ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών πουδών στα Μαθηματικά. Σομέας τατιστικής Και Μοντελοποίησης. Διπλωματική εργασία με θέμα:

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών πουδών στα Μαθηματικά Σομέας τατιστικής Και Μοντελοποίησης Διπλωματική εργασία με θέμα: Ο Εθισμός των ενηλίκων στη χρήση του Διαδικτύου Ιωάννης Εφραιμίδης Σσανταρλιώτης (Α.Ε.Μ. 500) Επιβλέπων καθηγητής : Νικόλαος Φαρμάκης Φθινόπωρο 2016

2 Δπραξηζηίεο Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ θαζεγεηή κνπ θαη επηβιέπνληα ηεο δηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο θχξην Νηθφιαν Φαξκάθε γηα ηελ βνήζεηα ηνπ θαη ηελ θαζνδήγεζε ηνπ ζηελ εθπφλεζε απηήο ηεο εξγαζίαο αιιά θαη ηελ νηθνγέλεηά κνπ γηα ηελ ζηήξημε θαη ζπκπαξάζηαζή ηεο θαηά δηάξθεηα ησλ αθαδεκατθψλ κνπ ζπνπδψλ. Δπίζεο επραξηζηψ ηνπο θίινπο κνπ γηα ηελ ςπρνινγηθή ππνζηήξημε αιιά θαη ην Γηαδίθηπν πνπ κπνξεί λα απνηειεί ελ δπλάκεη θίλδπλν, αιιά ρσξίο απηφ ε εχξεζε ησλ απαξαηηήησλ πιεξνθνξηψλ ζα ήηαλ πνιχ δχζθνιε. 1

3 Πεξίιεςε Ζ ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ παξνπζηάδεη νινέλα θαη κεγαιχηεξε αχμεζε ζε παγθφζκην επίπεδν. Ο ρξφλνο ζχλδεζεο απμάλεηαη ζπλερψο κε άκεζεο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο γηα ηνλ θνηλσληθφ θαη επαγγεικαηηθφ ηνκέα ηεο δσήο ηνπ αηφκνπ, θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο θαη ηελ πγεία ηνπ. θνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη ε κειέηε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ ρξεζηψλ ζην δηαδίθηπν, θαη θαηά πφζν ε αλεμέιεγθηε ρξήζε ηνπ επηθέξεη πξνβιήκαηα ζηε δσή ηνπ ρξήζηε ζε πξνζσπηθφ επίπεδν ηφζν έληνλα ψζηε λα ζπγθξίλνληαη κε ηα πξνβιήκαηα εζηζκψλ απφ νπζίεο. Γηα ηελ δηεξεχλεζε ηνπ ζθνπνχ απηνχ πξνζαξκφζηεθε εξσηεκαηνιφγην βαζηζκέλν ζηα δηαγλσζηηθά θξηηήξηα ηεο Young γηα ηελ εμάξηεζε απφ ην Γηαδίθηπν, θαζψο θαη έλα δηαγλσζηηθφ εξγαιείν πξνζπκπησκαηηθνχ ειέγρνπ γηα ηελ θαηάζιηςε. Ζ έξεπλα έιαβε κέξνο Μάην κε Ηνχιην ηνπ 2016 ζε 330 άηνκα ειηθίαο 18 θαη άλσ, ε πιεηνςεθία ησλ φπνησλ βξίζθνληαλ εθείλε ηελ πεξίνδν ζηε Θεζζαινλίθε. ηελ παξνχζα έξεπλα, γηα ηελ πεξηγξαθή ηεο ζρέζεο ησλ ρξεζηψλ κε ην δηαδίθηπν ρξεζηκνπνηήζεθε ε κέζνδνο ηνπ εζσηεξηθνχ παξαηεξεηή. Γειαδή νη ίδηνη νη ζπκκεηέρνληεο θιήζεθαλ λα αμηνινγήζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο ζην δηαδίθηπν ζπκπιεξψλνληαο ην εξσηεκαηνιφγην πνπ ηνπο ρνξεγήζεθε. Υξεζηκνπνηήζεθαλ δχν είδε πεξηζπιινγήο απνηειεζκάησλ, έληππα εξσηεκαηνιφγηα θαη ην Google Drive δηαδηθηπαθά. Δπεηδή νη εξσηήζεηο πεξηείραλ ππνθεηκεληθφηεηα αιιά θαη έληνλα πξνζσπηθά ζηνηρεία, ε έξεπλα βαζίζηεθε ζηελ εηιηθξίλεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη έγηλε πξνζπάζεηα λα κελ ππάξρεη θαλέλαο θφβνο παξαβίαζεο ηεο ηδησηηθφηεηαο ηνπο. Μεηά ηε ζπγθέληξσζε ησλ απνηειεζκάησλ αθνινχζεζε ε ζηαηηζηηθή ηνπο αλάιπζε θαη ε ζπγθξηηηθή κειέηε ηνπο. Μέζα απφ ηε δηεξεχλεζε απηή πξνθχπηεη φηη ε ειηθία, ην κνξθσηηθφ επίπεδν ηνπ αηφκνπ, ηα επίπεδα άγρνπο, νη θνηλσληθέο ηνπο ηθαλφηεηεο, ην αλ εξγάδνληαη, ν ρξφλνο πνπ δαπαλνχλ ζην δηαδίθηπν γηα δηαζθέδαζε θαη ε βαζηθή ππεξεζία πνπ επηιέγνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ φηαλ είλαη ζπλδεδεκέλνη ζρεηίδνληαη κε ηελ πνηφηεηα ηνπ εζηζκνχ ησλ ρξεζηψλ κε ην δηαδίθηπν. Δπίζεο θαίλεηαη ε ζπλχπαξμε ηνπ εζηζκνχ κε ζπκπηψκαηα θαηάζιηςεο. Αληηζέησο ην θχιν θαη ε ζπρλφηεηα άζιεζεο δελ δείρλνπλ λα ζπζρεηίδνληαη κε ηνλ εζηζκφ. Σέινο, ε αηζηνδνμία γηα ην κέιινλ δελ είλαη βέβαην αλ ζπζρεηίδεηαη παξφιν πνπ παξαηεξεζήθαλ θάπνηεο ηάζεηο. 2

4 Abstract Use of the internet is constantly increasing on a global scale. Time spent online is increasing as well with direct negative consequences for social life, career and in some cases personal health. This research aims to study the behavior of Internet users and the degree on which rampant use will cause problems so deep that they can be compared to substance addictions. For this purpose a Questionnaire was created based on Young s criteria for Internet Addiction which was used together with a screening tool for depression. The study was conducted between May and July of 2016 and included 330 adult participants, most of them living in the city of Thessaloniki. In order for participants to describe their relationship with the internet, they were asked to evaluate themselves and their behavior while online by completing the Questionnaire. Two methods were used for data collection, paper survey and online via Google Drive. Because questions were highly subjective and inquired about private information, an effort was made to eradicate all fear from participants that their privacy will be violated. After gathering the data, results were produced from statistical analysis. Results indicate that age, educational level, stress levels, social skills, employment, personal/recreational time spend online and the main purpose of the connection are correlated to addiction levels. The co-morbidity of addiction and depression is also observed. Gender and exercise frequency didn t correlate to addiction levels significantly. Finally it is uncertain if an optimistic view of the future correlates with addiction, although some patterns were observed. 3

5 Πεξηερφκελα Δπραξηζηίεο... 1 Πεξίιεςε... 2 Abstract... 3 πληνκνγξαθίεο... 5 Κεθάιαην 1 ν : Δηζαγσγή ηάδηα αλάπηπμεο ηνπ εζηζκνχ Γηάγλσζε ηνπ εζηζκνχ Σν Internet Addiction Test θαη νη Φπρνκεηξηθέο ηδηφηεηεο πλέπεηεο ηνπ εζηζκνχ: Δζηζκφο ζηα Smartphone: πλλνζεξφηεηα (Comorbidity): Κεθάιαην 2 : Έξεπλεο ηνπ θαηλνκέλνπ Έξεπλεο δηεζλψο Έξεπλεο ζε Διιάδα θαη Κχπξν Κεθάιαην 3: Δίδε Δζηζκψλ ζην Γηαδίθηπν Δζηζκφο ζηηο δηαδηθηπαθέο ζρέζεηο: Δζηζκφο ζηνλ Γηαδηθηπαθφ ζεμ: Δζηζκφο ζηα Γηαδηθηπαθά παηρλίδηα Τπεξβνιηθή αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ Δζηζκφο ζην δηαδηθηπαθφ ηδφγν Δζηζκφο ζε γεληθφηεξε ή εηδηθφηεξε κνξθή Κεθάιαην 4: Καηαπνιέκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ Πξφιεςε Θεξαπεία ηνπ εζηζκνχ Φπρνζεξαπεία Κέληξα καδηθήο απνηνμίλσζεο Σν δηαδηθηπαθφ θέληξν Netaddiction Διιεληθά θέληξα θαη θνξείο Κεθάιαην 5: Έξεπλα κε εξσηεκαηνιφγηα Μέζνδνο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο Σξνπνπνίεζε ηνπ Internet Addiction Test ηεο Young, θαη ε αηηηνιφγεζε Απνηειέζκαηα

6 5.3. Παξαγνληηθή Αλάιπζε - Έιεγρνο αμηνπηζηίαο ηνπ πξνζαξκνζκέλνπ Internet Addiction Test Κεθάιαην 6: πκπεξάζκαηα έξεπλαο Γεληθά πκπεξάζκαηα πκπεξάζκαηα γηα εππαζείο νκάδεο πκπεξάζκαηα γηα ηε κείσζε ηνπ θαηλνκέλνπ Σερληθά πκπεξάζκαηα Βηβιηνγξαθία ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ πληνκνγξαθίεο IAT Internet Addiction Test CBT Cognitive Behavioral Therapy Μ.Δ.Τ. Μνλάδα εθεβηθήο Τγείαο 5

7 θνπόο ηεο έξεπλαο: Κχξηνο ζθνπφο ηεο έξεπλαο ήηαλ λα κεηξεζεί ν βαζκφο ζηνλ νπνίν ην πξφβιεκα ηνπ εζηζκνχ ζην Γηαδίθηπν ππάξρεη ηελ παξνχζα ζηηγκή ζηα ελήιηθα άηνκα, θαζψο θαη ε ζχγθξηζε ηνπο κε πξνεγνχκελεο κειέηεο γηα επηβεβαησζεί αλ ην θαηλφκελν εληείλεηαη ή φρη. Παξάιιεια ππήξρε ζηφρνο λα δηεξεπλεζεί ε ζρέζε ηνπ εζηζκνχ ηνπ αηφκνπ αλάινγα κε δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά φπσο ην θχιν, ε κφξθσζε, ε ειηθία, ην αλ εξγάδεηαη θηι, αιιά θαη κε άιιεο ζπκπεξηθνξέο φπσο ν θαζεκεξηλφο ρξφλνο ζχλδεζεο, ην πιήζνο απφ Γηαδηθηπαθά είδε πνπ ρξεζηκνπνηεί, αλ παξνπζηάδεη ζπκπηψκαηα θαηάζιηςεο, νη ρακειέο θνηλσληθέο ηθαλφηεηεο θαη ηα επίπεδα άζιεζεο. Ο εξεπλεηήο επειπηζηεί κε απηφλ ηνλ ηξφπν λα ζθηαγξαθήζεη ην πξνθίι ηνπ εζηζκέλνπ ρξήζηε ζηελ Διιάδα θαη λα βνεζήζεη ζηελ θαηαλφεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ σζνχλ ην άηνκν ζε θαηαρξεζηηθέο ζπκπεξηθνξέο. Πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο: Κχξηνο πεξηνξηζκφο ηεο έξεπλαο είλαη ε άληζε ειηθηαθή θαηαλνκή ηνπ δείγκαηνο, κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ λα απνηειείηαη απφ θνηηεηέο, θαη πνιχ κηθξφ αξηζκφ αηφκσλ απφ 40 θαη πάλσ. Παξάγνληεο πνπ ζπλέβαιιαλ ζε απηφ ήηαλ φηη ηα άηνκα κεγάιεο ειηθίαο: Α) ζπρλά δελ ρξεζηκνπνηνχζαλ ην Γηαδίθηπν παξά κφλν γηα έλα ζθνπφ (π.ρ Skype, θνξνινγηθή δήισζε, θιπ.) θαη άξα δελ ζπκπεξηιήθζεζαλ. Β) ην εξσηεκαηνιφγην δελ ηνπο ήηαλ θαηαλνεηφ Γ) νη πεξηζζφηεξνη αξληφληνπζαλ λα ην ζπκπιεξψζνπλ Γ) ήηαλ δπζεχξεηνη ζηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο. Έπεηηα θχζε ηεο κειέηεο δελ επηηξέπεη ηελ εμαγσγή μεθάζαξσλ αηηηνινγηθψλ ζρέζεσλ, κηαο θαη δελ ηθαλνπνηείηαη ε βαζηθή πξνυπφζεζε ηεο ρξνληθήο αιιεινπρίαο πνπ απαηηείηαη γηα λα νξηζηεί ε ζρέζε κεηαμχ κηαο ζπκπεξηθνξάο πγείαο θαη κηαο άιιεο παξαηεξνχκελεο ζπκπεξηθνξάο, φπσο ε εμάξηεζε θαη ν εζηζκφο ζην Γηαδίθηπν. Σέηνηεο ζρέζεηο κπνξνχλ λα νξηζηνχλ επαθξηβψο κφλν κέζα απφ ηελ δηαρξνληθή παξαθνινχζεζε ησλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ πηνζεηνχλ νη ελήιηθεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα κέηξεζε ηνπ βαζκνχ εμάξηεζεο ηνπο. Έλαο άιινο πεξηνξηζκφο είλαη ε πηζαλή κεξνιεςία πνπ ππάξρεη ζε πεξηπηψζεηο φπνπ ην άηνκν πξέπεη λα αμηνινγήζεη ηνλ εαπηφ ηνπ ζε ζπκπεξηθνξέο κε θνηλσληθά απνδεθηέο. Παξαηεξήζεθαλ ήδε θάπνηα ζηνηρεία απφθξπςεο πιεξνθνξηψλ θαη ν βαζκφο ζηνλ νπνία ζπληειέζηεθε απηφ δελ είλαη δπλαηφλ λα εθηηκεζεί. Δίλαη δειαδή πηζαλφ νη δείθηεο θαη πνζνζηά εζηζκνχ λα είλαη ειαθξψο κεγαιχηεξα ζηελ πξαγκαηηθφηεηα. 6

8 Κεθάιαην 1 ν : Δηζαγσγή Σν Γηαδίθηπν είλαη ε επαλάζηαζε ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ, σο ην θπξηφηεξν εξγαιείν ζηελ επηζηήκε, ζηελ ελεκέξσζε, ζηε ςπραγσγία θαη ηελ επηθνηλσλία. Με ηελ ζπλερή εμέιημε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, νη ρξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ είλαη πηα ζε ζέζε λα επηθνηλσλνχλ κε νπνηαδήπνηε κέξνο ηνπ πιαλήηε, λα πξαγκαηνπνηνχλ ειεθηξνληθέο αγνξέο, λα ην ρξεζηκνπνηήζνπλ ζηελ εθπαίδεπζε, λα εξγαζηνχλ εμ απνζηάζεσο θαη λα πξαγκαηνπνηνχλ ζπλαιιαγέο κε δηάθνξεο ππεξεζίεο. Ζ επξεία φκσο δηάδνζή ηνπ, ηδηαίηεξα ζε ζπγθεθξηκέλεο πιεζπζκηαθέο νκάδεο, φπσο ηα παηδηά θαη λένη πνπ δελ έρνπλ νινθιεξσζεί αθφκε σο άηνκα ηεο θνηλσλίαο θαη δελ έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα ην δηαρεηξηζηνχλ, έρεη σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία κηαο λέαο κνξθήο εζηζκνχ, ηελ δηαδηθηπαθή εμάξηηζε. Σν ελδερφκελν ηνπ εζηζκνχ ή ηεο πηζαλήο εμάξηεζεο απφ δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο, ςπραγσγηθέο θπξίσο, αζρνιίεο πνπ πξνζθέξεη ν ππνινγηζηήο ζπδεηείηαη απφ ην 1987, αιιά πήξε κεγαιχηεξεο δηαζηάζεηο ην ήκεξα νη πεξηζζφηεξνη εξεπλεηέο ζην ηνκέα ησλ εμαξηήζεσλ αλαθέξνπλ φηη ε δηαηαξαρή εμάξηεζεο απφ ην δηαδίθηπν, είλαη κηα ςπρνθπζηνινγηθή δηαηαξαρή πνπ εκπεξηέρεη ηελ αλνρή, ζπκπηψκαηα απνκφλσζεο πξνθαιεί δηαθνπή ησλ θνηλσληθψλ ζρέζεσλ θαη ζπλδέεηαη κε άιιεο ζπλαηζζεκαηηθέο δηαηαξαρέο. Οη πξψηεο πεξηπηψζεηο εζηζκνχ αθνξνχζαλ ελήιηθεο θαζψο, σζηφζν ηα επφκελα ρξφληα ην θαηλφκελν επεθηάζεθε ξαγδαία ζε εθήβνπο θαη λένπο. Ζ ιέμε εζηζκφο είρε πξνθαιέζεη ζην παξειζφλ αξθεηέο ζπδεηήζεηο θαη δηαθσλίεο, θαζψο δελ είλαη ιίγνη νη επηζηήκνλεο πνπ πηζηεχνπλ φηη ν εζηζκφο κπνξεί λα ππάξμεη κφλν ζε πεξηπηψζεηο πνπ ζπκπεξηιακβάλεηαη ε ρξήζε ρεκηθψλ νπζηψλ (Bratter & Forrest, 1985). Παξ φια απηά ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο νη ςπρνιφγνη έρνπλ αξρίζεη λα αλαγλσξίδνπλ φηη νη εζηζκνί αλαπηχζζνληαη πην πνιχ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο αζζελείο παξά απφ ρεκηθέο νπζίεο. Απφ ηε βηνινγηθή ζθνπηά απηή ε πεπνίζεζε εμεγείηαη απφ ηελ έθιπζε ληνπακίλεο (λεπξνδηαβηβαζηήο εδνλήο) απφ ηνλ νξγαληζκφ ηε ζηηγκή ηνπ ελζνπζηαζκνχ ή ηεο ηθαλνπνίεζεο. Γειαδή ν άλζξσπνο παξάγεη ν ίδηνο ηελ ρεκηθή νπζία πνπ ηνλ εζίδεη ε νπνία έρεη ηηο ίδηεο επηδξάζεηο φπσο ην αιθνφι θαη νη λαξθσηηθέο νπζίεο. πλεπψο ε έλλνηα ηνπ εζηζµνχ ζηελ ςπρνινγία, πεξηγξάθεηαη πιένλ φρη µφλν σο ζπλδεδεκέλε µε ηε ρξήζε νπζηψλ, αιιά θαη σο επαλάιεςε ζπγθεθξηκέλσλ ζπκπεξηθνξψλ. Ο πην δεκνθηιήο θαη απνδεθηφο απφ ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα σο εζηζκφο ζπκπεξηθνξάο θαη φρη νπζηψλ είλαη ν παζνινγηθφο Σδφγνο. Ο εζηζκφο ζην Γηαδίθηπν πξνηάζεθε σο φξνο πξψηε θνξά απφ ηνλ Ivan Goldberg ην 1995 ζε ζαηηξηθφ θιίκα θαη έγηλε δεκνθηιήο έπεηηα απφ ηηο θαηλνηφκεο έξεπλεο ηεο Kimberly S.Young απφ ην 1996 θαη κεηέπεηηα. Αλαθέξεηαη ζηελ «θαηαλαγθαζηηθή, ππεξβνιηθή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ηνλ εθλεπξηζκφ ή δπζζπκηθή ζπκπεξηθνξά πνπ παξνπζηάδεηαη θαηά ηε ζηέξεζή ηεο» (Mitchell, 2000). 7

9 Μπορούμε να ιζτσριζηούμε όηι η σπερβολική τρήζη ηοσ διαδικηύοσ είναι εθιζμός; Όηαλ νη άλζξσπνη νλνκάδνπλ κηα ζπκπεξηθνξά ή νπζία εζηζηηθή ζπλήζσο εζηηάδνπλ ζηηο αξλεηηθέο επηπηψζεηο πνπ έρεη ε θαηάρξεζε. Αλ φκσο ηα ζεηηθά επηζθηάδνπλ ηα αξλεηηθά, ζπάληα ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο εζηζκφο, παξφιν πνπ φιε ε δσή ηνπ αηφκνπ γπξίδεη γχξσ απφ απηφλ. Παξαδείγκαηα είλαη ε ππεξβνιηθή γπκλαζηηθή θαη ε εμάξηεζε απφ ηελ θαθεΐλε ηα νπνία παξέρνπλ πεξηζζφηεξα νθέιε απφ ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηνπο. Έλα δήηεκα ινηπφλ πνπ πξνθαιεί ζπδεηήζεηο πεγάδεη απφ ηελ ηδηαίηεξε θχζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Σν δηαδίθηπν είλαη έλα παλίζρπξν εξγαιείν κε ην νπνίν ν θαζέλαο κπνξεί λα θάλεη έξεπλα, λα αλαδεηήζεη ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο, λα βνεζεζεί αθαδεκατθά θαη άιια πνιιά. χκθσλα κε ηνλ Levy (1996), αληίζεηα απφ ηελ εμάξηεζε απφ ρεκηθέο νπζίεο, ην δηαδίθηπν ζαλ έλα ηερλνινγηθφ επίηεπγκα ηεο επνρήο πξνζθέξεη ακέηξεηα άκεζα νθέιε θαη δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη ζαλ έλα κεραληζκφο εζηζκνχ ηνπ αλζξψπνπ. Σν γεγνλφο φηη παξέρεη ηφζα νθέιε θάλεη δχζθνιν ην έξγν ησλ αλαιπηψλ πνπ πξνζπαζνχλ λα νξίζνπλ ην πφζν ζσζηή ή ιάζνο είλαη ε έληνλε ρξήζε ηνπ θαη ηελ πνζφηεηα ηνπ ρξφλνπ πνπ ζεσξείηαη «πνιιή» ή «ιίγε». Έλα άηνκν πνπ θάλεη πξνζσπηθή ρξήζε 6 ψξεο ηελ εκέξα, κπνξεί ελδερνκέλσο λα δέρεηαη πνιχ ιηγφηεξεο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο απφ έλα άιιν πνπ ην ρξεζηκνπνηεί κφλν 3 ψξεο. Σν πξψην κπνξεί λα ζπλδέεηαη κε ζηφρν ηελ ηαθηνπνίεζε ησλ ππνζέζεσλ ηνπ, ηελ δηθηχσζε θαη αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ πνπ ζα ην βνεζήζνπλ λα βειηηψζεη ην κέιινλ ηνπ, ελψ ην δεχηεξν απιψο γηα λα παίμεη θάπνην παηρλίδη κε ακειεηέα νθέιε. Ζ απάληεζε ινηπφλ ζην εξψηεκα είλαη φηη κπνξνχκε λα κηιήζνπκε γηα εζηζκφ ζην δηαδίθηπν, απιψο ν ρξφλνο ρξήζεο δελ είλαη πάληα ν θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο, αιιά ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν μνδεχεηαη. Απφ ηηο πην αθξαίεο πεξηπηψζεηο πνπ έρνπλ θαηά θαηξνχο κπεη ζηα πξσηνζέιηδα γηα ηελ πξνβιεκαηηθή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ, νη πεξηζζφηεξεο ιακβάλνπλ κέξνο ζε αζηαηηθέο ρψξεο. Απφ ηηο πην γλσζηέο, πνπ έρεη κάιηζηα θάιπςε θαη απφ ληνθηκαληέξ, είλαη ην δεπγάξη απφ ηελ Νφηηα Κνξέα πνπ παξακεινχζε ηελ ηξηψλ κελψλ θφξε ηνπο θαζψο «κεγάισλαλ» θαη κία εηθνληθή θφξε ζην παηρλίδη Prius Online ζε θάπνην Internet-cafe. Μηα κέξα πνπ επέζηξεςαλ ζην ζπίηη βξήθαλ ηελ θφξε ηνπο λεθξή απφ αζηηία. Άιια πεξηζηαηηθά πεξηιακβάλνπλ ζαλάηνπο απφ αλαθνπή έπεηηα απφ 30 ή 50 ζπλερφκελεο ψξεο gaming ζε Internet-cafe θπξίσο ζε Κνξέα, Κίλα θαη Σαηβάλ. Ζ πιεηνλφηεηα φισλ απηψλ ησλ πεξηζηαηηθψλ πεξηιακβάλνπλ θάπνηνπ είδνπο παηρληδηνχ. Όκσο ε χπαξμε ηφζν κεκνλσκέλσλ πεξηζηαηηθψλ δελ έρεη θάπνηα αμία κειέηεο θαη ζπκπεξαζκάησλ, κπνξεί φκσο λα αθππλίζεη ηελ θνηλσλία γηα ην ζπλνιηθφηεξν πξφβιεκα. Απηφ πνπ έρεη κεγαιχηεξν ελδηαθέξνλ είλαη κία πξνζπάζεηα πνζνηηθνπνίεζεο ησλ πξνβιεκάησλ πνπ επηθέξεη ε αλεμέιεγθηε ρξήζε ζε ζεκαληηθέο κεξίδεο ηνπ πιεζπζκνχ. Ζ πξνζπάζεηα απηή μεθίλεζε ην 1996 κε ηα πξψηα θξηηήξηα λα δεκηνπξγνχληαη θαη λα ηξνπνπνηνχληαη ζηαδηαθά. 8

10 Αλ θαη πνιινί εξεπλεηέο ζπκθσλνχλ φηη ν εζηζκφο απηφο είλαη κηα πξαγκαηηθή δηαηαξαρή θαη ηα άηνκα πνπ πάζρνπλ πξέπεη λα έρνπλ αληηκεηψπηζε αζζελνχο, έρεη γίλεη επίζεκα θιηληθά απνδεθηφο κφλν ζε Κίλα, Νφηηα Κνξέα θαη Σαηβάλ. ηηο Ζ.Π.Α εθδίδεηαη θαη αλαλεψλεηαη θαηά θαηξνχο απφ ηελ Ακεξηθάληθε Φπρηαηξηθή Δηαηξία ην DSM δειαδή ην Διαγνυζηικό και Σηαηιζηικό Εγσειπίδιο Ψςσικών Διαηαπασών, πνπ έρεη ζθνπφ λα δψζεη θνηλά θξηηήξηα θαη βάζεηο γηα ηελ θαηεγνξηνπνίεζε θαη ηαμηλφκεζε ησλ ςπρηθψλ δηαηαξαρψλ. Δλψ ε επηζηεκνληθή θνηλφηεηα δεηνχζε ηελ αλαγλψξηζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εζηζκνχ πξηλ ηελ πέκπηε έθδνζε (DSM-V), ζε απηήλ εμεηάζηεθε κφλν ε παζνινγηθή ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ κε ζθνπφ ηα παηρλίδηα (Internet Gaming Disorder), θαη κάιηζηα αλαθέξζεθε φηη ρξεηάδεηαη πεξηζζφηεξε θιηληθή κειέηε θαη εκπεηξία πάλσ ζην αληηθείκελν, ψζηε λα θαηεγνξηνπνηεζεί επίζεκα ζαλ δηαηαξαρή. Παξφια απηά ηα θξηηήξηα πνπ πξνηάζεθαλ εκθαλίδνπλ πνιιέο νκνηφηεηεο κε απηά ησλ εξεπλεηψλ πάλσ ζηνλ ζπλνιηθφηεξν εζηζκφ ζην Γηαδίθηπν. ε νκηιία ηνπ ν Κσλζηαληίλνο ηψκνο, Παηδνςπρίαηξνο πνπ έρεη ζπκκεηνρή ζε αξθεηέο έξεπλεο γηα ην θαηλφκελν ζηελ Διιάδα, ηζρπξίδεηαη φηη ν ιφγνο πνπ δελ αλαγλσξίδεηαη επίζεκα ζηηο Ζ.Π.Α σο δηαηαξαρή είλαη θαζαξά νηθνλνκηθφο, κε ζεκαληηθφ πνζνζηφ ακεξηθαλψλ λα πιεξνχλ ηα θξηηήξηα θαη ηηο αζθαιηζηηθέο εηαηξίεο λα πηέδνπλ ψζηε λα κελ ρξεηαζηεί λα επηβαξπλζνχλ ηάδηα αλάπηπμεο ηνπ εζηζκνύ Ο εζηζκφο ζην Γηαδίθηπν δελ εκθαλίδεηαη μαθληθά, αιιά εμειίζζεηαη ζηαδηαθά. Σν άηνκν μεθηλά ηε ρξήζε κε ήπηνπο ξπζκνχο θαη ζηαδηαθά είλαη πηζαλφ λα δηακνξθψζεη εζηζηηθή ζπκπεξηθνξά. Πξνεγνχληαη θάπνηα ζηάδηα ζηε ρξήζε Γηαδηθηχνπ πνπ πξνκελχνπλ ηελ εκθάληζε απηήο ηεο αθξαίαο ζπκπεξηθνξάο, ηα νπνία πξέπεη λα γίλνπλ αληηιεπηά απφ ην ίδην ην άηνκν ή ηνπο γχξσ ηνπ ψζηε λα πξνιεθζεί ην θαηλφκελν. Σν πξψην ζηάδην είλαη ε ηππηθή ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ. Πξφθεηηαη γηα ρξήζε κε ζπγθεθξηκέλνπο ζθνπνχο θαη πξαγκαηνπνηείηαη γηα κνξθσηηθνχο ή ςπραγσγηθνχο ζθνπνχο. Ζ ηππηθή ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ είλαη απαξαίηεηε ζηελ θαζεκεξηλή δσή θαη δελ νδεγεί αλαγθαζηηθά ζε θαηάρξεζε, αιιά ιεηηνπξγεί πξνεηδνπνηεηηθά γηα ηελ πηζαλφηεηα αλάπηπμεο πξνβιεκαηηθήο ρξήζεο ζε άηνκα κε πξνυπάξρνπζεο ζπλαηζζεκαηηθέο δπζθνιίεο ή δηαηαξαρέο. Σν δεχηεξν ζηάδην είλαη ε πξνβιεκαηηθή ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ. ε απηφ ην ζηάδην, ε πινήγεζε ζην Γηαδίθηπν απνηειεί απηνζθνπφ θαη δελ εμππεξεηεί θάπνηα ζπγθεθξηκέλε αλάγθε ηνπ αηφκνπ. Σα άηνκα γεκίδνπλ ηνλ «θελφ» ρξφλν ηνπο εθεί κε ηελ αληίιεςε ηνπο γηα ην ηη απνηειεί «θελφ» ρξφλν λα δηαθνξνπνηείηαη ζηαδηαθά. ην ηξίην ζηάδην εληάζζεηαη ε θαηάρξεζε ηνπ Γηαδηθηχνπ. Όηαλ ν ρξφλνο πνπ αθηεξψλεηαη ζην Γηαδηθηχνπ είλαη ηφζν πνιχο πνπ αθφκα θαη νη πξνζπάζεηεο ηνπ 9

11 αηφκνπ λα δηαηεξεζεί ε ππφινηπε δσή ηνπ αλέπαθε είλαη ξεαιηζηηθά κε εθηθηέο. Αθφκα θαη ζε απηφ ην ζηάδην είλαη δχζθνιν λα δηαθξίλεη θάπνηνο ηα άηνκα απηά, δηφηη ζπλήζσο ην θξχβνπλ αξθεηά θαιά. Δθφζνλ ηα άηνκα πεξλνχλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο εκέξαο ηνπο ζην Γηαδίθηπν, ν εζηζκφο είλαη ζέκα ρξφλνπ, αθνχ ην άηνκν ζπλεζίδεη ηε ζπγθεθξηκέλε ζπκπεξηθνξά θαη νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα ειέγρνπ πξνθαιεί ζην άηνκν αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα. Σν Γηαδίθηπν απνηειεί γη απηφλ ηε κνλαδηθή πεγή επηπρίαο θαη ηελ πξνηεξαηφηεηα ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ηνπ Γηάγλσζε ηνπ εζηζκνύ Σα πξψηα δηαγλσζηηθά θξηηήξηα γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν εζηζκφ πξνήιζαλ απφ ηε Young, ε νπνία ηξνπνπνίεζε ηα αληίζηνηρα θξηηήξηα ηνπ παζνινγηθνχ ηδφγνπ πνπ ήηαλ δεκνζηεπκέλα ζην DSM-IV. Παξφια απηά δελ ππάξρνπλ αθφκα ζηαζεξά θξηηήξηα φπνπ φινη νη εξεπλεηέο λα ζπκθσλνχλ θαη ηα απνηειέζκαηα δηαθέξνπλ αξθεηά αλάινγα κε ηελ κεζνδνινγία ηεο θάζε κειέηεο, ηελ ρψξα (θαζψο θαη ην πφζν έρεη δηεηζδχζεη ην δηαδίθηπν ζηελ θνπιηνχξα ηεο θάζε ρψξαο) θαη ηα δηαγλσζηηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ. Να ζεκεησζεί φηη αλ θαη έρνπλ δεκηνπξγεζεί αξθεηά ζεη θξηηεξίσλ απφ εξεπλεηέο, ηα πην δεκνθηιή ζπλερίδνπλ λα είλαη ηεο Young. Σα πνζνζηά εζηζκέλσλ θαηά δηάθνξεο έξεπλεο θηάλνπλ απφ 0,3% έσο 38% (Internet addiction: consensus, controversies, and the way ahead, 2010), γεγνλφο πνπ πξνβιεκαηίδεη γηα ην αλ ζα πξέπεη λα ππάξρεη κηα ηππνπνίεζε ζηνλ ηξφπν πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη νη έξεπλεο ψζηε λα είλαη εθηθηή ε ζχγθξηζε ησλ απνηειεζκάησλ, ή αλ ε ηππνπνίεζε είλαη εζθαικέλε ζηξαηεγηθή θαη φηη ηα θξηηήξηα πξέπεη λα πξνζαξκφδνληαη ζε θάζε κειέηε αλάινγα κε ηελ ρψξα θαη ηελ θνπιηνχξα αιιά θαη ην ρξφλν. Σα 5 θξηηήξηα πνπ πξφηεηλε ε Young (1996) γηα ην εζηζκέλν άηνκν είλαη ηα εμήο: 1. Δίλαη δηαξθψο απαζρνιεκέλν κε ην Γηαδίθηπν (ζθέθηεηαη ηελ πξνεγνχκελε ζχλδεζε, ή αδεκνλεί γηα ηελ επφκελε). 2. Υξεηάδεηαη νινέλα απμαλφκελν ρξφλν ζχλδεζεο γηα λα ληψζεη ηθαλνπνίεζε. 3. Έρεη πξνζπαζήζεη θαη έρεη απνηχρεη ζην λα ειέγμεη, πεξηνξίζεη ή ζηακαηήζεη ηελ ρξήζε. 4. Νηψζεη αλεζπρία, θαθή δηάζεζε, θαηαζιηπηηθφ ζπλαίζζεκα ή είλαη επέμαπην φηαλ πξνζπαζεί λα κεηψζεη ή λα θφςεη ηε ρξήζε. 5. Παξακέλεη ζπλδεδεκέλν πεξηζζφηεξν ρξφλν απφ φζν είρε πξνγξακκαηίζεη Αξγφηεξα νη Beard & Wolf (2001) πξφζζεζαλ φηη ζα πξέπεη λα ηζρχεη γηα ην άηνκν ηνπιάρηζηνλ έλα απφ ηα παξαθάησ θξηηήξηα: 10

12 6. Έρεη δηαθηλδπλεχζεη κηα ζρέζε, ηελ δνπιεηά ηνπ ή κηα επθαηξία ζηελ θαξηέξα ηνπ 7. Απνθξχπηεη απφ ηελ νηθνγέλεηα ή ηνλ ςπρνιφγν ηνπ ηνλ βαζκφ ελαζρφιεζεο ηνπ κε ην Γηαδηθηχνπ 8. Υξεζηκνπνηεί ηνλ δηαδίθηπν γηα λα μεθχγεη απφ ηα πξνβιήκαηα ηνπ, ή γηα λα αλαθνπθηζηεί απφ αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα (φπσο άγρνο, απειπηζία, ελνρέο θαηάζιηςε ) Σν πξψην δηαγλσζηηθφ εξγαιείν πνπ θαηαζθεπάζηεθε απφ ηελ Young ξσηνχζε ηνπο ζπκκεηέρνληεο εάλ ηαπηίδνληαη νη φρη κε ηα παξαπάλσ 8 θξηηήξηα. To cut-off score γηα λα δηαγλσζηεί ην άηνκν σο εζηζκέλν νξίζηεθε ζε 5, γεγνλφο πνπ ην έθαλε απζηεξφηεξν απφ ην αληίζηνηρν ηεζη γηα ην παζνινγηθφ ηδφγν φπνπ ρξεηαδφληνπζαλ 5 ζηα 10 θξηηήξηα. Δθηφο απφ ηα θξηηήξηα, νη ψξεο πνπ δαπαλψληαη ζε ζχλδεζε, φπσο είλαη απηνλφεην, αληαλαθινχλ ηελ έληαζε ηεο ελαζρφιεζεο µε ην δηαδίθηπν θαη θαη επέθηαζε ηελ ελδερφκελε αδπλακία ειέγρνπ ηεο ρξήζεο ηνπ. Παξάιιεια, απνηειεί θαη βαζηθφ δηαγλσζηηθφ παξάγνληα γηα λα ειεγρζεί ε χπαξμε ζπκπεξηθνξάο εζηζµνχ (Young K. S., 1996) Ζ Young ππνιφγηζε ην 1996 ζηελ έξεπλα ηεο φηη ν εβδνκαδηαίνο ρξφλνο γηα έλαλ εμαξηεκέλν ρξήζηε θηάλεη ηηο 38,5 ψξεο θαηά κέζν φξν, ελψ γηα έλαλ κε εμαξηεκέλν ηηο 4,9. Ο ρξφλνο απηφο δελ πεξηέρεη ηελ ρξήζε ιφγσ εξγαζίαο. Όκσο αξθεηά έρνπλ αιιάμεη απφ ηφηε, θαζψο ην δηαδίθηπν κπαίλεη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζηε δσή ηνπ αηφκνπ. Δίλαη πιένλ ηφζεο πνιιέο νη ιεηηνπξγίεο ηνπ πνπ αθφκα θαη νη θπζηνινγηθνί ρξήζηεο (κε βάζε ηα θξηηήξηα ηεο Young) δαπαλνχλ πνιχ κεγαιχηεξν ρξφλν φπσο ππνινγίζηεθε ζηελ παξνχζα έξεπλα (2,91 ψξεο εκεξεζίσο, πεξίπνπ 20,5 ψξεο αλά βδνκάδα). Δπηπξφζζεηα, ε Young επηζεκαίλεη φηη ν θχξηνο ζθνπφο ηεο ζχλδεζεο παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν θαη ζπκπεξαίλεη φηη ν εμαξηεκέλνο ρξήζηεο σο επί ην πιείζηνλ ρξεζηκνπνηεί δηαδηθηπαθά πξνγξάκκαηα πνπ πξνζνκνηψλνπλ ηελ δηαδξαζηηθφηεηα ηεο θνηλσλίαο (παηρλίδηα online, ειεθηξνληθή αιιεινγξαθία, δηαδηθηπαθέο ζπλνκηιίεο-chats), ελψ ν κε εμαξηεκέλνο θάλεη ηελ πινήγεζή ηνπ ζην Γηαδίθηπν θπξίσο αλαδεηψληαο ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο. Ο Griffiths (2000) πνπ είρε κειεηήζεη αξθεηά ηνλ δηαδηθηπαθφ ηδφγν, έδσζε ηελ δηθή ηνπ εθδνρή γηα ηα γεληθφηεξα θξηηήξηα ηνπ εζηζκνχ, ηα νπνία πξνζάξκνζε θαη γηα ηελ πεξίπησζε ηνπ Γηαδηθηχνπ. Σα θξηηήξηα είλαη ηα παξαθάησ: 1) Ζ αλεζπρία πνπ πξνθαιείηαη ζην άηνκν απφ ηνλ εζηζηηθφ παξάγνληα. (πξνβνιή). Ζ προβολή εκθαλίδεηαη φηαλ ε εζηζηηθή δξαζηεξηφηεηα γίλεηαη 11

13 έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά θνκκάηηα ηεο δσήο ηνπ αηφκνπ, πξνθαιψληαο ηνπ αλεζπρία κελ ηε ράζεη απφ ηε δσή ηνπ. 2) Ζ αλλαγή διάθεζης. Σν άηνκν ληψζεη ελζνπζηαζκφ θαη επθνξία φηαλ αζρνιείηαη κε ηελ εζηζηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη, αληίζεηα, φηαλ ζηακαηάεη ηελ ελαζρφιεζε ηνπ ληψζεη αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα. 3) Ζ ανοτή, πνπ είλαη ε θαηάζηαζε θαηά ηελ νπνία ην άηνκν ρξεηάδεηαη φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ρξφλν ζηελ εζηζηηθή δξαζηεξηφηεηα ψζηε λα θαηαθέξεη ηελ αιιαγή δηάζεζεο. ηελ πεξίπησζε ηνπ εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν, ν ρξήζηεο ληψζεη ηελ αλάγθε λα παξακείλεη φιν θαη πεξηζζφηεξν ρξφλν ζην δηαδίθηπν, ελψ ζηελ πεξίπησζε ηνπ αιθννιηθνχ ν εζηζκέλνο ρξεηάδεηαη λα πίλεη κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο αιθνφι γηα λα επραξηζηεζεί. 4) Ζ ζηέρηζη, πνπ είλαη ην δπζάξεζην ζπλαίζζεκα ηνπ αηφκνπ φηαλ δηαθφπηεηαη ε ελαζρφιεζε ηνπ κε ηελ εζηζηηθή δξαζηεξηφηεηα. Ο εζηζκέλνο ζην δηαδίθηπν αληηδξάεη φηαλ δηαθφπηεηαη ε ζχλδεζε ηνπ κε ην δίθηπν ή φηαλ ππάξρνπλ ηερληθά πξνβιήκαηα θαη αξγεί ή δελ κπνξεί λα ζπλδεζεί. 5) Ζ ζύγκροσζη, πνπ είλαη ην ελνρηθφ ζπλαίζζεκα θαη νη ηχςεηο πνπ ληψζνπλ φινη νη εζηζκέλνη κεηά ην πέξαο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπο. 6) Ζ σποηροπή, πνπ είλαη ε ελαζρφιεζε κε ηελ εζηζηηθή δξαζηεξηφηεηα κεηά απφ κηα πεξίνδν απνρήο. ηε ζπλέρεηα ππήξμαλ θαη άιινη εξεπλεηέο πνπ θαηαζθεχαζαλ δηαγλσζηηθά θξηηήξηα γηα ηνλ εζηζκφ ζην δηαδίθηπν. Ο Brenner (1997) δεκηνχξγεζε έλα εξσηεκαηνιφγην κε 32 εξσηήζεηο True/False, γηα ηε δηάγλσζε ηεο ππεξβνιηθήο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ. Σν ζχζηεκα πνπ αλέπηπμε, νλνκάζηεθε IRABI (Internet- Related Addictive Behavior Inventory). Ο Schumacher δεκηνχξγεζε ηελ θιίκαθα PIU (Pathological Internet Use Scale), ε νπνία πεξηέρεη 13 εξσηήζεηο (Schumacher P, 2000). Θα πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ηα παξαπάλσ εξγαιεία, πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζε έξεπλεο γηα ηνλ εζηζκφ ζην Γηαδίθηπν, είλαη θιίκαθεο πνπ δελ ζηαζκίζηεθαλ κε απνδεθηά φξηα αμηνπηζηίαο. Δμαίξεζε απνηειεί ην CIAS (Chen Internet Addiction Scale), πνπ ζηαζκίζηεθε γηα ηνλ θηλέδηθν εθεβηθφ πιεζπζκφ. (Chen, 2003) Ο πην πξφζθαηνο νξηζκφο γηα ηε δηάγλσζε ηνπ «εζηζκνχ» είλαη απηφο ησλ Caplan θαη Sadock (2004), θαη ζα πξέπεη λα ηζρχνπλ, πέληε απφ ηα έμη παξαθάησ θξηηήξηα, πξνθεηκέλνπ λα ηεζεί ε δηάγλσζε: 1. παξακνλή online γηα φιν θαη πεξηζζφηεξν ρξφλν. 2. απνηπρία δηαρείξηζεο ηνπ επεξρφκελνπ αηζζήκαηνο δηέγεξζεο ή θαη θαηάζιηςεο. 3. παξακνλή online γηα πεξηζζφηεξν απφ ην πξνηηζέκελν ρξνληθφ δηάζηεκα. 4. θίλδπλνο απψιεηαο ζρέζεο ή επθαηξίαο εμαηηίαο ηεο ρξήζεο. 5. ςεχδε πξνθεηκέλνπ λα θαιπθζεί ε αιεζήο έθηαζε ηεο ρξήζεο. 6. ρξήζε πξνθεηκέλνπ λα ειεγρζνχλ ηα αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα. 12

14 Απηφο είλαη θαη ν νξηζκφο πνπ πξνηείλεηαη γηα ην εγρεηξίδην Φπρηθψλ Ννζεκάησλ ησλ Ζ.Π.Α., πξνθεηκέλνπ λα αλαγλσξηζηεί σο απηφλνκε δηαηαξαρή. Παξφιν πνπ ε Ακεξηθάληθε Φπρηαηξηθή Δηαηξία (APA) δελ έρεη αλαγλσξίζεη επίζεκα ζαλ δηαηαξαρή ηνλ ζπγθεθξηκέλν εζηζκφ, ην πξνθίι πνπ έρεη ζθηαγξαθήζεη γηα ηα εζηζκέλα άηνκα ζπκθσλεί κε φια ηα παξαπάλσ θαη πξνζζέηεη φηη ην άηνκν ζηαδηαθά αξρίδεη λα εθεπξίζθεη ηξφπνπο ψζηε λα κεηψλεη ην ρξφλν φισλ ηνλ ππνινίπσλ δξαζηεξηνηήησλ (αθφκα θαη νηθνγελεηαθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ), θαη φηη ελψ έρεη πιήξε ζπλείδεζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο αιφγηζηεο ρξήζεο πνπ θάλεη, αδπλαηεί λα ηε ζηακαηήζεη. Όπσο θαίλεηαη μεθάζαξα απφ ηα παξαπάλσ, ην γεγνλφο φηη ν εζηζκφο ζην δηαδίθηπν αξγεί λα αλαγλσξηζηεί ζαλ κηα δηαηαξαρή νπνηνπδήπνηε είδνπο (είηε ζαλ δηαηαξαρή ειέγρνπ παξνξκήζεσλ, είηε ζαλ παζνινγηθφο εμαλαγθαζκφο, φπσο ν ηδφγνο) έρεη ζπκβάιεη ζηελ ζεκεξηλή θαηάζηαζε. Τπάξρνπλ πνιιά δηαθνξεηηθά δηαγλσζηηθά θξηηήξηα, πνπ ππνηίζεηαη φηη δηαγηγλψζθνπλ ην ίδην θαηλφκελν, αιιά θαλέλα απ απηά δελ είλαη πιήξσο απνδεθηφ απφ φινπο. ε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο, νπνηαδήπνηε απφ ηα θξηηήξηα θαη αλ ρξεζηκνπνηεζνχλ ην γεγνλφο φηη έλα άηνκν δελ πιεξνί ηνλ απαηηνχκελν αξηζκφ θξηηεξίσλ δελ ζεκαίλεη απηφκαηα φηη θάλεη θπζηνινγηθή ρξήζε. Τπάξρνπλ θαη νξηαθέο πεξηπηψζεηο φπνπ ν ρξήζηεο πιεξνί έλα ή δχν θξηηήξηα ιηγφηεξα απφ ην cut-off score θαη δείρλεη φηη είλαη ελ δπλάκεη εζηζκέλνο. Γηα απηφ ην ιφγν ρξεηάζηεθαλ εξγαιεία πνπ θαηαζθεπάδνληαη κε βάζε ηα θξηηήξηα αιιά έρνπλ κεγαιχηεξν εχξνο απαληήζεσλ πνπ ην απιφ Ναη/Όρη δελ κπνξεί λα θαιχςεη. Έπεηηα γηα γίλεη έλα εξγαιείν απνδεθηφ απφ ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα πξέπεη λα πεξάζεη θάπνηεο δνθηκαζίεο. 1.3 Σν Internet Addiction Test θαη νη Φπρνκεηξηθέο ηδηόηεηεο: Οη ςπρνκεηξηθέο ηδηφηεηεο ελφο δηαγλσζηηθνχ εξγαιείνπ ηεο ςπρνινγίαο αλαθέξνληαη ζηελ αμηνπηζηία θαη ηελ εγθπξόηεηα ηνπ εξγαιείνπ. Αμηνπηζηία ζεσξείηαη ε ηδηφηεηα ελφο εξγαιείνπ λα δίλεη ηελ ίδηα ηηκή θάζε θνξά πνπ κεηξάεη ην ίδην αληηθείκελν αθφκα θαη θάησ απφ δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο. Μεξηθά βαζηθά είδε αμηνπηζηίαο πνπ ειέγρνληαη είλαη: Αξιοπιζηία επαναληπηικών μεηπήζευν (test-rest reliability): Μεηξψληαο κε έλα εξγαιείν κηα δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή θαη έπεηηα επαλαιακβάλνληαο ηε κέηξεζε ζηα 13

15 ίδηα αληηθείκελα ζε δηαθνξεηηθφ ρξφλν, ν εξεπλεηήο παίξλεη δχν νκάδεο απνηειεζκάησλ. Ζ αμηνπηζηία απηή ππάξρεη κφλν εάλ ε ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ δχν είλαη πνιχ θνληά ζηε κνλάδα. Εζυηεπική ζςνέπεια (Internal Consistency): Δίλαη ε ζπλέπεηα ησλ απαληήζεσλ ηνπ δείγκαηνο κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ εξσηήζεσλ ζε έλα εξσηεκαηνιφγην. ε γεληθέο γξακκέο φιεο νη εξσηναπαληήζεηο ζηα δηαγλσζηηθά εξγαιεία ππνηίζεηαη φηη αληηθαηνπηξίδνπλ ην ίδην θαηλφκελν θαη άξα νη απαληήζεηο ζα πξέπεη λα έρνπλ θαιέο ζπζρεηίζεηο κεηαμχ ηνπο. Σςνέπεια μεηαξύ κπιηών (Interrater Reliability): Δίλαη ε ζπλέπεηα ησλ απνηειεζκάησλ κεηαμχ δχν ή πεξηζζφηεξσλ δηαθνξεηηθψλ εξεπλεηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ίδηα δνθηκαζία (ζπλήζσο πξνθνξηθή δνθηκαζία) γηα λα αμηνινγήζνπλ ην ίδην αληηθείκελν. Δγθπξόηεηα είλαη ε ηδηφηεηα ελφο εξγαιείνπ λα κεηξήζεη κε αθξίβεηα απηφ γηα ην νπνίν θαηαζθεπάζηεθε. Σα είδε εγθπξφηεηαο πνπ ζπλήζσο ειέγρνληαη ζηελ ςπρνινγία είλαη: Εγκςπόηηηα πεπιεσομένος (Content Validity): Καηά πφζν ε δνθηκαζία θαιχπηεη πιήξσο ην αληηθείκελν. Φαινομενική Εγκςπόηηηα (Face Validity): Καηά πφζν θαίλεηαη ζε θάπνηνλ ρσξίο γλψζεηο ζην αληηθείκελν, φηη ην εξγαιείν κεηξάεη απηφ πνπ ηζρπξίδεηαη. Εγκςπόηηηα Κπιηηπίος: (Criterion Validity): Καηά πφζν ηα απνηειέζκαηα ηεο δνθηκαζίαο ζπζρεηίδνληαη κε άιιεο κεηαβιεηέο (γλσζηέο θαη σο θξηηήξηα) φπνπ είλαη αλακελφκελν λα ζπζρεηίδνληαη. Δθηφο απφ θξηηήξηα, έλα λέν εξγαιείν αλακέλεηε λα δίλεη ζπζρεηηζκέλα απνηειέζκαηα θαη κε παιαηφηεξα εξγαιεία κέηξεζεο ηνπ ίδηνπ θαηλνκέλνπ. Ζ αμηνπηζηία θαη ε εγθπξφηεηα ελφο εξγαιείνπ κέηξεζεο δελ κπνξεί πνηέ λα ειεγρζεί κέζα απφ κία κφλν έξεπλα, αιιά απφ έλα ζχλνιν εξεπλψλ. Δίλαη κία δηαδηθαζία ζπλερήο ζην ρξφλν θαζψο ν θφζκνο εμειίζζεηαη, θαη άξα ηα εξγαιεία απηά πξέπεη λα εθζπγρξνλίδνληαη γηα λα ζπλερίζνπλ λα είλαη ρξήζηκα. Σν Internet Addiction Test (IAT) ηεο Young ζηε βάζε ηνπ νπνίνπ ζηεξίδεηαη θαη ην εξσηεκαηνιφγην ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη ην πην δεκνθηιέο εξγαιείν έσο ζήκεξα, απνηειείηαη απφ 20 εξσηήζεηο θαη απαληάηαη κέζσ θιίκαθαο Likert 5 επηπέδσλ. Δίλαη πην αθξηβέο εξγαιείν απφ ην πξψην πνπ είρε θαηαζθεπάζεη ε Young (ην νπνίν είρε κφλν True/False απαληήζεηο) θαζψο ιακβάλεηαη κεγαιχηεξε πιεξνθνξία γηα ην βαζκφ πνπ ην άηνκν ηαπηίδεηαη κε ηελ θάζε ζπκπεξηθνξά. Δίλαη απφ ηα ιίγα εξγαιεία ηνπ νπνίνπ έρνπλ ειεγρζεί ζπζηεκαηηθά νη ςπρνκεηξηθέο ηδηφηεηεο κε 14

16 αξθεηά θαιά απνηειέζκαηα. Έρεη φκσο κεξηθέο αδπλακίεο θαη δνκηθά αιιά θαη ιφγσ ηνπ φηη θαηαζθεπάζηεθε πξηλ απφ ζρεδφλ δχν δεθαεηίεο θαη κεξηθέο εξσηήζεηο ηνπ ρξεηάδεηαη λα εθζπγρξνληζηνχλ γηα λα είλαη ην ίδην ρξήζηκεο. 1.4 πλέπεηεο ηνπ εζηζκνύ: Ζ θπξηφηεξε ζπλέπεηα ησλ εζηζκψλ ζε νπζίεο είλαη νη ηαηξηθέο επηπηψζεηο ζην ζψκα ηνπ αζζελνχο, φπσο ε θχξσζε ηνπ ήπαηνο ζηνπο αιθννιηθνχο ή ν απμεκέλνο θίλδπλνο εγθεθαιηθνχ ζηνπο ρξεζηέο θνθαΐλεο. πγθξηηηθά, ν εζηζκφο ζην Γηαδίθηπν έρεη αξθεηά κηθξφηεξνπο θηλδχλνπο γηα ηελ ζσκαηηθή πγηεηλή ηνπ αηφκνπ, γεγνλφο πνπ φκσο επηηξέπεη ζηνλ εζηζκέλν λα απνθξχςεη γηα πεξηζζφηεξν ρξφλν ηελ θαηάζηαζή ηνπ σο πξνο ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ απέλαληη ζην δηαδίθηπν. Αλ θαη ν ρξφλνο δελ είλαη ζηαζεξφο ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο, ην εζηζκέλν άηνκν ρξεζηκνπνηεί ην δηαδίθηπν ζπλνιηθά απφ 40 ψξεο θαη πάλσ εβδνκαδηαία (κέζνο φξνο απηήο ηεο έξεπλαο 52,85 ψξεο), κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ απηνχ ηνπ ρξφλνπ λα είλαη πξνζσπηθή ρξήζε γηα ςπραγσγία. Γηα λα κπνξέζεη ην άηνκν λα αληαπεμέιζεη ζε ηέηνηνπο βαζκνχο ρξήζεο, πνιχ ζπρλά αιιάδεη ηηο ζπλήζεηεο ηνπ χπλνπ. Οη κεηακεζνλχθηηεο ζπλδέζεηο ζε ζπλδπαζκφ κε απψιεηα αίζζεζεο ηνπ ρξφλνπ κεηψλνπλ ηνλ δηαζέζηκν ρξφλν χπλνπ, θαη ε επαλάιεςε ηνπ θαηλνκέλνπ ζε θαζεκεξηλή βάζε, ζα πξνθαιέζεη ζην άηνκν δηαξθή θφπσζε. Απηφ κε ηε ζεηξά ηνπ επεξεάδεη ηελ απφδνζε ζηα αθαδεκατθά θαη ζηα εξγαζηαθά. Έπεηηα, ε πνιχσξε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή απμάλεη ηνλ θίλδπλν γηα Carpal Tunel (ζχλδξνκν θαξπηαίνπ ζσιήλνο) πξνθαιεί πφλνπο ζηελ πιάηε, κπτθή αηξνθία θαζψο θαη μεξά κάηηα θαη κπσπία. Αλ θαη ηα παξαπάλσ είλαη ακειεηέα ζε ζρέζε κε ηηο θαηαζηξνθηθέο ζσκαηηθέο ζπλέπεηεο ησλ εζηζηηθψλ νπζηψλ, ηα άηνκα πνπ εζίδνληαη ζην δηαδίθηπν έρνπλ παξαπιήζηα ππνβάζκηζε δσήο ζηα νηθνγελεηαθά, αθαδεκατθά θαη εξγαζηαθά. Οικογενειακά προβλήμαηα Σα πξνβιήκαηα ζηηο ζρέζεηο ηεο νηθνγέλεηαο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηνλ εζηζκφ ζην δηαδίθηπν ζπρλά αγλννχληαη ιφγν ηεο πξνρσξεκέλεο ρξεζηκφηεηαο ηνπ. Ζ Young (1996) κέηξεζε φηη ην 53% ησλ εζηζκέλσλ ζηνπ Γηαδίθηπν, αλέθεξαλ ζνβαξά πξνβιήκαηα ζηηο νηθνγελεηαθέο ηνπο ζρέζεηο. Γάκνη, ζρέζεηο γνλέα-παηδηνχ θαη ζηελέο θηιίεο δηαηαξάζζνληαη απφ ηελ ππεξβνιή ζηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Οη ρξήζηεο ζηαδηαθά αθηεξψλνπλ ιηγφηεξν ρξφλν κε άιια άηνκα ζηελ πξαγκαηηθή δσή ψζηε λα κείλεη πεξηζζφηεξνο ρξφλνο γηα ηελ ελαζρφιεζή ηνπο κε ην δηαδίθηπν θαη ηειηθά ηνλ εζηζκφ ηνπο. Οη γάκνη εκθαλίδνληαη λα επεξεάδνληαη άκεζα θαζψο ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ έρεη αληίθηππν ζηηο ππνρξεψζεηο πνπ έρεη έλα ζπίηη. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ν εμαξηεκέλνο ζχληξνθνο ζηακαηήζεη λα απνιακβάλεη θαη λα ζπκκεηέρεη ζε θνηλέο δξαζηεξηφηεηεο, ην δεπγάξη νδεχεη πξνο ρσξηζκφ. Αξρηθά ν ζχληξνθνο ηνπ εζηζκέλνπ πηζηεχεη πσο είλαη απιά κηα πξνζσξηλή «θάζε» ειπίδνληαο φηη γξήγνξα ζα επαλέιζεη. Όηαλ φκσο απηφ δελ ζπκβαίλεη νη δηαπιεθηηζκνί είλαη επαθφινπζν, κε 15

17 ηνλ εζηζκέλν ζπρλά λα αξλείηαη φηη ε ρξήζε πνπ θάλεη είλαη πξνβιεκαηηθή. Οη δηθεγφξνη πνπ αζρνινχληαη κε ηα δηαδχγηα έρνπλ αλαθέξεη αχμεζε ζηα δηαδχγηα ιφγσ δηαθφξσλ θπβεξλν-πξνβιεκάησλ «Cyber affairs» (Quittner, 1997) Ακαδημαϊκά προβλήμαηα Σν Internet απνηειεί εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη αθφκα θαη απφ ην ζρνιείν. Παξφια απηά, έξεπλα θαλέξσζε πσο ην 86% δαζθάισλ, θαη βηβιηνζεθνλφκσλ πηζηεχεη φηη ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ απφ παηδηά δε βειηηψλεη ηελ απφδνζε ηνπο (Barber, 1997). Ηζρπξίζηεθαλ φηη νη πιεξνθνξίεο ζην δηαδίθηπν είλαη πνιιέο, αλνξγάλσηεο θαη φρη ζρεηηθέο κε ην ζρνιηθφ πξφγξακκα θαη ηα ζρνιηθά βηβιία θαη νη καζεηέο δελ κπνξνχλ λα πξνεηνηκαζηνχλ θαηάιιεια γηα ηα ηππνπνηεκέλα ηεζη. Ζ Young (1996) απφ έξεπλα ηεο κέηξεζε πσο ην 58% ησλ καζεηψλ αλέθεξαλ κείσζε ζηηο ψξεο κειέηεο ηνπο, ζεκαληηθή κείσζε ζηνπο βαζκνχο ηνπο θαη ρακέλεο ψξεο δηδαζθαιίαο, ιφγσ ππεξβνιηθήο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ. Παξφηη ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ δηαδηθηχνπ ην θαζηζηνχλ ηδαληθφ εξγαιείν έξεπλαο, νη καζεηέο θαη θνηηεηέο ζεξθάξνπλ ζε άζρεηεο ηζηνζειίδεο ή παίδνπλ παηρλίδηα αληί λα αζρνιεζνχλ κε παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. ε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Παλεπηζηήκην Alfred θαλεξψζεθε φηη ην 43% ησλ θνηηεηψλ κε πνιχ πςεινχο ( SAT) βαζκνχο είρε απνβιεζεί ιφγσ πνιχσξσλ λπρηεξηλψλ ζπλδέζεσλ (Brady, 1997)) Εργαζιακά προβλήμαηα Σν δηαδίθηπν ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηηο πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο σο εξγαιείν ρεηξηζκνχ πνηθίισλ εηαηξηθψλ ιεηηνπξγηψλ θαη ε ειεχζεξε πξφζβαζε ησλ ππαιιήισλ ηεο ζε απηφ πνιιέο θνξέο είλαη αλαγθαζηηθή. Ζ αμία ησλ πιεξνθνξηψλ θαζψο θαη ε ηαρχηεηα κε ηελ νπνία απνθηνχληαη είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηηο εηαηξίεο αλά ηνλ θφζκν. ηνλ εξγαζηαθφ ηνκέα ν εζηζκφο ζην Γηαδίθηπν ζεσξείηαη θαηάρξεζε ηεο ειεπζεξίαο πνπ δίλεηαη ζηνπο εξγαδφκελνπο θαη φρη ζαλ δηαηαξαρή πνπ απαηηεί ζεξαπεία. Σν θπξηφηεξν πξφβιεκα πνπ πξνθαιεί ζηηο επηρεηξήζεηο είλαη ε κείσζε ηεο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ. Οη εξγαδφκελνη ρξήζηεο ζηελ νπζία δνπιεχνπλ ιηγφηεξν ρξφλν αλάινγα κε ην βαζκφ εζηζκνχ ηνπο ελψ ε πξνζνρή ηνπο απνζπάηαη επθνιφηεξα απμάλνληαο ηνλ θίλδπλν γηα ιάζε. Γηα λα πξνθπιαρηνχλ απφ απηφ ην θαηλφκελν αιιά θαη άιινπο θηλδχλνπο ηνπ Γηαδηθηχνπ αξθεηέο εηαηξίεο εγθαζηζηνχλ ινγηζκηθά παξαθνινχζεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπο, γεγνλφο πνπ πξνθαιεί αθφκε εξσηήκαηα γηα ην αλ παξαβηάδεηαη ε φρη ε ηδησηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ. Μία εηαηξία πνπ θαηέγξαθε ηε ζπλνιηθή 16

18 δηαδηθηπαθή δξαζηεξηφηεηα απφ ηε ζχλδεζε ηεο, αλαθάιπςε φηη κφλν 23% ήηαλ ζρεηηθφ κε ηε δνπιεηά. (Machlis, 1997) Δζηζκόο ζηα Smartphone: Σα νθέιε ηεο ρξήζεο ησλ Smartphone είλαη θαλεξά, θαζψο πξνζθέξνπλ ηεξάζηηα επθνιία ζηε θαζεκεξηλή δσή. Δίλαη φκσο θαηά βάζε κηθξνί θνξεηνί ππνινγηζηέο θαη ε ρξήζε ηνπο ζπληειείηαη θπξίσο γηα πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν. πλεπψο κπνξνχλ λα γίλνπλ θνξείο φισλ ηνλ πξνβιεκάησλ πνπ επηθέξεη έλαο εζηζκφο ζε απηφ. Έλα ζεηηθφ ζηνηρείν, είλαη φηη ελψ ηα άηνκα πνπ είλαη εζηζκέλα ζηνλ ππνινγηζηή κπνξνχλ λα απνθξχςνπλ θαιχηεξα ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο, νη εζηζκέλνη κέζσ Smartphone δέρνληαη ζπρλά θξηηηθή θαζψο ε ζπκπεξηθνξά ηνπο είλαη εκθαλήο ζηνλ έμσ θφζκν. Σα αξλεηηθά είλαη φηη δεκηνπξγνχληαη λένη θίλδπλνη θαη ζπλέπεηεο γηα ην άηνκν πνπ ε ρξήζε ππνινγηζηή δελ επηθέξεη. Πεδνί πνπ δηαζρίδνπλ δξφκνπο θνηηψληαο ην Smartphone, νδεγνί πνπ δελ πξνζέρνπλ δηαξθψο ην δξφκν, αιιά θαη παηδηά πνπ ζην ζρνιείν θάησ απφ ην ζξαλίν παίδνπλ παηρλίδηα. Παξφιν πνπ θαη παιαηφηεξα ππήξραλ απηνί νη θίλδπλνη (απιά θηλεηά θαη game-boy γηα παηδηά), ε δπλαηφηεηεο θαη ιεηηνπξγίεο ησλ ζπζθεπψλ απηψλ ήηαλ πεξηνξηζκέλεο θαη απνζπνχζαλ ηελ πξνζνρή ζε κηθξφηεξν βαζκφ. Πνιχ πξφζθαηα μεθίλεζαλ θαη έξεπλεο γηα ηελ δηαηαξαρή ηνπ εζηζκνχ ζηα Smartphone. Ο εζηζκφο ζην Smartphone ζεσξείηαη πξνέθηαζε ηνπ εζηζκνχ ζην Γηαδίθηπν θαη ηα θξηηήξηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη βαζίζηεθαλ ζηα ήδε ππάξρνληα ηεο Young. Απφ πξφζθαηε έξεπλα (Kwon et al, 2013) θαηαζθεπάζηεθε εξσηεκαηνιφγην κε ηελ νλνκαζία Smartphone Addiction Scale απνηειείηαη απφ 48 εξσηήζεηο θαη ε αμηνπηζηία πνπ έρεη κεηξεζεί πξνο ην παξφλ είλαη αξθεηά πςειή. πλλνζεξόηεηα (Comorbidity): πλλνζεξφηεηα είλαη ν ηαηξηθφο φξνο πνπ πεξηγξάθεη ηελ ηαπηφρξνλε παξνπζία κηαο ή πεξηζζφηεξσλ αζζελεηψλ (ή δηαηαξαρψλ ζηελ ςπρνινγία) ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θχξηα αζζέλεηα ή δηαηαξαρή πνπ κειεηνχκε. Μαδί κε ηνλ εζηζκφ ηνπ Γηαδηθηχνπ έρεη εξεπλεζεί φηη ζπλππάξρνπλ αξθεηέο ηέηνηεο θαηαζηάζεηο φπσο ε δηαηαξαρή ειιεηκκαηηθήο πξνζνρήο (ADHD) θαη ε ππεξθηλεηηθφηεηα, ην θνηλσληθφ άγρνο θαη νη ηδενςπραλαγθαζηηθέο (OCD) δηαηαξαρέο, δηαηαξαρή ειέγρνπ ησλ παξνξκήζεσλ θ.α. Ζ πην ζεκαληηθή φκσο είλαη ε θαηάζιηςε. Εθιζμόρ και καηάθλιτη Ζ χπαξμε ζπκπησκάησλ εζηζµνχ γεληθφηεξα, είλαη ηζρπξά ζπλδεδεκέλε µε ηελ χπαξμε ζπκπησκάησλ θαηάζιηςεο, µε ρακειή απηνεθηίκεζε, µε ελδείμεηο ειιεηκκαηηθήο πξνζσπηθφηεηαο, ρακειή ζπλαηζζεκαηηθφηεηα θαη ρακειή δηεθδηθεηηθφηεηα. Έρεη κειεηεζεί φηη φια ηα παξαπάλσ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ρσξίο φκσο νη εξεπλεηέο λα κπνξνχλ κε βεβαηφηεηα λα απνθαλζνχλ γηα πνηα δηαηαξαρή πξνθαιεί ηελ άιιε. ηε βηβιηνγξαθία ππάξρνπλ αξθεηά παξαδείγκαηα 17

19 φπνπ νη εξεπλεηέο πεξηγξάθνπλ ηελ ζπλχπαξμε ηεο θαηάζιηςεο θαη ηνπ εζηζκνχ ζε δηάθνξεο νπζίεο θαη ζπκπεξηθνξέο. Σα άηνκα πνπ είλαη εππαζή ζε εζηζκνχο είλαη απηά πνπ δελ ληψζνπλ ηθαλνπνίεζε απφ ηε δσή, απνπζία νηθεηφηεηαο θαη ζηελψλ ζρέζεσλ κε άιια άηνκα, έιιεηςε απηνπεπνίζεζεο αιιά θαη ελδηαθεξφλησλ (Peele, 1991). Δπεηδή ε πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν είλαη πξνζηηή γηα ηνλ πεξηζζφηεξν θφζκν, είλαη εχθνιν άηνκα ηα νπνία δελ είλαη επραξηζηεκέλα απφ έλαλ νη πεξηζζφηεξνπο ηνκείο ηεο δσήο ηνπο λα αλαπηχμνπλ ζπκπηψκαηα εζηζκνχ ζην Γηαδίθηπν. Σα άηνκα απηά ζπλδένληαη ψζηε λα μεράζνπλ πξνζσξηλά ηα πξνβιήκαηα ηνπο ή λα απαιχλνπλ νπνηαδήπνηε αξλεηηθά αηζζήκαηα. Όηαλ φκσο ε απνζπλδεζνχλ, ζπλεηδεηνπνηνχλ φηη ηίπνηα δελ έρεη αιιάμεη, ηα πξνβιήκαηα ηνπο παξακέλνπλ σο είραλ θαη ν ρξφλνο ηνπο έρεη ζπαηαιεζεί. Ζ Young ην 1998 έθαλε ηελ δεχηεξε έξεπλα ηεο πάλσ ζηε ζρέζε εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν θαη ηεο θαηάζιηςεο. Υξεζηκνπνίεζε ην δηθφ ηεο ηεζη κε ηα 8 θξηηήξηα γηα λα κεηξήζεη ηνλ εζηζκφ, θαη ην εξγαιείν BDI (Beck Depression Inventory) ην νπνίν απνηειείηαη απφ 21 εξσηήζεηο θαη έρεη δείμεη θαιή αμηνπηζηία γηα λα κεηξήζεη ηελ θαηάζιηςε. Σν απνηέιεζκα ήηαλ ν κέζνο φξνο ησλ εζηζκέλσλ ζην score ηνπ BDI λα είλαη 11,2 θάηη πνπ εξκελεχεηαη σο ειαθξά θαηάζιηςε ζε ζρέζε κε ηνλ θπζηνινγηθφ πιεζπζκφ. Μηα εηθαζία είλαη φηη νη δχν απηέο θαηαζηάζεηο νδεγνχλ ζε έλαλ θαχιν θχθιν. Δάλ ην άηνκν πάζρεη απφ θαηάζιηςε, εχθνια ζα βξεη θαηαθχγην ζε νπζίεο ή ζπκπεξηθνξέο πνπ πξνζσξηλά απνκαθξχλνπλ ην αίζζεκα, θαη αθνχ εζηζηεί ζε απηέο, ζα δαπαλά φιν ην ρξφλν θαη ηελ ελέξγεηα ηνπ εθεί έσο φηνπ ζα είλαη ζρεδφλ αδχλαην λα πάξεη ηηο απαξαίηεηεο απνθάζεηο θαη λα αθηεξψζεη αξθεηφ ρξφλν γηα λα μεθχγεη απφ ηελ θαηάζιηςε. Απφ ηελ άιιε κεξηά άηνκα ηα νπνία εζίδνληαη ζε κηα νπζία ή ζπκπεξηθνξά, ηείλνπλ λα αγλννχλ ηνπο ππφινηπνπο ηνκείο ηεο δσήο ηνπο, θαη ελψ γλσξίδνπλ ηηο ζπλέπεηεο αδπλαηνχλ λα δξάζνπλ. Σν γεγνλφο φηη ε δσή ηνπο ππνβαζκίδεηαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζηαδηαθή απνδνρή θαη αδπλακία λα αληηδξάζνπλ, ηνπο θάλεη επάισηνπο ζε ζπλαηζζήκαηα απειπηζίαο θαη ρακειήο απηνεθηίκεζεο, πνπ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ δχλαηαη λα εμειηρζνχλ ζε θαηάζιηςε. Έλα ηέηνην πηζαλφ κνληέιν δηαδξνκήο πξνο ηνλ εζηζκφ ζην Γηαδίθηπν θαηαζθεχαζαλ νη Kwon,Chun, Lee ην 2009 ρξεζηκνπνηψληαο ηελ ζεσξία ηνπ Baumeister (1991) γηα ηελ απνθπγή ηνπ εαπηνχ. Σν κνληέιν εμεγεί ην θαηλφκελν σο εμήο: Αξρηθά ην άηνκν έξρεηαη αληηκέησπν κε κηα πξαγκαηηθφηεηα πνπ δελ πιεξνί ηηο πςειέο απαηηήζεηο ηνπ, θαζψο ππάξρνπλ απνηπρίεο, εκπφδηα ή άιια απνγνεηεπηηθά απνηειέζκαηα. Όηαλ νη δπζθνιίεο απνδίδνληαη ζηνλ εαπηφ ηνπ ην άηνκν αξρίδεη λα ζεσξεί ηνλ ίδην σο αλεπαξθή, αλίθαλν, κε ειθπζηηθφ ή έλνρν. Καζψο ε παξαπάλσ ζχγθξηζε δηαξθψο εμειίζζεηαη είλαη αλαπφθεπθην λα δεκηνπξγεζνχλ ζην άηνκν 18

20 άγρνο, αηζζήκαηα απειπηζίαο θαη θαηαζιηπηηθέο ηάζεηο. ε απηφ ην ζεκείν κπνξεί λα δηαιέμεη λα παιέςεη γηα λα ιχζεη ηα πξνβιήκαηα ηνπ ή λα πξνζπαζήζεη λα απνθχγεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Δάλ δηαιέμεη λα απνθχγεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ζα πξνζπαζήζεη λα απνθεχγεη θάζε είδνπο νπζηαζηηθήο ζθέςεο θαζψο απηφ ζα ηνλ νδεγνχζε πάιη ζηελ χπαξμε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ. Σείλεη ινηπφλ λα βξίζθεηαη δηαξθψο ζε κία θαηάζηαζε «παξάιπηεο ζπλεηδεηφηεηαο» πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ πξνζήισζε ζην παξφλ, άξλεζε ηνπ κέιινληνο θαη απνπζία ζηφρσλ. Όηαλ ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ πηνζεηείηαη γηα απηφ ηνλ ζθνπφ ην επίπιαζην αίζζεκα επηηπρίαο, ε πξνζσξηλή «δχλακε» θαζψο θαη νη δηαδηθηπαθέο ζρέζεηο πνπ απνθηά κέζα απφ ηηο δηάθνξεο εθαξκνγέο ηνπ Γηαδηθηχνπ, πξνζθέξνπλ ζην άηνκν ην θαηαιιειφηεξν έδαθνο γηα λα μεράζεη ηα πξαγκαηηθά ηνπ πξνβιήκαηα. Σν άηνκν είλαη εγθισβηζκέλν ζηελ εχθνιε ηθαλνπνίεζε πνπ ιακβάλεη, θαη αξγεί ή αξλείηαη λα ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη ζην κέιινλ ηα πξνβιήκαηα ζα είλαη κεγαιχηεξα. Σν κνληέιν απηφ θαιχπηεη κφλν κία πηζαλή δηαδξνκή πξνο ηνλ εζηζκφ θαη πξνζπαζεί λα εμεγήζεη θαη ηελ εκθαλή ζρέζε ηνπ κε ηελ θαηάζιηςε. 19

21 Κεθάιαην 2 : Έξεπλεο ηνπ θαηλνκέλνπ ην θεθάιαην απηφ,παξνπζηάδνληαη αξθεηέο απφ ηηο πην ζεκαληηθέο έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη πάλσ ζην θαηλφκελν ηνπ εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν θαζψο θαη ζηνπο ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο. Βάζε απηψλ ησλ εξεπλψλ δεκηνπξγήζεθε ην εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ παξνχζα έξεπλα θαη έγηλε πξνζπάζεηα λα ζπγθξηζνχλ κε απηέο ηα απνηειέζκαηα. Αξρηθά παξνπζηάδνληαη νη δηεζλείο έξεπλεο θαη ζηε ζπλέρεηα έξεπλεο απφ Διιάδα θαη Κχπξν Έξεπλεο δηεζλώο Γηεζλψο έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί πάξα πνιιέο έξεπλεο ζρεηηθά κε ηνλ εζηζκφ ζην δηαδίθηπν. Ζ πξψηε απφ απηέο δηεμήρζε ην 1996 απφ ηε Dr. Kimberly Young, ε νπνία είλαη απφ ηνπο πξσηνπφξνπο εξεπλεηέο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη ε νπνία έσο ζήκεξα δηεξεπλά ην πξφβιεκα. Παξφιν πνπ ε πξψηε ηεο έξεπλα έρεη δερηεί αξθεηή θξηηηθή σο πξνο ηηο κεζφδνπο πνπ ρξεζηκνπνίεζε, ν επηζηεκνληθφο θφζκνο αλαγλσξίδεη φηη ρσξίο απηήλ δελ ζα ππήξρε αθχπληζε ηεο επηζηεκνληθήο θνηλφηεηαο γηα αξθεηά ρξφληα, θαη ράξε ζε απηήλ έγηλε ε αξρή γηα κηα ηεξάζηηα ζπδήηεζε θαη κειέηε ηνπ θαηλνκέλνπ. Η πρώηη έρεσνα Σν 1996 ε Dr. Kimberly Young πξαγκαηνπνίεζε ηελ πξψηε έξεπλα γηα ηνλ εζηζκφ ζην δηαδίθηπν. Παξνπζηάζηεθε ζην Σνξφλην ηνπ Καλαδά κε ηίηιν: «Internet addiction the emergence of a new clinical disorder». Σν δείγκα απνηεινχληαλ απφ 496 άηνκα εθ ησλ νπνίσλ 157 άληξεο θαη 239 γπλαίθεο θαη ηνπο ρνξεγήζεθε ην εξσηεκαηνιφγην YDQ(κε ηα 8 θξηηήξηα) θαη εξσηεκαηνιφγηα ζπλνιηθή ζπκπεξηθνξά ζην δηαδίθηπν θαζψο θαη δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά. Σν απνηέιεζκα ήηαλ 396 άηνκα λα θαηαρσξεζνχλ σο εζηζκέλνη ζην δηαδίθηπν θαη 100 άηνκα σο κε εζηζκέλνη. Έπεηηα ζπγθξίζεθαλ νη εζηζκέλνη κε ηνπο κε εζηζκέλνπο ρξήζηεο θαη βγήθαλ ηα παξαθάησ απνηειέζκαηα: Οη «εζηζκέλνη» πεξλνχλ πνιχ πεξηζζφηεξε ψξα ζην δηαδίθηπν (38,5 ψξεο ηελ εβδνκάδα) απφ ηνπο «κε-εζηζκέλνπο» (4,9 ψξεο ηελ εβδνκάδα) θαη ρξεζηκνπνηνχζαλ πην πνιχ ηηο δηαδξαζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ δηαδηθηχνπ φπσο chat rooms θαη θφξνπκο. Αθφκα, νη «εζηζκέλνη» αλέθεξαλ κέηξηα έσο ζνβαξά πξνβιήκαηα ζηνλ νηθνγελεηαθφ, θνηλσληθφ θαη επαγγεικαηηθφ ηνκέα ηεο δσή ηνπο. Απηή ε έξεπλα απνηέιεζε αθνξκή γηα λα μεθηλήζεη ε κηα κεγάιε ζπδήηεζε γχξσ απφ ηνλ εζηζκφ ζην δηαδίθηπν αιιά πεξηείρε θαη θάπνηνπο πεξηνξηζκνχο, φπσο ην γεγνλφο φηη δείγκα πάξζεθε και απφ ηζηνρψξνπο φπσο «the Webaholics Support 20

22 Group» θαη απφ άηνκα πνπ έςαρλαλ ζε κεραλέο αλαδήηεζεο γηα ηνλ δηαδηθηπαθφ εζηζκφ. Δπίζεο ρξεζηκνπνηήζεθε θαη ε ππφζεζε φηη ην εξσηεκαηνιφγην YDQ ήηαλ ην θαηάιιειν εξγαιείν γηα ηελ αλάιπζε, θάηη πνπ ζήκεξα ακθηζβεηείηαη. (Young, 1996a) Διαδικησακή έρεσνα Ο Brenner ην 1997 έθαλε κία πξνζπάζεηα λα εληνπίζεη ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθαινχληαη απφ ηελ έληνλε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Καηαζθεχαζε ην δηθφ ηνπ δηαγλσζηηθφ εξγαιείν ην IRABI (Internet-related addictive behavior inventory) πνπ απνηεινχληαλ απφ 32 True/False εξσηήζεηο. Σν δείγκα απνηειείην απφ 563 ρξήζηεο κε ην 73% λα είλαη άληξεο θαη ν κέζνο ρξήζηεο ρξεζηκνπνηνχζε ην δηαδίθηπν θαηά κέζν φξν 19 ψξεο ηελ εβδνκάδα, θαη έθαλε ρξήζε γηα 2 ρξφληα. Τπήξρε κηα ηάζε νη κεγαιχηεξνη ζε ειηθία λα παξνπζηάδνπλ ιηγφηεξα πξνβιήκαηα. Σν θχιν ηνπ αηφκνπ δελ ζπλδεφηαλ νχηε κε ηνπο ρξφλνπο ρξήζεο αιιά νχηε κε ηνλ αξηζκφ πξνβιεκάησλ. Σν 80% αλέθεξε πξνβιήκαηα πνπ πξνέθππηαλ απφ ηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ, φπσο δπζθνιία ρεηξηζκνχ ηνπ ρξφλνπ πνπ πεξλνχζαλ κπξνζηά ζηνλ ππνινγηζηή, ρακέλεο ψξεο χπλνπ θαη ρακέλα γεχκαηα. Ληγφηεξνη αλέθεξαλ ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα, φπσο πξνβιήκαηα ζηε δνπιεηά θαη θνηλσληθή απνκφλσζε. Ζ ςπρνκεηξηθή αλάιπζε έδεημε φηη ε εζσηεξηθή ζπλέπεηα ηνπ IRABI ήηαλ θαιή κε ην δείθηε Cronbach s alpha =0.87 θαη κε ηα 32 αληηθείκελα λα έρνπλ ζπζρεηίζεηο απφ 0.22 έσο 0.55 (κε κέζν φξν 0.44). (Brenner, 1997) Έρεσνα ζηην Ταιβάν Οη Chen θαη Chou to 1999 δηεμήγαγαλ έξεπλα κε δείγκα 1336 θνηηεηέο απφ ην Δζληθφ Παλεπηζηήκην ηεο Σαηβάλ. Υξεζηκνπνηήζεθε ην εξσηεκαηνιφγην CIAS θαη βξέζεθαλ 69 άηνκα πνπ θαηαρσξήζεθαλ σο εζηζκέλνη, νη νπνίνη μφδεπαλ θαηά κέζν φξν 20 ψξεο ηελ εβδνκάδα ζην δηαδίθηπν, ελψ νη ππφινηπνη θνηηεηέο θαηά κέζν φξν ην ρξεζηκνπνηνχζαλ κφλν γηα 9 ψξεο ηελ εβδνκάδα. Γεληθψο ππήξμε ζε κεγάιν βαζκφ ζχλδεζε ηνπ εζηζκνχ κε ηηο ψξεο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ. Παξφκνηα έξεπλα ηνπ Chou ην 1999 εμέηαζε ηηο δηαδηθηπαθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ εζηζκέλσλ ζην δηαδίθηπν εθήβσλ απφ ηελ Σαηβάλ. Βξέζεθε φηη κεγαιχηεξε απήρεζε είραλ ηα δσκάηηα ζπδήηεζεο (chat rooms) θαη αθνινπζνχζε ν παγθφζκηνο ηζηφο (www), ηα εηδεζενγξαθηθά γθξνππ, ε αληαιιαγή θαη ηα παηρλίδηα. Πνιιά έρνπλ αιιάμεη ζήκεξα φπνπ ηα παηρλίδηα θαη ηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο είλαη ηα πην δεκνθηιή θαη επίθνβα. 21

23 Διαδικησακή Έρεσνα Μηα δηαδηθηπαθή έξεπλα γηα ηε κειέηε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ θνηηεηψλ ζην Γηαδίθηπν, πξαγκαηνπνίεζαλ νη Morahan-Martin θαη P.Schumacher ην Σν δείγκα απνηεινχληαλ απφ 277 πξνπηπρηαθνχο θνηηεηέο θαη ρξεζηκνπνηήζεθε εξσηεκαηνιφγην κε 13 εξσηήζεηο. ηα απνηειέζκαηα, ην 8.1% ηνπ δείγκαηνο δηαγλψζηεθε σο εζηζκέλν ζην δηαδίθηπν θαη νη πεξηζζφηεξνη (29) ήηαλ αγφξηα (12% έλαληη 3% ησλ θνξηηζηψλ) πνπ ζέξθαξαλ ζε εμειηγκέλεο ηερλνινγηθά ηζηνζειίδεο θαη είραλ κέζν φξν ρξήζεο 8,5 ψξεο ηελ εβδνκάδα. Αθφκα βξέζεθε φηη ρξεζηκνπνηνχζαλ ην δηαδίθηπν γηα λα θάλνπλ θαηλνχξγηεο θηιίεο, γηα ζπλαηζζεκαηηθή ππνζηήξημε θαη γηα λα παίμνπλ δηαδξαζηηθά παηρλίδηα Οη ζπκκεηέρνληεο εζηζκέλνη, είραλ κεγαιχηεξα score ζην UCLA loneliness test πνπ πνζνηηθνπνηεί ηα επίπεδα κνλαμηάο.. Αθφκα, νη εζηζκέλνη έθεβνη παξνπζηάδνληαη λα πξνηηκνχλ ηελ επηθνηλσλία κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ θαζψο ηε βξίζθνπλ πην εχθνιε θαη άλεηε απφ ηηο παξαδνζηαθέο κνξθέο επηθνηλσλίαο, αθνχ ληψζνπλ φηη έρνπλ πιήξε έιεγρν φηαλ αιιειεπηδξνχλ. (Morahan- Martin & Schumacher, 2000) Έρεσνες με Case Study O Griffiths, επηζηήκνλαο πνπ έρεη αζρνιεζεί πνιχ κε ην ζέκα ηνπ εζηζκνχ ζην ηδφγν αιιά θαη ζην δηαδίθηπν, ην 2000 πξνρσξάεη ζε δχν ζεκαληηθέο έξεπλεο. ηελ πξψηε έξεπλα πνπ δεκνζηεχεη, δηεξσηάηαη «Αλ φλησο ππάξρεη εζηζκφο ζην Γηαδίθηπν, ηφηε ζε ηη αθξηβψο είλαη εζηζκέλνη νη ρξήζηεο;» θαη ππνζηεξίδεη φηη πξέπεη λα ππάξμεη έλα δηαρσξηζκφο κεηαμχ ησλ δχν ηχπσλ εζηζκνχ ηνπ δηαδηθηχνπ, αθνχ αξθεηνί απφ ηνπο ρξήζηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ππεξβνιηθά ην δηαδίθηπν δελ είλαη εζηζκέλνη ζ απηφ αιιά ην ρξεζηκνπνηνχλ κφλν σο κέζν γηα λα εθθξάζνπλ άιινπο εζηζκνχο πνπ έρνπλ. Χο παξάδεηγκα, αλαθέξεη φηη άηνκα εζηζκέλα ζηνλ Γηαδηθηπαθφ ηδφγν ή εζηζκέλα ζηα Γηαδηθηπαθά Παηρλίδηα δελ είλαη απαξαίηεηα εζηζκέλα ζην Γηαδίθηπν, απιψο ζπλδένληαη εθεί ψζηε λα ηθαλνπνηήζνπλ ηνπο πξαγκαηηθνχο ηνπο εζηζκνχο (Griffiths M., 2000) Δπίζεο δηαηχπσζε ηα δηθά ηνπ θξηηήξηα γηα ηνλ γεληθφηεξν εζηζκφ ζπκπεξηθνξψλ θαη ηα πξνζάξκνζε ζηνλ δηαδηθηπαθφ. Υξεζηκνπνηψληαο απηά ηα θξηηήξηα πξνρσξάεη ζηελ κειέηε πέληε δηαθξηηψλ πεξηπηψζεσλ (case study) πνπ παξνπζηάδνληαη σο πεξηπηψζεηο αηφκσλ εζηζκέλσλ ζην δηαδίθηπν. Μεηά απφ ηελ αλάιπζε θαη ησλ πέληε, ζπκπέξαλε φηη κφλν δχν απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο πιεξνχζαλ ηα θξηηήξηα γηα λα ραξαθηεξηζηνχλ εζηζκέλνη ζην δηαδίθηπν. Απηφ, δηφηη ζε απηέο ηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο εκθαλίζηεθαλ ηα παξαθάησ ζπκπηψκαηα: Έδεημαλ φηη ην δηαδίθηπν ήηαλ θπξίαξρν ζηε δσή ηνπο, εκθάληζαλ κε ηνλ θαηξφ αλνρή θαη ζεκάδηα ζηέξεζεο θαη ζην ηέινο ππνηξνπίαζαλ θαη μαλάξρηζαλ ηελ ελαζρφιεζε ηνπο κε ην δηαδίθηπν κεηά απφ κηθξή ρξνληθή πεξίνδν δηαθνπήο. Γηα ηνπο ππφινηπνπο, πνπ δελ ραξαθηεξίζηεθαλ σο εζηζκέλνη ζην δηαδίθηπν, ν Griffiths παξαηήξεζε φηη παξνπζίαδαλ ππεξβνιηθή ρξήζε ηνπ 22

24 δηαδηθηχνπ γηα λα θαιχςνπλ άιιεο αλεπάξθεηεο φπσο θνηλσληθή απνκφλσζε, ρακειή απηνπεπνίζεζε, θπζηθή αληθαλφηεηα θαη άιια. Έρεσνα ζε εθήβοσς ζηη Νορβηγία Σν 2004, ε Johansson δηεξεχλεζε ην πξφβιεκα ηνπ εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν ζηε Ννξβεγία, ρψξα κε ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά δηείζδπζεο ηνπ δηαδηθηχνπ παγθνζκίσο (ηφηε 77.7%, θέηνο 98%). Σν δείγκα ηεο ήηαλ έθεβνη ειηθίαο 12 σο 18 εηψλ. Οη 1913 εμεηάζηεθαλ κέζσ ηειεθσληθήο ζπλέληεπμεο κε ην εξσηεκαηνιφγην YDQ θαη άιια δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά. Οη ππφινηπνη 1324 ζπκπιήξσζαλ ην εξσηεκαηνιφγην κέζσ ηαρπδξνκείνπ. ηελ έξεπλα κφλν ζε φζνπο ρξεζηκνπνηνχζαλ ην Γηαδίθηπν εβδνκαδηαία δεηήζεθε λα ζπκπιεξψζνπλ ην YDQ. ελψ νη ζπκκεηέρνληεο κέζσ ηαρπδξνκείνπ ζπκπιήξσζαλ θαη έλα επηπξφζζεην γηα ηηο δηαδηθηπαθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο. Σν 51% ηνπ δείγκαηνο ήηαλ αγφξηα θαη ην 49% θνξίηζηα κε κέζν φξν ειηθίαο 14,9 ρξφληα. Υσξίζηεθαλ δχν γθξνππ ειηθηαθά, ην έλα ήηαλ ηα παηδηά εηψλ θαη ην άιιν απηά ησλ 16-18, ρσξίο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζηα επίπεδα ρξήζεο θαη εζηζκνχ ζηα δχν γθξνππ. Σν πνζνζηφ ησλ εζηζκέλσλ εθήβσλ ζηε Ννξβεγία πνπ ηθαλνπνηνχζαλ απφ 5 θξηηήξηα θαη πάλσ ήηαλ 1.98%, ελψ επηθίλδπλε ρξήζε (3-4 θξηηήξηα) έθαλε ην 8.68%. Σν πην δεκνθηιέο είδνο δηαδηθηχνπ ησλ Ννξβεγψλ εθήβσλ ήηαλ ην κε 39,1% θαη αθνινπζνχζε ε αλάγλσζε εθεκεξίδσλ θαη πεξηνδηθψλ κε 15,5%. θαη κε 11,7% ε ζπκκεηνρή ζε νκάδεο ζπδεηήζεσλ (θφξνπκο). Σα online παηρλίδηα ήηαλ ε επφκελε δξαζηεξηφηεηα κε 11%, έλα πνζνζηφ ρακειφ ζπγθξηηηθά κε ηνλ ππφινηπν θφζκν. (Johansson & Gotestam, 2004) Έρεσνα ηης Young πάνω ζηη θεραπεία Σν 2007 ε Young πξαγκαηνπνίεζε κηα έξεπλα γηα ηε ζεξαπεία ηνπ εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν. θνπφο ηεο ήηαλ λα κειεηεζεί ε κέζνδνο ζεξαπείαο «Cognitive- Behavioral-Therapy» (CBT) πνπ είρε θαιά απνηειέζκαηα ζε άιινπο ζπκπεξηθνξηθνχο θαη κε εζηζκνχο. Σν δείγκα ήηαλ 114 άηνκα πνπ έπαζραλ απφ εζηζκφ ζην δηαδίθηπν ζχκθσλα κε ην IAT ηεζη, εθ ησλ νπνίσλ ην 58% ήηαλ άληξεο θαη ην 42% γπλαίθεο. Ο κέζνο φξνο ειηθίαο ήηαλ 38 γηα ηνπο άληξεο θαη 46 γηα ηηο γπλαίθεο. Σα θχξηα είδε δηαδηθηχνπ πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ νη εζηζκέλνη άληξεο ήηαλ ε δηαδηθηπαθή πνξλνγξαθία (30%), ε ζπκκεηνρή ζε δσκάηηα ζπδεηήζεσλ πξνζαλαηνιηζκέλα ζην ζεμ (10%), ν δηαδηθηπαθφο ηδφγνο (10%), θαη ηα δηαδηθηπαθά παηρλίδηα (8%). Οη γπλαίθεο πξνηηκνχζαλ ηα δσκάηηα ζπδήηεζεο (30%) θαη πξνζαλαηνιηζκέλα ζην ζεμ ή ζε γεληθφηεξα ζέκαηα, ελψ απφ ηα ιηγφηεξν δεκνθηιή είδε ήηαλ ε παξαθνινχζεζε δεκνπξαζηψλ (4%) θαη ηα online παηρλίδηα θαη νη online αγνξέο φπνπ κία γπλαίθα κφλν βξέζεθε εζηζκέλε ζηελ θάζε θαηεγνξία. Σν πην 23

25 ζπλεζηζκέλν πξφβιεκα πνπ αληηκεηψπηδαλ νη εζηζκέλνη ήηαλ ε δηαρείξηζε ηνπ ρξφλνπ ρξήζεο (96%) θαη αθνινπζνχζαλ ηα πξνβιήκαηα ζηηο ζρέζεηο (85%) ιφγσ δηαπιεθηηζκψλ εμαηηίαο ηνπ ππεξβνιηθνχ ρξφλνπ πνπ ζπαηαινχζαλ θαη ηα ζεμνπαιηθά πξνβιήκαηα (75%) αθνχ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ήηαλ πην έληνλν κφλν γηα ζεμνπαιηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζην δηαδίθηπν. Ο επαγγεικαηηθφο (71%) θαη ν νηθνλνκηθφο ηνκέαο (42%) αθνινπζνχζαλ. Σν 29% αλέθεξε ζσκαηηθά πξνβιήκαηα πγείαο, φπσο έιιεηςε χπλνπ, πφλνπο ζηελ πιάηε, πξνβιήκαηα ζηα κάηηα ελψ 15% αλέθεξε αθαδεκατθά πξνβιήκαηα. ηνπο εζηζκέλνπο αθνινχζεζε ε ζεξαπεία CBT. Ζ ζεξαπεία πξαγκαηνπνηήζεθε ζε 12 εβδνκαδηαίεο ζπλεδξίεο θαη ε αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ απφ ηε ζεξαπεία γηλφηαλ αλά ηαθηά δηαζηήκαηα αλάκεζα ζηηο ζπλεδξίεο. Γηα ηελ αμηνιφγεζε, νη ίδηνη νη αζζελείο ζπκπιήξσλαλ αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα έλα εξσηεκαηνιφγην γηα ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο ζην δηαδίθηπν θαη ηελ βειηίσζε ζηνλ ηξφπν ρξήζεο ηνπ. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη νη αζζελείο είραλ ζεκαληηθή βειηίσζε απφ ηελ 3ε ζπλεδξία θαη κεηά ηελ 8ε θαη ηελ 12ε ζπλεδξία κπνξνχζαλ απνηειεζκαηηθά λα αληηκεησπίζνπλ ηα ζπκπηψκαηα. Μεηά απφ 6 κήλεο νη αζζελείο ζπκπιήξσζαλ μαλά ηα εξσηεκαηνιφγηα θαη δηαπηζηψζεθε φηη νη αζζελείο δηαηεξνχζαλ ην θίλεηξν λα ζηακαηήζνπλ ηελ αλεμέιεγθηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ θαη είραλ θαηαθέξεη λα δηαρεηξηζηνχλ ην ρξφλν πνπ πεξλνχζαλ ζην δηαδίθηπν. Σα ππφινηπα πξνβιήκαηα άξγεζαλ λα δηνξζσζνχλ, φπσο ε αλαζέξκαλζε ζρέζεσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζηνλ έμσ θφζκν, κε ηνλ ζεμνπαιηθφ ηνκέα λα έρεη ηηο πεξηζζφηεξεο δπζθνιίεο επαλαθνξάο. (Young K. S., 2007) Έρεσνα ανάμεζα ζε τώρες ηελ έξεπλα ησλ Zhang, Amos & Mc Dowel (2008) ζε Ζ.Π.Α θαη Κίλα επηρεηξείηαη ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε αλάκεζα ζε ζπνπδαζηέο ησλ δχν ρσξψλ. Οη βαζηθνί εξεπλεηηθνί ζηφρνη ήηαλ ηξεηο, λα θαηαγξαθεί ζπγθξηηηθά ην πνζνζηφ εζηζκέλσλ ρξεζηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο δχν ρψξεο ψζηε λα ππάξμεη θάπνην ζπκπέξαζκα γηα ηε ζρέζε ηνπ εζηζκνχ θαη ηνπ βαζκνχ πηνζέηεζεο ηνπ δηαδηθηχνπ απφ ηελ θνπιηνχξα ηεο θάζε ρψξαο, λα δηεξεπλεζεί εάλ ην θχιν ηνπ αηφκνπ παίδεη ξφιν ζηα επίπεδα εζηζκνχ θαη λα κειεηεζεί θαηά πφζν νη εζηζκφο ησλ ρξεζηψλ ζπλδέεηαη κε ηελ ζπλνιηθφηεξε Γηαδηθηπαθή εκπεηξία ηνπο (ρξφληα ρξήζεο, ψξεο ρξήζεο θαζεκεξηλά θαη θαζεκεξηλή ζπρλφηεηα ρξήζεο) ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 314 θνηηεηέο, 171 ακεξηθαλνί θαη 143 Κηλέδνη απφ δεκφζηα παλεπηζηήκηα ησλ 2 ρσξψλ, ζηνπο νπνίνπο ρνξεγήζεθαλ εξσηεκαηνιφγηα κε δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά, κηα θιίκαθα εζηζκνχ ζην Γηαδίθηπν θαη κηα θιίκαθα ζπκπησκάησλ απηνχ ηνπ εζηζκνχ. Απφ ηε ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία πξνέθπςαλ ηα παξαθάησ επξήκαηα: Αξρηθά, νη ζπκκεηέρνληεο απφ ηελ Κίλα παξνπζίαδαλ ζνβαξφ εζηζκφ ζε πνζνζηφ 14%, ειαθξχ εζηζκφ ζε πνζνζηφ 64% θαη θαζφινπ εζηζκφ ζε πνζνζηφ 22%. Αληίζεηα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο απφ ηηο ΖΠΑ, κφλν ην 4% παξνπζίαδε 24

26 ζνβαξφ εζηζκφ, ην 23% ειαθξχ εζηζκφ θαη 73% δελ ήηαλ εζηζκέλνη. Ζ παξαγνληηθή αλάιπζε ηνπ εξγαιείνπ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε έδσζε 5 παξάγνληεο νη νπνίνη νλνκάζηεθαλ κεηά απφ κειέηε εηδηθψλ σο πξνο ηελ ςπρνινγία ζε: αξλεηηθέο ζπλέπεηεο, θνηλσληθή απνθπγή, εηθνληθή νηθεηφηεηα, Μπζηηθηζηηθή ζπκπεξηθνξά, θαη θαηαλαγθαζηηθή ζπκπεξηθνξά. Οη άληξεο ζπκκεηέρνληεο είραλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά απφ ηηο γπλαίθεο σο πξνο ηνπο 5 απηνχο παξάγνληεο. Δπίζεο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά σο πξνο ηελ έληαζε ησλ αξλεηηθψλ ζπλεπεηψλ εληνπίζηεθε κεηαμχ Κηλέδσλ θαη Ακεξηθάλσλ ζπκκεηερφλησλ, κε ηνπο πξψηνπο λα εκθαλίδνληαη αξθεηά πην εζηζκέλνη.. Σέινο, φπσο αλακελφηαλ βξέζεθε θαη ζηηο δχν νκάδεο λα ππάξρεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ σξψλ πνπ ζχλδεζεο ζην δηαδίθηπν θαη ηεο χπαξμεο ζπκπησκάησλ εζηζκνχ. Έρεσνα για ηον εθιζμό ζηα Smartphone Καζψο ν εζηζκφο ζηα Smartphone ζεσξείηαη πξνέθηαζε ηνπ εζηζκνχ ηνπ Γηαδηθηχνπ, έρνπλ μεθηλήζεη ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη έξεπλεο πάλσ ζην θαηλφκελν απηφ θαη βαζίδνληαη θπξίσο ζε θξηηήξηα ηνπ εζηζκνχ ηνπ δηαδηθηχνπ ζε ζπλδπαζκφ κε άιια ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξνθαιεί ε ρξήζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζπζθεπψλ. Πξφζθαηε έξεπλα ηνπ 2013 έγηλε ζηελ Ν.Κνξέα απφ ηνπο Kwon, Lee θ.α. κε ζηφρν ηελ δεκηνπξγία θαη επηθχξσζε ελφο θαηάιιεινπ δηαγλσζηηθνχ εξγαιείνπ γηα ηνλ εζηζκφ ζηα ζχγρξνλα θηλεηά ηειέθσλα. Σν εξγαιείν πνπ θαηαζθεπάζηεθε, ην Smartphone Addiction Scale (SAS) απνηειείηαη απφ 48 εξσηήζεηο βαζηζκέλεο ζε κηα θνξεάηηθε παιαηφηεξε ηξνπνπνίεζε ηνπ IAT ηεο Young (K-Scale), θαζψο θαη άιιεο εξσηήζεηο πνπ αλαδεηνχλ ζπκπεξηθνξέο πνπ είλαη εθηθηέο κφλν ζηα Smartphone. Οη ζπκκεηέρνληεο ήηαλ 214 ελήιηθεο απφ δχν εηαηξίεο θαη δχν παλεπηζηήκηα ζηελ πξσηεχνπζα ενχι θαη ηα πεξίρσξά ηεο. Απφ απηνχο 64 ήηαλ άληξεο, 133 ήηαλ γπλαίθεο θαη ν κέζνο φξνο ειηθίαο ήηαλ Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ηα άηνκα κε επίπεδν κφξθσζεο αληίζηνηρν ηνπ Λπθείνπ παξνπζίαδαλ πνιχ εληνλφηεξν εζηζκφ κε κέζν score απφ φηη φζνπο είραλ κεηαπηπρηαθφ ή δηδαθηνξηθφ Δπίζεο ην κέζν SAS score ησλ εξγαδνκέλσλ (116.84) ήηαλ πνιχ κηθξφηεξν απφ απηφ ησλ θνηηεηψλ (95.77). Ζ εζσηεξηθή ζπλέπεηα ηνπ εξγαιείνπ απηνχ κεηξήζεθε ζε γεγνλφο πνπ πξνβιεκαηίδεη γηα ην αλ θάπνηεο απφ ηηο εξσηήζεηο ήηαλ πεξηηηέο θαζψο ε ζπζρέηηζε ηνπο κε άιιεο ήηαλ πνιχ πςειή. (Kwon et al, 2013) 25

27 2.2. Έξεπλεο ζε Διιάδα θαη Κύπξν Έρεσνα ζηην Θεζζαλία Απφ ηηο πξψηεο κεγάιεο έξεπλεο ζηελ Διιάδα ήηαλ απηή πνπ δηεμήρζε απφ ηελ ηαηξηθή ρνιή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαιίαο ην Πξαγκαηνπνηήζεθε ζε ηέζζεξηο Θεζζαιηθέο πφιεηο (Βφινο, Λάξηζα, Σξίθαια, Καξδίηζα)θαη ζπκκεηείραλ 2200 έθεβνη ειηθίαο 12 έσο 18 εηψλ. πκκεηείραλ 85 ζρνιεία θαη 120 ηάμεηο. Ζ κέζνδνο πνπ εθαξκφζηεθε γηα ην δείγκα ήηαλ ηπραία ζηξσκαηνπνηεκέλε δεηγκαηνιεςία. Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ήηαλ ην YDQ κε ηα 8 θξηηήξηα ηεο Young, θαη ε εζσηεξηθή ζπλέπεηα ηνπ κεηξήζεθε κε ην Cronbach s alpha = Οη έθεβνη ηνπ Βφινπ είλαη νη πιένλ «εζηζκέλνη» ρξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ ζηε Θεζζαιία κε 11,8% θαη αθνινπζνχλ απηνί ησλ Σξηθάισλ, κε 8,7%, ηεο Καξδίηζαο κε 8,5% θαη ηεο Λάξηζαο 5,8%. Σν ζπλνιηθφ πνζνζηφ Θεζζαιψλ εθήβσλ εζηζκέλσλ ζην δηαδίθηπν δηακνξθψλεηαη ζην 8,2% θαη αθνξά θπξίσο αγφξηα πνπ αζρνινχληαη κε online παηρλίδηα θαη ζπρλάδνπλ ζηα Internet-Cafe. (ηψκνο et al) Έρεσνα ζηην Κω Παξφκνηα έξεπλα έγηλε ζηελ Κσ ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2008 κε ζπλεξγαζία ηνπ θέληξνπ πξφιεςεο «Ηππνθξάηεο» ηνπ ΟΚΑΝΑ ζηελ Κσ θαη ηεο Παλεπηζηεκηαθήο Φπρηαηξηθήο Κιηληθήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Θεζζαιίαο. θνπφο ηεο έξεπλαο ήηαλ ε θαηαγξαθή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εζηζκνχ κεηαμχ εθήβσλ θαη ε ζχγθξηζε κε άιιεο έξεπλεο. ε δείγκα 1221 καζεηψλ, ειηθίαο εηψλ (νιφθιεξνο ν πιεζπζκφο ηνπ λεζηνχ ζε απηέο ηηο ειηθίεο) ρνξεγεζήθαλ 2 εξγαιεία κέηξεζεο ηνπ εζηζκνχ, Σν ΗΑΣ θαη ην YDQ, ηεο Young, θαζψο θαη ην εξσηεκαηνιφγην δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ απφ ηελ αληίζηνηρε έξεπλα ζηε Θεζζαιία. Σα απνηειέζκαηα ήηαλ ηα εμήο: Ζ επηθξάηεζε ηνπ εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν κε ηελ θιίκαθα YDQ αθνξά ην 11,3% ησλ ρξεζηψλ κε ηα αγφξηα λα παξνπζηάδνπλ ζηαηηζηηθά πςειφηεξα πνζνζηά εζηζκνχ (Υ²=22.76, df=2,p<0.001), ελψ κε ηελ θιίκαθα IAT ν εζηζκφο παξαηεξείηαη ζην 6,7% ησλ ρξεζηψλ, κε επίζεο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά ησλ αγνξηψλ. (Υ²=22.09, df=2,p<0.001). (Siomos et al, 2012) 26

28 Έρεσνες ζηην Αηηική Έξεπλα ηνπ ΣΔΗ Αζήλαο έδεημε φηη ην 13% ησλ Διιήλσλ θνηηεηψλ είλαη εμαξηεκέλνη απφ ην δηαδίθηπν θαη ην ρξεζηκνπνηνχλ 24 ψξεο ηελ εβδνκάδα. Ζ έξεπλα είλαη απφ ηηο πξψηεο πνπ έρνπλ γίλεη ζηελ Διιάδα θαη αλαιχεη ηελ εμάξηεζε απφ ην δηαδίθηπν ησλ θνηηεηψλ ΑΔΗ θαη ΣΔΗ θαη δηεμήρζε απφ ηνλ Ηνχιην ηνπ 2008 κέρξη ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2008.χκθσλα κε ηνπο εξεπλεηέο ην δείγκα επηιέρζεθε ηπραία θαη ην κέγεζφο ηνπ ήηαλ θνηηεηέο ησλ 5 ρνιψλ ηνπ ΣΔΗ Αζήλαο, ηνπ Οηθνλνκηθνχ Παλεπηζηεκίνπ, ηνπ Γεσπνληθνχ Παλεπηζηεκίνπ θαη ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ. Ζ ειηθία ησλ θνηηεηψλ ήηαλ ρξνλψλ. Οη 585 εμ απηψλ ήηαλ άληξεο θαη νη 622 ήηαλ γπλαίθεο. Ζ κέζε ειηθία ησλ θνηηεηψλ είλαη 21 ρξνλψλ. Σα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο φπσο παξνπζηάζζεθαλ, είλαη ηα εμήο: 13% είλαη εμαξηεκέλνη ζην δηαδίθηπν, ζχκθσλα κε ηα θξηηήξηα ηεο Young (ηθαλνπνηνχλ 5 ηνπιάρηζηνλ θξηηήξηα ηεο Young) 21% είλαη νη πξνεμαξηεκέλνη (ηθαλνπνηνχλ 3-4 θξηηήξηα ηεο Young) Μεηαμχ ησλ εμαξηεκέλσλ ζην δηαδίθηπν, νη άληξεο είλαη πεξηζζφηεξνη απφ ηηο γπλαίθεο (63% άλδξεο 37% γπλαίθεο). Οη εμαξηεκέλνη ζην δηαδίθηπν ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν 24 ψξεο ηελ εβδνκάδα θαηά κέζν φξν. Οη θνηηεηέο πνπ ζπνπδάδνπλ γλσζηηθά αληηθείκελα πνπ πξνυπνζέηνπλ κεγαιχηεξε ελαζρφιεζε κε ηνλ Ζιεθηξνληθφ Τπνινγηζηή, φπσο νη θνηηεηέο Πιεξνθνξηθήο παξνπζηάδνπλ δηπιάζην πνζνζηφ, εμάξηεζεο απφ ην δηαδίθηπν (16%). Σν 50% ησλ εμαξηεκέλσλ ζην δηαδίθηπν βξίζθεηαη κεηαμχ 18-20εηψλ. Οη εμαξηεκέλνη ζην δηαδίθηπν ρξεζηκνπνηνχλ πνιχ πεξηζζφηεξν απφ ηνπο κε εμαξηεκέλνπο ην chat θαη ηα παηρλίδηα ζην δηαδίθηπν. Σν 27% ησλ εμαξηεκέλσλ ζην δηαδίθηπν ρξεζηκνπνηνχλ ην chat γηα πάλσ απφ 5 ψξεο θαζεκεξηλά. Σν 53% ησλ εμαξηεκέλσλ ζην δηαδίθηπν έρεη ρακειή αθαδεκατθή επίδνζε (κέρξη 6,5,ζε θιίκαθα απφ 1 κέρξη 10). Σν 47% ησλ εμαξηεκέλσλ ζην δηαδίθηπν ληψζνπλ κφλνη θαη απξνζηάηεπηνη ζε ζχγθξηζε κε ην 10,5% ησλ κε εμαξηεκέλσλ. Παξαηεξνχκε φηη ην 29 % ησλ εμαξηεκέλσλ ζην δηαδίθηπν παίξλεη λαξθσηηθέο νπζίεο ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ηελ εκέξα. Σν 20% ησλ εμαξηεκέλσλ ζην δηαδίθηπν θαηαλαιψλεη πάλσ απφ 5 θαλνληθά πνηήξηα νηλνπλεπκαησδψλ πνηψλ ηελ εκέξα. 27

29 Απφ ηφηε έρνπλ γίλεη αξθεηέο παξφκνηεο έξεπλεο θαη κεηξήζεηο ζην ΣΔΗ Αζήλαο γηα θνηηεηέο (Frangos) Απφ ην θαινθαίξη ηνπ 2007 έσο ζήκεξα ε Μνλάδα Δθεβηθήο Τγείαο (Μ.Δ.Τ) έρεη δερζεί πεξηζζφηεξνπο απφ 100 εθήβνπο κε αίηεκα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ππεξβνιηθήο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ. Σν 2007 πξαγκαηνπνηήζεθε έξεπλα πάλσ ζην θαηλφκελν απηφ ζηε Μνλάδαο Δθεβηθήο Τγείαο πνπ ιεηηνπξγεί ζην Ννζνθνκείν Παίδσλ Αγιαΐα Κπξηαθνχ ζηελ Αηηηθή. θνπφο ηεο έξεπλαο ήηαλ λα δηεξεπλεζνχλ: α) ν ππνινγηζκφο ηεο δηάδνζεο ηνπ δηαδηθηχνπ κεηαμχ ησλ αλήιηθσλ καζεηψλ, β) ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ θαη γ) λα δηαπηζησζεί ην κέγεζνο ηεο παζνινγηθήο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ απφ ηνπο αλήιηθνπο καζεηέο ζηε ρψξα καο. Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ζπκπιεξψζεθε αλψλπκα, απνηεινχληαλ απφ 5 επηκέξνπο ζθέιε: ηνλ κέζν φξν ησλ σξψλ αλά εβδνκάδα πνπ δαπαλψληαη ζηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ, δεκνγξαθηθά ζηνηρεία, ηζηνξηθφηεηα ηεο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ, ραξαθηεξηζηηθά ηεο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ην 20κειέο ηεζη ΗΑΣ ηεο Young Ζ κέζνδνο δεηγκαηνιεςίαο ήηαλ απιή ηπραία δεηγκαηνιεςία απφ Γπκλάζηα θαη Λχθεηα ηεο Αζήλαο ρσξίο θαλέλα θξηηήξην επηινγήο εθηφο ηεο ηάμεο (Γ Γπκλαζίνπ θαη Α Λπθείνπ) θαη ε κέζε ειηθία ηνπ δείγκαηνο ήηαλ 15,21 έηε. Σα απνηειέζκαηα: 53.4% ρξεζηκνπνηνχζαλ ην δηαδίθηπν γηα ρξνληθφ δηάζηεκα κεγαιχηεξν ηνπ ελφο έηνπο 26% αλέθεξαλ θαζεκεξηλή ρξήζε θαη 8% ρξήζε πεξηζζφηεξν απφ 20 ψξεο εβδνκαδηαίσο. Σα αγφξηα ρξεζηκνπνηνχζαλ ην δηαδίθηπν ζεκαληηθά πεξηζζφηεξν απφ ηα θνξίηζηα (p< 0.05). χκθσλα κε ην εξσηεκαηνιφγην ηεο Young, 1% απφ ηνπο εθήβνπο ηνπ δείγκαηνο παξνπζίαδαλ ππεξβνιηθή ρξήζε δηαδηθηχνπ («εζηζκφο») θαη 28

30 12,8% παξνπζίαδαλ πεξηνδηθά ή ζπρλά πξνβιήκαηα ζρεηηθά κε ηελ θαηάρξεζε δηαδηθηχνπ (θαηάζηαζε πξηλ ην «εζηζκφ») Ο πην ζπρλφο ιφγνο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ ήηαλ ηα δηάθνξα παηρλίδηα (p< 0.05) 4.2% ηνπ δείγκαηνο είραλ δερηεί απεηιέο κέζσ δηαδηθηχνπ (cyber bulling victims). Υξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ >10 ψξεο εβδνκαδηαίσο έρεη ζπζρεηηζζεί κε κεγαιχηεξε πηζαλφηεηα ππεξβνιήο θαη επαθφινπζσλ πξνβιεκάησλ Ζ ελαζρφιεζε κε ην δηαδίθηπν ζην πιαίζην ηνπ ζρνιείνπ απνδεηθλχεηαη πξνζηαηεπηηθφο παξάγνληαο έλαληη ηεο αλάπηπμεο πξνβιεκαηηθήο ρξήζεο Τπήξμε ζεηηθή ζπζρέηηζε ηεο ρξήζεο δηαδηθηχνπ θαη ηεο δηάζπαζεο πξνζνρήοππεξθηλεηηθφηεηαο, ζχκθσλα κε ηελ θαηάηαμε ζην SDQ (p< 0.01). Θεηηθέο ζπζρεηίζεηο παξαηεξήζεθαλ θαη κεηαμχ ρξήζεο δηαδηθηχνπ θαη παξαβαηηθφηεηαο (p< 0.05), θαζψο θαη αλάπηπμεο δπζιεηηνπξγηθψλ ζρέζεσλ κε ηνπο ζπλνκειίθνπο (p< 0.05). Σν 2010 ε Μ.Δ.Τ πξαγκαηνπνίεζε κία λέα έξεπλα απφ φιε ηελ Διιάδα κε 1007 εθήβνπο ειηθίαο 15 έσο 16. Σα απνηειέζκαηα δίλνληαη παξαθάησ: 2.4% ησλ εθήβσλ εηψλ παξνπζηάδνπλ δηαδηθηπαθή εμάξηεζε (Young score>70) θαη 19.1% νξηαθή ρξήζε πνπ δπλεηηθά ζην κέιινλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζπκπεξηθνξέο εμάξηεζεο. Σν πνζνζηφ ησλ εθήβσλ κε ζνβαξφ εζηζκφ ήηαλ κεγαιχηεξν ζηηο επαξρηαθέο πφιεηο ζε ζχγθξηζε κε ηελ Αηηηθή (3.4% έλαληη 1.3%). Γελ δηαπηζηψζεθε δηαθνξνπνίεζε πνπ λα ζρεηίδεηαη κε ην θχιν θαη ηα δίθηπα θνηλσληθήο δηθηχσζεο απνηεινχλ πιένλ ηνλ πξψην ζε ζπρλφηεηα ιφγν πνπ νη εμαξηεκέλνη έθεβνη κε ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν, ελψ αθνινπζνχλ ηα online παηρλίδηα. Απφ ην ζχλνιν ησλ εθήβσλ 63.7% ζα δεκνζηνπνηνχζαλ πξνζσπηθά ηνπο δεδνκέλα (100% ησλ εθήβσλ κε εμάξηεζε), ελψ 18.5% ζα ζπλαληνχζαλ θάπνηνλ δηαδηθηπαθφ θίιν ζην θπζηθφ θφζκν (74% ησλ εθήβσλ κε εμάξηεζε) Σα ζπκπεξάζκαηα απφ ηηο 2 απηέο έξεπλεο ζχκθσλα κε ηελ Άξηεκηο Σζίηζηθα πνπ Δπηζηεκνληθή Τπεχζπλνο ηεο Μ.Δ.Τ. είλαη ηα εμήο: 1. Τπάξρεη ηάζε αχμεζεο ησλ πνζνζηψλ ππεξβνιηθήο ρξήζεο ζε ζρέζε κε ην Οη επαξρηαθέο πφιεηο παξνπζηάδνπλ κεγαιχηεξν πνζνζηφ ζπκπεξηθνξψλ εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν θαη νξηαθήο ρξήζεο ζε ζχγθξηζε κε ηνλ πιεζπζκφ ηεο Αηηηθήο 29

31 3. Αληίζεηα κε ηα απνηειέζκαηα ηνπ 2007, φπνπ ηα αγφξηα είραλ πξνβάδηζκα φζνλ αθνξά ηηο ζπκπεξηθνξέο εμάξηεζεο, ηψξα ππάξρεη εμίζσζε ησλ πνζνζηψλ ζηα δχν θχια. 4. Ζ πξψηε αηηία πνπ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζπκπεξηθνξά εζηζκνχ είλαη ηα δίθηπα θνηλσληθήο δηθηχσζεο θαη αθνινπζνχλ ηα online παηρλίδηα. ηα απνηειέζκαηα ηνπ 2007, ε πξψηε αηηία ήηαλ ηα online παηρλίδηα. 5. Σα παηδηά κε ζπκπεξηθνξέο εμάξηεζεο παξνπζηάδνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά ζηε ρακειή βαζκνινγία ζρνιείνπ (βαζκφο <12) ζε ζχγθξηζε κε ηνλ πιεζπζκφ πνπ αζρνιείηαη κε ην δηαδίθηπν ζε θπζηνινγηθά πιαίζηα. 6. Δπίζεο, ηα παηδηά κε ζπκπεξηθνξέο εμάξηεζεο επηδίδνληαη ζε παηρλίδηα ηχρεο θαη ρξεζηκνπνηνχλ πιηθφ κε ζεμνπαιηθφ πεξηερφκελν ζεκαληηθά ζπρλφηεξα απφ ηνλ ππφινηπν πιεζπζκφ. 7. Απφ ην ζπλνιηθφ πιεζπζκφ 72.6% «θαηεβάδνπλ» ηξαγνχδηα ρσξίο λα ζεσξνχλ φηη απηφ είλαη θάηη παξάλνκν (δελ ππάξρεη δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ ησλ εθήβσλ κε «εζηζκφ» θαη ησλ εθήβσλ κε θπζηνινγηθή ρξήζε). 8. Απφ ην ζχλνιν ησλ εθήβσλ 63,7% ζα δεκνζηνπνηνχζαλ πξνζσπηθά ηνπο δεδνκέλα (100% ησλ εθήβσλ κε «εμάξηεζε»). 9. Απφ ην ζχλνιν ησλ εθήβσλ 18,5% ζα ζπλαληνχζαλ θάπνηνλ δηαδηθηπαθφ θίιν ζην θπζηθφ θφζκν (74% ησλ εθήβσλ κε «εμάξηεζε»). 10. χκθσλα κε ηελ ςπρνκεηξία νη έθεβνη κε ζπκπεξηθνξέο εμάξηεζεο παξνπζηάδνπλ ηάζεηο επηζεηηθφηεηαο θαη παξαβαηηθέο ζπκπεξηθνξέο, ελψ νη έθεβνη κε ηελ νξηαθή ρξήζε (ζηάδην πξν ηεο «εμάξηεζεο», σζηφζν πξνβιεκαηηθή ρξήζε) παξνπζηάδνπλ ηάζεηο θαηαζιηπηηθνχ ζπλαηζζήκαηνο θαη άγρνπο. 11. Γεληθά νη έθεβνη κε πξνβιεκαηηθή ρξήζε θαίλεηαη λα απνθηνχλ κηα θαθψο ελλννχκελε «άλεζε» κε ην δηαδίθηπν θαηαξγψληαο φξηα θαη παξνπζηάδνληαο ζπκπεξηθνξέο πςεινχ θηλδχλνπ. Έρεσνα ζηην Κύπρο Σνλ Οθηψβξην ηνπ 2011 ζην Γπκλάζην θαη Λχθεην ηνπ Γήκνπ Λαηζηψλ ηεο Κχπξνπ πξαγκαηνπνηήζεθε έξεπλα γηα ηε δηεξεχλεζε ηεο επηθξάηεζεο ηεο δηαηαξαρήο εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν κεηαμχ εθήβσλ καζεηψλ ειηθίαο 12 έσο 18 εηψλ. Ζ έξεπλα πξνέθπςε απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπ Γήκνπ Λαηζηψλ - Γεκνηηθφ πκβνχιην Νενιαίαο, κε ηελ Διιεληθή Δηαηξεία Μειέηεο ηεο Γηαηαξαρήο Δζηζκνχ ζην Γηαδίθηπν. ην δείγκα ηεο έξεπλαο ζπκκεηείραλ 884 έθεβνη καζεηέο κε κέζν φξν ειηθίαο 14.52±SD ρεηηθά κε ην θχιν ζηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 358 αγφξηα (42.7%) θαη 506 θνξίηζηα (57.3%). Ο κέζνο φξνο ηεο ειηθίαο έλαξμεο ηεο ρξήζεο Ζ/Τ παξαηεξείηαη ζηα 8.9 έηε ±SD 2.2 θαη ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ ζηα 10 έηε ± SD 2.1. ην 55% ησλ πεξηπηψζεσλ γλσξίδνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν απφ ην ζηελφ νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ 30

32 (αδέξθηα-γνλείο), 15% απφ θίινπο θαη κφιηο 14% απφ ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Σν 80% ρξεζηκνπνηεί ην δηαδίθηπν θαζεκεξηλά, ελψ ζεκαληηθή αλαθνξά είλαη φηη 20% επί ησλ ρξεζηψλ δειψλεη θαζεκεξηλή ρξήζε πάλσ απφ 5 ψξεο. Ο εζηζκφο ζην δηαδίθηπν κεηξήζεθε κε ην θιηληθφ εξγαιείν YDQ πνπ πξνζαξκφζηεθε γηα ηνλ Διιεληθφ εθεβηθφ πιεζπζκφ θαη ην νπνίν έρεη εθαξκνζηεί ζε πνιπάξηζκεο έξεπλεο ζε δηάθνξεο ρψξεο ζην θφζκν. Σν πνζνζηφ εζηζκνχ επί ησλ ρξεζηψλ ηνπ δηαδηθηχνπ αγγίδεη ην 16% (7.2% αγφξηα θαη 8.7% θνξίηζηα, ρσξίο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά) θαη ην νπνίν ραξαθηεξίδεηαη αξθεηά πςειφ. Οη θχξηεο δηαδηθηπαθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ εζηζκέλσλ εθήβσλ αλάινγα κε ην θχιν είλαη, ε δηαδηθηπαθή επηθνηλσλία γηα ηα θνξίηζηα (ηζηνζειίδεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο, , chat rooms) θαη ην δηαδηθηπαθά παηρλίδηα γηα ηα αγφξηα. Έλα ρξφλν αξγφηεξα ε Διιεληθή Δηαηξία Μειέηεο ηεο Γηαηαξαρήο Δζηζκνχ ζην δηαδίθηπν πξαγκαηνπνίεζε παξφκνηα κειέηε ζε φιε ηελ Κχπξν φπνπ ην πνζνζηφ εζηζκνχ κεηξήζεθε ζε 16.3%. (Siomos et al, 2013) 31

33 Κεθάιαην 3: Δίδε Δζηζκώλ ζην Γηαδίθηπν Τπάξρνπλ αξθεηνί ηχπνη εζηζκνχ ζην Γηαδίθηπν πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ζπγθεθξηκέλεο επαλαιακβαλφκελεο ζπκπεξηθνξέο. Γπν άηνκα εζηζκέλα ζην δηαδίθηπν κπνξεί λα κελ εκθαλίδνπλ νχηε έλα θνηλφ ζεκείν ρξήζεο, αιιά κε ηνλ θαηξφ ν θαζέλαο απέθηεζε ην δηθφ ηνπ θάζκα ζπλεζεηψλ θαη δξάζεσλ. Οη ζπλέπεηεο φκσο ζε είλαη νη ίδηεο, επεξεάδεηαη αξλεηηθά ε πξνζσπηθή θαη θνηλσληθή δσή ηνπ αηφκνπ. Σν κφλν ζηνηρείν πνπ δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην είδνο είλαη ε ηαρχηεηα κε ηνλ νπνία ε δσή ηνπ αηφκνπ ππνβαζκίδεηαη. Οη πην ζπλήζεηο ηχπνη εζηζκνχ ζην Γηαδίθηπν είλαη νη παξαθάησ: Δζηζκφο ζηηο δηαδηθηπαθέο ζρέζεηο Δζηζκφο ζηνλ Γηαδηθηπαθφ ζεμ Δζηζκφο ζηα Γηαδηθηπαθά παηρλίδηα Τπεξβνιηθή αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ Δζηζκφο ζην δηαδηθηπαθφ ηδφγν 3.1 Δζηζκόο ζηηο δηαδηθηπαθέο ζρέζεηο: Ο εζηζκφο απηφο πεξηιακβάλεη αθηέξσζε ππεξβνιηθνχ ρξφλνπ ζηα θνηλσληθά δίθηπα, chat rooms, , θφξνπκ θαη άιιεο δηαδξαζηηθέο εθαξκνγέο. Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ην άηνκν αληηθαζηζηά φιεο ηηο θνηλσληθέο ηνπ δξαζηεξηφηεηεο κε αληίζηνηρεο ζην δηαδίθηπν, κε απνηέιεζκα λα απνκνλψλεηαη ζηαδηαθά απφ ηνλ πεξίγπξν ηνπ. Σα απνηειέζκαηα κειεηψλ δείρλνπλ φηη νη πεξηζζφηεξνη εζηζκέλνη ζε απηφ ην είδνο δηαδηθηχνπ είλαη γπλαίθεο. Σα θνηλσληθά Γίθηπα, κε πξσηνζηάηε ην Facebook, είλαη νη πην δεκνθηιείο εθαξκνγέο ζηε ζχγρξνλε δσή. ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα κεηξήζεθε φηη ην 90,3% ησλ εξσηεζέλησλ ηα ρξεζηκνπνηεί. Αλ θαη ππάξρεη κεξνιεςία θαζψο ην εξσηεκαηνιφγην κνηξάζηεθε θαη κέζσ ηνπ Facebook, ην πξαγκαηηθφ πνζνζηφ ρξήζεο θνηλσληθψλ δηθηχσλ απφ φζνπο ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν εθηηκάηαη ζε 72,9%. Σα θνηλσληθά Γίθηπα έρνπλ δηακνξθψζεη έλα ζρεδφλ πιήξεο ππνθαηάζηαην ηεο θνηλσληθήο δσήο ηνπ αηφκνπ, ην νπνίν κπνξεί λα επηθνηλσλεί, λα βιέπεη αιιά θαη λα κνηξάδεηαη νπνηαδήπνηε πιεξνθνξία ηεο δσήο ηνπ επηζπκεί. Όκσο ε θαηαλαγθαζηηθή ελαζρφιεζε κε ηέηνηνπ είδνπο εθαξκνγέο επηζθηάδεη ηελ ρξεζηκφηεηα ηνπο. Οη εζηζκέλνη θαζψο πεξλνχλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ ρξφλνπ ηνπο εθεί, αξρίδνπλ λα δνπλ κέζα απφ ηηο δσέο ησλ άιισλ θαη φρη απφ ηε δηθή ηνπο. Μηα λέα κνξθή θνηλσληθνχ άγρνπο έρεη δεκηνπξγεζεί γλσζηή σο «Fear of missing out» (FOMO) θαηά ηελ νπνία ην άηνκν αλεζπρεί κε θαηαλαγθαζηηθφ ηξφπν, κήπσο 32

34 ράζεη θάπνηα δηαδηθηπαθή επθαηξία γηα θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε. Σν άγρνο απηφ παίξλεη επηθίλδπλεο δηαζηάζεηο κέζσ Smartphones φπνπ αλεμαξηήησο ηνπ πνπ βξίζθεηαη ην άηνκν ειέγρεη ην θηλεηφ ηνπ ζπλερψο γηα πηζαλέο εηδνπνηήζεηο, κε απνηέιεζκα θαη λα ζέηεη ζε θίλδπλν ηελ ζσκαηηθή ηνπ αθεξαηφηεηα ζηνλ δξφκν (αθφκα θαη ησλ άιισλ εάλ νδεγεί) αιιά θαη λα κεηψλεηαη ε ζπκκεηνρή ηνπ ζηα πξαγκαηηθά θνηλσληθά δξψκελα πνπ βξίζθεηαη (ζσκαηηθά) παξψλ. Δθηφο ησλ άιισλ ε αλάξηεζε ππεξβνιηθνχ αξηζκνχ πιεξνθνξηψλ θαη θσηνγξαθηθνχ πιηθνχ απφ ηελ πξνζσπηθή δσή ησλ αηφκσλ, επηθέξεη αξθεηνχο θηλδχλνπο εθκεηάιιεπζεο ησλ ίδησλ, θαζψο νπνηαδήπνηε θαθφβνπιε ελέξγεηα πξαγκαηνπνηείηαη πνιχ πην εχθνια κε ηε ρξήζε απηψλ. Αλ θαη ηα Chat Rooms έρνπλ κηθξφηεξε απήρεζε ζήκεξα, ε αλσλπκία πνπ πξνζθέξνπλ είλαη ν κεγαιχηεξνο δειεαζηηθφο παξάγνληαο γηα ηε ζχλαςε δηαδηθηπαθψλ ζρέζεσλ. Άηνκα ηα νπνία έρνπλ αλάγθε λα κνηξαζηνχλ ηηο ζθέςεηο θαη πξνβιήκαηα ηνπο, ηα νπνία δελ ζέινπλ λα καζεπηνχλ ζηνλ πεξίγπξν ηνπο, θαηαθεχγνπλ ζηελ αλαδήηεζε θηιηθψλ ζρέζεσλ κέζσ Chat rooms. Έρεη παξαηεξεζεί φηη νη ρξήζηεο απνθαιχπηνπλ ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο πνιχ πην εχθνια κέζα απφ ηέηνηεο εθαξκνγέο, ιφγν ηεο αζθάιεηαο πνπ ληψζνπλ. Παξφκνην θαηλφκελν παξαηεξείηαη θαη ζηηο δηαδηθηπαθέο νκάδεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη κέζσ θφξνπκ πνπ δεκηνπξγνχληαη άηνκα κε ηδηφηεηεο ή ζπκπεξηθνξέο πνπ ζηηγκαηίδνληαη ζηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν. Μεξηθά παξαδείγκαηα ηέηνησλ ηδηνηήησλ ή ζπκπεξηθνξψλ είλαη ε νκνθπινθηιία, ε νκνθνβία, ε μελνθνβία, άηνκα «Pro-Anν» (ππέξ ηεο αλνξεμίαο), ρξήζε λαξθσηηθψλ θαη πνιιά άιια. Σα κέιε απηψλ ησλ ηζηνρψξσλ απηναπνθαιχπηνληαη ράξε ζηελ αλσλπκία θαη ρσξίο ελνρέο. Ζ ζπκκεηνρή ζε ηέηνηνπ είδνπο ζπδεηήζεηο πνπ εθιείπνπλ απφ ηελ πξαγκαηηθή δσή θαιχπηεη θαη ζπκπιεξψλεη ην άηνκν πνπ πνηέ δελ είρε ηελ επθαηξία λα αληαιιάμεη ηηο πξαγκαηηθέο ηνπ απφςεηο ζε ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα ππφ ηνλ θφβν ηηο θνηλσλίαο. Καζψο ην άηνκν ληψζεη δσληαλφ κφλν κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, δηφηη ν πξαγκαηηθφο ηνπ εαπηφο εθθξάδεηαη ζηελ νιφηεηα ηνπ, εζίδεηαη ζε απηφ θαη αγλνεί ηνλ έμσ θφζκν. 3.2 Δζηζκόο ζηνλ Γηαδηθηπαθό ζεμ: Ο εζηζκφο απηφο εκπεξηέρεη ηελ θαηαλαγθαζηηθή ρξήζε ηζηνζειίδσλ πνπ απεπζχλνληαη ζε ελήιηθεο γηα δηαδηθηπαθφ ζεμ (Chat rooms κε ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, ηζηνζειίδεο γηα απηζηία) θαη ε ζπιινγή αληαιιαγή θαη ρξήζε δηαδηθηπαθνχ πνξλνγξαθηθνχ πιηθνχ. Ζ ηαθηηθή ρξήζε πνξλνγξαθηθνχ πεξηερνκέλνπ κπνξεί λα ηξνπνπνηήζεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ εγθεθάινπ. Καζψο ην ζεμ ζεσξείηαη θαη απηφ σο ζπκπεξηθνξηθφο εζηζκφο απφ κφλν ηνπ, ν εζηζκφο ζην Γηαδηθηπαθφ ζεμ είλαη ζηελ νπζία ν ζπλδπαζκφο δχν εζηζκψλ γεγνλφο πνπ νμχλεη ην πξφβιεκα. ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε δελ είλαη απιά ε έθθξαζε ηνπ ελφο εζηζκνχ κέζσ ηνπ 33

35 Γηαδηθηχνπ θαζψο ην πνξλνγξαθηθφ πιηθφ παξέρεη έρεη αξθεηά παξαπάλσ ζηνηρεία ηεο ζεμνπαιηθήο πξάμεο πνπ είλαη ξεαιηζηηθά αδχλαην γηα έλα άηνκν λα ηα βξεη φια ζηελ πξαγκαηηθή δσή. Σν 23,2% ησλ αηφκσλ απηήο ηεο έξεπλαο παξαδέρηεθε φηη ρξεζηκνπνηεί ηέηνηνπ είδνπο ηζηνζειίδεο. Βέβαηα θαζψο ην ζέκα ζεσξείηαη αθφκα ηακπνχ γηα ηελ θνηλσλία, ην πξαγκαηηθφ πνζνζηφ κπνξεί λα είλαη κεγαιχηεξν, θαζψο παξαηεξήζεθε φηη ηα πνζνζηά είραλ ζεκαληηθή δηαθνξά αλάκεζα ζηα online εξσηεκαηνιφγηα θαη ζηα έληππα (25% ~ 18%) θαη πηζαλφλ ηα άηνκα λα κελ ήζειαλ λα κνηξαζηνχλ θάηη ηφζν πξνζσπηθφ ρσξίο ηελ αζθάιεηα ηνπ δηαδηθηχνπ. Οη ηζηνζειίδεο πνξλνγξαθηθνχ πιηθνχ έρνπλ απφ πίζσ ηνπο κία ηεξάζηηα βηνκεραλία πνπ ν ζπλνιηθφο ηδίξνο ηεο είλαη δχζθνιν λα εθηηκεζεί παγθνζκίσο. Μία εθηίκεζε πνπ έγηλε κφλν γηα ηεο Ζ.Π.Α θηάλεη ηα 13 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα εηεζίσο, παξφιν πνπ 9 ζηνπο 10 δελ πιεξψλνπλ γηα ηνλ πιηθφ απηφ. Ο ρξήζηεο έρεη ζηε δηάζεζε ηνπ κηα ηεξάζηηα πνηθηιία επηινγήο, θαη ηθαλνπνηψληαο ηηο πεξηζζφηεξεο θαληαζηψζεηο ηνπ είλαη πηζαλφλ λα εζηζηεί ζε απηφ. Μπνξεί λα ιχλεη αξθεηέο απνξίεο ζε εθήβνπο πνπ δελ έρνπλ δηδαρζεί ζεμνπαιηθή αγσγή, φκσο δεκηνπξγεί ζην κπαιφ ηνπο παξάινγεο απαηηήζεηο, κε πηζαλφ θίλδπλν λα αδπλαηνχλ λα βξνπλ παξφκνηα επραξίζηεζε ζηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν. Απφ ηελ άιιε ηα Chat rooms κε ηνλ ζπγθεθξηκέλν πξνζαλαηνιηζκφ έρνπλ εγείξεη λέα εξσηήκαηα ζηελ θνηλσλία γηα ην εάλ ην δηαδηθηπαθφ αλψλπκν ζεμ ζεσξείηαη απηζηία ή φρη. Σν εζηζκέλν άηνκν ζε ηέηνηεο εθαξκνγέο ζπρλά πξνζπαζεί λα βξεη απηφ πνπ ιείπεη απφ ηε ζεμνπαιηθή ηνπ δσή, λα κηιήζεη γηα θξπθέο ηνπ θαληαζηψζεηο θαη λα πεηξακαηηζηεί πάλσ ζε απηέο. Σα άηνκα πνπ είλαη ήδε ζε ζρέζε ηελ δηαθηλδπλεχνπλ, ελψ νη ππφινηπνη ζα θαηαβάινπλ κηθξφηεξε πξνζπάζεηα γηα θπζηνινγηθέο ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο ζηνλ έμσ θφζκν. Καηά ηε Young, ε αλσλπκία ησλ ειεθηξνληθψλ ζπλαιιαγψλ παξέρεη ζην ρξήζηε κηα αίζζεζε ηνπ θαιχηεξνπ ειέγρνπ ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ζεμνπαιηθήο εκπεηξίαο. Ηζρπξίδεηαη φηη, αληίζεηα απφ ηελ πξαγκαηηθή ζεμνπαιηθή εκπεηξία, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηα άηνκα, θπξίσο γπλαίθεο, λα αιιάδνπλ γξήγνξα πνιινχο ζπληξφθνπο ρσξίο λα δέρνληαη ην θνηλσληθφ ζηίγκα, έσο φηνπ βξνπλ απηφ πνπ ςάρλνπλ. Δπίζεο, ε αλσλπκία κπνξεί λα νδεγήζεη πνιινχο ρξήζηεο ζην λα αιιάδνπλ ηαπηφηεηα γηα λα δνθηκάδνπλ θαηλνχξγηεο εκπεηξίεο, ρσξίο ην θφβν φηη ζα παξεμεγεζνχλ (Young et al, 2000) Μεξηθέο απφ ηηο ζπλέπεηεο πνπ αλαθέξεη ε Young γηα απηφ ην είδνο δηαδηθηπαθνχ εζηζκνχ είλαη : Καζεκεξηλή ζπκκεηνρή ζε chat rooms θαη ζε άιιεο εθαξκνγέο επηθνηλσλίαο κε κνλαδηθφ ζθνπφ ην δηαδηθηπαθφ ζεμ, μνδεχνληαο κεγάιεο πνζφηεηεο ρξφλνπ Κξχβεη ηηο δηαδηθηπαθέο ηνπ δξαζηεξηφηεηεο απφ ηα ζεκαληηθά πξφζσπα ηεο δσήο ηνπ. 34

36 Νηψζεη ελνρέο ή ληξνπή απφ ηελ ελαζρφιεζή ηνπ κε ην δηαδίθηπν Παξνπζηάδεη κηθξφηεξν ελδηαθέξνλ γηα αλαδήηεζε πξαγκαηηθνχ ζεμνπαιηθνχ ζχληξνθν δηφηη παίξλεη κεγαιχηεξε επραξίζηεζε απφ ην δηαδηθηπαθφ ζεμ. 3.3 Δζηζκόο ζηα Γηαδηθηπαθά παηρλίδηα Ο δηαδηθηπαθφο εζηζκφο κε ηα πην έληνλα ζπκπηψκαηα είλαη ν εζηζκφο ζηα δηαδηθηπαθά παηρλίδηα (Gaming). Καη εδψ ππάξρεη απφ πίζσ κεγάιε βηνκεραλία ε νπνία δελ αζρνιείηαη κφλν κε ηελ θαηαζθεπή παηρληδηψλ, αιιά θαη κε ηελ αλάδεημε θαη αλαγλψξηζε ησλ θνξπθαίσλ παηθηψλ κέζσ αληαγσληζηηθψλ δηνξγαλψζεσλ νη νπνίεο πξνβάιινληαη ζην θνηλφ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Ζ νλνκαζία πνπ έρεη δνζεί ζην ζχλνιν απηψλ ησλ δηνξγαλψζεσλ είλαη «E-Sports» (δηαδηθηπαθά αζιήκαηα). Οη εζηζκέλνη ζηα παηρλίδηα είλαη θπξίσο αγφξηα ηα νπνία πξνζπαζνχλ λα αλαδείμνπλ ην ηαιέλην ηνπο κέζα απφ ηηο ηθαλφηεηεο ηνπο ζην παηρλίδη αληί λα ην θάλνπλ ζηε δσή. Καζψο ηα ηνπξλνπά απηά πξνζθέξνπλ ρξεκαηηθά έπαζια, ζηελ ελειηθίσζε ηνπο αλαξσηηνχληαη κήπσο κπνξνχλ λα αθνινπζήζνπλ άιιν δξφκν απνθαηάζηαζεο απφ απηφλ πνπ ηνπο ιέλε θαζεκεξηλά νη γνλείο θαη ην ζρνιείν. ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο κφλν νη θαη επαλάιεςε ληθεηέο ησλ δηνξγαλψζεσλ κπνξνχλ λα απνθαηαζηαζνχλ θαη είλαη πνιχ ιίγνη. Απνηειεί ζηελ πξαγκαηηθφηεηα κηα ππξακίδα ζηελ νπνία ειάρηζηνη βγάδνπλ ρξήκαηα θαζψο γηα λα ρξεκαηνδνηνχληαη απηέο νη δηνξγαλψζεηο ρξεηάδνληαη ρνξεγνί, θαη ηα ρξήκαηα είλαη αλάινγα ηνπ πιήζνπο ζεαηψλ ή ηειεζεαηψλ. Οη πεξηζζφηεξνη εζηζκέλνη ζα ζπαηαιήζνπλ ππεξβνιηθά κεγάιν αξηζκφ σξψλ ζηα παηρλίδηα απηά, ρσξίο ην παξακηθξφ φθεινο. Παξφκνην ηξφπν δηαζθέδαζεο πξνζθέξεη ε εθαξκνγή Twitch, κηα πιαηθφξκα ζηελ νπνία κπνξεί νπνηνζδήπνηε λα παξαθνινπζήζεη άιινπο (ιεγφκελνπο Streamers) θαζψο παίδνπλ παηρλίδηα θαη λα ζπκκεηέρεη ελεξγά κέζσ chat. Οη Streamers ρξεκαηνδνηνχληαη θπξίσο απφ ηηο δσξεέο ησλ ηειεζεαηψλ. Παξάιιεια ηα θαηαζηήκαηα internet-cafe δίλνπλ πξφζθνξν έδαθνο ζηνπο εθήβνπο λα αλαπηχμνπλ ηνλ εζηζκφ ηνπο, θαζψο νη γνλείο δελ βιέπνπλ ηη ζπκβαίλεη πξάμε, λνκίδνληαο φηη ην παηδί ηνπο είλαη έμσ θαη θνηλσληθνπνηείηαη, ελψ ζπκβαίλεη ην αληίζεην. Σα Massively Multiplayer Online Role Playing Games (MMORPG) παξνπζηάδνπλ ηα πην έληνλα αξλεηηθά ζπκπηψκαηα ζηνπο εζηζκέλνπο. ηα παηρλίδηα απηά ππάξρεη ν έιεγρνο ελφο ραξαθηήξα θαη ε ζηαδηαθή ηνπ εμέιημε. Σα MMORPG s επηηξέπνπλ ηελ αιιειεπίδξαζε κε άιινπο ρξήζηεο πνπ παίδνπλ καδί ζ έλαλ εληαίν εηθνληθφ θφζκν θαη δελ ηεξκαηίδνληαη πνηέ. Ο εηθνληθφο θφζκνο ηνπ παηρληδηνχ ζπλερίδεη λα πθίζηαηαη αθφκα θαη ηηο ψξεο πνπ ν ρξήζηεο δελ είλαη παξψλ, φπνπ πηζαλφηαηα ππάξρεη θαη ην άγρνο ηεο κνξθήο «Fear of Missing out» πνπ αλαιχζεθε ζηα θνηλσληθά δίθηπα. Ο βαζκφο πξνζνκνίσζεο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο είλαη αξθεηά έληνλνο. Οη παίθηεο δεκηνπξγνχλ θηιίεο θαη έρζξεο, πξνζπαζνχλ λα γίλνπλ πινπζηφηεξνη θαη δπλαηφηεξνη (κέζα ζην παηρλίδη), κπαίλνπλ ζε νκάδεο κε ηεξαξρηθέο 35

37 δνκέο θαη πξνζπαζνχλ λα πεηχρνπλ ηνπο ζηφρνπο ηνπο αηνκηθά αιιά θαη κέζσ ηεο νκάδαο. Σν πην γλσζηφ παηρλίδη ζε απηήλ ηελ θαηεγνξία, ην World of Warcraft γηα ην νπνίν κηα απιή αλαδήηεζε ζην Google εκθαλίδεη πνιιέο ηζηνξίεο παηθηψλ πνπ δεηνχλ βνήζεηα γηα λα μεθφςνπλ ή κνηξάδνληαη ηηο θαηαλαγθαζηηθέο ηνπο ζπκπεξηθνξέο, έρεη θαηεγνξεζεί φηη ελψ πξνεηδνπνηεί ηνπο παίθηεο ηνπ λα πξνζέρνπλ ηελ ππεξβνιηθή ρξήζε, ρξεζηκνπνηεί ζνβαξέο ςπρνινγηθέο ηερληθέο γηα λα ηνπο εζίζεη. Δθηφο απφ ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο, αξθεηά απφ ηα δηαδηθηπαθά παηρλίδηα έρνπλ πνιχ ζεηηθά απνηειέζκαηα ζε φιεο ηηο ειηθίεο. Οη παίθηεο πξνπνλνχλ ηα αληαλαθιαζηηθά ηνπο, ηηο ηθαλφηεηεο ηνπο ζην λα ιχλνπλ πξνβιήκαηα, καζαίλνπλ λα δηαρεηξίδνληαη πφξνπο θαη λα ζρεδηάδνπλ ηε ζηξαηεγηθή ηνπο θαη κάιηζηα ζε πεξηβάιινληα άθξσο αληαγσληζηηθά φπνπ είλαη δπλαηή ε ζχγθξηζε κε ηνλ ππφινηπν θφζκν. Δμαηηίαο απηνχ ζπληζηάηαη ε κέηξηα ρξήζε ηνπο θαη φρη ε απαγφξεπζε ηνπο. 3.4 Τπεξβνιηθή αλαδήηεζε πιεξνθνξηώλ Έλαο απφ ηνπο πην ήπηνπο εζηζκφο ζην Γηαδίθηπν είλαη ε θαηαλαγθαζηηθή πεξηήγεζε πξνο αλαδήηεζε ρξήζηκσλ θαη κε πιεξνθνξηψλ, θαζψο θαη ε ζπιινγή θαη ηαμηλφκεζε δεδνκέλσλ απφ βάζεηο ε άιιεο πεγέο. Πεηξάκαηα έρνπλ απνδείμεη φηη νη πιεξνθνξίεο πνπ ζπιιέγεη ην άηνκν γηα ην κέιινλ ηνπ ελεξγνπνηνχλ ηκήκαηα επηβξάβεπζεο ηνπ εγθεθάινπ. Όκσο θαζψο ην άηνκν εζίδεηαη ζε απηή ηε δηαδηθαζία, αλαδεηά ππεξβνιηθφ αξηζκφ πιεξνθνξηψλ πνπ δελ ζα ηνπ ρξεζηκεχζνπλ ζην κέιινλ, θαη ν ρξφλνο πνπ ζπαηαιά ν εζηζκέλνο πξνθαιεί κεγαιχηεξε δεκηά ζηε δσή ηνπ. Πνιχ ζπρλά ηα άηνκα απηά επηδίδνληαη ζε «surfing» ρσξίο θάπνην ζπγθεθξηκέλν ζθνπφ απιψο γηα λα πεξάζνπλ ην ρξφλν ηνπο θαη δελ παίξλνπλ επραξίζηεζε παξά κφλν εάλ ε δηαδηθαζία θξαηήζεη αξθεηή ψξα. Σα άηνκα πνπ πάζρνπλ απφ ζχλδξνκν απφζπαζεο πξνζνρήο (ADHD) είλαη επάισηα ζε ηέηνηνπ είδνπο θαηαλαγθαζηηθή πεξηήγεζε ελψ ε καληαθή απνζήθεπζε θαη ηαμηλφκεζε δεδνκέλσλ (Hoarding), πνπ βξίζθεη αληηζηνηρία θαη εθηφο ηνπ δηαδηθηχνπ (εζηζκφ ζηα ςψληα, ζπιινγέο..θιπ) ζεσξείηαη ηδενςπραλαγθαζηηθή δηαηαξαρή (OCD). 3.5 Δζηζκόο ζην δηαδηθηπαθό ηδόγν ηελ πξαγκαηηθή θνηλσλία νη παίθηεο πνπ ζέινπλ λα ξηζθάξνπλ ηα ιεθηά ηνπο ζε ηπρεξά παηρλίδηα έρνπλ αξθεηέο επηινγέο. Μπνξνχλ λα ζηνηρεκαηίζνπλ ζε αζιεηηθέο νκάδεο, ζε ληθεηέο εθινγψλ, ζε αγψλεο απηνθηλήησλ θαη κεραλψλ, ζε ηππνδξνκίεο θαη θπζηθά ζηα θαδίλν. Οη ηθαλφηεηεο απηέο πνιιαπιαζηάδνληαη ζηελ δηαδηθηπαθή θνηλσλία. Σν πιήζνο ησλ παηρληδηψλ είλαη ηεξάζηην θαζψο ην κφλν πνπ ρξεηάδεηαη γηα 36

38 ηελ δηεμαγσγή ηνπο είλαη ππνινγηζηηθφο θψδηθαο. Ο δηαδηθηπαθφο ηδφγνο έρεη γίλεη αξθεηά δεκνθηιήο θαη ππνινγίδεηαη φηη ε ζπλνιηθή αμία ηνπ ην 2016 αλέξρεηαη ζε δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα. Δπηπιένλ, επηηξέπεη ηε ζπκκεηνρή ζε ειηθίεο φπνπ ήηαλ αδχλαην πξνεγνπκέλσο λα ζπκκεηάζρεη έλα άηνκν. Ζ έξεπλα ηεο Μ.Δ.Τ κέηξεζε φηη 6% ησλ παηδηψλ ειηθίαο εηψλ δήισλε πσο παίδεη ζην Internet δηάθνξα ηπρεξά παηρλίδηα, ζηνηρήκαηα θαη εθαξκνγέο ειεθηξνληθψλ θαδίλν. Δηδηθά ζηελ ζεκεξηλή επνρή φπνπ ππάξρνπλ εθαξκνγέο δηαδηθηπαθνχ ηδφγνπ θαη απφ ηα Smartphone, ν έιεγρνο ησλ λέσλ απφ ηνπο γνλείο είλαη πξαθηηθά αδχλαηνο. Τπάξρνπλ μεθάζαξνη ιφγνη πνπ θαζηζηνχλ ηνλ ειεθηξνληθφ ηδφγν δειεαζηηθφ ζχκθσλα κε ηνλ Griffiths (2006). Εςκολία ππόζβαζηρ : Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα παίμνπλ απφ ην ζπίηη ή αθφκα θαη απφ ην δξφκν κέζσ smartphone, νπνηαδήπνηε ψξα επηζπκνχλ, γιπηψλνληαο ρξφλν θαη κεηαθνξηθά έμνδα Ανυνςμία: εζηζκέλνη ζηνλ Σδφγν πνπ φκσο ζπλεηδεηά πξνζπαζνχλ λα απνθχγνπλ ην θνηλσληθφ ζηηγκαηηζκφ, βξίζθνπλ ην θαηάιιειν έδαθνο γηα λα εμαζθήζνπλ ην πάζνο ηνπο. Χαμηλό Κόζηορ: Ο δηαδηθηπαθφο ηδφγνο παξέρεη κηα ζεηξά απφ επθαηξίεο θαη πξνζθνξέο θαζψο νη εηαηξίεο αληαγσλίδνληαη ε κία ηελ άιιε δηαξθψο. Σν πην δεκνθηιέο παηρλίδη δηαδηθηπαθνχ ηδφγνπ είλαη ην online poker, πνπ επηηξέπεη ζηνπο παίθηεο λα παίδνπλ κεηαμχ ηνπο ρσξίο λα έρνπλ καζεκαηηθά θάπνην κεηνλέθηεκα (φπσο ελαληίνλ ηνπ casino). Αλ θαη ππάξρεη κηθξή θνξνινγία, ην παηρλίδη έρεη κειεηεζεί ζπζηεκαηηθά θαη νη παίθηεο πνπ παίξλνπλ πάληα ηηο ζσζηέο απνθάζεηο (καζεκαηηθά) κπνξνχλ λα απνθαηαζηαζνχλ νηθνλνκηθά. Απηφ δίλεη ηελ ειπίδα ζηνλ έθεβν πνπ αζρνιείηαη κε ηνλ ηδφγν φηη κπνξεί λα δηαιέμεη άιιν δξφκν ζηε δσή ηνπ απφ ηελ πεπαηεκέλε πνπ ηνπ ιέεη ζπλέρεηα ε θνηλσλία, ρσξίο λα θαηαβάιεη πξνζπάζεηεο. Ο εζηζκέλνο ζην δηαδηθηπαθφ ηδφγν ζα δερζεί ηηο ρεηξφηεξεο ζπλέπεηεο ζηνπο πεξηζζφηεξνπο ηνκείο ηεο δσήο ηνπ (θπξίσο νηθνλνκηθά), παξφια απηά ην δηαδηθηπαθφ θνκκάηη δελ ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζε απηέο, αιιά ν κφλν ν ηδφγνο. Μειέηεο ηνπ Harvard Medical School ζε online casino θαη ζηνηρεκαηηθέο εηαηξίεο έδεημαλ φηη ελψ νη παίθηεο ζηελ αξρή είραλ απμεκέλε ζπρλφηεηα θηλήζεσλ ιφγν ηεο δηαξθήο έθζεζεο ηνπο ζε παηρλίδηα ηδφγνπ, γξήγνξα πξνζαξκνδφληνπζαλ θαη θαηέιεγαλ λα παίδνπλ φζν θαη νη θαλνληθνί παίθηεο. 37

39 3.6 Δζηζκόο ζε γεληθόηεξε ή εηδηθόηεξε κνξθή Ο εζηζκέλνο ζε κφλν έλα είδνο είλαη πηζαλφ απιψο λα εθθξάδεη ηνλ εζηζκφ ηνπ κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ, ρσξίο λα είλαη αλαγθαζηηθά εζηζκέλνο ζε απηφ. Δμαηξέζεηο απνηεινχλ νη πεξηπηψζεηο φπνπ ην Γηαδίθηπν πξνζθέξεη ζεκαληηθά δηαθνξεηηθνχο ή αλαβαζκηζκέλνπο ηξφπνπο έθθξαζεο ηνπ θάζε εζηζκνχ. Παξφιν πνπ ηα παξαπάλσ είδε θαιχπηνπλ ηνπο πεξηζζφηεξνπο εζηζκνχο, νη ρξήζηεο αλαπηχζζνπλ δηθά ηνπο κνηίβα ρξήζεο, ηα νπνία κπνξεί λα εκπεξηέρνπλ πεξηζζφηεξνπο απφ έλαλ ηχπνπο μερσξηζηά φπνπ κνηξάδνπλ ην ρξφλν ηνπο, ή θάπνην ζπλδπαζκφ απηψλ (π.ρ. θαηαλαγθαζηηθή ζπιινγή θαη ηαμηλφκεζε πνξλνγξαθηθνχ πιηθνχ) πνπ είλαη δχζθνιν λα βξνπλ αληηζηνηρία ζηνλ έμσ θφζκν. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ν ξφινο ηνπ δηαδηθηχνπ ζηνλ εζηζκφ είλαη μεθάζαξνο. 38

40 Κεθάιαην 4: Καηαπνιέκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ Όπσο αλαθέξζεθε ζηελ εηζαγσγή, ν εζηζκφο ζην δηαδίθηπν δελ έρεη αλαγλσξηζηεί επίζεκα σο δηαηαξαρή θαη άξα δελ ππάξρνπλ επίζεκνη ηξφπνη αληηκεηψπηζήο ηνπ. Καζψο ην πξφβιεκα είλαη πξφζθαην, ην κφλν εξγαιείν πνπ έρνπλ νη ςπρίαηξνη είλαη κεξηθέο εηδηθέο κειέηεο απφ εξεπλεηέο ηνπ θαηλνκέλνπ πνπ πξνζθέξνπλ ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο γηα ηνπο ίδηνπο αιιά θαη ηηο νηθνγέλεηεο ησλ εζηζκέλσλ. Ζ θαηαπνιέκεζε ηνπ εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν ρσξίδεηαη ζε 2 είδε, ηελ πξόιεςε θαη ηε ζεξαπεία. χκθσλα κε ηνπο εξεπλεηέο, ε πξφιεςε είλαη χςηζηεο ζεκαζίαο θαζψο κεηά ηνλ εζηζκφ αθφκα θαη κεηά απφ επηηπρεκέλε ζεξαπεία ην άηνκν ζην κέιινλ ζα θηλδπλεχεη λα ππνηξνπηάζεη. Δπηπξφζζεηα ε πξφιεςε απαηηεί κηθξή πξνζπάζεηα θαη γίλεηαη θπξίσο απφ ηνπο γνλείο θαη ην ζρνιείν, ελψ γηα ηε ζεξαπεία ρξεηάδεηαη κεγάιε πξνζπάζεηα θαη εηδηθφο ςπρνιφγνο. 4.1 Πξόιεςε χκθσλα κε ηελ Καζεγήηξηα παλεπηζηεκίνπ Φπρνινγίαο ζηελ Ν.Κνξέα Jung-Hye Kwon,ζηε ρψξα ηεο νπνίαο ν εζηζκφο ζην Γηαδίθηπν απνηειεί πιένλ ζνβαξφ θίλδπλν δεκφζηαο πγείαο,νη πεξηζζφηεξεο πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιινληαη γηα λα αληηκεησπηζηεί ν ζπγθεθξηκέλνο εζηζκφο έρνπλ ειιηπή επηηπρία. Σν πξψην ζηάδην, λα δνζεί θίλεηξν ζηα εζηζκέλα άηνκα λα αλαδεηήζνπλ ζεξαπεία είλαη ζρεδφλ αδχλαην λα επηηεπρηεί, αθνχ απηά ηείλνπλ λα αξλνχληαη φηη ππάξρεη πξφβιεκα. Ο κφλνο ηξφπνο είλαη ν εζηζκέλνο λα είλαη παηδί ή έθεβνο θαη λα ππάξμεη θάπνηνο γνλέαο ή δάζθαινο ν φπνηνο ζα ην ζηείιεη γηα ζεξαπεία. Γεχηεξνλ, αθφκα θαη αλ φινη αλαδεηνχζαλ ζεξαπεία, εμαηηίαο ηεο έθηαζεο ηνπ θαηλνκέλνπ, αθφκα θαη ηα θαιπηέξα πξνγξάκκαηα αληηκεηψπηζεο δελ έρνπλ αξθεηφ ρψξν γηα φινπο. Καη ηξίηνλ, απφ ηε ζηηγκή πνπ ν εζηζκφο έρεη εμειηρζεί ζηελ έληνλε ηνπ κνξθή, φρη απιά είλαη αλζεθηηθφο ζε νπνηαδήπνηε κνξθήο ζεξαπεία, αιιά θαη ε πηζαλφηεηα ππνηξνπήο ζε κειινληηθφ ρξφλν είλαη αξθεηά κεγάιε. Δκπφδην φιεο ηεο δηαδηθαζίαο είλαη ε ηεξάζηηα ζέιεζε θαη πξνζπάζεηα πνπ ρξεηάδνληαη ηα άηνκα λα θξαηήζνπλ ηα νθέιε ηεο ζεξαπεία φηαλ εθηίζεληαη ζπλερψο θαη κεξηθέο θνξέο αλαγθαζηηθά ζην Γηαδίθηπν ιφγν ζρνιεηνχ, δνπιεηάο ή θίισλ. Δμαηηίαο ησλ παξαπάλσ εμεγεί φηη ην πην ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο θαηαπνιέκεζεο ηνπ δηαδηθηπαθνχ εζηζκνχ, είλαη ε πξφιεςε. (Young & Nabuco, 2011) 39

41 Παξνρή γλώζεσλ θαη πιεξνθνξηώλ Οη ζεκεξηλέο πξνζεγγίζεηο ζην ζέκα ηηο πξφιεςεο βαζίδνληαη ζηελ παξνρή γεγνλφησλ θαη πιεξνθνξηψλ γηα ηηο θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο ηεο ππεξβνιηθήο ρξήζεο ηνπ Γηαδηθηχνπ. Οη παηδαγσγνί ζηα ζρνιεία θαη παλεπηζηήκηα ηεο Ν. Κνξέαο θαινχλ εηδηθνχο λα δψζνπλ νκηιίεο θαη λα παξνπζηάζνπλ ζηνπο καζεηέο/θνηηεηέο ην πξφβιεκα θαη λα δψζνπλ ζπκβνπιέο γηα ηνλ έιεγρν ηεο ρξήζεο.. Οη λένη ζπρλά ππνηηκνχλ ην βαζκφ εμάξηεζεο ηνπο απφ ην Γηαδίθηπν ζεσξψληαο ηελ σο θπζηνινγηθή, ζεσξψληαο φηη κπνξνχλ λα ηε ζηακαηήζνπλ φπνηε ζέινπλ. Αλ δεκηνπξγεζεί ζην κπαιφ ηνπο λσξίο ε πεξηέξγεηα γηα ην αλ φλησο είλαη πξνβιεκαηηθή ε ζπκπεξηθνξά ηνπο, ηφηε έρνπλ πεξηζζφηεξεο ειπίδεο λα ηε δηνξζψζνπλ κφλνη ηνπο. Ζ κέζνδνο απηή δελ είλαη αξθεηή αιιά είλαη ην πξψην βήκα γηα ηελ ζσζηή πξφιεςε. Δληνπηζκόο νκάδσλ πςεινύ θίλδπλνπ Απφ έξεπλεο ππνινγίζηεθε φηη ηα πνζνζηά εζηζκνχ γηα ηνπο εθήβνπο είλαη πεξίπνπ δηπιάζηα απφ φηη ζηνπο ελήιηθεο. Τπάξρνπλ αξθεηνί ιφγνη πνπ νη έθεβνη είλαη πην επάισηνη ζηνλ ζπγθεθξηκέλν εζηζκφ. Αξρηθά ζηεξνχληαη γλσζηηθψλ θαη ζπλαηζζεκαηηθψλ ηθαλνηήησλ απαξαηηήησλ γηα ηνλ έιεγρν ηνπ εαπηνχ ηνπο. Γεχηεξνλ είλαη αξθεηά πηζαλφηεξν λα αζρνιεζνχλ κε Γηαδηθηπαθά παηρλίδηα απφ φηη νη άιιεο ειηθηαθέο νκάδεο. Αξθεηά απφ απηά ηα παηρλίδηα πξνθαινχλ ζηνπο εθήβνπο ζεηηθά ζπλαηζζήκαηα ιφγν ηεο δηαδξαζηηθφηεηαο, ηεο αίζζεζεο φηη αλήθνπλ θάπνπ θαη ηεο επηβξάβεπζε ησλ ηθαλνηήησλ ηνπο. Δηδηθά ε θαηεγνξία παηρληδηψλ MMORPG (Massively Multiplayer online role playing games) έρνπλ θαηαζθεπάζεη έλα πιήξεο θνηλσληθφ ππνθαηάζηαην ζηε δνκή ηνπ παηρληδηνχ. Απηνχ ηνπ είδνπο ε θνηλσληθνπνίεζε κέζα απφ ηα παηρλίδηα ζπρλά θαιχπηεη κεξηθψο ηηο θνηλσληθέο αλάγθεο ηνπο κε απνηέιεζκα λα αξγήζνπλ λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηηο ζπλέπεηεο. Όηαλ ην παηρλίδη ηειεηψζεη δελ ηνπο έρεη κείλεη ηίπνηα. χκθσλα κε ηελ επηζηεκνληθή ππεχζπλν ηεο Μ.Δ.Τ. Άξηεκηο Σζίηζηθα, απφ ηα ζηνηρεία παηδηψλ πνπ δήηεζαλ βνήζεηα γηα ηελ απεμάξηεζε ηνπο απφ ην Γηαδίθηπν, δηπιάζηα ζπρλφηεηα εζηζκνχ είραλ ηα κνλαρνπαίδηα ελψ ηα πνζνζηά ζε κνλνγνλετθέο νηθνγέλεηεο ήηαλ 6 θνξέο κεγαιχηεξα απφ φηη ζε θαλνληθέο. Άιιε νκάδα πςεινχ θηλδχλνπ είλαη νη θνηηεηέο νη νπνίνη κέλνπλ κφλνη ηνπο καθξηά απφ γνληθή επίβιεςε (π.ρ. ζε άιιε πφιε), θαζψο κπνξνχλ λα ζπγθαιχςνπλ πνιχ εχθνια ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο. Πξνγξάκκαηα πξόιεςεο: Αλ θαη γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα απηή ε ηδέα είλαη κε ξεαιηζηηθή, ζηελ Ν. Κνξέα θαη ηελ Κίλα φπνπ ν εζηζκφο ζεσξείηαη θίλδπλνο γηα ηε δεκφζηα πγεία, γίλνληαη πξνζπάζεηεο νη νκάδεο πςεινχ θηλδχλνπ λα ζπκκεηάζρνπλ ζε δηάθνξα πξνγξάκκαηα πνπ ζθνπφ έρνπλ λα δηδάμνπλ ηε ζσζηή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ αιιά θαη λα 40

42 βειηηψζνπλ ηνλ απηνέιεγρν ζηα άηνκα. Αλαθνξηθά δχν πξνγξάκκαηα πνπ έρνπλ ζρεδηαζηεί είλαη ην game-control program (Lee, 2001) θαη ην Self Management Program (Kwon & Kwon, 2002) Σα πξνγξάκκαηα απηά δηαξθνχλ αξθεηέο εβδνκάδεο θαη καζαίλνπλ ζηα άηνκα κεραληζκνχο παξαθνινχζεζεο ηνπ εαπηνχ ηνπο, αιιά θαη πξνζπαζνχλ λα βειηηψζνπλ ηηο θνηλσληθέο ηνπο ηθαλφηεηεο. Ο ξόινο ησλ γνλέσλ ζηελ πξόιεςε ησλ δηαδηθηπαθώλ ζπκπεξηθνξώλ εμάξηεζεο Οη γνλείο κπνξνχλ λα πξνιάβνπλ ην θαηλφκελν πξηλ εμειηρζεί ζηνλ έθεβν, αιιά ζα πξέπεη λα είλαη ελεκεξσκέλνη ψζηε λα θαηαιάβνπλ γξήγνξα ηα ζπκπηψκαηα. Δάλ φκσο ν εζηζκφο γίλεη έληνλνο θαη πιεξνχληαη ηα πεξηζζφηεξα θξηηήξηα, ν έθεβνο δελ αλαγλσξίδεη φηη ππάξρεη πξφβιεκα, δελ ζπλεξγάδεηαη, κπνξεί λα ιέεη ςέκαηα, λα ρεηξίδεηαη θαη λα εμαπαηά γνλείο θαη ζεξαπεπηέο θαη γεληθά έρεη ζπκπεξηθνξά αηφκνπ εμαξηεκέλνπ απφ νπζίεο (λαξθσηηθά). ην πξφγξακκα ηεο Μ.Δ.Τ., απφ ηα 35 πξψηα παηδηά, 15 παξνπζίαζαλ ζεκαληηθή βειηίσζε, 4 ζρεηηθή βειηίσζε, 9 βξίζθνληαλ ππφ παξαθνινχζεζε θαη 6 δελ ζπλεξγάζηεθαλ. Σα παξαθάησ ζπληζηψληαη απφ εηδηθνχο : Ζ χπαξμε πνηνηηθήο ζρέζεο κε ηνπο γνλείο, ν ρξφλνο πνπ νη γνλείο αθηεξψλνπλ ζηα παηδηά θαη ε ελαζρφιεζε ηνπο ζην Γηαδίθηπν καδί κε ηα παηδηά κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ απνθπγή ηνπ θαηλνκέλνπ. Ζ ζπλαηζζεκαηηθή θάιπςε ησλ παηδηψλ, ε θαιή ζρέζε θαη ε επηθνηλσλία φισλ ησλ κειψλ νδεγνχλ ζε ζσζηή εθαξκνγή νξίσλ κέζα ζην ζπίηη, ηα νπνία κπνξνχλ λα ηεξνχληαη (νη ελνρηθνί γνλείο αδπλαηνχλ λα βάινπλ φξηα). Σν Γηαδίθηπν είλαη έλα πνιχ ζεκαληηθφ εξγαιείν θαη δελ πξέπεη λα δαηκνλνπνηείηαη. Αληί απηνχ λα καζαίλεηαη απφ ηνπο γνλείο ζηα παηδηά ε ζσζηή ρξήζε θαη γηα δηαζθέδαζε αιιά θαη γηα παξαγσγηθή εξγαζία. Ζ δεκηνπξγία ζειθηηθψλ αληηπξνηάζεσλ (αζιεηηθή δξαζηεξηφηεηα, θαιιηηερληθέο δξάζεηο, νηθνγελεηαθέο εθδειψζεηο θ.ιπ.) είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηελ εμηζνξξφπεζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο. Σα φξηα πξέπεη λα είλαη δηαπξαγκαηεχζηκα. Καηαπίεζε ζε εθεβηθή ειηθία ζα νδεγήζεη ζε μεζπάζκαηα ζηελ θνηηεηηθή δσή, φπνπ εθεί νη γνλείο πηζαλφηαηα λα αξγήζνπλ λα θαηαιάβνπλ ην πξφβιεκα παξά κφλν φηαλ είλαη πνιχ αξγά. ε νκηιία ηνπ ν Μ.θαθηαλάθεο, δηεπζπληήο ηεο Γίσμεο Ζιεθηξνληθνχ εγθιήκαηνο αλέθεξε φηη ζαλ κέηξν έρεη πξνηαζεί ζηηο πξνεγνχκελεο θπβεξλήζεηο λα λνκνζεηήζνπλ αθφκα θαη ηελ απαγφξεπζε ησλ αλειίθσλ απφ θαηαζηήκαηα Internet- 41

43 cafe, αιιά ηα αηηήκαηα απηά απνξξηθζήθαλ. Ο γεληθφηεξνο πεξηνξηζκφο ηεο ειεπζεξίαο ησλ αηφκσλ κε ζθνπφ ηελ πξνζηαζία ηνπο θαιφ ζα ήηαλ λα εθαξκφδεηαη κφλν φηαλ είλαη απνιχησο απαξαίηεην. Ο ξόινο ηνπ ελήιηθα ζηνλ έιεγρν ηνπ εαπηνύ ηνπ Οη ελήιηθεο δπζηπρψο δελ έρνπλ θάπνηνλ ηεξαξρηθά αλψηεξν φπσο ν γνλέαο λα πνπ λα κπνξεί λα επηβάιεη ηελ πεξηνξηζκέλε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη πξέπεη κφλνη ηνπο λα ειέγμνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο. Δμαηηίαο απηνχ ρξεηάδεηαη λα θαηαβάινπλ κεγαιχηεξε πξνζπάζεηα ζηελ πξφιεςε θαζψο θαη ζηε δηάγλσζε ηνπ εαπηνχ ηνπο εάλ αξρίζνπλ ζεκάδηα πξνβιεκαηηθήο ρξήζεηο. Μεξηθέο ζπκβνπιέο πνπ δίλνληαη είλαη: Ζ θαηαγξαθή ηνπ ρξφλνπ πεξηήγεζεο κέζσ εηδηθψλ εθαξκνγψλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ην άηνκν κπνξεί εχθνια λα ζπγθξίλεη ην αλ ν ρξφλνο ρξήζεο απμάλεηαη, πνηεο δηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο ηνπ αθαηξνχλ ηνλ πεξηζζφηεξν ρξφλν Γεθηηθφηεηα ζηελ θξηηηθή άιισλ. Δάλ θάπνην άηνκν ηνπ πεξίγπξνπ ηνπ ελήιηθα ζρνιηάζεη ηελ ελαζρφιεζε ηνπ κε ην Γηαδίθηπν, ε πην ζπλεζηζκέλε πξψηε αληίδξαζε ηνπ είλαη ε απφξξηςε ηεο θξηηηθήο θαη ν ριεπαζκφο ηεο. Παξφιν πνπ κπνξεί φλησο ε ρξήζε ηνπ λα είλαη θπζηνινγηθή, ζπληζηάηαη ζην άηνκν λα θξαηήζεη ηελ άπνςε ψζηε λα κπνξέζεη λα παξαηεξήζεη θάπνηα αλεζπρεηηθά ζεκάδηα εάλ απηά εκθαληζηνχλ. πλερήο θαιιηέξγεηα ηνπ ηξφπνπ δσήο. Δπεηδή θαλέλαο γνλέαο δελ είλαη ηέιεηνο, ν ελήιηθαο θαιείηαη κφλνο ηνπ λα θαιχςεη ηα θελά κε ηα νπνία κεγάισζε είηε ζε γλσζηηθφ είηε ζε ςπρνινγηθφ επίπεδν. Καζψο ρξεζηκνπνίεη ην δηαδίθηπν, είλαη εχθνιν λα βξεη αξθεηά βηβιία, άξζξα θαη θφξνπκ ζηα νπνία ππάξρνπλ ιχζεηο γηα θάζε είδνπο ςπρηθνχ πξνβιήκαηνο, ηελ ζηαδηαθή θαιιηέξγεηα ηεο απηνεθηίκεζεο ηνπ θαη ηνπο δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο ηεο δσήο ζπλνιηθφηεξα. Όπσο έρεη δείμεη ε ην ζχλνιν ησλ εξεπλψλ, έλα άηνκν ρσξίο ηέηνηνπ είδνπο πξνβιήκαηα είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα εζηζηεί ζην κέιινλ. 4.2 Θεξαπεία ηνπ εζηζκνύ Φπρνζεξαπεία Ζ ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ είλαη θπζηνινγηθή θαη αξθεηέο θνξέο αλαγθαζηηθή ζηελ θαζεκεξηλφηεηα. πλεπψο ηα παξαδνζηαθά κνληέια ζεξαπείαο εζηζκψλ πνπ 42

44 εζηηάδνπλ ζηελ πιήξε απνρή δελ είλαη πξαθηηθά εθαξκφζηκα. Ζ ζεξαπεία πξέπεη λα εζηηάδεη ζηελ κέηξηα θαη ειεγρφκελε ρξήζε. Ζ Young ζηηο αξρέο ηνπ θαηλνκέλνπ, απφ ηελ επαθή ηεο κε δηάθνξνπο ςπρίαηξνπο πνπ είραλ θάλεη πξνζπάζεηεο λα ζεξαπεχζνπλ εζηζκέλνπο ζην Γηαδίθηπν, αιιά θαη ηελ δηθή ηεο εκπεηξία, έδσζε κηα ιίζηα κε ηερληθέο πνπ αλαιχνληαη παξαθάησ. Οη πξψηεο ηξεηο αθνξνχλ ζηε δηαρείξηζε ρξφλνπ. (Young K. S., 1999) Χρήζη ηοσ Διαδικηύοσ ηις ανηίθεηες ώρες: ηελ πξνζπάζεηα ηνπ ν ζεξαπεπηήο λα ζπάζεη ηελ ξνπηίλα ηνπ εζηζκέλνπ, αθνχ κάζεη ην πξφγξακκα ηνπ ιεπηνκεξψο, ην αλαδηαηάζζεη. Αλ γηα παξάδεηγκα αλ ν ρξήζηεο ζπλδέεηαη κε ην πνπ μππλάεη, ηφηε ν ζεξαπεπηήο πξέπεη λα ηνλ παξαθηλήζεη λα θάλεη κία άιιε πξσηλή δξαζηεξηφηεηα ζηε ζέζε ηνπ (π.ρ κπάλην) Εργαλεία αθύπνιζης: Πξνηξνπή ησλ αζζελψλ ζην λα ρξεζηκνπνηνχλ μππλεηήξηα ή άιιεο ζπζθεπέο εηδνπνίεζεο φηαλ ππεξβνχλ ηνλ πξνγξακκαηηζκέλν ρξφλν ζχλδεζεο. Ο ζθνπφο είλαη ε επαλαθνξά ηνπ αηφκνπ απφ ηελ θαηάζηαζε χπλσζεο πνπ πξνθαιεί ε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ, ζηελ πιήξε ζπλεηδεηφηεηα. Σηότοσς τρήζης: Πξέπεη λα ππάξρνπλ ινγηθνί ζηφρνη πνπ ζέηεη ν ζεξαπεπηήο γηα ηε κείσζε ηεο ρξήζεο. Γηα παξάδεηγκα, αξρηθά πξέπεη λα επηηξέςεη ζηνλ αζζελή ηηο κηζέο ψξεο ρξήζεο ζε ζρέζε κε ηηο ησξηλέο. Δπηπιένλ πξέπεη νη ζπλδέζεηο ηνπ ρξήζηε λα είλαη ζπρλέο θαη κηθξέο γηα λα απνθεπρζεί ην ζχλδξνκν ζηέξεζεο., Αποτή από ζσγκεκριμένες εθαρμογές: Αλ θαη ε ζπλνιηθή απνρή δελ ζπληζηάηαη, ε απνρή απφ ζπγθεθξηκέλεο πξνβιεκαηηθέο γηα ηνλ θάζε ρξήζηε εθαξκνγέο (θαηά ηε θξίζε ηνπ ζεξαπεπηή) είλαη απνιχησο απαξαίηεηε. Οη εθαξκνγέο απηέο κπνξεί λα απνηειέζνπλ αθνξκή γηα κειινληηθή επηδείλσζε ηνπ εζηζκνχ. Κάρηες σπενθύμιζης: Αξθεηά ζπρλά νη αζζελήο ληψζνπλ ληθεκέλνη, θαζψο κε ιάζνο ηξφπν ζθέςεο, ππεξβάιινπλ γηα ηηο δπζθνιίεο θαη ειαρηζηνπνηνχλ ηελ πηζαλφηεηα δηφξζσζεο ηεο δσή ηνπο. Γηα λα κπνξέζεη ν αζζελήο λα κείλεη πξνζεισκέλνο ζηνπο ζηφρνπο ηνπ γηα ειάηησζε ρξφλνπ ή απνρή απφ ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγέο, ν ζεξαπεπηήο ηνπ δεηά λα θαηαγξάςεη ζε θάξηεο (ε ραξηηά γεληθφηεξα) αξλεηηθά πεξηζηαηηθά θαη ζπλέπεηεο πνπ έδεζε πξηλ δεηήζεη βνήζεηα. Δπηπιένλ κπνξεί λα γξάςεη θαη ζεηηθέο ζπλέπεηεο πνπ πεξηκέλεη απφ κείσζε ηνπ εζηζκνχ ηνπ. Έπεηηα νη αζζελείο ζπληζηάηαη λα έρνπλ ηηο θάξηεο καδί ηνπο ζπλέρεηα αιιά θαη δίπια ζηνλ ππνινγηζηή. Προζωπικός καηάλογος: Γηα λα πεξηνξίζεη ν αζζελήο ην ρξφλν πνπ μνδεχεη ζην δηαδίθηπν, είλαη ζπλεηφ λα βξεη ελαιιαθηηθέο δξάζεηο φπνπ κπνξεί λα ηνλ αθηεξψζεη. Ο ζεξαπεπηήο δεηά απφ ηνλ αζζελή λα θαηαγξάςεη φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ παξειζφληνο πνπ κεηψζεθαλ ή ζηακάηεζαλ ηειείσο γηα λα βξεζεί πεξηζζφηεξνο 43

45 ρξφλνο γηα ην Γηαδίθηπν, θαη λα ηηο θαηαηάμεη σο πξνο ηελ ζεκαληηθφηεηα ηνπο γηα ηνλ ίδην. Ο ζεξαπεπηήο, εζηηάδνληαο ζε φζεο θαηαηάγεθαλ σο πην ζεκαληηθέο, πξνζπαζεί λα ππελζπκίζεη ζηνλ αζζελή ηα ζεηηθά ζπλαηζζήκαηα θαη αλακλήζεηο πνπ πξνέξρνληαλ απφ απηέο. Άιιεο ηερληθέο πνπ πξφηεηλε ε Young είλαη νηθνγελεηαθή ζεξαπεία θαη ε έληαμε ζε νκάδα αιιεινυπνζηήξημεο, φπσο θαη ζηνπο άιινπο εζηζκνχο. Αξθεηέο απφ ηηο ηερληθέο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ εκπίπηνπλ ζην κνληέιν ζεξαπείαο Cognitive-Behavioral therapy (Γλσζηηθή ζπκπεξηθνξηθή ζεξαπεία). Ζ ζπγθεθξηκέλε ζεξαπεία έρεη δξαζηηθά απνηειέζκαηα γηα θαηαλαγθαζηηθέο δηαηαξαρέο φπσο ν παζνινγηθφο ηδφγνο, ηελ ηξηρνηηιινκαλία, θαηάρξεζε νπζηψλ, δηαηξνθηθέο δηαηαξαρέο θαη άιια. Ο θχξηνο ζθνπφο ηεο CBT είλαη λα πξνθαιέζεη αιιαγέο ζηηο ζθέςεηο θαη ηηο πεπνηζήζεηο ηνπ αζζελνχο, ψζηε λα κεηακνξθψζεη καθξνρξφληα ηελ ζπκπεξηθνξά θαη ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπ. Ο ζεξαπεπηήο πξνζπαζεί λα εληνπίζεη ηηο αβάζηκεο πεπνηζήζεηο ηνπ αηφκνπ θαη λα θαηαγξάςεη ηηο δπζιεηηνπξγηθέο ζθέςεηο ηνπ, θαη ζηε ζπλέρεηα λα κάζεη ζηνλ αζζελή πψο λα ηηο απνβάιιεη. Κέληξα καδηθήο απνηνμίλσζεο ηελ Kίλα φπνπ ην 2008 αλαγλσξίζηεθε ν εζηζκφο ζην δηαδίθηπν σο θιηληθή νληφηεηα, εθηηκάηαη φηη ππάξρνπλ 24 εθαηνκκχξηα εζηζκέλνη (China Daily). Γηα λα αληηκεησπηζηεί ην θαηλφκελν καδηθά ε θπβέξλεζε δεκηνχξγεζε θαηαζθελψζεηο απνηνμίλσζεο γηα καζεηέο/ζπνπδαζηέο. Αληί γηα ηηο ζπκβαηηθέο ζεξαπείεο, νη θαηαζθελψζεηο απηέο ρξεζηκνπνηνχλ ζηξαηησηηθνχ ηχπνπ αζθήζεηο θαη πεηζαξρία ζε ζπλδπαζκφ κε καζήκαηα εζηθήο γηα λα επαλαπξνγξακκαηίζνπλ ηηο ζπλήζεηεο ησλ λέσλ. Οη θαηαζθελψζεηο απηέο πνπ ζε αξηζκφ είλαη πεξηζζφηεξεο απφ 250 έρνπλ δερηεί θξηηηθή γηα ηηο πξαθηηθέο θαηάρξεζεο εμνπζίαο θαη βίαο ζην εζσηεξηθφ ηνπο, θαζψο έρνπλ ππάξμεη μπινδαξκνί θαη ζάλαηνη λέσλ πνπ δελ ππαθνχλ ζηηο εληνιέο. ηελ Δπξψπε ε Γεξκαλία είλαη ε πξψηε ρψξα πνπ δεκηνχξγεζε κηα θαηαζθήλσζε απεμάξηεζεο, ζηελ πφιε Boltenhagen ζην Βνξξά. Καζψο ηα πεξηζζφηεξα παηδηά ζηε Γεξκαλία γπξίδνπλ ζηηο 1:30 ην κεζεκέξη απφ ην ζρνιείν ν ειεχζεξνο ρξφλνο πνπ έρνπλ ρσξίο επίβιεςε έσο φηνπ νη γνλείο γπξίζνπλ απφ ηε δνπιεηά είλαη πηζαλφ λα νδήγεζε ζε θαηάρξεζε. Ζ θαηαζθήλσζε θαηαζθεπάζηεθε απφ ηηο ππεξεζίεο θνηλσληθήο αζθάιεηαο θαη ζηφρν έρεη λα δηδάμεη ζηα παηδηά ηελ χπαξμε θαη άιισλ ηνκέσλ ηεο δσήο απφ ηνπο νπνίνπο ην κπνξνχλ λα πάξνπλ ηθαλνπνίεζε. Σα παηδηά ελζαξξχλνληαη λα πεξλνχλ ηνλ πεξηζζφηεξν ρξφλν έμσ θαη φξην ζηε κεγίζηε 44

46 παξακνλή ζην Γηαδίθηπν 30 ιεπηά. Απαγνξεχεηαη φκσο λα ην ρξεζηκνπνηήζνπλ γηα ζεξθάξηζκα θαη δηαδηθηπαθά παηρλίδηα. Οη ζέζεηο είλαη κφιηο 60 θαη ν ρξφλνο παξακνλήο 4 εβδνκάδεο, φπνπ ζηελ ηειεπηαία θαινχληαη λα ζπκκεηέρνπλ θαη νη γνλείο. Σν δηαδηθηπαθό θέληξν Netaddiction Αλ θαη πεξηζζφηεξνο θφζκνο ζεσξεί φηη ε απεμάξηεζε απφ ην Γηαδίθηπν κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ εκπεξηέρεη κία δφζε εηξσλείαο, ε θχζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο απεμάξηεζεο δελ απνθιείεη ηελ ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ, αιιά πξνζπαζεί λα ηελ κεηψζεη ζην βαζκφ ησλ απνιχησο απαξαηηήησλ. Σν 1995 θαη πξηλ ηελ πξψηε ηεο δεκνζίεπζε γηα ηνλ Γηαδηθηπαθφ εζηζκφ ε Young δεκηνχξγεζε απηφ ην θέληξν κε ζθνπφ ηε ζεξαπεία ησλ εζηζκέλσλ. Ζ ζεξαπεία πνπ πξνζθέξεη ζήκεξα είλαη ε Cognitive-Behavioral Therapy πνπ πξνζαξκφζηεθε θαη εμεηδηθεχηεθε απφ ηελ Young γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν εζηζκφ. Πξνζθέξεη ππεξεζίεο κέζσ Skype γηα ηελ αληηκεηψπηζε πνιιψλ εηδψλ δηαδηθηπαθνχ εζηζκνχ, παξέρεη ζπκβνπιέο ζε γνλείο αιιά θαη πξνπνλεί ηνπο ζεξαπεπηέο πνπ δελ είλαη θαινί γλψζηεο ηνπ Γηαδηθηπαθνχ εζηζκνχ. Διιεληθά θέληξα θαη θνξείο ηελ Διιάδα δελ ππάξρνπλ μερσξηζηέο θιηληθέο θαη θέληξα γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν εζηζκφ, φκσο ππάξρνπλ ηκήκαηα θιηληθψλ θαη άιισλ θνξέσλ απεμάξηεζεο δηαθφξσλ εζηζκψλ πνπ δίλνπλ ιχζεηο ζην πξφβιεκα. ηε Β Παηδηαηξηθήο Κιηληθή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, πνπ εδξεχεη ζην Ννζνθνκείν Παίδσλ "Π & A Κπξηαθνχ", ζηεγάδεηαη ε Μνλάδα Δθεβηθή Τγείαο (Μ.Δ.Τ), πνπ αζρνιείηαη θαη κε ηελ ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ησλ εθήβσλ, έρεη ζηφρν ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπο ζε φινπο ηνπο ηνκείο. Δθηφο απφ ηα ππφινηπα, ε Μ.Δ.Τ ζπλεξγάδεηαη κε ηηο νηθνγέλεηεο ησλ εθήβσλ θαη γηα ηνλ εζηζκφ ζην δηαδίθηπν. Γέρεηαη παηδηά θαη εθήβνπο έσο 18 εηψλ. Δπίζεο κέζσ ηειεθσληθήο επηθνηλσλίαο ζηε Γξακκή βνήζεηαο ΜΔ -Τπνζηεξίδσ (ρσξίο ρξέσζε): Άιιε πξνζπάζεηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ εζηζκνχ ζην δηαδίθηπν γίλεηαη ζηελ Λάξηζα φπνπ έρεη ηδξπζεί ε Διιεληθή Δηαηξία Μειέηεο ηεο Γηαηαξαρήο Δζηζκνχ ζην Γηαδίθηπν. Πξφεδξνο θαη ηδξπηήο είλαη ν Κσλζηαληίλνο ηψκνο πνπ έρεη ζπκκεηάζρεη ζε πνιιέο έξεπλεο θαη εθπαηδεπηηθέο εθδειψζεηο γηα ην θαηλφκελν. Δίλαη επηζηεκνληθή εηαηξία κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα, ιεηηνπξγεί απφ ην 2008 θαη έρεη ήδε αληηκεησπίζεη θιηληθέο πεξηπηψζεηο. Μέζσ απηήο δεκηνπξγήζεθε έλα εηδηθφ ηαηξείν πνπ ιεηηνπξγεί ζην Ηππνθξάηεην Ννζνθνκείν ηεο Θεζζαινλίθεο γηα λα θαιχςεη ην θελφ πνπ ππήξρε ζηελ πφιε. 45

47 Μεξηθά άιια ηκήκαηα πνπ πξνθέξνπλ παξφκνηα βνήζεηα είλαη: Σκήκα Θεξαπείαο θαη Αληηκεηψπηζεο Πξνβιεκαηηθήο Υξήζεο Γηαδηθηχνπ γηα Δλήιηθεο ζηε Μνλάδα απεμάξηεζεο "18 Άλσ", ηνπ Φπρηαηξηθνχ Ννζνθνκείνπ Αηηηθήο. Σν ηκήκα απηφ δέρεηαη κφλν ελήιηθεο. Μηιψληαο ζην Αζελατθφ Πξαθηνξείν Δηδήζεσλ ν θιηληθφο ςπρνιφγνο, ππεχζπλνο ηνπ πξνγξάκκαηνο «18Αλσ» πνπ είλαη κφλν γηα ελήιηθεο, Βαζίιεο ηαπξφπνπινο, ηφληζε φηη "δχζθνια νη εζηζκέλνη ελήιηθεο παξαδέρνληαη ην πξφβιεκα, σζηφζν κέζα ηνπο ην γλσξίδνπλ, έηζη ζπλήζσο δεηνχλ βνήζεηα χζηεξα απφ πξνηξνπή ησλ νηθείσλ θαη φηαλ πηα ε ζπκπεξηθνξά ηνπο έρεη αιινησζεί"."ηα εζηζκέλα άηνκα, παξαηεξείηαη κηα ιεηηνπξγηθή έθπησζε ζηε δσή ηνπο", ηφληζε ν θ. ηαπξφπνπινο, "νη ζπγθξνχζεηο κε ηα ππφινηπα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο είλαη θαζεκεξηλέο, ελψ παξαηεξείηαη πζηέξεζε ζηελ θνηλσληθή θαη ζεμνπαιηθή ηνπο δσή". ΚΔΘΔΑ Πιεχζε: Σκήκα πκβνπιεπηηθήο γηα εθήβνπο θαη λεαξνχο ελήιηθεο γηα ηε πξνβιεκαηηθή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Γέρεηαη εθήβνπο θαη αλαδπφκελνπο ελήιηθεο, φρη κεγαιχηεξνπο ησλ 24 εηψλ. 46

48 Κεθάιαην 5: Έξεπλα κε εξσηεκαηνιόγηα Με ηελ παξνχζα εξγαζία δηεξεπλάηε ε ζρέζε ησλ ελειίθσλ κε ην Γηαδίθηπν θαζψο θαη νη επηπηψζεηο πνπ έρεη ζηελ ζπκπεξηθνξά ηνπ. Ζ έξεπλα έγηλε έπεηηα απφ ιεπηνκεξή αλάιπζε ηεο βηβιηνγξαθίαο θαη πξνζπαζεί λα ζπγθξίλεη θαηά πφζν ηα απνηειέζκαηα ηεο ζπκθσλνχλ κε πξνεγνχκελεο έξεπλεο, ηφζν ζηελ αμηνπηζηία ησλ εξγαιείσλ κέηξεζεο ηνπ θαηλνκέλνπ αιιά θαη ζηελ ζρέζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ (είηε δεκνγξαθηθά είηε ζπκπεξηθνξάο) κε ηνλ βαζκφ εζηζκνχ. 5.1 Μέζνδνο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο Γηα ηελ ζπιινγή δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ έληππα αλψλπκα εξσηεκαηνιφγηα θαζψο θαη ην Google Drive δηαδηθηπαθά. Αλ θαη ν ζηφρνο ήηαλ φινη νη ελήιηθεο, θαη έγηλε κηα πξνζπάζεηα λα ζπκπεξηιεθζνχλ αξθεηά άηνκα απφ φιεο ηηο ειηθίεο νη κεγάινη ζε ειηθία ήηαλ δπζεχξεηνη ζην δηαδίθηπν, ελψ ζην έληππν αξθεηά ζπρλά είηε αξληφληνπζαλ είηε δελ θαηαιάβαηλαλ ηηο εξσηήζεηο. Ζ κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε, ήηαλ απηή ηνπ εζσηεξηθνχ παξαηεξεηή, ην άηνκν δειαδή έπξεπε λα αμηνινγήζεη ηνλ εαπηφ ηνπ ρσξίο λα ππάξρεη αλεμάξηεην φξγαλν παξαηήξεζεο, θαη άξα βαζίδεηαη ζηελ θαιή θξίζε θαη εηιηθξίλεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ. Έγηλε ινηπφλ πξνζπάζεηα λα επλνεζνχλ απηέο νη ζπλζήθεο, ηα άηνκα ελεκεξψζεθαλ φηη πξέπεη λα ζπκπιεξψζνπλ ηα έληππα εξσηεκαηνιφγηα ρσξίο λα βιέπνπλ νη γχξσ ηνπο ψζηε λα απαληήζνπλ φζν ηνλ δπλαηφλ εηιηθξηλέζηεξα. Δπηπιένλ ηα εξσηεκαηνιφγηα έκπαηλαλ ζε θάιπε ψζηε λα κελ αλεζπρεί θαλέλαο γηα παξαβίαζε ηεο ηδησηηθφηεηαο ηνπ αθφκα θαη απφ ηνλ εξεπλεηή. Γηαδηθηπαθά ε αλσλπκία εμαζθαιίζηεθε απφ ηελ εθαξκνγή Google Drive. Γηα ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη εθαξκνγέο SPSS θαη Excel, ην 2 ν κφλν γηα ηελ επθνιφηεξε ηξνπνπνίεζε ηεο κνξθήο ησλ δεδνκέλσλ θαη γηα γξαθήκαηα, ελψ ην SPSS γηα ηελ ζπλνιηθφηεξε ζηαηηζηηθή αλάιπζε. Γείγκα : Σν ζπλνιηθφ δείγκα ηεο έξεπλαο απνηειείηαη απφ 330 ελήιηθα άηνκα (168 άλδξεο & 162 γπλαίθεο) ηα νπνία δειψλνπλ ρξήζηεο ηνπ Γηαδηθηχνπ. Οη πεξηζζφηεξνη είλαη θνηηεηέο ηνπ Α.Π.Θ. θαζψο ε ειεθηξνληθή κνξθή ηνπ δηακνηξάζηεθε ζε αξθεηέο νκάδεο ηνπ Facebook απφ δηάθνξεο ζρνιέο. Άηνκα ηα νπνία δελ έθαλαλ ρξήζε ή ρξεζηκνπνηνχζαλ κνλνκεξψο ην δηαδίθηπν δελ ζπκπεξηιήθζεζαλ ζηελ έξεπλα θαζψο δελ γλψξηδαλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν αιιά κφλν κία ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή. Σν πην ζπρλφ παξάδεηγκα ηέηνηαο ρξήζεο ήηαλ άηνκα κέζεο ή κεγάιεο ειηθίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ κφλν ηελ εθαξκνγή Skype κε ζθνπφ ηελ δσξεάλ επηθνηλσλία κε ζπγγελείο ηνπο ζην εμσηεξηθφ. Σα δείγκα 47

49 πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ηελ Θεζζαινλίθε. Άηνκα απφ άιιεο πφιεηο ελδερνκέλσο λα ζπκπεξηιήθζεζαλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Ζ κέζε ειηθία ηνπ δείγκαηνο είλαη Ηζηφγξακκα γηα ηελ ειηθηαθή θαηαλνκή ηνπ δείγκαηνο: Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ρσξίδεηαη ζε 2 κέξε : Σν πξψην πεξηείρε 11 εξσηήζεηο ζρεηηθά κε θάπνηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ησλ εξσηεζέλησλ, ηελ ρξήζε ηνπο ζην Γηαδίθηπν θαζψο θαη άιιεο θαζεκεξηλέο ζπκπεξηθνξέο, θαζψο θαη έλα πξνδηαγσλζηηθφ εξγαιείν PHQ-2 γηα ηελ θαηάζιηςε.. Σν 2 ν κέξνο ήηαλ κηα πξνζαξκνγή ηνπ Internet Addiction Test ηεο Kimberly S.Young(20 εξσηήζεηο), πεξηέρεη 17 εξσηήζεηο φπνπ νη ζπκκεηέρνληεο θαινχληαη λα απαληήζνπλ κέζσ ηεο βαζκίδαο Likert 5 επηπέδσλ. ηελ πξνζαξκνγή αθαηξέζεθαλ θάπνηεο εξσηήζεηο, ελψ ηξνπνπνηεζήθαλ άιιεο πνπ δελ ήηαλ εθζπγρξνληζκέλεο. Οη 17 απηέο εξσηήζεηο δηεξεπλνχλ ην βαζκφ ζηνλ νπνίν ε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ επεξεάδεη ηελ θαζεκεξηλφηεηα ηνπ απνθξηλφκελνπ, ηελ θνηλσληθή ηνπ δσή, ηελ παξαγσγηθφηεηά ηνπ, ηηο ζπλήζεηεο ηνπ χπλνπ ηνπ θαη ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπ. Ζ θιίκαθα κε ηελ νπνία εξκελεχεηαη ην άζξνηζκα ηνπ ηεζη δελ είλαη παληνχ ε ίδηα. Αθφκα θαη ε 48

50 δεκηνπξγφο ηνπ έρεη πξνηείλεη θαηά θαηξνχο 2 δηαθνξεηηθέο εθδνρέο. Υξεζηκνπνηήζεθε ε θιίκαθα κε φξηα ( ) αθνχ πξψηα πξνζαξκφζηεθε γηα 17 εξσηήζεηο. Σξνπνπνίεζε ηνπ Internet Addiction Test ηεο Young, θαη ε αηηηνιόγεζε: Σν ΗΑΣ είλαη ην πην ζπλεζηζκέλν δηαγλσζηηθφ εξγαιείν γηα έξεπλεο πάλσ ζηνλ δηαδηθηπαθφ εζηζκφ θαη νη ςπρνκεηξηθέο ηνπ ηδηφηεηεο έρνπλ ειεγρζεί ζε αξθεηέο έξεπλεο, έρεη φκσο θάπνηεο αδπλακίεο πνπ παξαηεξήζεθαλ θαη έγηλε κηα πξνζπάζεηα λα βειηησζεί. Σξνπνπνηήζεηο: Αθαίξεζε ηεο επηινγήο «Not applicable» Αιιαγή ηεο πξψηεο βαζκίδαο ηεο θιίκαθαο likert απφ πάληα ζε Πνηέ/πάληα Αθαίξεζε ησλ εξσηήζεσλ 3,6 πλδπαζκφο ησλ εξσηήζεσλ 11,15 ζε κία Δθζπγρξφληζε ηεο εξψηεζεο 7 γηα ην Μηθξέο αιιαγέο ζηηο εξσηήζεηο 2,14,17 Αξρηθά, ην IAT παξφιν πνπ απαληάηαη κέζσ θιίκαθαο Likert 5 επηπέδσλ (κε βαζκνινγία απφ 1 έσο 5), δίλεη ζηνλ εξσηψκελν ηελ δπλαηφηεηα λα απαληήζεη «Not applicable» δειαδή φηη δελ εθαξκφδεη ε εξψηεζε ζηελ πξνζσπηθή ηνπ δσή. πλεπψο, δίλεη δηέμνδν ζε έλαλ θνηηεηή ρσξίο ζχληξνθν ζην ηη λα απαληήζεη ζηηο εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ ηνπο βαζκνχο ζην ζρνιείν, ε ην πφζν ζπρλά δηαιέγεη ην ίληεξλεη απφ ηνλ ζχληξνθν ηνπ. Όκσο ε απάληεζε «Not applicable» ρξεψλεηαη κε βαζκφ 0 ζην ζπλνιηθφ score εζηζκνχ, κε απνηέιεζκα ην άηνκν λα εκθαλίδεηαη ιηγφηεξν εζηζκέλν, ζε ζχγθξηζε κε απηφ πνπ πξαγκαηηθά ζα απαληνχζε. ε νξηζκέλεο έξεπλεο θαη δηπισκαηηθέο ην 0 παξαθξάζηεθε σο «Γελ κε αθνξά» ή «Πνηέ» θάηη πνπ ζηελ νπζία εξκελεπφηαλ απφ ηνπο εξσηψκελνπο σο θιίκαθα Likert 6 επηπέδσλ θαη πξφζζεηε ηεξάζηην ζθάικα ζηε κέηξεζε ζπγθξηηηθά κε ηηο ππφινηπεο έξεπλεο. Γηα λα ιπζεί ην παξαπάλσ πξφβιεκα εμεηάζηεθαλ 2 ελδερφκελα. Ζ πξψηε ήηαλ λα θξαηεζνχλ νη 20 εξσηήζεηο θαη λα γίλεηαη πνιιαπιαζηαζκφο ηνπ ηειηθνχ score αλαινγηθά κε ηνλ αξηζκφ απαληήζεσλ πνπ δελ (Γηα παξάδεηγκα κε δχν απαληήζεηο «Γελ εθαξκφδεη» ζα πνιιαπιαζηαδφηαλ ην ζπλνιηθφ score κε 20/18). Ζ δεχηεξε, πνπ ηειηθά εθαξκφζηεθε, ήηαλ λα αθαηξεζνχλ εξσηήζεηο θαη λα κείλνπλ απηέο πνπ εθαξκφδνπλ ζε φινπο ηνπ εξσηψκελνπο. Έηζη αθαηξέζεθαλ νη εξσηήζεηο 3,6 πνπ εκπεξηέρνπλ ζρνιηθνχο βαζκνχο (θαζψο ην δείγκα καο απνηειείηαη απφ θνηηεηέο) θαη ζχληξνθν. εκαληηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ ςπρνινγία θαη ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ δελ ράλνληαη θαζψο ην ηεζη έρεη παξφκνηεο εξσηήζεηο πνπ 49

51 εκπεξηέρνπλ ηα αθαδεκατθά/εξγαζηαθά (αληί γηα ζρνιηθά), θαη ηνπο θίινπο (αληί γηα ζχληξνθν). Ζ εξψηεζε 7 (πιένλ 5) «Πφζν ζπρλά ειέγρεηε ην ζαο πξηλ θάλεηε νηηδήπνηε άιιν;», εθζπγρξνλίζηεθε ζε «Πφζν ζπρλά ειέγρεηε ην facebook ή ηα e- mail ζαο (ή νπνηνδήπνηε ρξεζηκνπνηείηε ζαλ θχξην κέζν επηθνηλσλίαο) πξηλ θάλεηε νηηδήπνηε άιιν;» θαζψο ην δελ είλαη πιένλ ην θπξίαξρν κέζσ επηθνηλσλίαο. Οη εξσηήζεηο 11 θαη 15 ζπγρσλεχηεθαλ, θαζψο ζεκαζηνινγηθά ε 11 εκπεξηέρεηαη ζηελ 15. Οη ππφινηπεο ηξνπνπνηήζεηο ήηαλ θπξίσο γισζζηθέο. π.ρ. «ρσξίο απνηέιεζκά» αληί γηα «θαη απνηπγράλεηε» Απνηειέζκαηα Σα ηεζη πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ παξαθάησ ήηαλ θπξίσο κε παξακεηξηθά θαζψο ην ζπλνιηθφ score εζηζκνχ δελ αθνινπζνχζε θαλνληθή θαηαλνκή. Σν Kolmogorov- Smirnov Test έδσζε p< Αλ θαη δηάθνξα ζηαηηζηηθά εγρεηξίδηα ζην Γηαδίθηπν επεζήκαηλαλ φηη ηα t-test θαη Anova δίλνπλ αξθεηά θαιά απνηειέζκαηα γηα θαηαλνκέο πνπ απνθιίλνπλ ιίγν απφ ηελ θαλνληθή, δελ ππήξρε ζαθήο νξηζκφο ηνπ πφζν είλαη «ιίγν». Δπνκέλσο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηα ηεζη Mann-Whitney θαη Kruskal Wallis. πλνιηθή θαη πξνζσπηθή ρξήζε Γηαδηθηύνπ: Αξρηθά έγηλε έιεγρνο ησλ σξψλ ζπλνιηθήο ρξήζεο ηνπ Γηαδηθηχνπ αλάινγα κε ην θχιν θαη ηελ ειηθία. Απφ ηα 50

52 Ώρεσ απνηειέζκαηα θαίλεηαη ε δηείζδπζε ηνπ Γηαδηθηχνπ ζηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπ αηφκνπ. πγθξηκέλα νη άληξεο απφ ηηο ειηθίεο ην ρξεζηκνπνηνχλ θαηά κέζν φξν 7 ψξεο ηελ εκέξα. Συνολική Χρήςη Διαδικτφου ανά Ημζρα 10 9, ,04 6,97 5,37 5,56 5,36 5,11 6,43 3,25 Άνδρεσ Γυναίκεσ Ηλικιακζσ ομάδεσ εκείσζε: Σν δείγκα πεξηείρε ιίγα άηνκα άλσ ησλ 34 ρξνλψλ (15) θαη πηζαλφλ νη κέζνη φξνη ζηηο νκάδεο απηέο λα κελ είλαη αληηπξνζσπεπηηθνί. πγθεθξηκέλα ζηελ ειηθηαθή νκάδα νη γπλαίθεο ήηαλ ηξεηο θαη νη απαληήζεηο ηνπ ήηαλ 10,10,8 θαη ζπλεπψο νη κέζνη φξνη θαίλνληαη πνιχ κεγαιχηεξνη. Παξαηεξεζήθαλ ζπζρεηίζεηο κεηαμχ ησλ ρξφλσλ ρξήζεο ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη ηνπ επίπεδνπ ζπνπδψλ ησλ αηφκσλ. Σν ελδηαθέξνλ είλαη φηη ππάξρνπλ αληίζεηεο ζπζρεηίζεηο παξνκνίνπ βαζκνχ αλάινγα κε ην αλ ν ρξφλνο ρξήζεο πνπ ειέγρζεθε είλαη ν ζπλνιηθφο ή ν πξνζσπηθφο φπσο θαίλεηαη ζην παξαθάησ πίλαθα. Ο ζπλνιηθφο ρξφλνο ρξήζεο έρεη ζπζρέηηζε κε ην επίπεδν ζπνπδψλ ελψ ν πξνζσπηθφο ρξφλνο ρξήζεο Γηδαθηνξηθφ Μεηαπηπρηαθφ ΑΔΗ/ΣΔΗ ΗΔΚ Λχθεην πλνιηθφο ρξφλνο ρξήζεο Πξνζσπηθφο ρξφλνο ρξήζεο

53 Ώρεσ Ο ρξφλνο ρξήζε γηα δηαζθέδαζε θαίλεηαη λα απνηειεί παξαπάλσ απφ ην 50% ηνπ ζπλνιηθνχ ρξφλνπ ρξήζεο γηα ηνπο λένπο, θάηη πνπ δελ ηζρχεη ζηνπο κεγαιχηεξνπο. Χρήςη Διαδικτφου για προςωπικό χρόνο/διαςκζδαςη ,73 3,89 4,13 3,32 2,89 2,83 2, ,57 1 Άνδρεσ Γυναίκεσ Ηλικιακζσ ομάδεσ Σνκείο δσήο πξνο βειηίσζε: Οη ζπκκεηέρνληεο θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ εάλ ππάξρνπλ ηνκείο ηεο δσήο ηνπο πνπ ζα βειηησλφληνπζαλ εάλ κπνξνχζαλ λα πεξηνξίζνπλ ηελ ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ ζηα απνιχησο απαξαίηεηα. Οη 7 ηνκείο πνπ δφζεθαλ ήηαλ νη παξαθάησ: Φπρνινγία Τγεία Αθαδεκατθά Δξγαζηαθή Καξηέξα Κνηλσληθή δσή Δξσηηθή δσή Δκθάληζε Μφιηο ην 27,9% δήισζε φηη θαλέλαο ηνκέαο δελ ζα είρε βειηίσζε, ελψ ην 10,9% επέιεμε απφ 4ηο ηνκείο θαη πάλσ. Όζνλ αθνξά ζηνπο θνηηεηέο αθξηβψο νη κηζνί απφ απηνχο πηζηεχνπλ φηη ε αθαδεκατθή ηνπο επίδνζε ζα ήηαλ θαιχηεξε εάλ κπνξνχζαλ λα ειέγμνπλ ην ρξφλν ρξήζεο ηνπ Γηαδηθηχνπ. πλέπεηεο θαθήο ρξήζεο: Απφ ηελ κειέηε ηεο βηβιηνγξαθίαο γίλεηαη ζαθέο φηη ν εζηζκφο πξνθαιεί πξνβιήκαηα ζηα θνηλσληθά, εξγαζηαθά θαη κεξηθέο θνξέο ζηελ πγεία. Γίλνληαη παξαθάησ κεξηθά απνηειέζκαηα απφ κεκνλσκέλεο εξσηήζεηο ηνπ πξνζαξκνζκέλνπ IAT πνπ παξνπζηάδνπλ ελδηαθέξνλ απφ κφλεο ηνπο, πεξηγξάθνληαο απηά ηα πξνβιήκαηα. 52

54 Πξνβιήκαηα ύπλνπ Επώηηζη 11 «Πφζν ζπρλά ζπζηάδεηε ηνλ χπλν ζαο, ή κεηαβάιεηε ην σξάξην ηνπ, επεηδή είζηε ζπλδεδεκέλνη έσο αξγά ην βξάδπ;» % Ποςοςτά ερώτηςησ % 20,9% 15,8% 10 6,4% Ποτζ/Σπάνια Που και που Συχνά Πολφ Συχνά Σχεδόν Πάντα Κνηλσληθή απνκόλσζε Επώηηζη 16 «Πφζν ζπρλά πξνηηκάηε λα πεξλάηε ηνλ ρξφλν ζαο online, απφ ην λα βγείηε έμσ κε ηελ παξέα ζαο;» % Ποςοςτά ερώτηςησ 16 27,7% ,7% 5,2% 1,5% Ποτζ/Σπάνια Που και που Συχνά Πολφ Συχνά Σχεδόν Πάντα 53

55 Υακειόηεξε απόδνζε/παξαγσγηθόηεηα: Ζ πην ζπλεζηζκέλε επίπησζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζηε δσή ησλ αηφκσλ, θαζψο νη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο δελ είλαη άκεζα νξαηέο. Επώηηζη 6 «Πφζν ζπρλά επηβαξχλεηαη ε παξαγσγηθφηεηα θαη ε απφδνζε ζαο ζηελ εξγαζία ή ζηελ θνίηεζε ζαο, εμαηηίαο ηνπ δηαδηθηχνπ;» Ποςοςτά ερώτηςησ ,3% 30 23,4% 22,2% ,5% 7,6% Ποτζ/Σπάνια Που και που Συχνά Πολφ Συχνά Σχεδόν Πάντα Επώηηζη 2 «Πφζν ζπρλά παξακειείηε ηηο ππνρξεψζεηο ζαο (εξγαζηαθέο/ αθαδεκατθέο /νηθηαθέο) γηα λα αθηεξψζεηε πεξηζζφηεξν ρξφλν ζην Γηαδίθηπν;» Ποςοςτά Ερώτηςησ ,9% 34,5% 20,3% 11,8% 5,5% Ποτζ/Σπάνια Που και που Συχνά Πολφ Συχνά Σχεδόν Πάντα 54

56 Ζ παξαγσγηθφηεηα πιήηηεηαη ζπλνιηθά ζε κεγαιχηεξν βαζκφ απφ φηη νη θνηλσληθέο ζρέζεηο θαη νη ζπλήζεηεο χπλνπ. Μφλν ην 13,4% (απφ ζπρλά έσο ρεδφλ πάληα) ζπζηάδεη θνηλσληθέο επαθέο κε θίινπο, θαη κε ηελ ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε λα έρεη ηνλ 2 ν κηθξφηεξν κέζν φξν (1.62) απφ φιν ην ηεζη. Παξαηεξήζεθε φηη νη θαηαλνκέο ζηηο εξσηήζεηο γηα ηελ παξαγσγηθφηεηα είλαη παξφκνηεο. πλεπψο δηεξσηήζεθε εάλ νη ζπκκεηέρνληεο ηηο έβξηζθαλ ζεκαζηνινγηθά ίδηεο ψζηε λα ππάξμεη θάπνην ζπκπέξαζκα γηα κειινληηθή ηξνπνπνίεζε ηνπ IAT. ε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ Κχπξν γηα ηηο ςπρνκεηξηθέο ηδηφηεηεο ηνπ IAT έγηλε παξφκνηα παξαηήξεζε θαη νη εξεπλεηέο ηειηθά ηηο ζπγρψλεπζαλ ζε κία. ηελ παξνχζα έξεπλα ε ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ ζπγθεθξηκέλσλ εξσηήζεσλ ππνινγίζηεθε ζε θαη βγήθε επηθπιαθηηθά ην ζπκπέξαζκα φηη δίλνπλ θάπνηα επηπιένλ ζεκαληηθή πιεξνθνξία. Δζηζκόο ζην Γηαδίθηπν: Σν πην ζεκαληηθφ ζθέινο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ είλαη ην πξνζαξκνζκέλν 17-κειέο θνκκάηη ηνπ Internet Addiction Test πνπ έρεη ζηφρν λα πνζνηηθνπνηήζεη ηελ ζπλνιηθή εμάξηεζε ηνπ αηφκνπ ζην δηαδίθηπν. Οη εξσηήζεηο απαληψληαη κέζσ βαζκίδαο Likert 5 επηπέδσλ θαη ζην ηέινο φιεο νη εξσηήζεηο αζξνίδνληαη θαη ζπγθξίλνληαη κε κηα θιίκαθα. Ζ γεληθή θιίκαθα ηνπ ΗΑΣ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε είλαη ε εμήο: Απιφο ρξήζηεο κε πιήξε έιεγρν (Φπζηνινγηθή ρξήζε) πρλά πξνβιήκαηα ιφγν θαθήο ρξήζεο (Μέηξηνο εζηζκφο) νβαξά πξνβιήκαηα - αλεμέιεγθηε ρξήζε (νβαξφο εζηζκφο) Ζ θιίκαθα απηή πξνζαξκφζηεθε γηα ηηο 17 εξσηήζεηο πνιιαπιαζηάδνληαο ηελ κε 17/20 θαη ζηξνγγπινπνηψληαο ηα λνχκεξα. Σα ηειηθά φξηα ηνπ πξνζαξκνζκέλνπ ΗΑΣ είλαη : Απιφο ρξήζηεο κε πιήξε έιεγρν (Φπζηνινγηθή ρξήζε) πρλά πξνβιήκαηα ιφγν θαθήο ρξήζεο (Μέηξηνο εζηζκφο) νβαξά πξνβιήκαηα - αλεμέιεγθηε ρξήζε (νβαξφο εζηζκφο) Σα απνηειέζκαηα δίλνληαη παξαθάησ: 55

57 3,33% 42,42% 54,24% Σοβαρόσ εθιςμόσ Μζτριοσ εθιςμόσ Φυςιολογική χρήςη Φαίλεηαη φηη παξαπάλσ απφ ηνπο κηζνχο ρξήζηεο δελ έρνπλ πιήξε έιεγρν ηεο ρξήζεο πνπ θάλνπλ, πνζνζηφ πνπ ζπγθξηηηθά κε άιιεο έξεπλεο είλαη ππεξβνιηθά πςειφ. Σα απνηειέζκαηα είλαη ιίγν πην έληνλα γηα θνηηεηέο θαη άλεξγνπο. Αλαιπηηθφηεξα: Φπζηνινγηθή ρξήζε Μέηξηνο εζηζκφο νβαξφο εζηζκφο Δξγαδφκελνη 56.75% 39.18% 4.05% Φνηηεηέο 38.45% 58.55% 3% Άλεξγνη 33.33% 61.90% 4.76% Ο κέζνο φξνο εζηζκνχ γηα ηνπο θνηηεηέο ππνινγίζηεθε ζε 38.09, γηα άλεξγνπο ζε θαη γηα εξγαδφκελνπο ζε Ζ ππφζεζε φηη ε θαηαλνκέο θαη θαηά ζπλέπεηα νη κέζνη φξνη είλαη ίδηνη αλά θαηεγνξία, απνξξίπηεηαη (Kruskal Wallis Test, p= ) ηε ζπλέρεηα εμεηάζηεθε αλ ν εζηζκφο ζπλδέεηαη ή φρη κε άιια ραξαθηεξηζηηθά (δεκνγξαθηθά ή ζπκπεξηθνξάο). Οη πεξηζζφηεξνη κέζνη φξνη πνπ ζα αλαθεξζνχλ θαη ζα ζπγθξηζνχλ παξαθάησ, αλαθέξνληαη ζην ζπλνιηθφ score εζηζκνχ πνπ κεηξάεη ην πξνζαξκνζκέλν IAT. Ώξεο ρξήζεο θαη εζηζκόο: Όπσο ήηαλ αλακελφκελν θαζψο είλαη απφ ηα πξψηα ζηελ ζπκπησκαηνινγία, ν απμεκέλνο ρξφλνο ρξήζεο ζπλδέεηαη άκεζα κε ηνλ εζηζκφ. ην παξαθάησ γξάθεκα θαίλνληαη νη κέζνη φξνη εζηζκνχ αλάινγα κε ην ρξφλν ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ γηα δηαζθέδαζε. 56

58 Επίπεδα εθιςμοφ ανά χρόνο προςωπικήσ χρήςησ ,54 37,31 40,88 42,28 46, Ώρεσ Χρήςησ για Διαςκζδαςη Ημεριςίωσ Τπάξρεη ζεηηθή γξακκηθή ζπζρέηηζε θαη ππνινγίζηεθε ζε (Pearson). Οη θαηαλνκέο πξνθαλψο δελ είλαη ίδηεο ((Kruskal Wallis Test, p< ) Γηα λα ππάξρεη ζχγθξηζε κε παιαηφηεξεο έξεπλεο πάλσ ζηνλ εβδνκαδηαίν αξηζκφ σξψλ δηαζθέδαζεο ζην Γηαδίθηπν αλάινγα κε ην ζε πνηα θαηεγνξία εζηζκνχ αλήθεη ην άηνκν, θαηαζθεπάζηεθε ν παξαθάησ πίλαθαο. Δπεηδή ζηελ παξνχζα κειέηε δεηνχληαλ ν εκεξήζηνο ρξφλνο, νη κέζνη φξνη πνιιαπιαζηάζηεθαλ κε ην 7. Βέβαηα είλαη πηζαλφλ νη εξσηψκελνη λα κελ κπνξνχλ λα δψζνπλ αθξηβή απάληεζε κε ηελ ίδηα αλαινγία γηα ηνλ εβδνκαδηαίν ρξφλν απφ φηη κε ηνλ εκεξήζην, αιιά δελ ππήξρε άιινο ηξφπνο ζχγθξηζεο. M.Όξνη ρξήζεο γηα δηαζθέδαζε αλά βδνκάδα Φπζηνινγηθή ρξήζε Μέηξηνο εζηζκφο νβαξφο εζηζκφο 20.5 ψξεο 28 ψξεο 36,5 ψξεο Ηιηθία θαη εζηζκόο: Δμεηάζηεθε εάλ θαη θαηά πφζν ε ειηθία παίδεη ξφιν ζηνλ εζηζκφ. Όπσο ήηαλ αλακελφκελν νη κεγάινη ζε ειηθία έρνπλ πεξηζζφηεξν έιεγρν ζηελ ρξήζε ηνπο. Ο παξαθάησ πίλαθαο δείρλεη ηνπο κέζνπο φξνπο εζηζκνχ αλά ειηθηαθή νκάδα. 57

59 Επίπεδα εθιςμοφ ανά ηλικία 40 37,66 38,65 34,67 32, , Ηλικιακζσ ομάδεσ Ζ ππφζεζε φηη ε ειηθία δελ παίδεη ξφιν ζηα επίπεδα εζηζκνχ απνξξίπηεηαη (Kruskal Wallis Test, p= ). Δπηπιένλ ππνινγίζηεθε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή γξακκηθή ζπζρέηηζε ηεο ηάμεο ηνπ (p=0.0028, Pearson). Δίδε δηαδηθηύνπ θαη εζηζκόο : Σα 3 πξψηα πνην δεκνθηιή είδε ππεξεζηψλ ηνπ δηαδηθηχνπ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη ελήιηθνη ηεο έξεπλαο αλαξηψληαη παξαθάησ: Δίδε ππεξεζηώλ Γεκνηηθφηεηα Μέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο 90.3%** Μνπζηθή/Video 85.2% Δλεκεξσηηθέο Ηζηνζειίδεο/ Μπινγθο 79.1% ** Ο ππνινγηζκφο ηνπ πνζνζηνχ γηα ηε ρξήζε κέζσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο έρεη εγγελή κεξνιεςία θαζψο ε ειεθηξνληθή κνξθή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ κνηξάζηεθε κέζσ Facebook, θαη άξα είλαη αλακελφκελν ην πνζνζηφ ζηελ ειεθηξνληθή κνξθή λα ηείλεη ζην 100% (εδψ ήηαλ 95%). Έλαο θαιχηεξνο εθηηκεηήο ηνπ πνζνζηνχ ρξήζεο είλαη ην πνζνζηφ ηεο έληππεο κνξθήο πνπ ππνινγίζηεθε ζε 72,9%. Οη εξσηψκελνη θιήζεθαλ λα ηαμηλνκήζνπλ ηα δηθά ηνπο 3 πξψηα είδε δηαδηθηχνπ κε βάζε ην ρξφλν πινήγεζεο ζε απηά. Γηεξεπλήζεθε θαηά πφζν ην θχξην είδνο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ επεξέαδε θαη ην βαζκφ εζηζκνχ, φπσο αλαθέξεη ε Young ζηε βηβιηνγξαθία. Απφ ηα 11 είδε πνπ ζπκπεξηιήθζεθαλ ζην εξσηεκαηνιφγην, κφλν 5 58

60 απφ απηά επηιεγφληνπζαλ σο θχξην κέζν. (Σα ππφινηπα είραλ απφ 1 έσο 3 άηνκα, κε ηθαλφ αξηζκφ γηα έγθπξα απνηειέζκαηα) Κύξην Δίδνο Γηαδηθηύνπ Μ. Όξνη εζηζκνύ Online Παηρλίδηα 41,04 Μέζα Κνηλσληθήο Γηθηχσζεο 38,59 Μνπζηθή / Video 35,82 Δλεκεξσηηθέο Ηζηνζειίδεο/ Μπινγθο 34,33 Skype/Viber 30,53 Δίλαη μεθάζαξν φηη ε θχξηνο ζθνπφο ηεο ζχλδεζεο επεξεάδεη θαη ηα επίπεδα εζηζκνχ ηνπ αηφκνπ. Ζ ππφζεζε φηη νη θαηαλνκέο είλαη ίδηεο απνξξίπηεηαη (Kruskal Wallis Test, p= ) Δπίπεδν κόξθσζεο θαη εζηζκόο: Γηεξεπλήζεθε εάλ θαη πφζν ην επίπεδν κφξθσζεο ηνπ αηφκνπ επηδξά ζηελ ζρέζε ηνπ κε ην Γηαδίθηπν, ζπγθξίλνληαο ηνπο κέζνπο φξνπο ησλ score εζηζκνχ αλά θαηεγνξία. Απφ έξεπλα ηνπ 2004(Copenhagen Centre for Prospective Population Studies) ηα άηνκα κε ην ρακειφηεξν κνξθσηηθφ επίπεδν παξνπζίαδαλ κεγαιχηεξα πνζνζηά εζηζκνχ ζε νπζίεο (ληθνηίλε, αιθνφι, θαγεηφ) θαη ιφγν απηνχ δηεξεπλήζεθε αλ ηζρχεη θαη γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν εζηζκφ. Επίπεδα εθιςμοφ ,00 36,18 37,50 37,00 45, Διδακτορικό Μεταπτυχιακό ΑΕΙ/ΤΕΙ ΙΕΚ Λφκειο Επίπεδο μόρφωςησ Απφ ηα απνηειέζκαηα θαίλεηαη φηη ππάξρεη κηα ηάζε ν εζηζκφο λα απμάλεηαη φζν ρακειφηεξν είλαη ην κνξθσηηθφ επίπεδν. Σν αληίζηνηρν ηεζη θαηαλνκήο έδσζε νξηαθέο ηηκέο (Kruskal Wallis Test, p=0.038) πνπ ζα παξήγαγε δηαθνξεηηθά 59

61 απνηειέζκαηα αλ δηαιέγακε ζηάζκε ζεκαληηθφηεηαο 0.05 ή Αληί απηνχ, έγηλε έιεγρνο θαη ζχγθξηζε ζηα επίπεδα εζηζκνχ αηφκσλ ησλ αθξαίσλ θαηεγνξηψλ Λχθεην θαη Γηδαθηνξηθφ. To Mann Whitney Test έδσζε p=0.003 δειαδή νη κέζνη φξνη δελ είλαη ίδηνη. Πεξεηαίξσ κειέηε ζηελ πεξίπησζε ηνπ ιπθείνπ, παξαηεξήζεθε φηη ππήξραλ 2 θαηεγνξίεο αηφκσλ: Άηνκα αθξηβψο 18 εηψλ ηα νπνία δήισζαλ Λχθεην θαη πηζαλφηαηα ζα έκπαηλαλ ζε θάπνηα ζρνιή θαζψο ε έξεπλα έγηλε θαινθαίξη, θαη άηνκα απφ 21 εηψλ θαη πάλσ πνπ δήισζαλ Λχθεην. Οη κέζνη φξνη ζε απηέο ηηο 2 θαηεγνξίεο είλαη 39,25 γηα άηνκα αθξηβψο 18 εηψλ θαη 50.8 γηα ηνπο κεγαιχηεξνπο. Φαίλεηαη δειαδή φηη ην ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν αθήλεη ην άηνκν επάισην ζηνλ ζπγθεθξηκέλν εζηζκφ. Παξφκνηα απνηειέζκαηα έβγαιε θαη κία πξφζθαηε έξεπλα ην 2013 γηα ηνλ εζηζκφ ζηα Smartphones ζηελ Ν.Κνξέα. πγθεθξηκέλα ην κέζν score εζηζκνχ ζηα άηνκα πνπ είραλ επίπεδν αληίζηνηρν ηνπ Λπθείνπ (Highschool) ππνινγίζηεθε ζε ελψ άηνκα κε κεηαπηπρηαθφ ή δηδαθηνξηθφ ζε Σν score απηφ βαζίζηεθε ζε παξφκνην κε ην IAT εξσηεκαηνιφγην κε 48 εξσηήζεηο. Φύιν θαη εζηζκόο: Ο κέζνο φξνο εζηζκνχ ζηνπο άληξεο ππνινγίζηεθε ζε 38 θαη ζηηο γπλαίθεο ζε Αλ θαη νη άληξεο θαίλνληαη λα είλαη ειαθξψο πεξηζζφηεξν εζηζκέλνη απφ ηηο γπλαίθεο φπσο θαη ζε άιιεο έξεπλεο, δελ ππάξρεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά αλάκεζα ζηα δχν θχια. (Kolmogorov - Smirnov, p= 0.67) Όκσο ε δηαθχκαλζε ηνπο ήηαλ αξθεηά κεγαιχηεξε απφ ηηο γπλαίθεο θαη απφ ηνπο 11 πνπ δηαγλψζηεθαλ κε ζνβαξφ εζηζκφ κφλν νη 2 ήηαλ γπλαίθεο. Σα ζπλνιηθφηεξα πνζνζηά δίλνληαη ζην παξαθάησ πίλαθα: Άντρεσ Γυναίκεσ Φυςιολογικοί Χρήςτεσ 47,1% 52,9% Μζτρια εθιςμζνοι 52% 48% Σοβαρά εθιςμζνοι 81,8% 18,2% Καηάζιηςε θαη εζηζκόο: Δμεηάζηεθε αλ ππάξρεη ζρέζε ηεο θαηάζιηςεο ηνπ αηφκνπ κε ζπκπεξηθνξέο εζηζκνχ θαη ππεξβνιηθήο ρξήζεο ηνπ Γηαδηθηχνπ, φπσο πεξηγξάθεηαη ζηε βηβιηνγξαθία. Καζψο φκσο ε παξνχζα έξεπλα εζηηάδεη ζην δηαδηθηπαθφ εζηζκφ, θαη επεηδή ηα εξσηεκαηνιφγηα δελ ζα έπξεπε λα ηαιαηπσξνχλ ηνπο ζπκκεηέρνληεο κε ην κέγεζνο ηνπο, ρξεζηκνπνηήζεθε ζχληνκν δηαγλσζηηθφ εξγαιείν γηα ηελ θαηάζιηςε, ην φπνην παξφια απηά επηβεβαίσζε ηελ ζπλχπαξμε ησλ δπν απηψλ θαηαζηάζεσλ. 60

62 πκπεξηιήθζεθε ινηπφλ έλα ζχληνκν δηαγλσζηηθφ εξγαιείν πξνζπκπησκαηηθνχ ειέγρνπ (Screening tool) ην Patient Health Questionnaire-2 πνπ αμηνινγεί ηελ θαηάζιηςε. Οη δχν εξσηήζεηο ηνπ PHQ-2 είλαη: Καηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ δχν εβδνκάδσλ έρεηε ληψζεη: 1. πεζκέλνο, θαηαζιηπηηθφ ζπλαίζζεκα ή απειπηζία; 2 ειαηησκέλν ελδηαθέξνλ ή κεησκέλε επραξίζηεζε θάλνληαο ηηο δξαζηεξηφηεηέο ζαο; θαη απαληάηαη κέζσ θιίκαθαο Likert 4 επηπέδσλ (0 έσο 3). Σν απνηέιεζκα αζξνίδεηαη θαη αλ ην άζξνηζκα είλαη κεγαιχηεξν ή ίζν ηνπ 3 (ή ηνπ 2 εάλ ηα false positives δελ ελνρινχλ ηνλ ςπρνιφγν πνπ θάλεη ηελ δηάγλσζε) ηφηε νη ππεχζπλνη ςπρνιφγνη πξνρσξνχλ ζε πεξεηαίξσ ςπραλάιπζε ηνπ αηφκνπ κε ζηφρν ηελ ζεξαπεία. Σα απνηειέζκαηα θαίλνληαη ζην παξαθάησ γξάθεκα, φπνπ νη κέζνη φξνη έρνπλ θαλεξή ηάζε λα αλεβαίλνπλ φζν αλεβαίλεη ην score ηνπ PHQ-2. Ζ ππφζεζε φηη νη κέζνη φξνη είλαη ίδηνη πξνθαλψο απνξξίπηεηαη (Kruskal Wallis Test, p< ) Επίπεδα εθιςμοφ ,72 34,00 37,75 42,32 41,65 47,88 52, Score ςτο PHQ-2 Δπίζεο, ππάξρεη μεθάζαξε ζεηηθή γξακκηθή ζπζρέηηζε θαη ππνινγίζηεθε ζην +0.4 (Pearson) 61