Ανακαλύπτοντας τη χλωρίδα και πανίδα της Μακεδονίας.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ανακαλύπτοντας τη χλωρίδα και πανίδα της Μακεδονίας."

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ Λ.Τ ΕΙΡΗΝΟΥΠΟΛΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΛ2 Ανακαλύπτοντας τη χλωρίδα και πανίδα της Μακεδονίας. Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός : Παπαδημητρίου Θωμάς - ΠΕ 09 Σχολικό Έτος :

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2 4 σελ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΙΔΑ ΕΛΛΑΔΑΣ 4 ΣΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΕΙΔΗ 5 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 5-14 ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ 20 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΝΙΔΑ 21 ΑΡΚΟΥΔΑ ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 29 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 30 2

3 ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Με τον όρο χλωρίδα εννοούμε το σύνολο των διαφόρων ειδών φυτών που απαντούν σε μία περιοχή. Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει περίπου είδη και υποείδη φυτών, από τα οποία περίπου είναι ενδημικά, δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη γη. Είναι μοναδική στην Ευρώπη για τον πλούτο της, αλλά και για την μεγάλη αναλογία ενδημικών σε σχέση με την έκτασή της. Έτσι, για παράδειγμα η Γερμανία, με έκταση σχεδόν τριπλάσια της Ελλάδας έχει είδη και 6 ενδημικά, η Αγγλία με διπλάσια έκταση έχει είδη και 16 ενδημικά και η Ισπανία με τετραπλάσια έκταση έχει σχεδόν τον ίδιο αριθμό ειδών με την Ελλάδα. Αυτό το γεγονός οφείλεται στην μεγάλη ποικιλία βιοτόπων και οικοσυστημάτων, τα οποία είναι ικανά να φιλοξενήσουν όχι μόνο αυτόν τον αριθμό χλωρίδας αλλά και πολύ σημαντική πανίδα. Ο συνδυασμός της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδας μεταξύ τριών ηπείρων (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), το ιδανικό μεσογειακό κλίμα, το έντονο ανάγλυφο, οι δαντελωτές ακρογιαλιές, τα χιλιάδες νησιά και η πλούσια παλαιογεωγραφική ιστορία του ελληνικού χώρου δημιούργησαν οικότοπους ζωτικής σημασίας στην Ευρώπη και τον κόσμο. Χλωρίδα γλυκού νερού Η χλωρίδα γλυκού νερού είναι το σύνολο των φυτών που αναπτύσσονται σε ποταμούς, λίμνες και γενικότερα σε γλυκά νερά. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της χλωρίδας των γλυκών νερών είναι η προσαρμογή στη ζωή του νερού που περιέχει μικρή ποσότητα σε άλατα. Μερικά από αυτά τα φυτά μπορούν να ζήσουν σε μεταβαλλόμενα ποσά άλατος. Ο ρόλος της χλωρίδας των γλυκών νερών στην ισορροπία της φύσης είναι ουσιώδης. Αποτελεί τον πρωτογενή δεσμό στην αλυσίδα τροφής των υδρόβιων οργανισμών και των φυτοσυνθετικών φυτών. Η υπερβολική ανάπτυξη της χλωρίδας των γλυκών νερών πολλές φορές αποβαίνει επιζήμια και επιβλαβής. Η μεγάλη ανάπτυξή της σε τεχνητές λίμνες, διώρυγες και κανάλια διανομής εμποδίζει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργικότητα των υδροτεχνικών κατασκευών. Η μαζική ανάπτυξη μικροσκοπικών πρασινοκίτρινων φυκών προκαλεί καταστροφή των ψαριών, βγάζει εκτός λειτουργίας τα φίλτρα παροχής, μεταβάλλει τον όγκο της παροχής, προκαλεί υπολειτουργία των δικτύων και επηρεάζει δυσμενώς τη γεύση και την ποιότητα του νερού. Στις περιπτώσεις αυτές ο εμπλουτισμός των νερών με κατάλληλα ειδικά φυτοφάγα ψάρια, όπου είναι δυνατό, είναι ίσως ο αποτελεσματικότερος και πλέον ανώδυνος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος. 3

4 Παράκτια χλωρίδα Είναι ο φυτικός κόσμος της παράκτιας ζώνης. Στις θάλασσες, η παράκτια χλωρίδα αποτελείται κυρίως από πράσινα, καφέ, ερυθρά και κυανοπράσινα φύκη που είναι προσκολλημένα στον πυθμένα. Η ειδική σύσταση της χλωρίδας αλλάζει ουσιωδώς από το ανώτερο επίπεδο προς το κατώτερο. Τα πράσινα φύκη αναπτύσσονται στα ανώτερα επίπεδα, ενώ τα καφέ και ερυθρά στα μεσαία και κατώτερα επίπεδα. Χλωρίδα πεδινών εκτάσεων Είναι η χλωρίδα των μεγάλων πεδινών εκτάσεων. Χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη ποικιλομορφία των ειδών που ευνοούνται από το μεγάλο εύρος των κλιματολογικών συνθηκών, καθώς επίσης και από τις ευνοϊκές εδαφολογικές συνθήκες. Η πεδινή χλωρίδα μπορεί εύκολα να διαιρεθεί με κριτήριο το γεωγραφικό πλάτος σε μεγάλες ζώνες ανάπτυξης και καλλιέργειας φυτών που έχουν οικονομική ωφέλεια. Η κατανομή και εξάπλωση των φυτικών ειδών οικονομικής σημασίας εξαρτάται κυρίως από τους εξής παράγοντες: καλλιεργητική παράδοση, παραγωγικότητα, καταναλωτικές συνήθειες, βαθμό εκμηχάνισης. εγκαταστάσεις επεξεργασίας και μεταποίησης, οργάνωση εμπορίας και διανομής και τέλος επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης αυτών που ασχολούνται με την παραγωγή. Είναι φανερό ότι με την πάροδο του χρόνου επέρχονται μεταβολές στη δομή και λειτουργία της χλωρίδας. Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν σημαντικά πολλούς τομείς και μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες οικονομικές επιπτώσεις. Οι κυριότερες αιτίες που τις προκαλούν είναι: μεταβολές κλίματος, επίδραση εξωτερικών παραγόντων (φωτιά, ρύπανση), αύξηση του πληθυσμοί) και εξέλιξη που οφείλεται στην ίδια τη φύση ως οικολογική διαδοχή. Ορεινή Χλωρίδα Περιλαμβάνει τα φυτικά είδη που είναι χαρακτηριστικά των ορεινών εκτάσεων. Η σύνθεση των ειδών και ιδιαίτερα των γενών της ορεινής χλωρίδας είναι κατά κανόνα φτωχότερη από αυτή των χαμηλών περιοχών, διότι οι κλιματολογικές συνθήκες παρεμβαίνουν με αρνητικό τρόπο σε αρκετά είδη περιορίζοντας έτσι την ποικιλομορφία των γενών. Σύμφωνα με τη διάκριση των φυτών κατά υψόμετρο, η ορεινή χλωρίδα μπορεί να διαιρεθεί σε μεσοορεινή που καταλαμβάνει τις επικλινείς εκτάσεις κάτω από τη γραμμή ξυλείας και τη χλωρίδα των μεγάλων υψομέτρων που γεωγραφικά οριοθετείται πάνω από αυτό το όριο. 4

5 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Με τον όρο πανίδα εννοούμε το σύνολο των διαφόρων ειδών ζωικών οργανισμών (Σπονδυλωτών και Ασπόνδυλων) που απαντούν σε μία περιοχή. Η γνώση μας για τα ζώα της Ελλάδας ξεκινά πολύ παλιά, ουσιαστικά από τον Αριστοτέλη που πριν από χρόνια έγραψε το "Περί ζώων ιστορίαι", όπου περιέγραψε με ιδιαίτερη λεπτομέρεια περίπου 600 είδη. Σύμφωνα με πρόσφατες απογραφές (Fauna Europaea 2004), στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί είδη ζώων της ξηράς και των γλυκών νερών.σ αυτά μπορούμε να προσθέσουμε και άλλα είδη της θάλασσας. Αν προσθέσουμε έναν αριθμό ειδών που έχει καταγραφεί αλλά δεν περιλαμβάνεται στους σημερινούς καταλόγους, φθάνουμε σε ένα σύνολο περίπου ειδών. Η πανίδα της Ελλάδας δεν είναι καλά μελετημένη. Καλύτερα γνωστά είναι τα Σπονδυλόζωα, ενώ τα μεγαλύτερα κενά υπάρχουν στα Ασπόνδυλα. Πιστεύεται ότι αν μελετηθεί η ελληνική πανίδα πλήρως, θα πρέπει να περιλαμβάνει περίπου είδη!. Σπάνια και προστατευόμενα είδη Ανάμεσα στα προστατευόμενα είδη είναι η μεσογειακή χελώνα Καρέτα-Καρέτα και η φώκια Μονάχους-Μονάχους. Η τελευταία φιλοξενείται στα ύδατα της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς, ενώ η πρώτη συναντάται στα ύδατα του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους. Τα πυκνά δάση και κυρίως το Δάσος της Δαδιάς, ανεβαίνοντας τον Έβρο ποταμό στη Θράκη, είναι καταφύγιο για τη μεγαλύτερη ποικιλία κυνηγετικών πουλιών στην Ευρώπη. Η Μικρή Πρέσπα στη Μακεδονία έχει την πλουσιότερη αποικία ψαροφάγων πουλιών στην Ευρώπη, ενώ μπορούμε επίσης να συναντήσουμε κορμοράνους, νερόκοτες, σταχτόχηνες και χηνοπρίστες. Η καφέ αρκούδα (το μεγαλύτερο θηλαστικό της Ευρώπης) επιβιώνει στα βουνά της Πίνδου και στα βουνά των συνόρων με την Αλβανία, τη Π.Γ.Δ.Μ. και τη Βουλγαρία. Τα βόρεια δάση προσφέρουν καταφύγιο στην αγριόγατα, το σαμούρι και τον αίγαγρο και περιστασιακά σε λύκους και λύγκες, ενώ ευρωπαϊκοί αίγαγροι και σκαντζόχοιροι ζουν στο νότο 5

6 ΠΑΝΙΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μπούφος Ο μπούφος ή βύας (bubobubo) είναι νυκτόβιο πτηνό της οικογένειας γλαυκίδες στριγγίδες. Ο μπούφος συναντάται στην Ευρώπη, την Αφρική, την Ασία και τη Β Αμερική. Tόποι κατοικίας του είναι τα βουνά, τα δάση και γενικά οι δυσπρόσιτες περιοχές. O μπούφος συναντάται μεταξύ άλλων περιοχών και στο Χολομώντα της Χαλκιδικής. Η φωλιά του μπούφου βρίσκεται συνήθως σε κουφάλες δέντρων και ανοίγματα βράχων. Οι αρσενικοί μπούφοι είναι πιο μικρόσωμοι από τους θηλυκούς. Χαρακτηριστικό του μπούφου είναι τα φτερά, που σχηματίζουν ένα είδος αυτιών στο κεφάλι του. Το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής των μπούφων αποτελείται από ποντίκια, λαγούς, σκαντζόχοιρους, πάπιες, θαλασσοπούλια, μικρά είδη κουκουβάγιας, ερπετά, βατράχια και ψάρια. Η αναπαραγωγή του μπούφου ξεκινά κάθε χρόνο στα τέλη του χειμώνα. Τα θηλυκά, που συχνά παραμένουν σε σταθερά ζεύγη μέχρι το τέλος της ζωής τους, γεννούν από 1 έως 4 αυγά. Οι μπούφοι κινδυνεύουν κυρίως από επεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον τους. Συχνά πέφτουν θύματα ηλεκτροπληξίας, τροχαίων ατυχημάτων και πυροβολισμού. Λύκος Ο λύκος (Canislupus) είναι σαρκοφάγο θηλαστικό της οικογένειας των κυνιδών. Στις μέρες μας, λύκοι απαντώνται κυρίως σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Β Αμερικής. Ανάμεσα στις περιοχές της χώρας μας που συναντάται ο λύκος είναι και η Χαλκιδική. Το μήκος του λύκου μπορεί να φτάσει μέχρι το 1,5 μ. και το ύψος του 6

7 τα 90 εκ. Ο λύκος έχει ψηλά πόδια και στενό στέρνο. Εξαιτίας της ανατομίας του μπορεί να διανύει μεγάλες αποστάσεις σε αναζήτηση τροφής. Ο λύκος τρέφεται κυρίως με φυτοφάγα ζώα, όπως ελάφια και ζαρκάδια. Καθώς, όμως, τα ζώα αυτά σταδιακά εκλείπουν, ο λύκος στρέφεται σε άλλα μικρά ζώα, όπως τα τρωκτικά, σε κτηνοτροφικά είδη, νεκρά ζώα ή ακόμη και σκουπίδια. Χαρακτηριστικό στοιχείο της ζωής του λύκου είναι η οργάνωσή του σε αγέλες. Κέντρο της αγέλης είναι πάντα το μοναδικό κυρίαρχο αναπαραγωγικό ζευγάρι. Τα θηλυκά γεννούν μία φορά το χρόνο από 3 έως 7 μικρά. Τα μικρά παραμένουν με τους γονείς τους για ένα χρόνο και ακολούθως εντάσσονται στην ίδια ή σε άλλη αγέλη, είτε φεύγουν προς αναζήτηση της δικής τους επικράτειας. Ο λύκος προστατεύεται σε όλη την Ευρώπη και περιλαμβάνεται στα απειλούμενα είδη της χώρας μας. Τσακάλι Το τσακάλι (Canisaureus) ζει στη ΝΑ Ευρώπη, σε κάποιες περιοχές της Ασίας και της Αφρικής. Στη χώρα μας βρίσκεται στη Β Ελλάδα, στην Πελοπόννησο, στο Ιόνιο και στη Σάμο. Οι περιοχές που προτιμά έχουν χαμηλό υψόμετρο και είναι συνήθως λίμνες, έλη, ποτάμια, και παραλίες. Το σώμα του τσακαλιού φτάνει σε μήκος μέχρι τα 96 περίπου εκ. και έχει ύψος 40 εκ. Το τσακάλι έχει καστανόχρυσο τρίχωμα και φουντωτή ουρά. Η διατροφή του αποτελείται από καρπούς, πτηνά του εδάφους, μικρά θηλαστικά, όπως τρωκτικά, καθώς και ψοφίμια. Εξαιτίς της διατροφής του από ψοφίμια, το τσακάλι εκπέμπει μία δυσάρεστη μυρωδιά. Το τσακάλι ζει σε υπόγειες στοές και είναι νυχτόβιο. Χαρακτηριστικό είναι και το ουρλιαχτό του τις νύχτες. Τα τσακάλια είναι μονογαμικά ζώα. Τα θηλυκά, μετά το πρώτο έτος της ζωής τους, γονιμοποιούνται και γεννούν 3 έως 6 μικρά, τα οποία όμως πολύ δύσκολα επιβιώνουν. Σήμερα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το τσακάλι είναι και πάλι ο άνθρωπος, ο οποίος με την ανεξέλεγκτη δόμηση και τις πυρκαγιές απειλεί τους βιοτόπους του. 7

8 Αλεπού Η αλεπού (Vulpesvulpes) είναι σαρκοφάγο θηλαστικό της οικογένειας των κυνιδών. Η αλεπού ζει σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, τη Β Αφρική, την Ασία και τη Β Αμερική. Στην Ελλάδα συναντάται παντού εκτός από την Κρήτη. H αλεπού βρίσκεται σε θαμνώδεις περιοχές και δάση, ενώ συχνά ζει κοντά σε πόλεις, χωριά ή ακόμη και παραλίες, εξαιτίας της ευχέρειας εύρεσης τροφής. Η αλεπού είναι μικρόσωμο και ευέλικτο ζώο. Το μήκος του σώματός της φτάνει και τα 90 εκ. Το τρίχωμά της είναι χνουδωτό σε καστανές αποχρώσεις. Η ουρά της είναι φουντωτή και στο άκρο της λευκή. Η αλεπού τρώει κυρίως ποντίκια, σκίουρους, λαγούς, ερπετά, αλλά και καρπούς. Χαρακτηριστικό είναι, πως όταν βρίσκει παραπάνω τροφή την κρύβει σε λάκκους, για να τη χρησιμοποιήσει αργότερα. Η αλεπού βγαίνει συνήθως τις βραδινές ώρες σε αναζήτηση της τροφής της. Η αλεπού παλαιότερα ήταν επικηρυγμένο είδος, με αποτέλεσμα να εξαφανιστεί από πολλές περιοχές της Ευρώπης. Ωστόσο, η αλεπού έχει σημαντική επίδραση στον έλεγχο των πληθυσμών των τρωκτικών και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί επιβλαβές είδος. Λαγός O λαγός (Lepuseuropaeus) είναι θηλαστικό που απαντάται σε όλη την Ευρώπη, τη Μ. Ασία, την Αραβία, τη Β Αφρική, την Αμερική, την Αυστραλία και τη Ν. Ζηλανδία. Λόγω της μεγάλης εξάπλωσης, το είδος παρουσιάζει διάφορες από τόπο σε τόπο. Μάλιστα στη Χαλκιδική συναντάται και το είδος του λευκού βουνίσιου λαγού (Lepustimidus). Αιτία για το χρώμα αυτού του λαγού είναι ο αλβινισμός. Γενικά, το σώμα του λαγού είναι επίμηκες με μήκος εκ., ύψος εκ. και βάρος ως 6 κιλά. Το κεφάλι του λαγού είναι μεγάλο και ωοειδές και τα μάτια του βρίσκονται λοξά και πλάγια του κεφαλιού. Τα αυτιά του είναι μακριά και όρθια. Ο λαγός συναντάται σε διαφορετικούς βιοτόπους, αλλά προτιμά τους θαμνότοπους και τα αραιά δάση. Η τροφή του περιλαμβάνει χόρτα, καρπούς, δημητριακά, κάστανα, βελανίδια κ.ά. Ο λαγός είναι πολυγαμικό ζώο. Αναπαράγεται από το Φεβρουάριο ως τον Αύγουστο. Γεννά τέσσερις με πέντε φορές το χρόνο από 2 ως 4 μικρά. Ο αριθμός των λαγών παρουσιάζει έντονες αυξομειώσεις ανά περιόδους. Σε αυτό 8

9 επιδρούν παράγοντες σχετικοί με την εύρεση τροφής, το κλίμα, οι φυσικοί του εχθροί και διάφορες ασθένειες. Ασβός Ο ασβός (Melesmeles) είναι σαρκοφάγο θηλαστικό της οικογένειας των μουστελιδών. Ο ασβός έχει μικρό μέγεθος και δεν ξεπερνά τα 65 εκ. σε μήκος. Χαρακτηριστική είναι η γούνα του με το πυκνό τρίχωμα σε καφετιά απόχρωση. Στο κεφάλι του έχει μια χαρακτηριστική λευκή ταινία, που ξεκινάει από τη μύτη και καταλήγει στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Ο ασβός έχει άκρα με δάχτυλα, που είναι εφοδιασμένα με νύχια για να σκάβει λαγούμια στο έδαφος. Στο έδαφος μέσα σε λαγούμι βρίσκεται και η φωλιά του. Εκεί καταφεύγει κατά τη διάρκεια της μέρας, ενώ μοιράζεται το μέρος αυτό με το μοναδικό σύντροφο του και την οικογένειά του. Τα βράδια βγαίνει από τη φωλιά του προς εύρεση τροφής. Η διατροφή του αποτελείται από έντομα, φίδια, αρουραίους, λαγούς, πέρδικες, βατράχια, αλλά και φρούτα ή ρίζες, ενώ του αρέσει και ιδιαίτερα το μέλι. Το όπλο του ασβού στις επικίνδυνες καταστάσεις είναι η έντονη άσχημη μυρωδιά που αποπνέει, λόγω των εκκρίσεων του σώματός του, προκειμένου να προστατευτεί. 9

10 Αγριόχοιρος Ο αγριόχοιρος είναι πρόγονος του εξημερωμένου χοίρου. Πρόκειται για θηλαστικό της οικογένειας των συιδών. Το αγριογούρουνο στη χώρα μας συναντάται στη Μακεδονία, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία, στη Στερεά Ελλάδα και στη Σάμο. Πρόσφατα εισήχθηκε στην Πελοπόννησο και στη Λέσβο. Στη Χαλκιδική υπάρχουν αρκετά αγριογούρουνα, ιδίως στην περιοχή του Χολομώντα. Τόποι διαμονής του αγριόχοιρου είναι τα δάση πλατύφυλλων, δρυός, καστανιάς και οξιάς. Συχνά όμως μετακινείται για αναζήτηση τροφής σε έλη, σε γεωργικές καλλιέργειες κοντά σε δάση ή ακόμα και σε μεγάλα υψόμετρα κατά τους θερινούς μήνες. Ο αγριόχοιρος σε πλήρη ανάπτυξη φτάνει τα κιλά. Έχει πολύ ανεπτυγμένη όσφρηση και ακοή, ενώ η όρασή του είναι περιορισμένη. Το τρίχωμά του αποτελείται από δύο ειδών τρίχες. Το κυρίως τρίχωμα είναι τρίχες μακριές, σκληρές και αραιές ενώ το πυκνό υπόστρωμα είναι τρίχες μαλακές και κοντές για να το προφυλάξουν από τις χαμηλές θερμοκρασίες. Το τρίχωμα αλλάζει δύο φορές το χρόνο. Είναι πολύ δυνατό ζώο και όταν τρέχει μπορεί να αναπτύξει ταχύτητα έως 40 χλμ την ώρα. Το αγριογούρουνο είναι παμφάγο ζώο. Συνήθως βγαίνει σε αναζήτηση τροφής τη νύχτα, αλλά μπορεί να βγει και τη μέρα, αν δεν ενοχλείται. Πρόκειται για πολυγαμικό ζώο. Ένα αρσενικό μπορεί να σχηματίσει χαρέμι με 6-8 θηλυκά. Το θηλυκό γεννάει 4-10 ριγωτά γουρουνάκια μετά από κύηση ημερών. Πετρίτης Ο πετρίτης είναι ένα γεράκι που ανήκει στην οικογένεια των ιερακίδων. Ο πετρίτης είναι ένα από τα ιδιαίτερα πτηνά που συναντώνται στο Χολομώντα και σε άλλες περιοχές της Χαλκιδικής. O πετρίτης, όταν επιτίθεται στη λεία του, μπορεί να αναπτύξει ταχύτητες που ξεπερνούν τα 270 χλμ την ώρα, ενώ υποστηρίζεται ότι μπορεί να φτάσει και τα 400 χλμ την ώρα. Το γεγονός αυτό καθιστά τον πετρίτη το πιο γρήγορο ον του πλανήτη μας. Χαρακτηριστικά του πετρίτη είναι οι μακριές και μυτερές φτερούγες του, το μαύρο μουστάκι, η σχετικά κοντή ουρά και το γρήγορο φτεροκόπημά του. Το μήκος του μπορεί να φτάσει και τα 48 εκ., ενώ ο θηλυκός πετρίτης είναι πιο μεγαλόσωμος και σκοτεινότερου χρώματος από τον αρσενικό. Το φτέρωμα του αρσενικού πετρίτη είναι από σκούρο ως 10

11 ανοιχτό γκρίζο στο πάνω μέρος του σώματος, μαύρο το πάνω μέρος του κεφαλιού, ενώ το κάτω μέρος του σώματος έχει απόχρωση ασπροκίτρινη με πυκνές, μαύρες λωρίδες. Ο Πετρίτης αναπαράγεται μία φορά το χρόνο. Γεννάει 3-4 αβγά, τα οποία κλωσά το θηλυκό, με τη βοήθεια συχνά και του αρσενικού, επί μέρες. Φιδαετός Ο φιδαετός είναι ένα αρπακτικό μεταναστευτικό πτηνό. Ο φιδαετός συναντάται στη λεκάνη της Μεσογείου, στη Ρωσία, στη Μέση Ανατολή και σε τμήματα της Ασίας. Οι φιδαετοί από τη λεκάνη της Μεσογείου μεταναστεύουν κάθε Σεπτέμβριο με Οκτώβριο στην Αφρική και επιστρέφουν κάθε Μάιο. Τόπος διαμονής αυτού του πτηνού είναι τα θαμνοτόπια, οι βραχώδεις θέσεις και τα δάση πλατύφυλλων. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό είδος αετού με ύψος που φτάνει μέχρι τα 70 εκ. και άνοιγμα φτερών 1.80 μ. Ο φιδαετός έχει ανοιχτό καστανό χρώμα και λευκό στην πλάτη. Στην κοιλιά του υπάρχουν καστανοκίτρινες κηλίδες. Τα πόδια στο κάτω μέρος τους είναι γυμνά και προστατεύονται από χονδρά λέπια. Τα δάχτυλά του είναι κοντά και τα νύχια του δυνατά, προκειμένου να συγκρατούν τη λεία του. Ο φιδαετός τρέφεται αποκλειστικά με ερπετά, όπως φίδια και σαύρες. Διανύει μεγάλες αποστάσεις για να βρει την τροφή του. 11

12 Ελάφι Το ελάφι είναι θηλαστικό μηρυκαστικό, που ανήκει στην οικογένεια των ελαφιδών. Είναι ένα από τα πλέον απειλούμενα ζώα στη χώρα μας. Μία από τις τέσσερις περιοχές, όπου συναντάται πληθυσμός ελαφιών, είναι το όρος Ίταμος στη Σιθωνία της Χαλκιδικής. Το ελάφι είναι λεπτόσωμο ζώο με μήκος που φτάνει ως και τα 2,30 μ. Το ύψος του φτάνει ως το 1,5 μ. και το βάρος του ως τα 100 κιλά. Το κεφάλι του ελαφιού είναι μικρό, με ρύγχος μυτερό. Έχει μεγάλα όμορφα μάτια και λεπτά πόδια. Το αρσενικό έχει στο κεφάλι του κέρατα με διακλαδώσεις που ανανεώνονται κάθε χρόνο. Το ελάφι έχει σπάνια ευκινησία και τρέχει γρήγορα, κάνοντας πηδήματα μέχρι 8 μέτρα. Ένα ελάφι μπορεί να ζήσει γύρω στα 40 με 50 χρόνια. Περιοχές διαμονής του ελαφιού είναι τα πυκνά δάση. Εκεί βρίσκει την τροφή του που είναι συνήθως χλόη, χόρτα ή και φλούδα από τους κορμούς μικρών δέντρων. Το θηλαστικό αυτό ζει σε ζευγάρια ή αγέλες και σήμερα κινδυνεύει με αφανισμό, κυρίως εξαιτάς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Χρυσαετός Ο χρυσαετός είναι αρπακτικό της οικογένειας των αετιδών. Πρόκειται για πτηνό με ύψος που φτάνει τα εκ. και άνοιγμα φτερούγων που κυμαίνεται μεταξύ 185 και 220 εκ. Ο χρυσαετός έχει χαρακτηριστικό χρυσαφί κεφάλι και αυχένα. Το σώμα και οι φτερούγες του είναι ομοιόμορφα σκούρες από κάτω, ενώ από πάνω είναι πιο ανοιχτόχρωμες. Στην ουρά υπάρχουν επίσης ανοιχτόχρωμες ταινίες. Ο χρυσαετός φωλιάζει σε βραχώδεις θέσεις και τρέφεται στις ορεινές 12

13 χορτολιβαδικές εκτάσεις, στα αείφυλλα πλατύφυλλα και στα φαράγγια. Πετά πολύ γρήγορα και είναι ικανός να συλλαμβάνει πολλά είδη πουλιών στον αέρα. Τρέφεται και με μικρά άγρια θηλαστικά. Μπορεί όμως να επιτεθεί και σε μικρά κατσίκια ή αρνιά. Οι χρυσαετοί αποτελούν ένα από τα πλέον απειλούμενα είδη πτηνών. Αίτια θανάτου τους είναι το κυνήγι, η δηλητηρίαση από τα δηλητηριασμένα πτώματα ζώων, με τα οποία τρέφονται, αλλά και η μείωση της λείας τους, λόγω εντατικοποίησης της γεωργίας και εγκατάλειψης της ορεινής κτηνοτροφίας. Όρνιο Ο όρνιο είναι είδος γύπα που ανήκει στην οικογένεια των αετιδών. Το όρνιο στην Ελλάδα, αποτελεί ένα από τα σπάνια είδη. Συγκεκριμένα στη χώρα μας έχουν απομείνει γύρω στα 400 ζευγάρια ορνέων με τα περισσότερα από αυτά στην Κρήτη. Στο όρος Χολομώντας της Χαλκιδικής, όμως, συναντώνται επίσης κάποια όρνεα. Πρόκειται για μεγάλο μεγάλο αρπακτικό με άνοιγμα φτερούγων 260 εκ και μήκος σώματος εκ. Όταν κουρνιάζει διακρίνεται το γυμνό από φτερά κεφάλι του με το κολάρο από λογχοειδή κοντά φτερά στη βάση του λαιμού. Τα φτερά του κολάρου είναι αυτά από τα οποία διακρίνεται κυρίως αν το πουλί είναι ενήλικο (με άσπρα κοντά φτερά) ή νεαρό (με καφέ μακριά φτερά). Υπάρχουν όμως κι άλλες διαφορές ανάμεσα στις ηλικίες. Το ενήλικο έχει ασπρογκρίζο κεφάλι και λαιμό, καφέ ως ασπρογκρίζο φτέρωμα, άσπρο-κίτρινο ράμφος, καφέ-κιτρίνη ίριδα. Το νεαρό πουλί έχει λευκό κεφάλι και λαιμό, κανελί φτέρωμα, μακρύτερα δάχτυλα στις άκρες των φτερούγων, μολυβί ράμφος, και καφέ ίριδα. Το όρνιο φωλιάζει κατά μικρές αποικίες σε βραχώδεις γκρεμούς και κάθε Φεβρουάριο γεννάει μόνο ένα αυγό, το οποίο επωάζουν και οι δύο γονείς εναλλάξ έως και 50 μέρες. Κύρια αιτία εξαφάνισης των ορνέων αποτελεί η εγκατάλειψη της νομαδικής κτηνοτροφίας, λόγω της εγκατάλειψης της νομαδικής κτηνοτροφίας, που ευνοούσε το πτηνό. Άλλες απειλές για το όρνιο είναι το παράνομο κυνήγι και η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων. 13

14 Σφηκιάρης Ο σφηκιάρης ανήκει στην οικογένεια των αετιδών. Πρόκειται για αποδημητικό πτηνό που συναντάται στην Ευρώπη και τη Δ.Ασία, ενώ μεταναστεύει στην Αφρική για να ξεχειμωνιάσει. Τέτοια πτηνά συναντώνται και στον ορεινό όγκο της Χαλκιδικής. Ο σφηκιάρης είναι μεσαίου μεγέθους αρπακτικό με μήκος γύρω στα εκ. Μοιάζει με τη γερακίνα, από την οποία διακρίνεται από τη μακρύτερη ουρά και από το γκρίζο ράμφος Τόποι διαμονής του είναι τα δάση φυλλοβόλων με μεγάλα διάκενα. Εκεί συνηθίζει να φωλιάζει σε δέντρα και να τρώει έντομα, σφηκοφωλιές, μικρά θηλαστικά και ερπετά. 14

15 Χλωρίδα Μακεδονίας Πουρνάρι ή Πρίνος Είναι ένα είδος δρυός που φυτρώνει συνήθως με θαμνώδη μορφή, σχηματίζοντας εκτεταμένα δάση από πουρνάρι, είτε μαζί με άλλα δένδρα και θάμνους. Το πουρνάρι είναι ιδιαίτερα εξαπλωμένο είδος στη Μεσόγειο και αποτελεί το πλέον σύνηθες αειθαλές φυτό της χώρας μας. Αιτία της εξάπλωσής του είναι και το γεγονός, ότι φυτρώνει από τις ακτές μέχρι και σε υψόμετρο άνω των χιλίων μέτρων. Ο πρίνος έχει την εμφάνιση θάμνου ή μικρού δέντρου με ύψος από 1 εώς 6 περίπου μ. ή και λίγο παραπάνω. Ο φλοιός του είναι τεφρόχρωμος, αρχικά λείος, αργότερα με φολιδωτό ή σχισμένο ξηρόφλοιο στον κορμό και στους γέρικους κλάδους. Τα φύλλα είναι απλά, δερματώδη, με λεία επιφάνεια, μήκους 1-5 εκ. Οι καρποί του πουρναριού, εμφανίζονται μοναχικοί ή σε ζεύγη. Οι καρποί (βαλανίδια) χρησιμοποιούνται για την παραγωγή κόκκινης βαφής, αλλά και στη φαρμακευτική. Το πουρνάρι αποτελεί, επίσης, πολύτιμη τροφή των γιδιών. Βασικότερος κίνδυνος για το πουρνάρι είναι οι πυρκαγιές, καθώς είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο φυτό. Έλατο Το έλατο είναι δέντρο που ανήκει στην οικογένεια των ελατιδών. Τρία είδη του κωνοφόρου αυτού δέντρου βρίσκονται στην Ελλάδα. Πρόκειται για την υβριδογενή ελάτη, την Κεφαλληνιακή και τη λευκή ελάτη. Στην περιοχή της Χαλκιδικής συναντάται η υβριδογενής ελάτη. Στον Ταξιάρχη Χαλκιδικής μάλιστα καλλιεργούνται έλατα για χριστουγεννιάτικα δέντρα. Η ελάτη είναι δέντρο ύψους μ., ανάλογα με το είδος, με στενή κόμη, καλό κορμό και λεπτά κλαδιά. Το ριζικό της 15

16 σύστημα χαρακτηρίζεται ως μέτριο βαθύ και έντονο. Η έναρξη της σποροπαραγωγής γίνεται σε ηλικία ετών και φτάνει στο μέγιστο της σε ηλικία ετών. Οι σπόροι της έχουν μικρή φυτρωτική ικανότητα και η φύτρωση τους γίνεται 2-4 εβδομάδες μετά τη σπορά. Η αύξηση της σε ύψος γίνεται πολύ αργά και φτάνει στο μέγιστο στην ηλικία των ετών. Η διάρκεια ζωής της είναι από 300 ως 500 έτη. Το έλατο έχει μεγάλες ανάγκες σε νερό και χρειάζεται βαθιά και χαλαρά εδάφη με καλή αποστράγγιση και μεγάλη σχετική υγρασία αέρα. Από τα τρία είδη πιο ανθεκτικό στην ξηρασία. Οξιά Η οξιά ή φηγός είναι ένα γένος ειδών φυλλοβόλων δέντρων που συναντώνται σε όλη την Ευρώπη, στην Ασία και στη Β Αμερική. Στη χώρα μας, η οξιά φύεται σε ύψομετρο μ. και βρίσκεται στη Μακεδονία, στη Θράκη, στον Όλυμπο, στην Πίνδο, στο Μέτσοβο και στην Κόνιτσα. Στη Χαλκιδική υπάρχουν δάση οξιάς στο Χορτιάτη, στο Στρατονικό, στο Χολομώντα και στον Άθω. Η οξιά μπορεί να φτάσει σε ύψος περίπου τα 40 μ. Έχει κορμό ευθύ και κόμη σε νεαρή ηλικία κωνική, ενώ όταν το δέντρο γεράσει μετατρέπεται σε πλατιά θολωτή. Τα φύλλα της είναι ωοειδή και έχουν χρώμα σκούρο πράσινο. Το ξύλο της έχει χρώμα ελαφρά κοκκινωπό. Το ξύλο της οξιάς χρησιμοποιείται στην οικοδομική, την επιπλοποιία, τη ναυπηγική και γενικά στη βιομηχανία του ξύλου. Δρυς ή βαλανιδιά Η βαλανιδιά ή δρυς είναι γένος φυλλοβόλων φυτών της οικογένειας των φηγιδών. Το γένος περιλαμβάνει πάνω από 500 αυτοφυή είδη στο Β ημισφαίριο της Γης. Η δρυς ζει πάνω από χρόνια και είναι το μεγαλύτερο δένδρο του δάσους. Οι ρίζες της προχωρούν βαθιά μέσα στο έδαφος. Ο κορμός της είναι χοντρός και έχει εξογκώματα αρκετά μεγάλα. Αρχίζει να δίνει άνθη στα 60 της χρόνια. Τα άνθη της είναι δύο ειδών: αρσενικά και θηλυκά. Ο καρπός της ονομάζεται βαλανίδι, έχει σχήμα ωοειδές και αποτελεί θρεπτική τροφή για τα ζώα και κυρίως για τους χοίρους. Ανάμεσα στα διαφορετικά είδη βαλανιδιάς περιλαμβάνονται: η αριά, το πουρνάρι, η φελλοδρύς από το φλοιό της οποίας γίνεται ο φελλός κ.ά. Το ξύλο της είναι σκληρό και χρησιμοποιείται στην οικοδομική, στη ναυπηγική και στην επιπλοποιία. Ο φλοιός της και τα κύπελλα των βαλανιδιών της περιέχουν μια ουσία, την τανίνη που χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία, στη βαφική και στη φαρμακευτική. Ίταμος Η ταξός η ραγοφόρος ή ίταμος μαυρέλατος ή ήμερο έλατο είναι αειθαλές κωνοφόρο δέντρο της οικογένειας των ταξιδών. Ο ίταμος φύεται στην Κεντρική και Νότια Ευρώπη, στη ΒΔ Αφρική, στο Β 16

17 Ιράν και στη ΝΔ Ασία. Στη Ελλάδα συναντάται στη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και τη Σαμοθράκη. Βρίσκεται συνήθως σε μεγάλο υψόμετρο σε δάση ελάτου και οξιάς. Στη Χαλκιδική έντονη είναι η παρουσία του δέντρου σε όρος στη Σιθωνία της Χαλκιδικής, στο οποίο έχει δώσει και το όνομά του. Η ταξός είναι δέντρο που μεγαλώνει αργά, όμως μπορεί να ζήσει πολλά χρόνια. Χαρακτηριστικό είναι πως στη Χαλκιδική έχει καταγραφεί ίταμος ετών. Το ύψος του κυμαίνεται μεταξύ 10 και 20 μ. με διάμετρο κορμού, που φτάνει και τα 2 μ. Έχει λεπτό φλοιό με φολίδες σε καστανές και ερυθρές αποχρώσεις. Τα φύλλα του μοιάζουν με παχιές πράσινες βελόνες. Οι κώνοι του ίταμου είναι στην ουσία μαλακά και σαρκώδη ερυθρά περιβλήματα σαν ρόγες, που περικλείουν τους σπόρους του δέντρου. Τα περισσότερα τμήματα του ήμερου έλατου είναι δηλητηριώδη. Πλάτανος Πλάτανος ονομάζεται το μακρόβιο φυλλοβόλο φυτό, που ανήκει στην οικογένεια των πλατανιδών. Πρόκειται για δέκα είδη δέντρων που φυτρώνουν στην Ευρώπη, την Ασία και τη Β Αμερική. Ο κοινός πλάτανος είναι αυτοφυής σε όλη σχεδόν την Ελλάδα και κοντά σε περιοχές με υγρό στοιχείο, όπως όχθες των ποταμών, πηγές, βρύσες, χείμαρρους, λίμνες κλπ. Το ύψος του πλάτανου μπορεί να φτάσει και τα 30 μ., ενώ ο κορμός του μπορεί να φτάσει σε διάμετρο και τα 4 μ. Ο φλοιός του δέντρου είναι λεπιδώδης, τα φύλλα και τα παράφυλλα είναι μεγάλα, τα άνθη μονογενή, ανεμόγαμα σε διαφορετικές ταξιανθίες κυρίως σφαιρικές. Ο καρπός είναι μικρός, σφαιρικός, σκληρός και φέρει θύσανο τριχών. Η επεξεργασία του ξύλου του πλάτανου μπορεί να γίνει όταν είναι νωπό και χρησιμοποιείται κυρίως για την κατασκευή κιβωτίων συσκευασίας, την τορνευτική και ελάχιστα στην επιπλοποιία. Ανεμώνη Ανεμώνη ονομάζεται το αγγειόσπερμο φυτό της οικογένειας των ρανουγκουλίδων. Η ανεμώνη ευδοκιμεί σε όλες τις χώρες, είτε σαν αυτοφυές λουλούδι, είτε μετά από καλλιέργεια. Οι περιοχές που συναντάται είναι κυρίως εύκρατες βόρειες. Η ονομασία ανεμώνη προέρχεται από τη λέξη άνεμος εξ αιτίας της εντύπωσης που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες, ότι τα φυτά αυτά άνθιζαν μόνον όταν φυσούσε άνεμος. Κάθε φυτό ανεμώνης βγάζει ένα άνθος, σπανιότατα δύο, σε χρώμα ιώδες έως κόκκινο, με διάφορες ενδιάμεσες αποχρώσεις (ροδόχροα, κυανόχροα, αιματόχροα κλπ.). Υπάρχουν όμως και ανεμώνες που βγάζουν άνθη λευκά ή και κίτρινα. Το άνθος της ανεμώνης, όταν είναι ακόμη κλειστό, περιβάλλεται από περιάνθιο που αποτελείται από πέντε ή περισσότερα πεταλοειδή φύλλα. 17

18 Κυκλάμινο To κυκλάμινο είναι φυτό της οικογένειας των πριμουλιδών. Τα κυκλάμινα συναντώνται σε πολλά μέρη της Ελλάδας και ανάμεσα σε αυτά και στη Χαλκιδική. Πολλές ακόμη είναι οι γνωστές ονομασίες γι αυτό το φυτό, όπως σκυλάκι, λαγόψωμο και λαγουδάκι. Σε κάποια μέρη της χώρας ονομάζεται και χοιρόψωμο, επειδή τις ρίζες του τις τρώνε οι χοίροι. Τα κυκλάμινα Φυτρώνουν κατά τα μέσα του φθινοπώρου, ανάμεσα σε σχισμές βράχων ή σε χαλάσματα. Το κυκλάμινο είναι μικρού ύψους, με σφαιρικό κόνδυλο, που μοιάζει με πατάτα. Τα φύλλα του έχουν μικρό και λεπρό μίσχο και φύλλωμα καρδιόσχημο, που μοιάζει με τα φύλλα κισσού. Τα άνθη του είναι ρόδινα και εύοσμα, με κάλυκα πενταμερή και στεφάνη συμπέταλη με πέντε λοβούς και καθώς αναπτύσσονται γυρίζουν προς τα κάτω πέντε στήμονες. Ορχιδέα Η Ορχιδέα είναι ένα καλλωπιστικό φυτό. Αποτελεί τη μεγαλύτερη οικογένεια των ανθοφόρων φυτών της τάξης των αγγειόσπερμων. Πρόκειται για τη νεότερη οικογένεια του φυτικού βασιλείου, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της εξέλιξης και έτσι παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες, όσον αφορά τις ποικιλίες που περιλαμβάνει. Χαρακτηριστικό είναι, μάλιστα, ότι στην οικογένεια των ορχιδέων κάθε χρόνο προστίθενται περίπου 800 είδη. Οι ορχιδέες συναντώνται σχεδόν σε όλα τα οικοσυστήματα του πλανήτη, αν και προτιμούν συνήθως θερμές περιοχές με ήπιο κλίμα. Στην Ελλάδα συναντώνται περίπου 175 είδη, ενώ 50 από αυτά είναι ενδημικά. Οι κυριότερες απειλές για την ορχιδέα προέρχονται από την παράνομη συλλογή και την καταστροφή των ελάχιστων ή μοναδικών βιοτόπων τους, αλλά και από τη γεωγραφική τους απομόνωση. Άλλοι κίνδυνοι για το είδος είναι η υπερβόσκηση και η εκτεταμένη κατασκευή δασικών δρόμων. 18

19 Μνημείο της φύσης: Το Πεύκο της Νικήτης Χαλκιδικής Το Πεύκο της Χαλκιδικής χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης σύμφωνα με την απόφαση 44039/ 2525/1975 και το ΦΕΚ 738/ΤΒ/1976 του έτους 1976.Το πεύκο βρίσκεται κοντά στην πρωτεύουσα του δήμου Σιθωνίας, Νικήτη, και πλησίον του Πολύγυρου Χαλκιδικής. Το πεύκο έχει εντυπωσιακό μέγεθος και συναντάται δίπλα στη θάλασσα. 19

20 Κίνδυνοι που απειλούν την ελληνική χλωρίδα Πολλά είδη της ελληνικής χλωρίδας απειλούνται με εξαφάνιση από κινδύνους που οφείλονται σε πολλές αιτίες. Η κυριότερη κατηγορία χλωρίδας που κινδυνεύει είναι αυτή των ενδημικών ειδών, επειδή τα είδη αυτά έχουν μικρή περιοχή εξάπλωσης και πολύ ειδικό βιότοπο. Όμως πολλά είναι και τα απειλούμενα σπάνια είδη φυτών στον ελληνικό χώρο που δεν είναι ενδημικά. Αυτά έχουν μικρές σποραδικές εμφανίσεις και πολλές εμφανίζονται φορές σε βιότοπους που βρίσκονται κάτω από την επίδραση του ανθρώπου. Τέλος, υπάρχουν είδη κοινά, που απειλούνται έμμεσα, λόγω του ειδικού βιότοπου που κατέχουν ή λόγιο συσσωρευμένων κινδύνων που δρουν πάνω σ' αυτά. Τις μεγαλύτερες επιδράσεις δέχονται σήμερα τα είδη των παραθαλάσσιων περιοχών και κυρίως των αμμωδών λόγω απώλειας του βιοτόπου τους ή σημαντικής καταστροφής του. Τα περισσότερα, αν όχι όλα τα φυτά αυτών των βιοτόπων, βρίσκονται σήμερα σε άμεσο ή έμμεσο κίνδυνο εξαφάνισης. Οι κίνδυνοι που απειλούν την ελληνική χλωρίδα είναι πολυάριθμοι. Οι σοβαρότεροι απ' αυτούς είναι: Η επίδραση του ανθρώπου πάνω κυρίως στα παραθαλάσσια είδη και τους βιότοπους τους. Στην περίπτωση αυτή η κάθε μορφής ανθρώπινη δραστηριότητα στις παραλίες δημιουργεί άμεσο κίνδυνο στα είδη αυτά. Η βόσκηση και κυρίως η υπερβόσκηση που γίνεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η εκχέρσωση και αποξήρανση γαιών για να αποδοθούν στη γεωργία. Για παράδειγμα, η περίπτωση της αποξήρανσης της Κωπαΐδας και άλλων λιμνών υπήρξε καταστροφική για ολόκληρη την υδρόβια χλωρίδα. Οι πυρκαγιές που καταστρέφουν πολλές φορές το μεγαλύτερο μέρος της χλωρίδας μεγάλων περιοχών και μπορεί να είναι μοιραίες για τα μικρής εξάπλωσης ενδημικά και σπάνια είδη. Η κατασκευή νέων δρόμων και η διαπλάτυνση παλαιών. Η βιομηχανοποίηση και η αστικοποίηση. Η χλωρίδα της Αττικής για παράδειγμα έχει πάθει τεράστιες καταστροφές εξαιτίας της ανοικοδόμησης και είναι πολλά τα είδη που έχουν χαθεί ή κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Οι αλλαγές στις μεθόδους καλλιέργειας με τη χρήση ζιζανιοκτόνων που πολλές φορές καταστρέφουν σπάνια είδη. Υπερβολική συλλογή από επιστήμονες και ερασιτέχνες βοτανικούς. Συλλογή για εμπορικούς και βιομηχανικούς σκοπούς, όπως μερικά φαρμακευτικά είδη ή είδη που χρησιμοποιούνται ως αφεψήματα. 20

21 Κίνδυνοι που απειλούν την ελληνική πανίδα Με βάση την ποιοτική απογραφή των ζωικών ειδών στην Ελλάδα, τον προσδιορισμό του μεγέθους των πληθυσμών και της γεωγραφικής εξάπλωσης τους, καθώς και τη δυναμική της πανίδας, μια συνολική εκτίμηση δίνει την εντύπωση ότι η κατάσταση είναι σοβαρή, αλλά όχι δραματική. Οι ενθαρρυντικές ενδείξεις είναι οι παρακάτω: Η ελληνική πανίδα είναι εξαιρετική αλλά όχι και μοναδική. Ο αριθμός των ενδημικών ειδών δεν είναι τόσο μεγάλος όπως στα φυτά, και αυτό ισχύει, κατά μείζονα λόγο, για τις ανώτερες κατηγορίες ταξινόμησης. Έτσι ακόμα και είδη που έχουν εξαφανισθεί από την πανίδα της Ελλάδας ή κινδυνεύουν με εξαφάνιση, είναι δυνατό να αναβιώσουν, με εισαγωγή ατόμων από άλλες περιοχές, εφόσον βέβαια δεν πρόκειται για είδη ενδημικά. Ο αριθμός γνωστών ειδών που εξολοθρεύτηκαν ολοκληρωτικά στον ελληνικό χώρο, από την απελευθέρωση μέχρι σήμερα, είναι περιορισμένος. Αυτό σημαίνει ότι κατά το χρονικό αυτό διάστημα που η δημογραφική αύξηση και η τεχνολογική επέμβαση στο φυσικό περιβάλλον ήταν σημαντικότερες από ό,τι κατά το παρελθόν, η ποιοτική υποβάθμιση της πανίδας δεν έγινε με τον ιλιγγιώδη ρυθμό που έγινε σ' άλλες χώρες. Η οικονομική πίεση, που εκδηλώνεται συνήθως στις με χωρίς αρχές επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον λόγω του πολύ χαμηλού βιοτικού επιπέδου των αγροτικών πληθυσμών, μειώνεται συνεχώς στην Ελλάδα, χάρη στη γενικότερη ανάπτυξη, την αστικοποίηση του αγροτικού πληθυσμού, την απασχόληση στη βιομηχανία ή την τριτογενή παραγωγή, στην τεχνολογική πρόοδο της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της αλιείας. 21

22 ΑΡΚΟΥΔΑ Η καφέ αρκούδα ή φαιά αρκούδα ή κοινή αρκούδα είναι παμφάγο θηλαστικό ζώο, που μπορεί να φτάσει σε μάζα από 170 μέχρι 300 κιλά. Υποείδος της είναι η Αρκούδα γκρίζλι, διάσημη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ελλάδα, η καφέ αρκούδα υπάρχει κυρίως στη δυτική και βορειοδυτική Ελλάδα ωστόσο ο πληθυσμός της είναι περιορισμένος. Γενικότερα, απαντάται στην Ασία, την Ευρώπη, την Βόρεια Αμερική και τα όρη της βόρειας Αφρικής. Έχει μεγάλο κεφάλι, μικρά αυτιά, πατούσες με γερά νύχια και κοντή ουρά. Είναι μοναχικό ζώο. Ο ζωτικός χώρος των αρσενικών προστατεύεται από οποιονδήποτε αντίπαλο και φτάνει τα τετρ. χλμ. Τρέφεται με φυτά, ψάρια, μέλι, πτηνά και τρωκτικά. Έχει οξεία όσφρηση και ασθενή όραση. Τα μικρά γεννιούνται τον χειμώνα, ζυγίζουν μερικές εκατοντάδες γραμμάρια και μένουν με την μητέρα τους πάνω από δύο χρόνια. Εξελικτική πορεία Μέσα από μια πορεία εξέλιξης και επιβίωσης διάρκειας 35 εκατομμυρίων χρόνων, η καφέ αρκούδα, εξαπλώθηκε από την τούνδρα της Αλάσκας και τις στέπες της Ασίας ως τα δρυοδάση των μεσογειακών χωρών. Η καφέ αρκούδα ως το 15ο αιώνα, ζούσε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η 22

23 καταστροφή των βιοτόπων της και το κυνήγι της που έχει απαγορευτεί εδώ και δύο δεκαετίες περίπου, είναι οι κύριες αιτίες της σταδιακής εξαφάνισης της από τις περισσότερες χώρες. Σήμερα ζει σε μικρούς αποκομμένους πληθυσμούς και κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Στην Ελλάδα έως το 17ο αιώνα, η αρκούδα ζούσε ακόμη και στην Πελοπόννησο, σήμερα έχει περιοριστεί στη βόρεια Πίνδο και την κεντρική Ροδόπη. Ο πληθυσμός της δεν ξεπερνά τα 150 άτομα και αποτελεί το νοτιότερο τμήμα του Βαλκανικού πληθυσμού που δεν ξεπερνά τα άτομα. Η Βιολογία της Καφέ Αρκούδας Είναι ζώο που δεν έχει φυσικούς εχθρούς. Ο μοναδικός εχθρός της είναι ο άνθρωπος. Είναι το μεγαλύτερο χερσαίο θηλαστικό της Ευρώπης, με μεγάλη μυϊκή δύναμη, ιδιαίτερα στο λαιμό και στα άκρα. Έχει τριγωνικό κεφάλι, κυκλικά μικρά αυτιά και μικρά μάτια. Διαθέτει δόντια με αναπτυγμένους τους κυνόδοντες και τους γομφίους. Η ουρά της είναι πολύ κοντή και κρύβεται από τη γούνα της, τα πόδια της καταλήγουν σε πέντε δάχτυλα εφοδιασμένα με καμπυλωτά νύχια. Έχει άριστη ακοή και όσφρηση όμως λιγότερο καλή όραση. Η αρκούδα βαδίζει πατώντας σε όλο το πέλμα των ποδιών της και μπορεί να τρέξει με ταχύτητα χιλιόμετρα την ώρα. Το ύψος ενός ενήλικου ζώου στον τράχηλο μπορεί να φτάσει τα 1.10 μέτρα, ενώ το συνολικό μήκος κυμαίνεται μεταξύ 1.70 και 2.20 μέτρα. Το ενήλικο θηλυκό ζυγίζει από 60 ως 120 κιλά, ενώ το ενήλικο αρσενικό είναι συνήθως πιο μεγαλόσωμο και το βάρος του κυμαίνεται από 110 ως 250 κιλά. Γενικά το βάρος της αρκούδας δεν είναι ποτέ σταθερό. Το φθινόπωρο γίνεται μέγιστο εφόσον το ζώο αποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες λίπους για να καλύψει τις ανάγκες του κατά την περίοδο του χειμέριου ύπνου, ενώ την άνοιξη έχει το ελάχιστο βάρος αφού όλο το λίπος έχει ήδη καταναλωθεί κατά τη διάρκεια 23

24 του χειμέριου ύπνου. Η αρκούδα ζει περίπου 20 με 25 χρόνια και δεν είναι εκ φύσεως επιθετικό ζώο. Μπορεί βέβαια όπως κάθε αμυνόμενο ζώο να εκδηλώσει επιθετική συμπεριφορά για εκφοβισμό. Όταν σηκώνεται στα πισινά της πόδια δεν εκδηλώνει επιθετική διάθεση, η κίνηση αυτή είναι ανιχνευτική και έχει απλά σκοπό να αυξήσει το οπτικό της πεδίο. Αμυντικό ρόλο έχει το δυνατό της μούγκρισμα. Χαρακτηριστικά της στοιχεία είναι η μεγάλη ταχύτητα της, η ευκινησία της, η ικανότητα της να ψαρεύει, η ικανότητα της στην αναρρίχηση, η χρήση του μπροστινού ποδιού ως "χέρι". Τροφή Η αρκούδα είναι ζώο παμφάγο με προτίμηση στις τροφές φυτικής προέλευσης και έχει ανάγκη από μεγάλες ποσότητες τροφής. Τρέφεται με όλων των ειδών τους διαθέσιμους καρπούς του δάσους: Βατόμουρα, άγρια κορόμηλα, κεράσια, μήλα, αχλάδια, σμέουρα, καρπούς σορβιάς, αγριοφράουλες, βελανίδια, καρπούς οξιάς αλλά και βολβούς, ρίζες και χόρτα. Συμπληρώνει το διαιτολόγιο της με μέλι, μικρά και μεγάλα θηλαστικά, έντομα, μυρμήγκια, βατράχια, σαλιγκάρια, ψάρια και χελώνες. Χειμέριος ύπνος Μία από τις αξιοπερίεργες φάσεις του βιολογικού κύκλου της αρκούδας είναι ο χειμέριος ύπνος που διαφέρει ουσιαστικά από τη γνωστή χειμερία νάρκη που χαρακτηρίζει άλλα είδη θηλαστικών. Οι βασικότερες διαφορές είναι: 24

25 1) Κατά τη χειμέρια νάρκη η θερμοκρασία του σώματος του ζώου πλησιάζει τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος (σχεδόν 0 C), οι καρδιακοί παλμοί και ο αναπνευστικός ρυθμός ελαττώνονται δραματικά και το ζώο ξυπνά ανά διαστήματα για να αποβάλει ούρα και κόπρανα. 2) Κατά το χειμέριο ύπνο η θερμοκρασία του σώματος της αρκούδας ελαττώνεται κατά ένα βαθμό περίπου σε σχέση με την κανονική (38 C), οι καρδιακοί παλμοί και ο αναπνευστικός ρυθμός δεν ελαττώνονται δραματικά και το επίπεδο εγρήγορσης είναι υψηλότερο από ότι στη χειμέρια νάρκη, γι' αυτό η αρκούδα ξυπνάει πολύ εύκολα όταν ενοχληθεί στη φωλιά της. Τέλος, πρέπει να προσθέσουμε ότι η αρκούδα δεν αποβάλλει ούρα ή κόπρανα γιατί τα ανακυκλώνει ο οργανισμός της. Ο χειμέριος ύπνος είναι ένας ακόμα τρόπος προσαρμογής της αρκούδας στις αντίξοες συνθήκες του περιβάλλοντος όπου ζει. Είναι ουσιαστικά ο μόνος τρόπος επιβίωσης για ένα μεγαλόσωμο παμφάγο θηλαστικό κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Μια ακόμα βασική λειτουργία είναι η προστασία των ευάλωτων νεογνών, εφόσον γεννιούνται μέσα στη φωλιά υπό ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας σαν να είναι ένα είδος θερμοκοιτίδας. Κίνδυνοι Απειλές Η φόνευση της καφέ αρκούδας, είτε λόγω πρόκλησης ζημιών σε παραγωγικές μονάδες (κτηνοτροφικά ζώα, μελίσσια, καλλιέργειες), είτε τυχαία φόνευση κατά το κυνήγι ή σκόπιμη φόνευση για τρόπαιο ή σύλληψη των μικρών. Η υποβάθμιση ή η απώλεια των βιοτόπων της καφέ αρκούδας λόγω αλόγιστης διάνοιξης δασικών δρόμων, απρογραμμάτιστης και αλόγιστης υλοτομίας και πυρκαγιών. Ο κατακερματισμός της γεωγραφικής κατανομής του είδους και η συρρίκνωση των συνδετικών περιοχών της κατανομής της καφέ αρκούδας σε εθνική ή διασυνοριακή κλίμακα λόγω υλοποίησης μεγάλων τεχνικών έργων οι οποίες στερούνται τις αναγκαίες περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Η ελλιπής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού που εκλαμβάνει την παρουσία του είδους ως απειλή στην περιουσία των παραγωγών και την ανθρώπινη ασφάλεια. Σύμφωνα με το άρθρο 258,παρ.2ε και 2ζ (Ν.Δ.86/69) του Δασικού κώδικα, απαγορεύεται ο φόνος, η αιχμαλωσία, η κατοχή και η έκθεση σε δημόσια θέα της καφέ αρκούδας. Το παραπάνω αποτελεί και το μοναδικό νομικό κείμενο της ελληνικής νομοθεσίας που αναφέρεται ρητά και σαφώς στο συγκεκριμένο είδος. Η καφέ αρκούδα χαρακτηρίζεται σαν σπάνιο και απειλούμενο είδος και συμπεριλαμβάνεται στο Κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων ειδών (Red Data Book) που εξέδωσε στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Διεθνούς Ενώσεως για τη Διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων. 25

26 Αρκτούρος Η Δημιουργία του Αρκτούρου Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι μία αστική, μη κυβερνητική και μη κερδοσκοπική, περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1992 κι έχει ως στόχο την προστασία της άγριας πανίδας και του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Αφορμή της ίδρυσης του ήταν η ανάγκη εύρεσης άμεσης λύσης στο τότε διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα της αιχμαλωσίας αρκούδων αλλά και λύκων. Μια αφορμή που οδήγησε σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσεων και ενεργειών. Η λειτουργία του Περιβαλλοντικού Κέντρου Αρκτούρου Μέσα στις δράσεις του είναι επίσης κι η εκπόνηση επιστημονικών μελετών, η παροχή περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κοινού στα ζητήματα βιοποικιλότητας κι αειφορίας, ενώ προσπαθεί να ασκεί πολιτική πίεση βασιζόμενος σε ολοκληρωμένα προγράμματα και λύσεις. Η συμβολή του Ελληνικού Ποιμενικού Κάθε χρόνο εμπλουτίζει τις δραστηριότητες του, καλύπτοντας έτσι ένα ευρύ φάσμα ενεργειών για την προστασία της άγριας ζωής, με πιο σημαντική προσθήκη την ελεγχόμενη αναπαραγωγή και διαιώνιση του ελληνικού ποιμενικού σκύλου και τη δωρεάν διάθεση του σε κτηνοτρόφους ορεινών περιοχών, συμβάλλοντας έτσι στην αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου κι άγριας ζωής. Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι μία οργάνωση που ο βασικός κινητήριος μοχλός του είναι η αγάπη του κόσμου. 26

27 27

28 28

29 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΠΑΠΥΡΟΣ - ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ INTERNET ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Κρίνουμε σκόπιμο να ευχαριστήσουμε τον Υποδιευθυντή του σχολείου κ. Μπαλτζή Απόστολο, καθώς και τους εκπαιδευτικούς : κ. Παπαδημητρίου Θωμά και κ. Κερεμίδη Ιωάννη που ανταποκρίθηκαν άμεσα στο αίτημα μας να διοργανωθεί μια εκπαιδευτική επίσκεψη στον Αρκτούρο στη Φλώρινα. Επίσης τους ευχαριστούμε για τη βοήθεια που μας παρείχαν στη συλλογή πληροφοριών και πολύτιμου υλικού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής μας επίσκεψης. Οι μαθητές του ΒΛ2 Ειρηνούπολης. 29

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΟΜΑΔΑ 1 Κορμπάκη Δέσποινα Κολακλίδη Ναταλία Ζαχαροπούλου Φιλιππούλα Θανοπούλου Ιωαννά ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΠΙΛΕΞΑΜΕ: Η χλωρίδα και η πανίδα στην χώρα μας είναι ένα πολύ σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας

Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας 19 Αυγούστου 2018 Καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο εκτοπισμένος συγκάτοικός μας Επιστήμες / Περιβάλλον - Οικολογία Μέσα από μία πορεία εξέλιξης 35 εκατομμυρίων χρόνων η καφέ αρκούδα, ζώο ιδιαίτερα προσαρμοστικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χλωρίδα και Πανίδα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

Λύκος - Canis lupus. Είδος Τρωτό - στην Ελλάδα ζουν περίπου 700 Λύκοι. Από το 1969 απαγορεύεται δια νόμου η κατοχή του από ιδιώτες.

Λύκος - Canis lupus. Είδος Τρωτό - στην Ελλάδα ζουν περίπου 700 Λύκοι. Από το 1969 απαγορεύεται δια νόμου η κατοχή του από ιδιώτες. Λύκος - Canis lupus Είδος Τρωτό - στην Ελλάδα ζουν περίπου 700 Λύκοι Από το 1969 απαγορεύεται δια νόμου η κατοχή του από ιδιώτες. Ο πληθυσμός του Λύκου μειώνεται εξαιτίας: i. του περιορισμού/υποβάθμισης

Διαβάστε περισσότερα

Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης

Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης 250579 Natural Europe CIP-ICT PSP-2009-3 Δρ Βορεάδου Κατερίνα Υπεύθυνη Εκπαίδευσης ΜΦΙΚ Ο λύκος των παραμυθιών και ο λύκος της φύσης Το όνομά του εικάζεται πως προέρχεται από τη λέξη 'λύκη που σημαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: Χριστίνα Τσώτα

Επιμέλεια: Χριστίνα Τσώτα ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ Σχολ. Έτος: 2011 2012 Επιμέλεια: Χριστίνα Τσώτα ΦΩΚΙΑ ΜΟΝΑΧΟΥΣ - ΜΟΝΑΧΟΥΣ Κοινό όνομα: Μεσογειακή φώκια Μήκος: 2 3 μέτρα Βάρος: 300

Διαβάστε περισσότερα

WWW.KINDYKIDS.GR. Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς

WWW.KINDYKIDS.GR. Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς WWW.KINDYKIDS.GR Όταν η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται παιχνίδι! Το Site για γονείς και νηπιαγωγούς Το υλικό αυτό αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του KindyKids.gr και διανέμεται δωρεάν. ΖΩΑ ΠΟΥ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου!

Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου! Προστατευόμενα Ζώα της Κύπρου! Ψάξαμε και βρήκαμε. Ομαδικές εργασίες στα πλαίσια της ενότητας «Οι ακροβάτες της θάλασσας». Οι μαθητές έφτιαξαν δελτία ταυτότητας για κάθε προστατευόμενο ζώο. Έψαξαν και

Διαβάστε περισσότερα

Η αρκούδα είναι το πιο μεγάλο χερσαίο θηλαστικό της Ευρώπης. Σε φυσιολογικές συνθήκες ζει περίπου 20 με 25 χρόνια. Ζει σε ορεινές δασικές περιοχές

Η αρκούδα είναι το πιο μεγάλο χερσαίο θηλαστικό της Ευρώπης. Σε φυσιολογικές συνθήκες ζει περίπου 20 με 25 χρόνια. Ζει σε ορεινές δασικές περιοχές Μπότη Μιχαέλα Η αρκούδα είναι το πιο μεγάλο χερσαίο θηλαστικό της Ευρώπης. Σε φυσιολογικές συνθήκες ζει περίπου 20 με 25 χρόνια. Ζει σε ορεινές δασικές περιοχές και είναι ζώο παμφάγο με ιδιαίτερη προτίμηση

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Χλωρίδα. Χλωρίδα της Ελλάδας

3.1 Χλωρίδα. Χλωρίδα της Ελλάδας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ 3.1 Χλωρίδα Είναι το σύνολο των φυτών μιας δεδομένης περιοχής ή ενός συγκεκριμένου βιοχώρου. Η χλωρίδα μπορεί να αναφέρεται σε πολύ μικρές γεωγραφικές περιοχές, όπως π.χ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ. 1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ. 1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΕΣ 1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές Οι οργανισμοί διαφέρουν στην εμφάνιση, στον τρόπο με τον οποίο ζουν, στον τόπο όπου κατοικούν Ποιο είναι το μυστικό της τεράστιας ποικιλομορφίας;

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΕΤΕ: ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ -> ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ

ΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΕΚΦΡΑΣΕΤΕ: ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ -> ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ ΧΡΥΣΑΕΤΟΙ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είμαστε μέλη της ερευνητικής ομάδας που ασχολείται με το περιβάλλον και με το τι μας κάνει να χαμογελάμε στη φύση. Επιλέξαμε αυτό το θέμα επειδή πιστεύουμε πως ακόμα υπάρχουν πράγματα

Διαβάστε περισσότερα

Ζώα υπό εξαφάνιση - Το Γιγάντιο Πάντα

Ζώα υπό εξαφάνιση - Το Γιγάντιο Πάντα Ζώα του δάσους υπό εξαφάνιση Τμήμα Α4 Σχ. Έτος 2012-20132013 Α τετράμηνο Είναι διεθνές σύμβολο της WWF. Τ α υ τ ό τ η τ α Όνομα : Γιγάντιο Πάντα Βάρος : 86-125 κιλά Ύψος : 1.20-1.90μ. Βιότοπος, εξάπλωση

Διαβάστε περισσότερα

Έργο ΠΛΕΙΑΔΕΣ/ Νηρηίδες, Γ ΚΠΣ 21 ΕΑ.ΙΤΥ / Υπ.Ε.Π.Θ.

Έργο ΠΛΕΙΑΔΕΣ/ Νηρηίδες, Γ ΚΠΣ 21 ΕΑ.ΙΤΥ / Υπ.Ε.Π.Θ. Έργο ΠΛΕΙΑΔΕΣ/ Νηρηίδες, Γ ΚΠΣ 21 Έργο ΠΛΕΙΑΔΕΣ/ Νηρηίδες, Γ ΚΠΣ 22 ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ Παρατηρήστε και συγκρίνετε τις παρακάτω εικόνες. Σε ποια από τις δύο περιπτώσεις τα νερά του ποταμού δεν είναι καθαρά; Γιατί

Διαβάστε περισσότερα

Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου. Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία

Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου. Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία Αποδημητικά πουλιά της Κύπρου Όνομα: Κωνσταντίνος Χριστοφή Τμήμα: Γ 4 Μάθημα: Βιολογία Εισαγωγή Αποδημητικά πουλιά είναι τα πουλιά που κάθε χρόνο μεταναστεύουν, από το Νότο προς το Βορρά την άνοιξη και

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΚΟΣ ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΤΣΟΛΑ

ΛΥΚΟΣ ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΤΣΟΛΑ ΛΥΚΟΣ ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΤΣΟΛΑ Λύκος (Canis lupus) Ο Λύκος (Canis lupus) είναι θηλαστικό της τάξης των Σαρκοφάγων. Έχει κοινή καταγωγή με τον σκύλο και θεωρείται πρόγονος όλων των ειδών σκύλων που υπάρχουν σήμερα.

Διαβάστε περισσότερα

Ας προσπαθήσουμε όλοι να μη χαθεί κανένα είδος ζώου από την Κύπρο

Ας προσπαθήσουμε όλοι να μη χαθεί κανένα είδος ζώου από την Κύπρο ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ας προσπαθήσουμε όλοι να μη χαθεί κανένα είδος ζώου από την Κύπρο Ξέρεις ότι: Πανίδα ονομάζουμε όλα τα ζώα μιας περιοχής. Αυτά

Διαβάστε περισσότερα

Τα Ζώα και οι Φωλιές τους. Μια εργασία των μαθητών και των μαθητριών του Β2 με τη δασκάλα τους Λαζοπούλου Ελένη 1 ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης

Τα Ζώα και οι Φωλιές τους. Μια εργασία των μαθητών και των μαθητριών του Β2 με τη δασκάλα τους Λαζοπούλου Ελένη 1 ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης + Τα Ζώα και οι Φωλιές τους Μια εργασία των μαθητών και των μαθητριών του Β2 με τη δασκάλα τους Λαζοπούλου Ελένη 1 ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης Γιάννης Κορνηλία Ρηνιώ Κυριακή Νάσια Γιώργος Στράτος +

Διαβάστε περισσότερα

Πύθωνας των βράχων από. το Βιβλίο της Ζούγκλας, μεγαλόσωμο φίδι, μεγάλη. μυϊκή δύναμη, μικρό κεφάλι. κάνοντας πλάγια βήματα, τα

Πύθωνας των βράχων από. το Βιβλίο της Ζούγκλας, μεγαλόσωμο φίδι, μεγάλη. μυϊκή δύναμη, μικρό κεφάλι. κάνοντας πλάγια βήματα, τα ΟΝΟΜΑ ΧΑΡΑΚΤΙΡΙΣΤΙΚΑ Πύθωνας των βράχων από KAA το Βιβλίο της Ζούγκλας, μεγαλόσωμο φίδι, μεγάλη μυϊκή δύναμη, μικρό κεφάλι. Ζώο της θάλασσας, κινείται ΚΑΒΟΥΡΑΣ κάνοντας πλάγια βήματα, τα μάτια του κινούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΦΩΚΙΑ. (Monachus monachus)

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΦΩΚΙΑ. (Monachus monachus) ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΦΩΚΙΑ (Monachus monachus) Η Μεσογειακή Φώκια είναι το µόνο είδος φώκιας που συναντάται στη Μεσόγειο και αποτελεί ένα από τα πλέον απειλούµενα είδη θαλάσσιων θηλαστικών στον

Διαβάστε περισσότερα

Ζώα υπό εξαφάνιση. Εργασίες του τμήματος Γ1 6ου Δημοτικό Σχολείο Συκεών

Ζώα υπό εξαφάνιση. Εργασίες του τμήματος Γ1 6ου Δημοτικό Σχολείο Συκεών Ζώα υπό εξαφάνιση Εργασίες του τμήματος Γ1 6ου Δημοτικό Σχολείο Συκεών Δεκέμβριος 2011 O λύκος Ο λύκος ζει στα δάση της Ελλάδας. Το χρώμα του είναι μαύρο έχει ουρά, μύτη, στόμα και μάτια. Ο λύκος τρώει

Διαβάστε περισσότερα

Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου. «Κουπάτειο» Τάξη : Δ

Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου. «Κουπάτειο» Τάξη : Δ Θ Δημοτικό Σχολείο Πάφου «Κουπάτειο» Τάξη : Δ Σχολική χρονιά 2013-2014 αγρινό: Είναι το μεγαλύτερο χερσαίο θηλαστικό και ενδημικό είδος στην Κύπρο. Χαρακτηρίζεται ως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της πανίδας

Διαβάστε περισσότερα

Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης µε θέµα «Ένα σπίτι στην πόλη»

Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης µε θέµα «Ένα σπίτι στην πόλη» Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης µε θέµα «Ένα σπίτι στην πόλη» Εργασίες παιδιών 3 ης τάξης που αφορούν στην επεξεργασία κειµένου Ο ΣΚΑΝΤΖΟΧΟΙΡΟΣ Ο σκαντζόχοιρος είναι πολύ συνηθισµένο είδος στη χώρα µας.

Διαβάστε περισσότερα

Οι φίλοι μας, τα ζώα Σχ. έτος

Οι φίλοι μας, τα ζώα Σχ. έτος Ο ΣΚΥΛΟΣ Το τρίχωμά του έχει χρώμα μαύρο. Έχει τέσσερα πόδια, μεγάλα μάτια, μακριά αυτιά και μαύρη μύτη. Η ουρά του είναι κοντή. Είναι θηλαστικό ζώο. Γεννάει κουταβάκια. Τα κουταβάκια είναι παιχνιδιάρικα.

Διαβάστε περισσότερα

Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι)

Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι) Το τσακάλι, τόσο κοντινό μα τόσο ντροπαλό! (Ανακαλύπτοντας το τσακάλι) ΗΛΙΚΙΑ: 7-12 ΕΠΟΧΗ: Φ, Χ, Α, Κ. ΙΑΡΚΕΙΑ: 1 ώρα προετοιμασία στην τάξη, 1 ώρα έρευνα στο σπίτι, 3-4 εβδομάδες έρευνας. ΥΛΙΚΑ: Ερωτηματολόγιο,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΤΟΠΟΣ Η ΦΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ

ΒΙΟΤΟΠΟΣ Η ΦΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ ΒΙΟΤΟΠΟΣ Η ΦΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ Το πρόγραμμα «Βιότοπος» Η Φύση στην αυλή μας : Διδάσκει σε παιδιά και εφήβους τη σημασία των φυτών για την ανθρώπινη ζωή αλλά και τα οικοσυστήματα του πλανήτη. Εξοικειώνει

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Μάρλης, Γεωργία Κοντονή, Κωνσταντίνα Παλαιοθοδώρου

Γιώργος Μάρλης, Γεωργία Κοντονή, Κωνσταντίνα Παλαιοθοδώρου H Γ τάξη του 6 ου Δημοτικού Σχολείου Ζακύνθου Στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης μελέτησε το θέμα: «Χλωρίδα και πανίδα της Ζακύνθου» Εκπαιδευτικοί: Γιώργος Μάρλης, Γεωργία Κοντονή, Κωνσταντίνα Παλαιοθοδώρου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΝ ΡΑ (ΣΕΛ. 3) 2. ΠΟΣΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥΝ ΡΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ 3. ΖΩΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ 4. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (ΣΕΛ.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΝ ΡΑ (ΣΕΛ. 3) 2. ΠΟΣΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥΝ ΡΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ 3. ΖΩΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ 4. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (ΣΕΛ. ΟΝΟΜΑ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΥΠΡΗ ΤΑΞΗ: Β 1 ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Θέµα: Τούνδρα 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΝ ΡΑ (ΣΕΛ. 3) 2. ΠΟΣΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥΝ ΡΑΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ; (ΣΕΛ. 4-7) 3. ΖΩΑ ΚΑΙ ΦΥΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ

Διαβάστε περισσότερα

Kεφάλαιο 11 (σελ ) Ζώνες βλάστησης

Kεφάλαιο 11 (σελ ) Ζώνες βλάστησης Β Ενότητα «Το φυσικό περιβάλλον» 1 Kεφάλαιο 11 (σελ. 43 45) Ζώνες βλάστησης Στόχοι: -να γνωρίσουµε την έννοια της βλάστησης -να παρατηρήσουµε την κατανοµή της βλάστησης στην επιφάνεια της Γης -να συνδέουµε

Διαβάστε περισσότερα

41o Γυμνάσιο Αθήνας Σχ. Έτος 2013-2014 Τμήμα Β1

41o Γυμνάσιο Αθήνας Σχ. Έτος 2013-2014 Τμήμα Β1 41o Γυμνάσιο Αθήνας Σχ. Έτος 2013-2014 Τμήμα Β1 Φώκια Μονάχους- Μονάχους Η μεσογειακή φώκια Monachus monachus πήρε το όνομά της είτε εξαιτίας του σχήματος του πάνω μέρους του κεφαλιού της που μοιάζει σαν

Διαβάστε περισσότερα

Με τον όρο πανίδα εννοούμε το σύνολο των διαφόρων ειδών ζωικών οργανισμών (Σπονδυλωτών και Ασπόνδυλων) που απαντούν σε μία περιοχή.

Με τον όρο πανίδα εννοούμε το σύνολο των διαφόρων ειδών ζωικών οργανισμών (Σπονδυλωτών και Ασπόνδυλων) που απαντούν σε μία περιοχή. Με τον όρο πανίδα εννοούμε το σύνολο των διαφόρων ειδών ζωικών οργανισμών (Σπονδυλωτών και Ασπόνδυλων) που απαντούν σε μία περιοχή. Εισαγωγή Επειδή τίποτα δεν μπορούμε να μελετήσουμε και να κατανοήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΖΩΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ

ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΖΩΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΖΩΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΛΥΓΚΑΣ Ο ΕΥΡΩΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΟΙΚΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΝΟΜΑ : ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΜΠΑΝΤΙ ΑΣ ΤΑΞΗ : Β3 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 Ζώα Υπό Εξαφάνιση : Λύγκας ο Ευρωασιατικός Ζώο νυκτόβιο και µοναχικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ. Ε και Στ τάξη

ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ. Ε και Στ τάξη ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ Ε και Στ τάξη Μελέτη πεδίου Πεύκο Επιστημονική ονομασία: Pinus Περιγραφή: Αειθαλή δεντρα με χοντρό και φολιδωτό κορμό και ύψος από 15μ. 80μ. Μπορούν να ζήσουν για πολλά χρόνια. Πού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 16 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2014-15 Δάσος ονομάζεται ένα πολύπλοκο οικοσύστημα με φυτά και ζώα που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη πυκνότητα δέντρων. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία

Ελληνικοί Βιότοποι. Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Τάξη Οδηγίες Μάθημα Ε Δημοτικού Πώς συμπληρώνουμε τα φύλλα εργασίας Γεωγραφία Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να γνωρίσουμε και να καταγράψουμε τους ελληνικούς βιότοπους και να εντοπίσουμε τα ζώα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΟΣ. «Ζώα του τόπου μας». Ελένη Μοσχοβάκου Βασιλεία Χαρίτου Στέλιος Κάνο

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΟΣ. «Ζώα του τόπου μας». Ελένη Μοσχοβάκου Βασιλεία Χαρίτου Στέλιος Κάνο ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΟΣ. «Ζώα του τόπου μας». Ελένη Μοσχοβάκου Βασιλεία Χαρίτου Στέλιος Κάνο 1 2 Από τα πολύ παλιά χρόνια ο άνθρωπος κατάλαβε, ότι τα ζώα μπορούν να του φανούν χρήσιμα, για να τον βοηθούν στις

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ 1. Σκίουρος Sciurus vulgaris 1. Περιγραφή Κοκκινωπός έως μαύρος, άσπρη κοιλιά, τούφες στα αυτιά Μήκος: 18-27 εκ. (ουρά 14-20 εκ.) Βάρος: 200-480 γρ. 1. Σκίουρος Sciurus

Διαβάστε περισσότερα

Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ

Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ Οι περιοχές των τροπικών δασών όπως βλέπεις και στον παραπάνω παγκόσμιο χάρτη, βρίσκονται στη Νότια Αμερική(γύρω από τον ισημερινό), στη Βόρεια Αμερική(ανάμεσα από τον Τροπικό του

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 3 Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (2 Ο κεφάλαιο) ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Απειλούμενα είδη vs Ανάπτυξη: Αξίζει η προστασία σε καιρό κρίσης;

Απειλούμενα είδη vs Ανάπτυξη: Αξίζει η προστασία σε καιρό κρίσης; Απειλούμενα είδη vs Ανάπτυξη: Αξίζει η προστασία σε καιρό κρίσης; Προστασία άγριας πανίδας = προστασία περιοχών Συνεπώς το ερώτημα «Προστασία αγριας πανίδας ή ανάπτυξη;» σημαίνει «προστασία περιοχών ή

Διαβάστε περισσότερα

Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ. και ΚΛΙΜΑ

Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ. και ΚΛΙΜΑ Το κλίμα της Ευρώπης Το κλίμα της Ευρώπης Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ και ΚΛΙΜΑ Καιρός: Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή, σε

Διαβάστε περισσότερα

Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας

Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας Γ1, 3 ο Δημοτικό σχολείο Αρτέμιδας Η φραουλιά Η φράουλα ένα φυτό της άνοιξης. Είναι πολυετές, έρπον κυρίως αλλά και αναρριχώμενο ποώδες φυτό με τριχωτά σύνθετα φύλλα που αποτελούνται από 3 φυλλάρια που

Διαβάστε περισσότερα

Μικρά ζώα, μικρές δράσεις

Μικρά ζώα, μικρές δράσεις Με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Μικρά ζώα, μικρές δράσεις Η Κύπρος είναι νησί και η θάλασσα τη χωρίζει από Ασία Ευρώπη Αφρική Χάρη στην απομόνωση εξελίχτηκαν μοναδικά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δ Δημοτικού ENOTHTA 3 «H ΦΥΣΗ EINAI TO ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ» (ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ)

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δ Δημοτικού ENOTHTA 3 «H ΦΥΣΗ EINAI TO ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ» (ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δ Δημοτικού ENOTHTA 3 «H ΦΥΣΗ EINAI TO ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ» (ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ) ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 1. Ιστοσελίδες 2. Βιβλιογραφία 3. Εκθέματα στο ΜΦΙΚ 4. Φωτογραφίες 5. Videos Δρ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μαρία Κιτριλάκη Διαχείριση φυσικών περιοχών Η σύγχρονη αντίληψη για τη διαχείριση των φυσικών περιοχών δεν κυριαρχείται από την παλαιότερη τακτική της εξάντλησης αλλά από

Διαβάστε περισσότερα

Η ΖΩΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Η ΖΩΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Η ΖΩΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Οι πολικές περιοχές, όπως βλέπεις και στον παραπάνω παγκόσμιο χάρτη, βρίσκονται βορειότερα από το Βόρειο Πολικό Κύκλο και νοτιότερα από το Νότιο Πολικό Κύκλο. Συγκεκριμένα ανήκουν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ Υδατικά οικοσυστήματα Στη βιόσφαιρα υπάρχουν δύο είδη οικοσυστημάτων: τα υδάτινα και τα χερσαία. Tα υδάτινα οικοσυστήματα διαχωρίζονται ανάλογα με την αλατότητα του νερού

Διαβάστε περισσότερα

Πες μου για τα ζώα που κάνουν αυγά μεγάλα και μικρά

Πες μου για τα ζώα που κάνουν αυγά μεγάλα και μικρά Πες μου για τα ζώα που κάνουν αυγά μεγάλα και μικρά Όλα τα πουλιά γεννούν αυγά. Δεν είναι όμως μόνο αυτά! Και άλλα από τα ζώα κάνουνε αυγά. Θα σου πω για μερικά Η κότα Κάθε μέρα η κότα γεννάει ένα με δύο

Διαβάστε περισσότερα

Το αλφαβητάρι των ζώων

Το αλφαβητάρι των ζώων Το αλφαβητάρι των ζώων Ομάδα εργασίας: οι μαθητές/τριες του Α1 Υπεύθυνη εργασίας: Καλλιπολίτη Στυλιανή Χώρος εργασίας: 13ο Δ.Σ. Ρόδου Σχολικό έτος: 2011-2012 Εισαγωγή Η παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Ένας Γυπαετός στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000

Ένας Γυπαετός στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000 Ένας Γυπαετός στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000 Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία 2018 Κάποτε Στις αρχές της δεκαετίας του 90, η βιοποικιλότητα στην Ευρώπη βρισκόταν σε κρίσιμο

Διαβάστε περισσότερα

25/11/2010. Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό Παρόχθια ζώνη

25/11/2010. Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό Παρόχθια ζώνη ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 29/10/10 Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα Χειμερινό 2010 2011 Παρόχθια ζώνη Σε κάθε ποταμό υπάρχει παρόχθια ζώνη Μια πολύπλοκη και ευαίσθητη περιοχή που συνδέει

Διαβάστε περισσότερα

AND014 - Εκβολή όρμου Λεύκα

AND014 - Εκβολή όρμου Λεύκα AND014 - Εκβολή όρμου Λεύκα Περιγραφή Η εκβολή του όρμου Λεύκα βρίσκεται περίπου 5 χιλιόμετρα βόρεια του οικισμού Αρνάς (ή Άρνη) στην Άνδρο. Πρόκειται για εκβολή ρύακα σχεδόν μόνιμης ροής, που τροφοδοτεί

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΤΟΦΑΓΑ λαγός. ΠΑΜΦΑΓΑ γουρούνι. ΣΑΡΚΟΦΑΓΑ τσακάλι. ΦΥΤΟΦΑΓΑ αγελάδα. ΠΑΜΦΑΓΑ αλεπού. ΦΥΤΟΦΑΓΑ πρόβατο. ΠΑΜΦΑΓΑ αρκούδα

ΦΥΤΟΦΑΓΑ λαγός. ΠΑΜΦΑΓΑ γουρούνι. ΣΑΡΚΟΦΑΓΑ τσακάλι. ΦΥΤΟΦΑΓΑ αγελάδα. ΠΑΜΦΑΓΑ αλεπού. ΦΥΤΟΦΑΓΑ πρόβατο. ΠΑΜΦΑΓΑ αρκούδα Τα θηλαστικά είναι η πιο εξελιγμένη κατηγορία σπονδυλωτών ζώων. Ζουν σε κάθε φυσικό περιβάλλον, στις ζούγκλες, στις ερήμους, στα ποτάμια, στους ωκεανούς. Έχουν όλα μία βασική ομοιότητα. Θηλάζουν τα μικρά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ. έτ*

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ. έτ* έτ* 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ 3.1. Χλωρίδα Είναι το σύνολο των φυτών μιας δεδομένης περιοχής ή ενός συγκεκριμένου βιοχώρου. Η χλωρίδα μπορεί να αναφέρεται σε πολύ μικρές γεωγραφικές περιοχές, όπως

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ Γεωγραφικά στοιχεία Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου, γνωστός και ως Βάλια Κάλντα βρίσκεται σε ιδιαίτερα δυσπρόσιτη περιοχή της οροσειράς της Πίνδου στα όρια μεταξύ των νομών Γρεβενών και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΝΤΡΑ. Το πλάτος τους είναι από εκ. με 5-7 λοβούς και κόλπους που φτάνουν μέχρι τη μέση του φύλλου.

ΔΕΝΤΡΑ. Το πλάτος τους είναι από εκ. με 5-7 λοβούς και κόλπους που φτάνουν μέχρι τη μέση του φύλλου. ΠΛΑΤΑΝΟΣ (Platanus orientalis L.) ΔΕΝΤΡΑ Πηγή: www.artainfo.gr Το πλάτος τους είναι από 10-20 εκ. με 5-7 λοβούς και κόλπους που φτάνουν μέχρι τη μέση του φύλλου. Από τον Μάρτιο-Μάιο. Το ύψος κυμαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Βιότοπος Η φύση στην αυλή μας

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Βιότοπος Η φύση στην αυλή μας Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βιότοπος ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ Περιβαλλοντική οργάνωση για τη διατήρηση της άγριας ζωής και την ορθή διαχείριση των ορεινών οικοσυστημάτων& του φυσικού περιβάλλοντος ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) Θέμα Α Στις ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 6. ΧΗΝΕΣ ΠΑΠΙΕΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 6. ΧΗΝΕΣ ΠΑΠΙΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 6. ΧΗΝΕΣ ΠΑΠΙΕΣ 1. Χωραφόχηνα Anser fabalis Περιγραφή μοιάζει με τη σταχτόχηνα αλλά σκουρότερη, πάνω μέρος φτερούγων γκριζογάλαζο σε αντίθεση με τα πολύ σκούρα κεφάλι και λαιμό,

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΟΝΤΑΡΙ. O βασιλιάς των ζώων. Η οικογένεια των λιονταριών. Λιοντάρια

ΛΙΟΝΤΑΡΙ. O βασιλιάς των ζώων. Η οικογένεια των λιονταριών. Λιοντάρια Λιοντάρια Μέγεθος Βάρος Τροφή Περιοχή ως 1,90 μέτρα μήκος ως 1,10 μέτρα ύψος μέχρι 250 κιλά τρώνε ζώα μεγάλα, όπως καμηλοπαρδάλεις, αντιλόπες, ζέβρες Αφρική και Ινδία ΛΙΟΝΤΑΡΙ Τα λιοντάρια είναι τα μεγαλύτερα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΟΥΝΙΟΥ:ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑ.

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΟΥΝΙΟΥ:ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑ. ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΣΟΥΝΙΟΥ:ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΧΛΩΡΙΔΑ- ΠΑΝΙΔΑ. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ; Είναι μία γεωγραφική περιοχή με εξαιρετική φυσική ομορφιά, που συγκεντρώνει σπάνια και υπό εξαφάνιση είδη

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Η προστατευόμενη περιοχή της κοιλάδας του Αίθωνα Αρχαγγέλου-Μαλώνας Ρόδου» Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αγγελική Λιάκου Σχ. Έτος 2013-2014 Στο Γυμνάσιο Καλυθιών υλοποιήθηκε,

Διαβάστε περισσότερα

Κανένα άλλο ζώο δεν έχει πλουτίσει τους μύθους και τις παραδόσεις των λαών όλου του

Κανένα άλλο ζώο δεν έχει πλουτίσει τους μύθους και τις παραδόσεις των λαών όλου του Λύκος (Canis lupus) Κανένα άλλο ζώο δεν έχει πλουτίσει τους μύθους και τις παραδόσεις των λαών όλου του κόσμου όπως ο λύκος. Σύμβολο δύναμης και ελευθερίας στοιχειώνει με την παρουσία του θρύλους και παραμύθια

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες της Εξέλιξης

Θεωρίες της Εξέλιξης 1 ο ΘΕΜΑ Θεωρίες της Εξέλιξης Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1.

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 29/10/10 Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 3 η Παρόχθιες Ζώνες στην Ελλάδα ΕΑΡΙΝΟ 2010 2011 1 Παρόχθια ζώνη Σε κάθε ποταμό υπάρχει παρόχθια ζώνη Μια πολύπλοκη και ευαίσθητη περιοχή που συνδέει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΨΙΡΡΙΖΙΕΣ ΑΣΙΚΩΝ ΕΝΤΡΩΝ ΑΠΟ ΜΥΚΗΤΕΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ARMILLARIA

ΣΗΨΙΡΡΙΖΙΕΣ ΑΣΙΚΩΝ ΕΝΤΡΩΝ ΑΠΟ ΜΥΚΗΤΕΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ARMILLARIA ΣΗΨΙΡΡΙΖΙΕΣ ΑΣΙΚΩΝ ΕΝΤΡΩΝ ΑΠΟ ΜΥΚΗΤΕΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ARMILLARIA Εικ.1. Ελάτη προσβεβληµένη από το µύκητα Armillaria mellea. ιακρίνονται οι λευκές µυκηλιακές πλάκες στη βάση του κορµού. Μαίναλο. Εικ.2. Μυκηλιακές

Διαβάστε περισσότερα

Χατζηνικολάκη Ελένη Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. 250579 Natural Europe CIP-ICT PSP-2009-3

Χατζηνικολάκη Ελένη Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. 250579 Natural Europe CIP-ICT PSP-2009-3 Χατζηνικολάκη Ελένη Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης 250579 Natural Europe CIP-ICT PSP-2009-3 Πώς προσαρμόζονται οι οργανισμοί στις αλλαγές του περιβάλλοντος (τροφή, κλίμα κ. ά.); Κληρονομώντας ευνοϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύουμε στην ηπειρωτική Ελλάδα, χρησιμοποιώντας διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΑΞΗ ΣΤ ΟΜΑΔΑ PC1 ΜΑΡΙΑΝΝΑ & ΜΑΡΙΝΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΑΞΗ ΣΤ ΟΜΑΔΑ PC1 ΜΑΡΙΑΝΝΑ & ΜΑΡΙΝΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ User 1 2014 ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΑΞΗ ΣΤ ΟΜΑΔΑ PC1 ΜΑΡΙΑΝΝΑ & ΜΑΡΙΝΑ Ελληνικά δάση Ζώνες βλάστησης της Ελλάδας Η Ελλάδα γενικά είναι χώρα ορεινή και θα έπρεπε να έχει μεγάλες δασικές εκτάσεις όμως

Διαβάστε περισσότερα

Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων προτεραιότητας *1520 και *5220 στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς

Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων προτεραιότητας *1520 και *5220 στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς Τεύχος 1 Σεπτέμβριος 2014 Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων προτεραιότητας *1520 και *5220 στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς LIFE12NAT/CY/000758 Περιεχόµενα Περισσότερες πληροφορίες www.life-rizoelia.eu

Διαβάστε περισσότερα

Μελισσοκομικά Φυτά Eucalyptus torquata Ευκάλυπτος ο κολλαρωτός Γιαννάκης Βαρνάβα

Μελισσοκομικά Φυτά Eucalyptus torquata Ευκάλυπτος ο κολλαρωτός Γιαννάκης Βαρνάβα Μελισσοκόμος Μελισσοκομικά Φυτά Eucalyptus torquata Ευκάλυπτος ο κολλαρωτός Γιαννάκης Βαρνάβα Ο Ευκάλυπτος ο torquata όπως όλοι σχεδόν οι ευκάλυπτοι κατάγεται και αυτός από την μακρινή Αυστραλία, και συγκεκριμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΓΡΙΑ ΠΑΝΙΔΑ

ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΓΡΙΑ ΠΑΝΙΔΑ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΓΡΙΑ ΠΑΝΙΔΑ Η φωτιά στα μεσογειακά οικοσυστήματα Πολλές περιοχές της χώρας μας, ιδιαίτερα οι παράκτιες και νησιώτικες, χαρακτηρίζονται από μεσογειακού τύπου κλίμα κατά το οποίο οι βροχεροί

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα.

Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα. Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα. Γεωργιάδης Χρήστος Λεγάκις Αναστάσιος Τομέας Ζωολογίας Θαλάσσιας Βιολογίας Τμήμα Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ Δ1 7 ου Δ.Σ. ΛΑΜΙΑΣ

ΜΑΘΗΤΕΣ Δ1 7 ου Δ.Σ. ΛΑΜΙΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ Δ1 7 ου Δ.Σ. ΛΑΜΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΣΙΦΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΟΣΜΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΛΑΝΚΑ ΧΕΚΕΡΙΜ ΜΠΑΡΜΠΑΤΣΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ινστιτούτο ασικών Ερευνών. πολύτιµες ιδιότητες»

Ινστιτούτο ασικών Ερευνών. πολύτιµες ιδιότητες» ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ινστιτούτο ασικών Ερευνών (Βασιλικά, Λουτρά Θέρµης) ρ. Ιωάννης Σπανός Τακτικός Ερευνητής «Κρανιά: Μία νέα καλλιέργεια µε πολύτιµες ιδιότητες» Λαµία, 16Μαϊου 2012 Τοποθέτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 3. ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 3. ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 3. ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΞΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΡΙΑ ΠΑΝΙΔΑ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ: ΕΠΙΣΤΗΜ. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Στην Κεντρική Ασία βρίσκεται η έρημος Γκόμπι και της Αραβίας. Στην Αμερική η Μοχάβι(Βόρεια) και η Ατακάμα (Νότια).

Στην Κεντρική Ασία βρίσκεται η έρημος Γκόμπι και της Αραβίας. Στην Αμερική η Μοχάβι(Βόρεια) και η Ατακάμα (Νότια). H ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΟ Στη Γη υπάρχουν μεγάλες αφιλόξενες άνυδρες εκτάσεις που ονομάζονται έρημοι.καλύπτουν το 1/3 της ξηράς και βρίσκονται κυρίως κοντά στους δύο Τροπικούς ( Αιγόκερω και Καρκίνου) Στην Κεντρική

Διαβάστε περισσότερα

Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος:

Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: 1 ΜΑΘΗΜΑ 1, Οι έννοιες «γεωγραφική» και «σχετική» θέση 1. Με τη βοήθεια του χάρτη στη σελ.12, σημειώστε τις παρακάτω πόλεις στην

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 7. ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 7. ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 7. ΑΡΠΑΚΤΙΚΑ 1. Γυπαετός Gypaetus barbatus Περιγραφή μακριές οξύληκτες μαυροκαφετί φτερούγες, μακριά σφηνοειδής γκριζόμαυρη ουρά, πάνω μέρος σκούρο γκριζόμαυρο, κάτω μέρος κιτρινο-πορτοκαλί,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

Οι μόνιμοι κάτοικοι των ελληνικών θαλασσών

Οι μόνιμοι κάτοικοι των ελληνικών θαλασσών Οι μόνιμοι κάτοικοι των ελληνικών θαλασσών Στις ελληνικές θάλασσες ζουν μόνιμα 9 είδη θηλαστικών, ενώ άλλα 5 έχουν μόνο περιστασιακή παρουσία: Μόνιμοι κάτοικοι είναι η πτεροφάλαινα, ο φυσητήρας, ο ζιφιός,

Διαβάστε περισσότερα

Ξενάριου Νεφέλη Μαριέττα Β 4

Ξενάριου Νεφέλη Μαριέττα Β 4 Ξενάριου Νεφέλη Μαριέττα Β 4 ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1992, για την προστασία της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος, με

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ «ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ» ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ

ΟΙ «ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ» ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΟΙ «ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ» ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ Αναστάσιος Λεγάκις Ζωολογικό Μουσείο, ΤΜ. Βιολογίας, Πανεπ. Αθηνών Διημερίδα: Έτος βιοποικιλότητας, η επόμενη μέρα και η ελληνική πραγματικότητα, Δίκτυο

Διαβάστε περισσότερα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Προέλευση Μορφή έργων Χρήση Επιφανειακό νερό Φράγματα (ταμιευτήρες) Λιμνοδεξαμενές (ομβροδεξαμενές) Κύρια για

Διαβάστε περισσότερα

Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός

Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Ποτάμι είναι το ρεύμα γλυκού νερού που κινείται από τα ψηλότερα (πηγές) προς τα χαμηλότερα μέρη της επιφάνειας της Γης (πεδινά) και

Διαβάστε περισσότερα

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών

ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών ζωικοί εχθροί ανθοκηπευτικών τετράνυχοι Tetranychus urticae (κοινός τετράνυχος) Panonychys citri (κόκκινος τετράνυχος) οικ.: Tetranychidae κοινός τετράνυχος μορφολογία ακμαίο σχήμα ωοειδές μέγεθος 0,5

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία 10 η Ενότητα Επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων στη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ. ΟΝΟΜΑ: Στεγόσαυρος. ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ: Σαύρα με οροφή. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ:

ΔΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ. ΟΝΟΜΑ: Στεγόσαυρος. ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ: Σαύρα με οροφή. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ: ΟΝΟΜΑ: Στεγόσαυρος ΣΗΜΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ: Σαύρα με οροφή. Ογκώδες τετράποδο που είχε μήκος 8 10 μέτρα. Η πλάτη του καλύπτονταν από μεγάλες κεράτινες πλάκες που ξεκινούσαν μικρές από τη βάση του κεφαλιού, μεγάλωναν

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας

Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας ΘΕΜΑ 1 ο Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΩΣΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Ο αριθμός των βοοειδών και αιγοπροβάτων παρουσίασε σημαντικές διακυμάνσεις μεταπολεμικά. Τα βοοειδή έπειτα από μια σημαντική πτώση κατά

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας Ενότητα: Γεωγραφία (2 φύλλα εργασίας) Επίπεδο: Β1, Β2 Κοινό: αλλόγλωσσοι ενήλικες ιάρκεια: 4 ώρες (2 δίωρα) Υλικοτεχνική υποδομή: Για τον διδάσκοντα:

Διαβάστε περισσότερα

5. κλίμα. Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C

5. κλίμα. Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C 5. κλίμα 5. κλίμα Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C 5. κλίμα 5. κλίμα Οι μεσογειακές περιοχές βρίσκονται μεταξύ 30 0 και

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΚΡΗΤΗΣ

ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΚΡΗΤΗΣ LIFE ENVIRONMENT «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΛΙΜΝΟ ΕΞΑΜΕΝΕΣ: ΕΠΙ ΕΙΞΗ ΠΟΛΥΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ» LIFE00ENV/GR/000685 ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι µια γης

Διαβάστε περισσότερα

AND008 - Εκβολή Ζόρκου (Μεγάλου Ρέματος)

AND008 - Εκβολή Ζόρκου (Μεγάλου Ρέματος) AND008 - Εκβολή Ζόρκου (Μεγάλου Ρέματος) Περιγραφή Η εκβολή Ζόρκου (Μεγάλου Ρέματος) βρίσκεται περίπου 4,5 χιλιόμετρα βόρεια - βορειοδυτικά του οικισμού Βιτάλι στην Άνδρο. Ο υγρότοπος περιλαμβάνεται στην

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2013 Το εκπαιδευτικό υλικό αυτό στην αρχική του μορφή δημιουργήθηκε και

Διαβάστε περισσότερα

Το ονόμασαν παγκράτιο γιατί φυτρώνει σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες αλλά και για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Το ονόμασαν παγκράτιο γιατί φυτρώνει σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες αλλά και για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. 1o ΓΕΛ ΘΕΡΜΗΣ Project Β1 Καλλιέργεια απειλούμενων φυτών και οικολογικής συνείδησης. Κρίνος της θάλασσας (Pancratium marytimum) Βυζαντινό λείριο (Lilium chalcedonicum) O κρίνος της θάλασσας είναι ένα αυτοφυές

Διαβάστε περισσότερα

Natural Europe CIP-ICT PSP Χατζηνικολάκη Ελένη Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης

Natural Europe CIP-ICT PSP Χατζηνικολάκη Ελένη Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης 250579 Natural Europe CIP-ICT PSP-2009-3 Χατζηνικολάκη Ελένη Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης Πώς προσαρμόζονται οι οργανισμοί στις αλλαγές του περιβάλλοντος (τροφή, κλίμα κ. ά.); Κληρονομώντας ευνοϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Λ. Θρακομακεδόνων 131, 136 79 Αχαρνές - Τηλ. 210 2445226 & 210 2435333 - Fax: 210 2445226 e-mail:info@parnitha.net - www.parnitha.

Λ. Θρακομακεδόνων 131, 136 79 Αχαρνές - Τηλ. 210 2445226 & 210 2435333 - Fax: 210 2445226 e-mail:info@parnitha.net - www.parnitha. 1 2 Φύλλο εργασίας 1 Σ Λ Σ Λ 3. Σ Λ 4. Σ Λ 5. Σ Λ Βιοτικοί Οργανισμοί: Αλεπού, Βελανιδιά, Δέντρο, Έλατο, Θάμνος, Πεύκο, Πλάτανος, Χελώνα, Σκίουρος Αβιοτικοί Οργανισμοί: Έδαφος, Θερμοκρασία, Κλίμα, Υγρασία,

Διαβάστε περισσότερα

AND019 - Έλος Κρεμμύδες

AND019 - Έλος Κρεμμύδες AND019 - Έλος Κρεμμύδες Περιγραφή Το έλος Κρεμμύδες βρίσκεται περίπου 3 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του οικισμού Κόρθι στην Άνδρο. Τροφοδοτείται από δύο ρύακες περιοδικής ροής και λόγω της απομόνωσής του

Διαβάστε περισσότερα

AND016 - Εκβολή Πλούσκα (Γίδες)

AND016 - Εκβολή Πλούσκα (Γίδες) AND016 - Εκβολή Πλούσκα (Γίδες) Περιγραφή Η εκβολή του ποταμού Πλούσκα βρίσκεται περίπου 3 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του οικισμού Βιτάλι και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Άνδρου. Πρόκειται για εκβολή ποταμού

Διαβάστε περισσότερα