«Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΙΣΟΜΕΤΡΙΚΗΣ ΣΥΣΠΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΜΥΟΓΡΑΦΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ»

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ «Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΙΣΟΜΕΤΡΙΚΗΣ ΣΥΣΠΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΜΥΟΓΡΑΦΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ» Της έσποινας Τσακίρη Α.Μ. 19/06 Μεταπτυχιακή διατριβή που υποβάλλεται στο καθηγητικό σώμα για τη μερική ολοκλήρωση των απαιτήσεων για την απόκτηση του μεταπτυχιακού τίτλου του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Άσκηση και Υγεία) Θεσσαλονίκη 2010 Εγκεκριμένο από το Καθηγητικό Σώμα: Επιβλέπων Καθηγητής: Χριστούλας Κοσμάς, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α..-.Α.Π.Θ. Μέλη: Ευστράτιος Βαμβακούδης, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α..-.Α.Π.Θ. Θωμάς Μεταξάς, Λέκτορας Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α..-.Α.Π.Θ. i

2 ii ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμότερες ευχαριστίες μου στον κ. Κοσμά Χριστούλα, επίκουρο καθηγητή του Τ.Ε.Φ.Α.Α.-Α.Π.Θ., κύριο επιβλέποντα της διατριβής μου, για την καθοδήγηση, τις συμβουλές και την υποστήριξη που μου παρείχε καθ όλη τη διάρκεια της εκπόνησής της. Επιθυμώ ακόμη να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής κ. Ευστράτιο Βαμβακούδη και κ. Θωμά Μεταξά, καθηγητές του Τ.Ε.Φ.Α.Α.-Α.Π.Θ., για τις ιδιαίτερα πολύτιμες υποδείξεις τους, καθώς και για την πλήρη και ειλικρινή συμπαράστασή τους. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον Καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Μανδρούκα, διευθυντή του εργαστηρίου Εργοφυσιολογίας Εργομετρίας του Τ.Ε.Φ.Α.Α.-Α.Π.Θ., όπου πραγματοποιήθηκαν όλες οι μετρήσεις της διατριβής μου, για την υποστήριξη που μου παρείχε σε όλες τις φάσεις της εκπόνησής της. Θα ήταν παράλειψη να μην ευχαριστήσω όλους όσους συμμετείχαν εθελοντικά σε αυτήν την εργασία, γιατί χωρίς τη δική τους συμμετοχή δεν θα μπορούσε ποτέ να ολοκληρωθεί. Τέλος θέλω να αποδώσω πολλές ευχαριστίες στην οικογένεια μου, για τη στήριξη, την κατανόηση και την υπομονή τους. ii

3 iii ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τσακίρη έσποινα. Η επίδραση της ισομετρικής σύσπασης στην αρτηριακή πίεση και στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα. (Υπό την επίβλεψη του επίκουρου καθηγητή κ. Χριστούλα Κοσμά) Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να μελετηθεί και να συγκριθεί η επίδραση της μέγιστης ισομετρικής συστολής και της μυϊκής ισομετρικής εργασίας σε υπομέγιστες εντάσεις στην αρτηριακή πίεση και στην ηλεκτρομυογραφική (EMG) δραστηριότητα. Για το σκοπό αυτό, συμμετείχαν στην έρευνα 20 νεαρές γυναίκες του προπτυχιακού και μεταπτυχιακού κύκλου σπουδών του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού ( Τ.Ε.Φ.Α.Α.) ηλικίας 21 έως 30 ετών. Όλες οι συμμετέχουσες πραγματοποίησαν δοκιμασίες σε ισοκινητικό δυναμόμετρο και σε ηλεκτρομυογράφο. Συγκεκριμένα μετρήθηκε η μέγιστη ισομετρική μυϊκή δύναμη σε δύο γωνίες γόνατος (60 & 90 ) σε 6 δευτερόλεπτα με ταυτόχρονη καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας του ορθού μηριαίου μυός και της αρτηριακής πίεσης. Ακόμα πραγματοποιήθηκαν υπομέγιστες ισομετρικές συστολές στο 20, 30, 40 & 50% στις ίδιες γωνίες της άρθρωσης του γόνατος εντός 60 δευτερολέπτων με ταυτόχρονη καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας του ορθού μηριαίου μυός και της αρτηριακής πίεσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κατά την ισομετρική μυϊκή συστολή στις 60 του γόνατος παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στο 30, 40, 50% και max για τη συστολική (p< 0.001) και τη διαστολική πίεση (p<0.05) σε σύγκριση με τις τιμές ηρεμίας. εν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά της συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης ανάμεσα στην ηρεμία και το 20% της μέγιστης επιβάρυνσης. Στις 90 του γόνατος η συστολική πίεση διέφερε σημαντικά (p< 0.001) σε όλες τις μετρήσεις (20, 30, 40, 50% και max ), ενώ η διαστολική παρουσίασε σημαντικές διαφορές (p < 0.05) για τις προσπάθειες στο 20 και 30% και p < στο 40, 50 % και max σε σύγκριση με τις τιμές ηρεμίας. Στατιστικά σημαντικές διαφορές παρουσιάστηκαν μεταξύ του 20 και 30% με το max, 50 και 40% και μεταξύ του 40 και 50% με το max στην συστολική 60. Στη διαστολική 60 διαφορές υπήρξαν μόνο μεταξύ του 20% με το max. Στις 90 της συστολικής οι διαφορές εμφανίστηκαν ανάμεσα στο 20 και iii

4 iv 30% με όλες τις υπόλοιπες μετρήσεις. Το 40 και 50% διέφεραν σημαντικά με το max. Στη διαστολική στις 90 το 20% διέφερε από όλες τις υπόλοιπες μετρήσεις, ενώ το 30% διέφερε με το max και με το 50%. Η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του ορθού μηριαίου μυός, στην αρχή και το τέλος της ισομετρικής μυϊκής συστολής διάρκειας 60 δεν παρουσίασε στατιστικά σημαντικές διαφορές (p > 0.05) ανάμεσα στην αρχή και στο τέλος της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας. Σημαντικές διαφορές δεν παρατηρήθηκαν ούτε στην αρχή και το τέλος της ισομετρικής μυϊκής συστολής διάρκειας 60 ανάμεσα στις 60 και 90 του γόνατος για καμία από τις επιβαρύνσεις( 20, 30, 40 & 50%). Στατιστικά σημαντικές διαφορές παρουσιάστηκαν μεταξύ του 20 με 40 % και του 30 με 40% της μέγιστης επιβάρυνσης στο τέλος της EMG δραστηριότητας στις 60 γωνία της άρθρωσης του γόνατος. Όσον αφορά τις 90 στατιστικά σημαντικές ήταν οι διαφορές ανάμεσα στο 20 με 50% και 30 με 50% στην αρχή της EMG δραστηριότητας και ανάμεσα στο 20 με 50% στο τέλος της EMG δραστηριότητας.από τα αποτελέσματα συμπεραίνεται ότι η ισομετρική μυϊκή εργασία με τα κάτω άκρα επιβαρύνει λιγότερο το κυκλοφορικό σύστημα, όταν η γωνία άρθρωσης του γόνατος είναι στις 60 και για το λόγο αυτό συστήνεται η εφαρμογή της σε ισομετρικά προγράμματα ενδυνάμωσης, που στοχεύουν στην προάσπιση και τη βελτίωση της υγείας. ABSTRACT Tsakiri Despina. The effect of isometric contraction to blood pressure and electromyographic activity. (Under the supervision of assistant professor Dr. Christoulas Kosmas) The aim of this study was to study and compare the effect of maximal isometric contraction and muscle isometric exercise to submaximal intensities in blood pressure and electromyographic (EMG) activity. Twenty young women of Department of Physical Education (24,7 ± 2,8 yr) participated in this study. All participants performed exercise tests on an isokinetic dynamometer and on an electromyographo. Actually the maximal isometric iv

5 v muscle strength was determined to 60 and 90 of knee joint in 6 seconds recording simultaneous the EMG activity of rectus femoris muscle and blood pressure. The results revealed differences in 30, 40, 50% and max for systolic pressure ( p < ) and diastolic ( p < 0.05 ) during isometric muscle contraction in 60 of knee joint as compared with rest s value. There were no significant differences of systolic and diastolic blood pressure between rest and 20% of MVC. In 90 of knee joint the systolic pressure altered significantly ( p < ) in 20, 30, 40, 50% and max. On the other hand diastolic pressure presented differences ( p < 0.05 ) to 20 and 30% and ( p < ) to 40,50% and max as compared with rest s value. In addition there were differences between 20 and 30% with max, 50 and 40% and between 40 and 50% with max in systolic 60. In diastolic 60 differences were observed between 20% with max. In 90 of systolic the differences were between 20 and 30% with all measurements. Differences were observed between 40 and 50% with max. In diastolic 90 the 20% differ from all measurements, while the 30% differ from max and 50%. Also the results releaved no differences in EMG activity of rectus femoris muscle between beginning and ending of EMG activity during isometric muscle contraction in 60 seconds ( p > 0.05 ). Moreover there weren t differences between 60 and 90 of knee joint for 20, 30, 40 and 50% of MVC. Differences were observed between 20 with 40% and 30 with 40% of MVC in the end of EMG activity on 60. In 90 were observed differences between 20 with 50% and 30 with 50% in the beginning and between 20 with 50% in the end of EMG activity. In conclusion these findings showed that isometric muscle exercise with lower limbs aggravate less the circulatory system when the knee joint is in 60. Therefore implementation in isometric program of muscle empowerment is recommended aiming in health s improvement and protection. v

6 vi ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ..ii ΠΕΡΙΛΗΨΗ....iii ABSTRACT.iv ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...vi Κεφάλαιο Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μυϊκή συστολή και ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα Μυϊκή συστολή και αρτηριακή πίεση Σκοπός έρευνας Σημασία της έρευνας 14 Κεφάλαιο ΙΙ. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ είγμα Όργανα μέτρησης ιαδικασία μετρήσεων Μεθοδολογία EMG δραστηριότητας.16 Κεφάλαιο III. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ..17 Κεφάλαιο ΙV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Φυσικά χαρακτηριστικά και μέγιστη ισομετρική δύναμη Αρτηριακή πίεση Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα Συσχετίσεις..26 Κεφάλαιο V. ΣΥΖΗΤΗΣΗ. 27 Κεφάλαιο VI. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 30 Κεφάλαιο VII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 31 vi

7 I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη μυϊκή εργασία οι μύες συστέλλονται προκειμένου να παράγουν έργο. Η μυϊκή αυτή συστολή δε γίνεται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν δύο βασικά είδη μυϊκής συστολής, η ισομετρική και η δυναμική μυϊκή συστολή. Στην ισομετρική μυϊκή συστολή ο μυς συστέλλεται αναπτύσσοντας τάση δύναμη χωρίς το μήκος του μυός να παρουσιάζει αξιόλογη μεταβολή και παρότι δεν παράγεται εμφανές μηχανικό έργο υπάρχει μεγάλη δαπάνη ενέργειας. Η ισομετρική άσκηση έχει καλά αποτελέσματα σε ορθοπεδικές εφαρμογές και κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης, δυναμώνοντας τους μυς χωρίς τις αρνητικές επιπτώσεις από την κίνηση στην τραυματισμένη ή εγχειρισμένη άρθρωση. Επίσης, η ισομετρική μέτρηση μπορεί να καταδείξει μια περιοχή αδυναμίας του μυός και η ισομετρική άσκηση να δυναμώσει τους μύες στη σωστή γωνία της άρθρωσης. Οι δυναμικές μυϊκές συστολές διακρίνονται σε μειομετρικές και πλειομετρικές, παράγοντας θετικό ή αρνητικό έργο αντίστοιχα. Στη μειομετρική μυϊκή συστολή ο μυς βραχύνεται δρώντας ενάντια σε μια εξωτερική αντίσταση που υπερνικά. Στην συγκεκριμένη μυϊκή συστολή οι προσφύσεις του μυός πλησιάζουν η μία την άλλη. Ένα παράδειγμα μειομετρικής συστολής είναι η ανύψωση ενός αλτήρα από θέση έκτασης στη θέση κάμψης της άρθρωσης του αγκώνα. Στην πλειομετρική μυϊκή συστολή ο μυς αντιστέκεται στην εξωτερική αντίσταση υποχωρώντας με ταυτόχρονη αύξηση (επιμήκυνση ) του μήκους του. Σε αυτήν την μυϊκή συστολή οι προσφύσεις του μυός απομακρύνονται η μία από την άλλη. Ένα παράδειγμα πλειομετρικής συστολής είναι η εργασία του τετρακέφαλου μηριαίου μυός κατά το τρέξιμο σε κατηφόρα. Η ισοκινητική μυϊκή συστολή αποτελεί μια ακόμη μορφή δυναμικής μυϊκής συστολής, η οποία όμως παρατηρείται μόνο κατά την άσκηση σε ισοκινητικά δυναμόμετρα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση παρατηρείται κίνηση, κατά την διάρκεια της οποίας παράγεται δύναμη, με προκαθορισμένη ταχύτητα και η οποία σε όλο το εύρος της κίνησης παραμένει σταθερή. Αυτό επιτρέπει στο μυ να αναπτύξει μέγιστη ικανότητα για παραγωγή δύναμης καθ όλο το εύρος της κίνησης. Τα ισοκινητικά δυναμόμετρα αποτελούν μία από τις 1

8 συνηθέστερες εργαστηριακές μεθόδους μέτρησης της δύναμης. Τα όργανα αυτά είναι μονάδες υψηλής τεχνολογίας συνδεδεμένες με ηλεκτρονικό υπολογιστή, για την καταγραφή και αξιολόγηση των τιμών. Μετά από τραυματισμούς και επεμβάσεις χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση και σύγκριση των μυϊκών ομάδων της πάσχουσας και της υγιούς πλευράς. Ακόμα χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση και ενδυνάμωση των μυϊκών ατροφιών. Τα ισοκινητικά δυναμόμετρα αποτελούν μια αποδεκτή και επιστημονικά αξιόπιστη μέθοδο μέτρησης της μέγιστης ισοκινητικής και ισομετρικής δύναμης, καθώς και της ισοκινητικής ή ισομετρικής μυϊκής αντοχής σε διάφορες μυϊκές ομάδες. 1.1 Μυϊκή συστολή και ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα Κατά τη διάρκεια όλων των μυϊκών συστολών παράγεται ηλεκτρικό δυναμικό που το μέγεθος του εξαρτάται από την ένταση και τη διάρκεια, αλλά και από το είδος της μυϊκής συστολής. Η καταγραφή του ηλεκτρικού δυναμικού του μυός γίνεται με ηλεκτρομυογράφο (ΗΜΓ) και η διαδικασία αυτή ονομάζεται ηλεκτρομυογραφία. Ο ΗΜΓ χρησιμοποιείται για τη μελέτη της μυϊκής λειτουργίας και συναρμογής. Τοποθετώντας ηλεκτρόδια στην επιφάνεια του δέρματος, πάνω από το μυ που μελετάται ή εισάγοντας βελονοειδή ηλεκτρόδια μέσα στο μυ, είναι δυνατή η μελέτη της διέγερσής του μέσω των μυοηλεκτρικών σημάτων, που καταγράφονται με το ηλεκτρομυογράφημα. Η ανακάλυψη ότι είναι πιθανόν να καταγραφεί η ηλεκτρική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια μιας εθελοντικής μυϊκής σύσπασης έγινε από τον Dubios Raymond το Η πρώτη καταγραφή τέτοιας δραστηριότητας αναφέρεται από τον Marey το 1890, ο οποίος επίσης εισήγαγε την ηλεκτρομυογραφία. Η ικανότητα του να διακρίνονται τα ηλεκτρομυογραφικά σήματα βελτιώθηκε σταθερά από το 1930 μέχρι το 1950 και οι ερευνητές άρχισαν να χρησιμοποιούν βελτιωμένα ηλεκτρόδια για την μελέτη των μυών. Σήμερα το EMG χρησιμοποιείται κλινικά για την διάγνωση νευρολογικών και νευρομυϊκών προβλημάτων, ενώ από την επιστήμη της εργονομίας χρησιμοποιείται για την καταγραφή και αξιολόγηση των μυϊκών επιβαρύνσεων στους χώρους εργασίας. Στις αθλητικές επιστήμες το EMG 2

9 αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τη μελέτη των προσαρμογών, της λειτουργίας και της συμμετοχής των διάφορων μυϊκών ομάδων στην κίνηση. Πολλοί ερευνητές λοιπόν θέλησαν να μελετήσουν την ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του τετρακέφαλου μηριαίου μυός και τη δύναμη αυτού κατά την διάρκεια ισομετρικών συσπάσεων. Έτσι ο Pincivero και οι συν. (2003) και ο Ebersole και οι συν. (1999) πραγματοποίησαν έρευνες με τον ίδιο σκοπό. Συγκεκριμένα στόχος τόσο του πρώτου, όσο και του δεύτερου ήταν να εξεταστεί η EMG δραστηριότητα του τετρακέφαλου μυός τοποθετώντας σε αυτόν ηλεκτρόδια και η δύναμη του κατά την διάρκεια ισομετρικών συσπάσεων. Στην έρευνα του Pincivero χρησιμοποιήθηκε το Biodex isokinetic dynamometer και το EMG. Οι εξεταζόμενοι εκτέλεσαν υπομέγιστες συσπάσεις και έπειτα μέγιστες, με κάμψη στο γόνατο στις 60 ο για την μέτρηση της μέγιστης ισομετρικής δύναμης. Ταυτόχρονα τοποθετήθηκε και ο ηλεκτρομυογράφος για την καταγραφή της EMG δραστηριότητας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η δραστηριοποίηση του έσω πλατύ ήταν σημαντικά χαμηλότερη από αυτήν του έξω πλατύ και του ορθού μηριαίου. Με παρόμοιο τρόπο κινήθηκε και ο Ebersole. Χρησιμοποιήθηκε δηλαδή και από αυτόν τον ερευνητή ισοκινητικό δυναμόμετρο, το cybex και ο ηλεκτρομυογράφος. Η διαφορά μεταξύ των δύο ερευνών έγκειται στο γεγονός ότι σε αυτήν του Ebersole οι εξεταζόμενοι εκτέλεσαν μία μέγιστη εθελοντική και 2 υπομέγιστες δοκιμαστικές προσπάθειες σε κάθε πόδι, οι οποίες έγιναν στο 25, 50 και 75 % της MVC. Ανάμεσα σε κάθε μέτρηση υπήρχε διάλειμμα 2 λεπτών. Και σε αυτήν την έρευνα ταυτόχρονα με τις συσπάσεις γινόταν η καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας. Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι υπάρχει σημαντική αλληλεπίδραση ανάμεσα στην EMG και στο 25, 50 και 75 % της MVC για κάθε μυ (p < 0.05). Ακόμα για κάθε πόδι η EMG αυξήθηκε για τους ορθό μηριαίο, έξω και έσω πλατύ μύες, καθώς και η ισομετρική δύναμη αυξήθηκε πάνω από το 100% της MVC. Ο Kooistra και οι συν. ( 2005), μελέτησαν την κεντρική δραστηριοποίηση και η ροή αίματος καθώς και η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα κατά την 3

10 διάρκεια ισομετρικών συσπάσεων των εκτεινόντων μυών του γόνατος στις 30 ο και 90 ο. Για το λόγο αυτό μετρήθηκε η μέγιστη εθελοντική ισομετρική σύσπαση, η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των έξω πλατύ και ορθού μηριαίου και η αρτηριακή πίεση. Τα αποτελέσματα έδειξαν τα εξής: 1. η μέγιστη δύναμη δεν διέφερε μεταξύ των 30 ο και 90 ο και συγκεκριμένα οι τιμές ήταν 229,6+-39,3 Nm και 215,7+- 13,2 Nm αντίστοιχα. 2. οι χρόνοι αντοχής ήταν σημαντικά υψηλότεροι (p<0.05) στις 30 ο από ότι στις 90 ο ( 87,8+-18,7 και 54,9+-12,1 δευτερόλεπτα) αντίστοιχα. 3. οι τιμές της EMG δραστηριότητας για τον έξω πλατύ ήταν παρόμοιες στις 30 ο και 90 ο, συγκεκριμένα 56,5+-12,5% και 58,3+-15,2% αντίστοιχα. Από την άλλη οι τιμές της EMG δραστηριότητας για τον ορθό μηριαίο ήταν χαμηλότερες στις 30 ο ( 44,3+-12,4%) από ότι στις 90 ο που ήταν υψηλότερες ( 69,5+-25,3%). 4. διαφορές στην αντοχή στις δύο γωνίες δεν βρέθηκαν, ενώ υπήρχαν στην κεντρική δραστηριοποίηση και στην ροή αίματος. Τόσο ο Hertel και οι συν. (2004), όσο και οι Bandy και Hanten ( 1993) απέδειξαν ότι οι ισομετρικές συσπάσεις προκαλούν επίδραση στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα και την δύναμη των έξω και έσω πλατύ μηριαίων μυών. Στην πρώτη λοιπόν έρευνα κατά τη διάρκεια ισομετρικών ασκήσεων γίνονταν προσπάθειες με κάμψη στην άρθρωση του γόνατος στις 60 ο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κατά την διάρκεια των ισομετρικών συσπάσεων η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα για τον έξω και έσω πλατύ ήταν σημαντικά μεγάλη. Και στην έρευνα των Bandy και Hanten ( 1993) πραγματοποιήθηκαν ισομετρικές συσπάσεις με μόνη διαφορά την κάμψη στο γόνατο που ήταν στις 30 ο, 60 ο, 90 ο. Και στις δύο έρευνες έγινε χρήση δυναμόμετρου και ηλεκτρομυογράφου. Μέσα από τα αποτελέσματα παρατηρούνται ότι η ισομετρική σύσπαση προκάλεσε αυξήσεις στην δύναμη και στην EMG δραστηριότητα. Αυτές οι αλλαγές ήταν σημαντικά μεγάλες και για τις τρεις γωνίες. Ο Lin και οι συν. (2008) πραγματοποίησαν μία έρευνα με στόχο την σύγκριση των ηλεκτρομυογραφικών παραμέτρων με την μέγιστη ισομετρική μυϊκή δύναμη με την χρήση δύο οργάνων του ηλεκτρομυογράφου και του 4

11 ισοκινητικού δυναμόμετρου cybex. Από τα αποτελέσματα δεν φάνηκαν στατιστικές διαφορές στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του τετρακέφαλου μηριαίου μυός κατά την διάρκεια της μέγιστης εθελοντικής σύσπασης. Ακόμα δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας του έξω πλατύ και αυτής του έσω πλατύ. Η αξιοπιστία της EMG κατά τη διάρκεια σταθερών συσπάσεων των τετρακέφαλων απασχόλησε τον Mathur και τους συν. (2005). Για το σκοπό αυτό μελέτησαν την EMG δραστηριότητα για τον ορθό μηριαίο, τον έσω και έξω πλατύ μυός κατά τη διάρκεια σταθερών ισομετρικών συσπάσεων στο 80% και 20% της μέγιστης εθελοντικής σύσπασης ( MVC). Χρησιμοποιήθηκαν το KinCom δυναμόμετρο και το EMG στις τρεις πλευρές του τετρακέφαλου που αναφέρθηκαν παραπάνω. Η άρθρωση του γόνατος τοποθετήθηκε στις 90 ο κάμψη για όλο το τεστ. Το δείγμα πραγματοποίησε δοκιμαστικά ισομετρικά MVC των εκτεινόντων του γόνατος, με διάλειμμα ενός λεπτού μεταξύ των MVC προσπαθειών. Ακόμα το τεστ αποτελούνταν από 2 συσπάσεις : 80% της MVC στο ένα πόδι και 20% της MVC στο άλλο πόδι. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μέγιστη δύναμη στο κυρίαρχων πόδι ήταν Nm και στο μη κυριάρχων ήταν Nm. Η αρχική δύναμη για το 80 % σύσπασης ήταν πολύ υψηλής αξιοπιστίας: 103,4+-50,5 Nm στην 1 η μέρα και ,1 Nm στην 2 η μέρα. Για το 20% σύσπασης η αρχική δύναμη είχε αξιοπιστία: 26,6+-13,3 Nm στην 1 η μέρα και27,2+-12,8 Nm στην 2 η μέρα. Ο χρόνος αντοχής για το 80 % της σύσπασης ήταν την 1 η μέρα και την 2 η μέρα. Για το 20 % ήταν και Στην έρευνα του Hassani και των συν. (2006) μελετήθηκαν οι διαφορές στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των αγωνιστών και των ανταγωνιστών μυών του γόνατος μεταξύ ενός μέγιστου και υπομέγιστου ισοκινητικού πρωτοκόλλου. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν το ισοκινητικό δυναμόμετρο cybex, για την μέτρηση της ισοκινητικής δύναμης και η Neuropack Four Mini device για την καταγραφή της EMG δραστηριότητας. Οι εξεταζόμενοι εκτέλεσαν μέγιστες και υπομέγιστες ισοκινητικές προσπάθειες έκτασης του γόνατος στις 60 ο και 90 ο. Τα αποτελέσματα έδειξαν μια σημαντική κάμψη ( p<0.05) της κορυφαίας δύναμης κατά τη διάρκεια της 5

12 μέγιστης (45,7%) και της υπομέγιστης (46,8%) προσπάθειας. Επίσης κατά την διάρκεια του μέγιστου τεστ η EMG δραστηριότητα των έσω και έξω πλατύ μυός αυξήθηκε και μετά μειώθηκε. Ενώ κατά την διάρκεια του υπομέγιστου τεστ η EMG δραστηριότητα των έσω και έξω πλατύ μυός αυξανόταν συνεχώς ( p<0.05). Σημαντική παρατήρηση είναι το γεγονός ότι στην μέγιστη σύσπαση η αγωνιστική EMG δραστηριότητα αυξήθηκε και έπειτα μειώθηκε, ενώ η ανταγωνιστική EMG δραστηριότητα παρέμεινε σταθερή. Από την άλλη στην υπομέγιστη σύσπαση καταγράφηκε μια συνεχόμενη αύξηση στην αγωνιστική EMG δραστηριότητα, ενώ η ανταγωνιστική EMG δραστηριότητα αυξήθηκε και μειώθηκε αμέσως. Από τα παραπάνω αποτελέσματα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η αγωνιστική και η ανταγωνιστική EMG δραστηριότητα εξαρτάται από την ένταση του επιλεγόμενου ισοκινητικού τεστ. Ο Esposito και οι συν. (2005) πραγματοποίησαν μια έρευνα με σκοπό να εξακριβωθεί η υπόθεση ότι η ισοκινητική προπόνηση στους ηλικιωμένους προκαλεί αλλαγές στις EMG παραμέτρους. Για το λόγο αυτό έγινε προπόνηση 12 εβδομάδων στο ισοκινητικό δυναμόμετρο cybex και ταυτόχρονα χρησιμοποιήθηκαν και τα ανάλογα ηλεκτρόδια. Μέσα από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι με την ισοκινητική προπόνηση 12 εβδομάδων αυξήθηκε σημαντικά η μέγιστη μυϊκή δύναμη περίπου στο 35+-5% (p<0.05) και η EMG συχνότητα. Επιπλέον έχουν παρατηρηθεί διαφορές στην EMG δραστηριότητα των έσω, έξω πλατύ και ορθού μηριαίου μυός κατά τη διάρκεια όχι μόνο των ισομετρικών συσπάσεων, αλλά και των ομόκεντρων και έκκεντρων φάσεων. Έτσι οι έρευνες του Ryan και των συν., 2008 και του Ebersole και των συν., 2006, είχαν ως στόχο να εξετάσουν και την ηλεκτρομυογραφική (EMG) δραστηριότητα του έξω, έσω πλατύ και ορθού μηριαίου μυός κατά την διάρκεια ισομετρικών και ομόκεντρων συσπάσεων και να συγκρίνουν τον χρόνο και την EMG συχνότητα Για το λόγο αυτό και στις δύο έρευνες χρησιμοποιήθηκαν το Biodex σύστημα 3 ισοκινητικό δυναμόμετρο και ένας ηλεκτρομυογράφος. Στην μεν πρώτη έρευνα οι εξεταζόμενοι εκτέλεσαν μέγιστες εθελοντικές ισομετρικές συσπάσεις των 6 δευτερολέπτων, ενώ στην δεύτερη οι εξεταζόμενοι με ταχύτητες στις 60 ο και στις 300 ο εκτέλεσαν 6

13 ομόκεντρες συσπάσεις. Ο Ryan και οι συν. παρατήρησαν αυξήσεις στην EMG συχνότητα, ενώ η EMG δραστηριότητα αυξήθηκε δευτερευόντως. Ακόμα αποδείχτηκε ότι η σχέση της EMG δραστηριότητας και της δύναμης (% MVC ) για τον έξω πλατύ και για τον ορθό μηριαίο ταιριάζει με ένα δευτεροβάθμιο μοντέλο. Μέσα από την έρευνα του Ebersole και των συν., τα αποτελέσματα σχετικά με την ηλεκτρομυογραφία έδειξαν ότι στις 60 ο σύσπασης υπήρχε ένα δευτεροβάθμιο μοντέλο για τον έξω πλατύ μυ και ένα κυβικό μοντέλο για τον έσω πλατύ και τον ορθό μηριαίο μυ. Από την άλλη στις 300 ο το μοντέλο που επικράτησε για τους τρεις ήταν το κυβικό. Ακόμα στην έρευνα του Pincivero και των συν. (2006) εξετάστηκε η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των έσω και έξω πλατύ και του ορθού μηριαίου του τετρακέφαλου μυός κατά την διάρκεια εκτάσεων του γόνατος στην ομόκεντρη, ισομετρική και έκκεντρη φάση. Έτσι οι εξεταζόμενοι πραγματοποιούσαν τις αντίστοιχες συσπάσεις ενώ ηλεκτρόδια τοποθετήθηκαν στους μύες που αναφέρθηκαν παραπάνω για την καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής τους δραστηριότητας. Ακόμα κατά την διάρκεια της ισομετρικής φάσης υπολογίστηκε η ηλεκτρομυογραφική μέση συχνότητα των μυών του τετρακέφαλου. Τα αποτελέσματα έδειξαν τα εξής: 1. μία μη γραμμική αύξηση, όχι κάποια αλλαγή και μία μείωση στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των μυών του τετρακέφαλου κατά την διάρκεια των ομόκεντρων, ισομετρικών και έκκεντρων συσπάσεων αντίστοιχα. 2. η EMG δραστηριότητα στον έξω πλατύ μυ ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από τους έσω πλατύ και ορθό μηριαίο μύες κατά την διάρκεια ισομετρικών και έκκεντρων συσπάσεων. 3. οι γυναίκες παράγουν σημαντικά μεγαλύτερη EMG δραστηριότητα κατά τη διάρκεια ομόκεντρης σύσπασης από τους άνδρες. 4. σημαντικά μεγαλύτερη μείωση της μέσης EMG συχνότητας παρατηρήθηκε στους έξω πλατύ και ορθό μηριαίο μύες κατά την διάρκεια ισομετρικής σύσπασης από ότι στον έσω πλατύ μυ. Η έρευνα του Matheson και των συν. ( 2001) παρόμοια με την προηγούμενη σκοπός ήταν να γίνει σύγκριση της μυϊκής δραστηριότητας του τετρακέφαλου μηριαίου μυός και της EMG δραστηριότητας για ορθό μηριαίο, έξω και έσω πλατύ. Για το σκοπό λοιπόν αυτό εξετάστηκε η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα κατά την διάρκεια συσπάσεων του 7

14 τετρακέφαλου, οι οποίες έγιναν στο ισοκινητικό δυναμόμετρο cybex. Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι οι επιδράσεις στους μύες ήταν σημαντικές (p<0.05) και για την ομόκεντρη και για την έκκεντρη μυϊκή δραστηριότητα. Επίσης η αλληλεπίδραση της EMG δραστηριότητας στις ασκήσεις κατά την διάρκεια των ομόκεντρων συσπάσεων ήταν σημαντική (p=0.001). Ενώ δεν υπήρχαν σημαντικές αλληλεπιδράσεις κατά την διάρκεια έκκεντρων συσπάσεων. Ακόμα η αναλογία έσω /έξω πλατύ ήταν χαμηλότερη (p<0.05) κατά την διάρκεια ομόκεντρων συσπάσεων. Από την άλλη κατά την έκκεντρη σύσπαση στην αναλογία έσω / έξω πλατύ προκλήθηκε μεγαλύτερη μυϊκή δραστηριότητα. 1.2 Μυϊκή συστολή και αρτηριακή πίεση Το κάθε είδος μυϊκής συστολής μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά βασικές λειτουργίες του οργανισμού, όπως την καρδιακή λειτουργία, την αιματική ροή και την αρτηριακή πίεση. Η πίεση του αίματος είναι η παράμετρος η οποία έχει μετρηθεί πιο συχνά και έχει μελετηθεί πιο εντατικά σε ιατρικές και αθλητικές εφαρμογές. Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες, καθώς αντλείται σε όλο το σώμα. Η πίεση του αίματος αντιπροσωπεύει τη δυναμική διαδικασία της συστολής και διαστολής της καρδιάς και της διοχέτευσης του αίματος στο αρτηριακό σύστημα. Επειδή η καρδιά είναι αντλία που πάλλεται, το αίμα μπαίνει στις αρτηρίες κατά κύματα. Η συστολή της αριστερής κοιλίας της καρδιάς κατά τη διάρκεια της οποίας απωθείται αίμα στο ελαστικό αρτηριακό σύστημα δημιουργεί κύμα πίεσης. Η μέγιστη τιμή που φτάνει αυτό το κύμα ονομάζεται συστολική πίεση και είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν χτυπά η καρδιά. Από την άλλη όταν η αριστερή κοιλία βρίσκεται σε χαλάρωση (διαστολή) η πίεση ελαττώνεται, καθώς ο όγκος αίματος ο οποίος απωθείται από την κοιλία διοχετεύεται στην περιφερειακή κυκλοφορία. Η ελάχιστη τιμή που μετράται στο τέλος της χαλάρωσης της κοιλίας ονομάζεται διαστολική πίεση και είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν η καρδιά ξεκουράζεται. Η διαφορά μεταξύ συστολικής και διαστολικής πίεσης ονομάζεται πίεση παλμού. Η αρτηριακή πίεση επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως από την ηλικία, τη συγκίνηση, το άγχος και την ώρα της ημέρας, Το είδος της 8

15 σωματικής δραστηριότητας και της μυϊκής συστολής μπορούν επίσης να αυξήσουν προσωρινά την αρτηριακή πίεση σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Έτσι πολλές είναι οι έρευνες που δείχνουν ότι κατά την διάρκεια ισομετρικής μυϊκής σύσπασης επηρεάζεται τόσο η καρδιακή συχνότητα όσο και η αρτηριακή πίεση του ασκουμένου. Συγκεκριμένα η ισομετρική άσκηση προκαλεί απότομες αυξήσεις στην αρτηριακή πίεση. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά την ισομετρική άσκηση οι μύες δουλεύουν σε μία μόνιμη, σταθερή θέση. Συστέλλονται συνεχώς χωρίς να πραγματοποιείται κάποια κίνηση.. Επομένως η πίεση που ασκείται κατά την διάρκεια της ισομετρικής σύσπασης εντός των μυών αυξάνεται, συμπιέζονται τα αιμοφόρα αγγεία και εμποδίζουν να φτάσει νέο, οξυγονωμένο αίμα στους μύες. Έτσι η υποξία που προκαλείται στους ιστούς οδηγεί στην γρήγορη αύξηση της συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης. Η ταχύτητα και ο βαθμός με τον οποίο αυξάνεται η αρτηριακή πίεση σχετίζεται με την ένταση και την διάρκεια της μυϊκής σύσπασης. Επομένως άτομα με υπέρταση πρέπει να αποφεύγουν ισομετρικές ασκήσεις αφού αυτές προκαλούν ξαφνική και επικίνδυνη αύξηση της πίεσης. Επίσης τέτοιου είδους ασκήσεις είναι επικίνδυνες και για άτομα που πάσχουν από στεφανιαία νόσο, γιατί η αύξηση στην αρτηριακή πίεση οδηγεί και σε αύξηση της καρδιακής συχνότητας.(lind και συν. 1966). Το πώς η ισομετρική σύσπαση στις 90 ο επηρεάζει την καρδιακή συχνότητα, την αρτηριακή πίεση και την EMG δραστηριότητα εξετάστηκε από τον Schibye και τους συν. (1981). Για το λόγο αυτό οι εξεταζόμενοι εκτελούσαν ισομετρικές ασκήσεις και ταυτόχρονα γινόταν και καταγραφή της EMG δραστηριότητας και μέτρηση της αρτηριακής πίεσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η καρδιακή συχνότητα και η αρτηριακή πίεση αυξήθηκαν στο 40 %. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρήθηκε κατά την διάρκεια των πρώτων 2 λεπτών της σύσπασης. Παράλληλα ο Fallentin και οι συν. ( 1985) πραγματοποίησαν μια έρευνα όπου είχαν σκοπό να μελετήσουν αν υπάρχουν αλλαγές στην EMG συχνότητα κατά την διάρκεια στατικής άσκησης και αν υπάρχει κάποια σχέση 9

16 μεταξύ της EMG δραστηριότητας και των καρδιομυϊκών απαντήσεων. Για το σκοπό αυτό μετρήθηκε η καρδιακή συχνότητα, η αρτηριακή πίεση και έγινε καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας κατά την διάρκεια των στατικών συσπάσεων. Το δείγμα στα πρώτα 5 δευτερόλεπτα της σύσπασης κράτησε το 20 % της μέγιστης εθελοντικής σύσπασης. Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι κατά την διάρκεια 5 λεπτών EMG σύσπασης, η δύναμη μειώθηκε από 20% σε 11% της MVC, η EMG συχνότητα μειώθηκε από σε Hz, η αρτηριακή πίεση αυξήθηκε από σε mmhg και η καρδιακή συχνότητα αυξήθηκε από σε χτύπους το λεπτό. Ο Plascencia Alvarez και οι συν. (2002) μελέτησαν και αυτοί αν υπάρχει κάποια επίδραση της στατικής σύσπασης του τετρακεφάλου μυός στην καρδιακή συχνότητα και στην ροή του αίματος. Ταυτόχρονα με την σύσπαση γινόταν και καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας του συγκεκριμένου μυός. Τα αποτελέσματα έδειξαν όπως και στην παραπάνω έρευνα μία αύξηση στην καρδιακή συχνότητα, αλλά μία μείωση στην ροή αίματος. Μία άλλη έρευνα που σκοπός της ήταν να ερευνηθούν οι σχέσεις ανάμεσα στην ισομετρική σύσπαση και στην καρδιακή συχνότητα μαζί με την συστολική πίεση αίματος κατά την διάρκεια επαναλαμβανόμενων ισομετρικών τεστς ήταν αυτή του Wiles και των συν. (2008). Στην συγκεκριμένη έρευνα οι εξεταζόμενοι πραγματοποίησαν μια μέγιστη εθελοντική σύσπαση σε ένα ισοκινητικό δυναμόμετρο, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιήθηκε και ένας ηλεκτρομυογράφος για την καταγραφή της EMG δραστηριότητας. Εκτελέστηκαν ισομετρικά τεστς στο 10, 15, 20, 25 και 30 % της EMG δραστηριότητας και μετρήθηκε η καρδιακή συχνότητα και η συστολική πίεση. Στα αποτελέσματα βρέθηκαν γραμμικές σχέσεις ανάμεσα στο % EMG δραστηριότητας και στην καρδιακή συχνότητα ( r=0.91 & p<0.05) και ανάμεσα στο % EMG δραστηριότητας με την συστολική πίεση (r=0.92 & p<0.05). Η εξέταση των επιδράσεων που έχει η μέγιστη ισομετρική και δυναμική δύναμη κατά την διάρκεια και μετά από την έκταση γόνατος στην αρτηριακή πίεση έγινε από τον Yamauchi και τους συν. (2008). Για ο λόγο αυτό μετρήθηκε η αρτηριακή πίεση κατά την διάρκεια και αμέσως μετά από 30 δευτερόλεπτα της έκτασης κάτω από μέγιστη ισομετρική και ισοτονική 10

17 σύσπαση στο δυναμόμετρο. Κατέληξαν λοιπόν στο συμπέρασμα ότι κατά την διάρκεια ισομετρικής σύσπασης η αρτηριακή πίεση αυξήθηκε. Επίσης η μυϊκή λειτουργία με ισοτονική προσπάθεια προκαλεί μικρότερη αύξηση στην αρτηριακή πίεση από ότι η ισομετρική σύσπαση. Στην έρευνα των Ferdinando και των συν. (1997) ο στόχος τους ήταν παρόμοιος με αυτόν των παραπάνω ερευνητών, αφού και εδώ γίνεται η σύγκριση της αρτηριακής πίεσης και της καρδιακής συχνότητας στην υπομέγιστη ισοκινητική, ισοτονική και ισομετρική άσκηση. Σε αυτό το είδος άσκησης η κάμψη στην άρθρωση του γόνατος ήταν στις 60 ο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στην αρτηριακή πίεση παρατηρήθηκε μια γρήγορη και αξιοσημείωτη αύξηση από την αρχή σε όλα τα είδη άσκησης. Πιο συγκεκριμένα στην ισοκινητική άσκηση η συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση ήταν 190,7 mmhg και 121,6 mmhg αντίστοιχα. Στην ισοτονική άσκηση ήταν 197,6 mmhg και 128,3 mmhg αντίστοιχα. Στην ισομετρική άσκηση οι τιμές αντίστοιχα ήταν 168,1 mmhg και 102,1 mmhg. Ακόμα η καρδιακή συχνότητα αυξήθηκε στους 30 χτύπους / λεπτό μετά από 5 επαναλήψεις ισοκινητικής και ισοτονικής σύσπασης και συνέχιζε να αυξάνεται καθ όλη την διάρκεια των ασκήσεων. Από την άλλη στην ισομετρική άσκηση η καρδιακή συχνότητα ήταν σημαντικά χαμηλότερη ( p<0.05). Και στην έρευνα των McArdle και των συν. ( 2001) επικεντρώθηκαν στην σύγκριση της πίεσης αίματος κατά την διάρκεια ισομετρικής και δυναμικής άσκησης. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε ένα πιεσόμετρο για την καταγραφή της αρτηριακής πίεσης, ενώ σχετικά με την άσκηση: α. εκτελέστηκε ισομετρική σύσπαση σε πάγκο στο 25, 50, 75 και 100% της MVC, β. ελεύθερο βάρος στον πάγκο στο 25 και 50 % της ισομετρικής MVC και γ. ασκήσεις με αντιστάσεις έγιναν για 20 δευτερόλεπτα σε αργές και γρήγορες ταχύτητες. Από τα αποτελέσματα φάνηκαν ότι και τα τρία είδη άσκησης αυξάνουν δραματικά την πίεση αίματος και την καρδιακή συχνότητα. Ακόμα έρευνες έχουν δείξει ότι η άσκηση που απαιτεί μια μεγάλη μυϊκή μάζα και μεγαλύτερη ένταση προκαλεί τη μεγαλύτερη πίεση αίματος. Μέσα από την έρευνα του William F. Ganong (2001) αποδείχτηκε ότι με την αρχή μιας ισομετρικής σύσπασης η καρδιακή συχνότητα αυξάνεται. Η αύξηση είναι μεγάλη εξαιτίας της αυξημένης εκφόρτωσης των καρδιακών συμπαθητικών νεύρων. Ακόμα εντός μερικών δευτερολέπτων στην αρχή μιας 11

18 ισομετρικής σύσπασης η συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση αυξάνεται απότομα. Ο όγκος χτυπήματος αλλάζει σχετικά λίγο και η ροή αίματος σε σταθερή μυϊκή σύσπαση μειώνεται ως αποτέλεσμα της συμπίεσης των αγγείων. Η διαφορά μεταξύ ισομετρικής και ισοτονικής άσκησης εξηγείται από το γεγονός ότι οι δραστήριοι μύες συσπώνται τονικά κατά τη διάρκεια ισομετρικής σύσπασης και ως αποτέλεσμα αυξάνεται η συνολική περιφερειακή αντίσταση. Επιπλέον υπάρχει μια γενική αύξηση στην συμπαθητική μυϊκή δραστηριότητα, εξαιτίας του σήματος από τους μύες που συσπώνται. Ο Ray J. Shephard (1982) μέσα από πειράματα σχετικά με την πίεση αίματος παρατήρησε ότι υπάρχει μία προοδευτική αύξηση της πίεσης κατά την διάρκεια της άσκησης, ωστόσο αυτό εξαρτάται από το είδος, την ένταση και την διάρκεια της προσπάθειας και της κατάστασης του μυοκαρδίου. Η ισομετρική σύσπαση δίνει μια τεράστια και γρήγορη αύξηση και στις δύο πιέσεις, συστολική και διαστολική, με μια σχετιζόμενη ταχυκαρδία. Η πίεση αρχικά αυξάνεται όταν οι ενεργοί μύες συσπώνται περισσότερο από το 15 % της μέγιστης δύναμης τους. Ακόμα παρατήρησε ότι υπάρχει μια κλειστή σχέση ανάμεσα στη μείωση της αιματικής ροής του μυός από την ισομετρική προσπάθεια και αύξηση στην μέση πίεση αίματος. Ένας δεύτερος παράγοντας που μπορεί να συνεισφέρει στην αύξηση της πίεσης του αίματος είναι μια τάση να γίνεται μια δυναμική προσπάθεια εναντίον της τεχνικής Valsava. Αυτό οδηγεί σε μια τριφασική αλλαγή του συστήματος: πίεση αίματος παροδική αύξηση, παροδική πτώση και μια περισσότερο σταθερή αύξηση, εξαιτίας των επιδράσεων της αυξημένης πίεσης. Ένα λεπτό ισομετρικής προσπάθειας μπορεί να δώσει ανύψωση της πίεσης αίματος και του καρδιακού ρυθμού. Ο κύριος κίνδυνος είναι πιθανόν η αύξηση της ισχαιμίας του μυοκαρδίου. Ο Gillian Pocok και ο Christopher D. Richards ( 1999) αναφέρουν ότι κατά την διάρκεια άσκησης η αυξανόμενη δύναμη σε μια σύσπαση προκαλεί μία αύξηση στην συστολική πίεση η οποία γίνεται περισσότερο αξιοσημείωτη όσο η άσκηση εντείνεται. Στην δυναμική άσκηση η διαστολική πίεση παραμένει σχετικά σταθερή. Στην ισομετρική άσκηση η σύσπαση των μυών συμπιέζει τα αγγεία και μειώνει την ροή αίματος. Υπάρχει και μία 12

19 αξιοσημείωτη αύξηση στην καρδιακή συχνότητα και ταυτόχρονα παρατηρείται αύξηση στην περιφερειακή αντίσταση, στην διαστολική και μέση αρτηριακή πίεση. Τέλος όταν οι μεγάλες ομάδες μυών εργάζονται η συστολική αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξηθεί στα 300 mmhg και η διαστολική μπορεί να φτάσει στα 150 mmhg. Ο Robert και οι συν. (2003) στην έρευνα τους αναφέρουν ότι στις περισσότερες συσπάσεις και ειδικότερα στις ισομετρικές περιλαμβάνεται η μέθοδος Valsava. Άσκηση valsava σημαίνει μια αναπνευστική προσπάθεια με την γλωττίδα κλειστή. Επειδή ο αέρας δεν μπορεί να δραπετεύσει, η ενδοθωρακική πίεση αυξάνεται. Αυτή η αύξηση σε συνδυασμό με πολλούς παράγοντες προκαλεί στην συστολική και διαστολική πίεση αίματος αύξηση των τιμών τους κατά την διάρκεια άσκησης. Η σχέση της αρτηριακής πίεσης με την ισομετρική σύσπαση και οι επιδράσεις στην ηλικία μελετήθηκαν από τον Loring και τους συν. ( 1996). Μέσα από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι και οι δύο πιέσεις και η μέση πίεση αυξάνονταν συνεχώς κατά την διάρκεια της άσκησης με ακριβώς τον ίδιο ρυθμό. Ακόμα αναφέρουν ότι υπάρχει μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ της συστολικής πίεσης αίματος και της ηλικίας τόσο κατά την φάση της ανάληψης,όσο και κατά την διάρκεια της ισομετρικής άσκησης. Επιπλέον η συστολική πίεση αίματος κατά την διάρκεια της άσκησης είναι μεγαλύτερη στην αρτηρία από ότι στην αορτή, ειδικά στους νεότερους. Συμπερασματικά οι παραπάνω ερευνητές εξέτασαν πως επηρεάζεται η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα κατά την διάρκεια της ισομετρικής μυϊκής συστολής και ποιες είναι οι διαφορές στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα μεταξύ των έσω, έξω πλατύ και ορθό μηριαίο μυών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα αυξάνεται, ενώ οι διαφορές μεταξύ των μυών είναι αξιοσημείωτες. Ακόμα μελετήθηκε η επίδραση της ισομετρικής και της δυναμικής σύσπασης στην αρτηριακή πίεση. Αποδεικνύεται ότι η αρτηριακή πίεση άλλοτε αυξάνεται περισσότερο, άλλοτε λιγότερο ανάλογα με το είδος της σύσπασης. 13

20 1.3 ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να μελετηθεί και να συγκριθεί η επίδραση της μέγιστης ισομετρικής συστολής και της ισομετρικής μυϊκής εργασίας σε διαφορετικές υπομέγιστες εντάσεις στην αρτηριακή πίεση και στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του ορθού μηριαίου μυός νεαρών γυναικών. 1.4 ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Στην παρούσα έρευνα θα μελετηθούν οι τυχόν διαφορές που παρουσιάζονται στην αρτηριακή πίεση, καθώς και στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα ανάμεσα σε μέγιστες και υπομέγιστες ισομετρικές συστολές. Οι διαφορές αυτές μπορούν να έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για το σχεδιασμό προπονητικών προγραμμάτων με κύριο στόχο την προάσπιση και τη βελτίωση της υγείας. Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει η ανίχνευση αυτών των διαφορών για τον αποτελεσματικότερο σχεδιασμό προπονητικών προγραμμάτων ατόμων που εμφανίζουν υψηλή αρτηριακή πίεση. II. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ 2.1 είγμα: 20 νεαρές γυναίκες ηλικίας 21 έως 30 ετών. Οι συμμετέχουσες ήταν φοιτήτριες του προπτυχιακού και μεταπτυχιακού κύκλου σπουδών του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και όλες συμπλήρωσαν έντυπο συγκατάθεσης συναίνεσης για την συμμετοχή τους στην έρευνα. 2.2 Όργανα μέτρησης: Ισοκινητικό δυναμόμετρο ( Humac / Norm, CSMI, model 770) : για μέτρηση της μέγιστης ισομετρικής δύναμης και της ισομετρικής αντοχής του ορθού μηριαίου μυός σε γωνίες γόνατος 60 και 90 ο. Ηλεκτρομυογράφος ( Biopac systems UHF-4) : για καταγραφή της ηλεκτρομυογραφικής του δραστηριότητας του μυός. 14

21 Πιεσόμετρο ( ηλεκτρονικό, Omron M4-I) : για μέτρηση της συστολικής και διαστολικής πίεσης. 2.3 ιαδικασία μετρήσεων: 1. Μέτρηση αρτηριακής πίεσης στην ηρεμία. 2. Προθέρμανση 5 λεπτά σε εργομετρικό ποδήλατο και διατατικές ασκήσεις. 3. Προετοιμασία στην σωστή θέση του εξεταζόμενου πάνω στο ισοκινητικό δυναμόμετρο. Συγκεκριμένα ο εξεταστής ρυθμίζει στη σωστή θέση το κάθισμα, τη πλάτη του μηχανήματος, ώστε να μην υπάρχει κενό ανάμεσα σε αυτήν και το κάθισμα. Επίσης τοποθετεί στην ανάλογη θέση το πόδι που δε συμβάλλει στην μέτρηση, ώστε να κρατάει αντίσταση, ενώ στο πόδι που συμμετέχει στην κίνηση μεγαλώνει ή μικραίνει στο μήκος το μοχλό ανάλογα με τον ασκούμενο. Έπειτα ο εξεταστής δένει τον ασκούμενο μπροστά στο θώρακα, όπως επίσης δένει και το πόδι στον μηρό και στην κνήμη ώστε να αποφεύγεται η ανεπιθύμητη κίνηση. 4. Τοποθέτηση των διπολικών επιφανειακών ηλεκτροδίων κατά μήκος των μυϊκών ινών του ορθού μηριαίου μυός με απόσταση μεταξύ τους 1 εκατοστό ( 15 cm πάνω από το μέσο της επιγονατίδας) του εξεταζόμενου ποδιού των συμμετεχόντων. Έχει προηγηθεί η σχολαστική προετοιμασία του δέρματος με τον καθαρισμό αυτού με τραχύ υλικό. 5. Τοποθέτηση του πιεσόμετρου στον αριστερό βραχίονα. 6. Μέτρηση της μέγιστης ισομετρικής μυϊκής δύναμης διάρκειας περίπου 6 δευτερολέπτων σε δύο γωνίες γόνατος (60 & 90 ο ) με ταυτόχρονη καταγραφή της EMG δραστηριότητας του ορθού μηριαίου μυός και της αρτηριακής πίεσης. Θα εκτελεστούν 3 προσπάθειες και θα αξιολογηθεί η προσπάθεια κατά την οποία επιτεύχθηκε η μεγαλύτερη τιμή δύναμης ( ροπής). 7. Πραγματοποίηση υπομέγιστων ισομετρικών συστολών στο 20, 30, 40 και 50% της μέγιστης δύναμης διάρκειας 60 δευτερολέπτων η κάθε μία σε δύο γωνίες γόνατος ( 60 & 90 ο ), με ταυτόχρονη καταγραφή της EMG δραστηριότητας και της αρτηριακής πίεσης. 15

22 8. Οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης γίνονται: Στην ηρεμία πριν από το ζέσταμα. Αφού τακτοποιηθεί ο εξεταζόμενος στην θέση του ισοκινητικού δυναμόμετρου και μετά την τοποθέτηση των ηλεκτροδίων. Αποδεκτή απόκλιση σε σχέση με τις τιμές ηρεμίας είναι +- 2 mmhg. Στην αρχή κάθε ισομετρικής προσπάθειας και 2, 3, 4, 5 λεπτά μετά, σε όλες τις περιπτώσεις. 2.4 Μεθοδολογία ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας Η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του ορθού μηριαίου μυός έγινε με διπολικά ηλεκτρόδια επιφάνειας, Biopac System INC EL square cloth solid jel electrode, διαμέτρου 2 cm και απόστασης μεταξύ ηλεκτροδίων 1 cm. Για την ενίσχυση του ηλεκτρομυογραφικού σήματος (*1000) χρησιμοποιήθηκε ενισχυτής EMG 100 c (Biopac Systems Inc. USA) για τις συχνότητες από 10 έως 5000Hz. Η ψηφιοποίηση του σήματος έγινε με 16 bit από το σύστημα MP 150 (Biopac Systems Inc. USA) στα 500Hz. Η αποθήκευση των δεδομένων έγινε σε προσωπικό υπολογιστή για περαιτέρω επεξεργασία που περιελάμβανε ψηφιακό φιλτράρισμα συχνοτήτων μεταξύ 10 και 500Hz, ανόρθωση του σήματος και φιλτράρισμα χαμηλών συχνοτήτων στα 10 Hz (linear envelope). Με το πρόγραμμα Acqknowledge ( version 4.1) αξιολογήθηκε η μέση τιμή του ηλεκτρομυογραφήματος μέγιστης προσπάθειας που διαρκούσε 6 δευτερόλεπτα. Πιο συγκεκριμένα ο κάθε ασκούμενος πραγματοποίησε μία ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα 6 δευτερολέπτων και αξιολογήθηκε η μέση τιμή στα 4 δευτερόλεπτα, στο σημείο εκείνο δηλαδή που παρατηρείται η κορύφωση της προσπάθειας. Επίσης ο δοκιμαζόμενος εκτέλεσε ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα 1 λεπτού για την αξιολόγηση της κόπωσης. Από αυτό το λεπτό αξιολογήθηκε η μέση τιμή του ηλεκτρομυογραφήματος για 1 sec. στην αρχή και 1 sec στο τέλος. Κατά τη διαδικασία ACQ πραγματοποιήθηκε αρχικά το φιλτράρισμα με χαμηλή συχνότητα στα 10Hz και υψηλή στα 500Hz. Έπειτα πήρα την απόλυτη τιμή για να γίνει στο τέλος η ομαλοποίηση του σήματος σε συχνότητα των 10Hz. 16

23 III. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Η στατιστική ανάλυση για την αρτηριακή πίεση έγινε με το friedman s test για να εντοπιστούν οι διαφορές μεταξύ της πίεσης ηρεμίας και των υπόλοιπων μετρήσεων λαμβάνοντας υπόψη την διόρθωση bonferroni. ηλαδή θα έχουμε στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα αν p < 0.05 / 5 δηλαδή κάθε p τιμή του ελέγχου θα πολλαπλασιάζεται με 5 και θα συγκρίνεται με το Αυτός ο τρόπος στατιστικής ανάλυσης πραγματοποιήθηκε όταν οι κατανομές ήταν ασύμμετρες. Επίσης χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση one way anova repeated measures όταν οι κατανομές ήταν συμμετρικές. Ακόμα η συγκεκριμένη μέθοδος χρησιμοποιήθηκε και για να την σύγκριση διαφορών μεταξύ των υπομέγιστων επιβαρύνσεων στην αρτηριακή πίεση. Η στατιστική ανάλυση για την ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα έγινε με την μέθοδο one way anova repeated measures για να εντοπιστούν τυχόν διαφορές κατά την διάρκεια της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας που διαρκούσε ένα λεπτό. Συγκεκριμένα μελετήθηκε εάν από την αρχή μέχρι το τέλος της δραστηριότητας υπήρχε μείωση ή αύξηση της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας. Επίσης ερευνήθηκε αν υπάρχουν διαφορές στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα ανάμεσα στις υπομέγιστες επιβαρύνσεις ( 20, 30, 40,50%) στις 60 και 90 της άρθρωσης του γόνατος. Ακόμα μελετήθηκε αν υπάρχουν διαφορές στην αρχή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας ανάμεσα στις 60 και 90 γόνατος για 50%, 40%, 30% και 20%. Οι διαφορές αυτές μελετήθηκαν και στο τέλος της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας. Τέλος χρησιμοποιήθηκε το τεστ spearman s correlation για να εντοπιστούν τυχόν συσχετίσεις μεταξύ των τριών μεταβλητών. Για τις αναλύσεις χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS και το επίπεδο σημαντικότητας ορίστηκε με p <

24 IV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 4.1 Φυσικά χαρακτηριστικά και μέγιστη ισομετρική δύναμη του ορθού μηριαίου μυός των φοιτητριών (n=20) που συμμετείχαν στην έρευνα. Mean ±SD Εύρος τιμών Ηλικία (έτη) Ύψος (cm) Βάρος (kg) Ισομετρική ύναμη 60 (Nm) Ισομετρική ύναμη 90 (Nm) 24,7 ±2, ,5 ±4,6 160,0-178,0 56,6 ±4,4 51,0-65,0 135,8±25, ,0±41, Αρτηριακή πίεση Σύμφωνα με το friedman s test Χ 2 (5) = 80,612 με p < απορρίπτουμε την υπόθεση της ισότητας των διαμέσων (μέσων όρων). Πίνακας 1. Κατά την ισομετρική μυϊκή συστολή στις 60 του γόνατος δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά της συστολικής αρτηριακής πίεσης ανάμεσα στην ηρεμία και στο 20% της μέγιστης επιβάρυνσης στις 60, αφού p = Παρατηρήθηκαν όμως στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ της συστολικής πίεσης ηρεμίας και της συστολικής στο 30%, 40%,50% και max, αφού p < Πίνακας 1 Συστολική 60 Rest 20% 30% 40% 50% Max Mean 106,8 112,4 117,2 122,3 128,7 134,1 Std.deviation 6,8 7,7 7,9 7,3 10,7 13,1 18

25 Test Statistics(a) N 20 Chi-Square 80,612 Df 5 Asymp. Sig.,000 a Friedman Test Το mauchly s test για την ισότητα των διασπορών για κάθε διαφορά είναι σημαντικό p= < 0.05 άρα απορρίπτουμε την μηδενική υπόθεση. Αφού το προηγούμενο τεστ είναι σημαντικό παίρνουμε το αποτέλεσμα από τη γραμμή Greenhouse Geisser, δηλαδή F(3,184, 60,487 )= 11,110 με p< 0.001, απορρίπτεται η μηδενική υπόθεση της ισότητας των μέσων όρων. Πίνακας 2 ιαστολική 60 Rest 20% 30% 40% 50% max Mean 67,7 74, ,5 84,3 Std.deviation 7,9 10,8 9,3 10,7 11,7 11,0 Pairwise Comparisons Measure: MEASURE_1 95% Confidence Interval for Difference(a) (I) diasto60 1 (J) diasto60 Mean Difference (I-J) Std. Error Sig.(a) Lower Bound Upper Bound 2-6,450 2,630,361-15,272 2, ,400(*) 1,466,000-13,317-3, ,300(*) 1,963,001-16,884-3, ,850(*) 2,148,000-21,053-6, ,650(*) 3,154,001-27,229-6,071 Από τον πίνακα pairwise comparisons παρατηρούμε ότι η διαστολική πίεση ηρεμίας διαφέρει σημαντικά με τέσσερις από τις υπόλοιπες μετρήσεις: διαστολική 30%, διαστολική 40%, διαστολική 50 % και διαστολική max, αφού p <

26 Σχήμα 1. Συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση, στην ηρεμία και κατά τη διάρκεια ισομετρικής μυϊκής συστολής στο 20, 30, 40, 50 και 100% (max) της επιβάρυνσης, στις 60 γωνία άρθρωσης του γόνατος *, ***: Σημαντικές διαφορές σε σύγκριση με τις τιμές της ηρεμίας (rest) (* p<0.05, *** p<0.001) Σύμφωνα με το friedman s test Χ 2 (5) = 82,193 με p < άρα απορρίπτουμε την υπόθεση της ισότητας των διαμέσων (μέσων όρων). Πίνακας 3 Κατά την ισομετρική μυϊκή συστολή στις 90 του γόνατος, παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στην αρτηριακή πίεση σε όλες τις προσπάθειες, σε σύγκριση με τις τιμές της ηρεμίας. Συγκεκριμένα στατιστικά σημαντικές είναι οι διαφορές μεταξύ της συστολικής πίεσης ηρεμίας και των υπόλοιπων μετρήσεων, συστολική 20%, 30%, 40%, 50% και max, αφού σε όλες παρατηρείται p < Πίνακας 3 Συστολική 90 Rest 20% 30% 40% 50% max Mean 106,8 113,6 118,9 125,2 131,9 142,7 Std.deviation 6,8 7 8, ,2 13,1 20

27 Test Statistics(a) N 20 Chi-Square 82,193 Df 5 Asymp. Sig.,000 a Friedman Test Σύμφωνα με το friedman s test Χ 2 (5) = 51,243 με p < άρα απορρίπτουμε την υπόθεση της ισότητας των διαμέσων (μέσων όρων). Πίνακας 4. Στατιστικά σημαντική διαφορά παρατηρήθηκε μεταξύ της διαστολικής πίεσης και της ηρεμίας για τις προσπάθειες στο 20% και 30% στο επίπεδο σημαντικότητας p < 0.05 και p<0.001 για τις προσπάθειες στο 40, 50% και max, Πίνακας 4 ιαστολική 90 Rest 20% 30% 40% 50% max Mean 67,7 72,8 77,7 82,7 87,9 88 Std.deviation 7,9 8,4 9,1 13,1 14,5 16,3 Test Statistics(a) N 20 Chi-Square 51,243 Df 5 Asymp. Sig.,000 a Friedman Test 21

28 Σχήμα 2. Συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση, στην ηρεμία και κατά τη διάρκεια ισομετρικής μυϊκής συστολής στο 20, 30, 40, 50 και 100% της επιβάρυνσης, στις 90 γωνία άρθρωσης του γόνατος *, ***: Σημαντικές διαφορές σε σύγκριση με τις τιμές της ηρεμίας (rest) (* p<0.05, *** p<0.001) Πίνακας 5. Αρτηριακή πίεση, συστολική και διαστολική, κατά τη διάρκεια μέγιστης ισομετρικής συστολής του ορθού μηριαίου μυός και μετά από ισομετρική συστολή διάρκειας 1 λεπτού στο 20, 30, 40, και 50% της μέγιστης επιβάρυνσης, με γωνία γόνατος 60. Οι τιμές είναι μέσοι όροι ± τυπική απόκλιση (mean ±SD). 20% 30% 40% 50% max Συστολική πίεση 112,4 ±7,7 117,2 ±7,9 122,3 ±7,3 a, * 128,7 ±10,7 134,1 ±13,1 a,b,c * a,b,c * a, * ιαστολική πίεση 74,1 ±10,8 76,0 ±9,3 78,0 ±10,7 81,5 ±11,7 84,3 ±11,0 a, * * : σημαντικές διαφορές, (* p<0.05 ) a : σε σύγκριση με το max, b : σε σύγκριση με το 50%, c : σε σύγκριση με το 40%, d : σε σύγκριση με το 30%, 22

29 Πίνακας 6. Αρτηριακή πίεση, συστολική και διαστολική, κατά τη διάρκεια μέγιστης ισομετρικής συστολής του ορθού μηριαίου μυός και μετά από ισομετρική συστολή διάρκειας 1 λεπτού στο 20, 30, 40, και 50% της μέγιστης επιβάρυνσης, με γωνία γόνατος 90. Οι τιμές είναι μέσοι όροι ± τυπική απόκλιση (mean ±SD). 20% 30% 40% 50% max Συστολική πίεση 113,6 ±7,0 118,9 ±8,5 125,2 ±11,0 131,9 ±12,2 142,7 ±13,1 a,b,c,d * a,b,c * a, * a, * ιαστολική πίεση 72,8 ±8,4 a,b,c,d * 77,7 ±9,1 a, b * 82,7 ±13,1 87,9 ±14,5 88,0 ±16,3 * : σημαντικές διαφορές, (* p<0.05 ) a : σε σύγκριση με το max, b : σε σύγκριση με το 50%, c : σε σύγκριση με το 40%, d : σε σύγκριση με το 30%, 4.3 Ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα Το mauchly s test για την ισότητα των διασπορών για κάθε διαφορά είναι σημαντικό p = 0,000 < 0,05 άρα απορρίπτουμε την μηδενική υπόθεση. Αφού το προηγούμενο τεστ είναι σημαντικό παίρνουμε το αποτέλεσμα από τη γραμμή Greenhouse - Geisser, δηλαδή F(2,602, 39,035) = 2,417 με p = 0,089 > 0,001 άρα απορρίπτεται η μηδενική υπόθεση της ισότητας των μέσων όρων. Πίνακας 1. Από τον πίνακα pairwise comparisons παρατηρούμε ότι η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα δεν διαφέρει στατιστικά σημαντικά (p > 0.05) από την αρχή έως το τέλος κατά την διάρκεια των 60 δευτερολέπτων σε κανένα από τα τέσσερα ποσοστά (20, 30, 40, 50%) και για τις δύο γωνίες γόνατος στις 60 και 90. Ακόμα η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του ορθού μηριαίου μυός, κατά την διάρκεια της ισομετρικής μυϊκής συστολής διάρκειας 60 δευτερολέπτων, παρουσίασε στατιστικά σημαντικές διαφορές (p< 0.05) ανάμεσα στο 20 με 23

30 40% και στο 30 με 40% της μέγιστης επιβάρυνσης στο τέλος της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας στις 60 της γωνίας του γόνατος. Στις 90 της άρθρωσης του γόνατος παρουσιάστηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε 20 με 50 % και 30 με 50% (p < 0.05) στην αρχή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας και μεταξύ 20 με 50 % στο τέλος της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας ( p < 0.05). (Σχήμα 3 & 4). Επίσης, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του ορθού μηριαίου μυός, στην αρχή και το τέλος της ισομετρικής μυϊκής συστολής διάρκειας 60 δευτερολέπτων, ανάμεσα στις 60 και 90 του γόνατος, για καμία από τις επιβαρύνσεις (20, 30, 40 και 50%) που μετρήθηκαν (p> 0.05) Πίνακας 1 EMG στις 60 Α 50% Τ 50% Α40% Τ 40% Α30% Τ 30% Α20% Τ 20% Mean 37,4 31, , ,5 32,9 28,5 Std.deviatio n 19 15,5 10,9 12,3 12,1 12, ,4 EMG στις 90 Α 50% Τ 50% Α40% Τ 40% Α30% Τ 30% Α20% Τ 20% Mean 36 28,2 28,1 27,8 25,8 25,0 23,5 20,8 Std.deviatio n 19,2 14,1 16,5 16,6 12,6 12,3 16,3 10,6 24