Νέ έσ τά ςέισ ςτην ηλέκτρονικη έκπάι δέυςη. Χρη ςη ένο σ κοινωνικου δικτυ ου ςάν κοινο τητά πράκτικη σ.

Transcript

1 Αριζηοηέλειο Πανεπιζηήμιο Θεζζαλονίκης Στολή Θεηικών Επιζηημών Τμήμα Πληροθορικής Π.Μ.Σ. Τετνολογίες Πληροθορικής και Επικοινωνιών ζηην Εκπαίδεσζη Μεηαπηστιακή Διπλωμαηική Εργαζία Νέ έσ τά ςέισ ςτην ηλέκτρονικη έκπάι δέυςη. Χρη ςη ένο σ κοινωνικου δικτυ ου ςάν κοινο τητά πράκτικη σ. Μπανιώρασ Αναςτάςιοσ Αλέξανδροσ Δπηβιέπσλ: Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Γηνλχζηνο Πνιίηεο Φεβρουάριοσ 2014

2 1

3 «Η παιδεία σαν την πλούσια χώρα, παράγει όλα τα αγαθά» Σωκράτης (5 ος αιώνας π.χ.) 2

4 3

5 Περύληψη Ζ παξνχζα εξγαζία πξαγκαηεχεηαη δεηήκαηα ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο θαη εθπαίδεπζεο. Σν Γηαδίθηπν πιένλ κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηε δηάδνζε ηεο γλψζεο κε εχθνιν θαη γξήγνξν ηξφπν. Έηζη γίλεηαη αξρηθά εθηελήο αλαθνξά ζηε δνκή ηεο πιεξνθνξίαο πνπ αθνξά εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ην νπνίν δηακνηξάδεηαη κέζσ Γηαδηθηχνπ. Πξφθεηηαη γηα ηα καζεζηαθά αληηθείκελα ηα νπνία είλαη δνκεκέλα έηζη ψζηε λα επηηπγράλνληαη καζεζηαθά απνηειέζκαηα αθφκε θαη ρσξίο ηελ πιήξε θαζνδήγεζε απφ θάπνηνλ δηδάζθνληα. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη αλαθνξά ζηελ έμαξζε ησλ «κεγάισλ δεδνκέλσλ» (big data) θαη ηε ζρέζε πνπ κπνξεί απηά λα έρνπλ κε ηελ εθπαίδεπζε. Πξφθεηηαη γηα έλαλ ζρεηηθά λέν θιάδν (learning analytics) ν νπνίνο θαιείηαη λα αμηνινγήζεη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ,αιιά θαη ηδξπκαηηθέο ειεθηξνληθέο δηαδηθαζίεο, κέζσ ηεο νπνίαο κπνξνχλ λα εμαρζνχλ ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία βνεζνχλ ζηελ ιήςε απνθάζεσλ. Σα learning analytics βνεζνχλ εθπαηδεπηηθνχο νξγαληζκνχο θαη εθπαηδεπηηθνχο λα γλσξίδνπλ πνπ ρξεηάδεηαη βειηίσζε ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία αιιά θαη ζπλαθείο πιεξνθνξίεο. Σαπηφρξνλα γίλεηαη αλαθνξά ζηα Αλνηρηά Μαδηθά Γηαδηθηπαθά Μαζήκαηα (Massive Open Online Courses). Πξφθεηηαη γηα καζήκαηα ηα νπνία αιιάδνπλ ηελ κνξθή ηεο εθπαίδεπζεο αθνχ πξνζθέξνληαη δσξεάλ ζε φιν ηνλ θφζκν θαη πξφθεηηαη γηα γλψζεηο είηε γεληθέο (παλεπηζηεκηαθνχ επηπέδνπ) είηε γηα απφιπηα εμεηδηθεπκέλεο (επαγγεικαηηθέο) γλψζεηο νη νπνίεο νδεγνχλ ζηελ απφθηεζε ζχγρξνλσλ δεμηνηήησλ. Απηφ κάιηζηα ζπκβαίλεη ζε ρξφλν θαη ηφπν ηνλ νπνίν επηιέγεη ν δηδαζθφκελνο. Παξνπζηάδνληαη νη πην δεκνθηιείο κεγάινη νξγαληζκνί νη νπνίνη παξέρνπλ ηέηνηνπ είδνπο καζήκαηα. Σέινο πξνηείλεηαη ε ρξήζε ελφο θνηλσληθνχ απηφλνκνπ δηθηχνπ ράξηλ ελνπνίεζεο θαη ππνζηήξημεο φισλ ησλ απαξαίηεησλ πιεξνθνξηψλ αιιά θαη ζπλεξγαηηθψλ εξγαιείσλ ελφο παλεπηζηεκηαθνχ ηκήκαηνο ή ηδξχκαηνο. Σα θνηλσληθά δίθηπα απνηεινχλ ηελ θχξηα ελαζρφιεζή ηνπ κέζνπ θαζεκεξηλνχ ρξήζηε. Δπνκέλσο ε εηζαγσγή ηνπο πξνο φθεινο ηεο εθπαίδεπζεο θξίλεηαη επηβεβιεκέλε θαη ζεσξείηαη πσο κπνξεί λα θέξεη άκεζα απνηειέζκαηα ζηελ εηθφλα ελφο ηδξχκαηνο αιιά θαη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. 4

6 Abstract This paper presents aspects of online learning. Initially, there is an analysis for learning objects and the educational context beyond them. The learning objects are made in order to achieve good learning results even without a teacher. In the second chapter we present big data and learning analytics. Specifically how the learning analytics processes can help students and educational organization s improve the educational experiences and support them with decision making. Later in this paper we present the most popular and common Massive Open Online Courses. These courses are changing and transform education. This is because students can take a specific course (either to help them in their studies or to gain and upgrade their business skills) for free and from their own place. Due to the fact that social networking is very popular with many users consuming a lot of time in the famous social networks we suggest a specific and private social network for an educational institute to be used as a community of practice. 5

7 6

8 Contents Πεξίιεςε... 4 Abstract... 5 Λίζηα Δηθφλσλ θαη Πηλάθσλ Δηζαγσγή Μαζεζηαθά Αληηθείκελα (Learning Objects) Γνκή Μαζεζηαθψλ Αληηθεηκέλσλ Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ρέζε Μαζεζηαθψλ Αληηθεηκέλσλ Μαζεζηαθψλ ηφρσλ Μέγεζνο Δπίπεδν πλάζξνηζεο Μαζεζηαθψλ Αληηθεηκέλσλ Πεξηερφκελν Μαζεζηαθψλ Αληηθεηκέλσλ Μεηαδεδνκέλα Μαζεζηαθψλ Αληηθεηκέλσλ Πξφηππα αλάπηπμεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ SCORM (Sharable Content Object Reference Model) IMS LD Απνζεηήξηα πιηθνχ Repositories Door DSpace MERLOT ARIADNE GLOBE Δξγαιεία αλάπηπμεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Σν ρζεο θαη ην αχξην Υαξαθηεξηζηηθά πνπ ελζσκαηψλνπλ ηα εξγαιεία αλάπηπμεο Πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο δηδαζθαιίαο θαη δηδαθηηθνχ πιηθνχ Πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο καζεκάησλ

9 2.3 Πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο ηάμεο Πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο δηδαθηηθψλ ζελαξίσλ LAMS Learning Activity Management System πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Μάζεζεο (Learning Management System) BlackBoard Μoodle E-Class PostNuke Δξγαιείν αλάπηπμεο εθπαηδεπηηθψλ εθαξκνγψλ γηα θνξεηέο ζπζθεπέο (App Inventor) Σν AppInventor ζηελ εθπαίδεπζε Μάζεζε ζην Γηαδίθηπν (Online learning) Ση νλνκάδνπκε web analytics Όγθνο κεγάισλ δεδνκέλσλ (Big Data) Καηεγνξηνηπνίεζε εθπαηδεπηηθψλ δεδνκέλσλ Learning analytics Academic Analytics Action Research Educational Data Mining Γηεξγαζίεο αλάιπζεο καζεζηαθψλ δεδνκέλσλ Learning Analytics Process Πιαίζην εξεπλψλ ζηα learning analytics Πεξηβάιινλ θαη δεδνκέλα (what?) πκκεηέρνληεο (Who?) θνπνί (Why?) Μέζνδνη (How?) Ζ ρξεζηκφηεηα ησλ analytics ζηελ Αλψηεξε Δθπαίδεπζε

10 4. Μαδηθά Αλνηθηά Γηαδηθηπαθά Μαζήκαηα (Massive Open Online Courses MOOCs) Οξγαληζκνί πνπ παξέρνπλ αλνηρηά καζήκαηα ηχπνπ MOOCs Coursera Saylor.org EdX Canvas Network Open2Study Udemy Udacity Khan Academy Code Academy SAP Academy Itunes University Google Academy Cisco Κνηλσληθά Γίθηπα θαη Δθπαίδεπζε Δξγαιεία αλάπηπμεο θνηλσληθψλ δηθηχσλ SocialGo Ning OxWall Γεκηνπξγία θνηλσληθνχ δηθηχνπ γηα θνηηεηέο αθαδεκατθήο ζρνιήο Csd-network.gr Λεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά Κνηλφηεηα πξαθηηθήο Σν θνηλσληθφ δίθηπν ζαλ Community of Practice

11 6.2 ελάξην ρξήζεο Υξήζηεο Οκάδεο (Groups) Υψξνο ζπδεηήζεσλ (forum) Γεγνλφηα (Events) Ηζηνιφγηα (Blogs) χλδεζκνη (links) πκπεξάζκαηα Μειινληηθή έξεπλα Βηβιηνγξαθία Ξελφγισζζε βηβιηνγξαθία Γηαδηθηπαθέο Πεγέο

12 Λύςτα Εικόνων και Πινϊκων ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΌΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΌΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΌΝΑ ΕΙΚΌΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΚΟΝΑ FACEBOOK APP - CONTACTS IMPORTER FACEBOOK APP - CONTACTS IMPORTER GOOGLE APP - CONTACTS IMPORTER ΠΊΝΑΚΑΣ

13 12

14 1. Ειςαγωγό Ζ εθπαίδεπζε ζήκεξα δελ πεξηνξίδεηαη ζε κία ζηαηηθή θαη δαζθαινθεληξηθή κάζεζε. Ζ γλψζε, ε κφξθσζε θαη ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ε νπνία αθνινπζείηαη πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ καζεζηαθά απνηειέζκαηα είλαη πιένλ κία δπλακηθή, καζεηνθεληξηθή θαη ζπλερήο δηαδηθαζία. Μέζα απφ απηή ηε δηαδηθαζία πιένλ ν καζεηήο ή ν επαγγεικαηίαο έρεη ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε πνηθίιεο ειεθηξνληθέο πεγέο θαη κπνξεί ν θαζέλαο λα δεκηνπξγήζεη, αλάινγα θαη κε ηηο κεηαγλσζηηθέο ηνπ δεμηφηεηεο, ην δηθφ ηνπ κνλνπάηη κάζεζεο. Ο θνλεθηηβηζκφο αλαπηχρζεθε απφ ηνπο George Siemens θαη Stephen Downes γηα λα ζέζεη έλα λέν ζεσξεηηθφ πιαίζην εξκελείαο θαη θαηαλφεζεο ησλ ζχγρξνλσλ ηξφπσλ κάζεζεο ζηελ ςεθηαθή επνρή ηνπ 21νπ αηψλα. ηνλ ππξήλα ηεο ζεσξίαο βξίζθεηαη ε ζέζε φηη ε γλψζε είλαη θαηαλεκεκέλε ζε έλα δίκτυο συνδέσμων θαη ε κάζεζε βαζίδεηαη ζηε δπλαηφηεηα θαηαζθεπήο θαη δηάζρηζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δηθηχσλ (Siemens G,2010). Απηά ηα δίκτυα συνδέσμων θαιείηαη λα αμηνπνηήζεη ν ζχγρξνλνο καζεηήο δεκηνπξγψληαο ην δηθφ ηνπ δίκτυο μάθησης, ην νπνίν απνηειέηηαη απφ: Κόμβοςρ νη νπνίνη κπνξεί λα είλαη νπνηαδήπνηε ζηνηρεία κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πεγή πιεξνθφξεζεο θαη κπνξνχλ λα ζπλδεζνχλ κε άιια ζηνηρεία (θφκβνπο) Σςνδέζειρ νη νπνίεο απνηεινχλ ηχπνπο ζχλδεζεο κεηαμχ θφκβσλ. Έηζη, ν ζχγρξνλνο καζεηήο καζαίλεη πινεγνχκελνο ζε κηα πιεζψξα (δηα)δηθηπαθψλ πεγψλ γλψζεο (θφκβσλ), επηιέγνληαο κφλνο ηνπ, ην πεξηερφκελν, ηνλ ηξφπν, ην ρξφλν θαη ηα εξγαιεία πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη γηα λα επηηχρεη ηνπο πξνζσπηθνχο ηνπ εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο. Καηά ηνλ ηξφπν απηφ, ε γλψζε δελ απνηειεί πξντφλ πξφηαζεο ή εηζήγεζεο απφ ην δάζθαιν ( νπνίνο πιένλ αλαιακβάλεη λα παίμεη επηθνπξηθφ ξφιν-αλ φρη λα απνπζηάζεη εληειψο), αιιά ν καζεηήο κφλνο ηνπ κέζα απφ αιιειεπηδξάζεηο κε δηάθνξα γλσζηηθά αληηθείκελα ή/θαη αλζξψπνπο, θαιείηαη λα δνκήζεη έλα δηθφ ηνπ πξνζσπηθφ δίθηπν κάζεζεο απνηεινχκελν απφ δηαθνξεηηθέο, θαηαλεκεκέλεο πεγέο γλψζεο. 13

15 Γίλεηαη εχθνια θαηαλνεηφ πσο κε ηελ εμέιημε θαη αλάπηπμε ησλ ππνδνκψλ ηνπ Γηαδηθηχνπ αιιά θαη ησλ εθαξκνγψλ ηνπ νη δπλαηφηεηεο γηα παξνρή πςεινχ θαη πνηνηηθνχ, σο πξνο ην ηερλνινγηθφ ππφβαζξν, πιηθνχ απμάλνληαη. Ζ ζσζηή αμηνπνίεζε ησλ δηαδηθηπαθψλ ηερλνινγηψλ σο πξνο ηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο νδήγεζε ζηελ παξνρή καδηθψλ θαη ειεχζεξσλ ζην Γηαδίθηπν καζεκάησλ. Σα καζήκαηα πξνζθέξνληαη απφ Παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα φινπ ηνπ θφζκνπ ή αθφκε θαη απφ αλεμάξηεηνπο επαγγεικαηίεο. Ζ εθπαίδεπζε κεηαζρεκαηίδεηαη αθνχ ππάξρνπλ πνιιέο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο γηα ηελ εχξεζε ησλ θαηάιιεισλ πφξσλ πνπ ρξεηάδεηαη θάπνηνο ψζηε λα εθπαηδεπηεί ζε έλα ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν ή επηζηεκνληθφ ηνκέα. Σαπηφρξνλα, κε ηελ έμαξζε ησλ ρξεζηψλ ησλ κέζσ θνηλσληθήο δηθηχσζεο γίλνληαη πνιιέο έξεπλεο πξνθεηκέλνπ λα βξεζεί ε ρξπζή ηνκή ζην ζπλδπαζκφ κάζεζεο θαη εκπινθήο ηεο εθαπηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο κε ηα θνηλσληθά δίθηπα. 1.1 Μαθηςιακϊ Αντικεύμενα (Learning Objects) Σα Μαζεζηαθά Αληηθείκελα είλαη κηα ζρεηηθά πξφζθαηε ηάζε ζην ρψξν ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο (e-learning) θαη ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο γηα ηελ δεκηνπξγία δηαδηθηπαθνχ εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ, ησλ ζχγρξνλσλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ ζπζηεκάησλ. Βαζίδνληαη ζηελ ηδέα φηη ν εθπαηδεπηήο δεκηνπξγεί κηθξέο καζεζηαθέο κνλάδεο νη νπνίεο δχλαληαη λα ζπλδπαζηνχλ κε ζρεδφλ άπεηξνπο ηξφπνπο, γηα ηελ δεκηνπξγία ζπιινγψλ φπσο ελφηεηεο, καζήκαηα, θχθινπο καζεκάησλ θαη άιια. Δπίζεο κπνξνχλ λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ ζε δηαθνξεηηθά εθπαηδεπηηθά πιαίζηα ελψ ε ζεηξά κε ηελ νπνία παξνπζηάδνληαη ζηνλ ρξήζηε, ν ηξφπνο δειαδή κε ηνλ νπνίν θαηαζθεπάδεηαη θάζε θνξά ην καζεζηαθφ κνλνπάηη, κπνξεί λα πνηθίιεη αλάινγα κε ην πξνθίι ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ θαη ηελ εθπαηδεπηηθή ζηξαηεγηθή πνπ αθνινπζείηαη. Παξά ην πιήζνο ησλ νξηζκψλ πνπ έρνπλ θαηά θαηξνχο δηαηππσζεί γηα ηνλ φξν καζεζηαθφ αληηθείκελν, νη πξνζπάζεηεο γηα ηελ αλάπηπμε ή απνδνρή ελφο θνηλνχ ελλνηνινγηθνχ νξηζκνχ γηα ηα καζεζηαθά αληηθείκελα απφ ηελ εθπαηδεπηηθή θνηλφηεηα θαη ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο, δελ έρνπλ θαξπνθνξήζεη. Οη θπξηφηεξνη νξηζκνί γηα ηα καζεζηαθά αληηθείκελα, έηζη φπσο απηνί πξνέθπςαλ απφ ηελ κειέηε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο παξαηίζεληαη ζηε ζπλέρεηα: 14

16 «Μαζεζηαθφ αληηθείκελν νξίδεηαη σο θάζε νληφηεηα ςεθηαθή ή κε ςεθηαθή ε νπνία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα ππνζηεξίμεη ηελ κάζεζε ή ηελ εθπαίδεπζε» (IEEE Learning Technology Standards Committee LTSC) «Μαζεζηαθφ αληηθείκελν είλαη θάζε ςεθηαθή πεγή πεξηερνκέλνπ ε νπνία κπνξεί λα επαλαρξεζηκνπνηεζεί γηα λα ππνζηεξίμεη ηελ κάζεζε» (David A.Wiley 2002) «Μαζεζηαθφ Αληηθείκελν είλαη κηα απηφλνκε θαη αλεμάξηεηε κνλάδα εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ην νπνίν έρεη εθ ησλ πξνηέξσλ σο ζηφρν ηελ δπλαηφηεηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο ζε δηαθνξεηηθά εθπαηδεπηηθά πιαίζηα» (Pithamber R. Polsani ) ε αληίζεζε κε ηελ έιιεηςε επξχηεξεο ζπλαίλεζεο φζν αθνξά ηνλ ελλνηνινγηθφ νξηζκφ ηνπ φξνπ καζεζηαθφ αληηθείκελν, ζηα κέιε ηεο θνηλφηεηαο ηεο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ππάξρεη ζπκθσλία, φζν αθνξά ηηο ιεηηνπξγηθέο απαηηήζεηο ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα, φπσο ηηο έρεη ζπλνςίζεη ν (Pithamber R. Polsani, 2003): Πξνζβαζηκφηεηα: Σν ΜΑ πξέπεη λα πεξηγξαθεί κε ηα θαηάιιεια κεηαδεδνκέλα έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε απνζήθεπζε θαη αλαθνξά ηνπ ζε κία βάζε δεδνκέλσλ κε πεγέο. Γπλαηφηεηα Δπαλαρξεζηκνπνίεζεο: Σν ΜΑ κπνξεί λα ιεηηνπξγεί ζε δηαθνξεηηθά εθπαηδεπηηθά πιαίζηα. Γηαιεηηνπξγηθφηεηα: Σν ΜΑ πξέπεη λα είλαη αλεμάξηεην απφ ηελ πιαηθφξκα θαη ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο γλψζεο Δομό Μαθηςιακών Αντικειμϋνων Πνιινί εξεπλεηέο έρνπλ πξνζπαζήζεη λα πξνζεγγίζνπλ ηε δνκή ελφο καζεζηαθνχ αληηθεηκέλνπ, απν εθπαηδεπηηθήο άπνςεο, νξίδνληαο ηα ζηνηρεία απφ ηα νπνία απνηειείηαη. πγθεθξηκέλα έλα ςεθηαθφο πφξνο γηα λα ραξαθηεξηζηεί καζεζηαθφ αληηθείκελν πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ή λα ζπλδέεηαη κε: έλα πξνζδνθψκελν απνηέιεζκα (learning objective), κία πξαθηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη κηα αμηνιφγεζε. Με παξφκνην ηξφπν νξίδεηαη ε δνκή ηνπ καζεζηαθνχ αληηθεηκέλνπ απφ ηνλ (Mortimer, 2002), ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν πξέπεη λα πεξηέρεη κεηαδεδνκέλα, έλα πξνζδνθψκελν απνηέιεζκα, ην θπξίσο πεξηερφκελν φπσο επίζεο δξαζηεξηφηεηεο θαη 15

17 αμηνινγήζεηο πνπ ππνζηεξίδνπλ ην πξνζδνθψκελν απνηέιεζκα. Μία άιιε πξνζέγγηζε γηα ηε δνκή ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ είλαη απηή ηεο (Macromedia MX, 2002) πνπ θαίλεηαη θαη ζηελ εηθφλα πνπ αθνινπζεί. Practice Objective Learn Assets Εικόνα 1. 1 χκθσλα κε απηή ηελ πξνζέγγηζε ηα καζεζηαθά αληηθείκελα επηθεληξψλνληαη ζηελ ππνζηήξημε ελφο πξνζδνθψκελνπ απνηειέζκαηνο, πεξηγξάθνληαη απφ κεηαδεδνκέλα θαη κπνξεί λα πεξηέρνπλ δξαζηεξηφηεηεο, αμηνινγήζεηο θαη εθπαηδεπηηθνχο πφξνπο. Παξαηεξνχκε φηη νη παξαπάλσ πξνζεγγίζεηο γηα ηελ δνκή ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ απφ εθπαηδεπηηθήο απφςεσο, παξνπζηάδνπλ πνιιέο νκνηφηεηεο αιιά θαη θάπνηεο δηαθνξέο. ε φιεο ηηο πξνζεγγίζεηο αλαθέξεηαη ε αλάγθε ζχλδεζεο ηνπ καζεζηαθνχ αληηθεηκέλνπ κε έλα καζεζηαθφ ζηφρν. ηηο πεξηζζφηεξεο επηζεκαίλεηαη ε αλάγθε πεξηγξαθήο ηνπ καζεζηαθνχ αληηθεηκέλνπ κε ηα θαηάιιεια κεηαδεδνκέλα ελψ ζε νξηζκέλεο απφ απηέο ε ζπλχπαξμε ηεο ζεσξεηηθήο παξνπζίαζεο ηνπ ζέκαηνο, δξαζηεξηνηήησλ θαη αμηνινγήζεσλ είλαη ππνρξεσηηθή ηε ζηηγκή πνπ ζε άιιεο είλαη πξναηξεηηθή. Ζ θνηλή ζπληζηακέλε πνπ απνξξέεη απφ ηηο παξαπάλσ παξαηεξήζεηο είλαη φηη έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν πξέπεη λα ζπλδέεηαη κε καζεζηαθνχο ζηφρνπο, λα έρεη εθπαηδεπηηθφ πεξηερφκελν θαη λα πεξηγξάθεηαη απφ κεηαδεδνκέλα. Σαπηφρξνλα 16

18 φκσο πνιιέο ηδηφηεηεο θαη πηπρέο ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ παξακέλνπλ αζαθείο κε απνηέιεζκα λα πξνθχπηνπλ εξσηήκαηα θαη δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ Σε ζρέζε ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ κε ηνπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο Σν κέγεζνο ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ Σν πεξηερφκελν ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ Σα κεηαδεδνκέλα ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ Σα αλσηέξσ δεηήκαηα απαζρνινχλ φινπο φζνπο ζηελ πξάμε ζέινπλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ καζεζηαθά αληηθείκελα είηε γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ καζεκάησλ ηνπο είηε γηα ηελ δεκηνπξγία νιφθιεξσλ καζεκάησλ απφ καζεζηαθά αληηθείκελα, ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Ζ απνζαθήληζε απηψλ ησλ δεηεκάησλ ζα δηεπθνιχλεη ηελ πηνζέηεζε θαη ρξήζε ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ σο δνκηθψλ κνλάδσλ γηα ηελ δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθψλ εκπεηξηψλ απφ ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο Τα χαρακτηριςτικϊ των μαθηςιακών αντικειμϋνων ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα Mέζα απφ ηελ αλάιπζε ηνπ γλσζηηθνχ πεδίνπ πξνθχπηεη ε νληνινγία ελλνηψλ γλσζηηθνχ πεδίνπ ε νπνία ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ηαμηλνκία ησλ καζεζηαθψλ ζηφρσλ ηνπ (Bloom, 1956), παξάγεη κεηξήζηκνπο θαη νξζά νξηζκέλνπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο. Με βάζε ηνπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο πνπ παξάγνληαη νξίδνπκε έλα ή πεξηζζφηεξα καζεζηαθά αληηθείκελα πνπ ηνπο εμππεξεηνχλ Σχϋςη Μαθηςιακών Αντικειμϋνων Μαθηςιακών Στόχων Έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν, φπσο κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε απφ ηνπο δηάθνξνπο νξηζκνχο θαη ηηο δηάθνξεο πξνζεγγίζεηο γηα ηε δνκή ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ, ζπλδέεηαη κε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο κεηξήζηκνπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο θαη είλαη ζρεδηαζκέλν έηζη ψζηε λα ππνζηεξίδεη ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ παξαπάλσ ηδηφηεηα ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δηαθνξνπνηήζεη έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν (Learning Object) απφ έλα πιεξνθνξηαθφ αληηθείκελν (Information Object) ή έλα αληηθείκελν πεξηερνκέλνπ (Content Object). Σα ηειεπηαία δελ ζπλδένληαη ζαθψο κε θάπνην καζεζηαθφ ζηφρν, πεξηέρνπλ ζπγθεθξηκέλε πιεξνθνξία θαη κπνξεί λα είλαη αξρεία ήρνπ, εηθφλαο, βίληεν, θεηκέλνπ. Σν θχξην ινηπφλ ραξαθηεξηζηηθφ πνπ απνηειεί θαη θξηηήξην γηα ηνλ δηαρσξηζκφ ησλ παξαπάλσ αληηθείκελσλ απφ έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν, είλαη ε μεθάζαξε ζχλδεζε ηνπ ηειεπηαίνπ κε ηελ 17

19 εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Σν εξψηεκα πνπ ηίζεηαη ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε αθνξά ην πιήζνο ησλ καζεζηαθψλ ζηφρσλ ζηνπο νπνίνπο κπνξεί έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν λα ζπλεηζθέξεη. Ζ απάληεζε ζην παξαπάλσ εξψηεκα δελ είλαη πξνθαλήο. Οξηζκέλνη (L Allier, 1997) ππνζηεξίδνπλ φηη έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν πξέπεη λα βαζίδεηαη -ζπλεηζθέξεη ζε έλα θαη κφλν καζεζηαθφ ζηφρν ελψ θάπνηνη άιινη (Wiley, 2001) αθήλνπλ κεγαιχηεξε ειεπζεξία σο πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ ζηφρσλ ζηνπο νπνίνπο κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν. Ζ πξψηε άπνςε απνδείρηεθε ηδηαίηεξα πεξηνξηζηηθή ζηελ πξάμε. Έλαο καζεζηαθφο ζηφρνο κπνξεί λα εμππεξεηείηαη απφ έλα ή πεξηζζφηεξα καζεζηαθά αληηθείκελα θαη αληίζηνηρα έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηελ επίηεπμε ελφο ή πεξηζζφηεξσλ καζεζηαθψλ ζηφρσλ Μϋγεθοσ Επύπεδο Συνϊθροιςησ Μαθηςιακών Αντικειμϋνων Έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ πξέπεη λα πξνζδηνξηζηεί θαηά ηελ αλάπηπμε ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ είλαη ην κέγεζφο (επίπεδν ζπλάζξνηζεο (aggregation level)) ηνπο ην νπνίν ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ δπλαηφηεηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο (reusability) ηνπο. Να ηεζεί δειαδή έλα άλσ θαη θάησ φξην φζν αθνξά ην κέγεζνο ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Μηα ζπλεζηζκέλε κεηαθνξά γηα ηα καζεζηαθά αληηθείκελα είλαη φηη κπνξνχλ λα ζπγθξηζνχλ κε θνκκάηηα Lego, ηα νπνία δχλαληαη λα ζπλδπάδνληαη θαη λα ζπλαζξνίδνληαη κε δηάθνξνπο ηξφπνπο (Hodgins & Conner, 2000). Απφ ηνλ ζπλδπαζκφ ηνπο δεκηνπξγνχληαη εθπαηδεπηηθέο δνκέο αλψηεξνπ επηπέδνπ ζπλάζξνηζεο. Σα επίπεδα ζπλάζξνηζεο πνηθίινπλ αλάινγα κε ην κνληέιν πεξηερνκέλνπ (Content Model) πνπ ζα επηιερζεί. Οξηζκέλα απφ ηα κνληέια πεξηερνκέλνπ πνπ έρνπλ πξνηαζεί είλαη ην SCORM, ην Cisco RIO/RLO, Learnativity θαη ην IEEE LTSC LOM. ην εηθφλα πνπ αθνινπζεί ζπλνςίδνληαη ηα επίπεδα ζπλάζξνηζεο ησλ δηάθνξσλ κνληέισλ πεξηερνκέλνπ (Balatsoukas, P., Morris, A., & O Brien, A. (2008) ). 18

20 Εικόνα 1. 2 Όπσο παξαηεξνχκε ζην θαηψηεξν επίπεδν, ηα πιεξνθνξηαθά αληηθείκελα ή αληηθείκελα πεξηερνκέλνπ (Information Objects, Raw Data, Assets) ζπλδπάδνληαη γηα ηε δεκηνπξγία καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ (RLOs, SCOs, lessons), ηα νπνία κε ηε ζεηξά ηνπο ζπλδπάδνληαη γηα ηε δεκηνπξγία ελνηήησλ θαη νιφθιεξσλ καζεκάησλ (Lessons, Modules, Course). Σν κέγεζνο ηνπ καζεζηαθνχ αληηθεηκέλνπ είλαη κηα παξάκεηξνο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ ππξακίδα καζεζηαθνχ πεξηερνκέλνπ θαη απμάλεηαη θαζψο πξνρσξάκε ζε αλψηεξα επίπεδα ζπλάζξνηζεο. Αλαθεξφκελνη ζην κέγεζνο, ελλννχκε ην εχξνο ηεο πιεξνθνξίαο πνπ πεξηθιείεη ην καζεζηαθφ αληηθείκελν θαη φρη ην θπζηθφ ηνπ κέγεζνο ή ηνλ ρξφλν νινθιήξσζήο ηνπ απφ ηνλ εθάζηνηε εθπαηδεπφκελν. Όζν κηθξφηεξν είλαη ινηπφλ έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε επειημία πνπ καο δίλεη σο πξνο ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπ ζε δηαθνξεηηθά εθπαηδεπηηθά πιαίζηα (South and Monson, 2001). Ζ δπλαηφηεηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ είλαη ζεκαληηθή αιιά δελ είλαη ην κφλν δήηεκα πνπ καο απαζρνιεί. Απφ ηα παξαπάλσ ζπκπεξαίλνπκε φηη ην κέγεζνο ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ πνηθίιεη θαηά πεξίπησζε θαη δελ είλαη εχθνιν λα πξνθαζνξηζηεί κε αθξίβεηα. Απηφ πνπ πξνηείλεηαη είλαη ν δεκηνπξγφο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ καδί κε ηνλ εθπαηδεπηή λα επηιέγνπλ ην κέγεζνο ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ, έηζη ψζηε αθελφο λα δηαηεξείηαη ε ελφηεηα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη αθεηέξνπ ηα καζεζηαθά αληηθείκελα λα κελ ράλνπλ ηε ζεκειηψδε ηδηφηεηά ηνπο, πνπ αθνξά ηε δπλαηφηεηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο ηνπο. 19

21 1.1.6 Περιεχόμενο Μαθηςιακών Αντικειμϋνων Όπσο αλαθέξζεθε θαη ζηελ ελφηεηα γηα ηε δνκή ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ ππάξρνπλ δχν ηάζεηο γηα ην πεξηερφκελν ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ.χκθσλα κε ηελ πξψηε, ε ηξηπιέηα «ζεσξία δξαζηεξηφηεηα αμηνιφγεζε» πξέπεη λα ππάξρεη ππνρξεσηηθά ζε έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν ελψ ζχκθσλα κε ηε δεχηεξε έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν κπνξεί λα είλαη ζεσξία, δξαζηεξηφηεηα, αμηνιφγεζε ή θαη ζπλδπαζκφο ησλ παξαπάλσ. Ζ δεχηεξε ζεψξεζε δίλεη κεγαιχηεξε επειημία θαηά ηνλ νξηζκφ θαη ηε δεκηνπξγία ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ ελψ θαζηζηά ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζή ηνπο ζε πνιιαπιά εθπαηδεπηηθά πιαίζηα, κε δηαθνξεηηθέο εθπαηδεπηηθέο ζηξαηεγηθέο, πην εχθνιε. Δπηπιένλ ηχπνη γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ κπνξεί ελδεηθηηθά λα είλαη παξαδείγκαηα, παηρλίδηα, πξνζνκνηψζεηο Μεταδεδομϋνα Μαθηςιακών Αντικειμϋνων Έλα πνιχ ζεκαληηθφ δήηεκα πξνο ζπδήηεζε είλαη ηα κεηαδεδνκέλα (metadata) πνπ πξέπεη λα επηιεγνχλ γηα ηελ πεξηγξαθή ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ, έηζη ψζηε λα ηθαλνπνηνχληαη νη απαηηήζεηο ηεο πξνζβαζηκφηεηαο, επαλαρξεζηκνπνίεζεο θαη δηαιεηηνπξγηθφηεηαο. Σα κεηαδεδνκέλα αμηνπνηνχληαη γηα ηε δπλακηθή θαηαζθεπή ηνπ «κνλνπαηηνχ κάζεζεο», ηεο ζεηξάο δειαδή κε ηελ νπνία παξνπζηάδνληαη ηα καζεζηαθά αληηθείκελα, αλάινγα κε ηνλ εθπαηδεπφκελν θαη ηελ εθπαηδεπηθή ζηξαηεγηθή, απφ ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ. Έλαο ρξήζηκνο νξηζκφο είλαη απηφο πνπ δηαηππψλεηαη απφ ην (NISO, 2004) φπνπ κεηαδεδνκέλα είλαη «δνκεκέλε πιεξνθνξία πνπ πεξηγξάθεη, εμεγεί, εληνπίδεη, ή δηαθνξεηηθά θαζηζηά πην εχθνιε ηελ αλάθηεζε, ρξήζε θαη δηαρείξηζε κίαο πεγήο πιεξνθνξηψλ». Αληίζηνηρα ηα εθπαηδεπηηθά κεηαδεδνκέλα (educational metadata) παξέρνπλ ηξφπνπο αθξηβνχο πεξηγξαθήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πφξσλ, έηζη ψζηε λα δηεπθνιχλνπλ ηελ αλαδήηεζε, αμηνιφγεζε, αλάθηεζε θαη δηαρείξηζε ηνπο, απφ ηνπο ρξήζηεο θαη ηα ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Σα κεηαδεδνκέλα ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ κπνξεί λα είλαη εθπαηδεπηηθά, φπσο είδνο, επίπεδν εθπαηδεπνκέλνπ, καζεζηαθφο ζηφρνο, ηερληθά, φπσο κέγεζνο, πιαηθφξκα, δηάξθεηα, κπνξεί λα εθθξάδνπλ ζρέζεηο κεηαμχ ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ θα.. Γηα ηελ πεξηγξαθή ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ κε κεηαδεδνκέλα ρξεζηκνπνηνχληαη πξφηππα κεηαδεδνκέλσλ (metadata standards), ηα νπνία πξνζθέξνπλ δηαιεηηνπξγηθφηεηα κεηαμχ ησλ εηεξνγελψλ ζπζηεκάησλ ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ εθάζηνηε ζπζηήκαηνο κπνξεί λα επηιεγεί είηε έλα πξφηππν εθπαηδεπηηθψλ κεηαδεδνκέλσλ φπσο ην IEEE Learning Object Metadata ή ην Dublin Core είηε λα θαηαζθεπαζηεί έλα πξνθίι 20

22 εθαξκνγήο (application profile) ην νπνίν ζχκθσλα κε ηνπο (Duval, Hodgins, Sutton, & Weibel, 2002) «είλαη κηα ζπλάζξνηζε απφ ζηνηρεία κεηαδεδνκέλσλ ηα νπνία επηιέγνληαη κεηαμχ ελφο ή πεξηζζφηεξσλ ζρεκάησλ κεηαδεδνκέλσλ θαη ζπλδπάδνληαη γηα ηε δεκηνπξγία ελφο λένπ». Δλδεηθηηθά ζηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνπκε δχν απφ ηα πιένλ δηαδεδνκέλα πξφηππα γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Σν Dublin Core θαη ην IEEE Learning Object Metadata είλαη επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελα απφ πιήζνο ζπζηεκάησλ πνπ δηαρεηξίδνληαη καζεζηαθά αληηθείκελα, φπσο ςεθηαθά απνζεηήξηα (digital repositories) θαη ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο γλψζεο (learning management systems). Σν Dublin Core Metadata Initiative (DCMI), είλαη έλαο αλνηρηφο νξγαληζκφο, κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε δηαιεηηνπξγηθψλ πξνηχπσλ κεηαδεδνκέλσλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνλ δηακνηξαζκφ κίαο πνηθηιίαο δηαδηθηπαθψλ πφξσλ. Σν πξφηππν Dublin Core πεξηιακβάλεη δχν επίπεδα: ην απιφ (simple) θαη ην επεμεγεκαηηθφ (qualified). Σν απιφ Dublin Core πεξηέρεη δεθαπέληε ζηνηρεία. Σα ζηνηρεία απηά είλαη Σίηινο, Θέκα, Πεξηγξαθή, Σχπνο, Πεγή, ρέζε, Γεκηνπξγφο, Δθδφηεο, Γηθαηψκαηα, Ζκεξνκελία,πλεξγάηεο, Μνξθή (Format), Αλαγλσξηζηηθφ, Γιψζζα, Κάιπςε. Σν επεμεγεκαηηθφ Dublin Core ηψξα πεξηέρεη επηπιένλ ηα ζηνηρεία Αθξναηήξην, Πξνέιεπζε, Κάηνρνο Γηθαησκάησλ θαζψο θαη έλα ζχλνιν πξνζδηνξηζηψλ (qualifiers) ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ, πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ αλαβάζκηζε ηεο ζεκαζηνινγίαο ηνπο γηα απνδνηηθφηεξε αλαδήηεζε ησλ πφξσλ. Παξά ην γεγνλφο φηη ην Dublin Core είλαη ρξήζηκν γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ πφξσλ πνπ δηακνηξάδνληαη ζην δηαδίθηπν, δελ πεξηέρεη ζηνηρεία γηα ηελ πεξηγξαθή ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ απφ εθπαηδεπηηθήο πιεπξάο. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ παξαπάλσ πξνβιήκαηνο αλαπηχρζεθαλ κία ζεηξά απφ πξφηππα, φπσο ην IEEE Learning Object Metadata. Σν IEEE Learning Object Metadata (LOM) είλαη έλα πξφηππν γηα ηελ πεξηγξαθή εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ (learning material) θαη εθπαηδεπηηθψλ πφξσλ (learning resources). Σν LOM πξνζδηνξίδεη έλα ελλνηνινγηθφ ζρήκα κέζσ ηνπ νπνίνπ νξίδεηαη ε δνκή ελφο ζηηγκηνηχπνπ κεηαδεδνκέλσλ γηα έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν. πγθεθξηκέλα, ην ελλνηνινγηθφ ζρήκα ηνπ LOM πξνζδηνξίδεη πνηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ καζεζηαθνχ αληηθεηκέλνπ πξέπεη λα πεξηγξαθνχλ θαη πνην ιεμηιφγην ζα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηηο παξαπάλσ πεξηγξαθέο. Πεξηέρεη πάλσ απφ εμήληα ζηνηρεία (elements) ηα νπνία θαηαλέκνληαη ζε ελλέα ζπλνιηθά θαηεγνξίεο (categories), θάζε κία απφ ηηο νπνίεο πεξηιακβάλεη κεηαδεδνκέλα γηα δηάθνξεο πηπρέο ηνπ ΜΑ. Οη θαηεγνξίεο ηνπ LOM, πνπ βξίζθνληαη ζηελ θνξπθή ηεο ηεξαξρίαο ησλ ζηνηρείσλ, είλαη Γεληθά, Κχθινο δσήο, Μεηα-κεηαδεδνκέλα, Σερληθά, Δθπαηδεπηηθά, 21

23 Γηθαηψκαηα, ρέζε, ρνιηαζκφο, Καηεγνξηνπνίεζε. Κάζε θαηεγνξία απνηειείηαη απφ ζηνηρεία πνπ έρνπλ θάπνηα θνηλά βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη κπνξνχλ λα εκθαλίδνληαη είηε σο απιά ζηνηρεία είηε σο ζπλαζξνίζεηο άιισλ ζηνηρείσλ. 1.2 Πρότυπα ανϊπτυξησ μαθηςιακών αντικειμϋνων Σα καζεζηαθά αληηθείκελα πξνθεηκέλνπ λα είλαη ρξήζηκα θαη απνδνηηθά πξέπεη λα πιεξνχλ θάπνηεο πξνδηαγξαθέο. ε γεληθέο γξακκέο ε ζρεδίαζε καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ πξέπεη λα έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: Μαθηζιακή αξία (learning value): Σν παξαγφκελν απνηέιεζκα λα έρεη νπζηαζηηθή πξνζθνξά ζηελ κάζεζε γηα ηνπο εθπαηδεπφκελνπο εκπινπηίδνληαο ηελ θιαζζηθή δηδαζθαιία. Επανασπηζιμοποίηζη (re-usability): Σν καζεζηαθφ αληηθείκελν λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ηφζν απφ ηξίηνπο αιιά θαη ζε άιινπο πφξνπο. Διασειπιζιμόηηηα (manageability): Να είλαη απηνηειέο. Γειαδή έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν λα κελ κπνξεί λα ρσξηζηεί ηκεκαηνπνηεζεί ζε κηθξφηεξα επηκέξνπο ηκήκαηα ρσξίο λα ράζεη ηελ καζεζηαθή ηνπ αμία. Πποζβαζιμόηηηα (accessibility): λα είλαη πξνζβάζηκν ην καζεζηαθφ αληηθείκελν ζε πιεζψξα καζεηψλ, εθπαηδεπηηθψλ θαη εξεπλεηψλ. Ζ πξφζβαζε πξέπεη λα είλαη εχθνιε θαη απνδνηηθή πξνθεηκέλνπ λα κελ ράλεηαη ε αμία ηνπ καζεζηαθνχ αληηθεηκέλνπ ζηελ πξνζπάζεηα αλάθηεζήο ηνπ. Πξέπεη δειαδή λα έρεη ηεθκεξίσζε θαη λα ππάξρνπλ κεηαδεδνκέλα (metadata). Διαλειηοςπγικόηηηα (interoperability): λα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη μερσξηζηά ππφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο αλάινγα κε ηνπο επηδησθφκελνπο παηδαγσγηθνχο θαη κνξθσηηθνχο ζηφρνπο. Λακβάλνληαο ππφςηλ ηνπο παξαπάλσ νξηζκνχο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ιεηηνπξγηθέο απαηηήζεηο γηα ηα καζεζηαθά αληηθείκελα, πξνηείλεηαη ζπλνπηηθά ν αθφινπζνο νξηζκφο: «ΜΑ είλαη κηα απηφλνκε θαη αλεμάξηεηε κνλάδα εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ ςεθηαθνχ ηχπνπ, ε νπνία ζπλδέεηαη κε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο θαη έρεη εθ ησλ πξνηέξσλ σο ζηφρν ηελ δπλαηφηεηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο ζε δηαθνξεηηθά εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα». 22

24 Μεξηθά απφ ηα εθπαηδεπηηθά πξφηππα πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί θαη αθνξνχλ ηα καζεζηαθά αληηθείκελα είλαη ηα εμήο : Πεξηγξαθή Δθπαηδεπηηθνχ Πεξηερνκέλνπ (IEEE LOM), ρεδηαζκφο Δθπαηδεπηηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ (IMS LD), ρεδηαζκφο Γξαζηεξηνηήησλ Αμηνιφγεζεο (IMS QTI), χλζεζε Ζιεθηξνληθψλ Μαζεκάησλ (SCORM). Ωζηφζν νη ηάζεηο δείρλνπλ λα επηθξαηνχλ θπξίσο ην πξφηππν SCORM θαη ην IMS LD. Έλα αθαλζψδεο πξφβιεκα πνπ πξνέθπςε ήηαλ ε δηαζχλδεζε απηψλ ησλ κνληέισλ ζηα LMSs (Moodle, Blackboard θ.α.). Γειαδή αλ έλα κάζεκα είρε δεκηνπξγεζεί ζε έλα πξφηππν ηεο πιαηθφξκαο moodle θαη ζέιακε λα ην κεηαθέξνπκε ζηελ πιαηθφξκα ηνπ BlackBoard ηφηε πηζαλψο ιφγσ ηνπ δηαθνξεηηθνχ πξνηχπνπ ζρεδίαζεο λα ήηαλ αζχκθνξε ε κεηαθνξά ηνπ καζήκαηνο. Σν πξφβιεκα απηφ έρεη λα θάλεη κε ηε βάζε δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα πξφηππα. ε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο είλαη πην νηθνλνκηθφ λα δεκηνπξγήζεηο ην κάζεκα απφ ην κεδέλ παξά λα ην κεηαθέξεηο SCORM (Sharable Content Object Reference Model) Σν SCORM απνηέιεζκα θνηλήο πξνζπάζεηαο κεγάισλ νξγαληζκψλ αλάπηπμεο ηερληθψλ πξνηχπσλ, είλαη έλα ζχλνιν πξνδηαγξαθψλ γηα ηελ αλάπηπμε, ηε ζπζθεπαζία (packaging) θαη ηε δηαλνκή εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πςειήο πνηφηεηαο, φπνηε θαη νπνπδήπνηε απηφ απαηηείηαη. Με ηε ρξήζε ηνπ SCORM εμαζθαιίδεηαη ε επαλαρξεζηκνπνίεζε, ε πξνζβαζηκφηεηα θαη ε αλζεθηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ζηηο αιιαγέο ηεο ηερλνινγίαο, θαζψο θαη ε δηαιεηηνπξγηθφηεηα κεηαμχ ζπζηεκάησλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Απηφ κπνξεί λα αλαδηαηππσζεί σο εμήο: Γπλαηφηεηα ελφο Web-based Learning Management System (LMS) λα εθθηλεί εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, ην νπνίν έρεη δεκηνπξγεζεί κε ηε ρξεζηκνπνίεζε εξγαιείσλ πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί απφ δηαθνξεηηθέο εηαηξίεο, θαη λα αληαιιάζζεη δεδνκέλα κε απηφ ην πιηθφ. Γπλαηφηεηα δηαθνξεηηθψλ Web-based LMS πξντφλησλ λα εθθηλνχλ ην ίδην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαη λα αληαιιάζζνπλ δεδνκέλα κε απηφ ην πιηθφ θαηά ηελ εθηέιεζε. Γπλαηφηεηα πξφζβαζεο δηάθνξσλ Web-based LMS πξντφλησλ/πεξηβαιιφλησλ ζε κηα θνηλή απνζήθε εθηειέζηκνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη δπλαηφηεηα εθθίλεζεο θάπνηνπ πιηθνχ. 23

25 Σν SCORM απνηειείηαη απφ δχν κέξε: ην SCORM Content Aggregation Model θαη ην SCORM Run-time Environment. θνπφο ηνπ SCORM Content Aggregation Model είλαη λα παξέρεη έλαλ θνηλφ ηξφπν γηα ηε ζχλζεζε εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ απφ αλαδεηήζηκεο, επαλαρξεζηκνπνηήζηκεο, δηακνηξαδφκελεο θαη δηαιεηηνπξγηθέο πεγέο. Αθφκε, νξίδεη πψο ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ κπνξεί λα ηαπηνπνηεζεί (identified) θαη λα πεξηγξαθεί, λα νκαδνπνηεζεί σο έλα κάζεκα ή σο έλα κέξνο καζήκαηνο θαη λα κεηαθηλεζεί κεηαμχ ζπζηεκάησλ πνπ κπνξεί λα πεξηέρνπλ Learning Management Systems (LMS) θαη απνζήθεο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Σν SCORM Content Aggregation Model νξίδεη ηηο ηερληθέο κεζφδνπο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ παξαπάλσ δηαδηθαζηψλ. Πεξηέρεη πξνδηαγξαθέο γηα ηελ νκαδνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ηελ πεξηγξαθή ηνπ κε κεηαδεδνκέλα. Σν SCORM Run-time Environment παξέρεη έλαλ ηξφπν γηα ηελ επίηεπμε ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο κεηαμχ Sharable Content Object-based εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη Learning Management Systems. θνπφο, δειαδή, είλαη ε δηαιεηηνπξγηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ κεηαμχ δηάθνξσλ LMSs, αλεμάξηεηα απφ ηα εξγαιεία πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ. Γηα λα είλαη δπλαηφ απηφ, πξέπεη λα ππάξρεη έλαο θνηλφο ηξφπνο εθθίλεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, έλαο θνηλφο ηξφπνο επηθνηλσλίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ κε έλα LMS θαη πξνθαζνξηζκέλα ζηνηρεία δεδνκέλσλ (data elements), ηα νπνία αληαιιάζζνληαη κεηαμχ ελφο LMS θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθηέιεζεο ηνπ. Απηφο είλαη, αληίζηνηρα, ν ξφινο ησλ ηξηψλ ζπζηαηηθψλ ηνπ SCORM Run-time Environment: Launch, Application Program Interface (API) θαη Data Model. Σν πξφηππν πιένλ έρεη ελζσκαησζεί ζην γεληθεπκέλν πξφηππν ηεο νκάδαο ISO/IEC JTC1/SC36 απφ ηνλ νξγαληζκφ ISO (νκάδα εξγαζίαο WG 4) κε θσδηθφ ISO/IEC TR 29163:2009. Σν πξφηππν απνηειείηαη απφ ηξία ηκήκαηα αλάινγα κε ηελ πξφηππε ιεηηνπξγία ζηελ νπνία αλαθέξνληαη. Περιεχόμενο (Content Aggregation Model CAM) Σν πξφηππν νξίδεη φηη ην πεξηερφκελν ζα πξέπεη λα είλαη ζπζθεπαζκέλν ζε έλα απηφλνκν θαηάινγν ή έλα αξρείν ZIP ζε έλα αξρείν πνπ νλνκάδεηαη Package Interchange Format. Μέζα ζην ΕIΡ πξέπεη λα εκπεξηέρεηαη πάληα έλα αξρείν XML πνπ νλνκάδεηαη imsmanifest.xml θαη νξίδεη ην ζρήκα ησλ κεηαδεδνκέλσλ ηνπ πεξηερνκέλνπ πιηθνχ. Σν πεξηερφκελν δηαηξείηαη ζε έλα ή πεξηζζφηεξα κέξε ηα νπνία νλνκάδνληαη αληηθείκελα (Shared Content Object SCO), ηα νπνία 24

26 ζπλδπάδνληαη θαη δεκηνπξγνχλ κηα δξαζηεξηφηεηα. Μέζα ζην αξρείν πεξηγξάθεηαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ζπλδπάδνληαη ηα SCO θαζψο θαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ έλαξμε θαη ιήμε ηνπο. Περιβάλλον εκτέλεςησ (Run time Environment RTE) χκθσλα κε ην πξφηππν φιν ην παθέην πξέπεη λα παξαδνηέν θαη εθηειεζηέν κέζσ δηαδηθηχνπ απφ έλα θπιινκεηξεηή δηαδηθηχνπ. ε απηφ ην ηκήκα νξίδεηαη ην πεξηβάιινλ εθηέιεζεο θαη ζπγθεθξηκέλα έλα ECMAScript (javascript) πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ δηεπαθή ηνπ αληηθεηκέλνπ κε ην πεξηβάιινλ εθηέιεζεο (Application ProgrammingInterface API). Μέζα ζε απηφ ην πιαίζην κπνξεί λα νξίδνληαη ζρεηηθά κε ηελ αμηνιφγεζε ησλ δηδαζθνκέλσλ, ηελ δηάξθεηα ηνπ ζελαξίνπ. Ακολουθιακή εκτέλεςη και πλοήγηςη (Sequencing and Navigation SN) χκθσλα κε ην ηκήκα απηφ ηνπ πξνηχπνπ ν ζπγγξαθέαο θάζε αληηθεηκέλνπ ζα πξέπεη λα νξίδεη ηελ ζεηξά ηεο εθηέιεζεο ησλ επηκέξνπο αληηθεηκέλσλ θαζψο επίζεο θαη πνηνί είλαη νη δηδαθηηθνί ζηφρνη πνπ πξέπεη λα επηηεπρζνχλ πξνθεηκέλνπ λα ζπλερηζηεί ε πνξεία εθηέιεζεο. Δπίζεο κπνξεί λα θαζνξίδεη ελαιιαθηηθέο πνξείεο εθηέιεζεο θαη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα απηέο, ελψ κπνξεί λα νξίδεη πνηά απφ ηα ηκήκαηα ζεσξνχληαη ππνρξεσηηθά ελψ πνηά είλαη δπλαηφ θαη λα παξαιεθζνχλ ρσξίο λα ζίγεηαη ην ηειηθφ επηζπκεηφ απνηέιεζκα ηνπ αληηθεηκέλνπ IMS LD Ζ πξνδηαγξαθή IMS LD έρεη ηηο ξίδεο ηεο ζην αλνηρηφ Παλεπηζηήκην ηεο Οιιαλδίαο, Open University of the Netherlands (OUNL), θαη απνηειεί εμέιημε ηεο EML (Educational Modeling Language). Σν IMS LD απνηειεί ζήκεξα ηελ θαζηεξσκέλε πιένλ πξνδηαγξαθή ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ζρεδηαζκφ θαη αθνινπζείηαη απφ ηα πεξηζζφηεξα εξγαιεία εθπαηδεπηηθνχ ζρεδηαζκνχ θαζψο θαη απφ ηα ζπζηήκαηα εθηέιεζεο καζεζηαθψλ κνλάδσλ θαη δηαλνκήο ηεο εθπαίδεπζεο (LMS, LCMS, VLE). Ζ βαζηθή δνκή ηνπ IMS LD είλαη αξθεηά γεληθή θαη πνιχ επέιηθηε ψζηε λα κπνξεί λα εθθξάζεη ζήκεξα απνηειεζκαηηθά ηηο πεξηζζφηεξεο εθπαηδεπηηθέο πξνζεγγίζεηο, ζηξαηεγηθέο, δηδαθηηθά ζηπι θαη κνληέια φπσο γηα παξάδεηγκα ηεο ελεξγεηηθήο κάζεζεο (active learning), ηεο δηδαζθαιίαο βαζηζκέλεο ζε πξφβιεκα (problem based learning), ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο (collaborative learning). Σα ηξία επίπεδα A,B,C ηεο πξνδηαγξαθήο απηήο θαιχπηνπλ φιεο ηηο αλάγθεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζρεδηαζηή απφ ηνλ βαζηθφ ζρεδηαζκφ απιψλ εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κέρξη θαη ηνλ ζρεδηαζκφ πξνεγκέλσλ ζπλεξγαηηθψλ θαη πξνζαξκνζηηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ζελαξίσλ. 25

27 Γηα ηελ κνληεινπνίεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο ζην IMS LD ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ βάζε ε ιεγφκελε «ζεαηξηθή κεηαθνξά». χκθσλα κε ηε ζεαηξηθή κεηαθνξά κηα εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζεσξείηαη ζαλ κηα ζεαηξηθή παξάζηαζε ("Play") ε νπνία απνηειείηαη απφ δηάθνξεο θελέο ("Acts"). Σν «έκςπρν» πιηθφ κηα εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο (εθπαηδεπηηθνί, καζεηέο, βνεζνί) βξίζθνπλ ην αληίζηνηρφ ηνπο ζηνπο εζνπνηνχο κηαο παξάζηαζεο νη νπνίνη «ππνδχνληαη» δηάθνξνπο Ρφινπο ("Roles") θαη εθηεινχλ ηηο ζεαηξηθέο Πξάμεηο ("Role-parts"). Σν θεληθφ ηεο ζεαηξηθήο παξάζηαζεο αληηπξνζσπεχεη ην πεξηβάιινλ ("Environment") κηαο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη απνηειείηαη απφ πφξνπο πιηθνχ, ινγηζκηθνχ, εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ππεξεζηψλ φπσο , chat. Γηα λα εθθξαζηεί ν ρξεζηκνπνηνχκελνο θνξκαιηζκφο ηνπ IMS LD θαη λα πεξηγξαθεί ην εθπαηδεπηηθφ ζρέδην-ζελάξην κε έλα δνκεκέλν απζηεξφ ηξφπν ρξεζηκνπνηείηαη ε XML. Mε απηφ ηνλ ηξφπν ην εθπαηδεπηηθφ ζρέδην δελ είλαη ηίπνηε άιιν απφ έλα XML αξρείν ("imsmanifest.xml") φπνπ πεξηγξάθνληαη φια ηα ζηνηρεία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζρεδηαζκνχ φπσο νη καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο, νη ξφινη, ην πεξηβάιινλ, νη ςεθηαθνί πφξνη κε ηνλ ηξφπν πνπ ην IMS LD θαζνξίδεη. Ζ πξνδηαγξαθή IMS LD έρεη αλαπηπρηεί ζε ηξία επίπεδα Α, Β, C. Σν πξψην επίπεδν (Α) είλαη απηφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πην ζπρλά θαη αθνξά ηνλ βαζηθφ εθπαηδεπηηθφ ζρεδηαζκφ. Σν δεχηεξν επίπεδν (Β) κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα πεξηζζφηεξν πξνζαξκνζηηθά ζηηο εθάζηνηε εθπαηδεπηηθέο ζπλζήθεο εθπαηδεπηηθά ζελάξηα θαη εκπεξηέρεη ηε ρξήζε θαηαζηαηηθψλ κεηαβιεηψλ (αληηπξνζσπεπηηθψλ γηα ηελ εθπαηδεπηηθή θαηάζηαζε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία καζεηψλ) θαζψο θαη ηε ρξήζε θαλφλσλ (γηα παξάδεηγκα εάλ ν καζεηήο απαληήζεη νξζά ζην εξψηεκα εκθάληζε ην επφκελν εξψηεκα, εάλ απαληήζεη ιάζνο εκθάληζε βνεζεηηθφ θείκελν ). Σν ηξίην επίπεδν (C) πάεη έλα βήκα πην πέξα θαη ρξεζηκνπνηεί θαη έλα κεραληζκφ ζεκαηνδνηήζεσλ (notifications) κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε κηα εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία αιιά θαη κεηαμχ ησλ δηεξγαζηψλ ηνπ ινγηζκηθνχ ηνπ ζπζηήκαηνο. 1.3 Αποθετόρια υλικού Repositories Έλα απνζεηήξην πιηθνχ απνζεθεχεη, ηφζν ηα δηδαθηηθά αληηθείκελα σο πεξηερφκελν, φζν θαη ηα αληίζηνηρα κεηαδεδνκέλα ηνπο. Ζ απνζήθεπζε κπνξεί λα γίλεηαη, είηε ζε θνηλφ ρψξν, είηε ζε δηαθνξεηηθνχο ρψξνπο, πιένλ αθφκα θαη ζε "cloud storage", αιιά ζε θάζε πεξίπησζε απηφ είλαη 26

28 "δηάθαλν" γηα ηνλ ηειηθφ ρξήζηε, ν νπνίνο βιέπεη έλα εληαίν ζχζηεκα. Σν ζρήκα (scheme) απνζήθεπζεο βαζίδεηαη ζε θάπνην απφ ηα δηεζλή πξφηππα. πλήζσο, ρσξίο φκσο λα είλαη απαξαίηεην, πξνζθέξεη δηαρείξηζε ρξεζηψλ, απιψλ θαη ζχλζεησλ εξσηεκάησλ πξνο δηεξεχλεζε θαζψο θαη πινπνίεζε αλάινγσλπξσηνθφιισλ. Ζ δηεξεχλεζε ζην απνζεηήξην γίλεηαη κε βάζε ηα θξηηήξηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα κεηαδεδνκέλα απνζήθεπζεο ησλ ΓΑ. Αλάινγα κε ην ρξεζηκνπνηνχκελν πξσηφθνιιν κπνξνχλ λα ππνβιεζνχλ ζχλζεηα εξσηήκαηα κε θξηηήξηα ηηο ηηκέο ζπγθεθξηκέλσλ κεηαδεδνκέλσλ (π.ρ. ηηκή "εχθνιν" ή "κέηξην" γηα ην κεηαδεδνκέλν "επίπεδν δπζθνιίαο"). Δπίζεο είλαη ζπλήζσο δπλαηφ απιά λα θπιινκεηξήζνπκε φια ηα απνζεθεπκέλα δεδνκέλα κε κηα δελδξηθή δνκή κε ρακειφηεξα επίπεδα ηα ζεη ησλ κεηαδεδνκέλσλ θαη θχιια ηηο ηηκέο ησλ κεηαδεδνκέλσλ θαη ηέινο ηα δεδνκέλα απηά θαζαπηά. Δικτυακέσ εφαρμογέσ client server Ζ αληαιιαγή δεδνκέλσλ ηφζν κεηαμχ ηνπ απνζεηεξίνπ θαη ηεο εθαξκνγήο δηεξεχλεζεο, φζν θαη ηεο εθαξκνγήο δηεπαθήο ρξήζηε κε ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηεο εθαξκνγήο δηεξεχλεζεο βαζίδεηαη ζηελ δεκνθηιέζηαηε δηθηπαθή αξρηηεθηνληθή πειάηε εμππεξεηεηή (client server) φπνπ ν πειάηεο δεηά θάηη (π.ρ. έλαλ πφξν) θαη έλα άιιν ηκήκα ινγηζκηθνχ, ν εμππεξεηεηήο (ή δηαθνκηζηήο), ηνπ ην επηζηξέθεη. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο πνπ επηιέρηεθε απηή ε αξρηηεθηνληθή είλαη ε δπλαηφηεηα θάζε εμππεξεηεηή λα εμππεξεηεί πνιιαπινχο πειάηεο ζρεδφλ ηαπηφρξνλα ε νπνία είλαη πξναπαηηνχκελν γηα ηελ νξζή ιεηηνπξγηθφηεηα ηεο εθαξκνγήο. Ζ δηαρείξηζε ηεο εθαξκνγήο γίλεηαη κέζσ ηνπ πξσηνθφιινπ HTTP κε ζχγρξνλν θαη αζχγρξνλν ηξφπν. Σα εξσηήκαηα απφ ηελ εθαξκνγή πξνο ηα απνζεηήξηα ππνβάιινληαη σο νξίζκαηα (GET ή POST) ζε έλα ζχλεζεο HTTP request πξνο ηνλ εμππεξεηεηή ηνπ απνζεηεξίνπ. Παξαθάησ ζα αλαθέξνπκε αλαιπηηθά ηελ δνκή ιεηηνπξγίαο ηνπ πξσηνθφιινπ. Σν πξσηφθνιιν HTTP είλαη δπλαηφ λα ρξεζηκνπνηεζεί σο θνξέαο γηα άιια πξσηφθνιια. Ο εμππεξεηεηήο ηνπ πξσηνθφιινπ HTTP αλαγλσξίδεη ην πεξηερφκελν πξσηφθνιιν, απνθφπηεη ηα ζρεηηθά κε ην HTTP νξίζκαηα, θαη πξνσζεί ηα ππφινηπα νξίζκαηα ζηνλ αληίζηνηρν εμππεξεηεηή ηνπ ζπκπεξηιακβαλφκελνπ πξσηνθφιινπ αθνινπζψληαο ηελ ινγηθή ηεο ζηνίβαο πξσηνθφιισλ ISO OSI Door To Digital Open Object Repository είλαη έλα ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα γηα ηελ δεκηνπξγία 27

29 απνζεηεξίσλ δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ. ην DOOR είλαη δπλαηή ε απνζήθεπζε ςεθηαθνχ πιηθνχ κε ηε κνξθή Γηδαθηηθψλ Αληηθεηκέλσλ ζε κνξθή δελδξηθνχ θαηαιφγνπ. Δίλαη ζπκβαηφ κε ηα δηεζλή πξφηππα κεηαδεδνκέλσλ. Δίλαη πιήξσο ελζσκαησκέλν ζηελ πιαηθφξκα Moodle κέζσ αξζξψκαηνο (module). Γηαηίζεηαη κε άδεηα ρξήζεο GNU GPL3. Ξεθίλεζε ζαλ κηα πξσηνβνπιία ηνπ εξγαζηεξίνπ elab ζην Lugano ηεο Διβεηίαο ππνζηεξηδφκελν απφ ην πξφγξακκα SWITCH γηα αλάπηπμε ινγηζκηθνχ ελψ πιένλ ππνζηεξίδεηαη απφ ηελ θνηλφηεηα ησλ ρξεζηψλ ηνπ DSpace Σν DSpace είλαη κηα εθαξκνγή αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ πνπ έρεη επηιεγεί γηα αθαδεκατθή, κε θεξδνζθνπηθή αιιά θαη εκπνξηθή ρξήζε απφ νξγαληζκνχο πνπ επηζπκνχζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ αλνηθηά απνζεηήξηα ςεθηαθνχ πιηθνχ. Πξνζθέξεηαη δσξεάλ, κε εχθνιε δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο θαη εληειψο παξακεηξνπνηήζηκν ψζηε είλαη δπλαηφ λα ηαηξηάδεη απφιπηα ζηηο αλάγθεο θάζε νξγαληζκνχ. Ζ εθαξκνγή κπνξεί λα απνζεθεχζεη αιιά θαη λα πξνζθέξεη εχρξεζηε θαη αλνηθηή πξφζβαζε ζε φια ηα γλσζηά είδε ςεθηαθψλ δεδνκέλσλ (θείκελν, εηθφλεο, θηλνχκελεο εηθφλεο, ηαηλίεο θαη ζχλνια δεδνκέλσλ). Σν γεγνλφο φηη είλαη αλνηθηνχ θψδηθα εμαζθαιίδεη ηελ επέθηαζε θαη βειηίσζή ηνπ απφ ηελ θνηλφηεηα ρξεζηψλ, ε νπνία ζπλερψο κεγαιψλεη, θάζε λέα εγθαηάζηαζε επσθειείηαη απφ ηελ εκπεηξία θάζε πξνεγνχκελεο MERLOT Σα αξρηθά πξνέξρνληαη απφ ηελ πιήξε νλνκαζία Multimedia Educational Resource for Learning and Online Teaching. Σν MERLOT είλαη κηα αλνηθηή θαη ειεχζεξε θνηλφηεηα πιηθνχ πνπ έρεη ζρεδηαζηεί έηζη ψζηε λα επηηξέπεη ηελ θνηλή ρξήζε δηδαθηηθνχ θαη παηδαγσγηθνχ πιηθνχ κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεηψλ. Ο θπξηφηεξνο ζηφρνο ηνπ MERLOT είλαη λα βειηηψζεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηαδηθαζίαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο απμάλνληαο ηελ πνζφηεηα θαη ηελ πνηφηεηα ηνπ δηαδηθηπαθνχ πιηθνχ πνπ κπνξεί λα ελζσκαησζεί άκεζα ζε εθπαηδεπηηθά ζελάξηα. Βαζίδεηαη ζηελ ζπλεξγαζία θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ αλεμάξηεησλ κειψλ ηνπ, ηα ζπλεξγαδφκελα ηδξχκαηα, ηνπο επαγγεικαηηθνχο νξγαληζκνχο θαη ηηο θξηηηθέο επηηξνπέο πνπ ζπκκεηέρνπλ. Οηθνλνκηθά ππνζηεξίδεηαη απφ δηεζλείο ππνζηεξηθηέο κε πνηθίινπο ηξφπνπο φπσο δηεζλή ζπλέδξηα, ην πεξηνδηθφ Journal of Online Learning and Teaching (JOLT), εθδφζεηο κειψλ θαη ηηο 28

30 δηαδηθηπαθέο ζπλδξνκέο ARIADNE To ARIADNE είλαη ην απνζεηήξην πνπ δεκηνχξγεζε θαη ζπληεξεί ν νκψλπκνο νξγαληζκφο θαη έρεη ζαλ ζηφρν λα εληζρχεη ηελ θνηλή ρξήζε θαη επαλαρξεζηκνπνίεζε δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ. Τπνζηεξίδεη ηελ δεκνζίεπζε θαη δηαρείξηζε ςεθηαθψλ δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ βάζεη πξνηχπσλ. Αξρηθά δεκηνπξγήζεθε απφ έλα δίθηπν επξσπατθψλ ζπκκεηνρψλ αιιά πιένλ επεθηείλεηαη κε ηε ζπκκεηνρή ηδξπκάησλ πνπ ελζηεξλίδνληαη ηνλ ίδην κε απηφ ζθνπφ GLOBE Σν GLOBE (Global Learning Objects Brokering Exchange) απνηειεί κηα ππεξεζία κηα ζηάζεο γηα νξγαληζκνχο δηαρείξηζεο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ νη νπνίνη επηζπκνχλ λα δηαρεηξηζηνχλ ή/θαη λα δηαθεκίζνπλ ηα απνζεηήξηα πιηθνχ πνπ ζπληεξνχλ. Παξέρεη έλα ζεη εξγαιείσλ θαη δηαδηθηπαθψλ ππεξεζηψλ ζηα κέιε ηνπ πξνθεηκέλνπ λε είλαη δπλαηφ λα αληαιιάζνπλ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ. Γηέπεηαη απφ ηνπο εμήο ζηφρνπο: ιεηηνπξγία ζαλ θνηλφηεηα νκφηηκσλ ρξεζηψλ, ζεβαζκφ ζηε δηαθνξεηηθφηεηα, ρξήζε αλνηθηψλ πξνηχπσλ θαη φπνπ είλαη απαξαίηεην ζπκκεηνρή ζηελ αλάπηπμε ηέηνησλ πξνηχπσλ θαη θαιψλ πξαθηηθψλ. Οη ζπκκεηέρνληεο νξγαληζκνί κέρξη ζήκεξα είλαη: Ariadne Foundation, Department of Instructional Technology and Learning Sciences, Education Services Australia, European Schoolnet, III (Institute for Information Industry, Taiwan), ISKME (the Institute for the Study of Knowledge Management in Education), KERIS (Korea Education & Research Information Service), LACLO (The Latin American Community of Learning Objects), LORNET, METAL Inter University Center for e Learning (IUCEL), MERLOT (Multimedia Educational Resources for Learning and Online teaching, USA), OER Africa, The Open University of Japan, Center of ICT and Distance Education (OUJ CODE). Ζ ζπκκεηνρή σο κέινο ζηνλ νξγαληζκφ πξνυπνζέηεη ζπγθεθξηκέλεο ππνρξεψζεηο θαη επηηπγράλεηαη κέζσ ζπγθεθξηκέλεο δηαδηθαζίαο (έμη μεθάζαξσλ βεκάησλ), ε νπνία ππάξρεη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ νξγαληζκνχ. 29

31 2. Εργαλεύα ανϊπτυξησ μαθηςιακών αντικειμϋνων. Το χθεσ και το αύριο. Όπσο πξναλαθέξακε ππάξρνπλ πνιιά πξνγξάκκαηα θαη εθαξκνγέο πνπ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ σο εξγαιεία αλάπηπμεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Ωζηφζν ζηελ παξνχζα ελφηεηα ζα ζπγθεθξηκελνπνηήζνπκε θάπνηα εξγαιεία. Σελ ηειεπηαία δεθαεηία ην εξγαιείν πνπ επηθξάηεζε ζην ρψξν ηεο Πιεξνθνξηθήο γεληθφηεξα αιιά θαη ζηηο ΣΠΔ-Δ εηδηθφηεξα είλαη ην Adobe Macromedia Flash. Πξφθεηηαη γηα έλα εξγαιείν ςεθηαθήο αλάπηπμεο πεξηερνκέλνπ κέζσ ηνπ νπνίνπ κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ θαη επεμεξγαζηνχλ ζρεδηνθηλήζεηο (animation), παηρλίδηα (παηρληδνθεληξηθή κάζεζε), ηζηνζειίδεο θαη ηαηλίεο-παξνπζηάζεηο. Οη ιφγνη πνπ ην θαζηζηνχλ επξέσο δηαδεδνκέλν εξγαιείν είλαη ε ζηαζεξφηεηα, ε ζρεηηθή επθνιία αλάπηπμεο (θαη κε θψδηθα θαη κε drag n drop πξνγξακκαηηζκφ), νη πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο κνξθέο πνπ πξναλαθέξακε θαη θπξίσο νη πνιιέο εθαξκνγέο δηάδξαζεο ηνπ παξαγφκελνπ ινγηζκηθνχ κε ηνλ ρξήζηε. Παξφιν πνπ ην Adobe Flash θαη νη δηάθνξεο εθδφζεηο ηνπ θνζηίδνπλ αθξηβά θαηάθεξε ιφγσ ησλ παξαπάλσ πιενλεθηεκάησλ πνπ αλαθέξακε λα θεξδίζεη θαηά θξάηνο ζηελ αγνξά. Δπίζεο ε Adobe βιέπνληαο απφ λσξίο ηηο δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο θαη αχμεζεο ησλ πσιήζεσλ δεκνζίεπζε αξθεηά άξζξα θαη νδεγνχο πνπ αθνξνχλ ηελ αλάπηπμε καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ κε ην Flash. Έηζη βνήζεζε ηνπο ρξήζηεο (εθπαηδεπηηθνχο θαη εηαηξείεο) λα βειηηψζνπλ ην πιηθφ πνπ παξείραλ αιιά θαη λα απμήζνπλ ηηο πξνγξακκαηηζηηθέο ηνπο δπλαηφηεηεο. To flash είλαη έλα δπλακηθφ εξγαιείν αλάπηπμεο, ην νπνίν έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα απνζηέιιεη θαη δηαλέκεη κία κεγάιε γθάκα απφ πεγέο δεδνκέλσλ θαη web media. Tα αξρεία flash ελζσκαηψλνληαη κέζα ζηελ πιαηθφξκα ησλ windows. Υξεζηκνπνηψληαο ηελ επειημία ηνπ flash γηα ζρεδίαζε αιιειεπίδξαζεο, νη πξνγξακκαηηζηέο έρνπλ θαιχηεξν έιεγρν ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ειεθηξνληθνχ πεξηερνκέλνπ εθπαίδεπζεο. ε αληίζεζε κε ηε γξακκηθή, ζηαηηθή HTML ζειίδα, ην flash είλαη κία εθαξκνγή δηαδηθηχνπ (web application) θαη αιιειεπηδξά ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Έηζη κπνξνχλ λα ππάξρνπλ πνιιά ζηξψκαηα κε δεδνκέλα (layers) πνπ λα εκθαλίδνληαη φκσο νπνηεδήπνηε ν ρξήζηεο ηα ρξεηάδεηαη. 30

32 Με ην Macromedia Flash ην πεγαίν αξρείν κπνξεί λα εμαρζεί ζε έλα κεγάιν εχξνο θσδηθνπνηήζεσλ αξρείσλ (file format). Απηή ε δπλαηφηεηα καο παξέρεη επειημία επηινγψλ θαζψο θαη ηελ επθαηξία λα επαλαρξεζηκνπνηήζνπκε ην καζεζηαθφ αληηθείκελν πνπ αλαπηχρζεθε κε πνιινχο ηξφπνπο. Γηα παξάδεηγκα έλα αξρείν πνπ δεκνζηεχηεθε σο html αξρείν πνπ πεξηέρεη θψδηθα JavaScript κπνξεί λα επηθνηλσλήζεη κε πξφηππν SCORM πνπ έρεη ζπκβαηφηεηα κε LMSs πξνγξάκκαηα. Θα κπνξνχζαλ λα γξαθηνχλ δεθάδεο ζειίδεο κε παξαδείγκαηα ηνπ Flash πνπ αθνξνχλ ηελ εθπαίδεπζε, ηελ κεγάιε δηάδνζή ηνπ ζαλ εξγαιείν αλάπηπμεο αιιά θαη γηα ηηο πνιχ πςειέο δπλαηφηεηέο ηνπ. Πιένλ φκσο νη ηάζεηο δείρλνπλ φηη ζα αξρίζεη λα εγθαηαιείπεηαη κε δηάδνρν ηνπ ηελ HTML v.5.0. Πέξαλ ηνχηνπ ην Flash ηα ηειεπηαία ρξφληα έθαλε ηελ εκθάληζή ηνπ θαη ζηηο θνξεηέο ζπζθεπέο. Τπνζηεξίδνληαο ηφζν ην ιεηηνπξγηθφ ios φζν θπζηθά θαη ην Android. Tα δχν θπξίαξρα έσο ζήκεξα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα ζην ρψξν ησλ θνξεηψλ ζπζθεπψλ. Δίλαη γλσζηή θαη θνηλψο απνδεθηή θαη εθαξκφζηκε ε γιψζζα html. Mέρξη ζήκεξα είρακε γλσξίζεη ηηο ηέζζεξηο πξψηεο εθδφζεηο ηεο. Οη νπνίεο παξήγαγαλ αξρηθά ζηαηηθέο ζειίδεο ελψ αξγφηεξα ζπλδπάδνληαλ κε θψδηθα php (αιιά θαη άιιεο γιψζζεο) γηα ηελ παξαγσγή δπλακηθψλ ηζηνζειίδσλ. Ζ ιεηηνπξγία ηεο html γιψζζαο κπνξεί λα ζπλνςηζηεί ζηηο επηζεκάλζεηο (tags) πνπ παξέρεη ε γιψζζα κέζσ ησλ νπνίσλ ζηελ νπζία γίλεηαη ν ρεηξηζκφο ηνπ ηζηνρψξνπ. ηελ έθδνζε html 5 πξνζηέζεθαλ λέα tags πνπ ρεηξίδνληαη αξρεία πνιπκέζσλ. Απηά είλαη πνπ ην θαζηζηνχλ θαη ην πξνηείλνπλ ζαλ ελαιιαθηηθή ιχζε απφ ην Adobe Flash. Σα θπξηφηεξα tags είλαη: <canvas> ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή γξαθηθψλ. Απαξαίηεηε ε ππνζηήξημε γισζζψλ ζελαξίνπ (Java Script) γηα ηελ επηηπρή ιεηηνπξγία ησλ γξαθηθψλ. <article> παξνπζηάδεη απηνηειέο θείκελν αλεμάξηεην ηεο ζειίδαο <video> ρεηξίδεηαη πνιπκεζηθά αξρεία βίληεν <audio> ρεηξίδεηαη αξρεία ήρνπ Βέβαηα γηα λα παξαρζνχλ δπλακηθέο ηζηνζειίδεο θαζψο θαη πνιπκεζηθφ πιηθφ ρξεηάδεηαη καδί κε ηελ html 5 λα ζπλδπαζηνχλ ε γιψζζα Java Script θαζψο θαη ε CSS3. 31

33 ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο html 5 είλαη φηη αθφκα δελ έρεη πξνηππνπνηεζεί ελψ νη θπιινκεηξεηέο (browsers) δελ ππνζηεξίδνπλ αθφκα φια ηα <tags> πνπ παξέρεη ε γιψζζα. Ωζηφζν θαη ην Flash παξνπζηάδεη παξφκνην πξφβιεκα αθνχ απαηηείηαη ε εγθαηάζηαζε πξνζζέηνπ (plugin) ζηνλ θάζε θπιινκεηξεηή γηα ηελ εθηέιεζε ησλ αξρείσλ. 2.1 Χαρακτηριςτικϊ που ενςωματώνουν τα εργαλεύα ανϊπτυξησ Σα καζεζηαθά αληηθείκελα πνπ πιένλ είλαη δηάζπαξηα ζε φιν ην δηαδίθηπν έρνπλ θάπνηα εξγαιεία αλάπηπμεο. Όπσο έρνπκε πξναλαθέξεη έλα καζεζηαθφ αληηθείκελν κπνξεί λα είλαη κία εηθφλα, έλα θείκελν, θάπνην βίληεν, κία ζρεδηνθίλεζε (animation), κία ηζηνζειίδα, έλα ηζηνιφγην (blog), κία ζειίδα ζπλεξγαηηθήο αλάπηπμεο πεξηερνκέλνπ (wiki) ή θπζηθά θάπνηνο ζπλδπαζκφο ησλ παξαπάλσ. χκθσλα κε ηα αλσηέξσ κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε ζαλ εξγαιεία αλάπηπμεο ησλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ φιεο ηηο εθαξκνγέο θαη ηα πξνγξάκκαηα πνπ καο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δεκηνπξγήζνπκε ηέηνηνπ είδνπο αξρεία. Δπνκέλσο, ζε γεληθέο γξακκέο κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε φια ηα πξνγξάκκαηα δεκηνπξγίαο θαη επεμεξγαζίαο πνιπκέζσλ (αξρεία ήρνπ, εηθφλαο, ζρεδηνθίλεζεο) ζαλ πξνγξάκκαηα αλάπηπμεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Σν ίδην κπνξνχκε λα θάλνπκε θαη κε ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ (Content Management System) φζνλ αθνξά ηηο ηζηνζειίδεο. Πξνθαλψο ζηελ ίδηα θαηεγνξία αλήθνπλ θαη ηα πξνγξάκκαηα δηαρείξηζεο εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκέλνπ (Learning Management System). Πξέπεη λα είκαζηε πξνζεθηηθνί φκσο δηφηη κε απηφ ηνλ ηξφπν δελ γίλεηαη επδηάθξηην πνηα εξγαιεία ρξεζηκνπνηνχκε ή πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχκε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ππελζπκίδνπκε πσο ππάξρνπλ θάπνηα δηεζλή πξφηππα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ learning objects. Άξα φια ηα παξαπάλσ εξγαιεία πνπ αλαθέξζεθαλ ζε γεληθέο γξακκέο φηαλ ηα ρξεζηκνπνηνχκε θαιφ είλαη, αλ φρη επηβεβιεκέλν, λα ππφθεηληαη ζηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ ηα πξφηππα απηά καο παξέρνπλ. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη κία ζχληνκε αλαθνξά θαη κία κηθξήο έθηαζεο αλάιπζε ζηα πξφηππα αλάπηπμεο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ θαη ζην ηέινο ζα αλαθεξζνχκε ζε ζπγθεθξηκέλεο ηερλνινγίεο. 2.2 Πλατφόρμεσ διαχεύριςησ διδαςκαλύασ και διδακτικού υλικού Οη πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο δηδαζθαιίαο θαη δηδαθηηθνχ πιηθνχ δηαρσξίδνληαη αλάινγα κε ηνλ ηνκέα δηαρείξηζεο ζηνλ νπνίν δίλνπλ κεγαιχηεξε βαξχηεηα ζε κεγάιεο θαηεγνξίεο, δηαρείξηζεο καζεκάησλ, δηαρείξηζεο ηάμεο, δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ θαη δηαρείξηζεο ζελαξίσλ. Πξέπεη λα 32

34 ηνλίζνπκε φηη θάζε είδνο πινπνηεί ζηνηρεησδψο θαη ηηο ππφινηπεο ιεηηνπξγίεο κε κηθξφηεξε ή κεγαιχηεξε επρξεζηία γηα ην ιφγν απηφ θαη ν απφιπηνο δηαρσξηζκφο δελ είλαη εθηθηφο Πλατφόρμεσ διαχεύριςησ μαθημϊτων Οη πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο καζεκάησλ είλαη εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ζηελ αζχγρξνλε ή εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε κπνξνχλ φκσο θαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ππνζηεξηθηηθά ζε ζχγρξνλε δηδαζθαιία. Μέζσ ησλ εθαξκνγψλ είλαη ζπλήζσο δπλαηή ε δηαρείξηζε καζεκάησλ, δξαζηεξηνηήησλ, αλαθνηλψζεσλ, πιηθνχ, αλάζεζεο θαη ζπιινγήο εξγαζηψλ καζεηψλ θαη βαζκνιφγεζε/αμηνιφγεζε. Ζ πην ζπλήζεο πινπνίεζε είλαη σο ηζηφηνπνο κε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Τπάξρνπλ ηφζν εκπνξηθέο φζν θαη πινπνηήζεηο αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ. GUnet open eclass "Ζ πιαηθφξκα Open eclass είλαη έλα νινθιεξσκέλν χζηεκα Γηαρείξηζεο Ζιεθηξνληθψλ Μαζεκάησλ γηα ηελ ειεθηξνληθή νξγάλσζε, απνζήθεπζε θαη παξνπζίαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Απνηειεί ηελ πξφηαζε ηνπ Αθαδεκατθνχ Γηαδηθηχνπ GUnet γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ Τπεξεζηψλ Αζχγρξνλεο Σειεθπαίδεπζεο. Βαζηθή επηδίσμε ηεο πιαηθφξκαο είλαη ε ελζσκάησζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ε επνηθνδνκεηηθή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Βαζίδεηαη ζηε θηινζνθία ηνπ ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα, ππνζηεξίδεηαη ελεξγά απφ ην GUnet θαη δηαλέκεηαη ειεχζεξα." 2.3 Πλατφόρμεσ διαχεύριςησ τϊξησ Οη πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο ηάμεο είλαη εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ζηελ αζχγρξνλε ή εμ απνζηάζεσο δηαρείξηζε ηκεκάησλ δηδαζθαιίαο θαη ζπλήζσο ρξεζηκνπνηνχληαη ππνζηεξηθηηθά ζηελ δηαδηθαζία ηεο δηδαζθαιίαο. Δίλαη ζπλαθείο κε ηηο πξνεγνχκελεο εθαξκνγέο δηαρείξηζεο καζεκάησλ κε ιίγν δηαθνξεηηθά εζηηαζκέλν εχξνο εθαξκνγήο. Μέζσ ησλ εθαξκνγψλ είλαη ζπλήζσο δπλαηή ε δηαρείξηζε καζεκάησλ, δξαζηεξηνηήησλ, αλαθνηλψζεσλ, πιηθνχ, αλάζεζεο θαη ζπιινγήο εξγαζηψλ καζεηψλ θαη βαζκνιφγεζε/αμηνιφγεζε αιιά θαη ε πινπνίεζε ειεθηξνληθψλ δξαζηεξηνηήησλ κέζσ ηεο πιαηθφξκαο Ζ πην ζπλήζεο πινπνίεζε είλαη σο ηζηφηνπνο κε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Τπάξρνπλ ηφζν εκπνξηθέο φζν θαη πινπνηήζεηο αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ. 33

35 2.4 Πλατφόρμεσ διαχεύριςησ διδακτικών ςεναρύων Οη πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο δηδαθηηθψλ ζελαξίσλ είλαη εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ζηελ ζχγρξνλε ή εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ππνζηεξηθηηθά ζηελ δηαδηθαζία ηεο δηδαζθαιίαο θαζνξίδνληαο ην εθπαηδεπηηθφ ζελάξην LAMS Learning Activity Management System "Σν LAMS είλαη έλα επαλαζηαηηθφ λέν εξγαιείν γηα ζε απεπζείαο ζχλδεζε δηαρείξηζε θαη εθπφλεζε ζπλεξγαηηθψλ καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Παξέρεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο / εθπαηδεπηέο έλα ηδηαίηεξα δηαηζζεηηθφ νπηηθφ πεξηβάιινλ δεκηνπξγίαο γηα ηε δεκηνπξγία αθνινπζηψλ καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Απηέο νη δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα πεξηιακβάλνπλ έλα ζχλνιν αηνκηθψλ εξγαζηψλ, εξγαζηψλ γηα κηθξέο νκάδεο θαη εξγαζηψλ γηα ηελ νινκέιεηα κηαο εθπαηδεπηηθήο νκάδαο βαζηζκέλσλ ζε πεξηερφκελν θαη ζπλεξγαζία. Σν LAMS κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο απηφλνκν ζχζηεκα ή ζε ζπλδπαζκφ κε άιια πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Μάζεζεο (LMS) φπσο Moodle,Sakai,.LRN, WebCT θαη ην BlackBoard. Σν LAMS παξέρεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο/εθπαηδεπηέο έλα νπηηθφ πεξηβάιινλ δεκηνπξγίαο γηα ηε δεκηνπξγία, ηελ απνζήθεπζε θαη ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε αθνινπζηψλ καζεζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Οη εθπαηδεπηηθνί ζχξνπλ θαη αθήλνπλ (drag & drop) ηηο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ επηθάλεηα δεκηνπξγίαο θαη έπεηηα ελψλνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο γηα λα παξαγάγνπλ κηα καζεζηαθή αθνινπζία. Απηφ ην πξφηππν ξνήο ηεο δνπιεηάο είλαη πνπ δηαθξίλεη θπξίσο ην LAMS απφ άιια πεξηζζφηεξν βαζηζκέλα ζην πεξηερφκελν LMS κε ηελ παξνρή ζε εθπαηδεπηηθνχο θαη ησλ εθπαηδεπφκελνπο αθνινπζηψλ δξαζηεξηνηήησλ κε έλα πςειφ επίπεδν ηεο αιιειεπίδξαζεο θαη ηεο ζπλεξγαζίαο. Σν LAMS έρεη έλα επξχ θάζκα εξγαιείσλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε κηα ζεηξά παηδαγσγηθψλ πξνζεγγίζεσλ, απφ ηνπο θαζεγεηέο θαη ηνπο ζπνπδαζηέο κε δηαθνξεηηθά επίπεδα γλψζεσλ θαη εμεηδίθεπζεο." 2.5 Συςτόματα Διαχεύριςησ Μϊθηςησ (Learning Management System) O ζπλεζέζηεξνο ηξφπνο παξνρήο ειεθηξνληθψλ εθπαηδεπηηθψλ ππεξεζηψλ ελφο νξγαληζκνχ γίλεηαη κέζσ ελφο πζηήκαηνο Γηαρείξηζεο Μάζεζεο (L.M.S.). Πξφθεηηαη γηα ζπζηήκαηα παξφκνηα κε ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ (Content Management Systems) πξνζαλαηνιηζκέλα φκσο γηα εθπαηδεπηηθή αλάπηπμε θαη ρξήζε κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ. 34

36 2.5.1 BlackBoard Δξγαιεία ζπγγξαθήο πεξηερνκέλνπ Πξνθαηαζθεπαζκέλν πιηθφ καζεκάησλ Πξνζαξκνζηηθφηεηα. Ο δηδάζθσλ θαζνξίδεη ηελ πνξεία κάζεζεο νξίδνληαο ή απνξξίπηνληαο ηελ πξφζβαζε θάπνηνπ ζπνπδαζηή ζε ζπγθεθξηκέλν πιηθφ Γεκηνπξγία πνιιαπιψλ θφξνπκ ζπδήηεζεο Online αμηνιφγεζε θαη επηζθφπεζε ηεο πξνφδνπ ελφο καζεηή χζηεκα έγθαηξεο πξνεηδνπνίεζεο (θαηαηάζζεη ηνπο καζεηέο ζηαδηαθά ζε profiles κε βάζε ηε ζπκκεηνρή θαη ηηο επηδφζεηο ηνπο θαη εηδνπνηεί ηνλ δηδάζθνληα πξνθεηκέλνπ απηφο λα επηιέμεη ηελ πνξεία κάζεζεο) Γεκηνπξγία καζεζηαθέο θνηλφηεηεο κε online ζπδεηήζεηο Δχθνιε αλάξηεζε πιεξνθνξίαο ρσξίο γλψζε HTML Ζιεθηξ. Δκπφξην. Σα ηδξχκαηα κπνξνχλ λα ρξεψλνπλ online Δπηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο λα δεκηνπξγνχλ blogs Γεκηνπξγία portfolio θαη δπλαηφηεηα πξνζσπηθψλ ξπζκίζεσλ ζηελ εκθάληζε ηνπ Portfolio Templates γηα θάζε είδνπο πιηθφ Γεκηνπξγία αλαθνξψλ Καηάινγνο καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ (γηα αλαδήηεζε) Μoodle Γπλαηφηεηα εγγξαθήο ησλ ρξεζηψλ κε δεκηνπξγία δηθνχ ηνπο ινγαξηαζκνχ θαη επηβεβαίσζε ησλ δηεπζχλζεσλ . Έιεγρνο ηνπ δηδάζθνληα ζην πεξηερφκελν ηνπ καζήκαηνο θαη δπλαηφηεηα πνηθηιίαο ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ζρεηηθά κε ην κάζεκα (θφξνπκ, θνπίδ, εξγαζίεο) πγθεληξσηηθή παξνπζίαζε βαζκνινγίαο Γξαθηθή απεηθφληζε ηεο θίλεζεο ησλ ρξεζηψλ Τπνζηεξίδεη πνιχγισζζε ππνζηήξημε θεηκέλσλ Έιεγρνο ησλ εξγαζηψλ. Ο δηδάζθσλ κπνξεί λα επηιέμεη αλ ζα εκπνδίζεη εθπξφζεζκεο ππνβνιέο εξγαζηψλ, αλ ζα επηηξέςεη λα ππνβιεζνχλ εθ λένπ ή αλ ζα ιάβεη 52 35

37 πξνεηδνπνηεηηθφ φηαλ νη καζεηέο πξνζζέηνπλ θάηη ζηελ ππνβιεζείζα εξγαζία ή ελεκεξψλνπλ ην πεξηερφκελφ ηεο Δπηηξέπεη ηε δηεμαγσγή ζπδεηήζεσλ online Δπηηξέπεη ηε δεκηνπξγία ιίζηαο νξηζκψλ ζε ηχπν ιεμηθνχ Δπηηξέπεη ζην δηδάζθνληα λα δεκηνπξγεί πνηθηιφκνξθα ηεζη (πνιιαπιή επηινγή, θελά ζε πξνηάζεηο, αληηζηνίρεζε) Γεκηνπξγία blogs θαη wikis Μέζνδνη εγγξαθήο θαη ηαπηνπνίεζεο ρξεζηψλ Φίιηξα πεξηερνκέλνπ E-Class Έρεη απιή δηεπαθή Απνδνρή πνιιψλ θνξκάη πεξηερνκέλνπ (word, pdf, powerpoint, flash, windows 53 media) Δχθνιε νξγάλσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ (κεηαθηλήζεηο, αληηγξαθέο) Δκθάληζε αλάινγε κε ηνπο γλσζηνχο browsers γηα δηεπθφιπλζε ησλ ρξεζηψλ FTP Publishing Visual HTML Editing Δλζσκαησκέλε κεραλή αλαδήηεζεο Γξήγνξε θαη εχθνιε παξαγσγή απηνβαζκνινγνχκελσλ δηαγσληζκάησλ Πνιχγισζζε ππνζηήξημε PostNuke Δγγξαθή ρξεζηψλ θαη άδεηα εηζφδνπ ζην ζχζηεκα (δηαρείξηζε ρξεζηψλ) Πνιχγισζζε ππνζηήξημε Έιεγρνο πξνζβαζηκφηεηαο. Μπνξεί λα πξνζαξκνζηεί, ψζηε νξηζκέλα κέιε λα έρνπλ πξφζβαζε κφλν γηα λα πξνζζέζνπλ ζπγθεθξηκέλν πιηθφ ρσξίο πξφζβαζε ζε άιια κέξε ηεο ζειίδαο. ηαηηζηηθέο αλαθνξέο γηα φια ηα δεδνκέλα FAQ. Βάζε δεδνκέλσλ κε ηηο ζπρλφηεξεο εξσηήζεηο πνπ ζέηνπλ νη ρξήζηεο 36

38 Λίζηα κειψλ γηα φινπο πνπ έρνπλ εγγξαθεί Αληαιιαγή πξνζσπηθψλ κελπκάησλ κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ Γπλαηφηεηα δεκνζίεπζεο άξζξσλ ζε ζρέζε κε ηελ ηξέρνπζα επηθαηξφηεηα Μελχκαηα ηνπ δηαρεηξηζηή απεπζπλφκελα ζε ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο ρξεζηψλ TopList κε ηα πην δεκνθηιή πεξηερφκελα ηεο ζειίδαο Αλαδήηεζε εληφο ηεο ζειίδαο 2.6 Εργαλεύο ανϊπτυξησ εκπαιδευτικών εφαρμογών για φορητϋσ ςυςκευϋσ (App Inventor) To App Inventor for Android απνηειεί έλα εξγαιείν ηεο Google. Δίλαη έλα δσξεάλ Οπηηθφ πεξηβάιινλ Πξνγξακκαηηζκνχ κε πιαθίδηα (blocks), γηα ηε δεκηνπξγία εθαξκνγψλ γηα θηλεηά ηειέθσλα κε ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Android. Οη ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγέο ηξέρνπλ θαη ζε emulator. Αλαπηχρζεθε ζηα εξγαζηήξηα ηεο Google απφ κηα νκάδα κε επηθεθαιήο ηνλ θαζεγεηή ηνπ MIT Hal Abelson (Abelson, 2009). Σν App Inventor πξνζθέξεη ηελ δπλαηφηεηα γηα θαηαζθεπή εθαξκνγψλ Android ρσξίο λα ρξεηάδεηαη θακία πξνεγνχκελε γλψζε πξνγξακκαηηζκνχ. Γίλεη ηελ επθαηξία ζε φπνηνλ ελδηαθέξεηαη αιιά δελ έρεη ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο, λα θηηάμεη κηα εθαξκνγή γηα Android. Ζ αξρηθή έθδνζε beta δελ ήηαλ αλνηθηή γηα νπνηνλδήπνηε ήζειε λα ηε δνθηκάζεη, αιιά πιένλ κεηά θαη ηελ ηειεηνπνίεζε ηεο εθαξκνγήο ε Google απνθάζηζε λα δηαζέζεη ην Android App Inventor ζηνλ θαζέλα. Όπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ε Google, «...γηα πνιινχο αλζξψπνπο, ε θηλεηή ηνπο ζπζθεπή θαη ε πξφζβαζε πνπ επηηπγράλεηαη ζην Γηαδίθηπν κέζσ απηήο, έρεη δηάθνξνπο πεξηνξηζκνχο. Σν App Inventor γηα Android δίλεη ζε φινπο, αλεμαξηήησο πξνγξακκαηηζηηθψλ ηθαλνηήησλ, ηελ επθαηξία λα ειέγρνπλ θαη λα κεηαζρεκαηίδνπλ ηελ εκπεηξία ηεο επηθνηλσλίαο ηνπο. Παξαηεξνχκε κάιηζηα πσο νη άλζξσπνη αηζζάλνληαη ππεξήθαλνη κε ην λα γίλνληαη δεκηνπξγνί ηεο θηλεηήο ηερλνινγίαο θαη φρη απινί ρξήζηεο ηεο.» Δίλαη δηαδηθηπαθφ εξγαιείν θαη παξέρεη κηα πιεξέζηαηε ζπιινγή εξγαιείσλ πνπ επηηξέπνπλ ζε νπνηνλδήπνηε, δίρσο πξνγξακκαηηζηηθφ ππφβαζξν, λα δεκηνπξγήζεη πξνγξάκκαηα γηα ηα θηλεηά πνπ ηξέρνπλ Android. Αλήθεη ζηελ θαηεγνξία WYSIWYG εξγαιείσλ, πνπ ζεκαίλεη: What You See Is What You Get = Απηφ πνπ βιέπεηο είλαη απηφ πνπ παίξλεηο. Σα εξγαιεία πνπ ιεηηνπξγνχλ 37

39 κε απηφ ηνλ ηξφπν παξνπζηάδνπλ ην απνηέιεζκα ησλ πξάμεσλ καο απφ ηελ πξψηε ζηηγκή, ψζηε λα βιέπνπκε βήκα - βήκα ην ρηίζηκν κίαο εθαξκνγήο. Αξλεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ είλαη φηη, θαηά ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ε δηαδηθαζία ρξήζεο ησλ blocks είλαη κηα αξγή δηαδηθαζία. Σν «App Inventor» (Δθεπξέηεο Δθαξκνγψλ) απεηθνλίδεη ηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο ηνπ ηειεθψλνπ σο ρξσκαηηζηά ηνπβιάθηα ηα νπνία νη ρξήζηεο κπνξνχλ λα ζέξλνπλ (κέζσ απινχ drag'n'drop) θαη λα ζπλδένπλ πάλσ ζηελ νζφλε ηνπ ππνινγηζηή ηνπο. Αληί γηα ηε ζπγγξαθή θψδηθα ν δεκηνπξγφο απνθαζίδεη γηα ηελ εκθάληζε θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηεο εθαξκνγήο κέζα απφ έλα παξαζπξηθφ πεξηβάιινλ. Τπάξρνπλ δηάθνξα blocks εληνιψλ, ηα νπνία «ελεξγνπνηνχληαη» παηψληαο ην αληίζηνηρν πιήθηξν θαη εθηεινχλ πξνθαζνξηζκέλεο ιεηηνπξγίεο. Γηα παξάδεηγκα, ππάξρνπλ blocks επαλάιεςεο εληνιψλ ηχπνπ for ή do-while, blocks απνζήθεπζεο πιεξνθνξηψλ, θαζψο θαη blocks θψδηθα γηα ηελ εθηέιεζε ιεηηνπξγηψλ θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο. Δπίζεο, είλαη δηαζέζηκα αθφκε θαη blocks γηα επηθνηλσλία κε ηνπνζεζίεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο. Σν AppInventor θάλεη ρξήζε ησλ βηβιηνζεθψλ Java Open Blocks γηα ηελ δεκηνπξγία ησλ εηθνληθψλ blocks, ελψ ν κεηαθξαζηήο ηεο γιψζζαο ησλ visual blocks (ε νπνία ελζσκαηψζεθε θαη ξπζκίζηεθε εηδηθά γηα ην Android) ρξεζηκνπνηεί ην Kawa Language Framework Το AppInventor ςτην εκπαύδευςη To App Inventor ρξεζηκνπνηείηαη θαη δνθηκάδεηαη ήδε σο πιαηθφξκα δηδαζθαιίαο θαη εηζαγσγήο ζηνλ Πξνγξακκαηηζκφ ηφζν ζηελ Σξηηνβάζκηα φζν θαη ζηε Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. Σν πεξηβάιινλ ηνπ App Inventor έρεη πνιιέο νκνηφηεηεο κε ην πεξηβάιινλ ηνπ Scratch θαη ηνπ Alice, κε ηε δηαθνξά φηη νη εθαξκνγέο πνπ δεκηνπξγνχληαη ηξέρνπλ ζε έμππλα ηειέθσλα (smart phones). ε πξφζθαηε έξεπλα ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηελ νξγάλσζε Αλζξσπηζηηθή δξάζε κε Γσξεάλ Λνγηζκηθφ Αλνηθηνχ Κψδηθα (Humanitarian Free and Open Source Software HFOSS) θαη ρξεκαηνδνηήζεθε απφ ην Δζληθφ Ίδξπκα Δπηζηεκψλ ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ (National Science Foundation) έγηλε πξνζπάζεηα λα απαληεζεί ην εξψηεκα αλ ην app inventor είλαη θαηάιιειν γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ θαη εηδηθφηεξα ηεο ππνινγηζηηθήο ζθέςεο ζηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε (Morreli et al. 2011). 38

40 Σα πξψηα απνηειέζκαηα είλαη ελζαξξπληηθά αθνχ νη εξεπλεηέο επηζεκαίλνπλ ηα εμήο πιενλεθηήκαηα: 1. Δχθνιν ζηε ρξήζε πεξηβάιινλ κε πνιιέο δπλαηφηεηεο. 2. Αληηθεηκελνζηξεθέο κνληέιν νπηηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ κε δνκέο ειέγρνπ θαζνδεγνχκελεο απφ γεγνλφηα (event-driven). 3. Μάζεζε κέζσ επίιχζεο πξνβιεκάησλ. 4. Δπηπιένλ θίλεηξα ζηνπο καζεηέο ζε ζρέζε κε ην Scratch θαη Alice εμαηηίαο ηεο θνξεηφηεηαο θαη ηεο πξαθηηθήο ρξήζεο ησλ εθαξκνγψλ πνπ δεκηνπξγνχληαη. 5. Ύπαξμε emulator πνπ ζεκαίλεη φηη δελ ρξεηάδνληαη πνιιέο ζπζθεπέο γηα ηελ εηζαγσγή ζηε ζρνιηθή ηάμε. 6. Τπνζηήξημε απφ ηε Google. 39

41 3. Μϊθηςη ςτο Διαδύκτυο (Online learning) Ζ άλνδνο ησλ big data πνπ αθνξνχλ ηελ εθπαίδεπζε αληηθαηνπηξίδνπλ ηελ παγθφζκηα αχμεζε ζηελ παξαθνινχζεζε online καζεκάησλ. Ζ κάζεζε ζην Γηαδίθηπν έρεη πνιιά πιενλεθηήκαηα. Κάπνηα απφ απηά είλαη ε επειημία ζην ρξφλν θαη ην ρψξν πνπ επηιέγεη ν καζεηεπφκελνο. Άιιε ε εμεχξεζε πεγψλ πφξσλ θαη καζεκάησλ εμεηδηθεπκέλσλ ζε ηνκείο ηνπο νπνίνπο δχζθνια κπνξεί θάπνηνο (είηε καζεηήο είηε επαγγεικαηίαο) λα παξαθνινπζήζεη ζε κία ηάμε. Παξφια πξνθχπηνπλ θαη πξνβιήκαηα. Έλα απφ ηα βαζηθφηεξα είλαη ην αίζζεκα απνκφλσζεο καζεηψλ ιφγσ ηεο απφζηαζεο απφ ην δηδάζθνληα αιιά θαη ηεο έιιεηςεο άκεζεο επηθνηλσλίαο κε άιινπο καζεηέο. Άιια πξνβιήκαηα είλαη ε αληηκεηψπηζε ηερληθψλ πξνβιεκάησλ πνπ πηζαλφλ λα απνζαξξχλεη αξθεηνχο κε επαθφινπζν ηελ έιιεηςε θηλήηξνπ γηα ηελ πιήξε παξαθνινχζεζε θαη νινθιήξσζε ελφο καζήκαηνο (Mazza and Dimitrova, 2004). Σαπηφρξνλα ν εθπαηδεπηηθφο δε δηαζέηεη ηελάκεζε αιιειεπίδξαζε θαη ηα νπηηθά ζπλζήκαηα ηα νπνία ζα ηνπ επέηξεπαλ λα αληηιεθζεί πφηε έλαο καζεηήο δελ θαηαιαβαίλεη, βαξηέηαη, ληψζεη θνπξαζκέλνο, έρεη δηάζπαζε πξνζνρήο ή απιά απνπζηάδεη. Δπίζεο δπζθνιεχεηαη λα εξκελεχζεη θαη λα αμηνινγήζεη ηελ πνηφηεηα ζπκκεηνρήο ησλ καζεηψλ φηαλ απηή βξίζθεηαη κέζα ζε εθαηνληάδεο (ή θαη πεξηζζφηεξεο) ζπλεηζθνξέο ζε δηαδηθηπαθνχο ηφπνπο ζπδεηήζεσλ πνπ έρνπλ δηάξθεηα κεξηθψλ εβδνκάδσλ ή κελψλ (Dringus and Ellis, 2005). Σν εξψηεκα πνπ πξνθχπηεη εχινγα είλαη: Πσο κπνξνχκε λα βειηηζηνπνηήζνπκε ηηο επθαηξίεο ηεο online κάζεζεο; Ζ απάληεζε ζε απηφ ην εξψηεκα έξρεηαη απφ ηε ζχλζεζε ηερληθψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ κέρξη ζήκεξα θαη έρνπλ λα θάλνπλ κε: Educational Data mining (EDM) φπνπ επηθεληξψλεηαη ζηηο ηερληθέο πξνθιήζεηο αλαδεηψληαο ηξφπνπο γηα ηελ εμαγσγή θαη ζπιινγή εθπαηδεπηηθψλ δεδνκέλσλ απφ πνιχ κεγάια ζχλνια δεδνκέλσλ. Learning analytics ηα νπνία επηθεληξψλνληαη ζηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ παξαπάλσ δεδνκέλσλ πξνο φθεινο ηεο θαηαλφεζεο θαη ηεο βειηηζηνπνίεζεο ηεο κάζεζεο. Academic analytics φπνπ αθνξνχλ ηε ζπλνιηθφηεξε νξγάλσζε ηδξπκάησλ θαη ηελ εθκεηάιιεπζε πνζνηηθψλ κεζφδσλ ψζηε λα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα θαιχηεξεο ιήςεο απνθάζεσλ πξνο φθεινο ησλ καζεηψλ. 40

42 3.1 Τι ονομϊζουμε web analytics Ζ έμαξζε ηνπ Γηαδηθηχνπ θαζψο θαη ε έμαξζε ησλ εθαξκνγψλ ζε απηφ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία έρνπλ νδεγήζεη ζηελ θαζεκεξηλή παξαγσγή πνιχ κεγάινπ φγθνπ δεδνκέλσλ παγθνζκίσο. Ζ λέα ηάζε ησλ big data θάλεη αθφκε πην επηηαθηηθή ηελ αλάγθε νξζήο αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ. Ζ παξαγσγή δεδνκέλσλ απφ εηαηξηθέο θαη δεκνζηνγξαθηθέο ηζηνζειίδεο, θφξνπκ ζπδεηήζεσλ, πξνζσπηθά ηζηνιφγηα θαζψο θαη ηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο είλαη ππεχζπλα γηα ηελ δηαθίλεζε ελφο ηεξάζηηνπ θαη ζπλερνχο φγθνπ δεδνκέλσλ ν νπνίνο απμάλεηαη. Ζ αλάιπζε απηψλ ησλ δεδνκέλσλ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο έλα ζαπκάζην εξγαιείν γηα ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. Σα ζπκπεξάζκαηα απηά καο βνεζνχλ λα βειηηψζνπκε ηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρνληαη αλάινγα κε ηνπο αληηθεηκεληθνχο ζθνπνχο θαη ζηφρνπο πνπ έρνπλ ηεζεί. Με ηνλ φξν web analytics ελλννχκε ηελ επηζηήκε αιιά θαη ηελ ηέρλε ηεο βειηίσζεο ηζηνζειίδσλ κε ζθνπφ ηελ αχμεζε ηεο επηζθεςηκφηεηαο, ηνπ θέξδνπο θαη ηεο απνδνηηθφηεηαο δηαδηθηπαθψλ εθαξκνγψλ. Μηιάκε γηα επηζηήκε αθνχ ρξεζηκνπνηείηαη ε ηαηηζηηθή αιιά θαη ηερληθέο Δμφξπμεο Γεδνκέλσλ (data mining) θαη άιια κεζνδνινγηθά εξγαιεία. Θεσξείηαη «ηέρλε» αγνχ έλαο αλαιπηήο δεδνκέλσλ θαιείηαη λα πξνηείλεη ιχζεηο επαλαζρεδηαζκνχ ππεξεζηψλ θαη ηζηνζειίδσλ πξνθεηκέλνπ λα πξνζειθχζεη ζπγθεθξηκέλν θνηλφ ρξεζηκνπνηψληαο αληί γηα ρξψκαηα σο εξγαιείν ηνπο πφξνπο δεδνκέλσλ πνπ πξνήιζαλ απφ ηελ εμφξπμε απηψλ. Δθηφο απηνχ ε βειηίσζε κίαο ηζηνζειίδαο απαηηεί δεκηνπξγηθή ζθέςε θαη εθηέιεζε ε νπνία απνηειείηαη απφ ην ζπλδπαζκφ αλζξσπνθεληξηθήο ζρεδίαζεο, παξαγσγήο πεξηερνκέλνπ, εηθφλσλ θαη αθφκε θαη πξνψζεζεο. 3.2 Όγκοσ μεγϊλων δεδομϋνων (Big Data) Με ηνλ φξν big data ζήκεξα ελλννχκε «ζχλνια δεδνκέλσλ ηα νπνία είλαη πνιχ κεγαιχηεξα απφ ηηο ηππηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ ηηο νπνίεο κπνξνχλ λα δηαρεηξηζηνχλ, απνζεθεχζνπλ, επεμεξγαζηνχλ θαη λα αλαιχζνπλ ζπλεηζκέλα εξγαιεία ινγηζκηθνχ» ζχκθσλα κε ην McKinsey Global Institute. Πξνθεηκέλνπ λα μεπεξαζηνχλ ηα εκπφδηα απηά ζηε δηαρείξηζε δεδνκέλσλ έρνπλ αλαπηπρζεί λέεο ηερλνινγίεο (Hadoop), βάζεηο δεδνκέλσλ θαη ηερληθέο (φπσο ε εμφξμε δεδνκέλσλ θαη ε αλαθάιπςε γλψζεο). Οπζηαζηηθά κηιάκε γηα παξαγσγή ηεξάζηηνπ φγθνπ δεδνκέλσλ θαζεκεξηλά θαη ζε νπνηαδήπνηε εξθαξκνγή είηε επηζηεκνληθή είηε εκπνξηθή είηε κία απιή ζειίδα θνηλσληθήο δηθηχσζεο. Σν ζεκείν θιεηδί είλαη φηη ζήκεξα ηα δεδνκέλα νδεγνχλ ηηο εμειίμεηο. Γελ πξφθεηηαη απιά γηα έλα κέξνο ππνινγηζηηθψλ πξνβιεκάησλ αιιά ηα δεδνκέλα 41

43 ζεσξνχληαη ζαλ έλαο ππξήλαο ηνπ νπνίνπ ε απνθσδηθνπνίεζε καο βνεζάεη ζηελ ιήςε απνθάζεσλ ζε φια ηα κήθε ησλ πιεξνθνξηαθψλ εθαξκνγψλ. 3.3 Κατηγοριοιπούηςη εκπαιδευτικών δεδομϋνων Learning analytics Τπάξρνπλ αξθεηνί νξηζκνί γηα ην ηη είλαη learning analytics. ε γεληθέο γξακκέο κπνξνχκε λα πνχκε αζθαιψο φηη πξφθεηηαη γηα δεδνκέλα θαη δηαδηθαζίεο επί απηψλ ηα νπνία έρνπλ λα θάλνπλ κε καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα σο learning analytics (LA) ζεσξείηαη «ε κέηξεζε, ζπιινγή, αλάιπζε θαη αλαθνξά(reporting) δεδνκέλσλ πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε καζεηέο(δηδαζθφκελνπο) θαη ηνπ εθπαηδεπηηθχ πιαηζίνπ ην νπνίν βνεζά ζηελ θαηαλφεζε θαη ηελ βειηίσζε ηεοκάζεζεο θαη ησλ πεξηβαιιφλησλ πνπ απηή επηηπγράλεηαη». Άιινο νξηζκφο απφ ηνλ Elias (2011) πεξηγξάθεη ηα LA ζαλ «έλαλ ζεκαληηθφ ηνκέα ζηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηνχληαη πςεινχ επηπέδνπ εξγαιεία αλάιπζεο (analytic tools) πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε κάζεζε θαη ε εθπαίδεπζε». Ο Siemens (2010) βιέπεη ηα LA ζαλ «ηε ρξεζηκνπνίεζε δεδνκέλσλ πνπ παξάγνληαη απφ καζεηεπφκελνπο θαζψο θαη αλαιπηηθψλ κνληέισλ γηα λα αλαθαιπθζνχλ πιεξνθνξίεο θαη θνηλσληθέο ζπλδέζεηο ψζηε λα κπνξνχκε πξνβιέςνπκε θαη λα ζπκβνπιεχνζνπκε ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο». Ο νξγαληζκφο EDUCAUSE δίλεη κία εξκελεία γηα ηα LA σο εμήο: «ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ησλ κνληέισλ πξνθεηκέλνπ λα πξνβιέςνπκε ηελ πξφνδν θαη ηελ απνδνηηθφηεηα (performance) καζεηψλ εθκεηαιιεπφκελνη ηελ ηθαλφηεηα λα δξάζνπκε ζηηο πιεξνθνξίεο πνπ παξάγνληαη». χκθσλα κε ηνπο Johnson et al.(2010) ηα LA «αλαθέξνληαη ζηε δηεξκελεία κεγάινπ εχξνπο δενκέλσλ πνπ παξάγνληαη θαη ζπιιέγνληαη εθ κέξνπο ησλ καζεηψλ κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο αθαδεκαηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ηελ πξφβιεςε κειινληηθήο απφδνζεο θαη ηελ παξαηήξεζε πξνβιεκάησλ». Αλ θαη νη δηάθνξνη νξηζκνί έρνπλ θάπνηεο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο κπνξνχκε λα πνχκε κε αζθάιεηα πσο ππάξρεη κία θνηλή ζπληζηακέλε. Απηή είλαη ε κεηαηξνπή ησλ δεδνκέλσλ πνπ παξάγνληαη απφ εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ζθνπφ ηελ εθεκηάιιεπζε ησλ πιεξνθνξηψλ πξνο φθεινο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο κάζεζεο. Αμίδεη λα αλαθεξζεί άιισζηε πσο νη κέζνδνη θαη ηα κνληέια πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαη έρνπλ ζρέζε κε ηα learning analytics είλαη ζπλδπαζκφο απφ δηάθνξα πξνππάξρνληα επηζηεκνληθά πεδία φπσο ε αλάιπζε δεδνκέλσλ, ε εμφξπμε δεδνκέλσλ, ε πξνζαξκνζηηθή κάζεζε (adaptive learning). 42

44 3.3.2 Academic Analytics Ο φξνο academic analytics (AA) ρξεζηκνπνηήζεθε γηα λα παξνκνηάζεη ηελ ιεηηνπξγία αθαδεκαηθψλ ηδξπκάησλ κε ηηο επηρεηξήζεηο. Απηφ ζπκβαίλεη σο πξνο ηελ νξγάλσζε θαη θπξίσο ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. Πξνέξρεηαη απφ ηνλ φξν business intelligence ν νπνίνο ζεσξείηαη σο «κία θαηεγνξία εθαξκνγψλ θαη ηερλνινγηψλ νη νπνίεο καο επηηξέπνπλ ηε ζπιινγή, απνζήθεπζε, επεμεξγαζία θαη αλάιπζε δεδνκέλσλ πξνθεηκέλνπ λα βνεζήζεη ζηελ ιήςε θαιχηεξσλ επηρεηξεκαηηθψλ απνθάζεσλ». Οη Goldstein θαη Katz ρξεζηκνπνίεζαλ ηνλ φξν academic analytics νχησο ψζηε λα παξνκνηάζνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα ηδξχκαηα ιακβάλνπλ απνθάζεηο αθνχ πξψηα γίλεη ε ζπιινγή, απνζήθεπζε θαη αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ. ε κία πην πξνζεγκέλε θαη εθπαηδεπηηθή πξνζέγγηζε νη Cambell θαη Oblinger (2007) δίλνπλ έλαλ νξηζκφ πνπ ιέεη πσο ηα ΑΑ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηα παλεπηζηήκηα ψζηε λααπμήζνπλ ηνπο ξπζκνχο πεξάησζεο ζπνπδψλ, ηε βαζκφ πηπρίνπ ησλ απνθνίησλ θαη ηελ επηηπρία ησλ θνηηεηψλ ηνπο ζε παξάιιειεο δξαζηεξηφηεηεο. Έηζη ζεσξνχλ πσο ηα ΑΑ «ρξεζηκνπνηνχληαη ψζηε λα βξεζνχλ νη δηαδηθαζίεο εθείλεο νη νπνίεο ζα βειηηψζνπλ ηε δηδαζθαιία, ηελ κάζεζε θαη ηε βειηίσζε ησλ θνηηεηψλ», ην θπξίαξρν δεηνχκελν δειαδή ελφο εθπαηδεπηηθνχ νξγαληζκνχ. Αθφκε «γίλεηαη πάληξεκα δεδνκέλσλ κε ζηαηηζηηθέο ηερληθέο θαη κνληέια πξφβιεςεο (predictive modelling) ψζηε λα βνεζήζνπλ ηηο ζρνιέο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζπκβνχινπο λα θαηαλνήζνπλ πνηνη θνηηεηέο ρξεηάδνληαη ελδπλάκσζε επηηξέπνληαο παξεκβάζεηο πνπ ζα έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ επηηπρία καζεζηαθψλ ζηφρσλ». Ζ πξφθιεζε ή θαιχηεξα ηα επφκελν επίπεδν πξνηάζεθε απφ ηνπο Norris et al. (2006) νη νπνίνη εηζήγαγαλ ηνλ φξν action analytics πξνθεηκέλνπ λα πεξηγξάςνπλ «ηελ αλαγθαηφηεηα δεκηνπξγίαο λέσλ εξγαιείσλ, ιχζεσλ θαη ζπκπεξηθνξψλ νη νπνίεο ζα δίλνπλ δπλακηθά θαη απνηειεζκαηηθά ρξήζηκεο ιχζεηο ζε ζρνιέο θαη παλεπηζηήκηα πξνθεηκέλνπ λα γίλεηαη κέηξεζε ηεο απφδνζεο καζεηεπνκέλσλ θαη λα βξίζθνληαη εχθνια ηξφπνη βειηίσζεο απηψλ» Action Research Έξεπλα δξάζεο (action research) είλαη κία κεζνδνινγία ε νπνία ηείλεη λα γίλεη πνιχ δεκνθηιήο φζνλ αθνξά ηελ εθπαίδεπζε. Πην ζπγθεθξηκέλα, επηηξέπεη ζηνπο δαζθάινπο θαη θαζεγεηέο λα ξεπλήζνπλ θαη λα αμηνινγήζνπλ ηελ ίδηα ηνπο ηε δνπιεηά. Ο ζθνπφο ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο δξάζεο είλαη λα βιεηησζή ε παξνρή εθπαηδεπηηθψλ ππεξεζίσλ θαη ε πνηφηεηα ηνπ καζήκαηνο. Δίλαη κία δηαδηθαζία ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ θαη νη καζεηέο αλά ηαθηά δηαζηήκαηα ζπκπιεξψλνληαο εξσηεκαηνιφγηα θαη θάλνληαο παξαηεξήζεηο ζε κνξθή ζρνιίσλ. Ύζηεξα απφ 43

45 επαλάιεςε δξάζεο,αληίιεςεο θαη αμηνιφγεζεο ν θαζεγεηήο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πξνζαξκφζεη ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πάλσ ζηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπ. Αλ θαη ε φιε δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο δξάζεο κνηάδεη κε ηελ έλλνηα πνπ ιεηηνπξγνχλ ηα learning analytics ππάξρνπλ νπζηαζηηθέο δηαθνξέο. Ζ έξεπλα δξάζεο ζπλήζσο μεθηλά κε εξσηήζεηο νη νπνίεο πξνθχπηνπλ απφ ηε δηδαζθαιία ελψ ζηα LA ζπλήζσο βιέπνπκε παξαηεξήζεηο απφ δεδνκέλα πνπ έρνπλ ζπιιερζεί θαηά ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Οπζηαζηηθά ε έξεπλα δξάζεο κπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ πνηνηηθή αλάιπζε (qualitative analysis) ελψ νη κέζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληα ζηα LA ζεσξνχληαη πνζνηηθέο κέζνδνη (quantitative methods). Δπίζεο νη ζπκκεηέρνληεο ζε κία έξεπλα δξάζεο ζπλήζσο είλαη θαζεγεηήο θαη καζεηέο ελψ ζε πεξηπηψζεηο φπνπ κειεηψληαη learning analytics εκπιέθνληαη αλαιπηέο δεδνκέλσλ, δηνηθεηηθφ πξνζσπηθφ, ζρεδηαζηέο ζπζηήκαηνο θαη άιινη Educational Data Mining Ζ εθαξκνγή ηερληθψλ εμφξπμεο δεδνκέλσλ ζε ζχλνια δεδνκέλσλ πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε εθπαίδεπζε νλνκάδεηαη educational data mining (EDM). O ζθνπφο ηεο EDM είλαη ε αλάιπζε ηέηνησλ δεδνκέλσλ ψζηε λα ιπζνχλ εθπαηδεπηηθά εξεπλεηηθά δεηήκαηα θαη λα γίλεη πην εχθνιε ε θαηαλφεζε ηνπ πιαηζίνπ ζην νπνίν θάπνηνο καζαίλεη (Baker and Yacef, 2009; Barnes et al., 2009). Ζ EDM απφ ην 2008 θαη κέηα έρεη εδξαησζεί ζαλ μερσξηζηή εξεπλεηηθή πεξηνρή δηαζέηνληαο ζπλέδξηα θαη βηβιία πνπ αθνξνχλ απνθιεηζηηθά απηή ηελ επηζηεκνληθή πεξηνρή (annual International Conference on Educational Data Mining, Journal of EDM - JEDM). Σν πεδίν αλάιπζε, δεδνκέλσλ, κεζφδσλ θαη δηεξγαζηψλ ζηα learning analytics θαη ηελ EDM είλαη παξφκνηα. Καη νη δχν πεξηνρέο εζηηάδνπλ ζε εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο, ηα δεδνκέλα πνπ επεμεξγάδνληαη πξνέξρνληαη απφ ηέηνηα πξηβάιινληα θαη γίλεηαη κεηαηξνπή απηψλ ζε πιεξνθνξία κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Παξφια απηά νη ηερληθέο ηεο LA ζπλήζσο δηαθέξνπλ απφ απηέο ηεο EDM. H ηειεπηαία εζηηάδεη ζε ηππηθέο εθαξκνγέο θαη κεζφδνπο γλσζηέο απφ ηελ εμφξπμε δεδνκέλσλ (clustering, classification, association rule mining) πξνθεηκέλνπ λα ππνζηεξίμνπλ θαζεγεηέο θαη καζεηέο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Δλ αληηζέζεη, ε LA ρξεζηκνπνηεί ζηαηηζηηθέο ηερληθέο, νπηηθνπνίεζε δεδνκέλσλ (visualization) θαη ηερληθέο αλάιπζεο θνηλσληθψλ δηθηχσλ (Social Network analysis SNA) θαη κειεηά ηελ επίδξαζε ζηελ απνδνηηθφηεηα θαη ηε βειηίσζε δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο. 44

46 3.4 Διεργαςύεσ ανϊλυςησ μαθηςιακών δεδομϋνων Learning Analytics Process Νσξίηεξα έρεη αλαθεξζεί πσο ε δηαδηθαζία ζηα LA είλαη έλαο επαλαιακβαλφκελνο θχθινο απφ ηνλ νπνίν πξνθχπηνπλ ηξία ζπγθεθξηκέλα βήκαηα: ζπιινγή δεδνκέλσλ θαη πξν-επεμεξγαζία (pre-processing), αλάιπζε θαη δξάζε θαη ηέινο ε ηειηθή επεμεξγαζία (post-processing). Πην ζπγθεθξηκέλα: 1. πιινγή δεδνκέλσλ θαη πξν-επεμεξγαζία (Data collection and pre-processing): Σα εθπαηδεπηηθά δεδνκέλα είλαη ε βάζε γηα ηε δηαδηθαζία learning analytics. Σν πξψην βήκα είλαη πάληα ε ζπιινγή δεδνκέλσλ απφ εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα θαη ζπζηήκαηα. Απηφ ην βήκα είλαη θξίζηκν γηα ηελ επηηπρή αλαθάιπςε ρξήζηκσλ κνηίβσλ (pattern) απφ ηα δεδνκέλα. Σα δεδνκέλα φηαλ ζπιιέγνληαη κπνξεί λα είλαη πνιχ κεγάια ζε αξηζκφ ή θαη λα πεξηέρνπλ ζηνηρεία θαη ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία ζεσξνχληα άζρεηα κε ηελ εθάζηνηε έξεπλα ηα νπνία θαη απνκαθξχλνπκε. Δμνχ θαη ν φξνο πξνεπεμεξγαζία. H πξνεπεμεξγαζία καο βνεζάεη επίζεο λα κεηαζρεκαηίζνπκε ηα δεδνκέλα ζε θαηάιιειε κνξθή ε νπνία ζα είλαη έηνηκε λα ρξεζηκνπνηεζεί σο είζνδνο ζε κία κέζνδν αλάιπζεο. Γηα απηφ ηνλ ιφγν δαλείδνληαη αξθεηέο ηερληθέο πξν-επεμεξγαζίαο απφ ηελ εμφξπμε δεδνκέλσλ. Σέηνηεο είλαη νη αθφινπζεο: data cleaning, data integration, data transformation, data reduction, data modeling, user and session identification, and path completion (Han and Kamber, 2006, Liu, 2006; Romero & Ventura, 2007). 2. Analytics and action: Βαζηδφκελνη ζην ζηάδην ηεο πξν-επεμεξγαζίαο δεδνκέλσλ θαη ηνπο αληηθεηκεληθνχο ζθνπνχο ηεο αλάιπζεο, εθαξκφδνληαη δηάθνξα κνληέια learning analytics ζηα παξαπάλσ δεδνκέλα νχησο ψζηε λα αλαθαιπθζνχλ ηάζεηο θαη πξφηππα πνπ ζα καο βνεζήζνπλ λα παξέρνπκε πην απνδνηηθέο καζεζηαθέο εκπεηξίεο. ε απηφ ην βήκα δελ καο ελδηαθέξεη κφλν ε αλάιπζε θαη ε νπηηθνπνίεζε ηεο πιεξνθνξίαο αιιά θαη νη δξάζεηο επί ηεο πιεξνθνξίαο. Ζ αλάιεςε δξάζεσλ (actions) είλαη πξσηαξρηθφο ζθνπφο ζπλνιηθφηεξα ζε ηερληθέο analytics. Σέηνηεο ελέξγεηεο δξάζεηο πεξηιακβάλνπλ ηα εμήο: αλαθνξέο, αλάιπζε, πξφβιεςε, παξέκβαζε, εξγαζία, πξνζαξκνγή, πξνζσπνπνίεζε, ξεθνκεληαηηνλ, θαη επίδξαζε. 3. Σειηθή επεμεξγαζία (post-processing): Γηα ηε ζπλερή βειηίσζε ηεο αλάιπζεο ε δηαδηθαζία ηεο επεμεξγαζίαο είλαη ζεκειηψδεο. ε απηφ ην ζηάδην κπνξεί λα εκπιαθνχλ λέα δεδνκέλα απφ άιιεο πεγέο, επαλαπξνζδηνξηζκφο ηνπ ζπλφινπ δεδνκέλσλ, 45

47 πξνζδηνξηζκφο λέσλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ απαηηνχληαη, νξηζκφο λέσλ κεηξηθψλ/δεηθηψλ, αιιαγή ζηηο κεηαβιεηέο ηεο αλάιπζεο ή αθφκα θαη ε επηινγή λέαο αλαιπηηθήο κεζφδνπ. 3.5 Πλαύςιο ερευνών ςτα learning analytics Μία έξεπλα ή έλα πείξακα ην νπνίν ζηνρεχεη ζε learning analytics δηέπεηαη ζπλήζσο απφ θάπνηεο αξρέο ή εξσηήκαηα ηα νπνία απαληψληαο ηα νδεγνχκαζηε ζηελ νινθιήξσζε θαη ηεθκεξίσζε ησλ απνηειεζκάησλ. Τπάξρνπλ ηέζζεξηο δηαζηάζεηο ζε απηφ ην πιαίζην νη νπνίεο καο απαζρνινχλ: What? Ση είδνπο δεδνκέλα ζπιιέγνπκε, δηαρεηξηδφκαζηε θαη ρξεζηκνπνηνχκε γηα ηελ αλάιπζε. Who? Πνηνλ ή πνηνπο ζηνρεχνπκε κέζα απφ ηελ αλάιπζε. Why? Γηαηί ην ζχζηεκα αλαιχεη ηα δεδνκέλα ηα νπνία ζπιιέρζεθαλ. How? Πσο ιεηηνπξγεί ην ζχζηεκα φζνλαθνξά ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ. Εικόνα

48 3.5.1 Περιβϊλλον και δεδομϋνα (what?) Ζ εξγαζία κε learning analytics είλαη πξνθαλψο εξγαζία πξνζαλαηνιηζκέλε ζε δεδνκέλα. Μία ελδηαθέξνπζα εξψηεζε ζε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο είλαη απφ πνχ πξνθχπηνπλ απηά ηα καζεζηαθά δεδνκέλα. Ζ απάληεζε βξίζθεηαη ζε δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο: ηα θεληξηθά εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα (centralized educational systems) θαη ηα θαηαλεκεκέλα εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα (distributed learning environments). Όζνλ αθνξά ηελ πξψηε θαηεγνξία νπζηαζηηθά κηιάκε γηα ζπζηήκαηα LMS (Moodle, Blackboard) κέζσ ησλ νπνίσλ νη εθπαηδεπφκελνη κπνξνχλ λα δηαβάζνπλ θαη λα απζεθεχζνπλ αξρεία, λα απαληήζνπλ ζε θνπίδ, λα γξάςνπλ εξγαζίεο αιιά θαη λα ππάξμεη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο. Ζ δεχηεξε θαηεγνξία έρεη ζρέζε κε ην πιηθφ πνπ παξάγεηαη απφ ηνπο ρξήζηεο θαη ηννζεηείηαη ζε δηαθνξεηηθέο ηνπνζεζίεο ηνπ ηζηνχ. Έρεη λα θάλεη κε ηα πξνζσπηθά πεξηβάιινληα κάζεζεο (Personal Learning Envrionments) θαη ηελ έμαξζε ηεο παξαγσγήο εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ απφ ηνπο ρξήζηεο. Αθφκε κε ηε δηάδνζε ησλ cloud εθαξκνγψλ θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηα PLE έρνπκε εθπαηδεπηηθά δεδνκέλα (καδί κε εθείλα πνπ πξνέξρνληαη θαη απφ ηα LMS) απνζεθεπκέλα ζε δηαθνξεηηθέο πεγέο θαη κε δηαθνξεηηθή κνξθή αξρείνπ (file format). χκθσλα κε ηνπο Συμμετϋχοντεσ (Who?) Οη εθαξκνγέο ησλ learning analytics νξηνζεηνχληαη θάζε θνξά απφ ηελ νκάδα ελδηαθέξνληνο. Σέηνηεο νκάδεο ζεσξνχληαη νη καζεηέο, νη θαζεγεηέο, ζχκβνπινη εθπαίδεπζεο, εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα (δηαρεηξηζηέο ζπζηήκαηνο, δηνηθήζεηο πνπ θαινχληαη λα ιάβνπλ απνθάζεηο), εξεπλεηέο αιιά θαη νη αλαιπηέο ελφο ζπζηήκαηνο ην νπνίν ρξεζηκνπνηεί ηέηνηνπ είδνπο ηερληθέο. Οη καζεηέο πηζαλφλ ελδηαθέξνληαη γηα ην πψο ζα βειηηψζνπλ ηνπο βαζκνχο ηνπο ή ην πξνζσπηθφ ηνπο πεξηβάιινλ κάζεζεο κέζσ ηεο πιεξνθνξίαο πνπ ιακβάλνπλ απφ ηα analytics. Οη θαζεγεηέο πσο ζα γίλεη πην απνδνηηθή ε δηδαζθαιία ηνπο ή ζα αλαδεηήζνπλ ηξφπνπο λα βειηηψζνπλ καζεηέο κε δπζθνιίεο. Σα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ρξεζηκνπνηνχλ απηά εξγαιεία πνπ ζα ηνπο βνεζήζνπλ ζηελ ιήςε απνθάζεσλ γηα ηελ θαιχηεξε δηαρείξηζε ηνπ ηδξχκαηνο αιιά θαη ηε βειηίσζε ησλ παξερφκελσλ καζεκάησλ (Campbell et al., 2007; Educause, 2010) Σκοπού (Why?) Μπνξεί λα ππάξρνπλ δηαθνξεηηθνί ζθνπνί ζε δηεξγαζίεο κε learning analytics αλάινγα κε ηηο νκάδεο ελδηαθέξνληνο. Μέξηθνη απφ ηνπο πην ζπλήζεηο ζηφρνπο είλαη νη εμήο: 47

49 Παξαθνινχζεζε θαη αλάιπζε (monitoring and analysis): ηφρνο είλαη ε θαηαγξαθή ησλ δεδνκέλσλ ηα νπνία ζα βνεζήζνπλ ζηελ ιήςε απνθάζεσλ. Πξφβιεςε θαη παξέκβαζε (prediction and intervention): ηελ πξφβιεςε, ζηφρνο είλαη ε αλάπηπμε ελφο κνληέινπ ην νπνίν ζα βαζίδεηαη ζε ησξηλέο θαη παιαηφηεξεο καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο. Μέζσ απηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ κπνξεί λα γίλεη «παξέκβαζε» κέζσ πξνηάζεσλ γηα κειινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ καζεηψλ νη νπνίεο ζα έρνπλ ζρέζε κε ην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ Γηδαθηηθή θαη θαζνδήγεζε (tutoring and mentoring): Ζ δηδαθηηθή (tutoring) ρξεζηκνπνηείηαη ζα ζπκβνπιεπηηθή ππεξεζία ζε ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ θαζνδήγεζε (mentoring) είλαη επίζεο ζπκβνπιεπηηθή αιιά έρεη λα θάλεη κε ηε ζπλνιηθή καζεζηαθή (ή θαη κεηέπεηηα επαγγεικαηηθή) πνξεία ελφο δηδαζθφκελνπ. Αλαηξνθνδφηεζε (Assessment and feedback): θνπφο είλαη ε παξνρή πιεξνθνξηψλ ηφζν ζε καζεηέο φζν θαη ζε δαζθάινπο ή θαζνδεγεηέο πξνθεηκέλνπ λα απνηππψλεηαη ε ρξεζηκφηεηα ησλ εθάζηνηε εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Πξνζαξκνγή (adaptation): θνπφο ησλ learning analytics είλαη λα θαηαζηήζεη δπλαηή ηελ πξνζαξκνγή ησλ καζεηψλ ζε καζεζηαθνχο πφξνπο θαη εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ θαζελφο φπσο απηέο έρνπλ θαηαγξαθεί κέζσ ησλ δηαδηθαζηψλ ησλ LA. Πξνζσπνπνίεζε (personalization and recommendation): Σα LA είλαη πνιχ καζεηνθεληξηθά εζηηάδνληαο ζηε βνήζεηα πνπ ρξεηάδεηαη θάπνηνο ψζηε λα ρηίζεη θαη λα επεθηείλεη ζπλερψο ην πξνζσπηθφ πεξηβάιινλ κάζεζεο (PLE). Καηνπηξηζκφο (reflection): Σα analytics είλαη έλα ρξήζηκν εξγαιείν φζνλ αθνξά ηνλ θαηνηξηζκφ. Μαζεηέο, εθπαηδεπηηθνί αιιά θαη ηδξχκαηα κπνξνχλ λα ζπγθξίλνπλ ηα δεδνκέλα θαη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ πξνέξρνληαη απφ καζήκαηα, ηάμεηο, ζπκκεηνρή ζε δξαζηεξηφηεηεο θαη κεγάια έξγα. Έηζη κπνξεί λα γίλεη θαιχηεξε αμηνιφγεζε φισλ ησλ παξαπάλσ Μϋθοδοι (How?) Υξεζηκνπνηνχληαη δηάθνξεο ηερληθέο πνπ αθνξνχλ ηα learning analytics πξνθεηέλνπ λα αληρλεπζνχλ ελδηαθέξνληα πξφηππα ζε εθπαηδεπηηθά ζχλνια δεδνκέλσλ. Θα πεξηγξάςνπκε ζχληνκα ηέζζεξηο ηερληθέο νη νπνίεο ζεσξνχληαη δηαδεδνκέλεο ζην ελ ιφγσ εξεπλεηηθφ πεδίν. 48

50 ηαηηζηηθή (Statistics) : Σα ήδε ππάξρνληα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο καζεκάησλ (LMS) παξέρνπλ εξγαιεία αλαθνξψλ (reporting tools) ηα νπνία πξνζθέξνπλ βαζηθέο ζηαηηζηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ καζεηψλ κε ην ζχζηεκα (ρξφλνο ζχλδεζεο, αξηζκφο επηζθέςεσλ, ζπρλφηεηα ζπκκεηνρήο ζε ρψξνπο ζπδεηεζεσλ θ.α.) Οπηηθνπνίεζε πιεξνθνξίαο (Information Visualization IV) : Σα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ζε κνξθή αλαθνξψλ θαη πηλάθσλ δελ είλαη πάληα εχθνια ζηελ κεηάθξαζε ηνπο. Ζ νπηηθνπνίεζε ηεο πιενθνξίαο ζπλήζσο είλαη πην απνδνηηθή απφ φηη ην θείκελν ή έλαο πίλαθαο ζχκθσλα κε ηνλ Mazza (2009). Δπνκέλσο ρξεζηκνπνηνχληαη ζπρλά γξαθήκαηα γηα ηελ απεηθφληζε θαη εξκελεία ησλ analytics. Δμφξπμε δεδνκέλσλ (Data Mining DM) : H εμφξπμε δεδνκέλσλ ή αιιηψο αλαθάιπςε γλψζεο ζε βάζεηο δεδνκέλσλ (knowledge discovery in databases KDD) νξίδεηαη σο «ε δηαδηθαζία αλαθάιπςεο ρξήζηκσλ πξνηχπσλ ή γλψζεο απφ δηάθνξεο πεγέο δεδνκέλσλ». Οη βαζηθέο ηερληθέο εμφξπμεο δεδνκέλσλ πνπ αθνξνχλ ηα εθπαηδεπηηθά δεδνκέλα είλαη νη αθφινπζεο: o Σαμηλφκεζε (Classification): δηαδηθαζία εχξεζεο κίαο ζπλάξηεζεο (κνληέινπ) ε νπνία πεξηγξάθεη θαη δηαρσξίδεη ηηο θιάζζεηο δεδνκέλσλ έηζη ψζηε λα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα πξφβιεςεο θαη θαηεγνξηνπνηήζεο γηα δεδνκέλα ηα νπνία δελ ππάξρνπλ φιεο νη πιεξνθνξίεο. o Οκαδνπνίεζε (Clustering): δηαδηθαζία νξγάλσζεο ησλ δεδνκέλσλ ζε νκάδεο (clusters) έηζη ψζηε ηα αληηθείκελα ηα νπνία βξίζθνληαη ζε κία νκάδα είλαη «φκνηα» κηαμ ηνπο θαη «αλφκνηα» κε ηα αληηθείκελα ζηηο ππφινηπεο νκάδεο. Ζ νκνηφηεηα νξίδεηαη βάζε ηεο απφζηαζεο ζην ρψξν κεηαμχ ησλ δεδνκέλσλ. Ζ απφζηαζε απηή νξίδεηαη απφ θάπνηα ζπλάξηεζε. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο κεζφδνπ ηεο νκαδνπνίεζεο αθνινπζνχληαη ηξεηο ηερληθέο (partitioning, hierarchical, densitybased) o Δμφξπμε θαλφλσλ ζπζρέηηζεο (Association rule mining) : Πξφθεηηαη γηα κία κέζνδν ε νπνία αλαθαιχπηεη ηε ζρέζε θαη ηε ζχλδεζε κεηαμχ δεδνκέλσλ. Έλα παξάδεηγκα είλαη ε ζχλδεζε ζηελ αγνξά ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή θαη ινγηζκηθνχ antivirus. Με ηελ παξαπάλσ κέζνδν έρεη απνδεηρζεί πσο 10% ησλ αλζξψπσλ αγνξάδεη ππνινγηζηή θαη ινγηζκηθφ καδί. Δλψ ην 80% πνπ ζα αγνξάζεη ππνινγηζηή ζα αγνξάζεη θάπνηα ζηηγκή θαη ινγηζκηθφ ηχπνπ antivirus. 49

51 Αλάιπζε θνηλσληθψλ δηθηχσλ (Social Network Analysis SNA) : Με ηελ ξαγδαία αχμεζε ησλ ρξεζηψλ ζε θνηλσληθά δίθηπα αιιά θαη ηεοα ρξεζηκνπνίεζεο απηψλ ζηελ εθπαίδεπζε θαζίζηαηαη αλαγθαία ε αλάιπζή ηνπο. Έηζη έρνπλ αλαπηπρζεί εξγαιεία θαη ηερληθέο γηα απηφ ηνλ ζθνπφ. Μία ζπλήεο ηαθηηθή είλαη ε αλαπαξάζηαζε ζε έλαλ γξάθν ησλ ζπλδέζεσλ ησλ ρξεζηψλ. Οη θφκβνη αλαπαξηζηνχλ ηνπο ρξήζηεο θαη νη αθκέο ηνπ γξάθνπ ηηο ζπλδέζεηο κεηαμχ ηνπο ή κε άιιεο ζειίδεο ηνπ θνηλσληθνχ δηθηχνπ. 3.6 Η χρηςιμότητα των analytics ςτην Ανώτερη Εκπαύδευςη Οη ηερληθέο αλάιπζεο δεδνκέλσλ κπνξνχλ λα έρνπλ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζήκεξα ζε φιν ην θάζκα ηεο εθπαίδεπζεο αθνχ επεξξεάδνπλ ηε δηνίθεζε, ηελ έξεπλα, ηε δηδαζθαιία θαη ηελ κάζεζε θαζψο θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ αληίζηνηρσλ πφξσλ πνπ απαηηνχληαη γηα φια απηά. Καινχληαη πιένλ ηα ηδξχκαηα λα είλαη πην νξγαλσκέλα ιακβάλνληαο ππφςε ηνλ θεληξηθφ ξφιν πνπ έρεη ε ζσζηή αλάιπζε θαη δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ ζε απηή ηελ κεηάβαζε. Παξαθάησ βιέπνπκε πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο ηα big data ζε ζπλδπαζκφ κε ηερληθέο analytics βνεζνχλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε. 1. Βειηίσζε ηεο δηνίθεζεο θαη ηεο ιήςεο απνθάζεσλ ελφο εθπαηδεπηηθνχ νξγαληζκνχ θαη ησλ πφξσλ πνπ ρξεζηκνπνηεί. 2. Αλαγλψξηζε καζεηψλ κε δπζθνιίεο θαη πξφηαζε γηα παξέκβαζε ζε απηνχο νχησο ψζηε λα ηνπο βνεζήζνπλ λα επηηχρνπλ. Απηφ γίλεηαη κε αλάιπζε ησλ κπλεκάησλ ζε ρψξνπο ζπδεηήζεσλ, ηηο εθπιεξσκέλεο εξγαζίεο θαη ηελ αιιειεπίδξαζε πνπ ζπκβαίλεη ζε ζπζηήκαηα LMS φπσο ην Moodle θαη ην BlackBoard. Μέζα απφ απηά νη εθπαηδεπηέο κπνξνχλ εχθνια λα εληνπίζπλ αδπλακίεο θαη λα παξέκβνπλ κε ζηνρεπκέλν ηξφπν ψζηε απηέο λα αληηκεησπηζζνχλ 3. Γεκηνπξγία κε δηάθαλν ηξφπν, βάζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ηεο αλάιπζεο, ησλ επηηπρηψλ ελφο εθπαηδεπηηθνχ νξγαληζκνχ θαη ησλ πξνθιήζεσλ πνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη. 4. Μεηαηξνπή ηνπ ζπζηήκαηνο ζρνιψλ θαη ηκεκάησλ κε θαηλνηφκν ηξφπν θαη παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε. 5. Μπνξεί λα ππάξμεη ε βνήζεηα ζε αλάιπζε ζχλζεησλ ζεκάησλ κέζσ ηνπ ζπλδπαζκνχ ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ κε απηά ησλ ηερληθψλ θαη πιεξνθνξηαθψλ δηθηχσλ. Απηφ ζπκβαίλεη κέζσ αιγνξίζκσλ αλαγλψξηζεο νη νπνίνη παξέρνπλ insight data. 50

52 6. Μπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηελ νιηζηηθή ιήςε απνθάζεσλ κέζσ αλαιχζεσλ what-if πξνθεηκέλνπ λα αλαιπζνχλ πσο ηα δηάθνξα επηκέξνπο ζηνηρεία ελφο νξγαληζκνχ επεξξεάδνπλ ηε ζπλνιηθή ιεηηνπξγία ηνπ. 7. Μπνξνχλ λα απμήζνπλ ηελ παξαγσγηθφηεηα θαη ηελ απνδνηηθφηεηα ελφο νξγαληζκνχ παξέρνληο ζπλερψο άκεζεο θαη πξφζθαηεο πιεξνθνξίεο επηηξέπνληαο έηζη ηελ άκεζε πξνζαξκνγή ζε αιιαγέο θαη πξνθιήζεηο. 8. Μπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηε δηνίθεζε ελφο νξγαληζκνχ ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ hard value (θαηνρπξσκέλεο παηέληεο, έξεπλεηηθή δξάζε) θαη ηνπ soft value (θήκε, πξνθίι νξγαληζκνχ, εθπαηδεπηηθά απνηειέζκαηα) πνπ παξάγεη ν νξγαλζηκφο. 9. Παξνρή ζηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηεπφκελνπο πιηθνχ θαη δεδνκέλσλ ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηνπο θαη πξνηάζεηο γηα απηφ βειηίσζε. 51

53 4. Μαζικϊ Ανοικτϊ Διαδικτυακϊ Μαθόματα (Massive Open Online Courses MOOCs) Σα MOOCs είλαη καζήκαηα ηα νπνία πξνζθέξνληαη online ζε κεγάιν αξηζκφ εθπαηδεπκέλσλ, ελψ ηαπηφρξνλα ε εκπινθή ησλ θαζεγεηψλ είλαη κηθξφηεξε ζε ζρέζε κε ηελ παξαδνζηαθή κνξθή δηδαζθαιίαο. Οη καζεηέο θαηαλαιψλνπλ ηηο πεγέο πιεξνθνξηψλ πνπ πξνζθέξνληαη απφ ην κάζεκα. Απηέο νη πεγέο ζπλήζσο είλαη δηαιέμεηο κέζσ βίληεν ζρεηηθά κηθξήο δηάξθεηαο, ζεκεηψζεηο ζε κνξθή θεηκέλνπ θαη εμσηεξηθέο πεγέο βηβιηνγξαθίαο. πρλά δίδνληαη θαη πεξαηηέξσ πιεξνθνξίεο φπσο ζπλεληεχμεηο απφ επαγγεικαηίεο ή θαζεγεηέο ηνπ αληηθεηκέλνπ πνπ δηδάζθεηαη. Οη καζεηέο θαινχληαη λα απαληνχλ ζε εξσηήζεηο πνιιαπιήο επηινγήο ζε θάζε βηληενδηάιεμε ελψ ζπκπιεξψλνπλ θαη γξαπηέο εξγαζίεο. Οη εξγαζίεο αμηνινγνχληαη ζπλήζσο είηε απφ ππνινγηζηή είηε απφ άιινπο εθπαηδεπφκελνπο πνπ παξαθνινπζνχλ ην ίδην κάζεκα (peer assessment). Απηφ δίλεη ηελ επρέξεηα ζηνλ θαζεγεηή ή ηνλ επηζηεκνληθφ ππεχζπλν ηνπ πξνγξάκκαηνο πνπ πξνζθέξεηαη λα δηδάζθνπλ ζε έλαλ πνιχ κεγάιν αξηζκφ καζεηψλ. ε απηά ηα καζήκαηα θάπνηνη νξγαληζκνί παξέρνπλ πηζηνπνίεζε παξαθνινχζεζεο κε ηελ επηηπρή εμέηαζε θαη νινθιήξσζε ελφο καζήκαηνο. Αλάινγα ηνλ νξγαληζκφ ή ην Παλεπηζηήκην πνπ πξνζθέξεη ην κάζεκα ε πηζηνπνίεζε παξαθνινχζεζεο κπνξεί λα είλαη δσξεάλ ή επί πιεξσκή. πλεζίδεηαη ε αηηηνινγία ηεο πιεξσκήο γηα ηελ παξαιαβή ηεο πηζηνπνίεζεο λα είλαη πξνθαλψο ηα έμνδα απνζηνιήο αιιά θαη ε «εζεινληηθή» πξνζθνξά πξνο ηα ηδξχκαηα ψζηε λα ζπλερίζνπλ λα παξαδίδνπλ ειεχζεξα ηα καζήκαηα. Δθηφο απφ Παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα, πξνζθέξνληαη MOOCs θαη απφ ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο νη νπνίνη έρνπλ εηδηθεπζεί ζε ζπγθεθξηκέλνπο επηζηεκνληθνχο θαη επαγγεικαηηθνχο ηνκείο. ε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο δελ είλαη φια ηα καζήκαηα δσξεάλ. Κάπνηα καζήκηα φκσο πξνζθέξνληαη ρσξίο ρξέσζε ψζηε λα κπνξεί ν καζεηήο λα αμηνινγήζεη εθφζνλ είλαη επραξηζηεκέλνο απφ ην επίπεδν γλψζεσλ θαη ηελ δνκή ησλ καζεκάησλ αλ ζέιεη λα πξνρσξήζεη θαη ζε άιια καζήκαηα ηνπ ίδηνπ νξγαληζκνχ επί πιεξσκή. Σέινο, παξφκνηα θηινζνθία επηδεηθλχνπλ κεγάιεο εηαηξείεο ινγηζκηθνχ θαη παξνρήο ππεξεζηψλ παγθνζκίνπ βειελεθνχο. Σξαλφ παξάδεηγκα ε Google ε νπνία πξνζθέξεη ζεηξέο καζεκάησλ γηα εξγαιεία πνπ ε ίδηα εηαηξεία παξέρεη ζηνπο ρξήζηεο. Σέηνηεο πεξηπηψζεηο είλαη ε παξνρή εθπαηδεπηηθψλ βίληεν απφ ηελ Google ζε ηνκείο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε εξγαιεία φπσο ηα 52

54 Google Analytics θαη νη δηαθεκηζηηθέο θακπάληεο Google AdWords. Σα καζήκαηα είλαη δσξεάλ, νδεγνχλ ζε αλαγλσξηζκέλε πηζηνπνίεζε απφ ηελ Google. Φπζηθά κεγάιεο εηαηξείεο ινγηζκηθνχ νη νπνίεο έρνπλ πειάηεο ζε φιν ηνλ θφζκν νθείινπλ λα παξέρνπλ ηηο θαηάιιειεο δνκέο θαη πιεξνθνξίεο ζηνπο ζπλεξγάηεο θαη πειάηεο ηνπο.έλα αθφκε παξάδεηγκα πνπ εληάζζεηαη ε απηή ηελ θαηεγνξία είλαη ε εηαηξεία SAP ε νπνία είλαη ν κεγαιχηεξνο πάξνρνο επηρεηξεκαηηθνχ ινγζηκηθνχ (business intelligence) παγθνζκίσο. Δθηφο ησλ δηαθφξσλ νδεγψλ ρξήζεο (manuals) πνπ παξέρεη ε SAP, δηαζέηεη αθφκε ζεηξά απφ video-tutorials ηα νπνία παξνπηάδνπλ εθηελψο ηηο επηκέξνπο ιεηηνπξγίεο ησλ παθέησλ ινγηζκηθψλ ηεο εηαηξείαο. Οη απμαλφκελεο αλάγθεο γηα επηκφξθσζε ζηειερψλ θαη επαγγεικαηηψλ νδήγεζε ηελ εηαηξεία λα δεκηνπξγήζεη ην δηθφ ηεο δίθηπν καζεκάησλ ηχπνπ MOOCs. 4.1 Οργανιςμού που παρϋχουν ανοιχτϊ μαθόματα τύπου MOOCs Σα αλνηρηά δηαδηθηπαθά καζήκαηα έρνπλ παγθφζκην θνηλφ επνκέλσο νη πην γλσζηνί θαη επξέσο δηαδεδνκέλνη νξγαληζκνί πνπ παξέρνπλ MOOCs είλαη ζπκπξάμεηο κεγάισλ θαη κε δηαδεδνκέλε εξεπλεηηθή θήκε Παλεπηζηήκηα. ηελ Διιάδα δελ ππάξρεη κέρξη ζήκεξα θάπνηα θαζαξή κνξθή παξνρήο MOOCs. Τπάξρνπλ φκσο ηα πξνγξάκκαηα Γηα Βίνπ Μάζεζεο πνπ πξνζθέξνπλ κεγάια παλεπηζηήκηα ηεο ρψξαο φπσο ην Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, ην Παλεπηζηήκην Μαθεδνλίαο, ην Δζληθφ Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην ελψ πνιχ θαιά νξγαλσκέλν ζχζηεκα εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο έρεη θαη ην Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ. Ζ δνκή θαη κνξθή ησλ καζεκάησλ πνπ παξέρνληαη είλαη παξφκνηα θαη θνηλή ζε πνιιά ζηνηρεία κε ηα MOOCs αλαθέξνληαη αξγφηεξα. Ζ εηδνπνηφο δηαθνξά έγθεηηαη ζην φηη φια ηα καζήκαηα πνπ πξνζθέξνληαη είλαη επί πιεξσκή, εμεηδηθεπκέλα ζε επαγγεικαηηθέο θπξίσο θαηεζχλζεηο θαη παξέρνπλ αλαγλσξηζκέλν πηζηνπνηεηηθφ παξαθνινχζεζεο θαη επηηπρνχο νινθιήξσζεο Coursera Ο νξγαληζκφο Coursera είλαη κία θαηλνηφκα ηδέα ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ κεξηθά απφ ηα θνξπθαία Παλεπηζηήκηα φινπ ηνπ θφζκνπ φπσο ην Stanford, ην Columbia, ην Princeton, ην Παλεπηζηήκην ηνπ Σφθπν, ην Ecole Polytechnique ηεο Λσδάλεο θαη πνιιά αθφκε Παλεπηζηήκηα. Απηή ηε ζηηγκή πξνζθέξνληαη 460 καζήκαηα δσξεάλ ηα πεξηζζφηεξα εθ ησλ νπνίσλ ζηελ αγγιηθή γιψζζα. Ωζηφζν ππάξρνπλ θαη 16 καζήκαηα ζηα γαιιηθά, 20 ζηα θηλέδηθα, 12 ζηα ηζπαληθά. πλνιηθά ππάξρνπλ καζήκαηα γηα 12 γιψζζεο (αγγιηθά, θηλέδηθα, 53

55 γαιιηθά, ηζπαληθά, πνξηνγαιιηθά, ηνχξθηθα, γεξκαληθά, ξσζηθά, νπθξαληθά, αξαβηθή γιψζζα, ηηαιηθά θαη ηαπσλέδηθα). ηφρνο ηνπ Coursera είλαη λα δηαδσζνχλ νη γλψζεηο κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ ζε φιν ηνλ θφζκν. Οπζηαζηηθά άλζξσπνη απφ θάζε γσληά ηεο Γεο έρνπλ πξφζβαζε ζε πεγέο θαη καζήκαηα θνξπθαίσλ παλεπηζηεκίσλ πνπ κέρξη ρζεο είραλ κφλν ιίγνη θνηηεηέο νη νπνίνη ζπνχδαδαλ ζε απηά πιεξψλνληαο κάιηζηα πνιχ πςειά δίδαθηξα. Εικόνα 4. 1 Σν πεξηερφκελν θάζε καζήκαηνο πεξηέρεη βίληενδηαιέμεηο ζπλνιηθήο δηάξθεηαο πεξίπνπ δχν σξψλ γηα θάζε εβδνκάδα. Οη δηαιέμεηο απηέο είλαη ρσξηζκέλεο ζε επί κέξνπο ηκήκαηα γηα θάζε εβδνκάδα. πλήζσο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαιέμεσλ ππάξρνπλ εξσηήζεηο πνιιαπιήο επηινγήο ηηο νπνίεο θαινχληαη λα απαληήζνπλ φζνη βιέπνπλ ην βίληεν. πλήζσο πέξαλ ησλ βίληεν ππάξρεη ζπλνδεπηηθφ πιηθφ ζεκεηψζεσλ ζε κνξθή θεηκέλνπ. Αθφκε δίλνληαη εμσηεξηθέο πεγέο θαη ζχλδεζκνη πξνο βηβιία ή θαη επηζηεκνληθέο δεκνζηεχζεηο γηα φζνπο επηζπκνχλ λα 54

56 εκβαζχλνπλ πεξηζζφηεξν. ε θάζε πξνζθεξφκελν κάζεκα ππάξρνπλ θαη θάπνηεο εξγαζίεο νη νπνίεο πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζε ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή δηάξθεηα. Σα καζήκαηα κπνξεί θάπνηνο λα ηα παξαθνινπζήζεη αθφκε θαη αλ δε ζπκκεηέρεη ζηηο γξαπηέο εξγαζίεο ή απνηχρεη ζε απηέο. Ζ δηαθνξά είλαη πσο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο δίλνληαη πηζηνπνηεηηθά επηηπρνχο παξαθνινχζεζεο ζε φζνπο θαηάθεξαλ λα εθπιεξψζνπλ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο παξαθνινπζψληαο έλα ζπγθεθξηκέλν κάζεκα. Εικόνα 4. 2 ε θάζε κάζεκα είλαη εμαξρήο δεκνζηνπνηεκέλν ην πξφγξακκα θαη ε δηδαρζείζα χιε θάζε εβδνκάδαο. Τπάξρνπλ ελδεηθηηθέο ή θαη αθξηβείο εκεξνκελίεο γηα ηηο εξγαζίεο. Δλψ είλαη γλσζηέο θαη νη ηπρφλ πξνππνζέζεηο ηερληθέο αιιά θαη ην ζεσξεηηθφ θαη επηζηεκνληθφ ππφβαζξν πνπ ρξεηάδεηαη θάπνηνο ψζηε λα είαη ζε ζέζε λα παξαθνινπζήζεη θάπνην κάζεκα. Οη επηζηεκνληθέο πεξηνρέο ησλ καζεκάησλ απηή ηε ζηηγκή είλαη 25. Σελ πιεηνςεθία έρνπλ εηδηθφηεηεο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ πιεξνθνξηθή θαη θαηφπηλ αθνινπζνχλ νη Οηθνλνκηθέο θαη Αλζξσπηζηηθέο επηζηήκεο. 55

57 Θεηικέρ Επιζηήμερ Επιζηήμερ Οικονομικ Ανθπωπιζηικέρ Εκπαίδεςζη Υγείαρ ά και επιζηήμερ Νομικά Engineering[34] Chemistry Biology & Business Social Arts Education [16] Life Sciences[54 Managemen t[49] Science s [59] ] [54] Computer Mathemati Medicine Law Music Science [91] cs [39] [50] [9] Film and Audio Information,Tec Statistics Health & Economics Teacher h & Design [43] & Data Society Finance[45] Professional Analysis [56] Development [29] [36] Energy & Earth Physics Food and Humanities[76] Sciences [26] [22] Nutrition [13] Πίνακαρ Saylor.org Σν saylor.org αθνινπζεί ιίγν δηαθνξεηηθή πνξεία φζνλ αθνξά ηελ αθνινπζία ησλ καζεκάησλ πνπ πξνζθέξνληαη. ην coursera κπνξείο λα επηιέμεηο νπνηνδήπνηε κάζεκα πξνζθέξεηαη ηε δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή ελψ ζην saylor.org επηιέγεηο κία ζεηξά καζεκάησλ ε νπνία ζην ηέινο νδεγεί ζε πηζηνπνίεζε παξφκνηα ελφο πηπρίνπ. Φπζηθά δελ είλαη ηζάμηα ε αλαγλψξηζε κε ηα πηπρία απφ ηα παξαδνζηαθά Παλεπηζηήκηα. Παξφια απηά ηπγράλεη κεγάιεο αλαγλψξηζεο θαη απηφ ην δηάζηεκα πξνζθέξεη 278 καζήκαηα ζε έλα επξχ επηζηεκνληθφ θάζκα. 56

58 Πξνθεηκέλνπ λα απνδψζνπκε ζσζηά ηελ αθνινπζία καζεκάησλ κπνξνχκε λα παξνπζηάζνπκε ηε δνκή πνπ πξνζθέξεη ην saylor.org ζα ηε δνκή καζεκάησλ πνπ πξνζθέξνπλ ηα Αλνηρηά Παλεπηζηήκηα. Γηα παξάδεηγκα αλ θάπνηνο επηζπκεί λα παξαθνινπζήζεη καζήκαη Οηθνλνκηθψλ επηζηεκψλ κπνξεί λα επηιέμεη ην University of Economics. Δθεί ηα καζήκαηα θνξκνχ (core program) είλαη 8 θαη πξέπεη λα ηα παξαθνινπζήζεη φια επηηπρψο. Δπίζεο πξέπεη λα επηιέμεη θαη 3 απφ ηα 7 πξνο επηινγή καζήκαηα (elective courses) πξνθεηκέλνπ λα πεξαηψζεη ηνλ θχθιν ζπνπδψλ. Εικόνα 4. 3 Δλδεηθηηθά γηα ηελ Πιεξνθνξηθή ην ειεθηξνληθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ πνπ πξνζθέξεηαη είλαη πην απαηηεηηθφ. Απαηηείηαη ε επηηπρήο εμέηαζε ζε 13 καζήκαηα θνξκνχ (core program) θαη παξάιιεια ζε 4 καζήκαηα πξνθεηκέλνπ λα απνθηεζεί ην αλάινγν Μαζεκαηηθφ ππφβαζξν. Όζνλ αθνξά ηα Μαζεκαηηθά νη επηζηεκνληθνί ηνκείο είλαη ηεο ηαηηζηηθήο, Γξακκηθήο Άιγεβξαο θαη Λνγηζκφο κίαο αιιά θαη Λνγηζκφο πνιιψλ κεηαβιεηψλ. Σα καζήκαηα θνξκνχ είλαη ηα αθφινπζα: Δηζαγσγή ζηελ Δπηζηήκε ησλ Τπνινγηζηψλ Η θαη ΗΗ, Πξνγξακκαηηζκφο ζε C++, Θεκειηψδεηο Γνκέο Γεδνκέλσλ, Γηαθξηηέο Γνκέο, Αξρηηεθηνληθή Τπνινγηζηψλ, Σερλνινγία Λνγηζκηθνχ, Αιγφξηζκνη, Λεηηνπξγηθά πζηήκαηα, Δπηθνηλσληαθά 57

59 πζηήκαηα θαη Γίθηπα, Δηζαγσγή ζε Μνληέξλεο Βάζεηο Γεδνκέλσλ, Γιψζζεο Πξνγξακκαηηζκνχ θαη Σερλεηή Ννεκνζχλε. Σέινο, ηα καζήκαηα επηινγήο είλαη ηα εμήο:μεηαγισηηηζηέο, Πξνγξακκαηηζκφο Γηαδηθηχνπ (web development), Αζθάιεηα Πιεξνθνξηψλ, Γηθηπαθφο Πξνγξακκαηζηκφο (network applications development), Πξνεγκέλε Σερλεηή Ννεκνζχλε, Κξππηνγξαθία, Πξνεγκέλεο Βάζεηο Γεδνκέλσλ θαη Αλάπηπμε εθαξκνγψλ γηα θνξεηέο ζπζθεπέο (Mobile Applications Development). Κάζε κάζεκα ή ελφηεηα πεξηέρεη ζηελ αξρηθή ηνπ ζειίδα πιεξνθνξίεο. Απηέο είλαη: 1. «θνπφο ηνπ Μαζήκαηνο» φπνπ δίλνληαη νη γεληθέο θαηεπζπηήξηεο γξακκέο. 2. «Πιεξνθνξίεο Μαζήκαηνο» φπνπ γίλνληαη γλσζηέο πην ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ζρεδηαζηή ηνπ καζήκαηνο (course designer), ηηο πεγέο ηνπ καζήκαηνο θαζψο θαη ηηο απαηηήζεηο γηα ηελ επηηπρή νινθιήξσζε απηνχ. 3. «Μαζεζηαθνί ηφρνη» (learning outcomes) εθεί αλαθέξνληαη επηγξακκαηηθά ζπγθεθξηκέλα πξάγκαηα ηα νπνία ζα πξέπεη λα γλσξίδεη ν εθπαηδεπφκελνο φηαλ νινθιεξσζεί ην κάζεκα. 4. «Απαηηήζεσλ» ηερληθψλ θαη καζζηαθψλ πξνθεηκέλνπ λα θαηαθέξεη θάπνηνο λα Εικόνα

60 παξαθνινπζήζεη έλα ζπγθεθξηκέλν κάζεκα. Κάζε πξνζθεξφκελν κάζεκα εθηφο ησλ παξαπάλσ πιεξνθνξηψλ έρεη ηηο «Δλφηεηεο» (units) φπνπ νπζηαζηηθά ηκεκαηνπνηείηαη έλα κάζεκα αλάινγα κε ηαθεθάιαηα πνπ θαιχπηεη θάζε ελφηεηα. Δθεί δίλνληαη πεξαηηέξσ πεγέο θαη θαηεπζχλζεηο γηα ην ηη πξέπεη λα πεηχρεη θάζε εθπαηδεπφκελνο. Σν saylor.org πέξα απφ ηα Παλεπηζηεκηαθνχ επηπέδνπ καζήκαηα πξνζθέξεη επίζεο 13 καζήκαηα γηα κηθξνχο καζεηέο ηεο θαηεγνξίαο Κ-12. Σα καζήκαηα αθφκα είλαη ζε πξψηκε έθδνζε θαη αλακέλεηαη λα απμεζνχλ ζην κέιινλ. Δπίζεο παξέρεη θαη 19 καζήκαηα επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ θαη αλάπηπμεο. Απηέο νη ελφηεηεο βνεζνχλ θάπνηνλ ζε πην απνδνηηθή αλαδήηεζε εξγαζίαο αιιά θαη ζε θαζεηνπνηεκέλεο παξνρέο θαη ιχζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ εξγαζηαθή βειηίσζε. Οη θαηεγνξίεο είλαη: Career Development Program φπνπ πξνζθέξνληαη καζήκαηα γηα ζπγθεθξηκέλεο ηερληθέο δεμηφηεηεο (Λνγηζηηθή, Γηνίθεζε Αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, HTML/CSS, δηαρείξηζε θξίζεσλ, Λνγηζηηθά θχιια Excel θαη άιια ). Workplace Skills φπνπ παξαδίδνληαη ιίγα καζήκαηα γηα επαγγεικαηηθή γξαθή, δηαρείξηζε ππνινγηζηψλ, καζήκαηα ζε Word θαζψο θαη Γηαρείξηζε ρξφλνπ θαη άγρνπο (Time and Stress Management). Job Search Skills φπνπ δίδνληαη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηε ζσζηή ζχληαμε βηνγξαθηθνχ, ηελ πξνεηνηκαζία γηα επαγγεικαηηθέο ζπλεληεχμεηο θαη άιια. Ζ δνκή ησλ παξαπάλσ καζεκάησλ είλαη παξφκνηα κε ησλ βαζηθψλ ελνηήησλ πνπ παξνπζηάζακε λσξίηεξα. Γεληθέο παξνρέο πνπ δίλεη ην saylor.org είλαη ε πξφζβαζε ζε ειεθηξνληθέο βηβιηνζήθεο, ε απφθηεζε ειεθηξνληθνχ portfolio καζεκάησλ πνπ παξαθνινπζεί θάπνηνο EdX O EdX είλαη κία κε-θεξδνζθνπηθή νξγάλσζε ε νπνία ζπληδξχζεθε απφ ην Παλεπηζηήκην ηνπ Harvard αιιά θαη ηνπ ΜΗΣ (Massachusetts Institute of Technology). O νξγαληζκφο απηφο παξέρεη αλνηθηά δηαδηθηπαθά καζήκαηα. Πιένλ ζπκκεηέρνπλ ζηνλ EdX θαη ηα Παλεπηζηήκηα ηνπ Berkeley, ε Πνιπηερληθή ζρνιή ηεο Λσδάλεο (Ecole Polytechnique de Federale Lausanne) 59

61 θαη αξθεηά αθφκε Παλεπηζηήκηα παγθφζκηνπ θχξνπο. Αξθεηά απφ απηά αλήθνπλ ζηελ Αλαηνιηθή Αζία φπσο ε ρνιή Δπηζηεκψλ θαη Σερλνινγίαο ηνπ Υνλγθ Κνλγθ, ην Παλεπηζηήκην ηνπ Κπφην, ην Δζληθφ Παλεπηζηήκην ηεο ενχι θαη αξθεηά αθφκε αλψηαηα ηδξχκαηα. Ζ θηινζνθία ησλ ηδξπηψλ ηνπ EdX είλαη ε ζπκκεηνρή θαη ζπλδηακφξθσζε ηνπ ρψξνπ ηεο εθπαίδεπζεο φπσο εμειίζζεηαη θαη αλαπηχζζεηαη κέζα ζην Γηαδίθηπν. Βαζηθέο αξρέο ε θνηλσληθνπνίεζε θαη ε δπλαηφηεηα ζε ρηιηάδεο εθπαηδεπνκέλνπο λα «πάξνπλ ηα θαιχηεξα καζήκαηα απφ ηα θαιχηεξα ηδξχκαηα θαη ηνπο θαιχηεξνπο θαζεγεηέο ειεχζεξα». Απηή ηε ζηηγκή πξνζθέξνληαη 70 καζήκαηα απφ ηνλ EdX ζηηο επηζηεκνληθέο πεξηνρέο ησλ Ννκηθψλ Δπηζηεκψλ, ηεο Μεραληθήο, ηεο Ηζηνξίαο, ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο Γηνίθεζεο Οξγαληζκψλ, ησλ Κνηλσληθψλ Δπηζηεκψλ, ηεο Τγείαο, ησλ Τπνινγηζηψλ θαη ηεο Σερλεηήο Ννεκνζχλεο. Ζ πεξαηηέξσ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ παξαπάλσ επηζηεκνληθψλ πεξηνρψλ είλαη ζρεδφλ παλνκνηφηππε κε ηνπ coursera φπσο παξνπζηάζηεθε ζηνλ πίλαθα 1.1. Εικόνα 4. 5 Ζ δνκή ησλ καζεκάησλ πνπ πξνζθένληαη είλαη παξαπιήζηα κε απηέο πνπ ήδε αλαθέξακε. Σν EdX δελ έρεη αθνινπζία καζεκάησλ φπσο ην Saylor.org αιιά κπνξεί θάπνηνο λα δηαιέμεη νπνηνδήπνηε κάζεκα απφ νπνηνδήπνηε επηζηεκνληθφ ηνκέα φπσο ζην coursera. Ο EdX 60

62 πξνζθέξεη έλα demo κάζεκα ηα νπνίν κπνξεί λα δεη θαλείο πνηα είλαη ε δνκή θαη νη παξνρέο ηεο πιαηθφξκαο ζηα καζήκαη πνπ πξφθεηηαη λα επηιέμεη θάπνηνο ζην κέιινλ. Σν κελνχ θάζε καζήκαηνο έρεη λα θάλεη κε ην πιηθφ πνπ παξέρεηαη (βηληεν δηαιέμεηο θαη ειεθηξνληθά έγγξαθα κε ζεκεηψζεηο φπσο θαη εξσηήζεηο απηναμηνιφγεζεο). Τπάξρνπλ νη Πιεξνθνξίεο Μαζήκαηνο, Υψξνο πδεηήζεσλ, Wiki γηα θάζε κάζεκα, Syllabus γηα θάζε κάζεκα αιιά θαη εηδηθή ζειίδα ζηελ νπνία ν εθπαηδεπφκελνο κπνξεί λα παξαθνιπζήζεη ηελ πξφνδν ηνπ αλά ρξνληθέο πεξηφδνπο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν κάζεκα. Δθεί ζπγθεληξψλνληαη αλαιπηηθά νη βαζκνινγίεο αλά γξαπηή εξγαζία ή quiz θάζε δηδαθηηθήο ελφηεηαο. Δπίζεο ππάξρεη γξάθεκα ζην νπνίν νπηηθνπνηείηαη ην θάζε απνηέιεζκα θαη βξίζθεηαη ζε ζπλάξηεζε κε ηε ρξνληθή πεξίνδν πνπ ζπλέβε. Γεληθφηεξα ζηα καζήκαηα πνπ πξνζθέξεη ν EdX νη θαζεγεηέο πξνζπαζνχλ λα ηα νπηηθνπνηήζνπλ θαη λα εηζάγνπλ δξαζηεξηφηεηεο θαη γξαθηθά αιιειεπίδξαζεο φζν πεξηζζφηεξν είλαη απηφ εθηθηφ. Εικόνα Canvas Network H Canvas Network είλαη κία αθφκε πιαηθφξκα παξνρήο καζεκάησλ ηχπνπ MOOC s. Σα καζήκαηα πνπ πξνζθέξεη δελ ζεσξνχληαη παξφκνηα κε Παλεπηζηεκηαθνχ επηπέδνπ αιιά πεξηζζφηεξν βνεζνχλ ζηελ απφθηεζε ζπγθεθξηκέλσλ επαγγεικαηηθψλ δεμηνηήησλ πιελ εμαηξέζεσλ ή αθφκε πξνζθέξνληαη δηδαθηηθέο ελφηεηεο γεληθψλ γλψζεσλ. Οη εμαηξέζεηο έρνπλ 61

63 λα θάλνπλ κε ζεκαηηθέο ελφηεηεο νη νπνίεο αθνξνχλ ηνπο ηνκείο ηεο Γηαρείξηζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ θαη ηεο Γηνίθεζεο νξγαληζκψλ. Ζ canvas πξνζθέξεη απηή ηε ηηκγή πεξίπνπ 80 καζήκαηα. Κάπνηα απφ απηά είλαη κε πιεξσκή ελψ ηα πεξηζζφηεξα είλαη δσξεάλ. Παξφια απηά ππάξρνπλ ζχληνκα καζήκαηα ηα νπνία είλαη δσξεάλ αιιά κε ηελ νινθιήξσζή ηνπο ζνπ πξνηείλνπλ λα παξαθνινπζήζεηο έλα πην νινθιεξσκέλν κάζεκα. Απηφ γίλεηαη ζε ζπλεξγαζία κε θάπνην Παλπεηζηήκην ην νπνίν θαη πξνζθέξεη ην ζπγθεθξηκέλν κάζεκα. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ε παξαθνινχζεζε κέζσ ζπζηήκαηνο ειεθηξνληθήο εθπαίδεπζεο ηνπ εθάζηνηε ηδξχκαηνο είλαη κε ρξέσζε. Παξάδεηγκα απνηειεί ην κάζεκα «Reduce Social Media Risk at work» ην νπνίν ζαλ δηδαθηηθφ πιηθφ πεξηέρεη κφλν βίληεν δηαιέμεηο. Με ηελ νινθιήξσζή ησλ δηαιέμεσλ απηψλ κπνξνχκε λα κεηαθεξζνχκε ζηελ πιαηθφξκα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Cornell ην νπνίν καο πξνηείλεη ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ καζήκαηνο κε ηίηιν «Social Media in HR: from Policy to Practice» φπνπ θαη πξέπεη λα θαηαβάιινπκε ην θαηάιιειν αληίηηκν εθφζνλ ην επηζπκνχκε. Εικόνα

64 Ζ Canvas πξνθεηκέλνπ λα δείμεη έλα πην απειεπζεξσκέλν πξφζσπν ζε ζρέζε κε ηα Παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα έρεη ελζσκαηψζεη ζηα εξγαιεία καζήκαηνο ηελ ιεηηνπξγία chat κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε δεκφζηα φκσο ζέα. Ζ δνκή καζεκάησλ είλαη παξφκνηα κε ηηο ππφινηπεο πιαηθφξκεο φρη φκσο ηφζν απιή ζηελ πινήγεζε. Δπίζεο θάπνηεο ιίγεο δηδαθηηθέο ελφηεηεο παξέρνπλ κφλν βηληενδηαιέμεηο θαη φρη επηπιένλ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ Open2Study Σν Open 2 Study είλαη έλαο νξγαληζκφο ν νπνίνο ππνζηεξίδεηαη απφ ηελ έλσζε Αλνηρηψλ Παλεπηζηεκίσλ Απζηξαιίαο (Open Universities Australia OUA). Πξνζθέξεη 32 ειεχζεξα θαη δσξεάλ καζήκαηα κέζσ κίαο πνιχ ιεηηνπξγηθήο θαη θηιηθήο ζην ρξήζηε πιαηθφξκαο. Σα καζήκαηα έρνπλ λα θάλνπλ θπξίσο κε ηελ Πιεξνθνξηθή, ην Γηαδηθηπαθφ Μάξθεηηλγθ, ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή θαη Δπηζηήκεο Τγείαο. Εικόνα 4. 8 Κάζε ζεκαηηθή ελφηεηα πξνζθέξεηαη απφ ηα Παλεπηζηήκηα ηεο Απζηξαιίαο. Υαξαθηεξηζηηθφ ζην Open 2 Study είλαη πσο εθηφο ησλ παξαδνζηαθψλ ρψξσλ ζπδεηήζεσλ ππάξρεη κεγάιε 63

65 αιιειεπίδξαζε απφ ην live chat αιιά θαη απφ ην twitter ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε έλα κάζεκα. Ζ επηηπρήο νινθιήξσζε ησλ δηαιέμεσλ νδεγεί ζε πηζηνπνηεηηθφ παξαθνινχζεζεο. Δθεί ε πιαηθφξκα παξκβαίλεη θαη πξνηείλεη ηελ παξαθνινχζεζε καζεκάησλ απφ ηνλ νξγαληζκφ Αλνηρηψλ Παλεπηζηεκίσλ. Οπζηαζηηθά ε Open 2 Study έρεη γίλεη ψζηε λα δηαθεκίζεη ηα επί πιεξσκή- καζήκαηα πνπ πξνζθέξνληαη απφ ηνλ Ο.U.A. Ωζηφζν ηα καζήκαηα είλαη ζσζηά δνκεκέλα, ε επηθνηλσλία ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη πςειή θαη ζπρλή, επνκέλσο ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία βξίζθεηαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν. Οη καζεζηαθνί ζηφρνη, ν ρξνλνπξνγξακκαηηζκφο ησλ δηαιέμεσλ θαη ησλ ππνρξεψζεσλ θαζψο θαη νη πξνηάζεηο γηα ην κέιινλ (δειαδή πεξαηηέξσ καζήκαηα κεηά ηελ νινθήξσζε κίαο ζεκαηηθήο ελφηεηαο) είλαη εμαξρήο δεκνζηεπκέλα ζην θνηλφ ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα πξαγκαηνπνηήζεη θάπνηνο εγγξαθή ζην κάζεκα. Αθφκε ππάξρεη πινχζην επηπιένλ πιηθφ ζηελ θαηεγνξία Further Reading φπνπ πεξηέρεη έγγξαθα, εμσηεξηθνχο ζπλδέζκνπο, εξγαιεία θαη βίληεν εθηφο ηεο πιαηθφξκαο Open 2 Study. Εικόνα

66 4.1.6 Udemy To Udemy ηδξχζεθε απφ κία θνηλνπξαμία κειψλ πνπ δξνχλ ζε startup επηρεηξήζεηο. Ζ θηινζνθία ηνπ νξγαληζκνχ θαη ζε απή ηελ πεξίπησζε είλαη ε δεκνθξαηηθφηεηα ζηελ εθπαίδεπζε αιιά θαη ε παξνρή απφ θαζεηνπνηεκέλεο δηδαθηηθέο ελφηεηεο. Απηέο νη ελφηεηεο έρνπλ ζηφρν λα εθπαηδεχζνπλ επαγγεικαηίεο ή θνηηεηέο ζε φιν ηνλ θφζκν ζε ζπγθεθξηκέλεο γλψζεηο νη νπνίεο ζα ζπκβάιινπλ ηα κέγηζηα ζηελ επαγγεικαηηθή εμέιημε αηφκσλ θαη επηρεηξήζεσλ. Οη ζεκαηηθέο ελφηεηεο πνπ πξνζθέξνληαη δελ είλαη φιεο δσξεάλ. Τπάξρνπλ αξθεηά καζεκαηα ζηα νπνία δε ρξεηάδεηαη λα πιεξψζεηο αληίηηκν αιιά θαη αξθεηά φπνπ ην θφζηνο θπκαίλεηαη μεθηλά απφ 9 δνιιάξηα θαη γηα κεξηθά καζήκαηα θηάλεη κέρξη ηα 499 δνιιάξηα. Έλα απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Udemy είλαη φηη έρεη θαηαθέξεη λα πξνζειθχζεη θαζεγεηέο νη νπνίνη θαηέρνπλ ζεκαληηθέο δηνηθεηηθέο ή δηεπζπληηθέο ζέζεηο ζε εηαηξείεο παγθφζκηνπ βειελεθνχο. ην udemy δε ζπκκεηέρνπλ ζπλήζσο Παλεπηζηεκηαθνί νξγαληζκνί επίζεκα. Ωζηφζν πνιινί θαζεγεηέο απηψλ ή δηδαθηνξηθνί εξεπλεηέο πξνζθέξνπλ καζήκαηα. Οπνηνζδήπνηε ζεσξεί φηη κπνξεί λα δηδάμεη κέζσ ηεο πιαηθφξκαο Udemy κπνξεί λα επηθνηλσλήζεη κε ηελ εηαηξεία θαη λα νξγαλσζεί ε δηδαθηηθή ελφηεηα. Ζ εηαηξεία καδί κε ηνλ δηδάζθνληα ζα ζπκθσλήζνπλ αλ ην κάζεκα ζα έηλαη δσξεάλ ή αλ ζα έρεη θάπνηα ηηκή. Σν ίδην ην Udemy ζηελ πξφζθιεζή ηνπ γηα ζπλεξγαζία ζηα καζήκαηα πξνηείλεη αθφκε θαη ζε επηρεηξήζεηο λα πξνζθέξνπλ ηε δηθή ηνπο ζεηξά καζεκάησλ γηα ηα ζηειέρε ηνπο ή απφ ηα ίδηα ηα ζηειέρε ηνπο. Βνεζψληαο έηζη ζηε ζπλερή εθπαίδεπζή ηνπο αιιά θαη βειηηψλνληαο ηελ αλαγλσξηζηκφηεηα ηεο επηρείξεζεο. Εικόνα

67 Άιιν ραξαθηεξηζηηθφ είλαη πσο πέξα απφ επηζηεκνληθνχ επηπέδνπ καζήκαηα πξνζθέξνληαη θαη ελφηεηεο νη νπνίεο απιψο ζε θαζνδεγνχλ ψζηε λα θηηάμεηο έλα θαιφ επαγγεικαηηθφ πξνθίι ζην LinkedIn ή κία επαγγεικαηηθνχ ηχπνπ ζειίδα ζην facebook. Αλ θαη νη επηζηεκνληθνί ηνκείο είλαη αξθεηνί κεγάιε κεξίδα θαηέρνπλ νη δηδαθηηθέο ελφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ Πιεξνθνξηθή. Τπάξρνπλ ελφηεηεο γηα web design, web development, γξαθηζηηθά εξγαιεία, εθκάζεζε εξγαιείσλ ζνπίηαο γξαθείνπ φπσο ην Excel, ην Word αιιά θαη εθκάζεζε ινγηζκηθψλ φπσο Windows, Linux, MacOS. Οη θαηεγνξίεο ησλ καζεκάησλ ελδεηθηηθά ρσξίδνληαη ζηηο αθφινπζεο: Technology, Math and Sciences, Design Business, Social Sciences Arts and Photography, Music, Games Education, Languages, Humanities Lifestyle, Crafts and Hobbies, Games Health and Fitness, Sports H πιαηθφξκα ηνπ Udemy είλαη πνιχ θηιηθή πξνο ην ρξήζηε. Σα έγγξαθα είλαη ελζσκαησκέλα ζηελ ηζηνζειίδα ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα απνζεθεπζνχλ. Δπίζεο παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα γηα ζεκεηψζεηο απφ ηνλ δηδαζθφκελν νη νπνίεο απνζεθεχνληαη κέζα ζηελ πιαηθφξκα. Σέινο, ην κάζεκα αθνινπζεί ζπγθεθξηκέλε θαη δνκεκέλε αθνινπζία κέζσ ηεο νπνίαο ν δηδαζθφκελνο δε ράλεη ηελ ξνή ησλ δηαιέμεσλ. Παξά ην γεγνλφο πσο ηα πεξηζζφηεξα καζήκαηα έρνπλ λα θάλνπλ κε πξαθηηθέο γλψζεηο φπσο ν πξνγξακκαηηζκφο απηή ηε ζηηγκή ην κάζεκα ην νπνίν είλαη ην πην δεκνθηιέο ζηελ πιαηθφξκα Udemy είλαη ην «Lecture on Greek History and Culture» ην νπνίν ζηνηρίδεη κφιηο 10$ θαη κέρξη ζηηγκήο ην έρνπλ παξαθνινπζήζεη πάλσ απφ 1200 άλζξσπνη ζε φιν ηνλ θφζκν. Σέινο αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο ππάξρνπλ πνιιέο επθαηξίεο κέζσ ειεθηξνληθψλ θνππνληψλ ηα νπνία νδεγνχλ ζε έθπησζε ηεο ηάμεσο ηνπ 50% γηα ηα καζήκαηα πνπ ρξεηάδεηαη θάπνηνο λα πιεξψζεη. 66

68 Εικόνα Udacity Σν Udacity γελλήζεθε κέζα απφ έλα πείξακα πνπ έθαλαλ γηα ινγαξηαζκφ ηνπ Stanford δχν εξεπλεηέο (S.Thrun, P.Novig). Γεκηνχξγεζαλ έλα ειεθηξνληθφ δηαδηθηπαθφ κάζεκα κε ηίηιν «Δηζαγσγή ζηελ Σερλεηή Ννεκνζχλε». Ζ αληαπφθξηζε ήηαλ ηεξάζηηα αθνχ ζπκκεηείραλ θαη παξαθνινχζεζαλ απηφ ην κάζεκα θνηηεηέο απφ 190 θξάηε ζε φιν ηνλ θφζκν. ήκεξα ην Udacity απνηειείηαη απφ κία νκάδα εξεπλεηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ νη νπνίνη θηινδνμνχλ λα ζπκκεηέρνπλ θαη λα δηακνξθψζνπλ ην κέιινλ ηεο εθπαίδεπζεο. Απηφ ζα ζπβεί δεκηνπξγψληαο πςεινχ επηπέδνπ δσξεάλ ειεθηξνληθά καζήκαηα. Ζ θηινζνθία ηνπ νξγαληζκνχ είλαη πσο ε εθπαίδεπζε ρξεηάδεηαη λα εθζπγρξνληζηεί θαη απηφ ζα γίλεη κε ηα ηερλνινγηθά κέζα πνπ ζπλερψο εμειίζζνληαη. Απηή ε θηινζνθία πάεη θφληξα ζηα δπζβάζηαρηα δίδαθηξα ζηα κεγάια Παλεπηζηήκηα ηεο Ακεξηθήο ηα νπνία επηβαξχλνπλ ηφζν αηνκηθά ηνπο πνιίηεο φζν θαη ζπιινγηθά ην θξάηνο. Δμάιινπ ε εθπαίδεπζε πιένλ είλαη κία ζπλερήο δηαδηθαζία ε νπνία δε ζηακαηά κε ηελ ιήςε ελφο πηπρίνπ. 67

69 Εικόνα Σα καζήκαηα είλαη θαηάιιεια ηφζν γηα ηελ πξνεηνηκαζία εηζαγσγήο ζε Αλψηαηε ζρνιή αιιά θαη γηα ελ ελεξγεία θνηηεηέο θαη επαγγεικαηίεο. Απηή ηε ζηηγκή πξνζθέξνληαη 28 καζήκαηα δηαθεθξηκέλα ζε επίπεδν αξράξηνπ, κέζνπ ρξήζηε, θαη πξνρσξεκέλνπ.οη θαηεγνξίεο ησλ καζεκάησλ ρσξίδνληαη ζε: Business (1), Computer Science (18), Design (1), Mathematics (5), Science (3) 68

70 Εικόνα Υαξαθηεξηζηηθφ ηεο δνκήο ησλ καζεκάησλ είλαη ηα ζχληνκαη θαη πνιχ δηαδξαζηηθά βίληεν. Οη εηζεγεηέο πξνζπαζνχλ λα απνηππψζνπλ φζν πην απιά θαη παξαζηαηηθά γίλεηαη ηηο γλψζεηο πνπ ζέινπλ λα κεηαιακπαδεχζνπλ. Δπίζεο ππάξρνπλ πιήζνο αζθήζεσλ νη νπνίεο αθνινπζνχλ κία ζπλέρεηα ζηελ αξρή ηνπ θνλζηξαθηηβηζκνχ ή ζχκθσλα κε ην Udacity «learning by doing». Έηζη ζην ηέινο ελφο καζήκαηνο νη εθπαηδεπφκελνη ζπλήζσο έρνπλ πινπνηήζεη κέζσ κηθξψλ εβδνκαδηαίσλ αζθήζεσλ έλα κεγαιχηεξν έξγν. Δπίζεο παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα, φπσο θαη ζην Udemy, ηνπ transcript ησλ βίληεν. Γειαδή δίλνληαη ηα θείκελα ησλ εηζεγεηψλ ζηηο δηαιέμεηο ζε κνξθή εγγξάθνπ ψζηε λα είλαη πην εχθνιε ε παξαθνινχζεζε ησλ καζεκάησλ εηδηθφηεξα απφ αλζξψπνπο νη νπνίνη δελ έρνπλ κεγάιε επρέξεηα ζηελ αγγιηθή γιψζζα. Σέινο, αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ζε θάπνηα βίληεν ππάξρεη ε επηινγή γηα 3D παξαθνινχζεζε κέζσ ηεο HTML 5 ε νπνία φκσο είλαη αθφκε ζε αξρηθή κνξθή. 69

71 4.1.8 Khan Academy H Khan Academy μεθίλεζε ζαλ ηδέα φηαλ ν Sal Khan ήζειε λα δηδάμεη ζηελ αληςηά ηνπ καζεκαηηθά εμ απνζηάζεσο. Αξρηθά ε βνήζεηα έγηλε κε ην ηειέθσλν θαη κεηά κέζσ βίληεν ηνπ youtube κέζσ ησλ νπνίσλ μεθίλεζε λα εμεγεί καζεκαηηθά θαη ζε άιια αλίςηα ηνπ! Βιέπνληαο πσο ηα βίληεν έρνπλ απήρεζε θαη ζε άιινπο καζεηέο αλά ηνλ θφζκν μεθίλεζε ε ίδξπζε ηεο Khan Academy. Σα καζήκαηα είλαη φια δσξεάλ αθνχ ζθνπφο ηνπ νξγαληζκνχ είλαη ε πιήξεο θαη ειεχζεξε πξφζβαζε ζε καζεηέο, δαζθάινπο θαη θαζεγεηέο απφ φιν ηνλ θφζκν αλεμαξηήηνπ ρξεκαηηθήο απνδεκίσζεο. Ζ Khan Academy έρεη ζπλεξγάηεο νη νπνίνη κεηαθξάδνπλ ηα βίληεν ή θαη ηελ ηζηνζειίδα ζε άιιεο γιψζζεο. Απηή ηε ζηηγκή ππνζηεξίδνληαη 18 γιψζζεο πέξαλ ησλ αγγιηθψλ φπνπ κέζα ζε απηέο βξίζθεηαη θαη ε ειιεληθή έθδνζε ηνπ Khan Academy. Εικόνα Tα καζήκαηα πνπ πξνζθέξεη ε Khan Academy παξνπζηάδνληαη ζε ειεθηξνληθφ καπξνπίλαθα ζηνλ νπνίν ζεκεηψλεη ν εθάζηνηε θαζεγεηήο ηε δηδαθηέα χιε. Σν εχξνο ησλ καζεκάησλ αθνξά ηα Μαζεκαηηθά, Φπζηθή, Υεκεία, Βηνινγία, Οηθνλνκηθά θαη Ηζηνξία. Ο νξγαληζκφο είλαη πνιχ δεκνθηιήο ζε καζεηέο Γπκλαζίνπ θαη Λπθείνπ αιιά θαη ζε θνηηεηέο Παλεπηζηεκίσλ νη νπνίνη κπνξνχλ λα ιχνζπλ απνξίεο ζε ζπγθεθξηκέλα δεηήκαηα. Μπνξεί θάπνηνο λα παξαθνινπζήζεη εχθνια θαη γξήγνξα κία ππνελφηεηα ελφο καζήκαηνο ψζηε λα θαιχςεη ελδερφκελα θελά αληί λα πξέπεη λα πεξηκέλεη γηα ηε δεκνζίεπζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο θάπνηα ρξνληθή ζηηγκή. Αθφκε ε Khan είλαη αξθεηά δεκνθηιήο θαη ζε εθπαηδεπηηθνχο. Τπάξρνπλ πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο νη θαζεγεηέο παξνπζηάδνπλ ζηνπο καζεηέο ηνπο παξαδείγκαηα θαη βίληεν απφ ηελ Khan 70

72 Academy. ε άιιεο πεξηπηψζεηο πξνηξέπνπλ ηνπο καζεηέο λα ζπλδεζνχλ ζαλ κία νιφθιεξε ηάμε ζηελ Khan θαη λα ζπκκεηέρνπλ εθεί ζε δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο. Εικόνα Ζ δηαθνξά ηεο Khan Academy σο πξνο ηε δνκή πεξηερνκέλνπ είλαη πσο παξνπζηάδνληαη νη δηδαζθφκελεο έλλνηεο φζν πην απιά γίλεηαη πξνθεηκέλνπ νη εθπαηδεπφκελνη λα θαηαλνήζνπλ ηηο ζεκειηψδεηο έλλνηεο. Δπίζεο είλαη πιήξσο ειεχζεξε ε επηινγή καζεκάησλ. Αλεμάξηεηε φρη κφλν απφ ην θφζηνο αιιά θαη απφ ην ρξφλν αθνχ ηα καζήκαηα είλαη αλνηθηά φιν ην ρξφλν θαη γηα φιεο ηηο ππνελφηεηεο θάζε δηδαθηηθήο κνλάδαο. Ζ ηζηνζειίδα ηεο Khan είλαη πνιχ ιεηηνπξγηθή θαη εχρξεζηε. Απηφ είλαη ηδηαίηεξα πξνζεγκέλν αθνχ ηε ζειίδα ρξεζηκνπνηνχλ θαη αξθεηνί λεαξνί καζεηέο. Αθφκε ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο παξαθνινχζεζεο ηεο πξνζσπηθήο πξφνδνπ, ζηαηηζηηθά ζηνηρεία αιιά θαη δηαδξαζηηθά γξαθήκαηα φπσο ν Υάξηεο Μάζεζεο (Knowledge Map). ε απηφλ ππάξρνπλ κνλνπάηηα (paths) κάζεζεο ηα νπνία ππνδεηθλχνπλ ηε ζχλδεζε καζεκαηηθψλ γηα παξάδεηγκα ελλνηψλ θαη πξνηείλεη ηελ θαηάιιειε πινήγεζε ζε φζνπο παξαθνινπζνχλ. Σέινο ε δνκή ζε θάζε ππνελφηεηα είλαη ζαθψο νξηζκέλε θαη θαζνξηζκέλε κε απνηέιεζκα ε δηάζρηζε ησλ γλψζεσλ λα γίλεηαη εχθνια αιιά θαη ε αλαδήηεζε ζπγθεθξηκέλσλ γλψζεσλ ή δεμηνηήησλ πξαγκαηνπνηείηαη ην ίδην εχθνια θαη γξήγνξα. 71

73 4.1.9 Code Academy Ζ code academy αλήθεη ζε εηαηξείεο νη νπνίεο πξνζθέξνπλ καζήκαηα MOOC αιιά επεηδή επηθεληξψλεηαη ζε πξνγξακκαηηζηηθέο κεζφδνπο δηαθνξνπνηείηαη απφ ηα ζπλήζε κνηλέια πνπ έρνπκε δεη έσο ηψξα. Ο θάζε ρξήζηεο δεκηνπξγεί έλα πξνθίι θαη κπνξεί λα επηιέμεη απφ κία ζεηξά καζεκάησλ απηφ πνπ ηνλ ελδηαθέξεη. Αθφκε θαη έλαο αξράξηνο κπνξεί λα παξαθνινπζήζεη καζήκαηα θαη λα ρηίζεη ην δηθφ ηνπ κνλνπάηη κάζεζεο. Ξεθηλψληαο απφ ην βαζηθφ κάζεκα ζεκειησδψλ αξρψλ ηνπ Γηαδηθηπαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ (web fundamentlas) θαη αθνινπζψληαο ζηε ζπλέρεηα καζήκαηα πνπ αθνξνχλ ηε javascript, jquery, php θαη άιια. Με ηελ νινθιήξσζε ελφο καζήκαηνο πξνζηίζεληαη ζην πξνθηι ηνπ καζεηή ζήκαηα(badges) ηα νπνία πνδειψλνπλ ηελ εκπεηξία ηνπ θαη ηα ειεθηξνληθά πηζηνπνηεηηθά πνπ θαηέρεη παξαθνινπζψληαο απηά ηα καζήκαηα. Γχν βαζηθέο θαηεγνξίεο πξνζθέξνληαη, ε κία είλαη ε εθκάζεζε γιψζζαο ή βηβιηνζήθεο, φπσο πξναλαθέξακε θαη ε δεχηεξε ε πινπνίεζε ελφο κηθξνχ ζρεηηθά project. Εικόνα H δνκή ησλ καζεκάησλ είλαη ζπγθεθξηκέλε θαη ν ηξφπνο πνπ δηδάζθνληαη νη γιψζζεο απνδνηηθφο θαη εθεί νθείιεηαη ε δηάδνζε θαη ε επηηπρία ηνπ Code Academy. ε θάζε ππνελφηεηα ελφο καζήκαηνο δίδνληαη κέζσ θεηκέλνπ θαη ελφο ζχληνκνπ βίληεν νη βαζηθέο αξρέο πνπ πξέπεη λα κάζεη θάπνηνο. ηε ζπλέρεηα ππάξρεη έλα κηθξφ θνκκάηη θψδηθα ην νπνίν ν καζεηήο πξέπεη λα ηξνπνπνηήζεη, επεθηείλεη ή δηνξζψζεη ζχκθσλα κε φζα είδε ζην βίληεν. ε πεξίπησζε ιάζνπο δίλνληαη κελχκαηα θαζνδήγεζεο γηα λα επηηεπρζεί ζσζηή πινπνίεζε. Έηζη 72

74 φζνη παξαθνινπζνχλ απηά ηα καζήκαηα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δνπλ ηφζν απφ ζεσξεηηθήο φζν θαη απφ πξαθηηθήο άπνςεο δεηήκαηα κίαο γιψζζαο πξνγξακκαηηζκνχ ή project πνπ ζρεηίδνληαη κε απηήλ. Εικόνα SAP Academy H SAP είλαη ε κεγαιχηεξε εηαηξεία παγθνζκίσο φζνλ αθνξά ην επηρεηξεκαηηθφ ινγηζκηθφ(business intelligence) θαη ηα ζπζηήκαηα ERP. Πξφθεηηαη γηα κάη γεξκαληθή εηαηξεία ε νπνία πξνζθέξεη ιχζεηο γηα ηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ ιεηηνπξγηψλ κέζσ ησλ δηαθφξσλ εθδφζεσλ ινγηζκηθνχ. Παξέρεη ινγηζκηθφ ηφζν γηα κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο φζν θαη γηα πνιχ κεγάιεο επηρεηξήζεηο. Αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο ην θφζηνο γηα ηελ εγθαηάζηαζε θαη ηελ παξακεηξνπνίεζε ηνπ SAP ζε κία κεγάιε εηαηξεία κπνξεί λα θηάζεη ηα κεξηθά εθθαηνκχξηα επξψ, αλάινγα πάληα κε ηηο απαηηήζεηο θαη ηηο ηδηνκνξθίεο ηεο εθάζηνηε επηρείξεζεο. Οη ρξήζηεο ηνπ SAP παγθνζκίσο είλαη πνιχ κεγάινη ζε αξηζκφ. Τπάξρνπλ εηαηξείεο νη νπνίεο αλαιακβάλνπλ ηελ εγθαηάζηαζε, ηελ παξακεηξνπνίεζε αιιά ζπρλά θαη ηε δεκηνπξγία 73

75 πξνζζέησλ (add-ons) ηνπ SAP. Πέξαλ απηψλ, κία επηρεηξήζε πξέπεη λα εθπαηδεχζεη ην πξνζσπηθφ ηεο ζηελ ιεηηνπξγία ηνπ SAP ελψ ζπρλά πξνζιακβάλνληαη άηνκα ηα νπνία επηβιέπνπλ ηνπο ππαιιήινπο κίαο εηαηξείαο έπηιχνπλ πξνβιήκαηα θαη θαζνδεγνχλ ηνπο εξγαδφκελνπο φζνλ αθνξά ην ινγηζκηθφ θαη ηελ θαζεκεξηλή ηνπ ρξήζε. Εικόνα Ζ SAP ηφζν γηα ηε δηεπθφιπλζε ησλ ρξεζηψλ πειαηψλ ηεο φζν θαη γηα λα θάλεη πην ειθπηζηηθφ θαη πξνζηηφ ην ινγηζκηθφ πνπ παξέρεη έρεη αλαπηχμεη εδψ θαη ρξφληα βηληεν-δηαιέμεηο θαη παξνπζηάζεηο ηνπ ινγηζκηθνχ. Απηέο θαιχπηνπλ φια ηα βαζηθά ζέκαηα ηνπ ινγηζκηθνχ αιιά θαη θάπνηα πην εμεηδηθεπκέλα. Με ηελ απήρεζε πνπ είδε ε εηαηξεία ζηηο δηαιέμεηο απηέο πιένλ έρεη δεκηνπξγήζεη δηθφ ηεο κεηαπηπρηαθφ πξφγξακκα ην νπνίν νλνκάδεηαη SAP Academy δηάξθεηαο ελφο έηνπο ελ ηαπηφρξνλα πξνζθέξεη θαη ηξία ζπγθεθξηκέλα ειεθηξνληθά καζήκαηα κέζσ ηεο πιαηθφξκαο opensap. Άπηή ηε ζηηγκή πξνζθέξεη 4 καζήκαηα ηα νπνία αθνξνχλ λεά πξνηφληα ινγηζκηθνχ ηεο εηαηξείαο ελψ ζην παξειζφλ έρεη πξνζθέξεη αθφκε 4 καζήκαηα Itunes University Πξφθεηηαη γηα κία πξσηνπφξα ηδέα ε νπνία αθνξά ηελ ειεθηξνληθή εθπαίδεπζε θαη πην ζπγθεθξηκέλα ην mobile learning. Έλαο θαζεγεηήο έρεη ηε δπλαηφηεηα κέζσ ηεο ειεχζεξεο εθαξκνγήο itunes U app λα δεκηνπξγήζεη έλα κάζεκα ην νπνίν κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε νπνηνζδήπνηε έρεη κία ζπζθεπή ε νπνία ρξεζηκνπνηεί ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ios. Μέρξη ζηηγκήο 74

76 κεγάια Παλεπηζηήκηα ηεο Ακεξηθήο (Υάξβαξλη, ηάλθνξλη, Νηηνπθ θ.α.) πξνζθέξνπλ ηα καζήκαηά ηνπο θαη κέζσ ηνπ itunes app. Οπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα κία πιήξε παξάδνζε καζήκαηνο ζε θνξεηέο ζπζθεπέο. Μέζσ ηεο εθαξκνγήο νη καζεηέο κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ ή λα αθνχζνπλ δηαιέμεηο θαη λα θξα ηεζνπλ ζεκεηψζεηο νη νπνίεο ζπγρξνλίδνληαη κε ην κάζεκα. Μπνξνχλ λα δηαβάζνπλ βηβιία θαη παξνπζηάζεηο. Έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξαθνινπζήζνπλ ηηο εξγαζίεο ηνπ καζήκαηνο θαη ηελ πξφνδν ηνπο ζε απηέο. Αθφκε ππάξρεη ε δπλαηφηεηα εηδνπνηήζεηο θαη κελπκάησλ φηαλ δεκηνπξγείηαη θάπνην λέν κάζεκα ή αλαθνηλψλεηαη θάπνηα εξγαζία ή άιιε δξαζηεξηφηεηα. Ζ εθαξκνγή itunes U ελνπνηείηαη (integrates) κε ηελ εθαξκνγή ibooks αιιά θαη κε άιιεο ψζηε λα είλαη πην εχθνιε ζηνπο καζεηέο ε παξαθνινχζεζε ελφο καζήκαηνο. Γηα παξάδεηγκα ζηα δεμηά ηεο νζφλεο ζε θάζε κάζεκα είλαη δηαζέζηκα βηβιία ζε κνξθή ibooks. Οη ζεκεηψζεηο πνπ θξαηά θάπνηνο κέζσ ibook είλαη θαλεξέο θαη ζηελ εθαξκνγή itunes U. Αξθεηά απιή είλαη ε δεκηνπξγία θαη ππνζηήξημε ελφο καζήκαηνο. Απηφ ζπκβαίλεη κέζσ ηνπ itunes U Course Manager, κία εθαξκνγή ηεο apple ηχπνπ θπιινκεηξεηή (browser). Σα καζήκαηα κπνξνχλ λα πεξηιακβάλνπλ φιεο ηηο πεγέο νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη θαη ζηα παξαδνζηαθά καζήκαηα. Απηά είλαη ηα: πξφγξακκα καζήκαηνο (syllabus), εξσηήζεηο αμηνιφγεζεο (quiz), βίληεν δηαιέμεηο ή ερεηηθέο δηαιέμεηο. Αθφκε δηαδξαζηηθά ζηνηρεία ζην πεξηερφκελν φπσο πεγέο ηνπ Γηαδηθηχνπ ibooks, App Store. Αθφκε ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα πξνζζέζεη θάπνηνο πιηθφ απφ ηηο θαη πιένλ ειεχζεξεο πεγέο πνπ ππάξρνπλ ζην itunes U catalog. Σέηνηεο είλαη ηα βίληεν απφ κνπζεία, παλεπηζηήκηα, ηλζηηηνχηα ηέρλεο θαη άιια. Οη νδεγίεο ηνπ itunes U Course Manager ζηελ νζφλε είλαη θαηαηνπηζηηθέο ψζηε λα κπνξεί θάπνηνο εχθνια λα πξνζζέζεη πιηθφ θαη πεγέο. Οηηδήπνηε αλεβαίλεη ζην κάζεκα απνζεθεχεηαη ζηνπο servers ηεο apple θαη είλαη πξνζβάζηκν απφ ηνλ νπνηνλδήπνηε επηζπκεί λα παξαθνινπζήζεη θάπνην κάζεκα. Μπνξνχλ λα ζπλεξγαζηνχλ έσο θαη 5 θαζεγεηέο ζε έλα κάζεκα, ελψ ε «αληηγξαθή» θαη ε ηξνπνπνίεζε ελφο καζήκαηνο πξνθεηκέλνπ λα πξνζθεξζεί αιινχ είλαη επίζεο κία πνιχ εχθνιε δηαδηθαζία. πλνςίδνληαο ην πιηθφ πνπ ππάξρεξη ε δπλαηφηεηα λα ππνζηεξίμεη έλα κάζεκα ζην itunes U app είλαη: αξρεία βίληεν θαη ήρνπ, έγγξαθα, παξνπζηάζεηο, αξρεία pdf, ibooks, εμσηεξηθέο πεγέο ζην Γηαδίθηπν, πεγέο ζε άιιεο εθαξκνγέο ios. 75

77 Εικόνα Όζνλ αθνξά ηελ πξφζθιεζε ζε καζεηέο απηή κπνξεί λα γίλεη κε ηελ απνζηνιή ελφο ζπλδέζκνπ ή θαη ελφο θσδηθνχ μερσξηζηνχ γηα θάζε κάζεκα. Απηφ ζπκβαίλεη γηα φινπο ηνπο θαζεγεηέο νη νπνίνη απνθηνχλ ινγαξηαζκφ itunes αλεμάξηεηα απφ ην γεγνλφο φηη ν εθπαηδεπηηθφο ηνπο θνξέαο κπνξεί λα κε ζπλεξγάδεηαη επίζεκα κε ηελ apple. Ωζηφζν αλ ππάξρεη απηή ε ζπλεξγαζία ηφηε κπνξεί λα γίλεη θαηαρψξεζε ζηνλ κεγαιχηεξν θαηάινγν ειεχζεξσλ καζεκάησλ ζηνλ νπνίν κεηαμχ άιισλ ζπκκεηέρνπλ ην Παλεπηζηήκην Γηεει, ηεο Ομθφξδεο, ε Κεληξηθή Βηβιηνζήθεο ηεο Νέαο Τφξθεο θαη άιινη εθπαηδεπηηθνί νξγαληζκνί ή ηδξχκαηα Google Academy H Google απηή ηε ζηηγκή δελ παξέρεη καζήκαηα ηχπνπ MOOC ηνπιάρηζηνλ ζηελ θιαζζηθή ηνπο κνξθή φπσο έρνπκε δεη κέρξη ηψξα. Ωζηφζν παξέρεη φια ηα εξγαιεία ηα νπνία κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ θαζεγεηέο θαη καζεηέο ζηελ αλάπηπμε ελφο πινχζηνπ θαη δηαδξαζηηθνχ καζ κεαηνο. Σέηνηα είλαη ην Google Translate, Google Docs, Google Maps, Google Scholar θαη άιια. Μέζσ ηέηνησλ εξγαιείσλ κπνξεί θάπνηνο λα εκπινπηίζεη πνιχ εχθνια θαη κε κεδεληθφ θφζηνο ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Πέξαλ ηνχηνπ ε Google είλαη ππεχζπλε θαη γηα ηελ αλάπηπμε πνιιψλ επαγγεικαηηθψλ εξγαιείσλ ηα νπνία είλαη απαξαίηεηα ζε επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνχο. Μηιάκε γηα πην εμεηδηθεπκέλα εξγαιεία φπνπ ρξεηάδεηαη πεξηζζφηεξνο θφπνο γηα ηελ εθκάζεζή ηνπο. 76

78 Σέηνηα είλαη ην Google Analytics θαη ην AdWords. Σν πξψην είλαη ππεχζπλν γηα ηελ κέηξεζε ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ επηζθεςηκφηεηαο θαη δηάδξαζεο ησλ ρξεζηψλ κε κία ηζηνζειίδα. Σν δεχηεξν αθνξά δηαθεκηζηηθέο θακπάληεο νη νπνίεο γίλνληαη κέζσ ηεο κεραλήο αλαδήηεζεο ηεο Google ή κέζσ ηζηνζειίδσλ πνπ ζπλεξγάδνληαη έκκεζα ή άκεζα κε ηελ ίδηα εηαηξεία θαζψο επίζεο θαη δηαθεκίζεηο κέζσ ηνπ youtube. Πξνθαλψο φζν πεξηζζφηεξεο εηαηξείεο θαη επαγγεικαηίεο δαπαλνχλ πνζά γηα πιεξσκέλε δηαθήκηζε κέζσ ηεο Google ηφζν πεξηζζφηεξν θεξδίδεη. Γηα απηφ ηνλ ιφγν παξέρεη ζεηξά καζεκάησλ κέζσ Γηαδηθηχνπ γηα ηελ εθκάζεζε ησλ πξαπάλσ εξγαιείσλ. Μάιηζηα αλ θάπνηνο παξαθνινπζήζεη κε επηηπρία ηηο ηξεηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο πνπ αθνξχλ ηε δηαθήκηζε κέζσ ηνπ Google AdWords (Βζηθέο αξρέο δηαθήκηζεο, Πηζηνπνίεζε αλαδήηεζεο γηα πξνρσξεκέλνπο θαη Γίθηπν εκθάληζεο γηα πξνρσξεκέλνπο) απνθηά πηζηνπνίεζε επίζεκνπ ζπλεξγάηε ηεο Google (Google Certfied Partner). Ζ Google έρεη αλαπηχμεη πξνο φθεινο ηεο εθπάηδεπζεο εθαξκνγέο αιιά θαη ζπζθεπέο. Πιένλ πξνζθέξεη θνξεηνχο ππνινγηζηέο (Chromebook) θαη ηακπιέηεο ζε πνιχ ρακειέο ηηκέο κε ζθνπφ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θπξίσο γηα εθπαηδεπηηθή ρξήζε. Αθφκε θαη ν θνξεηφο ππνινγηζηήο ηξέρεη ιεηηνπγηθφ ζχζηεκα android ή Chrome OS, έρεη πξνεγθαηεζηεκέλεο φιεο ηηο βαζηθέο εθαξκνγέο πνπ είλαη απαξαίηεηεο (gmail, calendar, search engine, translate, maps, docs, drive) γηα ηε δεκηνπξγία θαη ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ. Πξνζθέξεηαη δσξεάλ απνζεθεπηηθφο ρψξνοζην ζχλλεθν ελψ κπνξνχκε λα εγθαηαζηήζνπκε νπνηαδήπνηε άιιε εθαξκνγή επηζπκνχκε. Εικόνα

79 Δθαξκνγέο γηα εθπαηδεπνκέλνπο Εικόνα

80 Οη παξαπάλσ εθαξκνγέο δελ έρνπλ αλαπηπρζεί φιεο απφ ηελ Google. Ωζηφζν κέζσ ηνπ Google Play for Education είλαη άκεζα δηαζέζηκεο θαη πξνζβάζηκεο πξνο φινπο. Ωζηφζν ε Google έρεη αλαπηχμεη εθαξκνγέο φπσο ην App Invnetor, κέζσ ηνπ νπνίνπ κπνξεί θάπνηνο λα αλαπηχμεη εθαξκνγέο γηα ζπζθεπέο android δίρσο λα γλσξίδεη πξνγξακκαηηζκφ αιιά θαη άιια εξγαιεία γηα αλάιπζε δεδνκέλσλ (Public data explorer, Data Fusion). Δλψ είλαη πην εχθνιν λα αλαπηπρζνχλ εθαξκνγέο ζην πεξηβάιινλ android. Σξαλφ παξάδεηγκα ην Moodle Mobile ην νπνίν δελ ππάξρεη δηαζέζηκν κέρξη ζήκεξα γηα ζπζθεπέο ios. Παξά ην γεγνλφο πσο δελ ππάξρνπλ καζήκαηα πςεινχ επηπέδνπ θαη αλαγλσξηζκέλεο θήκεο φπσο ζην itunes U app βιέπνπκε πσο ε Google πξνζθέξεη κία πιεζψξα ιχζεσλ ηφζν γηα ηελ εθπαίδεπζε ακηγψο φζν θαη ιχζεηο ζε επαγγεικαηίεο νη νπνίνη πξέπεη λα απνθηήζνπλ εμεηδηθεπκέλε γλψζε ζε ζπγθεθξηκέλα εξγαιεία Cisco H Cisco είλαη ε κεγαιχηεξε παγθνζκίσο εηαηξεία πψιεζεο δξνκνινγεηψλ (router) αιιά θαη γεληθφηεξα ηερλνινγηψλ ππνδνκήο θαη ππνζηήξημεο δηθηχνπ. Έρνληαο έλα κεγάιν κεξίδην αγνξάο παγθνζκίσο ε Cisco ρξεηάζηεθε λα αλαπηχμεη κεγάιν ηκήκα ππνζηήξημεο (support) ησλ πειαηψλ ηεο. Απφ έλα ζεκείν θξίζεθε πην απνδνηηθφ αιιά θαη θεδξνθφξν αληί ελφο ηεξάζηηνπ δηθηχνπ ππνζηήξημεο λα δεκηνπξγεζεί δίθηπν εθπαίδεπζεο. Έηζη δεκηνπξγήζεθαλ πηζηνπνηήζεηο CCNA(Cisco Certified Network Associate) θαη CCNP (Cisco Certifiedn Network Professional). Μαζήκαηα γηα ηελ επηηπρή εμέηαζε ζηηο εμεηαζεηο ηεο Cisco κπνξεί λα θάλεη νπνηνζδήπνηε εθπαηδεπηηθφο νξγαληζκφο ην επηζπκεί αξθεί λα ηεξεί θάπνηεο πξνππνζέζεηο πνπ ζέηεη ε εηαηξεία. Ζ εθπαίδεπζε κπνξεί λα γίλεηαη είηε δηα δψζεο είηε εμ απνζηάζζεσο. Απηφο είλαη θαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ππάξρνπλ ζήκεξα πνιιά online καζήκαηα ηα νπνία είλαη ηθαλά λα πξνεηνηκάζνπλ θάπνηνλ γηα ηηο εμεηάζεηο. Φπζηθά φηαλ πξφθεηηαη γηα ηελ εθκάζεζε πινπνίεζεο θαη ζπληήξεζεο δηθηχσλ κηθξήο θαη κεγάιεο θιίκαθαο είλαη απαξαίηεην ην πξαθηηθφ θνκκάηη. Παξφια απηά ππάξρνπλ πνιινί νη νπνίνη ιακβάλνπλ ηηο ζεσξεηηθέο γλψζεηο κέζσ καζεκάησλ πνπ πξνζθέξνληαη ζην Γηαδίθηπν θαη θαηαθέξλνπλ λα επηηχρνπλ ζηηο εμεηάζεηο γηα ηελ απφθηεζε ηεο πηζηνπνίεζεο. Ζ νπνία είλαη δηεζλψο αλαγλσξηζκέλε απφ φιεο ηηο εηαηξείεο κηθξέο ή κεγάιεο, απηφο είλαη θαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ην πνζφ πνπ ζπλεζίδεηαη λα δαπαλάηαη γηα ηέηνηνπ είδνπο εθπαίδεπζεο είλαη πςειφ αθνχ ππεξβαίλεη ηα ρίιηα επξψ. 79

81 Εικόνα

82 5. Κοινωνικϊ Δύκτυα και Εκπαύδευςη Oη ππεξεζίεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο (SNS) πηνζεηνχληαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν απφ αξθεηνχο ρξήζηεο, ε πιεηνςεθία ησλ νπνίσλ είλαη καζεηέο. Οη ηειεπηαίνη κάιηζηα αθηεξψλνπλ έλα ζεκαληηθφ κέξνο ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ ηνπο ζε δξαζηεξηφηεηεο ζην δηαδίθηπν θαη εηδηθά ζε θνηλσληθά δίθηπα, φπσο γηα παξάδεηγκα ην Facebook, ηα νπνία πιένλ έρνπλ γίλεη αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλφηεηάο ηνπο. Σν γεγνλφο απηφ, φρη κφλν δελ πξέπεη λα παξαιεθζεί απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, αιιά ζα ήηαλ ρξήζηκν λα ζεσξεζεί θαη σο έλαο βαζηθφο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ζα κπνξνχζαλ νη ζειίδεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ παηδαγσγηθή δηαδηθαζία θαη λα πάξνπλ εθπαηδεπηηθέο πξνεθηάζεηο. Σα δηαδηθηπαθά θνηλσληθά δίθηπα κπνξνχλ λα παξέρνπλ πνιιά ππνζρφκελνπο, επίζεκνπο θαη αλεπίζεκνπο ηξφπνπο κάζεζεο, ζπκπιεξσκαηηθνχο ηεο ζρνιηθήο εκπεηξίαο. Έξεπλεο, κεξηθέο απφ ηηο νπνίεο ζα παξνπζηαζηνχλ θαη ζε απηφ ην θεθάιαην, έρνπλ δείμεη φηη ηα εξγαιεία θνηλσληθήο δηθηχσζεο κπνξνχλ λα ππνζηεξίδνπλ ηηο παηδαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη απηφ γηαηί ζπληεινχλ ζηελ αιιειεπίδξαζε, ζηελ ζπλεξγαζία, ζηελ ελεξγή ζπκκεηνρή, ζην δηακνηξαζκφ πφξσλ θαη πιεξνθνξηψλ, θαζψο επίζεο θαη ζηελ αλάπηπμε θξηηηθήο ζθέςεο. Φπζηθά εθηφο απφ ηα πιενλεθηήκαηα πνπ καο πξνζθέξνπλ ηα θνηλσληθά δίθηπα ππάξρνπλ θαη κεηνλεθηήκαηα. Απηά νθείινληαη θπξίσο ζηελ πξνζηαζία ηεο πξνζσπηθήο δσήο εθπαηδεπηηθψλ θαη εθπαηδεπνκέλσλ. Δπίζεο είλαη ινγηθφ λα ππάξρεη εκπινθή αλάκεζα ζε εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη απφςεηο γηα δεηήκαηα εθηφο εθπαηδεπηηθνχ πεξηβάιινληνο. Απνηέιεζκα είλαη ε ζπρλά ε θαρππνςία κέξνπο εθπαηδεπηηθψλ αιιά θαη καζεηψλ γηα ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο. Αθφκε ππάξρνπλ αξθεηνί άλζξσπνη νη νπνίνη δελ επηζκνχλ λα ζπκκεηέρνπλ ζε ζπγθεθξηκέλα θνηλσληθά δίθηπα κε απνηέιεζκα λα κελ είλαη δπλαηέο δξαζηεξηφηεηεο κέζα ζε απηά. Παξφια ηα παξαπάλσ ππάξρνπλ ιχζεηο ζε ηέηνηνπ είδνπο πξνβιήκαηα. Πέξα απφ ηα εκπνξηθά θαη παγθνζκίσο δηαδεδνκέλα θνηλσληθά δίθηπα ππάξρνπλ εξγαιεία θαη ηερληθέο γηα ηε δεκηνπξγία «ηδησηηθψλ» θνηλσληθψλ δηθηχσλ. Πξφθεηηαη γηα θνηλσληθά δίθηπα ηα νπνία δεκηνπξγνχληαη γηα ζπγθεθξηκέλνπο ζθνπνχο θαη γηα ζπγθεθξηκέλν θνηλφ. Απηά κπνξεί λα είλαη γηα ηνπο ππαιιήινπο κίαο επηρείξεζεο, γηα έλαλ εθπαηδεπηηθφ νξγαληζκφ νπνηαζδήπνηε 81

83 βαζκίδαο, γηα ηα κέιε κίαο Με Κπβεξλεηηθήο Οξγάλσζεο ή αθφκε θαη γηα άιινπο ιφγνπο φπσο γηα ππνζηεξηθηέο ελφο αζιήκαηνο ή κίαο νπνηαζδήπνηε πξσηνπιίαο ε νπνία ζα ήζειε λα ζρεκαηίζεη κία ελεξγή αιιά ηαπηφρξνλα ηδησηηθή δηαδηθηπαθή θνηλφηεηα. 5.1 Εργαλεύα ανϊπτυξησ κοινωνικών δικτύων Με ηα θνηλσληθά δίθηπα νινέλα λα απμάλνπλ ηνπο ρξήζηεο ηνπο θαζψο θαη ηνλ ρξφλν ηνλ νπνίν μνδεχεη ν θαζέλαο ζε απηά ήηαλ επφκελν λα δεκηνπξγεζνχλ εξγαιεία γηα ηελ εχθνιε δεκηνπξγία, ρξήζε θαη παξακεηξνπνίεζε θνηλσληθψλ δηθηχσλ γηα θάζε ζθνπφ ή θνηλφηεηα. Παξαθάησ ζα δνχκε κεξηθά απφ ηα βαζηθφηεξα εξγαιεία αλάπηπμεο SocialGo Σν SocialGo είλαη κηα πιαηθφξκα πνπ ζαο επηηξέπεη λα δεκηνπξγήζεηε ην δηθφ ζαο, θιεηζηνχ ή αλνηθηνχ ηχπνπ θνηλσληθφ δίθηπν. Οπζηαζηηθά πξνζθέξεη ηελ δπλαηφηεηα ζε νκάδεο αλζξψπσλ λα νξγαλψζνπλ ηελ θνηλφηεηά ηνπο online κε έλα πνιχ κηθξφ θφζηνο. Ο δεκηνπξγφο ηνπ θάζε δηθηχνπ κπνξεί λα έρεη ηνλ πιήξε έιεγρν ζηνπο Εικόνα 5. 1 ρξήζηεο θαη ζην πιηθφ πνπ ππάξρεη ζην θνηλσληθφ δίθηπν θαη λα είλαη ζίγνπξνο γηα ηελ αζθάιεηα ηνπ πιηθνχ απηνχ. Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη κεξηθέο απφ ηηο δπλαηφηεηεο πνπ παξέρεη ην Social Go ζηελ PRO εθδνζή ηνπ. Απφ ηελ πιεπξά ηνπ ρξήζηε έρνπκε: Χαρακτηριςτικά χρήςτη Δχθνιε εγγξαθή λέσλ ρξεζηψλ Δγγξαθή κε ελνπνίεζε απφ άιιεο πιαηθφξκεο (facebook,twitter) Ηδησηηθέο ζπλνκηιίεο αιιά θαη ζχγρξνλε ζπλνκηιία (live chat) Ρνή εηδήζεσλ (news feed) Δηδνπνηήζεηο (notifications) Καηεγνξηνπνίεζε ρξεζηψλ Πξφζθιεζε θίισλ / Αλαδήηεζε ρξεζηψλ Γηακνίξαζε ζπλδέζκσλ θαη πνιπκεζηθνχ πιηθνχ (εηθφλεο, βίληεν) ρφιηα θαη ιεηηνπξγία like. Γηακνίξαζε ηαπηφρξνλα θαη ζε facebook, twitter 82

84 Ηζηνιφγην κε πνιιαπινχο ζπγγξαθείο Υψξν ζπδεηήζεσλ (forum), πνιιαπιέο ζειίδεο θαη δηαρεηξηζηέο Γεκηνπξγία εθδειψζεσλ (events) Γεκηνπξγία νκάδσλ αλά θαηεγνξίεο, Γεκνζίεπζε λέσλ σλ νκάδσλ θαζψο θαη δεκηνπξγία εθδειψζεσλ κέζα απφ απηέο. Χαρακτηριςτικά διαχειριςτή (administrator features) Γεκηνπξγία ζειίδαο Drag-and-drop Γεκηνπξγία μερσξηζηψλ ζειίδσλ κε ρξήζε θψδηθα Anti-spam Γηεπζχλζεηο Γηαρείξηζε ρξεζηψλ/απνβνιή/απνδνρή Γεκηνπξγία γξαθηζηηθνχ ζέκαηνο/banner Ning Σν Ning είλαη κία δηαδηθηπαθή πιαηθφξκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε δεκηνπξγία πξνζσπηθνχ θνηλσληθνχ δηθηχνπ. Γεκνζηεχηεθε πξψηε θνξά ηνλ Οθηψβξην ηνπ Ο θχξηνο ζηφρνο είλαη ε δεκηνπξγία Εικόνα 5. 2 ελφο πξνζσπηθνχ δηθηχνπ ηνπ ρξήζηε πνπ ζα εζηηάδεηαη ζηα ελδηαθέξνληά ηνπ. Καηά ηελ θαηαζθεπή ηνπ ρψξνπ ηνπ, δίλεηαη ε επθαηξία ζην ρξήζηε λα ελζσκαηψζεη ην ζηπι ην νπνίν ηαηξηάδεη ζηηο πξνζσπηθέο ηνπο πξνηηκήζεηο, θαζψο θαη ηα εξγαιεία πνπ ζα εμππεξεηνχλ ην ζθνπφ πνπ έρεη ζέζεη ν ρξήζηεο θαηά ηελ θαηαζθεπή ηνπ δηθηχνπ ηνπ. Ζ πιαηθφξκα δηαζέηεη κία επξεία γθάκα δσξεάλ εξγαιείσλ πνπ κπνξνχλ λα εκπινπηίζνπλ ηελ ηζηνζειίδα θάπνηνπ ρξήζηε, παξέρεη φκσο θαη πνιχ πην εμειηγκέλα εξγαιεία επί πιεξσκή. Ζ πιαηθφξκα απηή είλαη web-based, ηξέρεη ζε server ηνπ Ning, θαη δίλεηαη δπλαηφηεηα παξακεηξνπνίεζήο ηεο απφ ην ρξήζηε. Ωζηφζν κε πεξηνξηζκέλεο κεζφδνπο OxWall To Oxwall είλαη έλα εξγαιείν αλάπηπμεο θνηλσληθψλ δηθηχσλ θαη ζπλεξγαηηθψλ ζπζηεκάησλ αλνηρηνχ ινγηζκηθνχ. Τπνζηεξίδεηαη απφ κία ιεηηνπξγηθή θνηλφηεηα θαη αλαπηχρζεθε κε ζθνπφ ηελ παξνρή ελφο εξγαιείν ην νπνίν ζα είλαη θηιηθφ ζηνλ ρξήζηε (user-friendly) κε ζθνπφ λα κπνξεί εχθνια λα ην ρξεζηκνπνηήζεη θάπνηνο ρσξίο απαξαίηεηα λα έρεη πξνγξακκαηηζηηθφ 83

85 ππφβαζξν. Ζ εγθαηάζηαζε, παξακεηξνπνίεζε θαη δηαρείξηζε ηνπ Oxwall είλαη κία ζρεηηθά εχθνιε δηαδηθαζία. Πέξαλ ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξεη ην βαζηθφ παθέην ηνπ Oxwall ην νπνίν δηαηίζεηαη δσξεάλ ππάξρνπλ θαη πνιιέο επεθηάζεηο (widgets). Απηέο αλαπηχζζνληαη είηε απφ ηελ θνηλφηεηα ηνπ Oxwall είηε απφ κεκνλσκέλνπο πξνγξακκαηηζηέο θαη κπνξεί λα είλαη είηε δσξεάλ είηε επί πιεξσκή. ε θάζε πεξίπησζε ην απνηέιεζκα είλαη ε αχμεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο πιαηθφξκαο θαη ε νινθιήξσζή ηεο. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ παξέρεη ε πιαηθφξκα Oxwall είλαη ηα αθφινπζα: Χαρακτηριςτικά χρήςτη Κνηλνπνίεζε πνιπκεζηθψλ πιηθψλ (Photo, Video sharing). πλεξγαηηθά εξγαιεία (Blogs, forums, wiki). Κνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά (Groups, events, friends). Γπλαηφηεηα ζρνιηαζκνχ θαη αμηνιφγεζεο αλαξηήζεσλ (Comment, tag, rate). Ηδησηηθφηεηα θαη δηαρείξηζε απφ ηνλ ρξήζηε. Δξγαιεία ειεθηξνληθήο ζπλδηάζθεςεο (video-conference). Χαρακτηριςτικά Διαχειριςτή (Admin features) Πιήξεο δηαρείξηζε ησλ κειψλ-ρξεζηψλ ηεο θνηλφηεηαο θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ. Γπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ρξεζηψλ-moderator. Γηαρείξηζε δεηεκάησλ ηδησηηθφηεηαο. Υξήζε ζηαηηζηηθψλ ζηα πξφηππα ηνπ Google Analytics. Γεκηνπξγία ζειίδσλ, κελνχ θαη πεξηερνκέλνπ κέζσ ηνπ πίλαθα ειέγρνπ (admin panel). Γπλαηφηεηα δηαθήκηζεσλ θαη κεηξηθψλ επί απηψλ. Γπλαηφηεηα επηινγήο ζεκάησλ (δσξεάλ ή κε). Δγθαηάζηαζε/ελεκέξσζε ησλ επεθηάζεσλ (plugins) κέζσ ηνπ πίλαθα ειέγρνπ ζπλήζσο κε κεξηθά θιηθ. Γενικά χαρακτηριςτικά Υξεζηηθή απιφηεηα πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχλ λα ην ρξεζηκνπνηήζεη νπνηαδήπνηε θνηλφηεηα ζέιεη λα ζπλεξγαζηεί ή λα ρηίζεη ην δηθφ ηεο θνηλσληθφ δίθηπν. 84

86 Δλζσκαησκέλε βειηηζηνπνίεζε φζνλ αθνξά ηηο κεραλέο αλαδήηεζεο (Built-In Search Engine Optimisation) Τπνζηήξημε πνιιαπιψλ γισζζψλ Γνκεκέλνο θαη εκθαλήο θψδηθαο. Δίλαη εχθνιν γηα έλαλ πξνγξακκαηηζηή κε ζρεηηθή εκπεηξία λα αλαπηχμεη κία επέθηαζε (plugin) Πιήξεο ππνζηήξημε κε έγγξαθα ρξήζεο θαη παξαδείγκαηα (documentation). Τπάξρνπλ αξθεηά αθφκε εξγαιεία κε ηα νπνία κπνξεί θάπνηνο λα δεκηνπξγήζεη ή λα ππνζηεξίμεη έλα θνηλσληθφ δίθηπν (Groups, mixxt, Bloomfire, GroupSite, Social Engine θ.α.). Ωζηφζν ε εθηελήο παξνπζίαζε φισλ ησλ εξγαιείσλ μεθεχγεη απφ ηνπο ζθνπνχο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. Αθφκε, ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα εξγαιεία είλαη επί πιεξσκή (αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ ρξεζηψλ, ησλ δηαρεηξηζηψλ ή θαη ηνλ ρψξν απνζήθεπζεο) ελψ ην OxWall είλαη δσξεάλ θαη αλνηρηνχ ινγηζκηθνχ. Απηφο ήηαλ θαη έλαο απφ ηνπο ιφγνπο πνπ επηιέμακε λα εξγαζηνχκε κε απηφ. Δπίζεο ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά θαη νη δπλαηφηεηεο πνπ παξέρνληαη ζεσξνχληαη πιήξεηο. 85

87 6. Δημιουργύα κοινωνικού δικτύου για φοιτητϋσ ακαδημαώκόσ ςχολόσ Σα Παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα ηεο ρψξαο ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ θάλεη αξθεηά άικαηα κπξνζηά φζνλ αθνξά ειεθηξνληθέο ππεξεζίεο θαη ππνδνκέο. ήκεξα έλαο θνηηεηήο έρεη ζην Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο δπλαηφηεηεο γηα πξνζσπηθφ παλεπηζηεκηαθφ ινγαξηαζκφ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ, πξνζσπηθφ ρψξν γηα ηε δεκηνπξγία ζηαηηθψλ θαη δπλακηθψλ ζειίδσλ (είηε κέζσ εξγαιείσλ είηε κε ηε ρξήζε δηαδηθηπαθψλ γισζζψλ πξνγξακκαηηζκνχ). Αθφκε ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο γηα ειεθηξνληθή θαξηέια βαζκνιφγεζεο, δειψζεσλ καζεκάησλ θαη ζπγγξακκάησλ. ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία αιιά θαη ζηελ ελεκέξσζε γηα απηήλ θαζψο θαη γηα δξάζεηο ηνπ Ηδξχκαηνο παξέρνληαη: ηζηνζειίδεο γηα ηελ ελεκέξσζε απφ ην ΑΠΘ, ην εθάζηνηε ηκήκα, ηα επηκέξνπο εξγαζηήξηα θαη ηνπο θαζεγεηέο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε απηά. Αθφκε ππάξρνπλ πιαηθφξκεο δηαρείξηζεο καζεκάησλ φπσο ην Blackboard (θαζψο θαη ν ΠΤΛΔΑ γηα ην ηκήκα Πιεξνθνξηθήο πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί κε ην L.M.S. Moodle). Δχθνια ζπλάγεηαη ην ζπκπέξαζκα φηη ππάξρνπλ πνιιέο θαη ρξήζηκεο ππεξεζίεο πξνο ηνπο θνηηεηέο. Παξφια απηά είλαη ζπρλφ ην θαηλφκελν ηεο δεκηνπξγίαο Οκάδσλ ζην θνηλσληθφ δίθηπν ηνπ Facebook γηα θάζε ηκήκα ηνπ Ηδξχκαηνο. Οη νκάδεο απηέο έρνπλ δεκηνπξγεζεί απφ θνηηεηέο θαη απεπζχλνληαη θπξίσο ζε θνηηεηέο. Ωζηφζν ζε θάπνηεο ζπκκεηέρνπλ θαη κέιε ΓΔΠ. Δπίζεο θάπνηεο εθ ησλ νκάδσλ είλαη ηδησηηθέο επηηξέπνληαο απζηεξά ηελ είζνδν κφλν ζε θνηηεηέο ηνπ θάζε ηκήκαηνο. πλνιηθφηεξα, παξά ην ζεηηθφ ησλ ειεθηξνληθψλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνληαη ζε θνηηεηέο θαη κέιε ΓΔΠ ηνπ Α.Π.Θ., παξαηεξείηαη κία ζρεηηθή δπζιεηηνπξγία φζνλ αθνξά ηελ ελεκέξσζε εθμαηηίαο ηεο δηαζπνξάο ησλ πιεξνθνξηψλ ζε πνιιέο δηαθνξεηηθέο δηαδηθηπαθέο πεγέο. Πξνθεηκέλνπ λα μεπεξαζηεί ην παξαπάλσ πξφβιεκα αιιά θαη λα κελ ππάξρεη δηζηαθηηθφηεηα φζνλ αθνξά ηελ έθζεζε ηεο πξνζσπηθήο δσήο ησλ εκπιεθνκέλσλ πξνηείλεηαη ε δεκηνπξγία ελφο θνηλσληθνχ δηθηχνπ απνθιεηζηηθά κφλν γηα θνηηεηέο(πξνπηπρηαθνχο, κεηαπηπρηαθνχο, ππνςεθίνπο δηδάθηνξεο) θαη κέιε Γ.Δ.Π. ηνπ ηκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο ηνπ Α.Π.Θ. 86

88 6.1 Csd-network.gr ηε Γηαδηθηπαθή δηεχζπλζε έρεη δεκηνπξγεζεί έλα θνηλσληθφ δίθηπν ην νπνίν αθνξά θνηηεηέο, απνθνίηνπο θαη δηδάζθνληεο ηνπ ηκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο Α.Π.Θ. To csd-network πινπνηήζεθε βαζηδφκελν ζηελ πιαηθφξκα OxWall. Oη απαηηήζεηο ζε server είηε Windows είηε Linux έρνπλ λα θάλνπλ κε ξπζκίζεηο Apache, PHP θαη MySQL. Ο ζθνπφο ηνπ csd-network είλαη λα ιεηηνπξγήζεη ζαλ θνηλφο ηφπνο επηθνηλσλίαο θαη πιεξνθφξεζεο. Γηα απηφ ηνλ ιφγν φζνλ αθνξά ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο ιεηηνπξγηθφηεηεο κνηάδεη πνιχ κε ην δεκνθηιέο θνηλσληθφ δίθηπν ηνπ facebook. Απηφ ζπκβαίλεη αθελφο δηφηη ν κέζνο ρξήζηεο είλαη εμνηθεησκέλνο κε ιεηηνπξγίεο φπσο νκάδεο ζπδεηήζεσλ(groups), chat, εθδειψζεηο (events) θαη άιια. Αθεηέξνπ ηα ιεηηνπξγηθά ζηνηρεία πνπ ελζσκαηψζεθαλ είλαη απαξαίηεηα ψζηε λα ιεηηνπξγήζεη έλα νινθιεξσκέλν θνηλσληθφ δίθηπν. πλνςίδνληαο, ζην csd-network κπνξεί θάπνηνο λα δεκηνπξγήζεη έλαλ ινγαξηαζκφ ρξήζηε (user profile), λα ζπλάςεη «θηιία» κε άιινπο ρξήζηεο, λα ζπλνκηιήζνπλ ζχγρξνλα ή θαη αζχγξνλα. Αθφκε, ν ρξήζηεο κπνξεί λα θνηλνπνηήζε πνιπκεζηθφ πιηθφ (θσηνγξαθίεο, βίληεν, εμσηεξηθνχο ζπλδέζκνπο) είηε ζην πξνθίι ηνπ είηε ζε νκάδεο ζπδεηήζεσλ θαη θφξνπκ. Εικόνα 6. 1 ηελ εηθφλα 6.1 κπνξνχκε λα δνχκε ην πξνθίι ρξήζηε ηνπ csd-network. Πάλσ αξηζηεξά βξίζθεηαη ελδεηθηηθά έλα ινγφηππν ηνπ ηκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο θαη ζηε ζπλέρεηα ην φλνκα ηνπ 87

89 θνηλσληθνχ δηθηχνπ. Πάλσ δεμηά βξίζθεηαη ν ρψξνο ησλ εηδνπνηήζεσλ (notifications), ξπζκίζεσλ ινγαξηαζκνχ ρξήζηε (account settings) θαζψο θαη ηα πξνζσπηθά κελχκαηα (mailbox αληίζηνηρν κε ην inbox ηνπ facebook). ηελ νξηδφληηα κπάξα ηνπ κελνχ κπνξνχκε λα δνχκε ζπγθεληξσκέλεο ηηο ιεηηνξγηθφηεηεο πνπ ππνζηεξίδνληαη. Καηφπηλ βξίζθεηαη ην πξνθηι ηνπ ρξήζηε καδί κε ηα «λέα» ηνπ (newsfeed) ελψ θάησ δεμηά δίλεηαη ε επηινγή ηεο ζχγρξνλεο δσληαλήο ζπλνκηιίαο (chat) Λειτουργικϊ χαρακτηριςτικϊ Γηα ηελ πινπνίεζε φισλ ησλ παξαπάλσ ρξεηάζηεθε ε εγθαηάζηαζε, θαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο παξακεηξνπνίεζε, πξφζζεησλ επεθηάζεσλ (plugins). Σα πξφζζεηα πνπ εγθαηαζηάζεθαλ είλαη ηα εμήο: Newsfeed - λέα κε ιεηηνπξγίεο like θαη comment Mailbox - ιεηηνπξγία ηδησηηθψλ κελπκάησλ Friends - ιεηηνπξγηθφηεηα γηα ηε ζχλςαε «θηιίαο» κεηαμχ ρξεζηψλ Activity Notifications - εηδνπνηήζεηο γεγνλφησλ ηεο ηζηνζειίδαο ζε δσληαλφ ρξφλν Image Slideshow - πξνβνιή θσηνγξαθηψλ Contact Importer - πξφζθιεζε επαθψλ ελφο ρξήζηε απφ ην facebook θαη ην google Forum - ρψξνο ζπδεηήζεσλ Video - θνηλνπνίεζε ή ελζσκάησζε βίληεν, ππνζηεξίδεη ζρνιηαζκφ,αμηνιφγεζε (rate) θαη επηζήκαλζε (tag) Blogs - ηζηνιφγηα ρξεζηψλ, ππνζηεξίδεη ζρνιηαζκφ,αμηνιφγεζε(rate) θαη επηζήκαλζε (tag) Facebook Connect - δεκηνπξγία πξνθίι θαη ζχλδεζε ζην csd-network κε ηνλ ινγαξηαζκφ καο ζην facebook Groups - νκάδεο ρξεζηψλ κε θνηλά ελδηαθέξνληα ή ραξαθηεξηζηηθά Links - θνηλνπνίεζε ππεξζπλδέζκσλ, Digg-style Instant chat - δσληαλή ζπλνκηιία κεηαμχ θίισλ, πινπνίεζε ζε ajax Photo αλέβαζκα θσηνγξαθηψλ, ππνζηεξίδεη ιεηηνπξγίεο like, ζρνιηαζκoνχ θαη επηζήκαλζεο (tag) 88

90 Events δεκηνπξγία δεκνζίσλ θαη ηδησηηθψλ εθδειψζεσλ γηα ηελ θνηλφηεηα, ππνζηεξίδεηαη ιεηηνπξγία RSVP θαη ζπδεηήζεηο Social media sharing θνηλνπνίεζε πεξηερνκέλνπ απφ ην csd-network ζε άιια θνηλσληθά δίθηπα (facebook, twitter, Google+, Pinterest) Google Analytics ζηαηηζηηθά ρξήζεο ηνπ θνηλσληθνχ δηθηχνπ ην OxWall Store κπνξνχκε λα βξνχκε πεξίπνπ 500 πξνζζήθεο νη νπνίεο έρνπλ αλαπηπρζεί απφ πξνγξακκαηηζηέο θαη πεξίπνπ 50 ζέκαηα (themes) πνπ αθνξνχλ ην ζρεδηαζηηθφ θνκκάηη ηεο ηζηνζειίδαο. Απηά είλαη είηε δσξεάλ είηε θαηαβάιινληαο θάπνην αληίηηκν. Όζνλ αθνξά ην θνηλσληθφ δίθηπν πνπ αλαθέξακε έρνπλ ελζσκαησζεί φια ηα εξγαιεία ηα νπνία επηηξέπνπλ ζηνπο ρξήζηεο λα επηθνηλσλήζνπλ θαη λα ζπλεξγαζηνχλ. Contacts Importer ηα πιαίζηα εγθαηάζηαζεο ηνπ πξνζζέηνπ «Contacts Importer» πξνθεηκέλνπ λα ιεηηνπξγήζεη ζσζηά ρξεηάζηεθε ε αλάπηπμε δχν εθαξκνγψλ. Ζ κία έρεη λα θάλεη κε εθαξκνγή ζην facebook (facebook app) θαη ε άιιε ζηελ Google. Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά απιψο γηα ηε δεκηνπξγία εθαξκνγψλ νη νπνίεο απνηεινχλ ην ζπλδεηηθφ θξίθν ησλ ελ ιφγσ θνηλσληθψλ δηθηχσλ κε ηελ πιαηθφξκα πνπ αλαπηχρζεθε πξνθεηκέλνπ ε ηειεπηαία λα ιακβάλεη κε ηνλ θαηάιιειν ηξφπν ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηελ εηζαγσγή θαη πξφζθιεζε ησλ ρξεζηψλ ζην csd-network Κοινότητα πρακτικόσ Οη θνηλφηεηεο πξαθηηθήο (Communities of practice - CoPs) έρνπλ γίλεη ζεκαληηθνί ηφπνη γηα αλζξψπνπο πνπ αλαδεηνχλ θαη κνηξάδνληαη εκπεηξία θαη θνηλά ελδηαθέξνληα. Δίλαη ηφπνη ζπλεηζθνξάο γλψζεο ε νπνία πξνζθέξεηαη ζηα κέιε πνπ ηηο απνηεινχλ. χκθσλα κε ηνπο (Jun Zhang, Mark S. Ackerman, Lada Adamic, Expertise Networks in Online Communities: Structure and Algorithms) Οη θνηλφηεηεο πξαθηηθήο απνηεινχληαη απφ νκάδεο αλζξψπσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζε κηα δηαδηθαζία ζπιινγηθήο εθκάζεζεο γλψζεο, κνηξάδνληαη έλα ελδηαθέξνλ, έλα πάζνο γηα θάπνην αληηθείκελν θαη αιιειεπηδξνχλ γηα λα κάζνπλ θαιχηεξα γηα απηφ. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά κηαο ηέηνηαο θνηλφηεηαο είλαη: Το Πεδίο Ενδιαθέπονηορ: Σν ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν ελδηαθέξνληνο ζην νπνίν δεζκεχνληαη ηα κέιε ηεο θνηλφηεηαο. 89

91 Η Κοινόηηηα: ηελ θνηλφηεηα ιακβάλνπλ κέξνο δξαζηεξηφηεηεο, ζπλαληήζεηο, αληαιιαγή απφςεσλ ελψ ππάξρεη αιιεινβνήζεηα αλάκεζα ζηα κέιε ηεο. Ζ θνηλφηεηα ζεκαηνδνηεί ηελ πξνζσπηθή βάζε πάλσ ζηελ νπνία δηακνξθψλνληαη νη ζρέζεηο. Τπνλνεί επίζεο φηη νη θνηλφηεηεο πξαθηηθήο δελ πεξηνξίδνληαη απφ γεσγξαθηθά, ή ιεηηνπξγηθά φξηα αιιά απφ ηηο θνηλέο αλεζπρίεο, πιαίζηα θαη εξγαζηαθά ελδηαθέξνληα. Η Ππακηική: έρεη λα θάλεη κε ηε γλψζε ή ηηο δεμηφηεηεο πνπ απνθηνχληαη ζηα πιαίζηα κίαο δξαζηεξηφηεηαο. Όπσο θαη ζηελ πεξίπησζε απηήο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, είλαη δπλαηή ε δεκηνπξγία νκάδσλ, πνπ ζηφρν έρνπλ ηελ επίιπζε ελφο ζέκαηνο. Δίλαη πηζαλφ ηα κέιε ηεο νκάδαο λα έρνπλ θνηλφ παξειζφλ ή εκπεηξίεο Το κοινωνικό δύκτυο ςαν Community of Practice Ζ θνηλσληθή δηθηχσζε κπνξεί λα παξνκνηαζηεί κε «ηε δηαδηθαζία απφθηεζεο γλψζεσλ εμαηηίαο δεκηνπξγίαο ζπλδέζεο κε άιινπο αλζξψπνπο νη νπνίνη έρνπλ θνηλά ελδηαθέξνληα (Gunawardena et al 2009, 4)». Ζ θνηλσληθή δηθηχσζε πξνθαλψο εμππεξεηείηαη πιένλ κε έλα ή πεξηζζφηεξα εξγαιεία πνπ δηαζέηνπλ ηα ειεθηξνληθά θνηλσληθά κέζα (social media). Αξθεηέο έξεπλεο ρνπλ δείμεη πσο ε θνηλσληθή δηθηχσζε κπνξεί λα ζεσξεζεί ε θαξδηά κίαο θνηλφηεηαο πξαθηηθήο (Mason and Rennie 2007; Russo, Watkins, and Groundwater-Smith 2009; Tu, Blocher, and Ntoruru 2008). Πην ζπγθεθξηκέλα, φζνλ αθνξά ηελ εθπαίδεπζε, θαίλεηαη πσο ε επηηπρία κίαο θνηλφηεηαο πξαθηηθήο (ή κίαο ηάμεο ε νπνία ρξεζηκνπνηεί ηα αληίζηνηρα εξγαιεία) εμαξηάηαη απφ ην πφζν θαινχο θαη ηζρπξνχο θνηλσληθνχο δεζκνχο έρνπλ αλαπηχμεη ηα κέιε ηεο. Σα παξαπάλσ επαιεζεχνληαη ζρεδφλ θαζεκεξηλά αθνχ πνιινί ρξεζηκνπνηνχλ ηα κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο σο εξγαιείν ην νπνίν πξνζθέξεη κία άηππε κνξθή κάζεζεο. Γηα απηνχο ηνπο ιφγνπο πξνηείλεηαη αξγφηεξα έλα ζελάξην ρξήζεο, ζην νπνίν ε αλάπηπμε ελφο θνηλσληθνχ δηθηχνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ζαλ θνηλφηεηα πξαθηηθήο κε φια ηα νθέιε ηα νπνία κπνξεί λα πξνζθέξεη. Παξά ην γεγνλφο ηεο δεκνθηιίαο δηαθφξσλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ πινπνηήζεθε μερσξηζηφ ηδησηηθφ δίθηπν αθελφο γηα ηελ απνθπγή έθζεζεο ηεο πξνζσπηθήο δσήο ησλ εκπιεθνκέλσλ θαη αθεηέξνπ γηα λα απνθεπρζεί ε δηάζπαζε πξνζνρήο ε νπνία παξαηεξείηαη ζε άιια θνηλσληθά δίθηπα φπσο ην facebook. 90

92 6.2 Σενϊριο χρόςησ Ζ αλάπηπμε θαη ιεηηνπξγία ελφο ηδησηηθνχ θνηλσληθνχ δηθηχνπ γηα κία ζπγθεθξηκέλε νκάδα ρξεζηψλ, ελ πξνθεηκέλσ γηα ην ηκήκα Πιεξνθνξηθήο, έρεη ζαλ έλαλ απφ ηνπο ζηφρνπο λα πξνζηαηεπζεί ε πξνζσπηθή δσή ησλ εκπιεθνκέλσλ. Οη δπλαηφηεηεο φκσο πνπ δίλνληαη επηηξέπνπλ πνιιαπιέο θαη δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο θαη ιεηηνπξγηθφηεηεο. Παξαθάησ πξνηείλεηαη θαη πινπνηείηαη έλα ζπγθεθξηκέλν ζελάξην ρξήζεο. Φπζηθά ε δνκή ηνπ δηθηχνπ κπνξεί λα δηακνξθσζεί θαη γηα άιια παλεπηζηεκηαθά ηκήκαηα ή αθφκε θαη γηα νιφθιεξν ην ίδξπκα Χρόςτεσ Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο ζπλάπηνληαο θηιίεο, κε ηξφπνπο επηθνηλσλίαο ή θαη λα ζπλεξγαζηνχλ κέζσ δξαζηεξηνηήησλ θαη εξγαιείσλ (ηζηνιφγηα, ρψξνη ζπδεηήζεσλ). Αθφκε κπνξνχλ λα θνηλνπνηήζνπλ ρξήζηκν πιηθφ ή πξνβιεκαηηζκνχο ζε θνηλέο νκάδεο (groups) κε εμεηδηθεπκέλα ζέκαηα ζπδήηεζεο Ομϊδεσ (Groups) ηελ ελφηεηα νκάδεο (groups) κπνξεί νπνηνζδήπνηε ρξήζηεο λα δεκηνπξγήζεη κία νκάδα ηδησηηθή ή αλνηθηή πξνο φια ηα κέιε ηνπ csd-network. Οη νκάδεο απηέο κπνξνχλ λα έρνπλ ζαλ ζέκαηα ζπδεηήζεσλ είηε ζέκαηα ηεο ζρνιήο είηε γεληθφηεξα ζέκαηα ηνπ γλσζηηθνχ πεδίνπ ηεο Πιεξνθνξηθήο. Γηα παξάδεηγκα κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ νκάδεο γηα θάζε έηνο ή γηα θάζε κάζεκα αιιά κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλθαη νκάδεο ζηηο νπνίεο ην αληηθείκελν ζπδήηεζεο θαη ζπλεξγαζίαο ζα έρεη λα θάλεη κε ζέκαηα γξαθηζηηθήο, ιεηηνπξγηθψλ ζπζηεκάησλ, θνξεηψλ ζπζθεπψλ ή νηηδήπνηε άιιν θξίλεη θαη επηζπκεί ε θνηλφηεηα Χώροσ ςυζητόςεων (forum) Ο ρψξνο ζπδεηήζεσλ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη δνκεκέλα σο πξνο ηηο αλάγθεο γηα ελεκέξσζε ελφο αθαδεκαηθνχ ηκήκαηνο. Απηφ κπνξεί λα γίλεη αξρηθά κε ηε ρξήζε δνκεκέλνπ forum αιιά θαη κε ηνλ θαζνξηζκφ θαλφλσλ γηα ηελ επηθνηλσλία ζε απηφ κεηαμχ ησλ κειψλ κίαο θνηλφηεηαο. ην ρψξν ζπδεηήζεσλ έρνπλ δεκηνπξγεζεί ζεκαηηθέο ελφηεηεο (threads) ρσξηζκέλεο αλά έηνο ζπνπδψλ θαη εμάκελα ζπνπδψλ. Απηή ε επηινγή κπνξεί λα επεθηαζεί θαη γηα θάζε κάζεκα, ή ζε φζα θξίλεηαη αλαγθαίν, μερσξηζηή ελφηεηα. θνπφο είλαη ε εχξεζε πιεξνθνξίαο λα είλαη κία εχθνιε θαη γξήγνξε δηαδηθαζία. Δπίζεο έηζη επηηπγράλεηαη ε ζπζζψξεπζε πιεξνθνξηψλ πνιιψλ εηψλ θαη απφ πνιιέο πεγέο ζε έλα ζεκείν. Απνηέιεζκα είλαη ε θαιχηεξε πιεξνθφξεζε θαη ε άπμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ηεο θνηλφηεηαο. 91

93 Πέξαλ απηνχ, δεκηνπξγνχληαη ζεκαηηθέο θαη γηα άιια δεηήκαηα. Σέηνηα κπνξεί λα είλαη ζεκαηηθέο ζηηο νπνίεο ζα βξίζθνληαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο πηπρηαθέο εξγαζίεο, πξνγξάκκαηα Erasmus, γεληθφηεξα ζέκαηα ζπνπδψλ, πιεξνθνξίεο γηα ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ ηκήκαηνο θαη ηα κεηαπηπρηαθά πξνγξάκκαηα Γεγονότα (Events) Απηή ε επηινγή κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί πξνθεηκέλνπ λα αλαθνηλψλνληαη πξνγξακκαηηζκέλεο δξάζεηο ηνπ ηκήκαηνο ή ηνπ ηδξχκαηνο. Έηζη κπνξνχλ φινη νη εκπιεθφκελνη λα ελεκλεξψλνληαη άκεζα γηα νπνηνπδήπνηε είδνπο δξάζε ιακβάλεη ρψξα. Απηέο κπνξεί λα αθνξνχλ ελεκεξσηηθέο εθδειψζεηο ηνπ ηκήκαηνο, εκεξίδεο επηζηεκνληθνχ ελδηαθέξνληνο, γεληθφηεξεο δξάζεηο ή έξγα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ αιιά αθφκε θαη ηελ αλαθνίλσζε εκεξνκελίαο ησλ πξνφδσλ εμακήλνπ ή ηηο εκεξνκελίεο γηα ηηο δειψζεηο καζεκάησλ θαη ζπγγξακάησλ. Εικόνα

94 6.2.5 Ιςτολόγια (Blogs) Σα ηζηνιφγηα κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ γηα πνιινχο θαη δηαθνξεηηθνχο ζθνπνχο. Γηα ελεκέξσζε κε ηξέρνληα δεηήκαηα ζπνπδψλ ή ηερλνινγηθέο εμειίμεηο. Γηα ηήξεζε εκεξνινγίνπ εξγαζηεξίνπ ή καζήκαηνο γεληθφηεξα. αλ πξνζσπηθφ ηζηνιφγην κάζεζεο ή θαηαγξαθήο εκπεηξηψλ θαη απφςεσλ. Αθφκε κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεηο γηα ζπλεξγαηηθέο παξεκβάζεηο ζηα πιαίζηα ελφο καζήκαηνο. Εικόνα Σύνδεςμοι (links) ηελ θαηεγνξία ζχλδεζκνη πξνθαλψο κπνξνχλ λα ππάξρνπλ ζπγθεληξσκέλνη φινη νη ρξήζηκνη ζχλδεζκνη ηνπ ηκήκαηνο, ηνπ ηδξχκαηνο αιιά θαη νπνηαδήπνηε ρξήζηκε πεγή. Πέξα απφ ηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ελφο ηκήκαηνο κπνξεί λα ππάξρνπλ νη ζχλδεζκνη ησλ ζειίδσλ γηα κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο, νη ζειίδεο θάζε επηκέξνπο εξγαζηεξίνπ ή ηνκέο ηνπ ηκήκαηνο, 93

95 ζχλδεζκνη κε εθπαηδεπηηθφ πιηθφ είηε ησλ δηδαζθφλησλ είηε απφ ην Γηαδίθηπν, ζχλδεζκνη ηνπ ηδξχκαηνο φπσο ε ζειίδα ησλ απνθνίησλ, ηνπ γξαθείνπ δηαζχλδεζεο θαη άιια. 6.3 Συμπερϊςματα χκθσλα κε ηηο κειέηεο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ, ηφζν ηηο εθπαηδεπηηθέο φζν θαη ζπλνιηθφηεξα γηα ηε ρξήζε θαη ιεηηνπξγία θνηλσληθψλ δηθηχσλ ε ρξεζηκνπνίεζε ηνπο ελδείθλπηαη γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο (πέξαλ ησλ θνηλσληθψλ θαη ηεο ςπραγσγίαο). Ο κέζνο ρξήζηεο ελεκεξψλεηαη, ζπδεηά, θνηλσληθνπνηείηαη κέζσ ησλ θνηλσληθψλ δηθηχσλ. Μάιηζηα έλα κεγάιν πνζνζηφ πινεγείηαη ζηα θνηλσληθά δίθηπα κφιηο μππλήζεη θαη πξηλ ζεθσζεί απφ ην θξεβάηη. Δλψ πνιινί ρξήζηεο απνθαζίδνπλ ηη ζα ςεθίζνπλ έρνληαο σο θχξην γλψκνλα θαη πιεξνθφξεζε ηελ παξνπζία ζηα θνηλσληθά δίθηπα. Δπνκέλσο θξίλεηαη αλαγθαία ε πξνζπάζεηα λα εκπιαθεί ε εθπαίδεπζε ζηα θνηλσληθά δίθηπα. Απηφ φκσο πξέπεη λα γίλεη κε ζεβαζκφ ζηνπο εκπιεθνκέλνπο (πξνζηαζία πξνζσπηθήο δσήο, επαίζζεησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ) αιιά θαη ην θχξνο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο ή θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ θνξέσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ. Οη θνηλφηεηεο πξαθηηθήο είλαη έλαο πνιχ θαιφο ηξφπνο γηα ηελ επηθνηλσλία, ηελ αληαιιαγή απφςεσλ, γλψζεσλ θαη εκπεηξηψλ ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ κε ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν. Αλ ζε απηφ πξνζζέζνπκε ηε δηαδξαζηηθή ιεηηνπξγία πνπ πξνζθέξεη έλα θνηλσληθφ δίθηπν ηφηε κπνξνχκε λα κηιάκε γηα κία πβξηδηθή πξφηαζε-ιχζε πξνθεηκέλνπ λα γεθπξσζεί αθελφο ην ράζκα δηδαζθφλησλ θαη καζεηψλ θαη αθεηέξνπ νη παξαγφκελεο γλψζεηο νη νπνίεο πξνθχπηνπλ κέζα απφ ηελ ιεηηνπξγία ηεο θνηλφηεηαο λα πξνζθέξνληαη σο πφξνη ζε κειινληηθά κέιε ηεο θνηλφηεηαο θαη εξεπλεηέο Μελλοντικό ϋρευνα Θα πξέπεη κειινληηθά ην θνηλσληθφ δίθηπν λα εθαξκνζζεί ζε θνηηεηέο ηξηηνβάζκηαο ή κεηαιπθεηαθήο εθπαίδεπζεο ψζηε λα θαλεί πξαθηηθά θαη πνζνηηθνπνηεκέλα ε επίδξαζή ηνπ. Ζ ελνπνίεζε ιεηηνπξγηψλ θαη ζπλεξγαηηθψλ εξγαιείσλ ζε έλαλ θνηλφ ηφπν πιεξνθφξεζεο θαη θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο ελδείθλπηαη απφ ηα έσο ηψξα δεδνκέλα γηα ηελ ακεζφηεξε θαη πην γξήγνξε δηάδξαζε κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ ελφο εθπαηδεπηηθνχ θνξέα. Μέρξη ζήκεξα νη καζεηέο έβιεπαλ ηα θνηλσληθά δίθηπα σο ελαιιαθηηθφ ηξφπν γηα λα εγθιηκαηηζηνχλ ζην αθαδεκατθφ πεξηβάιινλ δίρσο φκσο λα αμηνπνηνχλ ηα εξγαιεία απηά ζηελ επίζεκε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ ρξήζε πνπ αθνξά ηελ κάζεζε ζπλήζσο πεξηνξίδεηαη ζηελ κεηάθξηηηθή καζεζηαθψλ εκπεηξηψλ θαη γεγνλφησλ, ζηελ αληαιιαγή «δηαρεηξηζηηθψλ» πιεξνθνξηψλ 94

96 θαη ζε ζπδεηήζεηο ζρεηηθά κε ηηο απαηηήζεηο δηδαζθαιίαο. Πην ζπγθεθξηκέλα ε ρξήζε πνπ αθνξά ηελ εθπαίδεπζε πεξηνξίδεηαη ζηελ ππνζηήξημε ηεο επηθνηλσλίαο γηα ηελ πεξάησζε εξγαζηψλ ή ηελ ππνζηήξημε ζρεηηθά κε ηελ αμηνιφγεζε ηεο κάζεζεο. Αθφκε ζπρλά ν ρξφλνο πνπ δηαηίζεηαη ζε θνηλσληθά δίθηπα (facebook) είλαη εηο βάξνο ηεο αθαδεκατθήο κειέηεο. Δλψ νη καζεηέο δελ επηζπκνχλ, ζηελ πιεηνςεθία ηνπο, λα επηθνηλσλνχλ κέζσ ησλπξνζσπηθψλ ηνπο δηθηχσλ κε ηνπο θαζεγεηέο. Όια ηα παξαπάλσ είλαη δεηήκαηα πνπ θαιείηαη λα μεπεξάζεη έλα θνηλσληθφ δίθηπν ρηηζκέλν πάλσ ζηηο απαηηήζεηο δηδαζθφλησλ θαη ζπνπδαζηψλ. 95

97 Βιβλιογραφύα Ζαταρής, Χ. (2011). Η επίδραζη ηων online κοινωνικών δικηύων ζηην ζσμπεριθορά καηαναλωηή (Doctoral dissertation). Ποιύδος, Β., & Ρεηάιες,. (2012). Μηα δηαδηθησαθή σπερεζία ειέγτοσ ζσκβαηόηεηας ελός ζτεδίοσ καζήκαηος κε ηελ προδηαγραθή IMS-LD. Θέμαηα Επιζηημών και Τετνολογίας ζηην Εκπαίδεσζη, 4(1-3), ζ-91. Ξενόγλωςςη βιβλιογραφύα Campbell, J. P., & Oblinger, D. G. (2007). Top-ten teaching and learning issues, Educause Quarterly, 30(3), 15. Chan, L. M., & Zeng, M. L. (2006). Metadata Interoperability and Standardization A Study of Methodology Part I. D-Lib magazine, 12(6), Chatti, M. A., Dyckhoff, A. L., Schroeder, U., & Thüs, H. (2012). A reference model for learning analytics. International Journal of Technology Enhanced Learning, 4(5), Cooper, A. (2012). What is Analytics? Definition and Essential Characteristics.CETIS Analytics Series, 1(5). Dalsgaard, C. (2006). Social software: E-learning beyond learning management systems. European Journal of Open, Distance and E-Learning, 2006(2). Dringus, L. P., & Ellis, T. (2005). Using data mining as a strategy for assessing asynchronous discussion forums. Computers & Education, 45(1), Duval, E., Hodgins, W., Sutton, S., & Weibel, S. L. (2002). Metadata principles and practicalities. D-lib Magazine, 8(4), 16. Elias, T. (2011). Learning Analytics. Learning. Ferguson, R. (2012). Learning analytics: drivers, developments and challenges.international Journal of Technology Enhanced Learning, 4(5), Fournier, H., Kop, R., & Sitlia, H. (2011). The value of learning analytics to networked learning on a personal learning environment. 96

98 Griffith, S., & Liyanage, L. (2008, June). An introduction to the potential of social networking sites in education. In Emerging Technologies Conference 2008 (p. 9). Han, J., Kamber, M., & Pei, J. (2006). Data mining: concepts and techniques. Morgan kaufmann. Hung, H. T., & Yuen, S. C. Y. (2010). Educational use of social networking technology in higher education. Teaching in higher education, 15(6), Johnson, L., Levine, A., Smith, R., & Stone, S. (2010). The 2010 Horizon Report. New Media Consortium West Courtyard Drive Building One Suite 100, Austin, TX Kaushik, A. (2007) Web Analytics: An Hour a Day, Wiley Mazza, R., & Dimitrova, V. (2004, May). Visualising student tracking data to support instructors in web-based distance education. In Proceedings of the 13th international World Wide Web conference on Alternate track papers & posters(pp ). ACM. McAuley, A., Stewart, B., Siemens, G., & Cormier, D. (2010). The MOOC model for digital practice. Muzio, J. A., Heins, T., & Mundell, R. (2002). Experiences with reusable E-learning objects: From theory to practice. The Internet and Higher Education,5(1), Nikolopoulos, G., Solomou, G., Pierrakeas, C., & Kameas, A. (2012, September). Modeling the characteristics of a learning object for use within e-learning applications. In Proceedings of the Fifth Balkan Conference in Informatics (pp ). ACM. Papanis, E., & Rondos, K. Ειιεληθή Κοηλωληθή Έρεσλα-Greek Social Research. Polsani, P. R. (2006). Use and abuse of reusable learning objects. Journal of Digital information, 3(4). Prom, C. J. (2011). Using web analytics to improve online access to archival resources. American Archivist, 74(1), Kaushik, A. (2007) Web Analytics: An Hour a Day, Wiley Publishing, Indiana. Robbins, S. R. (2002). The evolution of the learning content management system. Learning circuits. Romero, C., Ventura, S., & García, E. (2008). Data mining in course management systems: Moodle case study and tutorial. Computers & Education, 51(1),

99 Sclater, N. (2008). Web 2.0, personal learning environments, and the future of learning management systems. Research Bulletin, 13, Siemens, G. (2010). What are learning analytics. Retrieved March, 10, Siemens, G., & d Baker, R. S. (2012, April). Learning analytics and educational data mining: towards communication and collaboration. In Proceedings of the 2nd international conference on learning analytics and knowledge (pp ). ACM. Siemens, G., & Long, P. (2011). Penetrating the fog: Analytics in learning and education. Educause Review, 46(5), van Barneveld, A., Arnold, K. E., & Campbell, J. P. (2012). Analytics in higher education: Establishing a common language. EDUCAUSE Learning Initiative. Verbert, K., & Duval, E. (2004). Towards a global architecture for learning objects: a comparative analysis of learning object content models. In World Conference on Educational Multimedia, Hypermedia and Telecommunications(Vol. 2004, No. 1, pp ). Waisberg, D., & Kaushik, A. (2009). Web Analytics 2.0: empowering customer centricity. The original Search Engine Marketing Journal, 2(1), 5-11 Διαδικτυακϋσ Πηγϋσ

100

101 Παρϊρτημα Facebook App Αλαγλσξηζηηθά εθαξκνγήο facebook γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ plugin Contacts Importer ζην csdnetwork ψζηε λα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα εηζάγεη ν ρξήζηεο ηηο επαθέο ηνπ απφ ην θνηλσληθφ δίθηπν ηνπ facebook. Facebook App - Contacts Importer 1 100

102 Facebook App - Contacts Importer 2 101

103 Google App Αλαγλσξηζηηθά εθαξκνγήο google γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ plugin Contacts Importer ζην csdnetwork ψζηε λα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα εηζάγεη ν ρξήζηεο ηηο επαθέο ηνπ απφ ηηο επαθέο gmail ηηο νπνίεο ρξεζηκνπνηεί. Google App - Contacts Importer 1 102