Μελέτη της επίδρασης των αιωρούμενων σωματιδίων στα επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας στην πόλη της Θεσσαλονίκης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μελέτη της επίδρασης των αιωρούμενων σωματιδίων στα επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας στην πόλη της Θεσσαλονίκης"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Μελέτη της επίδρασης των αιωρούμενων σωματιδίων στα επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας στην πόλη της Θεσσαλονίκης Αθηνά-Δήμητρα Γκιντσιούδη ΑΕΜ: Επιβλέπουσα: Επίκουρη Καθηγήτρια Μελέτη Χ. Θεσσαλονίκη, Φεβρουάριος

2 Περιεχόμενα Περίληψη..3 Κεφάλαιο 1: Θεωρητική εισαγωγή Φως και ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία...6 Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα Ηλιακή ακτινοβολία Ολική, απευθείας και διάχυτη ακτινοβολία Παράγοντες που επηρεάζουν την ηλιακή ακτινοβολία Αιωρούμενα σωματίδια Αιωρούμενα σωματίδια (particulate matter PM) Πηγές και καταβόθρες Επιπτώσεις στην υγεία Νομοθετικό πλαίσιο..19 Κεφάλαιο 2: Όργανα μετρήσεων...20 Πυρανόμετρο...22 Κεφάλαιο 3: Επεξεργασία των δεδομένων...25 Κεφάλαιο 4: Συμπεράσματα..56 Βιβλιογραφία.58 2

3 Περίληψη Σκοπός της παρούσας εργασίας, είναι η μελέτη των συγκεντρώσεων τόσο της ηλιακής ακτινοβολίας όσο και των αιωρούμενων σωματιδίων, στη διάρκεια των ετών , καθώς επίσης και η ανάλυσή τους έτσι ώστε να διακρίνουμε αν υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ τους. Τα δεδομένα μας για την ηλιακή ακτινοβολία και τα αιωρούμενα σωματίδια, πάρθηκαν από το σταθμό της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη. Για τα αιωρούμενα σωματίδια, μας ενδιαφέρουν αυτά που έχουν διάμετρο μικρότερη των 10μm (PM10) όπως και τα ολικά σωματίδια (TSP), με μονάδα μέτρησης τα μgr/m 3, ενώ η ηλιακή ακτινοβολία μετράται σε kj/m 2. Οι τιμές τόσο της ηλιακής ακτινοβολίας όσο και των αιωρούμενων σωματιδίων, είναι ανά ώρα για όλα τα έτη. Στα διαγράμματα έχουμε χρησιμοποιήσει τόσο τις ωριαίες τιμές, όσο και τους μέσους όρους των τιμών αυτών για κάθε μέρα, για κάθε μήνα αλλά και όλων των ετών συγκεντρωτικά. Για την ηλιακή ακτινοβολία, έχουν αποκλειστεί οι μηδενικές τιμές για να μην αλλοιώνονται οι υπόλοιπες και ταυτόχρονα έχουν υπολογιστεί μόνο για καθαρό ουρανό. Για τα αιωρούμενα σωματίδια έχουν αφαιρεθεί οι τιμές 9999,9 και οι αρνητικές τιμές, οι οποίες χαρακτηρίζουν κάποια λάθος μέτρηση του μηχανήματος. Επίσης, για την ακτινοβολία έχουμε χρησιμοποιήσει τις ωριαίες μετρήσεις, για τις οποίες υπάρχουν αντίστοιχες μετρήσεις για κάποιο από τα αιωρούμενα σωματίδια που εξετάζουμε. Από την επεξεργασία των δεδομένων μας, προέκυψαν διαγράμματα στα οποία απεικονίζονται η ποσοστιαία ετήσια μεταβολή της ηλιακής ακτινοβολίας, η σύγκριση μεταξύ των συγκεντρώσεων PM10 και TSP, καθώς και η συσχέτιση της ηλιακής ακτινοβολίας και των αιωρούμενων σωματιδίων, έχοντας λάβει υπόψη τη ζενίθια γωνία. Χρησιμοποιώντας την μέθοδο της ευθείας των ελαχίστων τετραγώνων, για τα διαγράμματα συσχέτισης των ποσοστών της ηλιακής ακτινοβολίας με τις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει γραμμική σχέση μεταξύ αυτών, αφού ο συντελεστής συσχέτισης είναι πολύ μικρός. Για αυτό το λόγο συνεχίσαμε με στατιστική ανάλυση (t-test) όπου μπορούμε να διακρίνουμε συσχέτιση των PM10 με την ηλιακή ακτινοβολία ενώ δεν παρατηρείται το ίδιο για τα υπόλοιπα αιωρούμενα σωματίδια. 3

4 Abstract The aim of this work is the study of concentrations for both of solar radiation and particles during the years , as well as their analysis in order to discern whether there is any correlation between them. Our data on solar radiation and particulate matter were taken from the station located in Agia Sophia square in Thessaloniki. For particulate matter, are those that have a diameter less than 10μm (PM10) as well as total suspended particulates (TSP), with the measurement unit mgr/m 3, while solar radiation measured in kj/m 2. The prices of both solar radiation and particles are per hour for all years. On the charts we have used both the hourly rates, and averages of these values for each day, for each month and all the years in the aggregate. For solar radiation, have excluded null values to not alter the other and at the same time are calculated only for clear skies. For suspended particulates have removed the prices and negative values that characterize some error measurement of machine. Also, for the radiation we used hourly measurements, for which there are corresponding measurements for any of the particulate matter before us. The processing of data, produced charts showing the percentage annual change of solar radiation, the comparison between the TSP and PM10 concentrations, as well as the correlation of solar radiation and particulate matters having taken into account the zenith angle. Using the method of least squares regression, correlation diagrams for rates of solar radiation with the concentrations of particulate matter, we concluded that there is no linear relationship between these, since the correlation coefficient is very small. For this reason we continued with statistical analysis (t-test) where we can distinguish correlation of PM10 in the solar radiation while not observed the same for the remaining suspended particles. 4

5 Κεφάλαιο1 ο : Θεωρητική εισαγωγή 5

6 Φως και ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία Το φως είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα πράγματα στη ζωή μας. Βλέπουμε διότι έχουμε τα απαιτούμενα όργανα, τα μάτια μας, που αισθάνονται τόσο την ένταση (φωτεινότητα) του φωτός όσο και το μήκος κύματος (χρώμα) του φωτός. Φως είναι ουσιαστικά το όνομα που δίνουμε στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που μπορούμε να δούμε με τα μάτια μας, όπου ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία αναφέρεται στο φυσικό φαινόμενο που περιγράφει τις ταλαντώσεις του ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου που τη συνιστούν. Εναλλακτικά, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελείται από σωματίδια, τα φωτόνια, τα οποία μεταφέρουν ενέργεια σε ευθείες διαδρομές μέσα στο χώρο. Γενικά, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία χαρακτηρίζεται από τις εξής ιδιότητες: o Καθώς τα φωτόνια κινούνται μέσα στο χώρο, μεταφέρουν ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία που ταλαντώνονται σε μια ορισμένη συχνότητα. Για αυτό το λόγο η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία περιγράφεται και σαν ηλεκτρομαγνητικό κύμα. o Το στιγμιαίο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο σε ένα σημείο στο χώρο ταλαντεύεται ημιτονοειδώς με το χρόνο, καθώς ένα φωτόνιο περνά από αυτό το σημείο. o Ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα μπορεί να χαρακτηριστεί με ένα από τα παρακάτω μεγέθη: συχνότητα(v), περίοδος(p), μήκος κύματος(λ), κυματάριθμος(k) ή ενέργεια(hv ή E). o Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα είναι το σύνολο ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών σε όλα τα πιθανά μήκη κύματος. Διαιρείται στις ακόλουθες βασικές φασματικές περιοχές : ακτίνες γάμμα, ακτίνες Χ, υπεριώδες, ορατό, υπέρυθρο και ραδιοκύματα. Ορισμένες από αυτές τις κατηγορίες διαιρούνται σε υποκατηγορίες. o Όλα τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα είναι παρόμοια μεταξύ τους. Το μόνο που διακρίνει τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα σε διάφορες περιοχές, είναι το είδος των αλληλεπιδράσεών τους με την ύλη. Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα είναι η κατανομή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας ανάλογα με την ενέργεια. Η ενέργεια των φωτονίων γενικά, καλύπτει ένα πολύ μεγάλο εύρος τιμών, με τα φωτόνια δεδομένης ενέργειας να έχουν μια καθορισμένη συχνότητα και ένα καθορισμένο μήκος κύματος. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία μπορεί να έχει άπειρο αριθμό πιθανών μηκών κύματος. Προκύπτει, ότι ακτινοβολίες που έχουν παρόμοια μήκη κύματος αλληλεπιδρούν παρόμοια με την ύλη, ενώ συνήθως για ακτινοβολίες των οποίων τα μήκη κύματος είναι πολύ διαφορετικά (κατά έναν παράγοντα 10 ή και περισσότερο), οι αλληλεπιδράσεις αυτές 6

7 διαφοροποιούνται. Αυτή είναι και η κύρια αιτία που το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα έχει διαιρεθεί σε χωριστές φασματικές περιοχές, ανάλογα με τις αλληλεπιδράσεις της ακτινοβολίας κάθε περιοχής με την ύλη. Οι διάφορες φασματικές περιοχές φαίνονται αναλυτικά στην εικόνα 1. Εικόνα 1: Το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Ακτίνες γάμα: είναι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα με την υψηλότερη ενέργεια και με το μικρότερο μήκος κύματος, τα οποία παράγονται κυρίως κατά τις πυρηνικές αντιδράσεις. Ακτίνες X: είναι η περιοχή των αμέσως μεγαλύτερων μηκών κύματος. Οι ακτίνες Χ μπορούν να παραχθούν κατά τις πυρηνικές αντιδράσεις, αλλά και από τον βομβαρδισμό μεταλλικών επιφανειών με ταχύτατα κινούμενα ηλεκτρόνια. Υπεριώδης ακτινοβολία(uv, ultra- violet): έχει μικρότερη ενέργεια από τις ακτίνες X και παράγεται από μεταβολές στην ενέργεια των ηλεκτρονίων μέσα στα άτομα και τα μόρια. Εκπέμπεται επίσης ως ακτινοβολία μέλανος σώματος από πολύ θερμά σώματα, όπως οι αστέρες. Ο σημαντικότερος ρόλος της υπεριώδους ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα, είναι η ικανότητά της να προκαλεί διάσπαση διαφόρων μορίων, συμμετέχοντας ενεργά στην ατμοσφαιρική χημεία και καθορίζοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό τη σύσταση της ατμόσφαιρας. Αν και ο ήλιος εκπέμπει μεγάλες ποσότητες υπεριώδους ακτινοβολίας, η γήινη επιφάνεια προστατεύεται αποτελεσματικά μέσω του οξυγόνου και του όζοντος της γήινης ατμόσφαιρας, τα οποία εξασθενούν την υπεριώδη ακτινοβολία. Η υπεριώδης περιοχή υποδιαιρείται περαιτέρω σε τρεις υποπεριοχές Α, Β, και C. 7

8 o Η ακτινοβολία UV-A ( nm) δεν απορροφάται σημαντικά ούτε από το οξυγόνο ούτε από το όζον, και έτσι μεγάλο μέρος της ακτινοβολίας UV-A που προσπίπτει στο άνω όριο της ατμόσφαιρας φθάνει στη γήινη επιφάνεια. o Η ακτινοβολία UV-B ( nm) απορροφάται ισχυρά από το όζον και έτσι μόνο ένα μικρό μέρος της φθάνει στη γήινη επιφάνεια, ανάλογα με την ποσότητα του όζοντος που υπάρχει στην ατμόσφαιρα κατά τη διαδρομή της ακτινοβολίας τη δεδομένη στιγμή. o Η ακτινοβολία UV-C ( nm) απορροφάται ισχυρά από το οξυγόνο και το όζον, με αποτέλεσμα να φιλτράρεται σχεδόν ολοκληρωτικά από την ατμόσφαιρα και πρακτικά να μην φθάνει καθόλου ακτινοβολία από αυτή τη φασματική περιοχή στο έδαφος. Ορατή ακτινοβολία(vis, visible): βρίσκεται σε μεγαλύτερα μήκη κύματος από την υπεριώδη ακτινοβολία και είναι η περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, όπου η ακτινοβολία έχει ακριβώς τη σωστή ενέργεια για να αλληλεπιδράσει με ορισμένα μόρια στον αμφιβληστροειδή του ματιού ώστε να μας δώσει την όραση, γι αυτό και ονομάζεται ορατή περιοχή του φάσματος. Συμπίπτει επίσης με την περιοχή των μηκών κύματος, στην οποία ο ήλιος εκπέμπει τη μεγαλύτερη ποσότητα ενέργειας ακτινοβολίας. Τα διάφορα χρώματα που αντιλαμβανόμαστε, οφείλονται στο γεγονός ότι κάθε υλικό απορροφά φωτόνια διαφορετικής ενέργειας. Υπέρυθρη ακτινοβολία(ir, infra-red): είναι η περιοχή του φάσματος που έπεται της ορατής, με τα υπέρυθρα φωτόνια να έχουν πολύ μικρές ενέργειες για να μεταβάλλουν τις ενέργειες των ηλεκτρονίων στα μόρια. Ραδιοκύματα: είναι η περιοχή με τα μεγαλύτερα μήκη κύματος. Από το όνομά τους γίνεται εμφανές, ότι αυτή η περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος χρησιμοποιείται στις ραδιοεπικοινωνίες, καθώς επίσης και για τη λειτουργία της τηλεόρασης και των ραντάρ. Η περιοχή των ραδιοκυμάτων καταλαμβάνει ένα εύρος μηκών κύματος, το οποίο υποδιαιρείται συνήθως σε μικρότερα (UHF, VHF, τηλεόραση, ραντάρ, μικροκύματα, κύματα χιλιοστών, κ.λ.π.), ανάλογα με το πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν.[8] 8

9 1.1 Ηλιακή ακτινοβολία Με τον όρο ηλιακή ακτινοβολία ή ηλιακή ενέργεια, εννοούμε την ακτινοβολία που δέχεται ο πλανήτης μας από τον Ήλιο. Η ποσότητα της ηλιακής ενέργειας, η οποία είναι κατά 99% ηλεκτρομαγνητικής φύσεως και εκπέμπεται από την επιφάνεια του ήλιου, είναι συνολικά 3,91*10 26 W. Από την συνολική αυτή ενέργεια, μόνο το 1,8*10 16 W φθάνει στα ανώτερα όρια της γήινης ατμόσφαιρας, αντιπροσωπεύοντας ένα πολύ μικρό ποσοστό της ολικής ηλιακής ενέργειας. [2] Οι περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος στις οποίες η ηλιακή ακτινοβολία είναι μέγιστη και παρουσιάζεται η μέγιστη επίδραση με τη γη και την ατμόσφαιρα της, είναι η υπέρυθρη, η ορατή και η υπεριώδης. Όταν η ηλιακή ακτινοβολία διέρχεται μέσα από την ατμοσφαιρική μάζα, απορροφάται και σκεδάζεται από τα διάφορα συστατικά της ατμόσφαιρας, με αποτέλεσμα να εξασθενεί. Το μέγεθος της εξασθένισης, εξαρτάται από τη φασματική περιοχή της ακτινοβολίας και από το μήκος της διαδρομής που διανύει. Η ηλιακή ενέργεια στην επιφάνεια της γης παρουσιάζει σημαντικότατες μεταβολές στο χώρο και στο χρόνο, οι οποίες οφείλονται κατά κύριο λόγο στη συνεχή μεταβολή της σχετικής θέσης του ήλιου με τη γη, τη γεωμετρία που διέπει τη διάδοση της, αλλά και την αλληλεπίδραση της με διάφορα συστατικά που συναντά στην πορεία της. Ένας άλλος παράγοντας που προκαλεί μεταβολές στην ηλιακή ενέργεια, είναι η ηλιακή δραστηριότητα στην επιφάνεια του ήλιου, δηλαδή οι ηλιακές κηλίδες που οφείλονται στο ισχυρό μαγνητικό πεδίο του ήλιου, η ένταση των οποίων μεταβάλλεται περιοδικά σύμφωνα με τον ενδεκαετή κύκλο του. Η απόσταση Γης Ήλιου μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια του έτους, δημιουργώντας ένα εύρος στην ηλιακή ακτινοβολία περίπου 3.4%. Παράλληλα, η γωνία πρόσπτωσης των ηλιακών ακτίνων στην επιφάνεια της γης μεταβάλλεται και κατά τη διάρκεια του έτους αλλά και κατά τη διάρκεια της ημέρας, μειώνοντας έτσι το ποσοστό της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας. Πολύ σημαντικό είναι το ποσοστό της ηλιακής ακτινοβολίας που ανακλάται στα σύννεφα, το οποίο σε παγκόσμια κλίμακα αποτελεί το 24% της ακτινοβολίας που φτάνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Επίσης, ένα μικρό ποσοστό της ανακλάται από τα μόρια της ατμόσφαιρας, τη σκόνη και τους υδρατμούς και αντιστοιχεί στο 6%. Η ηλιακή ακτινοβολία συμβάλει στην ατμοσφαιρική ρύπανση, διότι ο σχηματισμός τροποσφαιρικού όζοντος από τους πρόδρομους ρύπους εξαρτάται άμεσα από αυτήν. Καθώς η θερμοκρασία αυξάνει στη διάρκεια της ημέρας, η ηλιακή ενέργεια επιταχύνει της χημικές αντιδράσεις παραγωγής του όζοντος με αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσής του. Όσο περνάει η ώρα και ο ήλιος τείνει προς τη δύση, ελαττώνεται η ένταση της ακτινοβολίας, η θερμοκρασία άρα και η ποσότητα του όζοντος, γι αυτό και κατά τη νύχτα δεν παράγεται όζον. 9

10 1.1.1 Ολική, απευθείας και διάχυτη ακτινοβολία Οι ηλιακές ακτίνες κατά τη διέλευση τους από τη γήινη ατμόσφαιρα, υφίστανται εξασθένιση η οποία οφείλεται σε φαινόμενα σκέδασης και απορρόφησης. Η σκέδαση της ηλιακής ακτινοβολίας, οφείλεται τόσο στην ύπαρξη των αιωρούμενων σωματιδίων (aerosols) (σκέδαση Mie), όσο και των μορίων της ατμόσφαιρας (σκέδαση Rayleigh). Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε ελαστική σκέδαση, δηλαδή το μήκος κύματος των επανεκπεμπόμενων φωτονίων παραμένει σταθερό. Η απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας οφείλεται επίσης στα αιωρούμενα σωματίδια, αλλά κυρίως στα μόρια της ατμόσφαιρας. Η περίπτωση της απορρόφησης ακτινοβολίας από τα μόρια της ατμόσφαιρας, μπορεί να οδηγήσει σε φωτοδιάσπαση των μορίων και έναρξη φωτοχημικών αντιδράσεων καθώς και φωτοϊονισμό, απόσπαση δηλαδή των ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας των ατόμων. Παραδείγματος χάριν, η υπεριώδης ακτινοβολία απορροφάται από τα μόρια του όζοντος στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, έτσι ώστε η ένταση της στην επιφάνεια της γης να είναι αρκετά μειωμένη. Με τον ίδιο τρόπο απορροφάται από τους υδρατμούς, το CO 2, τα μόρια του αζώτου κ.α., σε άλλες περιοχές του φάσματος. Στη σκέδαση Mie, σημαντικό ρόλο παίζει το μέγεθος του σκεδάζοντος σωματιδίου σε σχέση με το μήκος κύματος λ της προσπίπτουσας ακτινοβολίας καθώς επίσης και οι οπτικές ιδιότητες των σωματιδίων, οι οποίες εκφράζονται μέσα από το δείκτη διάθλασης m=n+ik. Ο δείκτης m αποτελεί μέτρο της ταχύτητας του φωτός στο μέσο, ενώ ο δείκτης k καταδεικνύει την απορροφητικότητα του σωματιδίου αυτού. Ορίζουμε ως συντελεστή το μέγεθος α του σκεδάζοντος αερολύματος,το οποίο είναι αδιάστατο μέγεθος: α=2πr/λ=πdp/λ που σχετίζεται με την ακτίνα(ή διάμετρο Dp) και το μήκος κύματος λ της προσπίπτουσας ακτινοβολίας. Τα σκεδάζοντα σωματίδια έχουν διάμετρο που κυμαίνεται από 0,01 μm έως 104 μm(σταγονίδια βροχής). Στην περίπτωση της σκέδασης Mie, τα σωματίδια έχουν διάμετρο συγκρίσιμη με το μήκος κύματος της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας, συνεπώς α 1. Αν η σκέδαση γίνεται από σωματίδια με διάμετρο πολύ μεγαλύτερη (Dp>100μm) από το μήκος κύματος της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας (π.χ. σκέδαση από σταγονίδια της βροχής), τότε έχουμε την περίπτωση της πολλαπλής σκέδασης, όπου α>>1. Στη σκέδαση Rayleigh, τα μόρια της ατμόσφαιρας που σκεδάζουν την ακτινοβολία, έχουν διάμετρο μικρότερη από το μήκος κύματος της προσπίπτουσας ακτινοβολίας, δηλαδή α<<1. Φυσικό επακόλουθο της παραπάνω ανάλυσης, είναι η μέτρηση μιας αισθητά εξασθενημένης, σε σχέση με την αρχικά εκπεμπόμενη από τον ήλιο, πυκνότητας ενέργειας στην επιφάνεια της γης. Ας προβούμε στον ακριβή υπολογισμό : Θεωρούμε τον Ήλιο ως μέλαν σώμα, ενεργού θερμοκρασίας 5780Κ. Η συνολική ποσότητα 10

11 ενέργειας που ακτινοβολείται από ένα μέλαν σώμα, ανά μονάδα επιφάνειας σε όλα τα μήκη κύματος, δίνεται από το νόμο Stefan-Boltzmann : F = σ Τ 4 (W*m -2 ) όπου, σ=5,67*10-8 W*m -2 *K -4 η σταθερά Boltzmann και το F συμβολίζει τη ροή της ακτινοβολίας. Εάν Τ 0 είναι η θερμοκρασία περιβάλλοντος, η παραπάνω σχέση διαμορφώνεται ως εξής : F=(T-T 0 ) 4 * σ Αν R s είναι η ακτίνα του Ήλιου, R se η μέση απόσταση Γης-Ήλιου και θεωρήσουμε πως ο Ήλιος εκπέμπει ομοιόμορφα με Τ s =5780K, τότε : στ s 4 πr s 2 = I 0 πr se 2 I 0 =στ s 4 R s 2 /R se 2 όπου Ι 0 η ηλιακή σταθερά, δηλαδή τα Watt ανά μονάδα επιφάνειας για την μέση απόσταση Γης-Ήλιου και κάθετα στη διεύθυνση των δύο σωμάτων. Με αντικατάσταση αριθμητικών τιμών, προκύπτει ότι Ι 0 =1368W/m 2. Το κομμάτι της ηλιακής ακτινοβολίας που λαμβάνει η Γη είναι (πr 2 /4πR 2 )*I 0 =342W/m 2. Από αυτά, τα 106W/m 2 (περίπου το 30%) ανακλώνται πίσω στο διάστημα : 21W/m 2 από τον αέρα, 69W/m 2 από τα σύννεφα και 16W/m2 από την επιφάνεια της γης. Τα υπόλοιπα 237W/m 2 απορροφώνται από το σύστημα γης- ατμόσφαιρας. Από αυτά, τα 68W/m 2 (περίπου το 20% της συνολικής ενέργειας), απορροφώνται από την ατμόσφαιρα: 48W/m 2 από τους υδρατμούς, το όζον και τα αεροζόλ και 20W/m 2 από τα σύννεφα. Έτσι απομένουν 169W/m 2 να απορροφηθούν από την επιφάνεια, περίπου δηλαδή το 50% της συνολικής ενέργειας που φθάνει στα όρια της ατμόσφαιρας. Απ όλα τα παραπάνω, συνειδητοποιούμε πως η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να διαχωριστεί σε δύο μορφές: την ακτινοβολία που φθάνει στο έδαφος απευθείας από τον Ήλιο, έχοντας χάσει ένα μέρος της αρχικής της έντασης κυρίως λόγω απορρόφησης και λιγότερο λόγω σκέδασης στα συστατικά της ατμόσφαιρας, την ονομάζουμε άμεση (Beam) συνιστώσα, ενώ εκείνη που προέρχεται από πολλαπλή σκέδαση στα συστατικά της ατμόσφαιρας, την ονομάζουμε διάχυτη (Diffuse).[1] Η διάχυτη συνιστώσα, αντιπροσωπεύει στην ουσία ένα μέρος της ηλιακής ενέργειας που αποσύρθηκε από την άμεση, φθάνοντας στην επιφάνεια της γης από διάφορες διευθύνσεις χωρίς να είναι συνδεδεμένη με κάποια συγκεκριμένη γωνία πρόσπτωσης. [6] 11

12 1.1.2 Παράγοντες που επηρεάζουν την ηλιακή ακτινοβολία 1. Τα ατμοσφαιρικά αιωρήματα 2. Τα νέφη 3. Το υψόμετρο 4. Η ανακλαστικότητα του εδάφους 5. Η κλίση των ηλιακών ακτίνων Στην παρούσα εργασία, μας ενδιαφέρουν κυρίως τα αιωρούμενα σωματίδια και η ζενίθια γωνία. Τα αιωρούμενα σωματίδια θα εξηγηθούν και αναλυθούν εκτενώς στην ακόλουθη παράγραφο, ενώ η επιρροή της ζενίθιας γωνίας παρακάτω. Για λόγους επεξεργασίας των δεδομένων, οφείλουμε να κάνουμε και μια αναφορά στα νέφη. Νέφη Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που λαμβάνεται υπόψη στην επεξεργασία των δεδομένων μας είναι και η νέφωση, επειδή η ακτινοβολία που φτάνει στο έδαφος διαμορφώνεται ανάλογα με τα νέφη της ατμόσφαιρας. Η υπέρυθρη ακτινοβολία επηρεάζεται από τα νέφη καθώς την απορροφούν ισχυρά, ενώ η υπεριώδης και η ορατή ακτινοβολία παραμένουν ανεπηρέαστες, αν και παρατηρείται εξασθένησή τους λόγω φαινομένων σκέδασης. Η απορρόφηση της υπέρυθρης ηλιακής ακτινοβολίας συμβαίνει, γιατί τα νέφη δημιουργούνται από συμπυκνώσεις υδρατμών της ατμόσφαιρας και το νερό (H 2 O) παρουσιάζει ζώνες απορρόφησης μόνο στο υπέρυθρο. Η ποσότητα της εξασθένισης της ηλιακής ακτινοβολίας, διαμορφώνεται από το πάχος και τον τύπο τον νεφών. Για παράδειγμα, τα οπτικά πυκνά νέφη είναι ικανά να ευθύνονται για την ολική εξασθένιση της ακτινοβολίας Ζενίθια Γωνία (solar zenith angle) Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ένας από τους παράγοντες που επηρεάζει την ηλιακή ακτινοβολία που προσπίπτει στη γήινη επιφάνεια είναι η κλίση των ηλιακών ακτίνων. Η γωνία που σχηματίζεται μεταξύ της διεύθυνσης των ακτίνων με την κατακόρυφο, ονομάζεται ζενίθια γωνία και καθορίζεται από τη σχετική θέση της Γης ως προς τον Ήλιο, καθώς και από τον τόπο επάνω στην επιφάνεια της Γης. Η ζενίθια γωνία ως η ποσοτική έκφραση της κλίσης των ηλιακών ακτίνων, σχετίζεται με την εξασθένηση της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας, καθώς όσο μεγαλώνει τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες απορρόφησης ή σκέδασης της ακτινοβολίας. Σε μία ανέφελη ημέρα, η ηλιακή ακτινοβολία είναι ισχυρότερη κατά τις μεσημεριανές ώρες συγκριτικά με τις πρωινές ή τις απογευματινές. Όσο πιο ψηλά βρίσκεται ο ήλιος στον ουρανό, τόσο πιο έντονη είναι η ακτινοβολία (μικρότερη κλίση των ηλιακών ακτινών). Για αυτό και το καλοκαίρι έχουμε εντονότερη ακτινοβολία από ότι το χειμώνα. Για μεγάλες τιμές της ζενίθιας γωνίας μεγιστοποιείται η εξασθένιση της ακτινοβολίας, ενώ για μικρές τιμές η εξασθένιση ελαχιστοποιείται. Η συσχέτιση αυτή, της ζενίθιας γωνίας και της εποχικής 12

13 διαφοροποίησης της συγκέντρωσης με την ηλιακή ακτινοβολία, φαίνεται σε παρακάτω διαγράμματα και θα αναλυθεί διεξιοδικά. 1.2 Αιωρούμενα σωματίδια Πριν αναφερθούμε στα αιωρούμενα σωματίδια, που είναι και το κύριο θέμα της εργασίας όσον αφορά την επίδρασή τους στην ηλιακή ακτινοβολία, καλό θα ήταν να αναφέρουμε πρώτα κάποιους σημαντικούς ορισμούς. Ατμοσφαιρική ρύπανση, ονομάζουμε την παρουσία στην ατμόσφαιρα ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβου ή ακτινοβολίας σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια τέτοια ώστε να είναι δυνατόν να προκληθούν αρνητικές συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς και στα οικοσυστήματα. [5] Ρύποι, θεωρούνται οι ουσίες που εκπέμπονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα ή προκύπτουν από την αλληλεπίδραση της ανθρώπινης δραστηριότητας με το οικοσύστημα, και η οποίες επιφέρουν άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις στην ευεξία και την υγεία του ανθρώπου και όλων των έμβιων οργανισμών. Οι ρύποι στον αέρα μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με τη φυσική τους κατάσταση σε αέριους, υγρούς και στερεούς, με τους δύο τελευταίους να συναντώνται στην ατμόσφαιρα υπό μορφή αιωρημάτων. Επιπλέον οι ρύποι μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με την προέλευση τους σε δύο κατηγορίες, τους πρωτογενείς και τους δευτερογενείς. [7] Οι πρωτογενείς ρύποι, είναι αυτοί που εκπέμπονται άμεσα από τις πηγές ρύπανσης, με χαρακτηριστικά παραδείγματα το διοξείδιο του θείου και το μονοξείδιο του αζώτου. Ειδικότερα, οι πρωτογενείς ρύποι που συμμετέχουν στη φωτοχημική δημιουργία του όζοντος, ονομάζονται πρόδρομοι ρύποι. Οι δευτερογενείς ρύποι, σχηματίζονται στην ατμόσφαιρα σαν αποτέλεσμα χημικών αντιδράσεων μεταξύ των πρωτογενών. Τυπικό παράδειγμα δευτερογενούς ρύπου αποτελεί το όζον. [4] Αιωρούμενα σωματίδια (particulate matter - PM) Αιωρούμενα σωματίδια είναι διάφορες ουσίες που υπάρχουν σαν διακριτά σωματίδια, είτε σε υγρή και είτε σε στερεή μορφή, σε διασπορά στον ατμοσφαιρικό αέρα και παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στο μέγεθος, τη χημική σύσταση και το σχήμα τους. Τα σωματίδια αυτά αποτελούν τον πιο προφανή και τον πιο σύνθετο ρυπαντή, καθώς είναι οι πιο επικίνδυνοι αέριοι ρύποι, αφού περιέχουν καρκινογόνες ουσίες όπως ο αμίαντος και ο καπνός, και παράλληλα επιδεινώνουν τις βλαβερές συνέπειες άλλων αέριων ρύπων. Τα σωματίδια που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα παρουσιάζουν μεγάλη πολυπλοκότητα που οφείλεται στο μέγεθος, καθώς καλύπτουν μια μεγάλη περιοχή διαμέτρων, και στον τύπο των σωματιδίων στον αέρα. Τα μικρότερα σωματίδια μένουν αιωρούμενα για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους, πριν κατακαθίσουν στο έδαφος, ή παρασύρονται από τη βροχόπτωση. Τα μεγαλύτερα σωματίδια προσκρούουν σε επιφάνειες εξαιτίας της αδράνειάς τους και πέφτουν στη 13

14 γη εξαιτίας του βάρους τους, ενώ τα πολύ μεγάλα σωματίδια απομακρύνονται τελείως από την ατμόσφαιρα λόγω της επίδρασης της βαρύτητας. Τα αιωρούμενα σωματίδια βρίσκονται στην τροπόσφαιρα(δηλαδή από το έδαφος έως περίπου τα km ύψος) αλλά και στη στρατόσφαιρα(12-40 km ύψος), παρουσιάζοντας διαφορές στις πηγές και τα χαρακτηριστικά τους. Τα αιωρούμενα σωματίδια στην τροπόσφαιρα παρουσιάζουν μεγαλύτερη διακύμανση αναφορικά με τη χρονική και χωρική τους κατανομή, αλλά και όσον αφορά τη χημική τους σύσταση. Αντιθέτως, οι πηγές των σωματιδίων στη στρατόσφαιρα είναι λιγότερες από αυτές της τροπόσφαιρας. Επιπλέον, τα στρατοσφαιρικά σωματίδια παρουσιάζουν μεγαλύτερο χρόνο παραμονής στην στρατόσφαιρα, λόγω της θερμοκρασιακής δομής της στρατόσφαιρας που προκαλεί συνθήκες ευστάθειας, σε αντίθεση με τα σωματίδια της τροπόσφαιρας που παρουσιάζουν μικρότερους χρόνους παραμονής σε αυτήν. Ανάλογα με το μέγεθος τους, τα αιωρούμενα σωματίδια διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: τα λεπτόκοκκα και τα χονδρόκοκκα. Ως λεπτόκοκκα σωματίδια (fine mode particles), χαρακτηρίζονται τα σωματίδια με ισοδύναμη διάμετρο μικρότερη από 2,5 μm, ενώ ως χονδρόκοκκα τα σωματίδια με ισοδύναμη διάμετρο μεγαλύτερη από 2,5 μm. Ο προσδιορισμός του μεγέθους τους γίνεται με την ισοδύναμη διάμετρο, δηλαδή τη διάμετρο που έχει ένα σφαιρικό σωματίδιο που παρουσιάζει την ίδια αντίσταση στον αέρα κατά την κίνηση του, με το προς εξέταση σωματίδιο.[2] Ένας πιο περιγραφικός διαχωρισμός του μεγέθους των σωματιδίων που παρατηρούνται στην ατμόσφαιρα, είναι ο εξής : 1. Κατάσταση πυρηνοποίησης (nucleation mode) (2μm): είναι σωματίδια που μόλις δημιουργούνται και προέρχονται από μετατροπή αέριων ρύπων εκλυόμενων στην ατμόσφαιρα σε σωματίδια, μέσω της διαδικασίας της πυρηνοποίησης, κάτω από υψηλές θερμοκρασίες 2. Κατάσταση προσαύξησης (accumulation mode) (0,1μm-2μm): είναι προσαυξημένα σωματίδια που προέρχονται από συμπύκνωση υδρατμών πάνω σε σωματίδια που βρίσκονται στην κατάσταση πυρηνοποίησης, με αποτέλεσμα να μεγαλώσει το μέγεθός τους. 3. Τραχιά κατάσταση (coarse mode) (>2μm): τα σωματίδια αυτά δημιουργούνται κυρίως από μηχανικές διεργασίες, π.χ. σωματίδια εδαφικής σκόνης από δυνατούς ανέμους. Η διαφορετική επικινδυνότητα των σωματιδίων, λόγω διαμέτρου, οδήγησε τη νομοθεσία στη διαφοροποίηση τους στα σωματίδια που ορίζονται ως PM 10 εισπνεύσιμα σωματίδια, με διάμετρο μικρότερη από 10 μm, και στα σωματίδια που ορίζονται ως εισπνεύσιμα PM 2.5 με διάμετρο d<2,5 μm. Τα PM 2,5 προκύπτουν από τις πηγές καύσης και από τον χημικό μετασχηματισμό αέριων ρύπων στην ατμόσφαιρα. Μεγαλύτερα σωματίδια προέρχονται από τα μεταλλεύματα, τις κατασκευαστικές δραστηριότητες, τις πυρκαγιές και την ατμοσφαιρική σκόνη. Επίσης υπάρχουν και τα ολικά αιωρούμενα σωματίδια (total suspended 14

15 particulates-tsp), που συλλέγονται από τα όργανα χωρίς διάκριση μεγέθους. Τα αιωρούμενα σωματίδια επηρεάζουν έμμεσα ή άμεσα το κλίμα, καθορίζουν την ποιότητα του αέρα, επηρεάζουν τη δημιουργία νεφών, την ατμοσφαιρική χημεία και τον τρόπο διάδοσης της ηλιακής ακτινοβολίας. Τα αιωρούμενα σωματίδια βρίσκονται στην ατμόσφαιρα σε διάφορες μορφές, οι πιο συνηθισμένες από τις οποίες είναι οι εξής: o Σκόνη: σχηματίζονται από διάβρωση ή κατακερματισμό στερεών υλικών και είναι στερεά σωματίδια σχετικά μεγάλου μεγέθους (D>1μm). o Ομίχλη: ορατά υδροσταγονίδια σε διασπορά στην ατμόσφαιρα, συνήθως κοντά στο έδαφος. o Κάπνα: σωματίδια που προκύπτουν από συμπύκνωση ατμών, κυρίως από πτητικές ουσίες, ή ως αποτέλεσμα (προϊόν) οξειδωτικών αντιδράσεων (D<1μm). o Αχλύς: μικρά σωματίδια (D<1μm), που είναι μείγμα υδροσταγονιδίων, ρύπων και σκόνης, και μειώνουν την ορατότητα. o Νέφος: συνδυασμός ομίχλης και καπνού. o Καπνός: μικρά σωματίδια (D<0.01μm), που προέρχονται από ατελή καύση κυρίως άνθρακα ή άλλων καυσίμων, σε ικανή συγκέντρωση ώστε να είναι ορατά. o Αιθάλη: συσσώρευση σωματιδίων άνθρακα, που δημιουργούνται από την ατελή καύση ανθρακικών ενώσεων. o Εκνεφώματα από την επιφάνεια της θάλασσας (sea salt aerosols): σχηματίζονται όταν ο άνεμος και τα κύματα εξαναγκάζουν φυσαλίδες αέρα να σκάνε στην επιφάνεια της θάλασσας (D>2μm). λόγω: Το μέγεθος και η σύσταση των σωματιδίων στον αέρα μπορεί να μετατραπεί o Συμπύκνωσης ατμών διαφόρων ουσιών o Εξάτμισης ατμών o Συσσωμάτωσης με άλλα σωματίδια o Χημικών αντιδράσεων o Δημιουργίας ομίχλης ή νεφοσταγονιδίων Γενικά, σωματίδια με D<1μm έχουν συγκέντρωση /cm 3, ενώ με D>1μm έχουν συγκέντρωση <1/cm 3. 15

16 1.2.2 Πηγές και καταβόθρες Τα αιωρούμενα σωματίδια είναι τόσο πρωτογενούς όσο και δευτερογενούς προέλευσης και προέρχονται τόσο από ανθρωπογενείς όσο και από φυσικές πηγές. Οι φυσικές πηγές μάλιστα είναι υπεύθυνες για το 70-90% του συνόλου των αιωρούμενων σωματιδίων. Τα αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα, προέρχονται κυρίως από τη συμπύκνωση αερίων και τη δράση του ανέμου πάνω στην επιφάνεια της γης. Τα μικρότερα σωματίδια (με διάμετρο μικρότερη του 1 μm), προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από τη συμπύκνωση προδρόμων αερίων. Ένα πολύ σημαντικό πρόδρομο αέριο είναι το θειικό οξύ (H 2 SO 4 ), το οποίο παράγεται στην ατμόσφαιρα από την οξείδωση του SO 2 και συμπυκνώνεται για τον σχηματισμό υδάτινων θειικών αλάτων. Ο οργανικός άνθρακας αποτελεί ένα μεγάλο μέρος των μικρών σωματιδίων και αποδίδεται κυρίως στη συμπύκνωση υδρογονανθράκων, τόσο βιογενούς όσο και ανθρωπογενούς προέλευσης. Μία ακόμη σημαντική συνιστώσα των μικρών σωματιδίων, είναι η αιθάλη η οποία παράγεται από τη συμπύκνωση αερίων κατά την διάρκεια της καύσης. Η αιθάλη περιλαμβάνει τόσο στοιχειώδη άνθρακα όσο και συμπυκνώσεις μαύρων οργανικών. Σωματίδια όπως θαλάσσιο αλάτι, σκόνη από χώμα και σωματίδια από τη βλάστηση, είναι συνήθως μεγάλης διαμέτρου, 1-10 μm, και προέρχονται από την μηχανική δράση του ανέμου πάνω στην επιφάνεια της γης. Μικρότερα σωματίδια είναι δύσκολο να δημιουργηθούν με μηχανικό τρόπο, γιατί έχουν μεγάλη αναλογία επιφάνειας ως προς όγκο, οπότε η επιφανειακή τους τάση ανά μονάδα όγκου αερολύματος είναι μεγάλη. Τα σωματίδια με διάμετρο μεγαλύτερη από 10 μm, είναι δυσκολότερο να ανυψωθούν από τον άνεμο και έχουν μεγάλες ταχύτητες καθίζησης, οπότε δεν παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ατμόσφαιρα. Συμπληρωματικά αξίζει να αναφέρουμε ως φυσικές πηγές αιωρούμενων σωματιδίων, την καύση βιομάζας (όπως οι πυρκαγιές δασών) και τις εκρήξεις ηφαιστείων, οι οποίες τροφοδοτούν την ανώτερη τροπόσφαιρα και στρατόσφαιρα με σωματίδια τα οποία περιέχουν τα στοιχεία του μανδύα της γης. Η καύση ορυκτών καυσίμων είναι ίσως η σημαντικότερη ανθρωπογενής πηγή αιωρούμενων σωματιδίων. Από αυτή την άποψη, σημαντικότερα ορυκτά καύσιμα είναι το κάρβουνο, το πετρέλαιο, και το diesel, ενώ η καύση βενζίνης εκπέμπει μικρές μόνο ποσότητες σωματιδίων. Ενδεικτικές φυσικές και ανθρωπογενείς πηγές, αναφέρονται στον πίνακα 1 παρακάτω.[5] Τέλος, τα αιωρούμενα σωματίδια ανάλογα με την προέλευσή τους, μπορούν να διαχωριστούν σε: o Ηπειρωτικά(continental): βρίσκονται πάνω από τις ηπείρους και αποτελούνται από πρωτογενή σωματίδια σκόνης και δευτερογενή προϊόντα οξείδωσης. Ο μέσος όρος των αριθμητικών συγκεντρώσεων τους, είναι μεταξύ cm -3, ενώ οι συγκεντρώσεις των PM10 είναι περίπου 10 μg/m. o Αστικά(urban): είναι μείγματα πρωτογενών σωματιδίων από τις βιομηχανικές εκπομπές, τις μεταφορές, την παραγωγή ενέργειας και φυσικές πηγές, και δευτερογενών που σχηματίζονται από μηχανισμούς μετατροπής από αέρια σε σωματιδιακή μορφή. Η διάμετρός τους είναι συνήθως μικρότερη των 0,1 μm, 16

17 οι κατανομές μάζας τους έχουν συνήθως δύο περιοχές, μία στην περιοχή συσσώρευσης και μία στην περιοχή των χονδρόκοκκων σωματιδίων, ενώ η κατανομή μεγέθους τους στις αστικές περιοχές είναι μεταβλητή. Οι συγκεντρώσεις λεπτόκοκκων σωματιδίων είναι πολύ υψηλές κοντά στις πηγές και μειώνονται γρήγορα καθώς απομακρυνόμαστε από αυτές. o Αγροτικά(rural): κυρίως φυσικής προέλευσης, αλλά με κάποιες επιρροές από ανθρωπογενείς πηγές. Οι κατανομές του αριθμού των σωματιδίων τους έχουν συνήθως δύο περιοχές διαμέτρων, περίπου 0,02 και 0,08 μm αντίστοιχα, ενώ οι κατανομές μάζας κυριαρχούνται από την χονδρόκοκκη περιοχή περίπου στα 7 μm. o Θαλάσσια(marine): απουσία σημαντικής μεταφοράς ηπειρωτικών αιωρούμενων σωματιδίων, τα σωματίδια πάνω από τους απομακρυσμένους ωκεανούς είναι κατά κύριο λόγο θαλάσσιας προέλευσης. Οι συγκεντρώσεις των θαλάσσιων ατμοσφαιρικών σωματιδίων, είναι συνήθως μεταξύ 100 και 300 cm -3. o Πολικά(arctic): βρίσκονται πάνω από τις επιφάνειες της Αρκτικής και της Ανταρκτικής και έχουν πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις, αν και κατά τη χειμερινή και την εαρινή περίοδο, παρατηρείται μια αύξηση στη συγκέντρωση των Αρκτικών αιωρούμενων σωματιδίων που οφείλεται στην μεταφορά σωματιδίων από περιοχές με ανθρωπογενείς πηγές(αρκτική αχλύδα). Οι αριθμητικές κατανομές τους έχουν μια μέση διάμετρο περίπου 0,15 μm, ενώ οι κατανομές μάζας τους διακρίνονται σε δύο περιοχές, στα 0,75 και 8 μm. o Ερήμου(desertic): βρίσκονται πάνω από περιοχές ερήμων και συνήθως εκτείνονται και σε γειτονικές περιοχές, όπως οι ωκεανοί. Το σχήμα των αριθμητικών κατανομών τους μοιάζει με αυτό των ηπειρωτικών, μόνο που εξαρτάται ισχυρά από την ένταση του ανέμου. Οι αριθμητικές τους κατανομές έχουν τρεις περιοχές με διαμέτρους 0,01 μm, 0,05 μm και 10 μm, αντίστοιχα. Πίνακας 1: Φυσικές και ανθρωπογενείς πηγές ατμοσφαιρικών σωματιδίων(10^6 τόνοι/έτος) ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ Σκόνη Εκπομπές Πυρκαϊες δασών Μετατροπή αερίων σε σωματίδια Ηφαίστεια Φωτοχημική μετατροπή αερίων σε σωματίδια Θάλασσες Μετατροπή αερίων σε σωματίδια Φωτοχημική μετατροπή Αερίων σε σωματίδια ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ

18 1.2.3 Επιπτώσεις στην υγεία Έρευνες δείχνουν, ότι οι κακές συνέπειες των αερολυμάτων στην υγεία εμφανίζονται ακόμη και σε σχετικά χαμηλές συγκεντρώσεις. Εκτιμάται ότι τα βραχυχρόνια επεισόδια ρύπανσης, είναι υπεύθυνα για το 7-10 % των ασθενειών του κατώτερου αναπνευστικού στα παιδιά, και ότι το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 20% στις ρυπασμένες αστικές περιοχές. Ακόμη, πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι 4-8 % των πρώιμων θανάτων, οφείλεται σε έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια. Η διαπερατότητα των κάθε είδους σωματιδίων στο ανθρώπινο αναπνευστικό σύστημα, είναι συνάρτηση της αεροδυναμικής τους διαμέτρου. Τα τμήματα του αναπνευστικού συστήματος που εξετάζουμε είναι ο ρινοφάρυγγας και η τραχεία, ο θώρακας και οι κυψελίδες. Τα σωματίδια που διαπερνούν την πρώτη περιοχή λέγονται αναπνεύσιμα, τη δεύτερη θωρακικά και την τρίτη εισπνεύσιμα. Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να διαχωρίσουμε τα σωματίδια ανάλογα με την αεροδυναμική τους διάμετρό D ae και την διαπερατότητά τους στο αναπνευστικό σύστημα, σε: o Αναπνεύσιμα: 10 < D ae < 200 μm, o Θωρακικά: 4 < D ae < 10 μm, o Εισπνεύσιμα: D ae < 4 μm. Οι επιπτώσεις στην υγεία λόγω των αιωρούμενων σωματιδίων, περιλαμβάνουν επιδείνωση της βρογχίτιδας σε ενήλικες και παιδιά µε προϋπάρχοντα αναπνευστικά προβλήματα. Μπορεί να επιφέρουν μικρές αλλά και πιο σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία των πνευμόνων σε μικρά παιδιά, αλλά μπορεί να φτάσουν ακόμη και σε αιφνίδιο θάνατο σε ηλικιωμένους µε προϋπάρχοντα προβλήματα στην καρδιά και στους πνεύμονες, αν τα όρια συγκέντρωσης είναι πολύ υψηλά. Προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν σε ασθματικούς και σε ανθρώπους µε αλλεργίες, ειδικά όσον αφορά τα θειικά σωματίδια. Στα σημερινά επίπεδα συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων, η ποικιλία και η συχνότητα των συμπτωμάτων αυξάνουν µε την αύξηση των αιωρούμενων σωματιδίων. Μακροπρόθεσμα, η έκθεση στα αιωρούμενα σωματίδια μπορεί να προκαλέσει ζημιά στους πνευμονικούς ιστούς οδηγώντας σε χρόνια αναπνευστική πάθηση, καρκίνο, πρόωρη ασθένεια και θάνατο. Τα παιδιά που ζουν σε περιοχές µε υψηλότερες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων, εμφανίζουν συχνότερα κρυολογήματα, βήχα και άλλα συμπτώματα που δεν εμφανίζουν παιδιά που ζουν σε περιοχές µε μικρότερη ρύπανση. Αιωρούμενα σωματίδια από βιομηχανικές πηγές, κυρίως κοντά σε χυτήρια, συνεισφέρουν στον υψηλό ρυθμό εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Τα συμπτώματα χρόνιας πνευμονικής πάθησης συσχετίζονται µε τα επίπεδα των αιωρούμενων σωματιδίων, ενώ οι συχνότητες των θανάτων σχετίζονται µε την ρύπανση από θειικά και αιωρούμενα σωματίδια. 18

19 1.2.4 Νομοθετικό πλαίσιο Για τα ολικά αιωρούμενα σωματίδια (TSP) δεν προβλέπεται οριακή τιμή, τόσο από την ευρωπαϊκή όσο και την ελληνική νομοθεσία, αλλά καθορίζεται για την προστασία της υγείας του ανθρώπου, η ημερήσια οριακή τιμή των PM10 στα 50 μg/m 3 χωρίς να υπερβαίνεται περισσότερες από 35 φορές το έτος, και η ετήσια οριακή τιμή των PM10 στα 40 μg/m 3. Επίσης, για τα σωματίδια PM10 τίθεται ένα περιθώριο ανοχής (το ποσοστό της οριακής τιμής κατά το οποίο επιτρέπεται να γίνεται υπέρβασή της) στο 50% της οριακής τιμής των 50 μg/m 3 ημερησίως, ενώ για την οριακή τιμή των 40 μg/m 3 ετησίως το περιθώριο ανοχής είναι 20% της οριακής τιμής. 19

20 Κεφάλαιο 2 ο : Όργανα μετρήσεων 20

21 Σύμφωνα με την εθνική και κοινοτική νομοθεσία, αποτελεί υποχρέωση της χώρας η λειτουργία δικτύου σταθμών μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Για το σκοπό αυτό, δημιουργήθηκε το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (Ε ΠΑΡ) που λειτουργεί από το Την ευθύνη λειτουργίας των σταθμών του Ε ΠΑΡ που είναι εγκατεστημένοι στο Ν. Θεσσαλονίκης, έχει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ), αρμοδιότητα που της μεταβιβάστηκε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης το Νοέμβριο του 2011, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (Ν. 3852/10). Στην παρούσα έκθεση, περιέχεται η ανάλυση των στοιχείων μετρήσεων από τους σταθμούς του Ε ΠΑΡ, την ευθύνη λειτουργίας των οποίων έχει η ΠΚΜ, για το 2012, καθώς και τη διαχρονική τους εξέλιξη από το Το δίκτυο που λειτουργεί στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αποτελείται από 7 σταθμούς, με τη χωρική κατανομή τους να παρουσιάζεται στην εικόνα 2. Εικόνα 2: Δίκτυο μετρητικών σταθμών αιωρούμενων σωματιδίων Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και Δήμου Θεσσαλονίκης 21

22 Η ακριβής θέση των σταθμών, ο χαρακτηρισμός της θέσης και οι μετρούμενοι ρύποι ανά σταθμό δίνονται στον πίνακα 2. Πίνακας 2: Χαρακτηριστικά των σταθμών μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων Σταθμός Γεωγραφικό Μήκος Αγ. Σοφίας Α.Π.Θ Καλαμαριά Κορδελιό Νεοχωρούδα Πανόραμα Σίνδος Γεωγραφικό Πλάτος Υψόμετρο Χαρακτηρισμός (m) 27 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ - ΑΣΤΙΚΟΣ 55 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΑΣΤΙΚΟΣ ΑΣΤΙΚΟΣ 60 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ - ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟΣ 30 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΑΣΤΙΚΟΣ ΑΣΤΙΚΟΣ 229 ΥΠΟΒΑΘΡΟΥ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟΣ 363 ΥΠΟΒΑΘΡΟΥ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟΣ 14 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΑΣΤΙΚΟΣ ΑΣΤΙΚΟΣ CO NO X SO 2 O 3 PM10 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Παράλληλα με τα δεδομένα ποιότητας της ατμόσφαιρας, καταγράφονται και μετεωρολογικά δεδομένα (ταχύτητα και διεύθυνση ανέμου, θερμοκρασία και υγρασία) σε όλους τους σταθμούς με εξαίρεση τον σταθμό στην Πλ. Αγίας Σοφίας, που βρίσκεται μέσα σε οδική χαράδρα με αποτέλεσμα να μην είναι αντιπροσωπευτικός των μετεωρολογικών συνθηκών της ευρύτερης περιοχής. Πυρανόμετρο CM21: Είναι κατάλληλο για τη μέτρηση της εισερχόμενης ολικής ηλιακής ακτινοβολίας (φασματικής σειράς 0,3-2,8 µm), της διάχυτης και της ανακλώμενης από την επιφάνεια της γης. Το CM21 ανταποκρίνεται πλήρως στα κριτήρια δευτεροβάθμιου προτύπου κατά ISO 9060 ( που είναι η υψηλότερη πιθανή κατηγόρια απόδοσης κατά ISO). Η αρχή λειτουργίας του βασίζεται στο θερμοηλεκτρικό φαινόμενο. Η ακτινοβολία που προσπίπτει στην ενεργό επιφάνεια (μαύρη), απορροφάται και θερμαίνει την πλάκα αυτή. Έτσι, δημιουργείται διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της εκτεθειμένης στο φως και μιας άλλης στο εσωτερικό, η οποία παραμένει σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Οι μισές επαφές πολλών θερμοηλεκτρικών ζευγών, συνδεδεμένων σε σειρά, είναι εντυπωμένες στην πάνω επιφάνεια, η οποία έχει υποστεί επεξεργασία αμαύρωσης, και οι άλλες μισές στην κάτω, η οποία αποτελεί 22

23 σώμα θερμοκρασίας αναφοράς. Ο συνδυασμός πολλών θερμοηλεκτρικών ζευγών, που συνηθίζεται να το λέμε Thermopile, γίνεται με σκοπό η ολική τάση στα δύο ελεύθερα άκρα τους να είναι αρκετά μεγάλη (μερικά mv), ώστε να μπορεί να μετράται μ ένα βολτόμετρο. Η ενεργός επιφάνεια (μαύρη) περιβάλλεται από δύο ομόκεντρα κρυστάλλινα ημισφαίρια, για προστασία από την υγρασία και τη ψύξη, ενώ παράλληλα επιτρέπουν τη διέλευση ηλιακής ακτινοβολίας στην περιοχή μηκών κύματος 0.3-3μm, αποκόπτοντας τις ακτινοβολίες μεγάλου μήκους κύματος από και προς τη μαύρη επιφάνεια, ελαχιστοποιώντας την επίδρασή τους στο όργανο. [1] Εικόνα 3: Πυρανόμετρο CΜ21 του εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας του ΑΠΘ Το πυρανόμετρο CΜ21 έχει τα εξής χαρακτηριστικά: o Χρόνο απόκρισης μικρότερο από 5 sec o Χαμηλή ευαισθησία στις διάφορες παρεμβολές και τους θορύβους o Μικρή μη γραμμικότητα o Εύρος δυνατής μετρούμενης ακτινοβολίας: W/m 2 (max: 4000 W/m 2 ) o Γωνία ορατότητας έως και 2π o Βάρος 830 g o Ευαισθησία μεταξύ 4 και 6 μv/w*m -2 o Χαμηλή απόκριση στην θερμοκρασία, πράγμα το οποίο είναι πλεονέκτημα κατά την εργασία υπό δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες 23

24 Εικόνα 4: Σύγχρονο πυρανόμετρο 24

25 Κεφάλαιο 3 ο : Επεξεργασία των δεδομένων 25

26 Σε αυτή την εργασία έχουν χρησιμοποιηθεί μετρήσεις ηλιακής ακτινοβολίας και ρύπων για τα έτη Οι μετρήσεις της ηλιακής ακτινοβολίας και των αιωρούμενων σωματιδίων έχουν δοθεί από το σταθμό της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη. Για αιωρούμενα σωματίδια παίρνουμε τις κατηγορίες όπου τα σωματίδια έχουν διάμετρο μικρότερη των 10μm (PM10) και τα ολικά σωματίδια (TSP) και μετριούνται σε μg/m 3, ενώ η ηλιακή ακτινοβολία σε kj/m 2. Οι τιμές τόσο της ηλιακής ακτινοβολίας όσο και των αιωρούμενων σωματιδίων είναι ανά ώρα για όλα τα έτη. Σκοπός της εργασίας αυτής, είναι να μελετηθεί η διακύμανση των συγκεντρώσεων τόσο της ηλιακής ακτινοβολίας όσο και των αιωρούμενων σωματιδίων. Επίσης προσπαθήσαμε να δούμε αν υπάρχει κάποια συσχέτιση των αιωρούμενων σωματιδίων, είτε ως PM10 είτε ως συνολικά αιωρούμενα, με την ηλιακή ακτινοβολία. Για αυτό το λόγο στα διαγράμματα που θα ακολουθήσουν έχουμε χρησιμοποιήσει τόσο τις ωριαίες τιμές όσο και τους μέσους όρους των τιμών αυτών για κάθε μέρα, για κάθε μήνα αλλά και όλων των ετών συγκεντρωτικά. Επίσης έχουμε συσχέτιση της ηλιακής ακτινοβολίας και των αιωρούμενων σωματιδίων με τη ζενίθια γωνία. Για την ηλιακή ακτινοβολία έχουμε αποκλείσει τις αρνητικές τιμές για να μην αλλοιώνονται οι υπόλοιπες τιμές και ταυτόχρονα έχουμε ορίσει έναν δείκτη (flag) που μετράει τη νέφωση στην ατμόσφαιρα. Ανάλογα με την τιμή που παίρνει ορίζονται τα ακόλουθα: o Flag = 0 καθαρός ουρανός, καθόλου νέφη o Flag = 1 σταθερή νέφωση, ο ηλιακός δίσκος είναι καλυμμένος και οι συνθήκες είναι σταθερές o Flag = 2 μεταβλητές συνθήκες o Flag = 3 μη διαθέσιμη πληροφορία, δεν υπάρχει πληροφορία είτε γιατί είναι βραδινές μετρήσεις είτε γιατί το πυρανόμετρο ήταν εκτός λειτουργίας Επίσης για την ακτινοβολία έχουμε χρησιμοποιήσει τις ωριαίες μετρήσεις, στις οποίες αντίστοιχα υπάρχουν μετρήσεις για κάποιο από τα αιωρούμενα σωματίδια που εξετάζουμε. Στα αιωρούμενα σωματίδια έχουν αφαιρεθεί οι τιμές 9999,9 και οι αρνητικές τιμές, οι οποίες χαρακτηρίζουν κάποια λάθος μέτρηση του μηχανήματος. 26

27 Αρχικά, θα δούμε πως μεταβάλλεται η ηλιακή ακτινοβολία σε αυτά τα έτη και στη συνέχεια έχουμε διαγράμματα για την ετήσια, μηνιαία και ωριαία της μεταβολή. Εικόνα 5: Ετήσια μεταβολή ηλιακής ακτινοβολίας για τα έτη Σε αυτό το διάγραμμα, εμφανίζεται η ηλιακή ακτινοβολία (MJ/m 2 ) για τη διάρκεια των ετών Με τον κύκλο παρουσιάζεται η ημερήσια πορεία της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ με την γραμμή η μηνιαία της πορεία. Για την ηλιακή ακτινοβολία έχουμε πάρει τις ωριαίες τιμές, για τις οποίες όμως υπήρχε κάποια αποδεκτή μέτρηση σε σχέση με τα αιωρούμενα σωματίδια, θα πρέπει δηλαδή να υπάρχει κάποια μέτρηση είτε των PM10 είτε των TSP. Αυτός είναι και ο λόγος που παρατηρούνται κάποια κενά σε ορισμένους μήνες στην ετήσια απεικόνιση. Είναι εμφανές ότι οι πιο υψηλές τιμές θα είναι τις ημέρες των καλοκαιρινών μηνών, με τις διάφορες διακυμάνσεις να οφείλονται στο ότι οι μέγιστες και ελάχιστες τιμές για κάθε έτος διαφέρουν. Βλέπουμε ότι για το 2001 και 2002 η μέγιστη ακτινοβολία είναι περίπου τον Ιούνιο, για το 2003 δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε ακριβώς το μήνα και για το 2004 είναι τον Ιούλιο. 27

28 Εικόνα 6: Μηνιαία μεταβολή ηλιακής ακτινοβολίας Στο διάγραμμα αυτό έχουμε την μηνιαία απεικόνιση της ηλιακής ακτινοβολίας (MJ/m 2 ), όπου οι μηνιαίες τιμές έχουν υπολογιστεί από τις μέσες ημερήσιες τιμές για κάθε μήνα, στη διάρκεια των ετών Είναι εμφανές ότι η μέγιστη τιμή της ακτινοβολίας είναι τους καλοκαιρινούς μήνες και πιο συγκεκριμένα τον Ιούνιο, αλλά με μικρή απόκλιση από τον μήνα Ιούλιο. Η μέση ετήσια τιμή της ηλιακής ακτινοβολίας έχει την τιμή 15,82 MJ/m 2, ενώ η συνολική ετήσια τιμή είναι MJ/m 2. 28

29 Εικόνα 7: Ωριαία μεταβολή ηλιακής ακτινοβολίας Στο διάγραμμα αυτό παρουσιάζεται η ωριαία διακύμανση της ηλιακής ακτινοβολίας, σε W/m 2, στη διάρκεια των ετών Οι μεγαλύτερες τιμές της ακτινοβολίας εμφανίζονται τις μεσημβρινές ώρες, όπου ο ήλιος βρίσκεται στην υψηλότερη θέση, παρουσιάζοντας μέγιστο ανάμεσα στις ώρες Για τη διάρκεια αυτών των ετών, η μέση ημερήσια τιμή της ηλιακής ακτινοβολίας είναι 184,8 W/m 2. 29

30 Στα ακόλουθα διαγράμματα θα παρουσιαστεί η διακύμανση των αιωρούμενων σωματιδίων, στη διάρκεια των ετών Με κόκκινο χρώμα συμβολίζονται τα PM10, με μπλε τα TSP, ενώ με πράσινο έχει σχεδιαστεί ο λόγος των PM10/ TSP. Ο λόγος PM10/ TSP χρησιμοποιείται για να μπορέσουμε να συγκρίνουμε πότε υπερτερούν τα TSP και πότε τα PM10. Εικόνα 8: Ετήσια κατανομή συγκέντρωσης PM10 και TSP για τα έτη Σε αυτό το διάγραμμα, φαίνεται η ετήσια πορεία των συγκεντρώσεων των αιρούμενων σωματιδίων στη διάρκεια αυτών των ετών. Είναι λογικό η συγκέντρωση των PM10 να είναι μικρότερη, καθώς τα TSP συμπεριλαμβάνουν όλες τις κατηγορίες αιωρούμενων σωματιδίων. Με μία πρώτη ματιά, βλέπουμε ότι η μεγαλύτερη συγκέντρωση παρουσιάζεται τους χειμερινούς μήνες, γεγονός που θα γίνει πιο εμφανές στο ακόλουθο διάγραμμα, όπου παρουσιάζεται η μηνιαία πορεία των αιωρούμενων σωματιδίων. Οι μεγαλύτερες τιμές συγκεντρώσεων παρατηρούνται στα τέλη του 2001, όπου έχουμε τις μεγαλύτερες τιμές για τα PM10, και στα τέλη του 2002, όπου έχουμε τις μεγαλύτερες τιμές για τα TSP. Ενώ το όριο της ετήσιας μέσης τιμής έχει ορισθεί στα 40 μg/m 3 για τα PM10, μπορούμε να διακρίνουμε ότι τους περισσότερους μήνες το μεγαλύτερο ποσοστό τους το υπερβαίνουν. 30

31 Εικόνα 9: Μηνιαία κατανομή συγκέντρωσης PM10 και TSP Στο διάγραμμα αυτό παρουσιάζεται η μηνιαία μεταβολή των συγκεντρώσεων των αιωρούμενων σωματιδίων, έχοντας χρησιμοποιήσει τις μέσες μηνιαίες συγκεντρώσεις των σωματιδίων που επεξεργαζόμαστε. Από τα δεδομένα που διαθέτουμε, προκύπτει ότι η μέση μηνιαία συγκέντρωση των PM10 είναι 65,1μg/m 3 και των TSP 86,9 μg/m 3. Η συγκέντρωση των PM10 κατά τους χειμερινούς μήνες εμφανίζεται αυξημένη, κάτι που είναι αναμενόμενο καθώς κατά το διάστημα αυτό είναι γενικά αυξημένες οι διεργασίες καύσης, οι οποίες και αποτελούν την κύρια πηγή εκπομπών PM10, με τις δυσμενείς μετεωρολογικές συνθήκες να οξύνουν το πρόβλημα. Παρουσιάζεται μικρή μείωση των συγκεντρώσεων τους θερινούς μήνες, παραμένοντας σε υψηλά επίπεδα καθ όλη τη διάρκεια του έτους. 31

32 Εικόνα 10: Ωριαία μεταβολή συγκέντρωσης PM10 και TSP Στο διάγραμμα αυτό παρουσιάζεται η ωριαία πορεία των αιωρούμενων σωματιδίων. Η συγκέντρωση τόσο των PM10 όσο και των ολικών σωματιδίων ακολουθούν σχεδόν όμοια πορεία. Η μέγιστη συγκέντρωση παρατηρείται κατά τις πρωινές ώρες της ημέρας (9-10), και σε μικρότερο βαθμό τις βραδινές ώρες (21-24). Οι υψηλές συγκεντρώσεις τις πρωινές ώρες, οφείλονται στις ώρες αιχμής του κυκλοφοριακού συστήματος λόγω της εργασίας, ενώ τις βραδινές ώρες συμπίπτουν χρονικά με τις ώρες λειτουργία της κεντρικής θέρμανσης. Στη διαμόρφωση της ημερήσιας πορείας των αιωρούμενων σωματιδίων, σημαντική είναι η συμβολή των μετεωρολογικών παραμέτρων όπως το μετεωρολογικό ύψος ανάμειξης και η θαλάσσια αύρα. Οι μετεωρολογικές αυτές συνθήκες, ευνοούν τη διασπορά των αιωρούμενων σωματιδίων τις πρώτες απογευματινές ώρες και τη συσσώρευση νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ. 32

33 Παρακάτω παρουσιάζονται καταρχάς δύο διαγράμματα που αφορούν ωριαίες και ημερήσιες τιμές συγκέντρωσης PM10 σε συνάρτηση με τις τιμές συγκέντρωσης των TSM-PM10 (Εικόνες 11 και 12). Στη συνέχεια ακολουθεί διάγραμμα της μεταβολής της ηλιακής ακτινοβολίας ως προς τη ζενίθια γωνία (Εικόνα 13) καθώς και το διάγραμμα της ποσοστιαίας μεταβολής της ηλιακής ακτινοβολίας για τα έτη (Εικόνα 14). Τέλος, έχουν σχεδιαστεί οκτώ διαγράμματα που συσχετίζουν την ποσοστιαία μεταβολή της ηλιακής ακτινοβολίας με τη συγκέντρωση των PM10 και άλλα οκτώ που παρουσιάζουν τη συσχέτιση της ποσοστιαίας ηλιακής ακτινοβολίας σε με τη συγκέντρωση των TSM-PM10 (Εικόνες 15 έως 30). Ο λόγος για τον οποίο σχεδιάστηκαν τα διαγράμματα αυτά είναι η αναζήτηση μιας γραμμικής σχέσης (y=αx+β) που να συνδέει σε ικανοποιητικό βαθμό τα ποσοστά της ηλιακής ακτινοβολίας και τη συγκέντρωση των αιωρούμενων σωματιδίων. Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της «Ευθείας των Ελαχίστων Τετραγώνων», με την οποία γίνεται προσαρμογή της καλύτερης ευθείας πάνω στα πειραματικά δεδομένα μας (ευθείας που επαληθεύει όσο καλύτερα γίνεται τα δεδομένα). Έτσι λοιπόν γίνεται εκτίμηση των σταθερών α και β της συνάρτησης y=αx+β, που ελαχιστοποιούν το άθροισμα των τετραγωνικών αποκλίσεων των παρατηρούμενων τιμών της ηλιακής ακτινοβολίας (y i ) από τις εκτιμώμενες (y=αx i +β). Ένα από τα πιο σημαντικά αποτελέσματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της μεθόδου «Ελαχίστων Τετραγώνων» είναι ο συντελεστής προσδιορισμού R 2 (R squared - coefficient of determination). Ο συντελεστής αυτός είναι ένας καθαρός αριθμός που στην ουσία μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε την ισχύ της γραμμικής σχέσης των δύο μεταβλητών που μελετάμε, στην περίπτωσή μας της ηλιακής ακτινοβολίας σε σχέση με τη συγκέντρωση των αιωρούμενων σωματιδίων. Ο συντελεστής προσδιορισμού R 2 παίρνει πάντα τιμές που βρίσκονται στο εύρος Αν ο συντελεστής προκύψει ίσος με τη μονάδα, σημαίνει πως η συσχέτιση μεταξύ των υπό μελέτη μεταβλητών είναι γραμμική και η ευθεία προσαρμογής περνάει από το κέντρο όλων των πειραματικών μετρήσεων. Αντίθετα, όσο μικρότερος είναι ο συντελεστής προσδιορισμού τόσο πιο αδύναμη είναι η γραμμική σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών (x,y) και μεγαλώνει η διασπορά των τιμών γύρω από την ευθεία των ελαχίστων τετραγώνων. Παρ όλα αυτά μία μικρή τιμή του συντελεστή R 2 δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει κάποιου άλλου είδους συναρτησιακή σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών (ηλιακή ακτινοβολίασυγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων). 33

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση Τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα διαφέρουν από τα αέρια. 1. Ένα αέριο αποτελείται από ξεχωριστά άτομα ή μόρια τα οποία είναι διαχωρισμένα ενώ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 1. Εισαγωγή. Η ενέργεια, όπως είναι γνωστό από τη φυσική, διαδίδεται με τρεις τρόπους: Α) δι' αγωγής Β) δια μεταφοράς Γ) δι'ακτινοβολίας Ο τελευταίος τρόπος διάδοσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Γενικά περί ατµόσφαιρας Τι είναι η ατµόσφαιρα; Ένα λεπτό στρώµα αέρα που περιβάλει τη γη Η ατµόσφαιρα είναι το αποτέλεσµα των διαχρονικών φυσικών, χηµικών και βιολογικών αλληλεπιδράσεων του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Περιγραφή, πηγές εκπομπής, επιπτώσεις, πρότυπα ποιότητας αέρα

ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Περιγραφή, πηγές εκπομπής, επιπτώσεις, πρότυπα ποιότητας αέρα ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Περιγραφή, πηγές εκπομπής, επιπτώσεις, πρότυπα ποιότητας αέρα Μ. Γκίνη, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» Αθήνα, 18 Φεβρουαρίου 2016 1 Συνοπτικά... Ατμοσφαιρική ρύπανση (αέριοι / σωματιδιακοί

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου.

Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου. Ζαΐμης Γεώργιος Κλάδος της Υδρολογίας. Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου. Η απόκτηση βασικών γνώσεων της ατμόσφαιρας και των μετεωρολογικών παραμέτρων που διαμορφώνουν το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Με τον όρο ακτινοβολία

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ενότητα: Φυσική Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος -2 Δημήτρης Μελάς Καθηγητής ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠAΝΣΗ Ορισμός της ατμοσφαιρικής ρύπανσης Ατμοσφαιρική ρύπανση ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Ατμοσφαιρική Ρύπανση

Ατμοσφαιρική Ρύπανση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7: Ισοζύγιο ενέργειας στο έδαφος Μουσιόπουλος Νικόλαος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η ατμόσφαιρα και η δομή της

Η ατμόσφαιρα και η δομή της 1 Η ατμόσφαιρα και η δομή της Ατμόσφαιρα λέγεται το αεριώδες στρώμα που περιβάλλει τη γη και το οποίο την ακολουθεί στο σύνολο των κινήσεών της. 1.1 Έκταση της ατμόσφαιρας της γης Το ύψος στο οποίο φθάνει

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή/Ορολογία Αίτια. Συνέπειες. Λύσεις. Το φωτοχημικό νέφος

Περιγραφή/Ορολογία Αίτια. Συνέπειες. Λύσεις. Το φωτοχημικό νέφος Π.Αρφάνης για ΕΠΑΛ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ 2011 Περιγραφή/Ορολογία Αίτια. Συνέπειες. Λύσεις. Το φωτοχημικό νέφος Γενικές γνώσεις. Ορολογία Τι είναι η Ατμοσφαιρική Ρύπανση; Είναι η ποιοτική και ποσοτική αλλοίωση της

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη για τη γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας. Εξατμίζει μεγάλες μάζες νερού. Σχηματίζει και διαμορφώνει το κλίμα της γης.

Υπεύθυνη για τη γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας. Εξατμίζει μεγάλες μάζες νερού. Σχηματίζει και διαμορφώνει το κλίμα της γης. 3 Ηλιακή και γήινη ακτινοβολία Εισαγωγή Η κύρια πηγή ενέργειας του πλανήτη μας. Δημιουργεί οπτικά φαινόμενα (γαλάζιο ουρανού, άλως κ.α) Υπεύθυνη για τη γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας. Εξατμίζει μεγάλες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΑΙΩΡΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΡΟΗ ΠΟΥ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΚΙΝΗΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΑΙΩΡΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΡΟΗ ΠΟΥ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΚΙΝΗΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΑΙΩΡΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΡΟΗ ΠΟΥ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΚΙΝΗΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ:

Διαβάστε περισσότερα

4.1 Εισαγωγή. Μετεωρολογικός κλωβός

4.1 Εισαγωγή. Μετεωρολογικός κλωβός 4 Θερμοκρασία 4.1 Εισαγωγή Η θερμοκρασία αποτελεί ένα μέτρο της θερμικής κατάστασης ενός σώματος, δηλ. η θερμοκρασία εκφράζει το πόσο ψυχρό ή θερμό είναι το σώμα. Η θερμοκρασία του αέρα μετράται διεθνώς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΦΥΣΙΚΗ Γ.Π. Γ Λυκείου / Το Φως 1. Η υπεριώδης ακτινοβολία : a) δεν προκαλεί αμαύρωση της φωτογραφικής πλάκας. b) είναι ορατή. c) χρησιμοποιείται για την αποστείρωση ιατρικών εργαλείων. d) έχει μήκος κύματος

Διαβάστε περισσότερα

Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης

Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης Δορυφορικές μετρήσεις στο IR. Θεωρητική θεώρηση της τηλεπισκόπισης της εκπομπήςτηςγήινηςακτινοβολίαςαπό δορυφορικές πλατφόρμες. Μοντέλα διάδοσης της υπέρυθρης ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΗ. Εισαγωγή στη Φυσική της Ατμόσφαιρας: Ασκήσεις Α. Μπάης

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΗ. Εισαγωγή στη Φυσική της Ατμόσφαιρας: Ασκήσεις Α. Μπάης ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΗ 1. Να υπολογιστούν η ειδική σταθερά R d για τον ξηρό αέρα και R v για τους υδρατμούς. 2. Να υπολογιστεί η μάζα του ξηρού αέρα που καταλαμβάνει ένα δωμάτιο διαστάσεων 3x5x4 m αν η πίεση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α Α1. Κατά την ανάλυση λευκού φωτός από γυάλινο πρίσμα, η γωνία εκτροπής του κίτρινου χρώματος είναι:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Μερικές συμπληρωματικές σημειώσεις στη ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Ενεργειακό ισοζύγιο της Γης Εισερχόμενη και εξερχόμενη Ακτινοβολία Εισερχόμενη Ηλιακή Ακτινοβολία Εξερχόμενη Γήινη ακτινοβολία Ορατή ακτινοβολία

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Σταύρος Καραθανάσης

Δρ. Σταύρος Καραθανάσης Δρ. Σταύρος Καραθανάσης Γενικές Έννοιες Φωτοχημείας Ο σχηματισμός του όζοντος και γενικότερα της δευτερογενούς ρύπανσης στην ατμόσφαιρα των αστικών περιοχών είναι αποτέλεσμα φωτοχημικών διεργασιών. Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Χαράλαμπος Φείδας Αν. Καθηγητής. Τομέας Μετεωρολογίας & Κλιματολογίας, Τμήμα Γεωλογίας Α.Π.Θ.

Χαράλαμπος Φείδας Αν. Καθηγητής. Τομέας Μετεωρολογίας & Κλιματολογίας, Τμήμα Γεωλογίας Α.Π.Θ. Χαράλαμπος Φείδας Αν. Καθηγητής Τομέας Μετεωρολογίας & Κλιματολογίας, Τμήμα Γεωλογίας Α.Π.Θ. 1 η εικόνα της γης από δορυφόρο (Explorer 6) 14 Αυγούστου 1959 Νέφωση στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού 3.1

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΗΛΙΑΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Μάθημα 2o Διδάσκων: Επ. Καθηγητής Ε. Αμανατίδης ΔΕΥΤΕΡΑ 6/3/2017 Τμήμα Χημικών Μηχανικών Πανεπιστήμιο Πατρών Περίληψη Ηλιακή

Διαβάστε περισσότερα

Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών

Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών Για κάθε αέριο υπάρχουν μηχανισμοί παραγωγής και καταστροφής Ρυθμός μεταβολής ενός αερίου = ρυθμός παραγωγής ρυθμός καταστροφής Όταν: ρυθμός παραγωγής = ρυθμός καταστροφής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΚΤΗΣ ΥΠΕΡΙΩ ΟΥΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ (UV-Index)

ΕΙΚΤΗΣ ΥΠΕΡΙΩ ΟΥΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ (UV-Index) ΕΙΚΤΗΣ ΥΠΕΡΙΩ ΟΥΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ (UV-Index) Τι είναι η υπεριώδης (ultraviolet-uv) ηλιακή ακτινοβολία Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία κατά τη διάδοσή της στη γήινη ατµόσφαιρα απορροφάται κυρίως από το στρατοσφαιρικό

Διαβάστε περισσότερα

Τηλεπισκόπηση Περιβαλλοντικές Εφαρμογές. Αθανάσιος Α. Αργυρίου

Τηλεπισκόπηση Περιβαλλοντικές Εφαρμογές. Αθανάσιος Α. Αργυρίου Τηλεπισκόπηση Περιβαλλοντικές Εφαρμογές Αθανάσιος Α. Αργυρίου Ορισμοί Άμεση Μέτρηση Έμμεση Μέτρηση Τηλεπισκόπηση: 3. Οι μετρήσεις γίνονται από απόσταση (από 0 36 000 km) 4. Μετράται η Η/Μ ακτινοβολία Με

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτική ανάλυση ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε αστικές περιοχές Διαχρονική εξέλιξη

Συγκριτική ανάλυση ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε αστικές περιοχές Διαχρονική εξέλιξη 1η Ημερίδα Εταιρείας Δημόσιας και Περιβαλλοντικής Υγιεινής 11 Ιουνίου 2010, Λάρισα Συγκριτική ανάλυση ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε αστικές περιοχές Διαχρονική εξέλιξη Τσιρόπουλος Νικ. Αναπληρωτής Καθηγητής,

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορά Ενέργειας με Ακτινοβολία

Μεταφορά Ενέργειας με Ακτινοβολία ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Εργαστηριακή Άσκηση: Μεταφορά Ενέργειας με Ακτινοβολία Σκοπός της Εργαστηριακής Άσκησης: Να προσδιοριστεί ο τρόπος με τον οποίο μεταλλικά κουτιά με επιφάνειες διαφορετικού

Διαβάστε περισσότερα

Αθανάσιος Κωστούλας Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος

Αθανάσιος Κωστούλας Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος Αθανάσιος Κωστούλας Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος Η παρουσία στην ατμόσφαιρα αερίων ή σωματιδίων σε συγκεντρώσεις οι οποίες προξενούν βλάβες τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στους ζωντανούς οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ

ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ Οποιαδήποτε αλλοίωση της φυσιολογικής σύστασης του αέρα που μπορεί να έχει βλαβερές επιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Aτµόσφαιρα της Γης Ατµόσφαιρα είναι η αεριώδης µάζα η οποία περιβάλλει

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα ακτινοβολίας Εργαλείο κατανόησης κλιματικής αλλαγής

Μοντέλα ακτινοβολίας Εργαλείο κατανόησης κλιματικής αλλαγής Κύκλος διαλέξεων στις επιστήμες του περιβάλλοντος Μοντέλα ακτινοβολίας Εργαλείο κατανόησης κλιματικής αλλαγής Χρήστος Ματσούκας Τμήμα Περιβάλλοντος Τι σχέση έχει η ακτινοβολία με το κλίμα; Ο Ήλιος μας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΟΣΗΜΟ ΓΛΥΦΑΔΑΣ. 7.1 Τι είναι το ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο; Πως παράγεται ένα ηλεκτρομαγνητικό

ΟΡΟΣΗΜΟ ΓΛΥΦΑΔΑΣ. 7.1 Τι είναι το ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο; Πως παράγεται ένα ηλεκτρομαγνητικό ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Ηλεκτρομαγνητικά κύματα 7. Τι είναι το ταλαντούμενο ηλεκτρικό δίπολο; Πως παράγεται ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα; 7.2 Ποιες εξισώσεις περιγράφουν την ένταση του ηλεκτρικού

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πολυτεχνική Σχολή ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πολυτεχνική Σχολή ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης ΘΕΜΑΤΙΚΗ : ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ιωάννης Φαρασλής Τηλ : 24210-74466, Πεδίον Άρεως, Βόλος http://www.prd.uth.gr/el/staff/i_faraslis

Διαβάστε περισσότερα

Διεργασίες Αερίων Αποβλήτων. Η ύλη περιλαμβάνει βασικές αρχές αντιρρυπαντικής τεχνολογίας ατμοσφαιρικών ρύπων

Διεργασίες Αερίων Αποβλήτων. Η ύλη περιλαμβάνει βασικές αρχές αντιρρυπαντικής τεχνολογίας ατμοσφαιρικών ρύπων Διεργασίες Αερίων Αποβλήτων Η ύλη περιλαμβάνει βασικές αρχές αντιρρυπαντικής τεχνολογίας ατμοσφαιρικών ρύπων Σε αδρές γραμμές η ύλη Βασικές γνώσεις πάνω στους ατμοσφαιρικούς ρύπους Διατάξεις συλλογής (αιωρούμενων)

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης 1 Ισόθερμες καμπύλες τον Ιανουάριο 1 Κλιματικές ζώνες Τα διάφορα μήκη κύματος της θερμικής ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

1. Τα αέρια θερµοκηπίου στην ατµόσφαιρα είναι 2. Η ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας στο εξωτερικό όριο της ατµόσφαιρας Ra σε ένα τόπο εξαρτάται:

1. Τα αέρια θερµοκηπίου στην ατµόσφαιρα είναι 2. Η ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας στο εξωτερικό όριο της ατµόσφαιρας Ra σε ένα τόπο εξαρτάται: 1. Τα αέρια θερµοκηπίου στην ατµόσφαιρα είναι 1. επικίνδυνα για την υγεία. 2. υπεύθυνα για τη διατήρηση της µέσης θερµοκρασίας του πλανήτη σε επίπεδο αρκετά µεγαλύτερο των 0 ο C. 3. υπεύθυνα για την τρύπα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 16. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ \ ΜΕ ΤΟΝ ΑΕΡΑ Η ατμοσφαιρική ρύπανση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και η τρύπα του όζοντος. Η ρύπανση του αέρα

Μάθημα 16. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ \ ΜΕ ΤΟΝ ΑΕΡΑ Η ατμοσφαιρική ρύπανση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και η τρύπα του όζοντος. Η ρύπανση του αέρα Μάθημα 16 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ \ ΜΕ ΤΟΝ ΑΕΡΑ Η ατμοσφαιρική ρύπανση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και η τρύπα του όζοντος Στο μάθημα αυτό θα αναφερθούμε στην ατμοσφαιρική ρύπανση και στις συνέπειές της. Επιπλέον,

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική μηχανική

Περιβαλλοντική μηχανική Περιβαλλοντική μηχανική 2 Εισαγωγή στην Περιβαλλοντική μηχανική Enve-Lab Enve-Lab, 2015 1 Environmental Μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντικά προβλήματα Παγκόσμια κλιματική αλλαγή Όξινη βροχή Μείωση στρατοσφαιρικού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ CO 2, CO, CH 4, NMHC Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn Διοξείδιο του άνθρακα CO 2 : Άχρωμο και άοσμο αέριο Πηγές: Καύσεις Παραγωγή τσιμέντου Βιολογικές διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/9/2013 ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη

Διαβάστε περισσότερα

Όλα τα θέματα των εξετάσεων έως και το 2014 σε συμβολή, στάσιμα, ηλεκτρομαγνητικά κύματα, ανάκλαση - διάθλαση Η/Μ ΚΥΜΑΤΑ. Ερωτήσεις Πολλαπλής επιλογής

Όλα τα θέματα των εξετάσεων έως και το 2014 σε συμβολή, στάσιμα, ηλεκτρομαγνητικά κύματα, ανάκλαση - διάθλαση Η/Μ ΚΥΜΑΤΑ. Ερωτήσεις Πολλαπλής επιλογής Η/Μ ΚΥΜΑΤΑ 1. Τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα: Ερωτήσεις Πολλαπλής επιλογής α. είναι διαµήκη. β. υπακούουν στην αρχή της επαλληλίας. γ. διαδίδονται σε όλα τα µέσα µε την ίδια ταχύτητα. δ. Δημιουργούνται από

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΥΣ ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στις μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών σε παγκόσμια κλίμακα που οφείλονται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Η κλιματική αλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ 1 ΦΩΣ Στο μικρόκοσμο θεωρούμε ότι το φως έχει δυο μορφές. Άλλοτε το αντιμετωπίζουμε με τη μορφή σωματιδίων που ονομάζουμε φωτόνια. Τα φωτόνια δεν έχουν μάζα αλλά μόνον ενέργεια. Άλλοτε πάλι αντιμετωπίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 4 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 2.1 Γενικά 2.2

Διαβάστε περισσότερα

Φαινόμενο θερμοκηπίου

Φαινόμενο θερμοκηπίου Φαινόμενο θερμοκηπίου To Φαινόμενο του Θερμοκηπίου 99% της ηλιακής ακτινοβολίας .0 μm (μεγάλου μήκους κύματος ή θερμική) H 2 O, CO 2, CH, N 2

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Lasers και Εφαρμογές τους στο Περιβάλλον. Αλέξανδρος Δ. Παπαγιάννης

Κεφάλαιο 1. Lasers και Εφαρμογές τους στο Περιβάλλον. Αλέξανδρος Δ. Παπαγιάννης Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Lasers και Εφαρμογές τους στο Περιβάλλον Κεφάλαιο 1 Αλέξανδρος Δ. Παπαγιάννης Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειτα

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση της Ηλιακής Ακτινοβολίας

Μέτρηση της Ηλιακής Ακτινοβολίας Μέτρηση της Ηλιακής Ακτινοβολίας Ο ήλιος θεωρείται ως ιδανικό µέλαν σώµα Με την παραδοχή αυτή υπολογίζεται η θερµοκρασία αυτού αν υπολογιστεί η ροή ακτινοβολίας έξω από την ατµόσφαιρα Με τον όρο ροή ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο /Ελληνικός χώρος Τα ελληνικά βουνά (και γενικότερα οι ορεινοί όγκοι της

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών Ιωάννα Δ. Αναστασοπούλου Βασιλική Δρίτσα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Διάδοση του Φωτός Φυσική Γ Γυμνασίου Βασίλης Γαργανουράκης http://users.sch.gr/vgargan Η εξέλιξη ξ των αντιλήψεων για την όραση Ορισμένοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ερμήνευαν την

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 2.1 Γενικά 2.2 Γενικά χαρακτηριστικά του ήλιου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 0 ΜΑΪΟΥ 204 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

Δx

Δx Ποια είναι η ελάχιστη αβεβαιότητα της ταχύτητας ενός φορτηγού μάζας 2 τόνων που περιμένει σε ένα κόκκινο φανάρι (η η μέγιστη δυνατή ταχύτητά του) όταν η θέση του μετράται με αβεβαιότητα 1 x 10-10 m. Δx

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισµός της Ηλιοφάνειας. Εργαστήριο 6

Προσδιορισµός της Ηλιοφάνειας. Εργαστήριο 6 Προσδιορισµός της Ηλιοφάνειας Εργαστήριο 6 Ηλιοφάνεια Πραγµατική ηλιοφάνεια είναι το χρονικό διάστηµα στη διάρκεια της ηµέρας κατά το οποίο ο ήλιος δεν καλύπτεται από σύννεφα. Θεωρητική ηλιοφάνεια ο χρόνος

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορίες σχετικές με το μάθημα

Πληροφορίες σχετικές με το μάθημα Πληροφορίες σχετικές με το μάθημα Διδάσκοντες: Αλκιβιάδης Μπάης, Καθηγητής Δημήτρης Μπαλής, Επίκ. Καθηγητής Γραφείο: 2 ος όρ. ανατολική πτέρυγα Γραφείο: Δώμα ΣΘΕ. Είσοδος από τον 4 ο όροφο δυτική πτέρυγα

Διαβάστε περισσότερα

Θερμική νησίδα», το πρόβλημα στις αστικές περιοχές. Παρουσίαση από την Έψιλον-Έψιλον Α.Ε.

Θερμική νησίδα», το πρόβλημα στις αστικές περιοχές. Παρουσίαση από την Έψιλον-Έψιλον Α.Ε. Θερμική νησίδα», το πρόβλημα στις αστικές περιοχές. Παρουσίαση από την Έψιλον-Έψιλον Α.Ε. Η ένταση της Θερμικής νησίδας στον κόσμο είναι πολύ υψηλή Ένταση της θερμικής νησίδας κυμαίνεται μεταξύ 1-10 o

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ ΡΥΠΑΝΣΗ Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ χημικές ουσίες μορφές ενέργειας ακτινοβολίες ήχοι θερμότητα ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Lasers και Εφαρµογές τους στη Βιοϊατρική και το Περιβάλλον» ο ΜΕΡΟΣ. Lasers και Εφαρµογές τους στο Περιβάλλον» 9 ο Εξάµηνο

Lasers και Εφαρµογές τους στη Βιοϊατρική και το Περιβάλλον» ο ΜΕΡΟΣ. Lasers και Εφαρµογές τους στο Περιβάλλον» 9 ο Εξάµηνο ΣΕΜΦΕ Ε.Μ.Πολυτεχνείο Lasers και Εφαρµογές τους στη Βιοϊατρική και το Περιβάλλον» 2003-2004 2 ο ΜΕΡΟΣ Lasers και Εφαρµογές τους στο Περιβάλλον» 9 ο Εξάµηνο ιδάσκων: Α. Παπαγιάννης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. οµή και

Διαβάστε περισσότερα

Ήπιες Μορφές Ενέργειας

Ήπιες Μορφές Ενέργειας Ήπιες Μορφές Ενέργειας Ενότητα 2: Ελευθέριος Αμανατίδης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών Περιεχόμενα ενότητας Ο Ήλιος ως πηγή ενέργειας Κατανομή ενέργειας στη γη Ηλιακό φάσμα και ηλιακή σταθερά

Διαβάστε περισσότερα

Τροπόσφαιρα. Στρατόσφαιρα

Τροπόσφαιρα. Στρατόσφαιρα ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Το διαφανές στρώµα αέρος που περιβάλλει τη Γη σαν µια τεράστια προστατευτική ασπίδα, δίχως την οποία η ζωή στον πλανήτη µας θα ήταν αδιανόητη, ονοµάζεται ατµόσφαιρα. Η ατµόσφαιρα λοιπόν είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΌΡΑΣΗ. Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη

ΌΡΑΣΗ. Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη ΌΡΑΣΗ Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη Τι ονομάζουμε όραση; Ονομάζεται μία από τις πέντε αισθήσεις Όργανο αντίληψης είναι τα μάτια Αντικείμενο αντίληψης είναι το φως Θεωρείται η

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 5 ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α-Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο ΑΠΕ I. Ενότητα 3: Ηλιακοί Συλλέκτες: Μέρος Α. Πολυζάκης Απόστολος / Καλογήρου Ιωάννης / Σουλιώτης Εμμανουήλ

Εργαστήριο ΑΠΕ I. Ενότητα 3: Ηλιακοί Συλλέκτες: Μέρος Α. Πολυζάκης Απόστολος / Καλογήρου Ιωάννης / Σουλιώτης Εμμανουήλ Εργαστήριο ΑΠΕ I Ενότητα 3: Ηλιακοί Συλλέκτες: Μέρος Α Πολυζάκης Απόστολος / Καλογήρου Ιωάννης / Σουλιώτης Εμμανουήλ Ηλιακή Ενέργεια ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. 2 Αλληλεπίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΚΥΚΛΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ Προτεινόμενα Θέματα Γ ΓΕΛ Φεβρουάριος Φυσική ΘΕΜΑ Α

Γ ΚΥΚΛΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ Προτεινόμενα Θέματα Γ ΓΕΛ Φεβρουάριος Φυσική ΘΕΜΑ Α Φυσική ΘΕΜΑ Α γενικής παιδείας Να γράψετε τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις Α-Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α. Σύμφωνα με το πρότυπο του Bohr για το άτομο του

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΦΥΣΙΚΗ. Αλληλεπίδραση ιοντίζουσας ακτινοβολίας και ύλης.

ΒΙΟΦΥΣΙΚΗ. Αλληλεπίδραση ιοντίζουσας ακτινοβολίας και ύλης. ΒΙΟΦΥΣΙΚΗ Αλληλεπίδραση ιοντίζουσας ακτινοβολίας και ύλης http://eclass.uoa.gr/courses/md73/ Ε. Παντελής Επικ. Καθηγητής, Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών. Εργαστήριο προσομοίωσης 10-746

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία

Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία Ιωάννης Φαρασλής Τηλ

Διαβάστε περισσότερα

H κατανομή του Planck για θερμοκρασία 6000Κ δίνεται στο Σχήμα 1:

H κατανομή του Planck για θερμοκρασία 6000Κ δίνεται στο Σχήμα 1: ΗΛΙΑΚΑ ΘΕΡΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Διδάσκων: Δ. Βαλουγεώργης, Εαρινό εξάμηνο 216-217 ΕΡΓΑΣΙΑ 2: Ηλιακή ακτινοβολία Ημερομηνία ανάρτησης (ιστοσελίδα μαθήματος): 2-4-217 Ημερομηνία παράδοσης: 26-4-217 Επιμέλεια λύσεων:

Διαβάστε περισσότερα

Μια εισαγωγή στις Ακτίνες Χ. Πηγές ακτίνων Χ Φάσματα ακτίνων Χ O νόμος του Moseley Εξασθένηση ακτινοβολίας ακτίνων Χ

Μια εισαγωγή στις Ακτίνες Χ. Πηγές ακτίνων Χ Φάσματα ακτίνων Χ O νόμος του Moseley Εξασθένηση ακτινοβολίας ακτίνων Χ Μια εισαγωγή στις Ακτίνες Χ Πηγές ακτίνων Χ Φάσματα ακτίνων Χ O νόμος του Moseley Εξασθένηση ακτινοβολίας ακτίνων Χ Πειράματα Φυσικής: Ακτινοβολία Ακτίνων Χ Πηγές Ακτίνων Χ Οι ακτίνες Χ ή ακτίνες Roetge,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΜΑΤΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ

ΦΑΣΜΑΤΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες Τα άτομα και μόρια, βρίσκονται σε διακριτές ενεργειακές στάθμες και Υφίστανται μεταβάσεις μεταξύ αυτών των ενεργειακών σταθμών όταν αλληλεπιδρούν

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής στο φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας

Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής στο φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής στο φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση στις ερωτήσεις που ακολουθούν. Μπορείτε να αξιοποιήσετε το παραπάνω σχήμα που αναφέρεται στο φάσμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ. Εκπέμπεται από σώματα που έχουν θερμοκρασία Τ > 0 Κ. Χαρακτηρίζεται από το μήκος κύματος η τη συχνότητα

ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ. Εκπέμπεται από σώματα που έχουν θερμοκρασία Τ > 0 Κ. Χαρακτηρίζεται από το μήκος κύματος η τη συχνότητα ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Μεταφορά ενέργειας (με φωτόνια ή ηλεκτρομαγνητικά κύματα) Εκπέμπεται από σώματα που έχουν θερμοκρασία Τ > 0 Κ Χαρακτηρίζεται από το μήκος κύματος η τη συχνότητα Φασματικές περιοχές στο σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα

Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δ/ΝΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ & ΘΟΡΥΒΟΥ Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα Δρ. Αναστάσιος Αδαμόπουλος Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα Η αστική ρύπανση οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015

Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015 Φ230: Αστροφυσική Ι Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015 1. Ο Σείριος Α, έχει φαινόμενο οπτικό μέγεθος mv - 1.47 και ακτίνα R1.7𝑅 και αποτελεί το κύριο αστέρι ενός διπλού συστήματος σε απόσταση 8.6

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ 1.. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασμένες (Λ); α. Στη διάθλαση όταν το φως διέρχεται από ένα οπτικά πυκνότερο υλικό σε ένα οπτικά αραιότερο

Διαβάστε περισσότερα

1. Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία

1. Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία 1. Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία 1.1 Γενικά Η ροή της ηλεκτρομαγνητικής ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει στο όριο της γήινης ατμόσφαιρας είναι περίπου 1368 Wm -2 και ονομάζεται ηλιακή σταθερά. Η τιμή αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Παρακολούθηση Αερίων Ρύπων στους Λιμένες: η περίπτωση της Ελλάδας

Παρακολούθηση Αερίων Ρύπων στους Λιμένες: η περίπτωση της Ελλάδας Παρακολούθηση Αερίων Ρύπων στους Λιμένες: η περίπτωση της Ελλάδας Κωνσταντίνος Σφετσιώρης, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΤΑ Συνεργάστηκαν : Δρ. Π. Γραμμέλης, Α. Μητσοτάκης Διαμορφώνοντας το πλαίσιο για την

Διαβάστε περισσότερα

Ατμοσφαιρική Ρύπανση

Ατμοσφαιρική Ρύπανση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 1: Εισαγωγή Μουσιόπουλος Νικόλαος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή

Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή Φυσικά μεγέθη: Ονομάζονται τα μετρήσιμα μεγέθη που χρησιμοποιούμε για την περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου. Τέτοια μεγέθη είναι το μήκος, το εμβαδόν, ο όγκος,

Διαβάστε περισσότερα

6.10 Ηλεκτροµαγνητικά Κύµατα

6.10 Ηλεκτροµαγνητικά Κύµατα Πρόταση Μελέτης Λύσε απο τον Α τόµο των Γ. Μαθιουδάκη & Γ.Παναγιωτακόπουλου τις ακόλουθες ασκήσεις : 11.1-11.36, 11.46-11.50, 11.52-11.59, 11.61, 11.63, 11.64, 1.66-11.69, 11.71, 11.72, 11.75-11.79, 11.81

Διαβάστε περισσότερα

Το φαινόμενου του θερμοκηπίου. 3/12/2009 Δρ. Ελένη Γουμενάκη

Το φαινόμενου του θερμοκηπίου. 3/12/2009 Δρ. Ελένη Γουμενάκη Το φαινόμενου του θερμοκηπίου Μέση θερμοκρασία σε παγκόσμια κλίμακα Ατμόσφαιρα ονομάζεται το αέριο τμήμα του πλανήτη, το οποίο τον περιβάλλει και τον ακολουθεί στο σύνολο των κινήσεών του Τα αέρια της

Διαβάστε περισσότερα

Φίλιππος Φαρμάκης Επ. Καθηγητής. Δείκτης διάθλασης. Διάδοση του Η/Μ κύματος μέσα σε μέσο

Φίλιππος Φαρμάκης Επ. Καθηγητής. Δείκτης διάθλασης. Διάδοση του Η/Μ κύματος μέσα σε μέσο 9 η Διάλεξη Απόσβεση ακτινοβολίας, Σκέδαση φωτός, Πόλωση Φίλιππος Φαρμάκης Επ. Καθηγητής 1 Δείκτης διάθλασης Διάδοση του Η/Μ κύματος μέσα σε μέσο Η ταχύτητα διάδοσης μειώνεται κατά ένα παράγοντα n (v=c/n)

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Ραβάνης, Ειρήνη Γιαννοπούλου, Νεφέλη Μπούρου, Ελένη Στέφου CGS (Εκπαιδευτηρια Κωστεα-Γειτονα)

Κωνσταντίνος Ραβάνης, Ειρήνη Γιαννοπούλου, Νεφέλη Μπούρου, Ελένη Στέφου CGS (Εκπαιδευτηρια Κωστεα-Γειτονα) Κωνσταντίνος Ραβάνης, Ειρήνη Γιαννοπούλου, Νεφέλη Μπούρου, Ελένη Στέφου CGS (Εκπαιδευτηρια Κωστεα-Γειτονα) Θεωρητικό υπόβαθρο Η ηλιακή ακτινοβολία είναι η πηγή της ενέργειας για τις περισσότερες φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος (αέρα, νερού, εδάφους) με κάθε παράγοντα (ρύπο) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς.

είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος (αέρα, νερού, εδάφους) με κάθε παράγοντα (ρύπο) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς. ΡΥΠΑΝΣΗ είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος ρβ ς (αέρα, νερού, εδάφους) με κάθε παράγοντα (ρύπο) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς. ΡΥΠΑΝΣΗ Κατηγορίες ρύπων: χημικές ουσίες μορφές ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΙΣΧΥΡΩΝ ΕΠΕΙΣΟ ΙΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΟ ΘΡΙΑΣΙΟ ΠΕ ΙΟ

ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΙΣΧΥΡΩΝ ΕΠΕΙΣΟ ΙΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΟ ΘΡΙΑΣΙΟ ΠΕ ΙΟ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΙΣΧΥΡΩΝ ΕΠΕΙΣΟ ΙΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΟ ΘΡΙΑΣΙΟ ΠΕ ΙΟ Μαυράκης Αναστάσιος 1, Θεοχαράτος Γεώργιος 2, Πιτσιτάκης Νικόλαος 3, Χρηστίδης Αναστάσιος 4, Μακρυγιάννης Γεώργιος

Διαβάστε περισσότερα

Όξινη βροχή. Όξινη ονομάζεται η βροχή η οποία έχει ph μικρότερο από 5.6.

Όξινη βροχή. Όξινη ονομάζεται η βροχή η οποία έχει ph μικρότερο από 5.6. Όξινη βροχή Οξύτητα είναι η συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου σε μια ουσία όπως αυτή ορίζεται από τον αρνητικό λογάριθμο της συγκέντρωσης των ιόντων του υδρογόνου (ph). Το καθαρό νερό έχει ουδέτερο ph ίσο με

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός

Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός Πόλωση του φωτός Βασικές διαδικασίες παραγωγής πολωμένου φωτός πόλωση λόγω επιλεκτικής απορρόφησης - διχρωισμός πόλωση λόγω ανάκλασης από μια διηλεκτρική επιφάνεια πόλωση λόγω ύπαρξης δύο δεικτών διάθλασης

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδες Το γραμμικό φάσμα του ατόμου του υδρογόνου ερμηνεύεται με

Μονάδες Το γραμμικό φάσμα του ατόμου του υδρογόνου ερμηνεύεται με Προτεινόµενα Θέµατα Γ Λυκείου Οκτώβριος 20 Φυσική ΘΕΜΑ A γενιικής παιιδείίας Στις ερωτήσεις -5 να γράψετε τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.. Η υπεριώδης ακτινοβολία

Διαβάστε περισσότερα

Τηλεπισκόπηση - Φωτοερμηνεία

Τηλεπισκόπηση - Φωτοερμηνεία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τηλεπισκόπηση - Φωτοερμηνεία Ενότητα 6: Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία. Κωνσταντίνος Περάκης Ιωάννης Φαρασλής Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας,

Διαβάστε περισσότερα

προς τα θετικά του x άξονα. Ως κύμα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (άρα και το φως) ικανοποιούν τη βασική εξίσωση των κυμάτων, δηλαδή: c = λf (1)

προς τα θετικά του x άξονα. Ως κύμα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (άρα και το φως) ικανοποιούν τη βασική εξίσωση των κυμάτων, δηλαδή: c = λf (1) Φως 1 1 Φως 11 Η φύση του φωτός Το φως είναι το μέρος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που διεγείρει τα κωνία και τα ραβδία του αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού μας Αυτό έχει μήκος κύματος από λ 400

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Είναι τρείς και σχηματικά φαίνονται στο σχήμα

ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Είναι τρείς και σχηματικά φαίνονται στο σχήμα ΔΙΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Είναι τρείς και σχηματικά φαίνονται στο σχήμα Μεταφορά Αγωγή Ακτινοβολία Ακτινοβολία ΑΓΩΓΗ (1 ΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ) Έστω δύο σώματα που διατηρούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 0 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επιµέλεια: Οµάδα Φυσικών της Ώθησης ΘΕΜΑ A ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 0 Παρασκευή, 0 Μαΐου 0 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΦΥΣΙΚΗ Στις ερωτήσεις Α -Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Η Επιστήμη της Θερμοδυναμικής ασχολείται με την ποσότητα της θερμότητας που μεταφέρεται σε ένα κλειστό και απομονωμένο σύστημα από μια κατάσταση ισορροπίας σε μια άλλη

Διαβάστε περισσότερα

Όπως έγινε κατανοητό, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στις φυσικές του διαστάσεις, δεν είναι επιβλαβές, αντίθετα είναι ζωτικής σημασίας για τη

Όπως έγινε κατανοητό, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στις φυσικές του διαστάσεις, δεν είναι επιβλαβές, αντίθετα είναι ζωτικής σημασίας για τη 2.12 Το φαινόμενο του θερμοκηπίου Δεχόμενοι σχεδόν καθημερινά ένα καταιγισμό συγκεχυμένων πληροφοριών, πολλοί από μας έχουν ταυτίσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου με την κλιματική αλλαγή. Όπως θα εξηγήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΝΔΟΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΦΩΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΦΩΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟ ΦΩΣ Α] Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα Τι είναι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα Πρόκειται για μια σύνθεση που μπορεί να περιγραφεί με όρους ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου. Πράγματι τα διανύσματα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ι ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-2 Υ: ΜΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΥΠEΡΥΘΡΗ ΘΕΡΜΟΓΡΑΦΙΑ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Τομέας Υλικών, Διεργασιών και

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ. Φως... Φωτομετρικά μεγέθη - μονάδες Νόμοι Φωτισμού

ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ. Φως... Φωτομετρικά μεγέθη - μονάδες Νόμοι Φωτισμού ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ Φως... Φωτομετρικά μεγέθη - μονάδες Νόμοι Φωτισμού Ηλεκτρομαγνητικά κύματα - Φως Θα διερευνήσουμε: 1. Τί είναι το φως; 2. Πως παράγεται; 3. Χαρακτηριστικά ιδιότητες Γεωμετρική οπτική:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ «Β ΘΕΜΑΤΑ ΦΩΣ» ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Χ. Δ. ΦΑΝΙΔΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 04-05 ΠΟΡΕΙΑ ΑΚΤΙΝΑΣ. Β. Στο διπλανό

Διαβάστε περισσότερα