στο μέλλον, Συνέδριο Τουρισμός και Περιβάλλον, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μόλυβος, Οκτώβριος 1992 Σελίδα 11

12 εργατικής δυνάμεως, μέγεθος που προβλέπεται να φθάσει τα 350 εκατ. το έτος Tα σχετικά ποσοστά για τις σχετικώς ανεπτυγμένες, τουριστικά χώρες, όπως είναι η Ελλάδα, είναι προφανώς πολύ υψηλότερα. Είναι δε αξιοπρόσεκτη η διαπίστωση ότι σημαντικό μερίδιο των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται από τον τουρισμό είναι σε κλάδους που παραδοσιακά δεν θεωρούνται ως συνδεόμενοι με τον τουρισμό. Οι ανωτέρω διαπιστώσεις έχουν μεγάλη πρακτική σημασία στη διάσταση εκείνη της οικονομικής πολιτικής που αφορά σε καταπολέμηση της ανεργίας μέσω βιώσιμων κλαδικών πολιτικών. Η διεθνής εμπειρία και οι ποσοτικές ενδείξεις από την ελληνική εμπειρία των τελευταίων δύο δεκαετιών δείχνουν μονοσήμαντα υπηρεσίες με έμφαση στον τουρισμό. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι λοιπές πλην του τουρισμού υπηρεσίες έχουν ως κύρια πηγή αντλήσεως δυνάμεως την εγχώρια αγορά. Επομένως, οι δυνατότητες που διαθέτουν, για να ωθήσουν την οικονομία σε υψηλότερους ρυθμούς αναπτύξεως μακροπροθέσμως και να δώσουν διέξοδο στο πρόβλημα της ανεργίας, είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένες. Εξάλλου σε υψηλό βαθμό, η τριτογενής παραγωγή συναρτάται θετικώς με τα δρώματα στους τομείς υλικής παραγωγής (μεταφορές, εμπόριο, κ.τ.λ.). Ο τουρισμός, σε αντίθεση, έχει πεδίο αναφοράς τη μεγάλη και μεγεθυνόμενη διεθνή αγορά, ώστε χωρίς υπερβολή να μπορεί να υποστηριχθεί ότι το βασικό εμπόδιο ταχείας και συνεχούς αναπτύξεως του τουριστικού τομέα είναι οι δυνατότητες της προσφοράς υπηρεσιών ανταγωνιστικών σε τιμές και ποιότητα. Στο βαθμό λοιπόν, που δια της οικονομικής πολιτικής διοχετεύονται στην ιδιωτική οικονομία πόροι για προαγωγή της οικονομικής αναπτύξεως και καταπολέμηση της ανεργίας, πρώτης, υψίστης προτεραιότητας τυγχάνει ο τουρισμός. Λυτό πρέπει να γίνει ευρύτερα αντιληπτό, ώστε όχι μόνον οι κρατικός κατανεμημένοι πόροι αλλά και ορισμένες θεσμικές δομές να προσαρμοσθούν στις ανάγκες της κοινωνίας, που αδήριτος πηγάζουν από τη σχετική θέση του τουρισμού στην οικονομία. Σελίδα 12

13 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Επιχειρήσεις κατά Κλάδο Οικονομικής Δραστηριότητας και Τάξη Μεγέθους Απασχόλησης ΚΛΑΔΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α Τ Ο Μ Σ Υ Ν Ο Λ Ο Α Τ Ο Μ Α Α Τ Ο Μ Α ΣΥ Ν Ο Λ Ο Α Τ Ο Μ Α Α ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Ξενοδοχεία και μοτέλ με εστιατόριο Ξενοδοχεία και μοτέλ χωρίς εστιατόριο Ξενώνες νεότητας και ορεινά καταφύγια Εγκαταστάσεις κατασκήνωσης, περιλαμβανομένων των εγκαταστάσεων για τροχόσπιτα Mελέτη ^ Π Σελίδα 13

14 Άλλες επιχειρήσεις παροχής καταλύματος μ.α.κ Εστιατόρια Ζαχαροπλαστεία Μπαρ Καφενεία Καντίνες Τροφοδοσία με τρόφιμα (catering) Σημείωση: Ο αριθμός των επιχειρήσεων παροχής καταλύματος αυξήθηκε κατά περίπου, προκειμένου να περιληφθούν οι δηλωθείσες επιχειρήσεις ενοικιαζομένων δωματίων. (Πηγή: Μελέτη ΙΤΕΠ) ζ ζ Λ Τ ζ / Τ Μεταποιητικές Βιομηχανίες Ξενοδοχεία και Εστιατόρια Σελίδα 14

15 3. Προσεγγίσεις-προϋποθέσεις για την τουριστική ανάπτυξη στα νησιά. Οι κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών άλλαξαν καθοριστικά τις δομές αρκετών νησιωτικών κοινοτήτων. Τα κύρια χαρακτηριστικά που παρουσίασαν κάποια από αυτά ήταν η σημαντική τουριστική ανάπτυξη, ενώ για άλλα ήσαν η έξοδος των κατοίκων προς τα αστικά κέντρα για λόγους εκπαίδευσης και απασχόλησης και η εμμονή των κατοίκων παρέμειναν σε αυτά στις παραδοσιακές δραστηριότητες. Δημιουργήθηκαν έτσι δύο ταχύτητες στα νησιά μας, από την μια αυτά που παρουσίασαν έντονη τουριστική ανάπτυξη, μια ανάπτυξη που από πολλούς πια εκτιμάται ότι έχει φθάσει στο σημείο του κορεσμού, ενώ από την άλλη νησιά που εμφανίζουν μικρή ή και ανύπαρκτη τουριστική ανάπτυξη. Ο τουρισμός παράγει οικονομική ανάπτυξη και θέσεις εργασίας είναι ζωτικής σημασίας για τις μικρές κοινότητες και παρέχει ευκαιρίες για στις τοπικές ΜΜΕ και τους επιχειρηματίες. Ταυτόχρονα ο τουρισμός παράγει, ποιότητα ζωής για τους κατοίκους, από την στιγμή που τα στοιχεία εκείνα που έλκουν τους επισκέπτες σε μια περιοχή, μπορούν κάλλιστα να τα απολαύσουν πρώτα και κύρια οι κάτοικοι αυτής της περιοχής. Ο τουρισμός θα μπορούσε να είναι εκτός από μια βιώσιμη οικονομική στρατηγική, για τις νησιωτικές κοινωνίες, και μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την οικονομική ανάπτυξη και την καλυτέρευση της ποιότητας ζωής, αλλά στην ανάπτυξη της οποιαδήποτε στρατηγικής είναι αναγκαία η εφαρμογή αρχών ισορροπίας και ευφορίας, έτσι ώστε να αποφευχθούν μελλοντικές χαοτικές καταστάσεις. Είναι λοιπόν αναγκαίο πριν όμως ακόμα ξεκινήσει μια οποιαδήποτε συζήτηση για την ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων σε εκείνα τα νησιά, που σήμερα δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, να προϋπάρξει κατανόηση των μοντέλων τουριστικής ανάπτυξης που μέχρι σήμερα έχουν εμφανιστεί, καθώς επίσης και συμφωνία όλων των εμπλεκόμενων μερών, σε κάποιες βασικές αρχές, όπως θα παρουσιάσουμε στην συνέχεια. Σελίδα 15

16 Η έννοια της αειφορικότητας: Η έννοια της αειφορικότητας (sustainability) αναφέρεται στην αναπαραγωγή των προϋποθέσεων απαραιτήτων για τη βιωσιμότητα και διατήρηση μιας συγκεκριμένης δραστηριότητας, και τίθεται ως όριο στον ρυθμό ανάπτυξης ο οποίος αν αφεθεί στις φυσικές δυνάμεις της αγοράς, χωρίς συντονισμό ή κανόνες διεξαγωγής κοινά αποδεκτούς, θα οδηγήσει στην αυτοαναίρεση των στοιχείων εκείνων που καθιστούν τη δραστηριότητα κερδοφόρα.6 Αναγνωρίζεται η πρωτοκαθεδρία της αγοράς στη διαμόρφωση των οικονομικών μεγεθών, π.χ. στη διαμόρφωση των τιμών από την προσφορά και την ζήτηση, αλλά αναγνωρίζεται επίσης και η σκοπιμότητα της σχεδιασμένης παρέμβασης για την κερδοφόρα συνέχιση της οικονομικής δραστηριότητας. Στο πεδίο του τουρισμού η έννοια της αειφορικότητας αναπτύχθηκε στην προσπάθεια επιστημονικής προσέγγισης ενός αντικειμένου που εθερωρείτο υποκειμενικό, άρα έξω από τη μεθοδολογία της επιστήμης. Συγκεκριμένα η προσπάθεια καταγραφής των προβλημάτων και των προοπτικών του μαζικού τουρισμού στην περιοχή της Μαγιόρκας, οδήγησε τους αναλυτές στην διατύπωση γενικών κριτηρίων και κανόνων που διέπουν τη διαμόρφωση και εξέλιξη του τουριστικού προϊόντος. Οι πιέσεις στο οικοσύστημα από την ανάπτυξη του οικιστικού δικτύου των υποδομών, των συγκοινωνιών και όλων των υπολοίπων παρεμβάσεων, σχεδιασμένων και μη, κατέστησε αναγκαία της εκτίμηση, αν όχι τον υπολογισμό, της δυνατότητας του οικοσυστήματος να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά εκείνα που το έκαναν πόλο έλξης στους επισκέπτες. Η προτεραιότητα του οικοσυστήματος στην συγκρότηση του τουριστικού προϊόντος επιβάλλει μεθόδους διαχείρισης που ελέγχουν τις επιπτώσεις της οικονομικής διάστασης της δραστηριότητας αυτής στους φυσικούς, πολιτισμικούς και οικολογικούς πόρους. Η αειφορικότητα είναι έτσι συστατικό στοιχείο του τουριστικού προϊόντος καθώς αναφέρεται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του και τη διαχρονική του παρουσία. Το περιβάλλον, οι άνθρωποι με τις συνήθειες και τον πολιτισμό τους, είναι μέρος αυτού του προϊόντος, ενώ για να διατηρηθεί η τουριστική αξία μιας περιοχής πρέπει να επιτευχθούν οι τρεις παρακάτω στόχοι: 6 Βλ. Βαρβαρέσος Σ.(1995), Τουριστική Ανάπτυξη και Διοικητική Αποκέντρωση σ Σελίδα 16

17 1. Η διατήρηση της ευημερίας και της πολιτιστικής ταυτότητας των κατοίκων 2. Η ελκυστικότητα της περιοχής για τους τουρίστες 3. Η διατήρηση της οικολογίας της περιοχής. 3.1 Οι τύποι της τουριστικής ανάπτυξης. Η διαμόρφωση διαφορετικών τουριστικών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά την μεταπολεμική περίοδο, οδήγησε και στην αντίστοιχη διαμόρφωση των διαφορετικών τύπων της τουριστικής ανάπτυξη. Από τους τύπους αυτούς δύο κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια: (α) ο οργανωμένος μαζικός τουρισμός που προϋποθέτει και ανάλογες υποδομές και υπηρεσίες και συνήθως οδηγεί σε αρνητικές επιπτώσεις τον τόπο υποδοχής. (β) ο τουρισμός των ειδικών μορφών τουρισμού, ο οποίος κατά κύριο λόγο σχετίζεται με την αειφορική ανάπτυξη. Στη συνέχεια θα εξετάσουμε τους δύο αυτούς τύπους ανάπτυξης σε σχέση και με τα πρότυπα που διαμορφώνονται στον τουρισμό των νησιών α)μαζικός οργανωμένος τουρισμός Ο μαζικός οργανωμένος τουρισμός παραμένει ένα από τα σημαντικότερα πρότυπα ανάπτυξης του παγκόσμιου τουρισμού με εμφανείς όμως τάσεις διαφοροποίησης του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας του. Η εντυπωσιακή του ανάπτυξη την περίοδο στηρίχθηκε καταρχάς στη δημιουργία και ταχύτατη επέκταση μεγάλων τουριστικών επιχειρήσεων (tour- operators) με διεθνή εμβέλεια και προέλευση, κατά κύριο λόγο την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι εταιρείες αυτές δημιούργησαν το πρότυπο του οργανωμένου ταξιδιού πακέτο (package-tour) που ο τουρίστας αγόραζε σε ανταγωνιστική τιμή και συνήθως περιλαμβάνει: το ταξίδι, την διαμονή, την ξενάγηση και μέρος της διατροφής. Αποτέλεσμα ήταν η μαζικοποίηση αυτού του νέου προϊόντος και η σταθερή ανάπτυξη Σελίδα 17

18 του παγκόσμιου τουρισμού γεγονός που εκτιμήθηκε ότι οφειλότανε σε αυτό τον συγκεκριμένο τύπο ανάπτυξης. Έτσι, παράλληλα με τις εταιρείες και η διεθνής τουριστική πολιτική (κρατών και οργανισμών) προώθησε οργανικά και θεσμικά την ανάπτυξη αυτού του προτύπου θεωρώντας το μια πετυχημένη λύση για την ανάπτυξη των φτωχότερων χωρών του κόσμου, που διέθεταν τουριστικούς πόρους. Με αυτόν τον τρόπο και στηριζόμενος στην ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών ο μαζικός οργανωμένος τουρισμός αναπτύσσεται και διαμορφώνει νέα τουριστικά προϊόντα σε τέσσερις, κυρίως, χώρους της τουριστικής ζήτησης: (α) οργανωμένος τουρισμός καλοκαιριού (β) οργανωμένος τουρισμός διακοπών χειμερινής περιόδου (με έμφαση στον αθλητικό, χιονοδρομικό τουρισμό) (γ) οργανωμένος τουρισμός πολιτιστικών και εκπαιδευτικών κινήτρων (δ) οργανωμένος τουρισμός επαγγελματικών ταξιδιών. Τα δύο πρώτα από αυτά τα προϊόντα που αναπτύχθηκαν στα πλαίσια αυτού του προτύπου τουριστικής κατανάλωσης σε παραθαλάσσιες και ορεινές περιοχές ήταν και η αιτία της κριτικής των τελευταίων ετών απέναντι στα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του οργανωμένου μαζικού τουρισμού. Η κριτική αυτή εστιάσθηκε σε μια σειρά από ζητήματα που θεωρήθηκαν καθοριστικά για την επιρροή αυτού του τύπου τουριστικής ανάπτυξης στην τοπική και κοινωνικοοικονομική και περιβαλλοντική δομή των περιοχών υποδοχής, κυρίως χειμερινού και καλοκαιρινού τουρισμού διακοπών7. Τα κυριότερα από αυτά τα ζητήματα είναι τα εξής: 7 BL - PAPRAC «Guidelines for carrying capacity assessment for tourism ia Mediterranean coastal areas» Priority Actions Programme, Regional Activity Centre, Split(1996) p Σελίδα 18

19 1) Εξωγενής χαρακτήρας της ενεργοποιούμενης σε τοπικό επίπεδο (περιοχή ή χώρα) ανάπτυξης. Ο οργανωμένος μαζικός τουρισμός στηρίζει την ανάπτυξη και επέκταση του κατά κύριο λόγο, σε ζήτηση διαμορφούμενη, εκτός της περιοχής, και άμεσα εξαρτημένη από την πολιτική πωλήσεων των ταξιδιωτικών πρακτόρων, γεγονός που οδηγεί σε συνολικότερες εξαρτήσεις την υποδομή των επιχειρήσεων που άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με τον μαζικό τουρισμό, ενώ η τοπική κοινωνία λειτουργεί απλώς σαν βάση επιχειρηματικής δράσης και δεν αναπτύσσεται συγκροτημένο και ισόρροπα από την παρουσία αυτού του μαζικού προτύπου κατανάλωσης. 2) Η συστηματική εξάντληση των τοπικών τουριστικών πόρων. Η εξάντληση των τουριστικών πόρων αναφέρεται σε περιπτώσεις όπως π.χ. το φυσικό και δομημένο περιβάλλον από την εκτεταμένη χρήση του ή από την δημιουργία μεγάλων όγκων υποδομών για την εξυπηρέτηση των τουριστών. Η συστηματική "χρήση" των πόρων (φυσικών και πολιτιστικών) που συνιστούν αυτό το περιβάλλον από τους πολυάριθμους τουρίστες οδηγεί τελικά σε ανατροπή των εύθραυστων ισορροπιών που το χαρακτηρίζουν με αποτέλεσμα μεσοπρόθεσμα αυτή η εξέλιξη αποδεικνύεται αρνητική και για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής αφού συχνά η παροχή υπηρεσιών υποβαθμίζεται και οι τουρίστες στρέφουν αλλού την προτίμησή τους. 3.2 Κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες ανάπτυξης Οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες της ανάπτυξης του μαζικού οργανωμένου τουρισμού είναι πολλές και σύνθετες με αποτέλεσμα την ταχύτατη αλλαγή των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών της τοπικής κοινωνίας. Αυτή η κοινωνική αλλαγή δεν είναι όμως αποτέλεσμα μιας συνολικότερης στροφής της τοπικής κοινωνίας σε νέα, περισσότερα αστικοποιημένα, πρότυπα αλλά, αντίθετα, προκύπτει σαν προσαρμογή της κοινωνικής δομής στις απαιτήσεις της συγκεκριμένης τουριστικής ανάπτυξης. Σελίδα 19

20 Οι ντόπιοι-κάτοικοι συνήθως αγροτικών περιοχών-αλλάζουν, σε μικρό χρονικό διάστημα, επάγγελμα, κοινωνικά πρότυπα και τρόπο ζωής με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εντάσεις τόσο στο εσωτερικό της τοπικής κοινωνίας, όσο και στις σχέσεις με τους τουρίστες. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν συνεχείς πιέσεις για αλλαγή της παραγωγικής δομής και των χρήσεων γης της τουριστικής περιοχής. Η ύπαρξη όλο και μεγαλύτερων και ισχυρότερων ομάδων στην περιοχή, οι οποίες πιέζουν για ταχύτερη τουριστική ανάπτυξη είναι ένας καθοριστικός παράγοντας του πλαισίου της ανάπτυξης. Οι περισσότερες περιοχές χειμερινού - χιονοδρομικού τουρισμού και καλοκαιρινού παραθαλάσσιου τουρισμού καταλήγουν με αυτό τον τρόπο να έχουν υπερσυγκέντρωση οικονομικών δραστηριοτήτων -μέρος των οποίων είναι παράνομες- και οδηγούν σταδιακά στην υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής των ντόπιων Και οι τουρίστες όμως που αποτελούν το αρχικό αίτιο για αυτή την πορεία συνήθως εγκαταλείπουν αυτές τις περιοχές με αποτέλεσμα να υποβαθμίζονται και να ελκύουν μόνο χαμηλής ποιότητας και τιμής μαζικό οργανωμένο τουρισμού. Ο οργανωμένος μαζικός τουρισμός προβάλλει, όπως φανερώνει και η ανάλυση των κυρίαρχων χαρακτηριστικών, ως ο τύπος της τουριστικής ανάπτυξης οδηγεί σε αύξηση των εισοδημάτων αλλά όχι και στην συγκροτημένη τοπική ανάπτυξη. Παράλληλα δεν δημιουργεί τα αναγκαίο πλαίσιο συμμετοχής των ντόπιων στις διαδικασίες της ανάπτυξης ούτε ανατροφοδοτεί τις παραγωγικές δομές με θεσμούς και κίνητρα ανάπτυξης. Η ανάπτυξη των ειδικών, νέων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού υπήρξε αποτέλεσμα των παράλληλων και όχι συνδυασμένων δράσεων διαφορετικών παραγόντων που επηρεάζουν την παγκόσμια τουριστική ανάπτυξη. Αυτές οι παράλληλες δράσεις κατέληξαν σταδιακά στην μορφοποίηση μιας νέας δυναμικής αγοράς -αυτής των ειδικών μορφών τουρισμού- τα προϊόντα της οποίας έχουν μεγάλη ζήτηση ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Σελίδα 20

21 Η ανάπτυξη αυτών των μορφών έπαιξε ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην προβολή των χαρακτηριστικών της αειφορικής ανάπτυξης στις τουριστικές περιοχές. Οι παράγοντες που επηρέασαν αυτήν την εξέλιξη ήταν οι ακόλουθοι8: Η αλλαγή των κινήτρων των τουριστών που επιδιώκουν έναν τύπο τουριστικού ταξιδιού ο οποίος να επιτρέπει περισσότερη αυτονομία για τον τουρίστα και ενεργητικότερη συμμετοχή σε διάφορες δραστηριότητες στον τόπο υποδοχής. Η στροφή των κινήτρων των τουριστών από αυτά που χαρακτήριζαν τον οργανωμένο τουρισμό (διασκέδαση - ξεκούραση - οργανωμένες υπηρεσίες) σε νέα που αναδεικνύουν το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τη ζωή στην ύπαιθρο σαν ένα δυναμικό τρίπτυχο στην παγκόσμια τουριστική ζήτηση. Στις αλλαγές στην οργανωτική διάρθρωση των ταξιδιών, όλο και περισσότεροι τουρίστες αναζητούν την περιήγηση στον τόπο υποδοχής και χρησιμοποιούν μέρος μόνον των υπηρεσιών του οργανωμένου τουρισμού. Η ανάπτυξη σε πολλές χώρες κινημάτων προστασίας του περιβάλλοντος καθώς και η επανάκαμψη της φυσιολατρίας σαν ισχυρού κίνητρου τουρισμού οικογενειακού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Η αλλαγή της διεθνούς τουριστικής πολιτικής από το τέλος της δεκαετίας του 70 και τις αρχές της δεκαετίας του 80 στα θέματα της τουριστικής ανάπτυξης: ευνοούνται και ενισχύονται πλέον ηπιότερες μορφές ανάπτυξης οι οποίες στηρίζονται στην ισορροπημένη χρήση των τοπικών τουριστικών πόρων. Η κριτική που ασκήθηκε συστηματικά στις δυσμενείς κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού από επιστήμονες προερχόμενους από όλες τις επιστήμες που σχετίζονται με την τουριστική ανάπτυξη στον παγκόσμιο χώρο. Η σταδιακή στροφή στην πολιτική των τουρ- οπερέϊτορ οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι η ανάπτυξη των νέων και ειδικών μορφών τουρισμού είναι αρχικά ένα αίτημα της πλειοψηφίας των τουριστών. Παράλληλα διαβλέπουν σε αυτήν την νέα αγορά τη δυνατότητα επέκτασης τους σε νέα προϊόντα με δυναμική ζήτηση. 8 Βλ. Δικτυακό τόπο α~ Σελίδα 21

22 Η ανάπτυξη στις τουριστικές περιοχές ομάδων πίεσης των κατοίκων οι οποίοι επιδιώκουν τον έλεγχο της απρογραμμάτιστης και ανεξέλεγκτης τουριστικής ανάπτυξης με τη θέσπιση ενός ειδικού θεσμικού πλαισίου το οποίο να επιτρέπει τη συμμετοχή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που τους αφορούν. Η εφαρμογή σχεδιασμένων προγραμμάτων τοπικής τουριστικής ανάπτυξης στηριγμένων στις νέες ειδικές μορφές τουρισμού σε πολλές χώρες της Ευρώπης την τελευταία δεκαετία. Η θεσμική υποστήριξη της ανάπτυξης τους ιδιαίτερα στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης την τελευταία δεκαετία. Το κυριότερο αποτέλεσμα της δράσης αυτών των παραγόντων είναι η εμπέδωση διεθνώς, των ειδικών νέων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού ως ενός νέου προτύπου τουρισμού αλλά παράλληλα και ως ενός νέου προτύπου τουριστικής ανάπτυξης με κυρίαρχα τα στοιχεία και χαρακτηριστικά της αειφορικότητας. 3.3Χαρακτηριστικά ειδικών - νέων εναλλακτικών μορφών τουρισμού Θα εξετάσουμε ακολούθως ποια είναι ακριβώς τα χαρακτηριστικά των ειδικών νέων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού τα οποία σχετίζονται με την αειφορική ανάπτυξη του τουρισμού. (α) Το πρότυπο του τουριστικού ταξιδιού. Το σύνολο σχεδόν των ειδικών, νέων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού πρόβαλαν έναν τύπο τουρισμού ο οποίος σέβεται την τοπική κοινωνική δομή και το περιβάλλον. Επιπλέον έγινε στοιχείο αναπόσπαστο πολλών τέτοιων ταξιδιών η γνωριμία με τον πολιτισμό και τη φύση (χλωρίδα - πανίδα) του τόπου υποδοχής. Παράλληλα η διαμονή στην ύπαιθρο σε παραδοσιακούς αγροτικούς οικισμούς αποτέλεσε ένα από τα κυρίαρχα πρότυπα της ανάπτυξης αυτών των μορφών, σε αντίθεση με τη διαμονή σε σύγχρονα ξενοδοχεία των τουριστικών περιοχών. Ο τουρίστας στα πλαίσια αυτών των ταξιδιών δεν είναι απλώς ο παθητικός περιηγητής αλλά γίνεται αντίθετα ενεργητικός συμμέτοχος στην προσπάθεια διατήρησης και προστασίας της τοπικής κοινωνικής και περιβαλλοντικής δομής. Σελίδα 22

23 Δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στο πρότυπο του τουριστικού ταξιδιού και στο αντίστοιχο πρότυπο της ακολουθούμενης τουριστικής ανάπτυξης γεγονός που ενισχύει την αειφορική διάσταση της τελευταίας. (β) Το πρότυπο της τουριστικής ανάπτυξης. Η τουριστική ανάπτυξη9 που στηρίχθηκε κυρίως σε πλέγματα δραστηριοτήτων ειδικών, νέων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού συνέβαλε ιδιαίτερα στην επιβολή ενός προτύπου ισόρροπης και ενταγμένης στην τοπική κοινωνικοοικονομική δομή ανάπτυξης. Η εξέλιξη αυτή ήρθε σταδιακά και η τελική επιτυχία της σχετίσθηκε με την επενέργεια και άλλων παραγόντων όπως το επίπεδο ανάπτυξης της χώρας και η ύπαρξη θεσμικού πλαισίου αναμφισβήτητα όμως λειτούργησε θετικά στην αλλαγή της αντίληψης κυρίως των ντόπιων για τον ακολουθούμενο τύπο τουριστικής ανάπτυξης. Παράλληλα έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς άλλους κλάδους της τοπικής οικονομίας να αναπτυχθούν π.χ. παραγωγή χειροτεχνικών, βιοτεχνικών προϊόντων, παραγωγή αγροτικών προϊόντων, οικοδομικές εργασίες κλπ. Ο σεβασμός στην κλίμακα της τοπικής ανάπτυξης και η παράλληλη ενίσχυση των τοπικών παραγωγικών δυνάμεων συνέδεσε αυτή την ανάπτυξη με την αειφορική τουριστική ανάπτυξη. Παράλληλα πρόβαλε και ένα πρότυπο ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης με ελεγχόμενη μαζικότητα σε αντίθεση με τον μαζικό τουρισμό ο οποίος συνήθως διακρίνεται από εποχικότητα και μαζικότητα που επηρεάζουν την τοπική ανάπτυξη. (γ)οι οργανωτικές, θεσμικές και αναπτυξιακές παρεμβάσεις. Βάσιμα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο χώρος των ειδικών, νέων και εναλλακτικών μορφών έχει γίνει το πεδίο μεγάλου αριθμού διαφορετικών παρεμβάσεων από τοπικούς, εθνικούς και υπερεθνικούς φορείς (π.χ. Ε.Ε.) με έναν κοινό στόχο: τη συσχέτιση της ανάπτυξής τους με την τοπική ανάπτυξη. 9 Βλ. - Αυγερινού-Κολώνια Σ., Ζαχαράτος Γ., Ιακωβίδου Ο., Κοκκώσης Χ., Κούση Μ., Μπριασούλη Ε., Σπιλάνης Γ., Τσάρτας Π.(2000), Τουριστική ανάπτυξη- Πολυεπιστημονικές Προσεγγίσεις, σελ Σελίδα 23

24 Αυτό γίνεται με πολλά μέτρα και πολιτικές θεσμικού και οργανωτικού κυρίως χαρακτήρα που ενισχύουν την επέκταση της ανάπτυξής τους με αυτά τα μέτρα και η ενταγμένη μορφή της ανάπτυξής τους σε σχέση με την τοπική κοινωνία ενισχύουν τη δυνατότητα ανατροφοδότησης της ανάπτυξης αυτής. Πρόκειται για έναν από τους καθοριστικούς παράγοντες της αειφορικής ανάπτυξης η ύπαρξη του οποίου αποτελεί και δυναμικό στοιχείο της. Πολλές από τις παρεμβάσεις αυτές ξεκίνησαν πρόσφατα και άλλες δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη αποτελούν όμως μέτρα πολιτικής εθνικής ή τοπικής σημασίας τα οποία κατά κύριο λόγο εκδηλώνονται στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. δ) Η ανάδειξη των περιηγητικών ταξιδιών μικρής διάρκειας που γίνονται σε όλη τη διάρκεια του χρόνου Τα ταξίδια των ειδικών, νέων και εναλλακτικών μορφών έχουν συχνά εκπαιδευτικό και περιηγητικό χαρακτήρα είναι μικρής διάρκειας και γίνονται εκτός τουριστικής περιόδου γεγονότα που επιτρέπουν σε πολλές περιοχές που δεν διαθέτουν τους κλασσικούς τουριστικούς πόρους του μαζικού τουρισμού (υποδομή υπηρεσιών κλπ) να επιδιώξουν την προγραμματισμένη ανάπτυξη τουρισμού τέτοιων μορφών. Το αποτέλεσμα είναι να ενισχύονται οι περιοχές που διαθέτουν πόρους πολιτιστικού, εκπαιδευτικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα και υποδομές μικρής κλίμακας. Δημιουργείται έτσι ένα πρότυπο ταξιδιών μικρής διάρκειας όλο τον χρόνο και αποφεύγονται οι εντάσσεις που δημιουργεί στην τοπική κοινωνικοοικονομική υποδομή ο μαζικός τουρισμός ο οποίος είναι συνήθως χωρικά και χρονικά προσδιορισμένος. Προϋποθέσεις για την τουριστική ανάπτυξη. Η ανάπτυξη των ειδικών νέων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού συμβάλει στην τουριστική αειφορική ανάπτυξη, για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει να προϋπάρξει συμφωνία τουλάχιστον στα παρακάτω: 1. Συμφωνία και κοινή αντίληψη στον τον όρο "τουριστική ανάπτυξη. Σελίδα 24

25 Είναι καθοριστικό βήμα σε οποιαδήποτε συζήτηση γιατί με αυτόν καθορίζεται ολόκληρο το πλέγμα των μελλοντικών δραστηριοτήτων για μια ενδεχόμενη τουριστική ανάπτυξη στα νησιά. Ειδικότερα πρέπει να υπάρξει συμφωνία, για τις δυνατότητες και τις μορφές της τουριστικής ανάπτυξης, την οριοθέτηση, αν αυτό είναι δυνατό, των αναγκαίων ζωνών τουριστικών δραστηριοτήτων, καθώς επίσης και του ρόλου, που η τουριστική ανάπτυξη αναμένεται να παίξει στην περιοχή (συμπληρωματικό, κύριο κλπ) 2. Συμφωνία για την ανάγκη ειδικής προσοχής για την ανάπτυξη και την διαχείριση του τουρισμού, ειδικότερα, που πρακτικά αυτό σημαίνει αποδοχή των παρακάτω: Δεν είναι διαθέσιμες και πρόσφορες όλες οι νησιωτικές περιοχές για τουριστική ανάπτυξη Δεν είναι όλες οι νησιωτικές κοινότητες διαθέσιμες, δεν μπορούν ή δεν θέλουν, να αναπτυχθούν τουριστικά Δεν είναι όλες οι μορφές τουριστικής δραστηριότητας αποδεχτές σε κάθε περιοχή Υπάρχουν όρια στην ανάπτυξη κάθε περιοχής Πρέπει να αναπτυχθούν ειδικές τεχνικές διαχείρισης των επισκεπτών, προκειμένου να αποφευχθούν, ή και να επιδιορθωθούν ζημιές που έχουν προκληθεί από αυτούς 3. Συμφωνία για τους στόχους της τουριστικής ανάπτυξης, ανάμεσα στους οποίους μπορεί να είναι: Η διατήρηση, η δημιουργία και η διαφοροποίηση των θέσεων εργασίας Η διατήρηση παραδοσιακών οικισμών και κτηρίων Η υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας Η υποστήριξη των τοπικών συγκοινωνιακών δικτύων Η υποστήριξη της γεωργίας Η ανάπτυξη καλύτερων συνθηκών ζωής για τον εντόπιο πληθυσμό Σελίδα 25

26 Η καλυτέρευση της ποιότητας ζωής για επισκέπτες από αστικές περιοχές 4. Ειδική συμφωνία ανάμεσα στους τοπικούς παράγοντες, για την τουριστική ανάπτυξη. Αυτή η συμφωνία, μπορεί να είναι ανάμεσα σε επιχειρηματίες, ανάμεσα σε επιχειρηματίες και την κοινότητα, αλλά ακόμα ανάμεσα στους επιχειρηματίες, την τοπική κοινότητα και την τοπική αυτοδιοίκησης. Β' ΜΕΡΟΣ 4.ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Από το σύνολο των Ελληνικών νησιών, κατοικούνται σήμερα τα 112, ενώ άλλα 107 -έχοντας κατοικηθεί παλαιότερα- διατηρούν το χαρακτήρα του οικισμού. Τα 81 από τα νησιά έχουν διοικητική αυτοτέλεια και αποτελούν έδρα ενός τουλάχιστον ΟΤΑ. Περίπου το 13% του πληθυσμού της χώρας ( άτομα - απογραφή 2001) κατοικεί στα νησιά που καλύπτουν το 19% του εδάφους της (24.739,4 τ.χ.). Το κατά κεφαλή ΑΕΠ των ευρωπαϊκών νησιωτικών περιφερειών ήταν το 2006 χαμηλότερο από το μέσο κοινοτικό. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2002 το μέσο κατά κεφαλή ΑΕΠ των νησιωτικών περιοχών ήταν μόλις 64,45% του μέσου κοινοτικού, γεγονός που δείχνει την έκταση του αναπτυξιακού προβλήματος στον νησιωτικό χώρο10. Η Ε.Ε έχει αναγνωρίσει από το Συμβούλιο Κορυφής της Ρόδου (1988) ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά δεν είναι συγκυριακής φύσης που θα λυθούν μόλις το διεθνές οικονομικό περιβάλλον βελτιωθεί, αλλά πρόκειται για δομικά προβλήματα που έχουν τη βάση τους στις ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου. Πράγματι, εξετάζοντας τους δείκτες που αφορούν στο κατά κεφαλή ακαθάριστο προϊόν και τη διάρθρωση του ανά τομέα, τη δημογραφία, την 10 Βλ. Δικτυακό τόπο Σελίδα 26

27 απασχόληση, το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων, την παραγωγικότητα, την πραγματοποιούμενη έρευνα, το υπενδεδυμένο κεφάλαιο, τον αριθμό νέων προϊόντων κλπ διαπιστώνει κανείς ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα νησιά παρουσιάζουν εδώ και αρκετές δεκαετίες σημαντικές διαφορές με τις ευρωπαϊκές ηπειρωτικές περιφέρειες, ενώ έντονα είναι τα χαρακτηριστικά της υπανάπτυξης σ' αυτά. Η ανάπτυξη του τουρισμού σ ένα σημαντικό αριθμό νησιών της εύκρατης ζώνης είχε ως αποτέλεσμα να ανακοπεί ή και να αναστραφεί η καθοδική πορεία, χωρίς όμως να δρομολογηθεί κάποια αναπτυξιακή διαδικασία. Αυτή η οικονομική κατάσταση, που διαρκεί αρκετές δεκαετίες τώρα, αποτελεί ταυτόχρονα αιτία και αποτέλεσμα μιας σειράς φαινομένων, όπως η αποδιάρθρωση του τοπικού παραγωγικού ιστού, η δημογραφική και κοινωνική αποσταθεροποίηση (που λαμβάνει είτε τη μορφή της δημογραφικής αποψίλωσης είτε τη μορφή της πληθυσμιακής έκρηξης και της υψηλής ανεργίας ανάλογα με την περίπτωση), ο πολιτιστικός μαρασμός, η τεχνολογική και οικονομική εξάρτηση κλπ, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο υπανάπτυξης. 4.1Περιγραφή παρούσας κατάστασης Η κατάσταση των ελληνικών νησιών11 έχει συνοπτικά ως εξής: Το Νότιο Αιγαίο φαίνεται να παρουσιάζει μια δυναμική εξέλιξη μετά την δεκαετία του 1970, αναστρέφοντας τη φθίνουσα τάση σε ότι αφορά στα οικονομικά και τα δημογραφικά μεγέθη Το Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν (ΑΠΠ) της Περιφέρειας αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς απ ότι ο εθνικός μέσος όρος (ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του 80), με αποτέλεσμα να μεγεθύνεται τόσο το μερίδιο της στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ), όσο και το κατά κεφαλή ΑΠΠ, το οποίο από την αρχή της δεκαετίας του 90 έχει ξεπεράσει τον εθνικό μέσο όρο (111 το 2004). Ο απασχολούμενος πληθυσμός αυξάνεται μετά το 1970, όπως και ο συνολικός πληθυσμός που έχει ξεπεράσει σήμερα αυτόν του Τα ποσοστά ανεργίας κινούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο (5,4% έναντι 10,3% το 2006). Το Βόρειο Αιγαίο εξακολουθεί να βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία παρουσιάζοντας αρνητικούς όλους τους οικονομικούς και δημογραφικούς 11 Βλ. δικτυακό τόπο guide.pathfinder.gr Σελίδα 27

28 δείκτες. Κατατάσσεται μαζί με την Ήπειρο στις δύο τελευταίες θέσεις μεταξύ των 13 ελληνικών περιφερειών, και στην τελευταία πεντάδα μεταξύ των 208 ευρωπαϊκών. Μόνη θετική εξαίρεση αφορά στο συνολικό πληθυσμό, που αυξήθηκε ελάχιστα στη δεκαετία του 80, κυρίως λόγω παλιννόστησης. Όμως η τάση αυτή κινδυνεύει να ανατραπεί και πάλι εξ αιτίας της συνεχιζόμενης έντονα αρνητικής φυσικής κίνησης του πληθυσμού. Ως θετικό στοιχείο καταγράφεται, το χαμηλό επίπεδο ανεργίας σε σχέση με τις περισσότερες περιφέρειες της χώρας (7,7% το 2006). Στα Ιόνια νησιά οι περισσότεροι δείκτες παρουσίασαν σχετική βελτίωση κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80. Το ΑΠΠ αυξάνει με ρυθμούς ταχύτερους του εθνικού μέσου όρου, αν και το κατά κεφαλή ΑΠΠ παραμένει χαμηλότερο από τον εθνικό μέσο. Ο συνολικός πληθυσμός έχει ξεπεράσει αυτόν του 1971, αλλά όχι αυτόν του 1951 και παρουσιάζει τάση αύξησης, αν και η φυσική κίνηση παραμένει αρνητική. Η ανεργία παραμένει σε σχετικά χαμηλά επίπεδα (6,2% το 2006). Τα παράκτια νησιά μπορούν να ομαδοποιηθούν γεωγραφικά σε τρεις ενότητες: τα νησιά του Αργοσαρωνικού (Σαλαμίνα, Αίγινα, Πόρος, Ύδρα, Σπέτσες) που μαζί με Κύθηρα - Αντικύθηρα ανήκουν στην Περιφέρεια Αττικής, τις Β. Σποράδες (Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος, Σκύρος) που ανήκουν στους νομούς Μαγνησίας και Ευβοίας και τα νησιά του Β. Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη) που ανήκουν στην Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης. Η εξέλιξη του πληθυσμού στο σύνολο των νησιών παρουσιάζεται θετική για την περίοδο (+14%) κυρίως εξ αιτίας του πληθυσμιακού βάρους της Σαλαμίνας και της Αίγινας. Το ίδιο γεγονός έχει επηρεάσει και την σύνθεση της απασχόλησης (24,8% στη μεταποίηση), αλλά και την ανεργία, η οποία με 8,7% πλησιάζει τον εθνικό μέσο όρο. Η ανάλυση σε μεγαλύτερη κλίμακα (επίπεδο νομού και νησιού όπου αυτό είναι εφικτό) και σε μεγαλύτερο βάθος με παράθεση και άλλων ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, αποκαλύπτει μια κατάσταση πολύπλοκη αναφορικά με τις ανισότητες μεταξύ νησιών, τις καθυστερήσεις που σημειώνονται σε ορισμένους τομείς και εν τέλει τις δυνατότητες ανάπτυξής τους. Σελίδα 28

29 Στο νησιωτικό χώρο οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία απ ότι στην ηπειρωτική χώρα, διότι η φυσική απομόνωση, δεν επιτρέπει σχεδόν κανενός είδους όσμωση μεταξύ νησιών και η φέρουσα ικανότητα του κάθε νησιού δεν μπορεί να συνδυαστεί με εκείνη των γειτονικών, έτσι ώστε να παρακαμφθούν προβλήματα στενότητας πόρων, ανθρώπινων και φυσικών. Οι υπάρχουσες ανισότητες μεταξύ των νησιών, συχνά δεν είναι ορατές, διότι κυρίως τα οικονομικά μεγέθη που θα τις κατεδείκνυαν αναφέρονται συνήθως σε επίπεδο νομού ή περιφέρειας. Επομένως, παρά την συνολική προσέγγιση του νησιωτικού χώρου που επιχειρείται το νησί πρέπει να αποτελεί τη βασική μονάδα ανάλυσης και σχεδιασμού, γεγονός που πρέπει να αποτυπωθεί και στο διοικητικό σύστημα, διαφοροποιώντας το από εκείνο της ηπειρωτικής χώρας. Το παραπάνω δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι κάθε νησί θα πρέπει να στοχεύει στην αυτάρκεια του και στην αναπτυξιακή του αυτονομία. Οι εξελίξεις των τελευταίων 30 χρόνων υπογραμμίζουν την αναποτελεσματικότητα της λογικής αυτής, ενώ παράλληλα σήμερα η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών επιτρέπει (ή και επιβάλλει ακόμη) νέες μορφές συνεργασιών, αξιοποιώντας την λογική των δικτύων. Με βάση τα παραπάνω προτείνεται η ταξινόμηση των νησιών σε δύο κατηγορίες: στα νησιά με έντονη τουριστική ανάπτυξη, όπου καταγράφεται οικονομική και δημογραφική μεγέθυνση στα νησιά με ασταθή ή φθίνουσα πορεία, όπου, είτε δεν έχει επιτευχθεί πλήρης αναστροφή της κατάστασης, είτε συνεχίζεται η αποσύνθεση του δημογραφικού και παραγωγικού ιστού. Στα νησιά αυτά δεν έχουν αναδειχθεί άλλες δραστηριότητες που, αντικαθιστώντας αυτές που φθίνουν, να δομήσουν νέα τοπικά συστήματα παραγωγής και να δημιουργήσουν σταθερές θέσεις απασχόλησης. Και στις δύο αυτές υποομάδες των νησιών τα ποσοστά γεννητικότητας είναι εξαιρετικά χαμηλά και ο κίνδυνος δημογραφικής κατάρρευσης υπαρκτός. Σελίδα 29

30 4.2Αδυναμίες και ισχυρά σημεία, προκλήσεις και προοπτικές του νησιωτικού χώρου Η αρνητική εξέλιξη των οικονομικών και δημογραφικών μεγεθών που συνεχίζεται στη μεγάλη πλειοψηφία των νησιών υπογραμμίζει τον χαμηλό βαθμό ελκυστικότητάς τους. Μια μη ελκυστική περιοχή όχι μόνο δεν προσελκύει νέες καινοτόμες δραστηριότητες και επενδύσεις, αλλά έχει την τάση να χάνει και αυτές που προϋπήρχαν. Το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους που επηρεάζονται τόσο από την ύπαρξη θέσεων απασχόλησης όσο και από τις παρεχόμενες σε μια περιοχή υπηρεσίες. Η μείωση της στρατηγικής σημασίας των νησιών στο εθνικό και παγκόσμιο παραγωγικό σύστημα κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, συντελέστηκε κυρίως εξ αιτίας δύο κρίσιμων μεταβολών: α) στο μοντέλο παραγωγής, με την επικράτηση της παραγωγής ομοειδών προϊόντων σε μεγάλη κλίμακα και β) στο σύστημα των μεταφορών, με την ανάπτυξη των χερσαίων και αεροπορικών μεταφορών σε συνδυασμό με τις αλλαγές στο μέγεθος των πλοίων και στους θαλάσσιους δρόμους. Τα νησιά εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων τους (μικρό μέγεθος, απομόνωση, περιφερειακότητα, μικρής κλίμακας, πλούσιο αλλά και εύθραυστο περιβάλλον) δεν μπορούσαν να είναι ανταγωνιστικά σ αυτό το οικονομικό περιβάλλον. Αντίθετα συνεπάγεται επιπλέον κόστος, άμεσο και έμμεσο, το οποίο επιβαρύνει τη λειτουργία όλων των φορέων που δρουν στο νησιωτικό χώρο -επιχειρήσεις, νοικοκυριά, δημόσιο τομέα. Η κατάσταση αυτή, που συνέβαλε καθοριστικά στην οικονομική, δημογραφική, πολιτιστική και πολιτική περιθωριοποίηση των νησιών, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών που παράγονται στα νησιά δεν θα πρέπει να αναζητείται κύρια από το χαμηλό κόστος παραγωγής, αλλά με βάση άλλα χαρακτηριστικά, όπως η ποιότητα, η ιδιαιτερότητα, η μονοπωλιακή θέση σε συγκεκριμένη αγορά κλπ. Η Ελλάδα μέχρι σήμερα δεν είχε εξειδικευμένη νησιωτική πολιτική, πολύ δε περισσότερο η ΕΕ. Αντίθετα, υπήρξαν μεμονωμένες παρεμβάσεις όπου, ανάλογα με τις περιστάσεις ή τις κατά περίπτωση κλαδικές πολιτικές, τα νησιά ή τμήμα τους αντιμετωπίστηκαν είτε ως προβληματική είτε ως παραμεθόρια περιοχή στην οποία εφαρμόστηκαν δράσεις με κύριο στόχο την μείωση του κόστους επένδυσης, Σελίδα 30

31 παραγωγής και διαβίωσης των κατοίκων. Οι παρεμβάσεις αυτές στάθηκαν αδύνατον να αντισταθμίσουν τις αρνητικές συνέπειες των κλαδικών πολιτικών που είχαν ως στόχο την οικονομική αποτελεσματικότητα μάσα από την συνεχή αύξηση της παραγωγικότητας και της μείωσης του κόστους. Η ανάδειξη του τουρισμού12 σε μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες δραστηριότητες του τέλους του 20ου αιώνα έχει αναμφισβήτητα σημαντικές επιπτώσεις στα ελληνικά νησιά. Σε πολλές περιπτώσεις, ο τουρισμός και οι συνδεόμενες με αυτόν δραστηριότητες (κατασκευές, μεταφορές, εμπόριο) απόκτησαν ιδιαίτερα αυξημένη βαρύτητα. Οι ελληνικές νησιωτικές περιοχές έδειξαν ότι, λόγω κυρίως των φυσικών, αλλά και των πολιτιστικών τους πόρων, διαθέτουν στον τομέα αυτό απόλυτο πλεονέκτημα σε σχέση με τις υπόλοιπες ελληνικές περιοχές, συγκεντρώνοντας το μεγαλύτερο μέρος των καταλυμάτων και των διανυκτερεύσεων. Τα ελληνικά νησιά κατάφεραν ακόμη να είναι ανταγωνιστικά και σε διεθνές επίπεδο, κερδίζοντας ένα μερίδιο από την ανοιχτή παγκόσμια αγορά οργανωμένου ηλιοτροπικού τουρισμού παραλίας. Η αγορά όμως αυτή -λόγω της συνεχώς αυξανόμενης προσφοράς από χώρες του τρίτου κόσμου- βρίσκεται υπό πίεση και έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των εισπράξεων και περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των ξενοδοχειακών. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι αυτό το συγκεκριμένο τουριστικό προϊόν, ακολουθώντας το κλασσικό κύκλο ζωής ενός προϊόντος, βρίσκεται πλέον στην φάση της ωρίμανσης ή και της κάμψης. Επομένως, η επιμονή στη παραγωγή αυτού του συγκεκριμένου προϊόντος με την συνεχώς φθίνουσα προστιθέμενη αξία, κινδυνεύει να οδηγήσει και πάλι σε αδιέξοδο το παραγωγικό σύστημα των νησιών, όταν η εξωτερίκευση του κόστους δεν θα είναι πλέον δυνατή είτε λόγω περιβαλλοντικών περιορισμών, είτε λόγω της μη δυνατότητας πρόσθετης υποβάθμισης του τουριστικού προϊόντος, αν δεν υπάρξουν αλλαγές. Το αδιέξοδο θα είναι περισσότερο εμφανές στις έντονα τουριστικές περιοχές, όπου επικρατεί ουσιαστικά καθεστώς μονοκαλλιέργειας εμφανίζοντάς τις ως τις πλέον προνομιούχες. Στην αλλαγή του αιώνα τα νησιά αντιμετωπίζουν δύο προκλήσεις: 12 Βλ. - Muheim P. Tourisme et developpement rural, une opportunité à mieux exploiter selon l OCDE. In: L information agricole, 1995, 682, pp Σελίδα 31

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 15 1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 17 1.1 Διαστάσεις και παράμετροι διαμόρφωσης των χαρακτηριστικών της τουριστικής ανάπτυξης 17 1.1.1 Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΜΩΤΗΣ Α, Β και Γ Γυμνασίου ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ σχολικό έτος 2016-17 Κ Ε Ρ Α Μ Ω Τ Η Το επιχειρηματικό σχέδιο παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη επενδυτική πρόταση μιας επιχείρησης, με

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06)

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Η χώρα μας είναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.

Διαβάστε περισσότερα

Georgios Tsimtsiridis

Georgios Tsimtsiridis Sustainable Touristic Development in the Municipality of Almopia Georgios Tsimtsiridis Vice Mayor of Almopia Δήμος Αλμωπίας Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη Η τουριστική ανάπτυξη σε οποιαδήποτε μορφή της προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ. Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ Ιδέες από το Αναπτυξιακό Συνέδριο εκέµβριος 2005 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τη διενέργεια του Αναπτυξιακού Συνεδρίου της Περιφέρειας, αλλά και από τις επιµέρους συσκέψεις για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ "ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ" «Στήριξη και Ανάδειξη Πολυνησιωτικών ΑΕΙ» ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 90 ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την ολοκλήρωση της Α φάσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΙΚΤΥΟ ΟΙΝΟΠΟΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Το ίκτυο Οινοποιών Νοµού Ηρακλείου ιδρύθηκε ως αστική µη κερδοσκοπική εταιρεία τον Νοέµβριο του 2006 και αποτελεί την κύρια συλλογική, συγκροτηµένη και συντονισµένη έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ «Η

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ «Η ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ «Η συμβολή του Ιδιωτικού Τομέα του Τουρισμού στην Οικονομία και τα Φορολογικά Έσοδα: Η Περίπτωση της Ελλάδας, 2010-2016» Σεπτέμβριος 2018 Μελετητής: Νίκος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΙΔΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΕΙΝΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Ράλλης Γκέκας Σύμβουλος ΚΕΔΕ Κόνιτσα, Σεπτέμβριος 2017 ΒΑΣΙΚΆ ΕΡΩΤΉΜΑΤΑ Γιατί είναι αναγκαία

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006 Διανύουμε το τελευταίο έτος εφαρμογής της Γ Προγραμματικής Περιόδου και κατ ακολουθία και αν δεν εδίδετο παράταση λόγω των καταστροφικών

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι κλασικές προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της επιλογής του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων ως αποτέλεσμα επίδρασης ορισμένων μεμονωμένων παραγόντων,

Διαβάστε περισσότερα

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ

1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ 1 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΠ ΔΕΠΙΝ 2007-2013 ΚΕΡΚΥΡΑ 6 3-2008 1. Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΩΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ, ΝΗΣΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ (Υ.ΘΥ.Ν.ΑΛ) ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ) Η 5 η έκθεση για την οικονομική,

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 10 η Διάλεξη Όραμα βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης Εισήγηση: Ελένη Ανδρικοπούλου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή Ανάπτυξη

Περιφερειακή Ανάπτυξη ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιφερειακή Ανάπτυξη Διάλεξη 3: Το Περιφερειακό Πρόβλημα (κεφάλαιο 1, Πολύζος Σεραφείμ) Δρ. Βασιλείου Έφη Τμήμα Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ Ο επιχειρηματικός τουρισμός αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς τομείς της τουριστικής αγοράς παγκοσμίως. Συνέργιες Αγορών Ο επιχειρηματικός τουρισμός αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς τομείς της τουριστικής

Διαβάστε περισσότερα

«Οικονομία Γυναικεία επιχειρηματικότητα και Αγορά Εργασίας στη Μεσσηνία. Υφιστάμενη κατάσταση-προβλήματα και προοπτικές»

«Οικονομία Γυναικεία επιχειρηματικότητα και Αγορά Εργασίας στη Μεσσηνία. Υφιστάμενη κατάσταση-προβλήματα και προοπτικές» Εισαγωγή: Το κείμενο που κρατάτε στα χέρια σας περιέχει τμήμα από τα βασικά συμπεράσματα της ετήσιας έκθεσης της DATARC για την οικονομία και την αγορά εργασίας των νομών της περιφέρειας Πελοποννήσου.

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Τμήμα: Μάρκετινγκ και Διοίκηση Λειτουργιών

Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Τμήμα: Μάρκετινγκ και Διοίκηση Λειτουργιών Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Τμήμα: Μάρκετινγκ και Διοίκηση Λειτουργιών Μακρο-οικονομική: Εισαγωγή στην Μακροοικονομία Διδάσκων: Μποζίνης Η. Αθανάσιος Οικονομική παγκοσμιοποίηση και άνιση ανάπτυξη Οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ 1 Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΕΠΙ ΧΕΙΡ Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 2011-2012 ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΜΚΕ) ΜΑΤΙ ΚΟ ΤΗ ΤΑ Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σημείωμα συγγραφέων..015 Πρόλογος Προλεγόμενα συγγραφέων ΜΕΡΟΣ Α : ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...025

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σημείωμα συγγραφέων..015 Πρόλογος Προλεγόμενα συγγραφέων ΜΕΡΟΣ Α : ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...025 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σημείωμα συγγραφέων..015 Πρόλογος...017 Προλεγόμενα συγγραφέων....019 ΜΕΡΟΣ Α : ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...025 Κεφάλαιο Α : Εισαγωγικές έννοιες για τον τουρισμό...027 1. Γενικά...027 Τουρισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ 2015-2019 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ Τι είναι το Ε.Π. του Δήμου και ποιος είναι ο σκοπός του Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Ε.Π.) είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Σκοπός του Μαθήματος Τα τουριστικά προϊόντα/υπηρεσίες έχουν ιδιαιτερότητες, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τη διοίκηση και τη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων. Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. με τη διατύπωση συγκεκριμένου Αναπτυξιακού Σχεδίου, με την στήριξη του Σχεδίου από μια ισχυρή και βιώσιμη εταιρική σχέση και

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. με τη διατύπωση συγκεκριμένου Αναπτυξιακού Σχεδίου, με την στήριξη του Σχεδίου από μια ισχυρή και βιώσιμη εταιρική σχέση και ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π 1. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ Στα πλαίσια του παρόντος επιχειρησιακού προγράμματος πρωτοβουλίας LEADER+ θα ενταχθούν περιοχές που θέλουν και μπορούν να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν μια ολοκληρωμένη, βιώσιμη

Διαβάστε περισσότερα

Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ».

Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ». Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ». Εισηγήτρια κα Ελευθερία Φτακλάκη, Αντιπεριφερειάρχης

Διαβάστε περισσότερα

Θεοδόσιος Παλάσκας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Μαρία Τσάμπρα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας Χρυσόστομος Στοφόρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Θεοδόσιος Παλάσκας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Μαρία Τσάμπρα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας Χρυσόστομος Στοφόρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο Θεοδόσιος Παλάσκας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Μαρία Τσάμπρα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας Χρυσόστομος Στοφόρος, Πάντειο Πανεπιστήμιο Οικονομική κρίση και πολιτικές ανάπτυξης και συνοχής ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

15 η Διδακτική Ενότητα «Η ΟΡΓAΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟIΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΏΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΏΝ ΜΟΡΦΏΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ»

15 η Διδακτική Ενότητα «Η ΟΡΓAΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟIΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΏΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΏΝ ΜΟΡΦΏΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην Oργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών 15 η Διδακτική Ενότητα «Η ΟΡΓAΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟIΚΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013

ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013 ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 2007-2013 2013 Η Στρατηγική για την 4 η Προγραµµατική Περίοδο Ιωάννης Φίρµπας Προϊστάµενος Ειδικής Υπηρεσίας Στρατηγικής, Σχεδιασµού και Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραµµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός

Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός Σεμινάρια Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός Σπύρος Αβδημιώτης Αθανάσιος Δερμετζόπουλος Θεσσαλονίκη, 30 Σεπτεμβρίου 2015 Σε μια Ευρώπη/ Ελλάδα που επαναπροσδιορίζει

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητικός Τουρισμός. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ.

Αθλητικός Τουρισμός. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών, Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Νικόλαος Θεοδωράκης Επίκουρος Καθηγητής, Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. «Νέες συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων»

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. «Νέες συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ «Νέες συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων» ΘΕΜΑ: Η συμβολή της υλοποίησης Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Ανάπτυξης της Υπαίθρου στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών

Διαβάστε περισσότερα

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 26-27 ΜΑΙΟΥ 2017 Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Όλγα Ιακωβίδου, Καθηγήτρια ΑΠΘ Τµήµα Γεωπονίας, Τοµέας Αγροτικής Οικονοµίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης e-mail:olg@agro.auth.gr Ο αγροτουρισµός,

Διαβάστε περισσότερα

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η κτηνοτροφία στην Ελλάδα σήμερα Προσωρινά Αποτελέσματα Παραγωγής Γεωργικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΤΕ» Σύντομο Ιστορικό

ΣΕΤΕ» Σύντομο Ιστορικό 1 ΣΕΤΕ» Σύντομο Ιστορικό Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) ιδρύθηκε το 1991, ύστερα από τη συνάντηση 9 επιχειρηματιών του ευρύτερου τουριστικού χώρου στο ELOUNDA MARE για να συζητήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ. Έρευνα που έγινε από το. για το ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ.

ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ. Έρευνα που έγινε από το. για το ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ. 1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ Έρευνα που έγινε από το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ για το ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς

Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς Σαακιάν Χρήστος Απρίλιος 2013 Εισαγωγή Η παρούσα εργασία ασχολείται με τη Μύκονο

Διαβάστε περισσότερα

Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας

Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας και στον Ελληνικό και Παγκόσμιο Τουρισμό το 2017 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 2 3 Εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

«ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ»

«ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ» «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ» Εισηγήτρια: Έφη Γουνελά Στέλεχος της ΕΕΤΑΑ ΑΠΟΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ & ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Η υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για

Διαβάστε περισσότερα

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Κείμενο εργασίας στα πλαίσια του ερευνητικού έργου WASSERMed Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Μονάδα Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας

Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας Ο Πολιτισμός ως στρατηγικός παράγοντας ανάπτυξης στην Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Δρ Λίνα Μενδώνη Γενική Γραμματέας Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για την προγραμματική

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αγροτικός Τουρισμός. Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός. Όλγα Ιακωβίδου Τμήμα Γεωπονίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αγροτικός Τουρισμός Ενότητα 3 η : Ο Αγροτικός Τουρισμός Όλγα Ιακωβίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 2 ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 2 ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 2 ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΟΥ 1. Προστασία φυσικού & πολιτιστικού περιβάλλοντος 2. Ποιοτική βελτίωση της τουριστικής πελατείας 3. Δηµιουργία νέων τύπων τουρ/κών καταλυµάτων 4. Βελτίωση & εκσυγχρονισµός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ (Ανοιχτή Διαδικασία)

ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ (Ανοιχτή Διαδικασία) ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ (Ανοιχτή Διαδικασία) κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΙΧΟΥ Βόλος 24 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 1 Αγαπητοί προσκεκλημένοι,

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και

Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας είναι αρκετά χαμηλή, παρότι είναι μεγαλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης»

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» «Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και Ορεινές Περιοχές» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ 1 Κος ΚΟΚΚΩΣΗΣ: Καλημέρα. Είναι προφανές ότι ο τουρισμός υπήρξε από τους κατ εξοχήν κλάδους που είχαν τη μεγαλύτερη επίδραση από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. H επίδραση αυτή ήταν πιο πολύ έμμεση και λιγότερο

Διαβάστε περισσότερα

8. Συµπεράσµατα Προτάσεις

8. Συµπεράσµατα Προτάσεις 8. Συµπεράσµατα Προτάσεις Όπως φάνηκε από όλα τα παραπάνω ο οικότοπος των Μεσογειακών Εποχικών Λιµνίων αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτηµα των περιοχών µελέτης και η διατήρηση του µπορεί να συνδυαστεί άµεσα

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικότερα, σημειώνουμε τις ακόλουθες παρατηρήσεις επί των σκέψεων για τις τροποποιήσεις του Α.Ν.:

Ειδικότερα, σημειώνουμε τις ακόλουθες παρατηρήσεις επί των σκέψεων για τις τροποποιήσεις του Α.Ν.: Αναπτυξιακός Νόμος (6/2002) Ο ΣΕΤΕ θέλοντας να συμβάλει θετικά στις αλλαγές του Αναπτυξιακού Νόμου υπέβαλε μια σειρά προτάσεων, εκφράζοντας τις θέσεις των επιχειρήσεων από ολόκληρο το τουριστικό φάσμα.

Διαβάστε περισσότερα

Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΤΡΟΥ. Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ

Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΤΡΟΥ. Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ 3.1.3. Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΤΡΟΥ Ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ Άρθρα 52 (α) (iii) και 55 του Κανονισμού (EΚ) 1698/2005, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει Σημείο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ. Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΣΤΡΑΣ Ζητήματα ανάπτυξης: παραγωγικές προοπτικές και προστασία των φυσικών πόρων 1 Η «σύγχρονη» έννοια της ανάπτυξης Στηρίζεται στην βασική παραδοχή της αειφορίας, που επιτάσεις την στενή σχέση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 1 ΗΣ ΙΑΛΕΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ι. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Τουρισµός είναι η επίσκεψη ενός τόπου της ηµεδαπής ή αλλοδαπής µε σκοπό την ξεκούραση ή ψυχαγωγία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. 3 Αυγούστου 2009

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. 3 Αυγούστου 2009 Νέες ευκαιρίες για αλλαγή επιχειρηματικού προφίλ των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων μέσα από την αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 24η θέση στο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Παρουσίαση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής στη Συνεδρίαση της ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου, Μυτιλήνη, 27 Φεβρουαρίου 2014 Σκέλος Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΥΒΑΡΗ ΣΤΑΥΡΙΑΝΗ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ 2014

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΥΒΑΡΗ ΣΤΑΥΡΙΑΝΗ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ 2014 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΥΒΑΡΗ ΣΤΑΥΡΙΑΝΗ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ 2014 ΘΕΜΑ : «Η Θεωρητική και Κριτική Διάσταση των Εναλλακτικών και Ειδικών Μορφών Τουρισμού στην Ελλάδα» ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ 1. Η πρώτη τουριστική περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Η Νησιωτικότητα ως Ευκαιρία: Μία Ολοκληρωµένη Αναπτυξιακή Πρόταση για τα Νησιά την Περίοδο 2014-2020 ευτέρα 10 εκεµβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιφερειακή Επιστήμη.

Η Περιφερειακή Επιστήμη. VII. Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η Περιφερειακή Επιστήμη. Τι είναι; Τι την συνέθεσε; ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι δυνατότητες της περιφερειακής οικονομικής ανάλυσης είναι περιορισμένες. Η φύση των προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών

Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών Προϋποθέσεις Επίτευξης Συγκριτικού Πλεονεκτήματος μέσω των Νέων Τεχνολογιών Στις μέρες μας υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για το αν το συγκριτικό πλεονέκτημα που οι νέες τεχνολογίες παρέχουν μπορεί να παραμείνει,

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική της Π.Ν.Α για τον Τουρισμό « Έτος Πολιτισμού»

Στρατηγική της Π.Ν.Α για τον Τουρισμό « Έτος Πολιτισμού» ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Στρατηγική της Π.Ν.Α για τον Τουρισμό «2014 - Έτος Πολιτισμού» Ελευθερία ΦΤΑΚΛΑΚΗ Αντιπεριφερειάρχης Ν.Αιγαίου Τρία Κομβικά σημεία προβληματισμού για την δημιουργία ενός δημιουργικού

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 4.1 : Eργασιακά χαρακτηριστικά Εργατικό δυναµικό (άτοµα)

Πίνακας 4.1 : Eργασιακά χαρακτηριστικά Εργατικό δυναµικό (άτοµα) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 4.1 Απασχόληση σε επίπεδο Περιφέρειας ΑΜΘ Το συνολικό εργατικό δυναµικό της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. το 1991 ανέρχεται σε 217.828 άτοµα εκ των οποίων 17.111 είναι άνεργοι, ποσοστό 7,85%

Διαβάστε περισσότερα

Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020.

Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020. Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής 2014-2020. Γεώργιος Γιαννούσης Γ.Γ. Δημοσίων Επενδύσεων - ΕΣΠΑ Κατευθύνσεις Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής Αναπτυξιακό όραμα: «Η συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Σπιλάνης, Επ. Καθηγητής ΓΓ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής

Γιάννης Σπιλάνης, Επ. Καθηγητής ΓΓ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης Πανεπιστημίου Αιγαίου Στρατηγική και Πολιτικές για τη Νησιωτική Ανάπτυξη: Η Αναγκαιότητα για μια Ολοκληρωμένη

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή. «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT

Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή. «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT Roadmap to Growth Θεσσαλονίκη, 3 Μαΐου 2012 Κυρίες & Κύριοι,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Ι. ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ; Η πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί για την πραγματοποίηση των αντικειμενικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΙΑΤΡΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΙΑΤΡΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΙΑΤΡΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΝΑ ΤΑΞΙ ΕΥΟΥΝ ΑΠΡΟΣΚΟΠΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΘΕΟ ΩΡΟΣ ΠΑΤΣΟΥΛΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ, ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» ( )

Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» ( ) Ε.Π. Κ.Π. «LEADER+» (2000-2006) Το τοπικό πρόγραμμα Leader+ της Αναπτυξιακής Κιλκίς δομήθηκε γύρω από την έννοια της υπεροχής συγκεράζοντας σε αυτή έννοιες όπως αυτή της ολικής ποιότητας, της αειφορείας,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ O ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ 12,2 ΔΙΣ ΕΤΗΣΙΩΣ ΑΝ ΕΝΙΣΧΥΘΕΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΤΟ BRANDING ΚΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ

ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ Οι πόλεις δεν έχουν το ίδιο μέγεθος, αλλά όσο αυξάνεται ο πληθυσμός των πόλεων τόσο μειώνεται ο αριθμός τους. Οι οικισμοί βρίσκονται σε συνεχείς σχέσεις αλληλεξάρτησης, οι οποίες μεταβάλλονται με το χρόνο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ 1 1. ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1 Αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

Αντιφάσεις στην αξιοποίηση του τεχνικού επιστηµονικού δυναµικού στην ελληνική βιοµηχανία

Αντιφάσεις στην αξιοποίηση του τεχνικού επιστηµονικού δυναµικού στην ελληνική βιοµηχανία , TEE 3-5 Ιουλίου 2006 Αντιφάσεις στην αξιοποίηση του τεχνικού επιστηµονικού δυναµικού στην ελληνική βιοµηχανία Γ. Συµεωνίδης, ρ. Αεροναυπηγός Μηχ/κός Γρ. Φρέσκος, ρ. Μηχανολόγος Μηχ/κός Ρ. Μαρίνη, ρ.

Διαβάστε περισσότερα

«Ποιότητα και Κερδοφορία των Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων στην Ελλάδα»

«Ποιότητα και Κερδοφορία των Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων στην Ελλάδα» «Ποιότητα και Κερδοφορία των Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων στην Ελλάδα» Γκίκας Α. Χαρδούβελης Καθηγητής, Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής Παν. Πειραιώς Οικονομικός Σύμβουλος Ομίλου Eurobank

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1 1 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΕ ΕΣΠΑ Κατάρτιση ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 / Οργανωτική δομή ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Κοινωνικοί Εταίροι Εμπειρογνώμονες 2 Υφιστάμενη κατάσταση τομέα Ο δυναμικότερος κλάδος της οικονομίας γιατί:

Διαβάστε περισσότερα

«Περιβάλλον- Ευθύνη-Δράση: Νοιαζόμαστε για τον τόπο μας»

«Περιβάλλον- Ευθύνη-Δράση: Νοιαζόμαστε για τον τόπο μας» «Περιβάλλον- Ευθύνη-Δράση: Νοιαζόμαστε για τον τόπο μας» Τα όρια της Ανάπτυξης ή Ποια Ανάπτυξη θέλουμε Η κρίση: κρίση οικονομική κρίση κοινωνική / πολιτισμική κρίση οικολογική κρίση αξιών κρίση του πλανήτη

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων Ενότητα 3β: Πολιτισμικός Τουρισμός και Βιώσιμη Ανάπτυξη Αριστοτέλης Μαρτίνης Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΩΝ ΦΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Βίκυ Φλέγγα Οικονομολόγος, Μ sc περιφερειακή ανάπτυξη Στέλεχος διεύθυνσης οργάνωσης και πληροφορικής Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ 9 ΒΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 4 ης ΙΑΛΕΞΗΣ

ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 4 ης ΙΑΛΕΞΗΣ ΕΝΤΥΠΟ ΥΛΙΚΟ 4 ης ΙΑΛΕΞΗΣ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Τα τελευταία χρόνια η ενδογενής ανάπτυξη, η αξιοποίηση δηλαδή του ενδογενούς φυσικού και πολιτιστικού πλούτου καθώς και του ανθρώπινου δυναµικού του κάθε τόπου,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΠ 2000-2006 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 2000 2006 NOΕΜΒΡΙΟΣ 2006 2 ΑΞΟΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ή ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ή ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Αγροτουρισμός ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ή ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Αγροτουρισμός ή αγροτικός τουρισμός είναι η ανάπτυξη επιχειρηματικών τουριστικών δραστηριοτήτων μικρής κλίμακας στον αγροτικό χώρο από φορείς ή ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 «ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ» ΤΟΥ ΕΠΑΛΘ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΤΘΑ:

ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 «ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ» ΤΟΥ ΕΠΑΛΘ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΤΘΑ: ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ ΠΡΩΤΗ (1 η ) ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 26/09/2017. Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού 2017 Η αειφορία στο επίκεντρο

ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 26/09/2017. Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού 2017 Η αειφορία στο επίκεντρο ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 26/09/2017 Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού 2017 Η αειφορία στο επίκεντρο Όπως είναι ευρέως γνωστό, η 27 η Σεπτεμβρίου, κάθε χρόνου, έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού.

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι,

Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι, Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι, Ο ίδιος ο όρος του αγροτουρισμού παραπέμπει στα συνθετικά της αγροτικής δραστηριότητας και του τουρισμού. Αυτό συχνά δημιουργεί σύγχυση ως προς το τι είναι τελικά ο αγροτουρισμός,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020

ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 - Με την παρούσα εγκύκλιο γίνεται αποτύπωση της προόδου των διαπραγµατεύσεων για τη διαµόρφωση του Κανονιστικού πλαισίου της νέας περιόδου, καθώς και των σηµαντικών

Διαβάστε περισσότερα

Δράσεις με πρόσθετη αξία που θα προωθηθούν στη βάση πάντα της αρχής της επικουρικότητας, όπως ορίζεται άλλωστε και στη Συνθήκη.

Δράσεις με πρόσθετη αξία που θα προωθηθούν στη βάση πάντα της αρχής της επικουρικότητας, όπως ορίζεται άλλωστε και στη Συνθήκη. Πέμπτη, 25/10/2012 Ομιλία του Υπουργού Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού κ. Νεοκλή Συλικιώτη κατά την εναρκτήρια τελετή του 11 ου Ευρωπαϊκού Φόρουμ Τουρισμού 2012, στο Συνεδριακό Κέντρο «Φιλοξενία» Σας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Οργάνωση μαθήματος Παραδόσεις: 2 ώρες θεωρία (Δευτέρα 15.00 17.00) 1 ώρα Άσκηση Πράξης (Δευτέρα 19.00 20.00) Αξιολόγηση φοιτητών Ι. Ασκήσεις πράξης (30 %) και

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας

Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας Διάλεξη 7 η Τουρισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Η Περίπτωση της Ελλάδας Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379621 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/dsη229

Διαβάστε περισσότερα

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή ΜΕΛΙΔΟΝΙ 12/11/18 Δρ Αλέξανδρος Ε. Στεφανάκης Κτηνίατρος Προεδρος ΓΕΩΤΕΕ- ΠΚ Φυσικό Περιβάλλον Ορίζεται το σύνολο των βιοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ

Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ 2 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ 2007-2013. (ΛΟΥΤΡΑΚΙ 20/03/2009) Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Αθήνα, 20-21 Νοεμβρίου 2014 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Oι πολυάριθμοι φορείς της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας που συμμετείχαν και συνεργάστηκαν στο Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, 20-21 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΙΩΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ 2011

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΙΩΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ 2011 Ιούνιος 2010 Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΙΩΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ - 2010 ΚΑΙ 2011 ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ: ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ - ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΕΝΔΥΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΔΗΣΗ ΕΡΕΥΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ 2000 2006 Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2: ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ - ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΟ 2.5 Ενίσχυση

Διαβάστε περισσότερα

ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων

ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΙΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΕΜΠ ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων Διδακτορική έρευνα με τίτλο: «Εναλλακτικές μορφές τουρισμού και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ι ΡΥΣΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ι ΡΥΣΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ι ΡΥΣΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Πρωτοβουλία Ίδρυσης Πανεπιστηµιακού Τµήµατος Τουρισµού στην Κρήτη Μάρτιος 2007 Τουρισµός:

Διαβάστε περισσότερα

26 δισ. ευρώ. δισ. ευρώ 20% 80%

26 δισ. ευρώ. δισ. ευρώ 20% 80% Το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-20 είναι το στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας που επιδιώκει την επίτευξη των στόχων της πολιτικής Συνοχής και της Στρατηγικής «Ευρώπη

Διαβάστε περισσότερα

Προοπτικές Ενδυνάμωσης της Κρήτης ως Τουριστικό Προορισμό.

Προοπτικές Ενδυνάμωσης της Κρήτης ως Τουριστικό Προορισμό. Προοπτικές Ενδυνάμωσης της Κρήτης ως Τουριστικό Προορισμό. Μιχάλης Βαμιεδάκης Εντεταλμένος Σύμβουλος Τουρισμού Περιφέρειας Κρήτης Iούλιος 2016 Η Κρήτη αποτελεί την τουριστική ατμομηχανή της Ελλάδας 48

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2011-2012 (Η ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ. ΜΕΤΡΟ 2.7: Ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων (υποδομές, επιχειρηματικές δραστηριότητες, προώθηση -προβολή)

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ. ΜΕΤΡΟ 2.7: Ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων (υποδομές, επιχειρηματικές δραστηριότητες, προώθηση -προβολή) ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ 2000 2006 Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2: ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ - ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΟ 2.7: Ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Οι δυνατότητες για τουριστική ανάπτυξη της περιοχής είναι μεγάλες λόγω της πλουσιότατης πολιτιστικής κληρονομιάς την οποία και προσπαθούμε να αναδείξο

Οι δυνατότητες για τουριστική ανάπτυξη της περιοχής είναι μεγάλες λόγω της πλουσιότατης πολιτιστικής κληρονομιάς την οποία και προσπαθούμε να αναδείξο ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Π.Ε. Νήσων είναι μεγάλη σε έκταση (συνολικά 860 τ.χλμ), αλλά μη συμπαγής και απομακρυσμένη. Ξεκινάει από την Σαλαμίνα και καταλήγει στα Αντικύθηρα. Με εκτεταμένο ανάγλυφο, προβληματικό οδικό

Διαβάστε περισσότερα