Πρόγραµµα Επιµόρφωσης Επιµορφωτών Μέσης Εκπαίδευσης σε θέµατα Πληροφορικής - Π5 Φθινόπωρο Διδακτικό Σενάριο για Μαθητές

Transcript

1 Πρόγραµµα Επιµόρφωσης Επιµορφωτών Μέσης Εκπαίδευσης σε θέµατα Πληροφορικής - Π5 Φθινόπωρο 2008 Διδακτικό Σενάριο για Μαθητές Ενότητα: Ιµπρεσιονισµός Claude Debussy: Πρελούδιο για Πιάνο αρ. 2 «Voiles», Βιβλίο αρ. 1 Μαθήµατα: 6 Μάθηµα Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Στόχοι Οι µαθητές θα γνωρίσουν την ιµπρεσιονιστική µουσική: γνωσιολογικά, µε το να: εντοπίσουν και να περιγράψουν χρησιµοποιώντας κατάλληλο µουσικό λεξιλόγιο τα ιµπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά του πρελουδίου: ψυχοκινητικά (µουσικές δεξιότητες και δεξιότητες µουσικής τεχνολογίας), µε το να: 1. χροιά και υφή 1. αυτοσχεδιάσουν, να ηχογραφήσουν και στη συνέχεια να συσχετίσουν τους αυτοσχεδιασµούς µε θέµατα που περιγράφουν ηχητικές σκηνές στάσεις αξίες: συνεργασία, ανεκτικότητα, αλληλοκατανόηση, αυτοαξιολόγηση, µε το να: 1. αυτοσχεδιάσουν, να εκτελέσουν και να συνθέσουν σε οµάδες 2. ολοτονική και πεντατονική κλίµακα στα µέρη Α και Β αντίστοιχα 3. µελωδικά µοτίβα, παράλληλη κίνηση συγχορδιών, πεντάλ, οστινάτο, δυναµική, ελεύθερος χρόνος 2. εκτελέσουν τα µελωδικά µοτίβα, το οστινάτο και το πεντάλ σε απλοποιηµένη ενορχήστρωση 3. προετοιµάσουν αρχείο midi και να βάλουν VST Instruments στα tracks του µε σκοπό να αποδώσουν την οµιχλώδη ατµόσφαιρα του πρελουδίου 2. αξιολογήσουν τόσο τις δικές τους συνθέσεις καθώς και τις συνθέσεις άλλων 3. αξιολογήσουν την προσωπική τους συµβολή στην οµάδα 4. κίνηση σε όλα τα ρεζίστρα του πιάνου 4. διερευνήσουν το scoring των µελωδικών µοτίβων και οργανώσουν το µελωδικό τους υλικό µε σκοπό να δηµιουργήσουν την ολοτονική και την πεντατονική κλίµακα στις οποίες στηρίζονται το Μέρος Α και Β αντίστοιχα 5. οδηγίες για εκτέλεση από τον συνθέτη 5. συνθέσουν, να ηχογραφήσουν midi και να επεξεργαστούν (Quantise και Editing) την ηχογράφησή τους, λαµβάνοντας υπόψη τα ιµπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά που ήδη έχουν εντοπίσει 6. εκτελέσουν την midi ηχογράφησή τους, και να σχολιάσουν τις συνθέσεις τους καθώς και αυτές των άλλων οµάδων 4. αναστοχαστούν για βελτίωση των µουσικών τους δηµιουργιών στα επόµενα µαθήµατα 1

2 Μουσική Τεχνολογία Digital audio workstations i Hardware: ηλεκτρονικό υπολογιστή, κάρτα ήχου, midi keyboard, µικρόφωνο, ηχεία, ακουστικά Software: Cubase (ή άλλο sequencer), ήχους Video Projector Μέσα Υλικά Απλοποιηµένη ενορχήστρωση του πρελουδίου (το πρώτο τµήµα από το µέρος Α και µέρος Β) Χάρτη Ακρόασης Midi file του πρελουδίου Φυλλάδιο Αξιολόγησης Προϋπάρχουσες Γνώσεις Midi και audio ηχογράφηση, quantizing, editing Διάταξη µαθητών Οι µαθητές κατά τη διάρκεια του µαθήµατος βρίσκονται σε οµάδες στα workstations Αφόρµισµα Αυτοσχεδιασµός Audio Ηχογράφηση Οι µαθητές στις οµάδες τους επιλέγουν µια ηχητική σκηνή και στη συνέχεια αυτοσχεδιάζουν µε σκοπό να την αποδώσουν µουσικά. Ο αυτοσχεδιασµός τους θα έχει διάρκεια περίπου δύο λεπτών. Ηχογραφούν τον αυτοσχεδιασµό τους στο λογισµικό Cubase. Ακούγονται όλοι οι αυτοσχεδιασµοί και οι οµάδες προσπαθούν να µαντέψουν το θέµα του αυτοσχεδιασµού της κάθε οµάδας. Ο καθηγητής προτείνει τις πιο κάτω ηχητικές σκηνές: - Ήχοι από ένα µοναστήρι - Αεράκι στις θαλασσινές σπηλιές - Ο ανάλαφρος χορός των νεαρών κοριτσιών - Πατηµασιές στο χιόνι - Ανατολή στη θάλασσα - Ηλιοβασίλεµα στο βουνό - Μυρωδιές από ένα πορτοκαλεώνα Αudio Ηχογράφηση: ίσως είναι χρήσιµο για τους µαθητές σε αυτή τη φάση του µαθήµατος, ο καθηγητής να προβάλλει στο video projector διαφάνεια µε οδηγίες που να υπενθυµίζουν την διαδικασία για την audio ηχογράφηση. Διδασκαλία καινούργιων εννοιών 2

3 1. Υφή Εκτέλεση Οι µαθητές εκτελούν απλοποιηµένη ενορχήστρωση της αρχής του Μέρους Α και Μέρους Β του πρελουδίου. Αντιστοιχούν γραφικές παρτιτούρες που τους προβάλλονται στο Video Projector στο Μέρος Α και Β. Με αυτή τη δραστηριότητα αναµένεται πως οι µαθητές θα εντοπίσουν τα «δοµικά» στοιχεία του πρελούδιου όπως µελωδικά µοτίβα, οστινάτο, πεντάλ, παράλληλη κίνηση συγχορδιών. 2. Δυναµική, Ρεζίστρα, Ελεύθερος Χρόνος, Χροιά, Έκφραση Ακρόαση - Ιnternet Ο καθηγητής αποκαλύπτει το θέµα του πρελούδιου στους µαθητές και διαβάζει την «εντύπωση» του Cortot για το συγκεκριµένο πρελούδιο. Ακούνε το πρελούδιο και συµπληρώνουν τον Χάρτη Ακρόασης µέσω του οποίου εντοπίζουν και περιγράφουν τα πιο πάνω ιµπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά σε σχέση µε την οµιχλώδη ατµόσφαιρα που επιθυµεί να δηµιουργήσει ο Debussy. Γίνεται χρήση του Internet για τη µετάφραση των γαλλικών υποδείξεων του συνθέτη για την εκτέλεση του πρελουδίου. Εισαγωγή Midi File VST Instruments Οι µαθητές εισάγουν το midi file του πρελούδιου στο Cubase. Αφού κάνουν mute όλα τα tracks, ακούνε solo κάθε track και στη συνέχεια το χρωµατίζουν µε διαφορετικό χρώµα, προσδιορίζοντας ταυτόχρονα τον ρόλο του στο πρελούδιο (π.χ. αν είναι το οστινάτο, το πεντάλ, το µελωδικό µοτίβο κ.λπ.) Τοποθετούν VST όργανα στο κάθε track, όπως αυτοί κρίνουν καλύτερα, έτσι ώστε να αποδώσουν την ατµόσφαιρα που «φωτογραφίζει» ο τίτλος του πρελουδίου. Ο τίτλος «Voiles» στα ελληνικά είτε µπορεί να δηλώνει το πέπλο είτε τα πανιά ενός ιστιοφόρου. Ο Alfred Cortot περιέγραψε το πρελούδιο αυτό ως µια εικόνα µε αγκυροβοληµένα πλοία σε κάποιο ηλιόλουστο λιµάνι, των οποίων τα πανιά φτερουγίζουν µέσα στην αύρα. Σε γενικές γραµµές, η ατµόσφαιρα που δηµιουργείται είναι η θέαση µιας οµιχλώδης σκηνής µέσα από ένα πέπλο. Το midi file, η παρτιτούρα και το audio file του πρελούδιου υπάρχουν δωρεάν στο internet. Ενδεικτικά: Ολοτονική και Πεντατονική Κλίµακα Εκτέλεση Scoring (Notation) Οι µαθητές εντοπίζουν τις νότες που χρησιµοποιούνται στα δύο µελωδικά µοτίβα είτε µε την επιλογή από το menu Midi Open Score Editor είτε µε το Open Key Editor. Βάζουν τις νότες στη σειρά (ανιούσα κίνηση) µε σκοπό να κατασκευάσουν την ολοτονική κλίµακα και την πεντατονική κλίµακα. Οι µαθητές παίζουν µε διάφορα ρυθµικά σχήµατα τις δύο αυτές κλίµακες έτσι ώστε να τις εµπεδώσουν. 3

4 Ολοτονική κλίµακα Ντο Ρε Μι Σολb - Λαb Σιb Ντο (Μέρος Α αρχή) H ολοτονική κλίµακα δεν έχει ηµιτόνια και οι συγχορδίες που σχηµατίζει είναι αυξηµένες (δηλ. 3Μ και 5Αυξ). Πεντατονική κλίµακα (Μέρος Β - Μέτρο 42) Σολb - Λαb Σιb - Ρεb Μιb Το πρελούδιο έχει τριµερή µορφή µε το Μέρος Α να χρησιµοποιεί την ολοτονική κλίµακα (αρχή µέτρο 41), το Μέρος Β την πεντατονική (µέτρο 42-46) και το Α την ολοτονική κλίµακα (µέτρο 47 τέλος). Η πεντατονική κλίµακα στο Μέρος Β, ίσως να συνδέεται µε το γεγονός ότι το 1889, στην Exposition Universelle στο Παρίσι, ο Debussy άκουσε µουσική από ορχήστρα gamelan από την Ιάβα. Δηµιουργική Δραστηριότητα Σύνθεση - Midi Ηχογράφηση - Quantize - Editing Οι µαθητές συνθέτουν στις οµάδες τους µε θέµα την σκηνή που είχαν επιλέξει στο αφόρµισµα (ή, αν επιθυµούν, µε άλλο θέµα) λαµβάνοντας υπόψη τα ιµπρεσιονιστικά χαρακτηριστικά που έχουν εξετάσει σε αυτή την ενότητα µαθηµάτων: µελωδικά µοτίβα, πεντατονική και ολοτονική κλίµακα, ισοκράτηµα, οστινάτο, χρήση όλων των ρεζίστρων του πιάνου, δυναµική, ελεύθερος χρόνος, έκφραση, κίνηση συγχορδιών. Ηχογραφούνε την σύνθεσή τους στο Cubase (midi recording). Επαναλαµβάνουνε την ηχογράφηση, κάνουν Quantize και Editing µέχρι να έχουν το αποτέλεσµα που επιθυµούν. Υπενθυµίζεται από τον καθηγητή πως η διαδικασία του Εditing γίνεται µε το Snap, επιλογή Bar από το Grid pop-up menu, και στη συνέχεια ανάλογα split, glue, erase και γίνεται προβολή της αντίστοιχης διαφάνειας από το video projector. Το ίδιο ισχύει και τη διαδικασία Quantization Οι µαθητές χρειάζεται να κρατήσουν σηµειώσεις σχετικά µε την προετοιµασία και οργάνωση της σύνθεσή τους. Αξιολόγηση Εκτέλεση Ηχογράφησης Midi Η κάθε οµάδα γνωστοποιεί το θέµα της σύνθεσής της. Ακούγονται οι συνθέσεις ενώ ταυτόχρονα προβάλλονται οι γραφικές τους παρτιτούρες στο video projector µέσα από το Cubase. Οι µαθητές καθώς ακούνε τις συνθέσεις συµπληρώνουν το Φυλλάδιο Αξιολόγησης (µέθοδος Αυτοαξιολόγησης και Συναξιολόγησης). Σηµείωση Ο καθηγητής σώζει τις συνθέσεις των µαθητών στον υπολογιστή του και οι µαθητές στο IPod τους ή σε CD. 4

5 i Το συγκεκριµένο Σχέδιο Μαθήµατος έγινε στο πλαίσιο ενός υποθετικού σεναρίου διδακτικής µαθητών στην οποία η µουσική τεχνολογία αποτελεί βασικό εργαλείο στη διδασκαλία του µαθήµατος. Στο παρόν στάδιο, καθώς ο εξοπλισµός µουσικής τεχνολογίας είναι περιορισµένος, το σχέδιο αυτό µπορεί να εφαρµοστεί µε ένα workstation στην τάξη. Σε αυτή την περίπτωση, οι µαθητές θα ανταλλάζονται στο workstation, και στο κοµµάτι του µαθήµατος που απαιτείται η χρήση της µουσικής τεχνολογίας, οι υπόλοιποι µαθητές θα παρακολουθούν από το video projector. 5