Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2015) 140 final.

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 26 Μαρτίου 2015 (OR. en) 7559/15 TRANS 114 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Για το Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 25 Μαρτίου 2015 κ. Uwe CORSEPIUS, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2015) 140 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων, σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 2 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2015) 140 final. συνημμ.: COM(2015) 140 final 7559/15 ακι DGE 2 A EL

2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2015) 140 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων, σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 2 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ EL EL

3 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων, σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 2 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις 21 Νοεμβρίου 2012 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξέδωσαν την οδηγία 2012/34/ΕΕ για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου (αναδιατύπωση) 1. Στην οδηγία 2012/34/ΕΕ περιλήφθηκε η προβλεπόμενη στην οδηγία 2001/14/ΕΚ 2 υποχρέωση των κρατών μελών να ορίσουν ρυθμιστικούς φορείς, αρμόδιους για την παρακολούθηση της κατάστασης του ανταγωνισμού στην αγορά σιδηροδρομικών μεταφορών, με στόχο την αποφυγή των διακρίσεων κατά των αιτούντων και τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας του ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου. Με τα άρθρα 55 και 56 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ ενισχύθηκαν περαιτέρω οι απαιτήσεις όσον αφορά την ανεξαρτησία των ρυθμιστικών φορέων και ταυτόχρονα διευρύνθηκαν οι αρμοδιότητες και οι εξουσίες τους. Στο άρθρο 57 καθορίστηκαν δομές και κανόνες για τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων και με την Επιτροπή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να αυξηθεί η συνοχή στη λήψη αποφάσεων ανά την ΕΕ. Με την οδηγία 2012/34/ΕΕ δημιουργήθηκε ευρωπαϊκό δίκτυο ρυθμιστικών φορέων στον τομέα των σιδηροδρόμων (εφεξής «το δίκτυο»), το οποίο συνέρχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το δίκτυο παρέχει στους ρυθμιστικούς φορείς ένα πλαίσιο για να ανταλλάσσουν πληροφορίες όσον αφορά το έργο τους, τις αρχές και τις πρακτικές λήψης αποφάσεων, τα κύρια ζητήματα διαδικασιών και τα προβλήματα ερμηνείας των μεταφερθεισών στο εθνικό δίκαιο νομοθετικών πράξεων της Ένωσης για τους σιδηροδρόμους. Οι δραστηριότητες του δικτύου θα πρέπει επίσης να χρησιμεύουν ως βάση για την έκδοση ορισμένων εκτελεστικών πράξεων δυνάμει της παρούσας οδηγίας 3. Το δίκτυο αποτελεί επίσημη δομή συνεργασίας σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και αντικαθιστά την ομάδα εργασίας των ρυθμιστικών φορέων που είχε προηγουμένως συσταθεί για τη διασφάλιση της συνεργασίας μεταξύ ρυθμιστικών αρχών. Σύμφωνα με το άρθρο 57 παράγραφος 1 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, η Επιτροπή είναι μέλος του δικτύου, του οποίου το έργο συντονίζει και υποστηρίζει. Εκτός από τη συνεργασία στο πλαίσιο του δικτύου, το άρθρο 57 παράγραφος 2 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ ορίζει ότι οι ρυθμιστικοί φορείς οφείλουν να αλληλοβοηθούνται στην άσκηση των καθηκόντων παρακολούθησης της αγοράς και να συνεργάζονται για τη διεκπεραίωση καταγγελιών και ερευνών, μεταξύ άλλων μέσω ειδικών συμφωνιών εργασίας. Για να εξασφαλιστεί η συνεργασία αυτή, το άρθρο 57 παράγραφος 3 προβλέπει ότι ο ρυθμιστικός φορέας που χειρίζεται υπόθεση σχετική με ζητήματα πρόσβασης ή χρέωσης που αφορούν διεθνείς σιδηροδρομικούς χρονοδιαδρόμους οφείλει να διαβουλεύεται με τους ρυθμιστικούς φορείς όλων των κρατών μελών από τα οποία διέρχεται ο σχετικός διεθνής σιδηροδρομικός 1 ΕΕ L 343 της , σ Οδηγία 2001/14/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2001, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, καθώς και με την πιστοποίηση ασφαλείας (ΕΕ L 75 της , σ. 29). 3 Σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 4, το άρθρο 12 παράγραφος 5, το άρθρο 13 παράγραφος 9 και το άρθρο 42 παράγραφος 8 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, οι εκτελεστικές πράξεις πρέπει να βασίζονται στην πείρα των ρυθμιστικών φορέων και στις δραστηριότητες του δικτύου. 2

4 χρονοδιάδρομος και να ζητεί όλες τις αναγκαίες πληροφορίες πριν λάβει απόφαση σχετικά με την υπόθεση. Παράλληλα, το άρθρο 57 παράγραφος 4 προβλέπει ότι οι ρυθμιστικοί φορείς των οποίων ζητείται η γνώμη οφείλουν να παρέχουν τις ζητούμενες πληροφορίες. Επιπλέον, για να εξασφαλίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων, η οδηγία 2012/34/ΕΕ προβλέπει ότι ρυθμιστικός φορέας που έχει λάβει καταγγελία ή έχει κινήσει αυτεπάγγελτα έρευνα διαβιβάζει τις συναφείς πληροφορίες στον αρμόδιο ρυθμιστικό φορέα προκειμένου αυτός να λάβει μέτρα για τα εμπλεκόμενα μέρη (άρθρο 57 παράγραφος 5). Οι ρυθμιστικοί φορείς μπορούν να ζητήσουν τη συμμετοχή της Επιτροπής σε όλες τις δραστηριότητες συνεργασίας με σκοπό τη διευκόλυνσή τους (άρθρο 57 παράγραφος 7). Ο κανονισμός 2010/913/ΕΕ σχετικά με το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο για ανταγωνιστικές εμπορευματικές μεταφορές (κανονισμός για τους διαδρόμους) 4 ορίζει ειδικές απαιτήσεις συνεργασίας για τους ρυθμιστικούς φορείς όσον αφορά την παρακολούθηση του ανταγωνισμού στους σιδηροδρομικούς εμπορευματικούς διαδρόμους. Ομοίως με τις διατάξεις για τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων που καθορίζονται στην οδηγία 2012/34/ΕΕ, το άρθρο 20 του κανονισμού για τους διαδρόμους περιλαμβάνει επίσης μηχανισμούς υποχρεωτικής διαβούλευσης και κανόνες για την παροχή και τη διαβίβαση πληροφοριών σχετικά με υποθέσεις που αφορούν διαδρόμους σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών. Οι εν λόγω κανόνες έχουν ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της παρακολούθησης των δραστηριοτήτων μονοαπευθυντικής θυρίδας του διαδρόμου 5 (π.χ. κατανομή των διεθνών προκαθορισμένων σιδηροδρομικών χρονοδιαδρόμων). Επιπλέον των μηχανισμών συνεργασίας που περιγράφονται ανωτέρω, η οδηγία 2012/34/ΕΕ περιλαμβάνει ειδική υποχρέωση να υποστηρίζει η Επιτροπή την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μελών του δικτύου ρυθμιστικών φορέων. Προς τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή μπορεί να αναπτύξει ηλεκτρονικά εργαλεία (άρθρο 57 παράγραφος 1). Το άρθρο 57 παράγραφος 8 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ προβλέπει ότι οι ρυθμιστικοί φορείς καταρτίζουν κοινές αρχές και πρακτικές για τη λήψη αποφάσεων και παρέχει τη δυνατότητα στην Επιτροπή να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για τον καθορισμό των εν λόγω κοινών αρχών και πρακτικών. Η υποχρέωση σύστασης ρυθμιστικού φορέα και συμμετοχής στις δραστηριότητες συνεργασίας των ρυθμιστικών φορέων δεν ισχύει για την Κύπρο και τη Μάλτα, διότι δεν υπάρχει σιδηροδρομικό σύστημα στο έδαφός τους (άρθρο 64 παράγραφος 2). Σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 2 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, βάσει της πείρας που αποκτήθηκε μέσω του δικτύου ρυθμιστικών φορέων, η Επιτροπή οφείλει να υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών έκθεση για τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων. Σύμφωνα με την ίδια διάταξη, η Επιτροπή θα πρέπει, κατά περίπτωση, να προτείνει συμπληρωματικά μέτρα για τη διασφάλιση πιο ολοκληρωμένης ρυθμιστικής εποπτείας της ευρωπαϊκής αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών, ιδίως για τις διεθνείς μεταφορές. Προς τούτο, θα πρέπει να εξετάζονται επίσης κατά περίπτωση και νομοθετικά μέτρα. 4 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 913/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2010, σχετικά με το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο για ανταγωνιστικές εμπορευματικές μεταφορές (ΕΕ L 276 της , σ. 22.) 5 Δυνάμει του άρθρου 13 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 913/2010, για κάθε διάδρομο σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών πρέπει να ορίζεται ή να συγκροτείται κοινή αρχή, ώστε οι αιτούντες να ζητούν και να λαμβάνουν απαντήσεις σε έναν μόνο χώρο και με μία μόνο ενέργεια, σχετικά με τη χωρητικότητα υποδομής για εμπορευματικές αμαξοστοιχίες οι οποίες διασχίζουν τουλάχιστον μία μεθόριο και τον εμπορευματικό διάδρομο. Η αρχή αυτή ονομάζεται «μονοαπευθυντική θυρίδα». 3

5 Η Επιτροπή υποβάλλει με την παρούσα την έκθεσή της στα θεσμικά και λοιπά όργανα που προαναφέρθηκαν προκειμένου να εκπληρώσει την εν λόγω υποχρέωση. Η παρούσα έκθεση καταδεικνύει ότι υπήρξε τακτική συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων από την έναρξη ισχύος της αναδιατυπωμένης πράξης, κυρίως όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις πρακτικές λήψης αποφάσεων και παρακολούθησης της αγοράς. Ωστόσο, η συνεργασία σε συγκεκριμένες υποθέσεις παρέμεινε περιορισμένη, καθώς μέχρι σήμερα έχει τεθεί υπόψη των ρυθμιστικών φορέων μικρός μόνον αριθμός υποθέσεων που αφορούν διεθνείς μεταφορές και για τις οποίες απαιτείται διαβούλευση και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών. Στην έκθεση αξιολογούνται οι εξελίξεις αυτές και προσδιορίζονται οι τομείς στους οποίους πρέπει να βελτιωθεί η συνεργασία μεταξύ ρυθμιστικών αρχών. 2. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ Μολονότι η προθεσμία για τη μεταφορά της οδηγίας 2012/34/ΕΕ στο εσωτερικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεών της σχετικά με τις αρμοδιότητες και την οργανωτική δομή των ρυθμιστικών φορέων, είναι η 16η Ιουνίου 2015, οι διατάξεις για τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων, για τις οποίες δεν απαιτείται μεταφορά στο εθνικό δίκαιο, τέθηκαν σε εφαρμογή αμέσως μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας. Δίκτυο ρυθμιστικών φορέων Η πρώτη συνεδρίαση του ευρωπαϊκού δικτύου ρυθμιστικών φορέων στον τομέα των σιδηροδρόμων πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 13 και 14 Μαρτίου Από τότε που δημιουργήθηκε, το δίκτυο συνήλθε σε τακτική βάση, δηλαδή τρεις φορές ετησίως, με την πραγματοποίηση δύο συνεδριάσεων στις Βρυξέλλες και μίας συνεδρίασης σε κράτος μέλος. Το 2013 και 2014, οι συνεδριάσεις του Μαρτίου και του Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκαν στις Βρυξέλλες. Τη συνεδρίαση του Ιουλίου 2013 φιλοξένησε ο γαλλικός ρυθμιστικός φορέας στο Le Mans και τη συνεδρίαση του Ιουλίου 2014 ο γερμανικός ρυθμιστικός φορέας στη Βόννη. Με εξαίρεση τη Λιθουανία και την Ιρλανδία 6, οι ρυθμιστικοί φορείς όλων των κρατών μελών που όφειλαν να συστήσουν ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές συμμετείχαν τακτικά στις συνεδριάσεις του δικτύου. Επιπλέον, οι ρυθμιστικοί φορείς της Ελβετίας, της Νορβηγίας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας παρέστησαν στις συνεδριάσεις ως παρατηρητές. Παρατηρήσεις γενικού χαρακτήρα Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων του δικτύου καταδεικνύει ότι το επίπεδο δραστηριότητας των ρυθμιστικών αρχών εξακολουθεί να ποικίλλει σημαντικά και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων το μέγεθος της χώρας, ο αριθμός των υποθέσεων που διεκπεραιώνονται και η πείρα, η διοικητική ικανότητα και η ανεξαρτησία του ρυθμιστικού φορέα. Ορισμένες ρυθμιστικές αρχές διαθέτουν ήδη σημαντική πείρα (π.χ. Αυστρία, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο), ενώ άλλες έχουν χειριστεί ελάχιστες μόνο υποθέσεις ή και καμία υπόθεση (π.χ. Φινλανδία, Ελλάδα, Λιθουανία, Λουξεμβούργο). Σε ορισμένα κράτη μέλη, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει χαμηλός βαθμός ανταγωνισμού στις εθνικές αγορές, ότι ο αριθμός των δυνητικών 6 Χορηγήθηκε απαλλαγή στην Ιρλανδία από την υποχρέωση σύστασης ανεξάρτητου ρυθμιστικού φορέα έως τις 15 Μαρτίου 2013, βάσει του άρθρου 59 παράγραφος 1 στοιχείο β) της οδηγίας 2012/34/ΕΕ. Παρότι δεν έχει ανανεωθεί η παρέκκλιση, η Ιρλανδία δεν έχει ακόμη συμμετάσχει στη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων, όπως απαιτείται δυνάμει του άρθρου 57 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ. 4

6 καταγγελλόντων είναι περιορισμένος ή μηδενικός, ή ότι οι ρυθμιστικοί φορείς δεν διαθέτουν επαρκές προσωπικό ή δεν είναι ακόμη επαρκώς ανεξάρτητοι κατά τη λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, το πεδίο των αρμοδιοτήτων που ανατίθενται στους ρυθμιστικούς φορείς εξακολουθεί να ποικίλλει ανά την ΕΕ, καθώς σε ορισμένα κράτη μέλη καλύπτει ήδη ευρύ φάσμα τομέων και εκτελεστικών εξουσιών, σύμφωνα με την οδηγία 2012/34/ΕΕ, ενώ σε άλλα κράτη μέλη παραμένει περιορισμένο. Παρά αυτές τις συνεχιζόμενες διαφορές, η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και η διεξαγωγή συζητήσεων στο πλαίσιο του δικτύου έχουν ενθαρρύνει τους λιγότερο έμπειρους ρυθμιστικούς φορείς να κάνουν μεγαλύτερη χρήση των εξουσιών τους, τόσο στη διεκπεραίωση των καταγγελιών όσο και στην παρακολούθηση της κατάστασης του ανταγωνισμού της αγοράς με δική τους πρωτοβουλία. Κυριότερα θέματα που συζητήθηκαν στο πλαίσιο του δικτύου Οι ρυθμιστικοί φορείς αντάλλαξαν πληροφορίες όσον αφορά κυρίως τα καθήκοντά τους, την πείρα τους σε θέματα λήψης αποφάσεων και επιβολής των διατάξεων, τις εξελίξεις της αγοράς, τις δραστηριότητες παρακολούθησης της αγοράς και την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ στα οικεία κράτη μέλη. Τα θέματα που συζητήθηκαν περιλαμβάνουν έρευνες και αποφάσεις που αφορούν ιδίως την πρόσβαση στις σιδηροδρομικές υποδομές, τις εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών και τις υπηρεσίες που σχετίζονται με τις σιδηροδρομικές μεταφορές και τη χρέωσή τους. Οι συζητήσεις στο πλαίσιο του δικτύου έδωσαν τη δυνατότητα να προσδιοριστούν οι τομείς στους οποίους οι ρυθμιστικοί φορείς αντιμετώπισαν προβλήματα στην ερμηνεία και την εφαρμογή της οδηγίας 2012/34/ΕΕ. Αυτό αφορά κυρίως τομείς στους οποίους με την οδηγία 2012/34/ΕΕ τροποποιήθηκε ή συμπληρώθηκε το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο ή εξουσιοδοτήθηκε η Επιτροπή να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για την εναρμόνιση της εφαρμογής. Στους τομείς αυτούς περιλαμβάνονται ο έλεγχος των τελών χρήσης των υποδομών, ιδίως ο υπολογισμός του άμεσου κόστους της ελάχιστης δέσμης πρόσβασης (άρθρο 31 παράγραφος 3) και η επιβολή προσαυξήσεων ή ζητήματα σχετικά με τα δικαιώματα πρόσβασης και χρέωσης για τη χρήση των εγκαταστάσεων παροχής υπηρεσιών (ιδίως τα τέλη σταθμού) και υπηρεσίες που σχετίζονται με τις σιδηροδρομικές μεταφορές. Ρόλος της Επιτροπής Η Επιτροπή διευκόλυνε τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων με τη διοργάνωση συνεδριάσεων του δικτύου και την άσκηση της προεδρίας σε αυτές. Κατά τη διάρκεια αυτών των συνεδριάσεων, εκπρόσωποι της Επιτροπής εξήγησαν τις προτάσεις πολιτικής της Επιτροπής, παρουσίασαν αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με τη μεταφορά και την εφαρμογή της πρώτης δέσμης μέτρων για τους σιδηροδρόμους, και διατύπωσαν συστάσεις για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να εφαρμόζεται η οδηγία 2012/34/ΕΕ. Για να ληφθούν υπόψη οι απόψεις των ρυθμιστικών φορέων, η Επιτροπή ενημέρωσε επίσης το δίκτυο σχετικά με διάφορα εκτελεστικά μέτρα στο πλαίσιο της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, μεταξύ άλλων όσον αφορά: νέες υπηρεσίες σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών (δοκιμή σχετικά με τον κύριο σκοπό, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3, και οικονομική ισορροπία των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας, σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2) τους τρόπους υπολογισμού του κόστους που προκύπτει απευθείας από την εκτέλεση σιδηροδρομικής υπηρεσίας (άρθρο 31 παράγραφος 3) 5

7 τη διαδικασία και τα κριτήρια σχετικά με τις συμφωνίες-πλαίσια (άρθρο 42 παράγραφος 8) την παρακολούθηση της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών (άρθρο 15 παράγραφος 6) τη διαφοροποίηση των τελών υποδομής με σκοπό την παροχή κινήτρων για τον εξοπλισμό των αμαξοστοιχιών με το ευρωπαϊκό σύστημα ελέγχου αμαξοστοιχιών (ETCS) (άρθρο 32 παράγραφος 4) τις λεπτομέρειες για την επιβολή χρέωσης του κόστους των επιπτώσεων του θορύβου (άρθρο 31 παράγραφος 5) κριτήρια για τους αιτούντες χωρητικότητα σιδηροδρομικής υποδομής (άρθρο 41 παράγραφος 3) ορισμένες πτυχές της διαδικασίας σχετικά με την αδειοδότηση των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων (άρθρο 17 παράγραφος 5) τη διαδικασία και τα κριτήρια για σχετικές με τις σιδηροδρομικές μεταφορές υπηρεσίες (άρθρο 13 παράγραφος 9). Επιπλέον, η Επιτροπή διοργάνωσε ειδικές συνεδριάσεις υποομάδων του δικτύου και συνεδριάσεις της κοινής ομάδας εργασίας του δικτύου και της επιτροπής που συστάθηκε δυνάμει του άρθρου 62 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ (SERAC), για να συζητηθεί λεπτομερώς το περιεχόμενο ορισμένων εκτελεστικών μέτρων με τους ρυθμιστικούς φορείς. Η Επιτροπή δημιούργησε επίσης έναν μηχανισμό υποστήριξης των μελών του δικτύου κατά την ανταλλαγή λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με το έργο τους, τις αρχές και πρακτικές λήψης αποφάσεων, καθώς και ζητήματα που αφορούν τις διαδικασίες και τα προβλήματα ερμηνείας του δικαίου της ΕΕ που έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο. Κάθε ρυθμιστικός φορέας συμπληρώνει ένα ερωτηματολόγιο τρεις φορές ετησίως, πριν από τις συνεδριάσεις του δικτύου. Τα ερωτηματολόγια αυτά κοινοποιούνται σε όλους τους ρυθμιστικούς φορείς και τα κύρια ζητήματα που επισημαίνονται σε αυτά συζητούνται στις συνεδριάσεις του δικτύου. Συνεργασία στο πλαίσιο των σιδηροδρομικών εμπορευματικών διαδρόμων Στο πλαίσιο της δημιουργίας σιδηροδρομικών εμπορευματικών διαδρόμων, οι ρυθμιστικοί φορείς συνεργάστηκαν για να αναπτύξουν συστήματα και να εκπονήσουν ρυθμίσεις εργασίας για την εξέταση των υποθέσεων που αφορούν ζητήματα διαδρόμων, και ιδίως καταγγελίες σχετικά με τους διεθνείς προκαθορισμένους σιδηροδρομικούς χρονοδιαδρόμους οι οποίοι κατανέμονται από τη μονοαπευθυντική θυρίδα του διαδρόμου, σύμφωνα με το άρθρο 13 του κανονισμού για τους διαδρόμους. Με σκοπό τη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις συνεργασίας του άρθρου 20 του κανονισμού για τους διαδρόμους, οι ρυθμιστικοί φορείς κατά μήκος του σιδηροδρομικού εμπορευματικού διαδρόμου συνάπτουν συμφωνίες συνεργασίας με τις οποίες ορίζουν έναν ενιαίο ρυθμιστικό φορέα αρμόδιο για τη διεκπεραίωση των καταγγελιών κατά των αποφάσεων τις οποίες εκδίδει η μονοαπευθυντική θυρίδα διαδρόμου. Οι συμφωνίες περιλαμβάνουν επίσης ρυθμίσεις σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών και την αμοιβαία αρωγή για τη λήψη αποφάσεων σε υποθέσεις που αφορούν τους διαδρόμους. Οι ρυθμιστικοί φορείς έχουν ήδη υπογράψει τέτοιες συμφωνίες συνεργασίας 7 για τους σιδηροδρομικούς εμπορευματικούς διαδρόμους «Ρήνος-Άλπεις», «Βόρεια Θάλασσα- 7 Οι εν λόγω συμφωνίες συνεργασίας έχουν δημοσιευτεί στις ακόλουθες διευθύνσεις (RFC Rhine- 6

8 Μεσόγειος», «Ατλαντικός», «Μεσόγειος» και «Ανατολή/Ανατολική Μεσόγειος», οι οποίοι άρχισαν να λειτουργούν τον Νοέμβριο του Βρίσκονται στο στάδιο της εκπόνησης οι συμφωνίες για τους σιδηροδρομικούς εμπορευματικούς διαδρόμους «Σκανδιναβία- Μεσόγειος», «Βαλτική-Αδριατικήή» και «Βόρεια Θάλασσα-Βαλτική», οι οποίοι δεν θα λειτουργήσουν πριν από τον Νοέμβριο του Πολλές ρυθμιστικές αρχές βρίσκονται σε τακτική επαφή με τους ομολόγους τους κατά μήκος του διαδρόμου για να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να συζητούν θέματα σχετικά με τους διαδρόμους, όπως η παρακολούθηση της μονοαπευθυντικής θυρίδας του διαδρόμου, το πλαίσιο κατανομής της χωρητικότητας και το έγγραφο πληροφοριών του διαδρόμου, ή να εξετάζουν από κοινού τις αιτήσεις διεθνών προκαθορισμένων χρονοδιαδρόμων τις οποίες διεκπεραιώνει η μονοαπευθυντική θυρίδα του διαδρόμου. Οι ανάγκες συνεργασίας μεταξύ διαδρόμων και τα θέματα κοινού ενδιαφέροντος για τους ρυθμιστικούς φορείς διαφόρων διαδρόμων συζητούνται τακτικά στο πλαίσιο των συνεδριάσεων του δικτύου ρυθμιστικών φορέων και των συνεδριάσεων της ομάδας εργασίας SERAC για τους διαδρόμους σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών, που διοργανώνονται δύο φορές το έτος και στις οποίες συμμετέχουν εκπρόσωποι των ρυθμιστικών φορέων, των κρατών μελών, των διαχειριστών υποδομών και άλλων ενδιαφερομένων. Στα θέματα που συζητήθηκαν περιλαμβάνονται τα εξής: ζητήματα σχετικά με την προσφορά προκαθορισμένων χρονοδιαδρόμων (π.χ. η δυνατότητα να συμπεριληφθεί η χωρητικότητα τερματικών σταθμών ή να καθοριστούν ευέλικτοι προκαθορισμένοι χρονοδιάδρομοι) η ανάπτυξη κοινού πλαισίου για την κατανομή της χωρητικότητας για όλους τους διαδρόμους η παρακολούθηση των επιδόσεων τα σχέδια εφαρμογής η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της μονοαπευθυντικής θυρίδας του διαδρόμου και των εθνικών διαχειριστών υποδομών και οι αρμοδιότητες των ρυθμιστικών φορέων. Διμερής συνεργασία και διαβούλευση Μέχρι σήμερα, οι ρυθμιστικοί φορείς συνεργάστηκαν για τη διεκπεραίωση καταγγελιών και αυτεπάγγελτων ερευνών και αντάλλαξαν πληροφορίες, όπως προβλέπεται στο άρθρο 57 παράγραφοι 3, 4 και 5 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις. Πρόκειται κυρίως για διαβουλεύσεις στο πλαίσιο της διενέργειας δοκιμής με αντικείμενο την οικονομική ισορροπία και τον κύριο σκοπό σχετικά με αίτηση εκχώρησης σιδηροδρομικών χρονοδιαδρόμων για διεθνή υπηρεσία μεταφοράς επιβατών, καθώς και κοινές έρευνες σχετικά με την κατανομή των διεθνών σιδηροδρομικών χρονοδιαδρόμων οι οποίες διενεργούνται από ρυθμιστικούς φορείς γειτονικών κρατών μελών. Ανεξάρτητα από τις ανάγκες συνεργασίας σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, ορισμένοι ρυθμιστικοί φορείς διοργάνωσαν διμερείς συνεδριάσεις για να συζητήσουν θέματα σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, την οργάνωση, τη χρηματοδότηση και τις εξουσίες των ρυθμιστικών φορέων, και να ανταλλάξουν εμπειρίες όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων. Άλλες μορφές συνεργασίας Παράλληλα με τις διάφορες μορφές συνεργασίας που προβλέπονται στην οδηγία 2012/34/ΕΕ, οι ρυθμιστικοί φορείς 21 κρατών μελών και τεσσάρων τρίτων χωρών συνεργάζονται επίσης επί του παρόντος στο πλαίσιο της ομάδας IRG-Rail («Ανεξάρτητη ομάδα ρυθμιστικών αρχών σιδηρόδρομος»), ιδιωτική πρωτοβουλία των ρυθμιστικών αρχών στην οποία δεν ανατίθεται κανένας επίσημος ρόλος από την οδηγία. Alpine), (RFC North Sea-Med.), (RFC Atlantic), (RFC Mediterranean) και (RFC Orient/East-Med). 7

9 Τα μέλη της ομάδας συζήτησαν ορισμένες πτυχές που αφορούν τις αρμοδιότητές τους και δημοσίευσαν σειρά εγγράφων, μεταξύ των οποίων επανεξέταση των πρακτικών χρέωσης και εκθέσεις παρακολούθησης της αγοράς στις οποίες συγκρίνεται η κατάσταση του ανταγωνισμού στις αγορές σιδηροδρομικών μεταφορών στα διάφορα κράτη μέλη. Εκπόνησαν επίσης δέσμη κοινών δεικτών για την εναρμόνιση των δραστηριοτήτων παρακολούθησης της αγοράς ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Από την ανάλυση που παρατίθεται στην παρούσα έκθεση προκύπτει ότι οι ρυθμιστικοί φορείς συνεργάστηκαν στενά στο πλαίσιο του δικτύου σε διάφορους τομείς, όπως η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και πληροφοριών σχετικά με την εμπειρία τους σε θέματα λήψης αποφάσεων (όπως προβλέπεται στο άρθρο 57 παράγραφος 1 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ). Ωστόσο, συνεργάστηκαν σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις με αντικείμενο ειδικές υποθέσεις, όπως απαιτείται στο άρθρο 57 παράγραφοι 2 έως 6. Ένας από τους λόγους γι αυτό είναι ότι ελάχιστες περιπτώσεις με διασυνοριακή διάσταση, όπως καταγγελίες που αφορούν διεθνείς σιδηροδρομικούς χρονοδιαδρόμους, τέθηκαν υπόψη των ρυθμιστικών φορέων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι παραμένει περιορισμένος ο αριθμός των φορέων εκμετάλλευσης που ζητούν διεθνείς σιδηροδρομικούς χρονοδιαδρόμους, διότι η εκτέλεση μεγάλου αριθμού διεθνών σιδηροδρομικών υπηρεσιών εξακολουθεί να πραγματοποιείται στο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ εθνικών σιδηροδρομικών επιχειρήσεων. Αναμένεται αύξηση των υποθέσεων με διασυνοριακή διάσταση που απαιτούν στενότερη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων, συνεπεία της δημιουργίας σιδηροδρομικών εμπορευματικών διαδρόμων, που άρχισαν να λειτουργούν στα τέλη του 2013 με την κατανομή διεθνών προκαθορισμένων χρονοδιαδρόμων από τις μονοαπευθυντικές θυρίδες των διαδρόμων για πρώτη φορά το 2014, και της περαιτέρω ανάπτυξης του ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου. Πρόσφατες εξελίξεις στο πεδίο των διαδρόμων σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών υποδεικνύουν ότι οι αιτούντες ζητούν όλο και περισσότερο χωρητικότητα σε διαφορετικούς διαδρόμους αυτό συνεπάγεται ότι υπάρχει αυξανόμενη ανάγκη να συνεργάζονται οι ρυθμιστικές αρχές όχι μόνο κατά μήκος διαδρόμου, αλλά και σε διαφορετικούς διαδρόμους, π.χ. για την παρακολούθηση των αποφάσεων κατανομής διαφόρων χρονοδιαδρόμων από τις μονοαπευθυντικές θυρίδες διαδρόμου. Κατά την ανάλυση του επιπέδου συνεργασίας μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων και της αποτελεσματικότητας των σχετικών διατάξεων της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια της περιόδου μεταφοράς της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο (προθεσμία έως τις 16 Ιουνίου 2015), το νομικό πλαίσιο στα κράτη μέλη παρέμεινε ανομοιογενές όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής των αρμοδιοτήτων των ρυθμιστικών φορέων και την πρόοδο στην εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ σε τομείς όπως π.χ. η χρέωση ή η πρόσβαση σε εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών. Το επίπεδο δραστηριότητας αναμένεται ότι θα αυξηθεί για πολλούς ρυθμιστικούς οργανισμούς, μόλις ολοκληρωθεί η μεταφορά της οδηγίας 2012/34/ΕΕ στο εθνικό δίκαιο και η ανάθεση σε όλους τους ρυθμιστικούς φορείς του πλήρους φάσματος των καθηκόντων που ορίζονται στο άρθρο 56. Οι εκτελεστικές πράξεις που εκδόθηκαν ή πρόκειται να εκδοθούν δυνάμει της εν λόγω οδηγίας θα δημιουργήσουν εναρμονισμένους κανόνες σε βασικούς τομείς στους οποίους διαπιστώθηκαν δυσκολίες εφαρμογής της οδηγίας και στο επίπεδο του δικτύου ρυθμιστικών φορέων. 8 Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα έγγραφα αυτά διατίθενται στην εξής διεύθυνση: 8

10 Η περαιτέρω εναρμόνιση του νομικού πλαισίου και του πεδίου εφαρμογής των αρμοδιοτήτων των ρυθμιστικών φορέων σε όλα τα κράτη μέλη αναμένεται ότι θα διευκολύνει επίσης την ανάπτυξη κοινών αρχών και πρακτικών λήψης αποφάσεων των ρυθμιστικών φορέων, όπως απαιτείται βάσει του άρθρου 57 παράγραφος 8 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ. Οι εκτελεστικές πράξεις που καθορίζουν τις εν λόγω κοινές αρχές και πρακτικές αναμένεται ότι θα συμβάλουν στην περαιτέρω εναρμόνιση της εφαρμογής της οδηγίας σε όλα τα κράτη μέλη και ότι θα διασφαλίσουν τη συνοχή των αποφάσεων που λαμβάνουν οι ρυθμιστικοί φορείς σε τομείς όπως τα ζητήματα χρέωσης πλην εκείνων που αφορούν τις λεπτομέρειες υπολογισμού των άμεσου κόστους για την ελάχιστη δέσμη πρόσβασης. Η Επιτροπή αναπτύσσει επί του παρόντος μια εφαρμογή («ηλεκτρονικό εργαλείο»), η οποία θα δώσει τη δυνατότητα στις ρυθμιστικές αρχές να ανταλλάσσουν σε ηλεκτρονικό φόρουμ πληροφορίες σχετικά με αποφάσεις, εκκρεμείς υποθέσεις και άλλα ζητήματα που αφορούν τα καθήκοντά τους και θα διευκολύνει τον συντονισμό (όπως προβλέπεται στο άρθρο 57 παράγραφος 1 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ). Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να έχουν την εφαρμογή αυτή στη διάθεσή τους εντός του Η τακτική συνεργασία και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στο πλαίσιο του δικτύου ρυθμιστικών φορέων αναμένεται επίσης ότι θα συμβάλουν στην ανάπτυξη πλαισίων για την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία με τις εθνικές αρχές ασφαλείας και χορήγησης αδειών, το οποίο είναι υποχρεωτικό για όλους τους ρυθμιστικούς φορείς σύμφωνα με το άρθρο 56 παράγραφος 3 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ. Στον τομέα της παρακολούθησης της αγοράς υφίσταται ορισμένη αλληλεπικάλυψη μεταξύ των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων στην Επιτροπή δυνάμει της οδηγίας και των δραστηριοτήτων παρακολούθησης των ρυθμιστικών φορέων, ιδίως στο πλαίσιο της ομάδας IRG-Rail. Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων και της Επιτροπής στον τομέα αυτό είναι πιθανό να συμβάλει στη σύγκλιση των προσεγγίσεων και στη διευκόλυνση της εναρμόνισης των δραστηριοτήτων υποβολής εκθέσεων και παρακολούθησης. Εν προκειμένω συμπεριλαμβάνονται οι εργασίες όσον αφορά την εναρμόνιση των ορισμών, κοινούς δείκτες και τη συνεργασία για τη συλλογή δεδομένων. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Σύμφωνα με το άρθρο 63 παράγραφος 2 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ, η Επιτροπή οφείλει να προτείνει, κατά περίπτωση, συμπληρωματικά μέτρα για τη διασφάλιση πιο ολοκληρωμένης εποπτείας της ευρωπαϊκής σιδηροδρομικής αγοράς, ιδίως για τις διεθνείς υπηρεσίες. Στο νομοθετικό του ψήφισμα, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2012/34/ΕΕ 9, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τροπολογία του άρθρου 57 της οδηγίας, σύμφωνα με την οποία η Επιτροπή οφείλει να εκδώσει νομοθετική πρόταση για την αντικατάσταση, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2019, του δικτύου ρυθμιστικών φορέων από έναν ευρωπαϊκό ρυθμιστικό φορέα που θα ασχολείται με διασυνοριακά ζητήματα και προσφυγές κατά αποφάσεων των εθνικών ρυθμιστικών αρχών. Από την ανάλυση που περιέχεται στην παρούσα έκθεση προκύπτει ότι οι ρυθμιστικές αρχές συνεργάστηκαν στενά για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με το έργο τους, τις 9 Νομοθετικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Νοεμβρίου 2012, για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου, όσον αφορά το άνοιγμα της αγοράς εσωτερικών σιδηροδρομικών επιβατικών μεταφορών και τη διακυβέρνηση της σιδηροδρομικής υποδομής (COM(2013)0029). 9

11 βέλτιστες πρακτικές και τη λήψη αποφάσεων, ιδίως στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου ρυθμιστικών φορέων στον τομέα των σιδηροδρόμων, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, με δική τους πρωτοβουλία. Παράλληλα, ο συντονισμός μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω σε ορισμένους τομείς. Το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο παρέχει διάφορες δυνατότητες βελτίωσης, όπως η έκδοση εκτελεστικών πράξεων στις οποίες καθορίζονται κοινές αρχές και πρακτικές λήψης αποφάσεων ή η ανάπτυξη ηλεκτρονικού εργαλείου για την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συζήτηση σχετικά με τις υποθέσεις τις οποίες χειρίζονται οι ρυθμιστικές αρχές. Δεδομένου ότι μέχρι στιγμής περιήλθε σε γνώση των ρυθμιστικών φορέων περιορισμένος μόνον αριθμός υποθέσεων με διασυνοριακή διάσταση, δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων ρυθμίσεων συνεργασίας που καθόρισαν οι ρυθμιστικοί φορείς και των κανόνων του άρθρου 57 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ. Ωστόσο, πρόσφατες εξελίξεις, ιδίως σε επίπεδο διαδρόμου όπου ολοένα και περισσότεροι χρονοδιάδρομοι διέρχονται από πολλούς διαδρόμους, υποδεικνύουν ότι απαιτείται ενδεχομένως πιο ολοκληρωμένη και αποτελεσματική ρυθμιστική εποπτεία, καθώς προχωρά η εφαρμογή των σιδηροδρομικών εμπορευματικών διαδρόμων και η ανάπτυξη του ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις όσον αφορά τη συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων και, όπου κρίνεται σκόπιμο, θα αξιολογήσει την ανάγκη λήψης μέτρων για την ενίσχυση της ολοκληρωμένης ρυθμιστικής εποπτείας. 10