Η επίδραζη ηων προ-ζσλλεκηικών και μεηα-ζσλλεκηικών μεηατειρίζεων με διάλσμα CaCl 2 ζηην ποιόηηηα ηων καρπών κεραζιάς (Prunus avium L)

Transcript

1 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΠΟΝΗΑ ΣΟΜΔΑ ΟΠΧΡΟΚΖΠΔΤΣΗΚΧΝ ΚΑΗ ΑΜΠΔΛΟΤ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΓΔΝΓΡΟΚΟΜΗΑ Η επίδραζη ηων προ-ζσλλεκηικών και μεηα-ζσλλεκηικών μεηατειρίζεων με διάλσμα CaCl 2 ζηην ποιόηηηα ηων καρπών κεραζιάς (Prunus avium L) Μηραειίδεο Μηραήι Μεηαπηπρηαθή δηαηξηβή Θεζζαθμκίηδ 2016

2 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΔΧΠΟΝΗΑ, ΓΑΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΦΤΗΚΟΤ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΠΟΝΗΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΗΓΗΚΔΤΖ ΔΠΗΣΖΜΖ ΣΧΝ ΟΠΧΡΟΚΖΠΔΤΣΗΚΧΝ ΣΟΜΔΑ ΟΠΧΡΟΚΖΠΔΤΣΗΚΧΝ ΚΑΗ ΑΜΠΔΛΟΤ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΓΔΝΓΡΟΚΟΜΗΑ ΜΗΥΑΖΛΗΓΖ ΜΗΥΑΖΛ Γεςπυκμξ Α.Π.Θ. Η επίδραζη ηων προ-ζσλλεκηικών και μεηα-ζσλλεκηικών μεηατειρίζεων με διάλσμα CaCl 2 ζηην ποιόηηηα ηων καρπών κεραζιάς (Prunus avium L) ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΓΗΑΣΡΗΒΖ

3 ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 2016 ΜΗΥΑΖΛΗΓΖ ΜΗΥΑΖΛ Η επίδραζη ηων προ-ζσλλεκηικών και μεηα-ζσλλεκηικών μεηατειρίζεων με διάλσμα CaCl 2 ζηην ποιόηηηα ηων καρπών κεραζιάς (Prunus avium L) ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΓΗΑΣΡΗΒΖ Τπμαθήεδηε ζημ ηιήια Γεςπμκίαξ, Μεηαπηοπζαηή Δζδίηεοζδ Δπζζηήιδξ ηςκ Οπςνμηδπεοηζηχκ Ζιενμιδκία Πνμθμνζηήξ Δλέηαζδξ: Νμειανίμο 2016 Δμεηαζηηθή Δπηηξνπή: Δπίημονμξ Καεδβδηήξ, Α. Μμθαζζχηδξ, Δπζαθέπςκ Ακαπθδνχηνζα Καεδβήηνζα, Θ. Μαηζή, Μέθμξ Δλεηαζηζηήξ Δπζηνμπήξ Δπίημονδ Καεδβήηνζα Α. Καναιακχθδ, Μέθμξ Δλεηαζηζηήξ Δπζηνμπήξ

4 Μζπαδθίδδξ Μζπαήθ Α.Π.Θ Η επίδραζη ηων προ-ζσλλεκηικών και μεηα-ζσλλεκηικών μεηατειρίζεων με διάλσμα CaCl 2 ζηην ποιόηηηα ηων καρπών κεραζιάς (Prunus avium L) ISBN «H έβηνζζδ ηδξ πανμφζαξ Μεηαπηοπζαηήξ Γζαηνζαήξ απυ ημ Σιήια Γεςπμκίαξ ημο Ανζζημηεθείμο Πακεπζζηδιίμο Θεζζαθμκίηδξ δεκ οπμδδθχκεζ ηδκ απμδμπή ηςκ βκςιχκ ημο ζοββναθέςξ» (Ν. 5343/1932, άνενμ 202, παν. 2)

5 Δπραξηζηίεο Ζ πανμφζα ιεηαπηοπζαηή δζαηνζαή εηπμκήεδηε ηαηά ηα έηδ ζημ Ανζζημηέθεζμ Πακεπζζηήιζμ Θεζζαθμκίηδξ, ζημ ηιήια Γεςπμκίαξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζημ ενβαζηήνζμ Γεκδνμημιίαξ ημο ημιέα Οπςνμηδπεοηζηχκ & Αιπέθμο. Οθμηθδνχκμκηαξ ηδκ ζοββναθή αοηήξ ηδξ δζαηνζαήξ αζζεάκμιαζ ηδκ ακάβηδ κα εοπανζζηήζς εενιά υθμοξ υζμοξ ζοκέααθθακ ζηδκ μιαθή δζεηπεναίςζδ ηδξ εκ θυβς ένεοκαξ. Ανπζηά, εα ήεεθα κα εηθνάζς έκα ιεβάθμ εοπανζζηχ ζημκ επζαθέπμκηα ηαεδβδηή ιμο, ακαπθδνςηή ηαεδβδηή Γεκδνμημιίαξ ημο Ανζζημηεθείμο Πακεπζζηδιίμο Θεζζαθμκίηδξ η. Αεακάζζμ Μμθαζζχηδ, πμο πςνίξ ηδκ αιένζζηδ οπμζηήνζλδ ημο δ μθμηθήνςζδ ηδξ αοηήξ ηδξ ιεηαπηοπζαηήξ δζαηνζαήξ εα ήηακ αδφκαηδ. Κονίςξ ημκ εοπανζζηχ, δζυηζ ιέζα απυ ηδκ πμθοδζάζηαηδ επζζηδιμκζηή ημο ζηέρδ ηαζ ηζξ ελυπςξ επμζημδμιδηζηέξ ζογδηήζεζξ ιαξ, ειπθμφηζζε ηζξ βκχζεζξ ιμο ζηα δεκδνμημιζηά γδηήιαηα ηαζ ιε ηαεμδήβδζε ζε έκακ δζαθμνεηζηυ ηνυπμ ζηέρδξ, ημκ επζζηδιμκζηυ. ηδκ ζοκέπεζα, εα ήεεθα κα εοπανζζηήζς εενιά ηα ιέθδ ηδξ ζοιαμοθεοηζηήξ επζηνμπήξ ηα. Καναιακχθδ Αζηαηενίκδ επίημονδ ηαεδβήηνζα Φοζζμθμβίαξ Φοημφ ηαζ ηα. Μαηζή Θεμδχνα ακαπθδνχηνζα ηαεδβήηνζα Δδαθμθμβίαξ, ημο Ανζζημηεθείμο Πακεπζζηδιίμο Θεζζαθμκίηδξ πμο δέπηδηακ κα ζοιιεηάζπμοκ ζηδκ ηνζιεθή επζηνμπή ηαζ κα ζοιαάθθμοκ ζηδκ άνηζα ειθάκζζδ ηδξ ενβαζίαξ. Δοπανζζηχ επίζδξ, ηδκ ηα. Αεδκά Λαγανίδμο, επίημονμ ηαεδβήηνζα ημο ημιέα Δπζζηήιδξ ηαζ Σεπκμθμβίαξ Σνμθίιςκ βζα ηδκ παναπχνδζδ ιένμοξ ημο ελμπθζζιμφ ημοξ. Οθείθς επίζδξ έκα ιεβάθμ εοπανζζηχ, ζηδ ιεηαδζδαηημνζηή ενεοκήηνζα ηα. Γεςνβία Σάκμο, βζα ηδκ έβηαζνδ ηαζ ηαεμνζζηζηή ζοιαμοθή ηαζ ζοιαμθή ηδξ, ακελανηήηςξ χναξ ηαζ διέναξ, ηαεχξ επίζδξ ηαζ βζα ηδ αμήεεζα ζηζξ ενβαζηδνζαηέξ ακαθφζεζξ ηαζ θοζζηά βζα ηδκ άνζζηδ ζοκενβαζία πμο είπαιε υθμ αοηυ ημ δζάζηδια. Θέθς επίζδξ κα εηθνάζς ηζξ εενιέξ ηαζ εζθζηνζκήξ εοπανζζηίεξ ιμο, ζημκ οπμρήθζμ δζδάηημνα η. Δοάββεθμ Καναβζάκκδ βζα ηδκ άνζζηδ ζοκενβαζία πμο είπαιε υθμ αοηυ ημ ηαζνυ, ηζξ επμζημδμιδηζηέξ ζογδηήζεζξ, ηδ πμθφηζιδ αμήεεζα ζηζξ ενβαζηδνζαηέξ ακαθφζεζξ ηαζ ημκ πμθφηζιμ πνυκμ πμο δζέεεζε πνμηεζιέκμο κα μθμηθδνςεεί δ εκ θυβς ένεοκα. Δπίζδξ, έκα ιεβάθμ εοπανζζηχ ζε υθμοξ ημοξ θμζηδηέξ πμο ζοκεζζθένακε βζα ηδκ οθμπμίδζδ ηδξ ένεοκαξ ηαζ ζδζαίηενα ζημ πνμπηοπζαηυ θμζηδηή η. Ρμδμαίηδ Ηςάκκδ

6 ηυζμ βζα ηδ αμήεεζα υζμ ηαζ βζα ηδκ παναπχνδζδ ηςκ ηανπχκ ζημοξ μπμίμοξ πναβιαημπμζήεδηακ μζ ακαθφζεζξ. Έκα λεπςνζζηυ εοπανζζηχ ζηδκ Άκκα, βζα ηδκ ροπμθμβζηή ηαζ ειπνάβιαηδ οπμζηήνζλδ, ζοιπανάζηαζδ ηαζ ηαηακυδζδ πμο έδεζλε ηαε υθδ ηδ δζάνηεζα ηςκ ζπμοδχκ ιμο. Σμ ιεβαθφηενμ εοπανζζηχ ημ μθείθς ζημοξ βμκείξ ιμο, άααα ηαζ Δθέκδ ηαζ ζημκ αδενθυ ιμο Πακηεθή, μζ μπμίμζ ήηακ ηαζ είκαζ έκα ακεηηίιδημ ζηήνζβια βζα ιέκα ηαζ ζημοξ μπμίμοξ μθείθς υθδ ηδ δζαδνμιή ηςκ ζπμοδχκ ιμο, ιέπνζ ηαζ ζήιενα. Θα ήεεθα κα αθζενχζς ηδκ πανμφζα ιεηαπηοπζαηή δζαηνζαή ζηδκ μζημβέκεζα ιμο βζα υθεξ ηζξ εοζίεξ πμο έπμοκ ηάκεζ βζα ιέκα ιέπνζ ζήιενα. 24 Ννεκβξίνπ 2016, Μηραειίδεο Μηραήι

7 Στην οικογένεια μου

8 Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ ΠΔΡΙΛΗΨΗ ΑBSTRACT ΔΗΑΓΧΓΖ ΚΑΣΑΓΧΓΖ ΚΔΡΑΗΑ ΒΟΣΑΝΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΚΔΡΑΗΑ ΚΛΗΜΑΣΗΚΔ ΑΠΑΗΣΖΔΗ ΚΔΡΑΗΑ Ζ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΣΖ ΚΔΡΑΗΑ ΟΗ ΚΑΛΛΗΔΡΓΟΤΜΔΝΔ ΠΟΗΚΗΛΗΔ ΚΑΗ ΣΑ ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΑ ΚΔΡΑΗΑ ΧΡΗΜΑΝΖ ΚΑΡΠΟΤ ΚΔΡΑΗΑ ΠΟΗΟΣΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΚΔΡΑΗΧΝ ΤΝΣΖΡΖΖ ΚΔΡΑΗΧΝ ΦΤΗΟΛΟΓΗΚΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ ΚΔΡΑΗΧΝ ΦΑΗΝΟΛΗΚΔ ΟΤΗΔ ΣΟΤ ΚΔΡΑΗΟΤ ΑΝΣΗΟΞΔΗΓΧΣΗΚΖ ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΣΧΝ ΚΔΡΑΗΧΝ Ο ΒΗΟΛΟΓΗΚΟ ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΑΒΔΣΗΟΤ ΣΑ ΦΤΣΑ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΑΒΔΣΗΟΤ Δ ΚΑΡΠΟΤ ΤΛΗΚΑ & ΜΔΘΟΓΟΗ ΦΤΣΗΚΟ ΤΛΗΚΟ ΦΤΗΟΛΟΓΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΧΝ ΚΑΡΠΧΝ Απνξξόθεζε λεξνύ κεηά ηελ πδξόςπμε Χξώκα θαξπνύ Φπζηθέο ηδηόηεηεο ζάξθαο Ρπζκόο αλαπλνήο Δηαιπηά ηεξεά πζηαηηθά (Δ), Ογθνκεηξνύκελε Ομύηεηα (ΟΟ) θαη Δείθηεο Ωξίκαλζεο (RI) Οπηηθή αμηνιόγεζε ησλ θαξπώλ ΑΝΣΗΟΞΔΗΓΧΣΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΚΑΡΠΧΝ Εθρύιηζε ησλ πνιπθαηλνιηθώλ νπζηώλ Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο νιηθώλ πνιπθαηλνιώλ Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο ηαληλώλ Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο θιαβνλνεηδώλ Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο θιαβνλνιώλ θαη πδξνμπθηλλακηθώλ νμέσλ Εθρύιηζε & πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο νιηθώλ αλζνθπαλώλ Δείθηεο ππθλόηεηαο ρξώκαηνο, πνιπκεξηζκέλνπ ρξώκαηνο, θαθέ απόρξσζεο θαη πνζνζηό πνιπκεξηζκέλνπ ρξώκαηνο ΔΚΣΗΜΖΖ ΣΖ ΑΝΣΗΟΞΔΗΓΧΣΗΚΖ ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΣΖ ΑΡΚΑ ΣΧΝ ΚΔΡΑΗΧΝ Δνθηκή αλαγσγήο ηνπ ηξηζζελνύο ζηδήξνπ (Ferric ion Reducing Antioxidant Power, FRAP) Η κέζνδνο ηεο ειεύζεξεο ξίδαο DPPH (1,1-DiPhenyl-2-Picryl Hydrazyl) Μέζνδνο δνθηκήο ηεο δεζνμπξηβόδεο... 44

9 2.5. ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΟΤ ΑΒΔΣΗΟΤ (ΦΔΚΑΜΟ / ΔΜΒΑΠΣΗΖ) ΣΑ ΦΤΗΟΛΟΓΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΧΝ ΠΟΗΚΗΛΗΧΝ LAPINS ΚΑΗ REGINA Απνξξόθεζε λεξνύ από ηνπο θαξπνύο Δηάξξεμε θινηνύ, παξακόξθσζε ζάξθαο (15%) θαη απνθνπή πνδίζθνπ Παξάκεηξνη ρξώκαηνο: θσηεηλόηεηα (L*), ρξώκα (C*) θαη γσλία Hue (hº) Ρπζκόο αλαπλνήο Δηαιπηά ζηεξεά ζπζηαηηθά, νγθνκεηξνύκελε νμύηεηα θαη δείθηεο σξίκαλζεο Φπζηνινγηθέο δηαηαξαρέο θαη αζζέλεηεο: αθπδαησκέλε όςε θινηνύ, κνιπζκέλνη από παζνγόλα θαξπνί, θαθέ απόρξσζε πνδίζθνπ θαη βαζνπιώκαηα θαξπνύ Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΟΤ ΑΒΔΣΗΟΤ (ΦΔΚΑΜΟ-ΔΜΒΑΠΣΗΖ) ΣΖΝ ΑΝΣΗΟΞΔΗΓΧΣΗΚΖ ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΣΖ ΥΖΜΗΚΖ ΤΣΑΖ ΣΧΝ ΠΟΗΚΗΛΗΧΝ LAPINS ΚΑΗ REGINA Αληηνμεηδσηηθή θαη πξννμεηδσηηθή ηθαλόηεηα Οιηθέο θαηλόιεο, θιαβνλνεηδή, θιαβνλόιεο θαη πδξνμπθηλλακηθά νμέα Αλζνθπάλεο θαη ηαλίλεο Δείθηεο: ππθλόηεηαο ρξώκαηνο, πνιπκεξηζκέλνπ ρξώκαηνο θαη θαθέ απόρξσζεο ΑΝΑΛΤΖ ΚΤΡΗΧΝ ΤΝΗΣΧΧΝ (PCA) ΤΕΖΣΖΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 85

10 ΠΔΡΙΛΗΨΗ Σμ αζαέζηζμ (Ca) απμηεθεί απαναίηδημ ιαηνμενεπηζηυ ζημζπείμ βζα ηα θοηά. Έθθεζρδ Ca παναηδνείηαζ ζε ηαπέςξ αολακυιεκμοξ ζζημφξ, υπςξ μζ ηανπμί, ιε δοζιεκείξ επζπηχζεζξ βζα ηδκ πμζυηδηά ημοξ. Δζδζηυηενα, μζ ηανπμί ημο ηεναζζμφ παναηηδνίγμκηαζ απυ αναπεία ιεηαζοθθεηηζηή γςή ηαζ εηδήθςζδ πμζηίθςκ θοζζμθμβζηχκ δζαηαναπχκ. ηδκ πανμφζα ιεηαπηοπζαηή δζαηνζαή ιεθεηήεδηε δ επίδναζδ ημο Ca, εθανιμγυιεκμ πνμζοθθεηηζηά ηαζ ιεηαζοθθεηηζηά, ζε ηανπμφξ ηεναζζάξ ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ζε θοζζμθμβζηυ ηαζ αζμπδιζηυ επίπεδμ. Με αάζδ ηα απμηεθέζιαηα ηςκ ακαθφζεςκ ζημοξ ηανπμφξ, πμο πναβιαημπμζήεδηακ ιεηά απυ ηνεζξ διένεξ δζαηήνδζήξ ημοξ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο (20 C), δζαπζζηχεδηακ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ζε 27 απυ ηζξ 30 πνμζδζμνζγυιεκεξ θοζζμθμβζηέξ / αζμπδιζηέξ ιεηααθδηέξ πμο ελεηάζηδηακ. Μεηαλφ άθθςκ παναηδνήεδηε αφλδζδ ηςκ ακηζμλεζδςηζηχκ μοζζχκ ηαζ ιείςζδ ηςκ θοζζμθμβζηχκ δζαηαναπχκ ιεηά απυ ηδκ πνμζεήηδ Ca. Δπζπνυζεεηα, πνμζδζμνίζηδηακ μζ ζοκηεθεζηέξ ζοζπέηζζδξ ηςκ ιεηααθδηχκ ιε ορδθέξ εεηζηέξ ζοζπεηίζεζξ κα ειθακίγμκηαζ ιεηαλφ οπμηθάζεςκ ηςκ μθζηχκ θαζκμθχκ ηαζ ηςκ δεζηηχκ πνχιαημξ. Γζα ηδκ ηαθφηενδ ενιδκεία ηςκ απμηεθεζιάηςκ πναβιαημπμζήεδηε ακάθοζδ ηφνζςκ ζοκζζηςζχκ πμο έδεζλε ζαθή δζαπςνζζιυ ηςκ δφμ πμζηζθζχκ. Δπίζδξ, ζαθήξ δζαθμνμπμίδζδ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ημο Ca ζε ζπέζδ ιε ημκ ιάνηονα, παναηδνήεδηε ζηδκ πμζηζθία Lapins, εκχ ζηδκ πμζηζθία Regina μ ζοκδοαζιυξ πνμ-ζοθθεηηζηήξ ηαζ ιεηα-ζοθθεηηζηήξ εθανιμβήξ Ca είπε ζαθή δζαπςνζζιυ απυ ημ ιάνηονα ςξ πνμξ ηα πμζμηζηά ημοξ παναηηδνζζηζηά. Λέμεηο θιεηδηά: Ακηζμλεζδςηζηά, αζαέζηζμ, ηενάζζ, θοζζμθμβζηέξ δζαηαναπέξ. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 10

11 Αbstract Calcium is an element essential for plant growth. Lack of calcium is observed in rapidly growing tissues, such as fruit, with adverse effects on their quality. On the other hand, sweet cherry fruits are characterized by high nutritional value; however, their post harvest life is short, with rapidly increasing deterioration of their quality and various physiological disorders manifestation. In the current dissertation, the effect of pre-harvest and post-harvest calcium applications on sweet cherry varieties 'Lapins' and 'Regina' were studied using physiological and biochemical approach. Sweet cherry fruits were kept for 3 days at room temperature (20 C) and significant differences at 27 out of the 30 quality traits measured were observed. Most importantly, to the calcium treated fruits, a reduction of the physiological disorders followed by an increase in antioxidants was observed. The correlation coefficients among the measured traits advocate for a very strong positive correlation of the subclasses of total phenols and color indicators. Following principal component analysis, the two varieties were clearly separated in terms of their quality attributes. Also, calcium treatments were apparently observed differentiation on quality characteristics from control at 'Lapins' cherries, while the combination of pre-harvest and post-harvest calcium application was clearly separated from control in 'Regina' fruits owing to different quality traits. Keywords: Antioxidants, calcium, physiological disorders, sweet cherry. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 11

12 1. ΔΗΑΓΧΓΖ

13 1.1. Καηαγσγή θεξαζηάο Ζ θέλδ ηενάζζ πνμένπεηαζ απυ ηδκ εθθδκζηή θέλδ ηέναζμξ, δ μπμία ακαθένεηαζ ζηδκ ανπαία εθθδκζηή πυθδ ηδξ Κεναζμφκηαξ ζημ αυνεζμ ηιήια ηδξ ζδιενζκήξ Σμονηίαξ ζηδκ πενζμπή ημο Δφλεζκμο Πυκημο, υπμο πζζηεφεηαζ υηζ είκαζ ηαζ δ ηαηαβςβή ημο. Ζ πνχηδ πενζβναθή ηδξ ηεναζζά πναβιαημπμζήεδηε απυ ημ Θευθναζημ ημ 300 π.υ. (Beekes, 2016) Βνηαληθά ραξαθηεξηζηηθά θεξαζηάο Ζ ηεναζζά (Prunus avium L.) είκαζ είδμξ ηδξ μζημβέκεζαξ ηςκ Ρμδακεχκ (Rosaceae). Ακήηεζ ζηα μπςνμθυνα θοθθμαυθα δέκδνα ηαζ παναηηδνίγεηαζ ςξ πονδκυηανπμ, υπςξ υθα ηα μπςνμθυνα είδδ ημο βέκμοξ Prunus. Σμ δέκδνμ είκαζ μνευηθαδμ ή διζμνευηθαδμ ηαζ ιεβάθμο ιεβέεμοξ. Οζ μθεαθιμί δζαηνίκμκηαζ ζε ακεμθυνμοξ ηαζ αθαζημθυνμοξ. Οζ πνχημζ θένμκηαζ ηαηά ηφνζμ θυβς ζε ακεμδέζιεξ ή νμγέηηεξ, ηαεχξ επίζδξ ζε θεπημηθάδζα ηαζ ιζηημφξ αθαζημφξ. Οζ δεφηενμζ θένμκηαζ πάκηα ςξ επάηνζμζ. Σα θφθθα ζημ άκς ιένμξ ημο ιίζπμο θένμοκ 2 ενοενςπά κεηηάνζα. Δπζπνυζεεηα, απυ ηάεε ακεμθυνμ μθεαθιυ ιπμνμφκ κα εηπηοπεμφκ απυ 2 έςξ 5 άκεδ (ζοκήεςξ 2). Σα άκεδ ηδξ ηεναζζάξ είκαζ ενιαθνυδζηα ηαζ πενίβοκα, ιε πέκηε ζέπαθα ηαζ πέηαθα ηαζ πμθθμφξ ζηήιμκεξ, δ ςμεήηδ είκαζ ιμκυπςνδ ηαζ απμηεθείηαζ απυ έκα ηανπυθοθθμ ιε δομ ζπενιμαθάζηεξ (de Vries, 1967) (Δηθόλα 1). Ο ηανπυξ είκαζ δνφπδ, πνχιαημξ ενοενμφ έςξ ηίηνζκμο. Απμηεθείηαζ απυ ημ εδχδζιμ ηιήια (ελςηάνπζμ ηαζ ιεζμηάνπζμ) ηαζ ημ λοθμπμζδιέκμ εκδμηάνπζμ, ημ μπμίμ πενζηθείεζ ημ ζπένια (Δηθόλα 2). οββεκζηυ είδμξ ηδξ ηεναζζάξ ιε πμθθέξ μιμζυηδηεξ αθθά ηαζ δζαθμνέξ είκαζ δ αοζζζκζά. Οζ ζδιακηζηυηενεξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηεναζζάξ (Prunus avium) ηαζ αοζζζκζάξ (Prunus cerasus) παναηδνμφκηαζ ζε άκεδ, θφθθα, ηανπμφξ ηαζ ζηδ θοζζηή δζαιυνθςζδ ημο δέκδνμο. Ζ ηεναζζά έπεζ ιεβαθφηενα άκεδ, ιαηνφηενμοξ ιίζπμοξ ηαζ ιεβαθφηενμ έθαζια ημο θφθθμο. Δπίζδξ, μ ηανπυξ ηδξ ηεναζζάξ είκαζ πζμ επζιήηδξ, βθοηυξ ιε ιεβαθφηενμ εκδμηάνπζμ ηαζ θζβυηενμ υλζκμξ ζε ζπέζδ ιε ημ ηανπυ ηδξ αοζζζκζάξ. Δπζπθέμκ, δ ιμνθή ημο δέκδνμο ηδξ αοζζζκζάξ πανμιμζάγεηαζ ιε εάικμ, ηαεχξ είκαζ έκημκα πθαβζυηθαδδ (Pérez κ. ά., 2010). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 13

14 Δζηυκα 1: Δπζιένμοξ ηιήιαηα ημο άκεμοξ ηδξ ηεναζζάξ Δζηυκα 2: Δπζιένμοξ ηιήιαηα ημο ηανπμφ ηδξ ηεναζζάξ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 14

15 1.3. Κιηκαηηθέο απαηηήζεηο θεξαζηάο Ζ ηεναζζά ςξ είδμξ ιε ηαηαβςβή απυ ηδκ εφηναηδ γχκδ ηαθθζενβείηαζ ηονίςξ ζε μνεζκέξ ηαζ διζμνεζκέξ πενζμπέξ (Alburquerque κ. ά., 2008). Δπίζδξ είκαζ ακεεηηζηή ζημ ρφπμξ ηαζ απαζηεί δνμζενυ ηαθμηαίνζ. οβηεηνζιέκα, μζ ορδθέξ εενιμηναζίεξ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ημο ηαθμηαζνζμφ (> 30 C), επδνεάγμοκ ηδκ δζαθμνμπμίδζδ ηςκ ακεμθυνςκ μθεαθιχκ (Kappel κ. ά., 1990) πμο ςξ ζοκέπεζα έπεζ ημ ζπδιαηζζιυ δζπθμφ φπενμο, απ υπμο ηδκ επυιεκδ ηαθθζενβδηζηή πενίμδμ εα πνμηφρμοκ δίδοιμζ ηανπμί (Beppu ηαζ Kataoka, 1999). ε ηανπμφξ ορδθήξ ειπμνζηήξ αλίαξ, υπςξ ημ ηενάζζ, ηαηααάθθεηαζ πνμζπάεεζα χζηε κα ηαθθζενβδεμφκ ζε πενζμπέξ ηνμπζηήξ ηαζ οπμηνμπζηήξ πνμέθεοζδξ, υπμο ζοπκά παναηδνείηαζ ημ θαζκυιεκμ ηδξ εθθζπμφξ δζαημπήξ ημο θδεάνβμο ηςκ μθεαθιχκ πμο μδδβεί ζε παναηεηαιέκδ ακεμθμνία, δοζιμνθία ακεέςκ ηαζ ζπδιαηζζιυ ακεήνςκ ιε άβμκδ βφνδ (Ke ηαζ Boersig, 1996). Ο θήεανβμξ πενζθαιαάκεζ ηνία ζηάδζα ιε ηνία επίπεδα αδνάκεζαξ ημο μθεαθιμφ: δ πνχηδ ηαζ δ ηνίηδ θάζδ ηδξ αδνάκεζαξ ημο θδεάνβμο έπεζ παιδθή έκηαζδ ηαζ δζάνηεζα, εκχ δ δεφηενδ θάζδ παναηηδνίγεηαζ απυ παναηεηαιέκδ ηαζ έκημκδ αδνάκεζα (εκδμθήεανβμξ) (Oukabli ηαζ Mahhou, 2007). Γζα υθα ηα μπςνμθυνα δέκδνα δ δζαημπή ημο εκδμ-θδεάνβμο οπμθμβίγεηαζ απυ ημ άενμζζια ζε χνεξ ρφπμοξ (ζε χνεξ < 7 C) (Weinberger, 1950). ηδκ ηεναζζά υιςξ μ οπμθμβζζιυξ ημκ ροπνχκ ιμκάδςκ (Richardson, κ. ά., 1974), μ μπμίμξ θαιαάκεζ οπ υρζκ ημο ηαζ ηδκ επίδναζδ ορδθχκ εενιμηναζζχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ημο εκδμ-θδεάνβμο, ακηζπνμζςπεφεζ ιε αηνζαέζηενμ ηνυπμ ηδκ απαζημφιεκδ ρφλδ βζα ηδ δζαημπή ημο θδεάνβμο ηςκ μθεαθιχκ (Alburquerque κ. ά., 2008). Χζηυζμ, δ ιέεμδμξ ημο αενμίζιαημξ ζε χνεξ ρφπμοξ απμηεθεί εφημθδ ηαζ εονέςξ δζαδεδμιέκδ ιέεμδμ οπμθμβζζιμφ, ιε ηδκ ηεναζζά κα απαζηεί 600 ιε 1200 χνεξ ακαθυβςξ ηδξ πμζηζθίαξ (Küden κ. ά., 1996). Πενζμπέξ ιε ορδθή αηιμζθαζνζηή οβναζία ηαζ παναηεηαιέκεξ ανμπμπηχζεζξ ηδκ άκμζλδ (ηαηά ηδκ ακεμθμνία ηαζ ακάπηολδ ημο ηανπμφ) ιπμνμφκ κα μδδβήζμοκ ζε ζήρδ (Monilia sp.)(biggs ηαζ Northover, 1988). Δπζπνυζεεηα, πενζμπέξ ιε παναηεηαιέκδ ανμπυπηςζδ θίβμ πνζκ ηδ ζοβημιζδή εκέπεζ ημκ ηίκδοκμ ζπζζίιαημξ ημο ηανπμφ (ακαθυβςξ ηδξ πμζηζθίαξ), ηονίςξ ζημ ακηίεεημ άηνμ ημο πμδίζημο (Lane κ. ά., 2000). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 15

16 1.4. Ζ θαιιηέξγεηα ηεο θεξαζηάο Νέεξ ηάζεζξ ζηα ζοζηήιαηα δζαιυνθςζδξ ηαζ ζηζξ ηεπκζηέξ ηαθθζένβεζαξ ηδξ ηεναζζάξ έπμοκ εκζζπφζεζ ηδ δοκαιζηή ηδξ, ηυζμ ζε παβηυζιζμ επίπεδμ υζμ ηαζ ζηδκ Δθθάδα. Ζ ηεναζζά ηαθθζενβείηαζ ζε πενζζζυηενεξ απυ 50 πχνεξ παβημζιίςξ, ιε ηζξ ιζζέξ απυ αοηέξ κα ιδκ λεπενκμφκ ημοξ 15 πζθζάδεξ ηυκμοξ εηδζίςξ. Ζ παβηυζιζα παναβςβή ημ 2013 άββζλε ημοξ 2,3 εηαημιιφνζα ηυκμοξ, έπμκηαξ αολδηζηέξ ηάζεζξ βζα ηα επυιεκα πνυκζα. Ζ ηζιή πχθδζδξ ηοιαίκμκηακ απυ 1,5 έςξ 3 δμθάνζα ημ ηζθυ ηαηά ιέζμ υνμ παβημζιίςξ. Ζ Δθθάδα ηαηαθαιαάκεζ ηδκ δςδέηαηδ εέζδ ζηδκ παβηυζιζα ηαηάηαλδ ιε 59 πζθζάδεξ ηυκμοξ ηαζ αλία παναβςβήξ πμο ακένπεηαζ ζηα 74 εηαημιιφνζα δμθάνζα (faostat3.fao.org). Ζ ηαθθζένβεζα ηδξ ηεναζζάξ ζηδκ Δθθάδα ηαηαθαιαάκεζ πενίπμο ημ έκα υβδμμ ( ζηνέιιαηα, ημ έημξ 2013) ηδξ ηαθθζενβμφιεκδξ έηηαζδξ ηςκ μπςνμθυνςκ ιε αολδηζηέξ ηάζεζξ. Ζ ηφνζα παναβςβή θαιαάκεζ πχνα ζηδ Μαηεδμκία, ιε ηζξ οπυθμζπεξ πενζθένεζεξ κα οπμθείπμκηαζ ηαηά πμθφ (Γξάθεκα 1). Ο ζοκμθζηυξ ανζειυξ ηαθθζενβμφιεκςκ δέκδνςκ ηεναζζάξ ακένπεηαζ ζε 3,3 εηαημιιφνζα πενίπμο, δδθαδή ζπεδυκ ζημ έκα ηέηανημ ζε ζπέζδ ιε ηδκ ηαθθζένβεζα νμδαηζκζάξ ζε Μαηεδμκία ηαζ Θεζζαθία, ιε 14,9 εηαημιιφνζα δέκδνα. οβηεηνζιέκα ζηδ Μαηεδμκία, μ κμιυξ Πέθθαξ ηαηέπεζ ηα πνςηεία υζμκ αθμνά ηδ ηαθθζενβμφιεκδ έηηαζδ μπςνχκςκ ηεναζζάξ ιε πμζμζηυ πμο ακένπεηαζ ζημ 55% ηδξ ζοκμθζηήξ ηαθθζενβμφιεκδξ έηηαζδξ ηεναζζχκ ζηδκ Δθθάδα, ιε ημ κμιυ Ζιαείαξ κα έπεηαζ ιε πμζμζηυ πενίπμο 10% ηδξ ζοκμθζηήξ ηαθθζενβμφιεκδξ έηηαζδξ ηεναζζχκ (ΔΛΣΑΣ, Γνάθδια 1: Καθθζενβμφιεκδ έηηαζδ μπςνχκςκ ηεναζζάξ ςξ πμζμζηυ (%) ηαηαιενζζιέκμ ζηδκ Δθθδκζηή πενζθένεζα Μιχαηλίδης Μιχαήλ 16

17 1.5. Οη θαιιηεξγνύκελεο πνηθηιίεο θαη ηα ππνθείκελα θεξαζηάο Βαζζηή επζδίςλδ βζα ηζξ ιεθθμκηζηέξ πμζηζθίεξ ηεναζζχκ είκαζ δ δδιζμονβία αοημβυκζιςκ πμζηζθζχκ ιε ορδθά αβνμκμιζηά ηαζ θοζζμθμβζηά παναηηδνζζηζηά (Cachi ηαζ Wünsch, 2014). Γζ αοηυ ημ θυβς, ανηεηά ζκζηζημφηα ηαηαβνάθμοκ ηαζ αλζμθμβμφκ πμζηζθίεξ εβπχνζεξ ηαζ εζζαβυιεκεξ ιε ζημπυ ηδκ εφνεζδ πμζηζθζχκ ιε επζεοιδηά ειπμνζηά παναηηδνζζηζηά (Ganopoulos κ. ά., 2015). Ζ Δθθάδα δε δζαεέηεζ εονεία πνμβνάιιαηα δζαζηαφνςζδξ πμζηζθζχκ (breeding) βζ αοηυ ηαζ μζ ηφνζεξ ηαθθζενβμφιεκεξ πμζηζθίεξ ζηδ πχνα ιαξ εζζάβμκηαζ απυ ημ ελςηενζηυ. Μεηαλφ ηςκ ααζζηχκ ηαθθζενβμφιεκςκ πμζηζθζχκ είκαζ μζ Early BiGi, Giorgia, Early Star, Hardy Giant, Bigarreau Burlat, Larian, Lapins, Grace Star, Kordia, Samba, Regina, Black Star, Skeena, Sweet Heart, Ferrovia, Van, Germersdorfer. Δκδζαθένμκ επίζδξ πανμοζζάγμοκ ηαζ δφμ εθθδκζηήξ πνμέθεοζδξ πμζηζθίεξ, ήημζ ηα Σναβακά Δδέζζδξ ηαζ ηα Μπαηζνηζέζηα. Δζδζηυηενα, μζ πμζηζθίεξ Lapins ηαζ Regina έπμοκ ιέηνζα έςξ έκημκδ ακάπηολδ ιε ποηκή ηαζ μνευηθαδδ έηθοζδ αθαζηχκ βζα ηδκ πνχηδ πμζηζθία, εκχ δ δεφηενδ πμζηζθία παναηηδνίγεηαζ απυ διζμνευηθαδδ έηθοζδ ηςκ αθαζηχκ ηδξ. Δπζπθέμκ, δ αιενζηάκζηδξ πνμέθεοζδξ πμζηζθία Lapins είκαζ αοημβυκζιδ, ιεζμπνχζιδ ζηδ ζοβημιζδή, ακείγεζ πνχζια, ιεηνίςξ ακεεηηζηή ζημ ζπίζζιμ, παναβςβζηή ιε ιεβάθμ ιέβεεμξ ηανπχκ ηαζ ζηακμπμζδηζηά πμζμηζηά παναηηδνζζηζηά. Πανάθθδθα, δ βενιακζηήξ πνμέθεοζδξ πμζηζθία Regina είκαζ υρζιδ ζηδ ζοβημιζδή, ακείγεζ υρζια, ακεεηηζηή ζημ ζπίζζιμ ηαζ ακηίζημζπα ιε ηδκ Lapins είκαζ παναβςβζηή ιε ιεβάθμ ιέβεεμξ ηανπχκ ηαζ ζηακμπμζδηζηά πμζμηζηά παναηηδνζζηζηά (Δηθόλα 3). Σα οπμηείιεκα ζηα μπμία είκαζ ειαμθζαζιέκεξ μζ πμζηζθίεξ ηεναζζάξ επζθέβμκηαζ αάζδ ημο ζοζηήιαημξ δζαιυνθςζδξ πμο εα πνδζζιμπμζδεεί ηαζ απμηεθμφκηαζ ηονίςξ απυ ημ CAB-6P, Maxma 60 ηαζ Maxma 14, Gisela 5 ηαζ Gisela 6 (Καγακηγήξ ηαζ Υαηγδπανίζδξ, 2011). Σα κάκα οπμηείιεκα (Gisela 5 ηαζ 6) πανμοζζάγμοκ ζδιακηζηά πθεμκεηηήιαηα, ηαεχξ ιεζχκμοκ ημ ιέβεεμξ έςξ 45%, εζζένπμκηαζ πζμ κςνίξ ζηδκ παναβςβή ηαζ είκαζ πζμ απμδμηζηά (ιεβαθφηενμξ ανζειυξ δέκδνςκ ακά ζηνέιια), υιςξ έπμοκ ηαζ ιεζμκεηηήιαηα υπςξ ορδθυηενμ ηυζημξ εβηαηάζηαζδξ (απαζηείηαζ οπμζηφθςζδ ηςκ δέκδνςκ). Δπίζδξ, δ πνήζδ κάκςκ οπμηεζιέκςκ δεκ εκδείηκοηαζ ζε ζοκδοαζιυ ιε ορδθήξ παναβςβζηυηδηαξ πμζηζθία, θυβς ιείςζδξ ημο ιεβέεμοξ ηςκ ηανπχκ (Whiting κ. ά., 2005). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 17

18 Δζηυκα 3: Κανπμί πμζηζθίαξ Regina (πάκς ζημ δέκδνμ) ηαζ Lapins (ηδκ διένα ηδξ ζοβημιζδήξ ημο πεζνάιαημξ) 1.6. Χξίκαλζε θαξπνύ θεξαζηάο Ο ηανπυξ ηδξ ηεναζζάξ παναηηδνίγεηαζ ςξ ιδ ηθζιαηηδνζηυξ ιε απμηέθεζια κα ιδ ιεηααμθίγεζ έκημκα απμεδζαονζζηζηέξ μοζίεξ ιεηά ηδκ απμιάηνοκζδ απυ ημ ιδηνζηυ θοηυ. Σμ ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ηδξ ςνίιακζδξ είκαζ δ αθθαβή ζημ πνχια απυ πνάζζκμ ζε ηυηηζκμ, αζμθεηί ή ζημονυπνςιμ πμο πνμένπεηαζ απυ ηδ ζοζζχνεοζδ ακεμηοακζκχκ ηαζ ηδκ οπμαάειζζδ ηδξ πθςνμθφθθδξ. Ζ ςνίιακζδ ημο ηανπμφ ελανηάηαζ απυ πμθθμφξ πανάβμκηεξ ιεηαλφ ηςκ μπμίςκ μζ πζμ ζδιακηζημί είκαζ μ βεκυηοπμξ (πμζηζθία), μζ ηθζιαηζηέξ ζοκεήηεξ ηδξ πενζμπήξ ηαζ ημ πνδζζιμπμζμφιεκμ οπμηείιεκμ. Ο βεκυηοπμξ ηδξ πμζηζθίαξ εα ηαεμνίζεζ ημ ααειυ επαβςβήξ ηςκ βμκζδίςκ πμο είκαζ οπεφεοκα βζα ημ ζπδιαηζζιυ εκγφιςκ πμο ιε ηδκ ζεζνά ημοξ ιεηααάθθμοκ ηδκ οθή ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ ςνίιακζδξ. Έηζζ, έκγοια πμο πνμηαθμφκ θφζδ ηςκ ηοηηανζηχκ ημζπςιάηςκ, υπςξ δ πδηηίκμ-ιεεοθμ-εζηενάζδ (ΡΜΔ), δ πμθοβαθαηημονμκάζδ (PG) ηαζ α-βαθαηημζζδάζδ (α-gal) αολάκμοκ ημ ιαθάηςια ηςκ ηανπχκ, επζηαπφκμκηαξ ηδκ ςνίιακζδ ηςκ ηεναζζχκ (Remón κ. ά., 2003). Έκαξ άθθμξ πανάβμκηαξ πμο επδνεάγεζ ηδκ ςνίιακζδ ημο ηεναζζμφ είκαζ δ επζηναημφζεξ ηθζιαηζηέξ ζοκεήηεξ. Ζ επίδναζδ ηςκ ηθζιαηζηχκ ζοκεδηχκ ηδξ πενζμπήξ εεςνείηαζ μοζζχδδξ βζα ηδκ επίηεολδ μιαθήξ ςνίιακζδξ ζημ αέθηζζημ πνυκμ βζα ηδκ ηάεε πμζηζθία. Παναηεηαιέκεξ πνμκζηά κεθχζεζξ ηαηά ηδκ ακάπηολδ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 18

19 ημο ηανπμφ ζοκεπάβεηαζ ιεζςιέκδ θςημζφκεεζδ, άνα ιζηνυηενδ ζοβηέκηνςζδ ιεηααμθζηχκ ζημ ηενάζζ ηαζ υρζιδ ζοβημιζδή (Jicheng, 2002; Garcia-Montiel κ. ά., 2010). Δπζπθέμκ, έκημκδ παναθθαηηζηυηδηα ζηδ δζαηφιακζδ ηδξ διενμιδκίαξ ςνίιακζδξ μθείθεηαζ ζηζξ δζαθμνεηζηέξ ηθζιαημθμβζηέξ ζοκεήηεξ ηδξ ίδζαξ πενζμπήξ ζε δζαδμπζηά έηδ (Dirlewanger κ. ά., 2012). Ζ πνδζζιμπμίδζδ οπμηεζιέκμο πμο πνμζδίδεζ ορδθή γςδνυηδηα ζηδκ πμζηζθία ςνζιάγεζ ημοξ ηανπμφξ υρζια, εκχ πνήζδ κάκμο οπμηεζιέκμο ςνζιάγεζ ημοξ ηανπμφξ πζμ πνχζια (Jakobek κ. ά., 2009). Αοηυ μθείθεηαζ ηονίςξ ζημκ ακηαβςκζζιυ βζα ιεηααμθίηεξ πμο παναηδνείηαζ ιεηαλφ οπένβεζμο ηαζ οπυβεζμο ηιήιαημξ ημο θοημφ. Γζα πανάδεζβια, οπμηείιεκμ πμο πνμζδίδεζ έκημκδ αθαζηζηυηδηα ζηδκ πμζηζθία έπεζ πζμ εηηεηαιέκμ νζγζηυ ζφζηδια άνα ηαζ ιεβαθφηενεξ ακάβηεξ ζε ιεηααμθίηεξ απυ έκα οπμηείιεκμ πμο πνμζδίδεζ ιεζςιέκδ αθαζηζηυηδηα ζηδκ πμζηζθία Πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά θεξαζηώλ Σα ηφνζα παναηηδνζζηζηά πμζυηδηαξ ηςκ ηεναζζχκ είκαζ ζοκοθαζιέκα ιε ηδκ απμδμπή ή ιδ ηςκ ηαηακαθςηχκ. ε αοηά ζοιπενζθαιαάκεηαζ δ βθοηφηδηα, δ μλφηδηα, ημ πνχια, ημ ιέβεεμξ ηςκ ηανπχκ, ηαεχξ επίζδξ ηαζ δ ηαηάζηαζδ ημο πμδίζημο (Crisosto κ. ά., 2003; Crisosto ηαζ Crisosto, 2005; Ferretti κ. ά., 2010; Puniran κ. ά., 2012). Σμ πνχια απμηεθεί ημκ πζμ ζδιακηζηυ δείηηδ πμζυηδηαξ ηαζ ςνζιυηδηαξ ζημ ηενάζζ πμο ιε ηδ ζεζνά ημο ελανηάηαζ απυ ηζξ πενζεπυιεκεξ ακεμηοάκεξ (Esti κ. ά., 2002). Χζηυζμ, ηαηά ηδκ δζαηήνδζδ ή ζοκηήνδζδ ημ πνχια ημο ηανπμφ ιεηααάθθεηαζ (Gonçalves κ. ά., 2007). Κανπμί ιε αολδιέκμ αάνμξ ηαζ ιέβεεμξ ζαθχξ πνμηζιχκηαζ απυ ημοξ πενζζζυηενμοξ ηαηακαθςηέξ, δεδμιέκμο υηζ έπμοκ ηαθφηενδ αζζεδηζηή ηαζ δζαεέημοκ πενζζζυηενδ ζάνηα πνμξ ηαηακάθςζδ (Looneyκ. ά., 1996). Αλζμζδιείςημ είκαζ ημ βεβμκυξ υηζ πενίπμο ημ 25% ημο ηεθζημφ αάνμοξ ηςκ ηανπχκ πνμζηίεεηαζ ηαηά ηδκ ηεθεοηαία εαδμιάδα ηδξ ακάπηολδξ πνζκ ηδ ζοβημιζδή (Blažková κ. ά., 2002). Ζ βθοηφηδηα ζημ ηενάζζ μθείθεηαζ ηονίςξ ζηδκ πανμοζία ηδξ βθοηυγδξ ηαζ ηδξ θνμοηηυγδξ (Serrano κ. ά., 2005a), εκχ είκαζ ημζκά απμδεηηυ υηζ πμζηζθίεξ πμο έπμοκ επίπεδα δζαθοηχκ ζηενεχκ ζοζηαηζηχκ (Γ) ιεβαθφηενα ηςκ 15 ααειχκ Brix είκαζ απμδεηηά απυ ημοξ ηαηακαθςηέξ (Kappel κ. ά., 1996). Δπίζδξ δ πενζεηηζηυηδηα ζε ζάηπανα αολάκεζ υζμ μ ηανπυξ ςνζιάγεζ, εκχ ηα μνβακζηά μλέα Μιχαηλίδης Μιχαήλ 19

20 παναιέκμοκ ζπεηζηά ζηαεενά, ηδξ ηάλεςξ ημο 0,4-1,5%, ιε ηφνζμ μνβακζηυ μλφ κα είκαζ ημ ιδθζηυ μλφ (Diaz-Mula κ. ά., 2009). Έπεζ ακαθενεεί υηζ ηα Γ ηαζ δ μβημιεηνμφιεκδ μλφηδηα (ΟΟ) ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ έκηαζδ ηδξ βεφζδξ ζημ ηενάζζ ηαεχξ ηαζ ηδξ απμδμπήξ ημο ηαηακαθςηή, εζδζηυηενα μ δείηηδξ ςνίιακζδξ πμο εηθνάγεηαζ απυ ημ θυβμ Γ/ΟΟ ζοκδέεηαζ ιε ηδκ ακηίθδρδ ημο ηαηακαθςηή πενί βθοηφηδηαξ ή μλφηδηαξ (Crisosto κ. ά., 2003). Σμ ηεθεοηαίμ ηαζ ίζδξ ζδιακηζηυηδηαξ ιε ηα πνμακαθενυιεκα πμζμηζηυ παναηηδνζζηζηυ, πμο δεκ αθμνά υιςξ ημ ανχζζιμ ηιήια ημο θνμφημο, είκαζ δ ηαηάζηαζδ ημο πμδίζημο. Δζδζηυηενα, μ πμδίζημξ απμηεθεί έκα δείηηδ ηδξ ιεηαζοθθεηηζηήξ γςήξ ημο ηανπμφ. Γζα ημκ ηαηακαθςηή, πμδίζημξ πνάζζκμξ ηαζ δζμβηςιέκμξ ζοκεπάβεηαζ θνέζημ ηαζ πμζμηζηυ θνμφημ, εκχ ηζηνζκζζιέκμξ ηαζ αθοδαηςιέκμξ ζοκεπάβεηαζ οπενχνζιμ ηαζ ιδ πμζμηζηυ θνμφημ (Knoche κ. ά., 2015) πληήξεζε θεξαζηώλ Σα ηενάζζα ηαηακαθχκμκηαζ ηονίςξ ςξ κςπυ πνμσυκ (60% ηδξ ζοκμθζηήξ παναβςβήξ), άνα δ δζαηήνδζδ ηςκ πμζμηζηχκ ημοξ παναηηδνζζηζηχκ βζα ιεβάθμ πνμκζηυ δζάζηδια είκαζ ηνίζζιδξ ζδιαζίαξ (Webster ηαζ Looney, 1996). Μεηά ηδ ζοβημιζδή δ οπμαάειζζδ ηςκ ηεναζζχκ είκαζ ναβδαία ηαζ μθείθεηαζ ζηδκ έκημκδ δζαπκμή ηαζ ακαπκμή, ζημ ιαθάηςια ηδξ ζάνηαξ ηαζ ζημ ιεηαπνςιαηζζιυ ηυζμ ηδξ ζάνηαξ υζμ ηαζ ημο πμδίζημο (Petracek κ. ά., 2002; Alique κ. ά., 2005). Οζ ηνίζζιμζ πανάβμκηεξ πμο επδνεάγμοκ ηδκ πμζυηδηα ημο ηεναζζμφ ηαηά ηδ ζοκηήνδζδ είκαζ αδζαιθζζαήηδηα δ εενιμηναζία ηαζ δ ζπεηζηή οβναζία (RH) (Yaman ηαζ Bayoζndζrlζ, 2002). Ζ αέθηζζηδ εενιμηναζία βζα ηδ ζοβημιζδή ηαζ ημ ιεηα-ζοθθεηηζηυ πεζνζζιυ πνέπεζ κα είκαζ υζμ ημ δοκαηυκ παιδθυηενδ, εκχ δ αέθηζζηδ εενιμηναζία ζοκηήνδζδξ θένεηαζ κα είκαζ 0 C ζε έκα εφνμξ ζπεηζηήξ οβναζίαξ 90-95% (Bernalte κ. ά., 1999). Απμαάθθμκηαξ ηδ εενιυηδηα αβνμφ απυ ημ ηανπυ ζημ ζοκημιυηενμ πνμκζηυ δζάζηδια, ιέζς ηδξ οδνυρολδξ, επζηοβπάκεηαζ ιεζςιέκδ οπμαάειζζδ ημο εδχδζιμο ηιήιαημξ ηαεχξ ηαζ ορδθυηενδ δζαηήνδζδ ημο πνάζζκμο πνχιαημξ ημο πμδίζημο (Manganaris κ. ά., 2007a). Πνυζθαηα δ ζοζηεοαζία ηνμπμπμζδιέκδξ αηιυζθαζναξ (MAP) ηαηαθαιαάκεζ υθμ ηαζ ιεβαθφηενδ απήπδζδ βζα ηδκ εκίζποζδ ηδξ δζάνηεζαξ γςήξ ηςκ ηεναζζχκ (Δηθόλα 4). Αοηυ ζοιααίκεζ δζυηζ επζηοβπάκεζ ηδ δζαηήνδζδ ορδθήξ ζπεηζηήξ οβναζίαξ, ιεζχκμκηαξ έηζζ ηδκ δζαπκμή ημο ηανπμφ ηαζ ημο πμδίζημο. Δπζπνυζεεηα, ηνμπμπμζεί ηδκ εζςηενζηή αηιυζθαζνα ηδξ ζοζηεοαζίαξ, ιε αφλδζδ ημο CO 2 ηαζ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 20

21 ιείςζδ ημο O 2 (Δηθόλα 5), επζαναδφκμκηαξ ηδ ιεηααμθζηή δναζηδνζυηδηα ημο ηανπμφ πμο ζοκηεθείηαζ ιέζς ηδξ ακαπκμήξ (Petracek κ. ά., 2002; Alique κ. ά., 2003). Ζ ηεπκμθμβία MAP είκαζ πζμ απμηεθεζιαηζηή υηακ πνδζζιμπμζείηαζ ζε ζοκδοαζιυ ιε ρφλδ, ηαεχξ μζ παιδθυηενεξ εενιμηναζίεξ ηαεοζηενμφκ ηζξ θοζζημπδιζηέξ αθθαβέξ, επζαναδφκμοκ ηδκ ιζηνμαζαηή αθθμίςζδ ηαζ δζαηδνμφκ ημ πνχια (Singh κ. ά., 2010). Δζηυκα 4: Κανπμί ηεναζζχκ ιεηά απυ 20 διένεξ ροπνήξ ζοκηήνδζδξ (0 C), ανζζηενά ζοζηεοαζία ηνμπμπμζδιέκδξ αηιυζθαζναξ, δελζά πςνίξ ζοζηεοαζία. Δζηυκα 5: Γεζβιαημθδρία βζα ακάθοζδ αενίςκ απυ ημ εζςηενζηυ ηδξ αηιυζθαζναξ απυ MAP Φπζηνινγηθέο δηαηαξαρέο θεξαζηώλ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 21

22 Μείγμκμξ ζδιαζίαξ βζα ηδκ πμζυηδηα ηςκ ηανπχκ ηεναζζμφ απμηεθμφκ μζ θοζζμθμβζηέξ δζαηαναπέξ πμο εηδδθχκμκηαζ ηαηά ηδκ ακάπηολδ, ηδ ζοβημιζδή ηαζ ηδ ζοκηήνδζδ ηςκ ηανπχκ. Οζ ζδιακηζηυηενεξ απυ αοηέξ είκαζ μζ ιςθςπζζιμί, ημ ζπίζζιμ ημο ηανπμφ, ηα ααεμοθχιαηα ημο ηανπμφ ηαζ δ υρδ αθοδαηςιέκμο θθμζμφ (Lane κ. ά., 2000; Kupferman ηαζ Sanderson, 2001; Kappel κ. ά., 2002; Engin κ. ά., 2009). Αίηζμ πνυηθδζδξ ηυζμ ηςκ ιςθςπζζιχκ υζμ ηαζ ηςκ ααεμοθςιάηςκ απμηεθμφκ δ ζοιπίεζδ ή δ ηνμφζδ ηςκ ηανπχκ (Thompson η. ά., 1997). Ζ ιδπακζηή ηνμφζδ ή δ ζοιπίεζδ ιπμνεί κα ζοιαεί ηαηά ηδκ ακάπηολδ ημο ηανπμφ υηακ ζηδκ πενζμπή πκέμοκ ζζπονή άκειμζ, ηαηά ηδ ζοβημιζδή ηαζ ηδ ιεηαθμνά ζημ ζοζηεοαζηήνζμ ή ηαηά ημοξ ιεηαζοθθεηηζημφξ πεζνζζιμφξ (οδνυρολδ, δζαθμβή, ζοζηεοαζία ηαζ ζοκηήνδζδ). οβηεηνζιέκα, ηα ααεμοθχιαηα ακαπηφζζμκηαζ ζε ιζηνυηενμ πνμκζηυ δζάζηδια ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ δζαηήνδζδξ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο απ υηζ ζηδ ροπνή ζοκηήνδζδ, υπμο βίκμκηαζ ειθακή ιεηά ημ πέναξ 10 διενχκ (Einhorn κ. ά., 2013). Ζ πνυηθδζδ ηναοιαηζζιμφ ημο ηανπμφ υηακ αηυια αοηυξ ανίζηεηαζ πάκς ζημ δέκδνμ έπεζ ςξ ζοκέπεζα ηδκ ειθάκζζδ ιςθςπζζιμφ μ μπμίμξ ιπμνεί κα βίκεζ μναηυξ ζηζξ ημηηζκυζανηεξ πμζηζθίεξ (ππ., Lapins ) ιεηά απυ ιενζηέξ διένεξ ςξ ζημφνμξ ιεηαπνςιαηζζιυξ ημο ζοβηεηνζιέκμο ζδιείμο (Δηθόλα 8 & Δηθόλα 7), αθθά δεκ βίκεηαζ μναηυξ ζηζξ ζημονυπνςιεξ πμζηζθίεξ ( Regina ). Ζ δζάηνζζδ ημο ιςθςπζζιμφ δεκ είκαζ ειθακήξ ιε ημ ιάηζ ζηζξ ζημονυπνςιεξ πμζηζθίεξ πανά ιυκμ ιε ηδκ αθή ηαζ παναηηδνίγεηαζ απυ ιαθάηςια ηζξ ζοβηεηνζιέκδξ πενζμπήξ (Kupfermann, 1994). Ακηίεεηα ιε ημκ ιςθςπζζιυ ηδξ ζάνηαξ, ηα ααεμοθχιαηα ζημ ηανπυ είκαζ ειθακή ιε ημ ιάηζ ηαζ παναηηδνίγμκηαζ απυ ιζα ή πενζζζυηενεξ ζηθδνέξ ημζθυηδηεξ (Δηθόλα 6 & Δηθόλα 7). Αοηά ιπμνεί κα πνμέθεμοκ απυ ιδπακζηή ηνμφζδ ή ζοιπίεζδ ηαε υθδ ηδ δζάνηεζα ηδξ γςήξ ημο ηανπμφ είηε πνμζοθθεηηζηά είηε ιεηαζοθθεηηζηά (Param ηαζ Zoffoli, 2016). Ζ απυημιδ απχθεζα οβναζίαξ ημο ηανπμφ ιέζς ηδξ δζαπκμήξ ηαεχξ ηαζ μ ααειυξ ακεθαζηζηυηδηαξ ηδξ επζδενιίδαξ πμο είκαζ παναηηδνζζηζηυ ηδξ ηάεε πμζηζθίαξ ιπμνμφκ κα επζθένμοκ ηδ θοζζμθμβζηή δζαηαναπή ηδξ υρδξ ημο αθοδαηςιέκμο θθμζμφ (Δηθόλα 6). Ζ εηδήθςζή ηδξ έβηεζηαζ ζηδκ ηαπεία αθοδάηςζδ ηδξ επζδενιίδαξ πμο έπεζ ςξ απμηέθεζια ηδκ ειθάκζζδ ναβάδςκ αηυια ηαζ εζπανχζεςκ ζε μνζζιέκα ζδιεία ή ζε μθυηθδνδ ηδκ επζδενιίδα ημο ηανπμφ (Feng κ. ά., 2004). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 22

23 Δζηυκα 6: Φοζζμθμβζηέξ δζαηαναπέξ ηεναζζμφ πμο εηδδθχκμκηαζ ιεηαζοθθεηηζηά ζε ζημονυπνςιδ πμζηζθία. Δζηυκα 7: Φοζζμθμβζηέξ δζαηαναπέξ ηεναζζμφ πμο εηδδθχκμκηαζ ιεηαζοθθεηηζηά ζε ακμζπηυπνςιδ πμζηζθία. Σμ ζπίζζιμ ηςκ ηανπχκ απμηεθεί έκα ζμαανυ μζημκμιζηυ πνυαθδια ζε δζάθμνεξ ηαθθζένβεζεξ, ζοιπενζθαιαακμιέκμο ημο ηεναζζμφ. Σμ ζπίζζιμ ηανπχκ μθείθεηαζ ζημ βεβμκυξ υηζ ανηεηέξ πμζηζθίεξ ηεναζζμφ δζαηνίκμκηαζ βζα ημ ορδθυ δοκαιζηυ απμννυθδζδξ ημο κενμφ απυ ηδκ επζδενιίδα θυβς ημο ορδθμφ μζιςηζημφ δοκαιζημφ ημο ηανπμφ, αθθά ηαζ ζηδ ζφκεεζδ, δμιή ηδξ επζδενιίδα, ηαεχξ ηαζ ηςκ ηοηηανζηχκ ημζπςιάηςκ ηαζ εκ βέκεζ ηςκ ηοηηάνςκ (Moing κ. ά., 2004). Ζ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 23

24 απμννυθδζδ ημο κενμφ ιέζς ηδξ παεδηζηήξ δζάποζδξ ή απυ θοζζηά ακμίβιαηα ηδξ επζδενιίδαξ υπςξ ηα θαηίδζα έπεζ ςξ ζοκέπεζα ηδκ οπένιεηνδ δζυβηςζδ ηςκ ηοηηάνςκ ημο ιεζμηανπίμο ηαζ ημ ζπίζζιμ ηδξ ακεθαζηζηήξ επζδενιίδαξ. Σμ ζπίζζιμ ιπμνεί κα πνμηθδεεί ζε ζπεδυκ χνζιμοξ ηανπμφξ, πζμ ζοβηεηνζιέκα ιεηά ημ 3 μ ζηάδζμ ακάπηολδξ ημο ηανπμφ ζημ δέκδνμ ηαζ φζηενα απυ παναηεηαιέκδ ανμπή (Christensen, 1973) ή ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηδξ οδνυρολδξ εθυζμκ μ πνυκμξ παναιμκήξ ηςκ ηεναζζχκ ζε αοηή είκαζ ιεβάθμξ (Wang ηαζ Long, 2015). Σμ ζπίζζιμ ειθακίγεηαζ βφνς απυ ημκ πμδίζημ ηαζ ζημ ακηίεεημ άηνμ ημο (Δηθόλα 8). Δζηυκα 8: Φοζζμθμβζηέξ δζαηαναπέξ ηεναζζχκ πμο εηδδθχκμκηαζ ηονίςξ πάκς ζημ δέκηνμ (πνμζοθθεηηζηά), υπςξ ημ ζπίζζιμ ηαζ μ ιςθςπζζιυξ Φαηλνιηθέο νπζίεο ηνπ θεξαζηνύ Σα ηενάζζα είκαζ πθμφζζα πδβή ζαηπάνςκ ηαζ πμθοθαζκμθζηχκ μοζζχκ, υπςξ μζ ακεμηοάκεξ, μζ ηακίκεξ, ηα θθααμκμεζδή η.α. Δζδζηυηενα, μζ θαζκμθζηέξ εκχζεζξ είκαζ πνμσυκηα ημο δεοηενμβεκμφξ ιεηααμθζζιμφ ηαζ πενζθαιαάκμοκ ιεηααμθίηεξ πμο παναηηδνίγμκηαζ απυ ηδκ φπανλδ εκυξ ημοθάπζζημκ ανςιαηζημφ δαηηοθίμο ιε έλζ άημια άκεναηα (C6) ηαζ µε έκα ή πενζζζυηενα οδνμλφθζα. οκηίεεκηαζ ηονίςξ ιέζς ηςκ ιεηααμθζηχκ μδχκ ημο ιαθμκζημφ μλέμξ ηαζ ημο ζζηζιζημφ μλέςξ αθμφ έπεζ πνμδβδεεί δζάζπαζδ ηςκ ζαηπάνςκ ιέζς ηδξ βθοηυθοζδξ. οβηεηνζιέκα δ μδυξ ημο ζζηζιζημφ μλέμξ πναβιαημπμζείηαζ ζε εθηά ζηάδζα ηαζ πνδζζιμπμζείηαζ απυ ααηηήνζα, ιφηδηεξ, άθβδ ηαζ ηα θοηά βζα ηδ αζμζφκεεζδ ηςκ ανςιαηζηχκ αιζκμλέςκ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 24

25 θαζκοθαθακίκδ, ηονμζίκδ ηαζ ηνοπημθάκδ. Δπίζδξ, δ μδυξ ημο ζζηζιζημφ μλέμξ δεκ θαιαάκεζ πχνα ζε γχα ιε ηα ζοβηεηνζιέκα υιςξ αιζκμλέα κα είκαζ απαναίηδηα ζοζηαηζηά ηδξ δζαηνμθήξ ημοξ, ςξ εη ημφημο, ηα πνμσυκηα ημο ιμκμπαηζμφ πμο ακηζπνμζςπεφμοκ απαναίηδηα αιζκμλέα πνέπεζ κα πνμζθδθεμφκ ιέζς ηςκ θοηχκ ή απυ γχα πμο ηαηακαθχκμοκ θοηά (Ferretti κ. ά., 2010). Ζ θαζκοθαθακίκδ απμηεθεί ημ πνυδνμιμ ιυνζμ ζηδ ιεηααμθζηή μδυ ηςκ θαζκοθμπνμπακςεζδχκ, υπμο ιε ηδκ απαιίκςζή ηδξ, πμο ηαηαθφεηαζ απυ ημ έκγοιμ ηζκκάιζηδ θοάζδ ηδξ θαζκοθαθακίκδξ (PAL), ιεηαηνέπεηαζ ζε ηζκκαιζηυ μλφ ηαζ ιε οδνμλοθίςζδ ζε p-ημοιανζηυ μλφ. Οζ ηφνζεξ ηαηδβμνίεξ ηςκ πμθοθαζκμθχκ έπμοκ ςξ πνυδνμιμ ιυνζμ ημ p- ημοιανζηυ μλφ ηαζ ζε αοηέξ ζφιθςκα ιε ημ ρήκα 1 ζοιπενζθαιαάκμκηαζ: ηα θαζκμθζηά μλέα, ηα θθααμκμεζδή, μζ ηακίκεξ ηαζ ηα θζβυηενμ απακημφιεκα ζημοξ ηανπμφξ ζηζθαέκζα ηαζ ημοιανίκεξ. Σα θαζκμθζηά μλέα ζοιπενζθαιαάκμοκ ηα οδνμλοηζκκαιζηα μλέα (ηαθεσηυ μλφ) ηαζ ηα οδνμαεκγμσηά μλέα (βαθθζηυ μλφ). Σα θθααμκμεζδή ιπμνμφκ κα πςνζζημφκ ζε δζάθμνεξ ηαηδβμνίεξ ακάθμβα ιε ημ ααειυ μλείδςζδξ ημο εηενμηοηθμφ δαηηοθίμο. Έηζζ, ζηα θθααμκμεζδή ζοιπενζθαιαάκμκηαζ μζ θθααμκυθεξ (ημοενζεηίκδ) θθααυκεξ, ζζμθθααυκεξ, ακεμηοάκεξ, θθααακυθεξ ζηζξ μπμίεξ ζοιπενζθαιαάκμκηαζ ηαηεπίκεξ ηαζ πμθοιενή πνμακεμηοακζδίκδξ, πμο είκαζ βκςζηά ςξ ζοιποηκςιέκεξ ηακίκεξ (Manach, 2004). πήια 1: Καηάηαλδ θαζκμθχκ ηνμπμπμζδιέκμ απυ Liu ηαζ Felice (2007). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 25

26 Οζ θαζκμθζηέξ εκχζεζξ ηδξ ζάνηαξ ηςκ ηεναζζχκ απμηεθμφκηαζ ηονίςξ απυ ακεμηοάκεξ, μζ ζδιακηζηυηενεξ ηςκ μπμίςκ είκαζ ηα ηοακίδζκμ-3-ο-βθοημζίδζα (πνχια πμνημηαθί έςξ ηυηηζκμ), ηα 3-O-νμοηζκμζίδζα (πνχια ηυηηζκμ έςξ ιςα), ηα πεμκζδίκμ-3-ο-νμοηζκμζίδζα ηαζ ηα πεμκζδίκμ-3-ο-βθμοημζίδζα (πνχια πμνημηαθί έςξ ηυηηζκμ), ηαεχξ επίζδξ ζε παιδθυηενεξ υιςξ ζοβηεκηνχζεζξ ηα πεθανβμκζδίκμ- 3-O- νμοηζκμζίδζα (πνχια ηυηηζκμ) (Gonçalves κ. ά., 2007). Δπζπνυζεεηα ζημ ηενάζζ ειπενζέπμκηαζ επίζδξ ζδιακηζηέξ πμζυηδηεξ ηαηά ηφνζμ θυβμ άπνςιςκ θαζκμθχκ υπςξ ηα οδνμλοηζκκαιζηά μλέα (κεμπθςνμβεκζηυ μλφ, πθςνμβεκζηυ μλφ ηαζ π- ημοιανμοθ-ημοζκζηυ μλφ), μζ θθααμκυθεξ (νμοηίκδ) ηαζ μζ θθααακυθεξ (ηαηεπίκδ, επζηαηεπίκδ ηαζ ζοιποηκςιέκεξ ηακκίκεξ) (Gonçalves κ. ά., 2004; Serradilla κ. ά., 2011; Goulas κ. ά., 2015). Ζ ακαθμβία οδνμλοηζκκαιζηχκ μλέςκ ηαζ θθααμκμεζδχκ πμζηίθεζ απυ πμζηζθία ζε πμζηζθία αθθά ηοιαίκεηαζ απυ 6 έςξ 11 θυνεξ ιεβαθφηενδ βζα ηα οδνμλοηζκκαιζηά μλέα (Goulas κ. ά., 2015). Ζ αζμζφκεεζδ ηςκ θαζκμθζηχκ μοζζχκ επδνεάγεηαζ απυ ηδκ έκηαζδ ημο θςηυξ, ηζξ επζηναημφζεξ εενιμηναζίεξ ηαεχξ ηαζ ηδκ πμζηζθία. Ζ βεκμηοπζηή παναθθαηηζηυηδηα ηδξ ηάεε πμζηζθίαξ είκαζ ζε εέζδ κα επζθένεζ ζοζζχνεοζδ θαζκμθζηχκ μοζζχκ εκηυξ υιςξ ηάπμζςκ μνίςκ πμο ηδ παναηηδνίγμοκ έκακηζ ηςκ οπμθμίπςκ πμζηζθζχκ απυ πνμκζά ζε πνμκζά (Gonçalves κ. ά., 2004). Τρδθή έκηαζδ θςηυξ ηαεχξ ηαζ ορδθέξ εενιμηναζίεξ C ζε μπςνχκα ηεναζζάξ εκίζποζακ ζδιακηζηά ηδ ζοβηέκηνςζδ ηυζμ ηςκ ζοκμθζηχκ θαζκμθχκ υζμ ηαζ ηςκ ακεμηοακχκ (Karlidag κ. ά., 2009). Δπζπθέμκ ζηαδζαηή αφλδζδ μθζηχκ θαζκμθχκ ηαζ ακεμηοακχκ παναηδνήεδηε ιεηά απυ ροπνή ζοκηήνδζδ ηαζ δζαηήνδζδ ηςκ ηανπχκ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο (Gonçalves κ. ά., 2004; Goulas κ. ά., 2015). Οζ ακεμηοάκεξ, πανυθα αοηά, είκαζ αζηαεείξ εκχζεζξ πμο οπμαάθθμκηαζ ζε ιζα ζεζνά απμζημδμιδηζηχκ ακηζδνάζεςκ. Ζ ζηαεενυηδηα ημοξ είκαζ ελαζνεηζηά ιεηααθδηή, ακάθμβα ιε ηδ δμιή ημοξ ηαζ ηδ ζφκεεζδ ημο οπμζηνχιαημξ ζημ μπμίμ οπάνπμοκ. Αολδιέκμζ βθοημζζδζημί οπμηαηάζηαηεξ ηαζ ιεζςιέκδ δναζηδνζυηδηα ημο κενμφ αολάκμοκ ηδ ζηαεενυηδηα ηςκ πνςζηζηχκ. Ακηίεεηα δ φπανλδ ηςκ εκγφιςκ ηδξ πμθοθαζκμθμλεζδάζδξ, ηδξ οπενμλεζδάζδξ, ηαζ ηδξ βθοημζζδάζδξ ζημοξ θοηζημφξ ζζημφξ ηαεχξ ηαζ μοζζχκ υπςξ ημ αζημναζηυ μλφ ηαζ δ αηεηαθδεΰδδ εα επζηαπφκμοκ ηδκ οπμαάειζζδ ηςκ ακεμηοακχκ. Χξ απμηέθεζια αοηχκ ημκ δζενβαζζχκ μζ ακεμηοάκεξ εα ζοιποηκςεμφκ ιε άθθεξ θαζκμθζηέξ εκχζεζξ (ηονίςξ ζοιποηκςιέκεξ ηακίκεξ) ηαζ εα ζπδιαηίζμοκ έβπνςιεξ πμθοιενζζιέκεξ πνςζηζηέξ (Chaovanalikit ηαζ Wrolstad, 2004; Giusti ηαζ Wrolstad, 2005; Wrolstad κ. ά., 2005). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 26

27 Ο αζμθμβζηυξ νυθμξ ηςκ θαζκμθζηχκ μοζζχκ είκαζ ζδιακηζηυξ, ηαεχξ εκζζπφμοκ ηδκ άιοκα εκακηίμκ ηςκ θοημθάβςκ γχςκ (ηονίςξ μζ οδνμθομιέκεξ ηακίκεξ) ηαζ ηςκ ιζηνμμνβακζζιχκ, πνμζηαηεφμοκ απυ ηδκ οπενζχδδ αηηζκμαμθία, πνμζεθηφμοκ έκημια επζημκζαζηέξ, εκζζπφμοκ ημ ηοηηανζηυ ημίπςια (θζβκίκδ) ηαζ είκαζ οπεφεοκα βζα ηδκ ιεηαβςβή ηςκ ελςηενζηχκ ενεεζζιάηςκ ζημ θοηυ Αληηνμεηδσηηθή ηθαλόηεηα ησλ θεξαζηώλ Χξ ακηζμλεζδςηζηυξ πανάβμκηαξ παναηηδνίγεηαζ μπμζαδήπμηε μοζία ιε εθεφεενα δθεηηνυκζα πμο εκχ οπάνπεζ ζε παιδθέξ ζοβηεκηνχζεζξ ζοβηνζηζηά ιε ηα οπμζηνχιαηα (εθεφεενεξ νίγεξ πμο πενζέπμοκ έκα ή πενζζζυηενα αζφγεοηηα δθεηηνυκζα) πμο πνυηεζηαζ κα μλεζδςεμφκ, ηαεοζηενεί ή ακαζηέθθεζ ηδκ μλείδςζδ αοηχκ ηςκ οπμζηνςιάηςκ. Οζ εθεφεενεξ νίγεξ απμηεθμφκ πνμσυκηα ημο θοζζμθμβζημφ ηοηηανζημφ ιεηααμθζζιμφ (ROS, NOS), έπμκηαξ δζηηυ νυθμ: ζε παιδθέξ ζοβηεκηνχζεζξ είκαζ εοενβεηζηέξ βζα ηα ηφηηανα ηαζ ημοξ μνβακζζιμφξ ηαζ ζε ορδθέξ ζοβηεκηνχζεζξ αθαπηζηέξ. Σα ακηζμλεζδςηζηά πςνίγμκηαζ ζε εκγοιζηά υπςξ δζζιμοηάζδ ημο οπενμλεζδίμο (SOD), ηαηαθάζδ, ακαβςβάζδ ηδξ βθμοηαεεζυκδξ (GR) ηαζ οπενμλεζδάζεξ ηδξ βθμοηαεεζυκδξ (GPxs) η.α. ηαζ ιδ εκγοιζηά υπςξ βθμοηαεεζυκδ, εεζμακαβςβάζεξ, αζηαιίκδ C, E, ηανμηεκμεζδή, θαζκυθεξ η.α. (Γζακκαημπμφθμο, 2009). Μεηαλφ αοηχκ, μζ θαζκμθζηέξ εκχζεζξ έπμοκ ιεθεηδεεί εηηεηαιέκα θυβς ηδξ δνάζδξ ημοξ ςξ ακηζμλεζδςηζηά ιε πμζηίθα μθέθδ βζα ηδκ οβεία, αθθά ηαζ βζα ηδκ πνυθδρδ πνυκζςκ θθεβιμκχκ, ηανδζαββεζαηχκ παεήζεςκ, δζάθμνςκ ιμνθχκ ηανηίκμο ηαζ ηφπςκ δζααήηδ (Usenik κ. ά., 2008). Ζ ακηζμλεζδςηζηή ζηακυηδηα ηςκ ηεναζζχκ ηαζ βεκζηυηενα ηςκ θνμφηςκ ηαζ θαπακζηχκ ζοζπεηίγεηαζ ζζπονά ιε ηδκ πενζεηηζηυηδηα ζε μθζηέξ θαζκυθεξ υπςξ ακεμηοακίκεξ, θθααμκμεζδή ηαζ ιεθαημκίκδ (Pantelidis κ. ά., 2007; Usenik κ. ά., 2008; Ziogas κ. ά., 2010). ε ζοβηνζηζηή αλζμθυβδζδ ηςκ ηεναζζχκ ςξ πνμξ ηδκ ακηζμλεζδςηζηή ημοξ ζηακυηδηα, αοηά ηαηέθααακ ηδκ πνχηδ εέζδ ακάιεζα ζε 19 θνμφηα θυβς ηςκ ορδθχκ ημοξ ζοβηεκηνχζεςκ ζε θαζκμθζηέξ εκχζεζξ (Vinson κ. ά., 2001) Ο βηνινγηθόο ξόινο ηνπ αζβεζηίνπ ζηα θπηά Σμ αζαέζηζμ απμηεθεί απαναίηδημ ιαηνμενεπηζηυ ζημζπείμ ζοιιεηέπμκηαξ ζε πμζηίθεξ θεζημονβζηέξ δζενβαζίεξ μοζζχδμοξ ζδιαζίαξ βζα ηα θοηά. Πνμζθαιαάκεηαζ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 27

28 απυ ηζξ νίγεξ ζηδκ ακυνβακδ ημο ιμνθή, δδθαδή ςξ ηαηζυκ (Ca 2+ ) ηαζ ιέζς ημο λοθχιαημξ ιε ημ νεφια ηδξ δζαπκμήξ ιεηαθένεηαζ ζημ οπένβεζμ ηιήια ημο θοημφ. Σμ αζαέζηζμ ζοιιεηέπεζ ζηδκ ηοηηανζηή δμιή ημο ηοηηάνμο ηαζ εζδζηυηενα, δζαδναιαηίγεζ έκα νυθμ ηθεζδί ζημ ηοηηανζηυ ημίπςια, θεζημονβχκηαξ ςξ ζοβημθθδηζηή μοζία ζηδ δζαζφκδεζδ ηςκ πδηηζκχκ ιεηαλφ ημοξ (ιέζς ηςκ δζαηθαδζζιέκςκ ακζμκζηχκ μιάδςκ ηςκ πδηηζκχκ). Δπίζδξ, ημ αζαεζηίμο επζδνά ζηδ δζαπεναηυηδηα ηδξ ηοημπθαζιαηζηήξ ιειανάκδξ, ιε απμηέθεζια υηακ δ ζοβηέκηνςζδ ημο ααίκεζ θείκμοζα κα παναηδνείηαζ αφλδζδ ηδξ δζαπεναηυηδηαξ ηδξ ιειανάκδξ. Δπζπνυζεεηα, ημ αζαέζηζμ έπεζ ζοζπεηζζηεί ιε πμθθέξ ακαπηολζαηέξ δζαδζηαζίεξ ημο θοημφ, ηαεχξ ηαζ ιε απμηνίζεζξ ζε ααζμηζηέξ ηαζ αζμηζηέξ ηαηαπμκήζεζξ. Οζ πζμ ζδιακηζηέξ εη ηςκ μπμίςκ είκαζ: δ επζιήηοκζδ ημο βονεμζςθήκα, δ πμθζηυηδηα ηςκ ηοηηάνςκ ιεηά ηδκ βμκζιμπμίδζδ, δ ηοηηανμδζαίνεζδ, ημ ηθείζζιμ ηςκ ζημιάηςκ ηςκ θφθθςκ, δ θυνηςζδ ηαθίμο ζημ λφθςια ηαζ δ επζιήηοκζδ ηςκ νζγζηχκ ηοηηάνςκ ηαζ ηνζπζδίςκ ηα μπμία θαιαάκμοκ ιένμξ ζηζξ ακαπηολζαηέξ δζαδζηαζίεξ ημο θοημφ. Δπζπθέμκ ημ μλεζδςηζηυ ζηνεξ, δ ακμλία, δ λδναζία, δ αθαηυηδηα, δ ακημπή ζε παεμβυκα ηαζ μζ ιδπακζηέξ δζεβένζεζξ υπςξ ηίκδζδ (εκημιμθάβα θοηά) ηαζ άββζβια (ηθείζζιμ θφθθςκ ημο είδμοξ Mimosa pudica) απμηεθμφκ απμηνίζεζξ ημο αζαεζηίμο ζε ααζμηζηέξ ηαζ αζμηζηέξ ηαηαπμκήζεζξ (White ηαζ Broadley, 2003; Hepler, 2005) Δθαξκνγή αζβεζηίνπ ζε θαξπνύο ε πνυζθαηδ ακαζηυπδζδ ηδξ αζαθζμβναθίαξ ακαθένεηαζ υηζ δ εθανιμβή ημο Ca ζε ηανπμφξ ιπμνεί κα πναβιαημπμζδεεί ιέζς δζαθοθθζηχκ ρεηαζιχκ ζε πνμζοθθεηηζηυ επίπεδμ (Lara, 2013) ηαζ εζδζηυηενα ιε ηδκ δζαθοθθζηή εθανιμβή ημο πθςνζμφπμο αζαεζηίμο (CaCl 2 ), δ μπμία απμηεθεί μζημκμιζηή ηαζ ιε ηδκ εονφηενδ απμδμπή θφζδ βζα ηδκ αφλδζδ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ ημο Ca ζημοξ ηανπμφξ. Ζ ακεπάνηεζα Ca ζηδκ παναβςβή ηανπχκ ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζε θοζζμθμβζηέξ δζαηαναπέξ ιεβάθδξ μζημκμιζηήξ ζδιαζίαξ, υπςξ δ πζηνή ζηζβιάηςζδ ηαζ δ οάθςζδ ζηα ιήθα, ημ ζπίζζιμ ζηα ηενάζζα ή άδεζμζ θμαμί ζηα θζζηίηζα η.α. (White ηαζ Broadley, 2003). Δπζπθέμκ, μζ ιεηαπεζνίζεζξ ιε Ca ζε έκα εονφ θάζια ηανπχκ έπμοκ ηδ δοκαηυηδηα κα ηαεοζηενήζμοκ ηδκ ςνίιακζδ ηαζ ηδ βήνακζδ, επδνεάγμκηαξ έηζζ άιεζα έκα εονφ θάζια παναηηδνζζηζηχκ πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ πμζυηδηα ηαζ ηδκ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 28

29 ζηακυηδηα απμεήηεοζδξ ζαηπάνςκ. Γεκζηά, ηα πεζναιαηζηά απμηεθέζιαηα ηςκ ρεηαζιχκ Ca πνζκ ηδ ζοβημιζδή ηςκ ηεναζζχκ είκαζ αζηαεή, ιδ ζδιακηζηά έςξ ηαζ ακηζθαηζηά. Έκα ιένμξ αοηήξ ηδξ παναθθαηηζηυηδηαξ ηςκ απμηεθεζιάηςκ εκδεπμιέκςκ ζπεηίγεηαζ ιε βμκμηοπζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ εζδχκ ή ηςκ πμζηζθζχκ, ιε ηδ ζοβηέκηνςζδ ημο CaCl 2 ή ιε ημ ζηεφαζια πμο εηάζημηε πνδζζιμπμζείηαζ. Ζ αολδιέκδ ζοκεηηζηυηδηα ζάνηαξ ηςκ ηανπχκ ζοζπεηίγεηαζ ιε ηδκ ηαεοζηένδζδ ζηδ δζαθοημπμίδζδ ηδξ πδηηίκδξ. Έηζζ, ημ ελςβεκέξ Ca ιπμνεί κα εοκμήζεζ ημ ζπδιαηζζιυ ιδ μιμζμπμθζηχκ ζοκδέζεςκ ιεηαλφ ηςκ πμθομονμκζδίςκ ιέζς ηςκ βεθονχκ Ca, ειπμδίγμκηαξ έηζζ ηδ δζαθοημπμίδζδ ημο ιεζαίμο εθάζιαημξ ηαζ ηαη επέηηαζδ ηδκ αφλδζδ ηδξ ακημπήξ ημο ηοηηανζημφ ημζπχιαημξ. Δπίζδξ, ημ ελςβεκέξ Ca δνα ηνμπμπμζχκηαξ έκγοια πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ημκ ηαηααμθζζιυ ημο ηοηηανζημφ ημζπχιαημξ, ζοβηεηνζιέκα ζε ιήθα ηαζ νμδάηζκα παναηδνήεδηε ιεζςιέκδ δναζηζηυηδηα ηςκ εκγφιςκ ΡΜΔ, PG, α-gal ηαζ α-λοθμβθοηάκδ(α-xyl) (Lara, 2013). ημ ηενάζζ δ εεηζηή επίδναζδ ημο δζαθοθθζηχξ εθανιμγυιεκμο αζαεζηίμο έπεζ παναηδνδεεί απυ πθδεχνα ενεοκδηχκ ηαζ ζδίςξ υζμκ αθμνά ηδ ιείςζδ ημο ζπζζίιαημξ ηςκ ηανπχκ (Facteau κ. ά., 1987; Tsantili κ. ά., 2007; Vangdal κ. ά., 2008; Wójcik κ. ά., 2013; Erogul, 2014). Χζηυζμ, ηα ηεθεοηαία πνυκζα δ εθανιμβή ημο Ca ζημ ηανπυ δε βίκεηαζ απμηθεζζηζηά πνμζοθθεηηζηά ιε δζαθοθθζημφξ ρεηαζιμφξ, αθθά ηαζ ιεηαζοθθεηηζηά ιε ειαάπηζζδ ηςκ ηανπχκ (κςπχκ ηαζ ιεηαπμζδιέκςκ) ζε δζάθοια Ca βζα ζπεηζηά ζφκημιμ πνμκζηυ δζάζηδια (ζοκήεςξ απυ 1 έςξ 15θεπηά). Οζ ιεηαζοθθεηηζηέξ ειααπηίζεζξ ηςκ ηεναζζχκ ζε δζαθφιαηα Ca (ζοκήεςξ ζοβηεκηνχζεςκ 0,5 έςξ 3%), έπμοκ ζοκήεςξ εεηζηά απμηεθέζιαηα ζηδκ πμζυηδηά ημοξ (Saftner κ. ά., 1998; Suutarinen κ. ά., 1998; Hernández-Muñoz κ. ά., 2006; Manganaris κ. ά., 2007b; Rico κ. ά., 2007; Figueroa κ. ά., 2012; Wang κ. ά., 2014; Wang ηαζ Long, 2015). Ζ επίδναζδ ηδξ εενιμηναζίαξ ημο δζαθφιαημξ ειαάπηζζδξ έπεζ απμδεζπεεί υηζ είκαζ ιείγμκμξ ζδιαζίαξ βζα ηδκ απμννυθδζδ ημο Ca ζε δζάθμνα μπςνμηδπεοηζηά πνμσυκηα. Γζα πανάδεζβια, δ πνήζδ ηςκ 50 C αεθηίςζε ηδκ απμννυθδζδ ηςκ δζαθοιάηςκ Ca ζε ζφβηνζζδ ιε ημοξ 25 C ζε ιεηαπμζδιέκα ηανυηα αεθηζχκμκηαξ ηδκ πμζυηδηα, ζδίςξ ζε ζπέζδ ιε ηδ ζοκηήνδζδ ηαζ ιεζχκμκηαξ ημκ απμπνςιαηζζιυ ηςκ ζζηχκ (Rico κ. ά., 2007). Δκ ημφημζξ, ειαάπηζζδ ζε δζάθοια Ca δεκ εκδείηκοηαζ ιε ηαοηυπνμκα αφλδζδ ηδξ εενιμηναζία ζε εοπαεή θνμφηα, υπςξ ημ ηενάζζ ηαζ δ θνάμοθα. Αοηυ μθείθεηαζ ζηδκ ορδθή ιεηααμθζηή δναζηδνζυηδηα ημο ηανπμφ πμο θυβς ηδξ ορδθήξ εενιμηναζίαξ εα επζθένεζ ηαπεία απμννυθδζδ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 29

30 κενμφ ηαζ ζδιακηζηή εηνμή πδηηζκζηχκ πμθοιενχκ πμο ςξ απμηέθεζια εα έπμοκ ημ ιαθάηςια ηςκ ζζηχκ ή ημ ζπίζζιμ ηδξ επζδενιίδαξ ηςκ ηανπχκ. Όπςξ πνμακαθένεδηε, μζ εοπαεείξ ηανπμί πνέπεζ άιεζα ιεηά ηδ ζοβημιζδή ημοξ κα ιεζχζμοκ ηδ ιεηααμθζηή ημοξ δναζηδνζυηδηα ιέζς ηδξ οδνυρολδξ, επζηοβπάκμκηαξ ηαθφηενδ ζοκηήνδζδ. Έηζζ ζοκάβεηαζ ημ ζοιπέναζια υηζ δ ιεηαζοθθεηηζηή εθανιμβή ημο Ca εα είπε κυδια ιυκμ ηαηά ηδκ δζαδζηαζία ηδξ οδνυρολδξ ηςκ ηεναζζχκ (Wang κ. ά., 2014; Wang ηαζ Long, 2015). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 30

31 ΚΟΠΟ ΣΗ ΓΙΑΣΡΙΒΗ Ζ ζοκεπχξ αολακυιεκδ γήηδζδ ηςκ ηαηακαθςηχκ βζα πμζμηζημφξ ηαζ παναηεηαιέκδξ ζοκηδνδζζιυηδηαξ ηανπμφξ, έπεζ μδδβήζεζ ζηδκ ακαγήηδζδ πναηηζηχκ μζ μπμίεξ εα αεθηζζημπμζήζμοκ ηδκ ζοκηήνδζδ πςνίξ υιςξ κα οπμααειίγμοκ ηδκ πμζυηδηα ηςκ ηανπχκ. Ο ηανπυξ ημο ηεναζζμφ δζαηνίκεηαζ βζα ηδκ πμθφπθμηδ ιεηαζοθθεηηζηή ζοιπενζθμνά ημο, ηαεχξ ειπμνεφεηαζ ιε ημ ανχζζιμ ηιήια ημο αθθά ηαζ ιε ημκ πμδίζημ. Απυ ηδκ άθθδ ιενζά, ημ Ca ακ ηαζ είκαζ ημ ηαη ελμπήκ ζημζπείμ πμο ζοκδέεηαζ ιε ηδκ πμζυηδηα ηςκ ηανπχκ, μ νυθμξ ημο ζηδκ πνμ- ηαζ ιεηα-ζοθθεηηζηή θοζζμθμβία ηςκ ηεναζζχκ δεκ είκαζ πθήνςξ ηαηακμδηυξ. Με αάζδ ηα παναπάκς, μ ζημπυξ ηδξ πανμφζδξ ενβαζίαξ ήηακ δ ιεθέηδ ηδξ πνμ- ηαζ ιεηα-ζοθθεηηζηήξ εθανιμβήξ 0,5% Ca ζηα θοζζμθμβζηά ηαζ πμζμηζηά παναηηδνζζηζηά ηςκ ηανπχκ ηςκ πμζηζθζχκ ηεναζζμφ Regina ηαζ Lapins ηαηά ηδκ 3 δ διένα δζαηήνδζήξ ημοξ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο (20 C) ιεηά ηδκ ειπμνζηή ημοξ ζοβημιζδή. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 31

32 2. ΤΛΗΚΑ & ΜΔΘΟΓΟΗ

33 2.1. Φπηηθό πιηθό Γζα ηδ ιεθέηδ ηδξ επίδναζδξ ημο Ca ζε ηανπμφξ ηεναζζάξ, επζθέπεδηε μπςνχκαξ ηεναζζάξ ζηδκ πενζμπή ηδξ Αβίαξ Φςηεζκήξ ημο κμιμφ Πέθθαξ, υπμο δεκ είπε πναβιαημπμζδεεί, ημοθάπζζημκ ηδκ ηεθεοηαία πεκηαεηία, δζαθοθθζηυξ ρεηαζιυξ ιε CaCl 2. Πνμηεζιέκμο κα ιεθεηδεεί δ επίδναζδ ημο CaCl 2 ζε ηανπμφξ ηεναζζάξ πναβιαημπμζήεδηακ δφμ δζαθοθθζημί ρεηαζιμί ιε δζάθοια ζοβηέκηνςζδξ 0,5% CaCl 2 * 2H 2 O (SIGMA) + 0,01% Σween 20 (AppliChem) ζε δέκηνα ηεναζζάξ (α) δθζηίαξ 25 εηχκ ηδξ πμζηζθίαξ Lapins ιε οπμηείιεκμ Mahaleb (διενμιδκίεξ ρεηαζιχκ 12/6/2016 ηαζ 22/6/2016; ιε διενμιδκία ζοβημιζδήξ 6/7/2016) ηαζ (α) ζε δέκηνα ηεναζζάξ δθζηίαξ 8 εηχκ ηδξ πμζηζθίαξ Regina ιε οπμηείιεκμ CAP-6P (διενμιδκίεξ ρεηαζιχκ30/6/2016 ηαζ 6/7/2012; διενμιδκία ζοβημιζδήξ 13/7/2012) Οζ ηανπμί ζοθθέπηδηακ ζημ ζηάδζμ ηδξ ειπμνζηήξ ζοβημιζδήξ ηαζ πςνίζηδηακ ζε δφμ μιάδεξ: α) ηανπμί ιε δζαθοθθζηή εθανιμβή CaCl 2 ηαζ α) ηανπμί ιε δζαθοθθζηή εθανιμβή H 2 O (ιάνηοναξ). οκμθζηά ζοβημιίζηδηακ 30 ηζθά ηανπμί ηεναζζμφ ιε ημκ πμδίζημ ημοξ, απυ 15 ηζθά ζε ηάεε μιάδα ηαζ ιεηαθένεδηακ ζημ ενβαζηήνζμ Γεκδνμημιίαξ ζημ αβνυηηδια ημο Α.Π.Θ., ιέζα ζε δζάζηδια 5 ςνχκ απυ ηδκ απμιάηνοκζδ ημο πνχημο ηανπμφ απυ ημ δέκδνμ. Ζ ηάεε μιάδα πςνίζηδηε ζε δφμ οπμμιάδεξ ηςκ 7,5 ηζθχκ ηαζ ειααπηίζηδηε ζε θεηάκεξ υπμο πενζείπακ απζμκζζιέκμ H 2 O ζημοξ 0 C ή 0,5% CaCl 2 * 2H 2 O+ 0,01% Σween 20 επίζδξ ζημοξ 0 C βζα 10 θεπηά, πνμζμιμζάγμκηαξ ηδκ ειπμνζηή οδνυρολδ πμο εθανιυγεηαζ ζηα ζοζηεοαζηήνζα πνζκ ηδκ ροπνή ζοκηήνδζδ ηςκ ηεναζζχκ (απμαμθή εενιυηδηαξ αβνμφ). οκμθζηά, μζ ιεηαπεζνίζεζξ πμο εθανιυζηδηακ ήηακ ηανπμί πμο είπακ οπμζηεί εθανιμβή δζαθοθθζημφ ρεηαζιμφ ιε: Η) H 2 O ηαζ ζηδ ζοκέπεζα οδνυρολδ ιε απζμκζζιέκμ H 2 O (Μάνηοναξ), ΗΗ) CaCl 2 ηαζ ζηδ ζοκέπεζα οδνυρολδ ιε απζμκζζιέκμ H 2 O (Ca), ΗΗΗ) H 2 O ηαζ ζηδ ζοκέπεζα οδνυρολδ ιε CaCl 2 (Ca ΤΦ ), ΗV) CaCl 2 ηαζ ζηδ ζοκέπεζα οδνυρολδ ιε CaCl 2 (Ca+Ca ΤΦ ). Γζα ηδ δζενεφκδζδ ηδξ ιεηαζοθθεηηζηήξ επίδναζδξ ημο CaCl 2 ζημοξ ηανπμφξ επζθέπηδηε ςξ έκα πνμκζηυ ζδιείμ ηςκ ακαθφζεςκ δ 3 δ διένα ιεηά ηδ ζοβημιζδή, υπμο μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο (20 C). Ο πνμζδζμνζζιυξ ηδξ θοζζμθμβζηήξ ηαηάζηαζδξ ηςκ ηανπχκ εηηζιήεδηε ιε ημκ πνμζδζμνζζιυ (1) ηδξ απμννυθδζδξ ημο κενμφ ιεηά ηδκ οδνυρολδ, (2) ημ πνχια ημο ηανπμφ (3) ηζξ θοζζηέξ ζδζυηδηεξ ημο ηανπμφ, ήημζ δ δφκαιδ πμο αζηήεδηε βζα Μιχαηλίδης Μιχαήλ 33

34 κα επζθένεζ (α) 15% παναιυνθςζδ ζηδ ζάνηα, (α) δζάννδλδ ημο θθμζμφ ηαζ (β) απμημπή ημο πμδίζημο απυ ημ ηανπυ (4) μ νοειυξ ακαπκμήξ, (5) δ πενζεηηζηυηδηα ημο ηανπμφ ζε δζαθοηά ζηενεά ζοζηαηζηά (Γ), (6) δ μβημιεηνμφιεκδ μλφηδηα (ΟΟ) ηαζ (7) δ μπηζηή αλζμθυβδζδ ηςκ ηανπχκ ιε αάζδ ημ ζπίζζιμ (cracking), ηαθέηζαζια ημο πμδίζημο (stem browning), ηα ααεμοθχιαηα (surface pitting), ημκ αθοδαηςιέκμ θθμζυ (shrivel) ηαζ ηδκ εηδήθςζδ ζοιπηςιάηςκ πνμζαμθήξ απυ ημ θοημπαεμβυκμ ιφηδηα Monilia sp. Σα ακηζμλεζδςηζηά παναηηδνζζηζηά ηςκ ηανπχκ εηηζιήεδηακ ιε ημκ πνμζδζμνζζιυ ηςκ μθζηχκ θαζκμθχκ, ακεμηοακχκ, θθααμκμεζδχκ, ηακζκχκ, θθααμκμθχκ ηαζ οδνμλοηζκκαιζηχκ μλέςκ, ηαεχξ επίζδξ ηαζ ιε δείηηεξ υπςξ δ ποηκυηδηα ημο πνχιαημξ, ημ πμθοιενζζιέκμ πνχια, ηαθέ απμπνςιαηζζιυ ηαζ ςξ πμζμζηυ ημο πμθοιενζζιέκμο πνχιαημξ (%). Δπζπνυζεεηα, δ ακηζμλεζδςηζηή ζηακυηδηα ηδξ ζάνηαξ ηςκ ηεναζζχκ εηηζιήεδηε ιε ηνεζξ ιεευδμοξ: α) ηδ δμηζιή ζηακυηδηαξ ακαβςβήξ ημο ηνζζεεκμφξ ζζδήνμο (FRAP), α) ηδ δμηζιή ηδξ εθεφεενδξ νίγαξ DPPH (2,2-Diphenyl-1-picrylhydrazyl) ηαζ β) ιε ηδ δμηζιή ηδξ πνμζηαζίαξ ηδξ δεζμλονζαυγδξ Φπζηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θαξπώλ Απνξξόθεζε λεξνύ κεηά ηελ πδξόςπμε Σμ αάνμξ απυ 3 επακαθήρεζξ 150 ηανπχκ ιεηνήεδηε ιε γοβυ (ηφπμο KERN ) ιε αηνίαεζα εκυξ δεηαδζημφ ρδθίμο, πνζκ ηδκ εθανιμβή ηδξ οδνυρολδξ ηαζ ιεηά ημ ζηέβκςια ηςκ ηανπχκ ζημ ροβείμ βζα κα πνμζδζμνζζηεί ημ πμζμζηυ επί ημζξ εηαηυ (%) ημο κενμφ πμο απμννμθήεδηε απυ ημοξ ηανπμφξ ζφιθςκα ιε ημκ ηφπμ: ηεθζηυ αάνμξ ανπζηυ αάνμξ % Απμννυθδζδ = * 100 ηεθζηυ αάνμξ Υξώκα θαξπνύ Ζ εηηίιδζδ ημο πνχιαημξ πναβιαημπμζήεδηε ιε πνςιαηυιεηνμ (ιμκηέθμο Minolta CR-200 Minolta, Osaka, Japan) ζε 30 ηανπμφξ ακά ιεηαπείνζζδ, ημ μπμίμ ααειμκμιμφκηακ ιε πνυηοπδ ενβμζηαζζαηή θεοηή πθάηα ηαζ μζ ιεηνήζεζξ θαιαάκμκηακ ιε ηδκ ημπμεέηδζδ ηδξ ηεθαθήξ ημο πνςιαηυιεηνμο ζηδκ ελςηενζηή πθεονά ηδξ ιζηνήξ δζαιέηνμο ημο ηανπμφ. ηδ ζοκέπεζα ηαηαβνάθμκηακ μζ ηζιέξ ζημ ζφζηδια ζοκηεηαβιέκςκ L*, a*, b*. Ζ ηζιή L* ακηζπνμζςπεφεζ ηδ θςηεζκυηδηα, Μιχαηλίδης Μιχαήλ 34

35 θαιαάκμκηαξ ηζιέξ απυ 0 βζα ιαφνμ έςξ 100 βζα άζπνμ, δ ηζιή a* ακηζπνμζςπεφεζ ηδ δζααάειζζδ ημο πνχιαημξ απυ πνάζζκμ (a* ανκδηζηυ) έςξ ηυηηζκμ (a* εεηζηυ) ηαζ δ ηζιή b* ακηζπνμζςπεφεζ ηδ δζααάειζζδ ημο πνχιαημξ απυ ιπθέ (b* ανκδηζηυ) έςξ ηίηνζκμ (b* εεηζηυ), δ βςκία Hue (h o ) ακηζπνμζςπεφεζ ημ πνχια ζε ιμνθή ζθαίναξ υπμο 0 μ = ηυηηζκμ, 90 μ = ηίηνζκμ, 180 μ = πνάζζκμ ηαζ 270 μ = ιπθε, εκχ δ πανάιεηνμξ πνχια (C*) ηδκ έκηαζδ ημο πνχιαημξ απυ εμθυ έςξ θαιπενυ, βζα παιδθέξ ηαζ ορδθέξ ηζιέξ ακηίζημζπα. Οζ ηζιέξ ηδξ βςκίαξ Hue οπμθμβίζηδηακ απυ ημκ ηφπμ: {[(tan 1 (b* / a*) / 6,2823) * 360] = x, υηακ a* > 0 ηαζ b* 0 ηυηε h ο = x, υηακ a* < 0 ηαζ b* 0 ηυηε h ο = x + 180, υηακ a* < 0 ηαζ b* < 0 ηυηε h ο = x ηαζ υηακ a* > 0 ηαζ b* < 0 ηυηε h ο = x + 360} ηαζ ημο πνχιαημξ (C*) απυ ημκ ηφπμ: [C* = (a* 2 + b* 2 ) 1/2 ], ιε αάζεζ ηζξ ηζιέξ ηςκ παναιέηνςκ a* ηαζ b* (McGuire, 1992). Γζα ηδ ζφβηνζζδ ηςκ απμηεθεζιάηςκ πνδζζιμπμζήεδηακ μζ πανάιεηνμζ L*, h o ηαζ C* Φπζηθέο ηδηόηεηεο ζάξθαο Γζα ηάεε ιεηαπείνζζδ πνμζδζμνίζηδηακ 3 θοζζηέξ ζδζυηδηεξ 30 ηανπχκ ιε ηδ πνήζδ TAXT2i Texture Analyzer (Stable Microsystems, Godalming, Surrey, UK). Ζ ιζηνή δζάιεηνμξ ημο ηανπμφ πνμζδζμνίζηδηε ιε ρδθζαηυ παπφιεηνμ (6-Jumbo-LC- Anzeige) αηνίαεζαξ 0,1mm, οπμθμβίζηδηε δ απυζηαζδ πμο έπνεπε κα δζακφζεζ μ ακαθοηήξ δφκαιδξ υηακ εα ενπυηακ ζε επαθή ιε ημ θθμζυ ημο ηεναζζμφ, χζηε κα επζθένεζ 15% παναιυνθςζδ ιε ημκ ηφπμ: ιζηνή δζάιεηνμξ (mm) * 0,15. Μζα επίπεδδ αηζάθζκδ πθάηα (75 mm δζαιέηνμο) ήηακ ημπμεεηδιέκδ ζημ ιδπάκδια. Οζ ηανπμί ιε ηδ ιζα πθεονά ηδξ ιζηνήξ δζαιέηνμο ημπμεεημφκηακ ζε «δαηηφθζμ ζηήνζλδξ» (Stable Microsystems) ιε ηδκ ακηίεεηδ πθεονά κα παναιέκεζ εθεφεενδ. Ζ ηαπφηδηα ημο ειαυθμο ζοιπίεζδξ ήηακ 0.8 mm*s -1. Ζ δφκαιδ ζε Newton πμο απαζημφκηακ βζα κα επζθένεζ ζοιπίεζδ ημο ηανπμφ ηαηά 15% ηαηαβνάθμκηακ ζε δθεηηνμκζηυ οπμθμβζζηή ηαζ ηα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ζε Ν*mm -1. H δφκαιδ πμο αζηήεδηε βζα κα επζθένεζ δζάννδλδ ημο θθμζμφ ιεηνήεδηε πνδζζιμπμζχκηαξ ιζα αεθυκα απυ αηζάθζ, δζαιέηνμο 2 πζθζμζηχκ εθανιμζιέκδ ζημ ιδπάκδια, υπμο εζζενπυιεκδ 4 mm εκηυξ ημο ηανπμφ ηαηαβνάθμκηακ δ ιέβζζηδ δφκαιδ ζε Newtons. Ζ ηαπφηδηα ηίκδζδξ ημο ιδπακήιαημξ ήηακ 0,8 mm*s -1 ηαζ μ ηανπυξ ημπμεεημφκηακ ζε «δαηηφθζμ ζηήνζλδξ». Μιχαηλίδης Μιχαήλ 35

36 Γζα ηδ δφκαιδ απμημπήξ ημο πμδίζημο απυ ημ ηανπυ πνδζζιμπμζήεδηε ελάνηδια θααήξ βζα εθεθηοζιυ πμο εθάνιμγε ζημ ιδπάκδια. O ηανπυξ ημπμεεημφκηακ ηάης απυ αηζάθζκδ επζθάκεζα, υπμο είπε ζηδ ιέζδ ηδξ έκα ηοηθζηυ άκμζβια, δζαιέηνμο 10 πζθζμζηχκ ηαζ δζαιέζμο αοημφ μ πμδίζημξ εκχκμκηακ ιε ηδ θααή ημο ιδπακήιαημξ. Ζ δφκαιδ πμο ηαηαβναθυηακ απυ δθεηηνμκζηυ οπμθμβζζηή βζα ηδκ απμιάηνοκζδ ημο πμδίζημο απυ ημκ ηανπυ εηθναγυηακ ζε Newtons ηαζ δ ηαπφηδηα ηίκδζδξ ημο ιδπακήιαημξ ήηακ επίζδξ 0,8 mm*s -1 (Goulas κ. ά., 2015) Ρπζκόο αλαπλνήο Ο νοειυξ παναβςβήξ CO 2 ιεηνήεδηε ημπμεεηχκηαξ 10 ηανπμφξ ακά επακάθδρδ ηαζ ιεηαπείνζζδ ζε βοάθζκμ αάγμ 2 θίηνςκ, υπμο ζθνάβζγε ενιδηζηά ιε έκα θαζηζπέκζμ πχια βζα 60 θεπηά. Με ιία ζφνζββα, δ μπμία εζζπςνμφζε απυ εζδζηή οπμδμπή αθαζνμφκηακ έκα ηοαζηυ εηαημζηυ ηδξ εζςηενζηήξ αηιυζθαζναξ ιε ημ πέναξ ηςκ 60 θεπηχκ ηαζ εηηζιμφκηακ πμζμηζηά δ πενζεηηζηυηδηα ζε CO 2 ιε ηδ πνήζδ αένζμο πνςιαημβνάθμο. Γζυνεςζδ ηδξ εζςηενζηήξ πενζεηηζηυηδηαξ ζε CO 2 έβζκε ιε ημκ πνμζδζμνζζιυ CO 2 ζηδκ αηιυζθαζνα ημο ενβαζηδνίμο ιε 3 δεζβιαημθδρίεξ (πνζκ, ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηαζ ιεηά ηδκ παναιμκή ηςκ ηανπχκ ζηα αάγα). Ο αένζμξ πνςιαημβνάθμξ Shimadzu GC (Kyoto, Japan) πενζείπε, ακζπκεοηή εενιζηήξ αβςβζιυηδηαξ (TCD), ζηήθδ Porapac Q ιε ιήημξ 1m ηαζ εζςηενζηή δζάιεηνμ 2 πζθζμζηά. Φένμκ αένζμ ήηακ ημ ήθζμ (He) ιε νοειυ νμήξ 15mL min -1. Ζ εενιμηναζία ηδξ ζηήθδξ ήηακ 35 C, ημο εβποηή 120 C ηαζ ημο ακζπκεοηή 150 C. Σα απμηεθέζιαηα εηθνάγμκηαζ ςξ ml CO 2 kg -1 h Γηαιπηά ηεξεά πζηαηηθά (Γ), Ογθνκεηξνύκελε Ομύηεηα (ΟΟ) θαη Γείθηεο Χξίκαλζεο (RI) Οζ ηανπμί ακά 10 ηαζ ιεηά ηδκ αθαίνεζδ ημο πμδίζημο ηαζ ημο πονήκα (παναθαιαακυηακ ζάνηα ηαζ θθμζυξ), μιμβεκμπμζμφκηακ ζε δθεηηνζηυ απμποιςηή βζα ηδκ παναθααή ημο ποιμφ, ζημκ μπμίμ πνμζδζμνίγμκηακ Γ, ΟΟ ηαζ RI. Σα Γ πνμζδζμνίγμκηακ ζημ ποιυ ηςκ ηανπχκ ιε θμνδηυ δθεηηνμκζηυ δζαεθαζίιεηνμ Atago PR-1 (Atago Co Ltd., Tokyo,Japan). Μζα ζηαβυκα ποιμφ, ημπμεεημφηακ ζηδκ εζδζηή μπή ημο μνβάκμο ηαζ δ έκδεζλδ πμο θαιαακυηακ ακηζπνμζχπεοε ηδκ πενζεηηζηυηδηα % ζε Brix ημο ποιμφ. Ζ ΟΟ ηςκ ηανπχκ πνμζδζμνζγυηακ ιε ηζηθμδυηδζδ 10 ml ποιμφ ιεηά απυ πνμζεήηδ 100 ml απεζηαβιέκμο κενμφ ιε 0,1 Ν NaOH ιέπνζξ υημο ημ ph κα ακέθεεζ ζε 8,2. Ζ ΟΟ εηθναγυηακ ςξ πμζμζηυ % ιδθζημφ μλέμξ. Γζα ηδκ εκ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 36

37 θυβς ιεηαηνμπή, ηα ml ημο δζαθφιαημξ 0,1 Ν NaOH πμο ηαηακαθχκμκηακ ιέπνζξ υημο επζηεοπεεί ημ επζεοιδηυ ph (8,2) πμθθαπθαζζάγμκηακ ιε ημκ ζοκηεθεζηή 0,067 (βζα ημ ιδθζηυ μλφ). Ζ ΟΟ οπμθμβζγυηακ ιε αάζδ ηα ml ημο ποιμφ πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ ζηδ ιέεμδμ, ηδκ ηακμκζηυηδηα ημο δζαθφιαημξ NaOH ηαζ ημ βναιιμσζμδφκαιμ ημο ιδθζημφ μλέμξ ιε αάζδ ημκ ηφπμ: υπμο: Ν*v*100 ΟΟ = *67 V*1000 Ν, είκαζ δ ηακμκζηυηδηα ημο δζαθφιαημξ NaOH (ph 8,2) v, είκαζ δ πμζυηδηα ημο δζαθφιαημξ ηδξ αάζδξ πμο ηαηακαθχεδηε ζηδκ ηζηθμδυηδζδ V, είκαζ ηα ml ημο ποιμφ πμο πνδζζιμπμζήεδηακ Ο δείηηδξ ςνίιακζδξ (RI) είκαζ αδζάζηαημξ ςξ πνμξ ηδκ ιμκάδα ιέηνδζδξ ημο ηαεχξ εηθνάγεζ ηδκ ακαθμβία Γ / ΟΟ Οπηηθή αμηνιόγεζε ησλ θαξπώλ Ο αθοδαηςιέκμξ θθμζυξ ηαζ δ εηδήθςζδ ζοιπηςιάηςκ ιυθοκζδξ απυ ημ θοημπαεμβυκμ ιφηδηα Monilia sp. αλζμθμβήεδηε ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή, υπμο μζ ηανπμί πανέιεζκακ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο, ιεηνχκηαξ ημοξ ηανπμφξ πμο ειθάκζγακ ή εηδήθςζακ αθοδαηςιέκμ θθμζυ ηαζ ζοιπηχιαηα ιυθοκζδξ απυ ημ θοημπαεμβυκμ ιφηδηα Monilia sp. ακηίζημζπα. Γζα ηδκ αλζμθυβδζδ πνδζζιμπμζήεδηακ 5 επακαθήρεζξ ηςκ 30 ηανπχκ. Σα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ζε πμζμζηυ επί ημζξ εηαηυ (%) ηδξ αθοδαηςιέκδξ υρδξ ηαζ ηδξ εηδήθςζδξ ζοιπηςιάηςκ ιυθοκζδξ απυ ημ θοημπαεμβυκμ ιφηδηα Monilia sp.ημο ηανπμφ. Σμ ηαθέηζαζια ημο πμδίζημο ηαζ ηα ααεμοθχιαηα αλζμθμβήεδηακ ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή ιεηά ηδκ ηαηάηαλδ ηςκ ηανπχκ ζηζξ ηέζζενζξ παναηάης ηθάζεζξ. Κθάζεζξ ηαθεηζάζιαημξ πμδίζημο 1 δ ηθάζδ: ειθάκζζδ ηαθεηζάζιαημξ πμδίζημο έςξ 25% (παιδθυ) 2 δ ηθάζδ: ειθάκζζδ ηαθεηζάζιαημξ πμδίζημο απυ 25% έςξ 50% (ιέηνζμ) 3 δ ηθάζδ: ειθάκζζδ ηαθεηζάζιαημξ πμδίζημο απυ 50% έςξ 75% (ορδθυ) 4 δ ηθάζδ: ειθάκζζδ ηαθεηζάζιαημξ πμδίζημο απυ 75% έςξ 100% (πμθφ ορδθυ) Κθάζεζξ ααεμοθςιάηςκ ηανπμφ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 37

38 1 δ ηθάζδ: ηαιία ειθάκζζδ ααεμοθχιαημξ-απμοζία 2 δ ηθάζδ: ειθάκζζδ ααεμοθχιαημξ-επζθακεζαηυ 3 δ ηθάζδ: ειθάκζζδ ααεμοθχιαημξ ιέηνζμο αάεμοξ 4 δ ηθάζδ: ειθάκζζδ ααεμοθχιαημξ έκημκμ ηαζ ααεφ. Γζα ηδκ αλζμθυβδζδ πνδζζιμπμζήεδηακ 5 επακαθήρεζξ ηςκ 30 ηανπχκ. Σα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ςξ (%) ηςκ ηανπχκ πμο ακήηακ ζε ηάεε ηθάζδ Αληηνμεηδσηηθά ραξαθηεξηζηηθά θαξπώλ Γζα ημκ πνμζδζμνζζιυ ηςκ ακηζμλεζδςηζηχκ παναηηδνζζηζηχκ ηςκ ηανπχκ πναβιαημπμζήεδηε δεζβιαημθδρία 10 ηανπχκ ζε 3 επακαθήρεζξ ακά ιεηαπείνζζδ, υπμο ιεηά ημκ δζαπςνζζιυ ημο εδχδζιμο ηιήιαημξ απυ ημκ πονήκα, ημ εδχδζιμ ηιήια απμεδηεουηακ άιεζα ζημοξ -20 C βζα πεναζηένς ακαθφζεζξ, αθμφ πνχηα εθανιυγμκηακ οβνυ άγςημ. Ζ ζάνηα ημκζμνημπμζήεδηε ιε ηδ πνήζδ οβνμφ αγχημο ζε ιδπακζηυ ημκζμνημπμζδηή πνμηεζιέκμο κα απμθεοπεμφκ αθθμζχζεζξ ελαζηίαξ ηδξ αφλδζδξ ηδξ εενιμηναζίαξ ημο ζζημφ Δθρύιηζε ησλ πνιπθαηλνιηθώλ νπζηώλ Ζ εηπφθζζδ ηςκ πμθοθαζκμθζηχκ μοζζχκ πναβιαημπμζήεδηε ζφιθςκα ιε ημοξ Asami κ. ά., (2003) ιε ιζηνέξ ηνμπμπμζήζεζξ. οβηεηνζιέκα, 2,5 g ζάνηαξ μιμβεκμπμζήεδηακ ιε 25 ml εηποθζζηζημφ δζαθφιαημξ ζε πθαζηζηυ αενμζηεβέξ θζαθίδζμ ηςκ 50 ml, ημ μπμίμ πενζείπε 70% αηεηυκδ ηαζ 0,5% μλζηυ μλφ. Αημθμφεδζε ακάδεοζδ βζα 10 θεπηά ηαζ ημ ιίβια ημπμεεηήεδηε ζημοξ 4 μ C ζημ ζημηάδζ βζα 48 h. Πναβιαημπμζήεδηακ άθθεξ 6 ακαδεφζεζξ ζημ δζάζηδια ηςκ 48 ςνχκ ηαζ ζηδ ζοκέπεζα, ιεηά απυ θοβμηέκηνδζδ ημο μιμβεκμπμζήιαημξ (10.000g, 4 μ C, 10θεπηά), ημ οπενηείιεκμ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηζξ ακαθφζεζξ Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο νιηθώλ πνιπθαηλνιώλ Ο πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ μθζηχκ πμθοθαζκμθχκ πναβιαημπμζήεδηε ζηα εηποθίζιαηα ηδξ ζάνηαξ ηςκ ηανπχκ ιε ηδ ιέεμδμ Folin Ciocalteu (Scalbert ηαζ Janin, 1989; Asami κ. ά., 2003), δ μπμία ααζίγεηαζ ζηδκ παναβςβή έβπνςιμο (ηοακμφ) πνμσυκημξ ηαηά ηδκ μλείδςζδ ηςκ πμθοθαζκμθζηχκ μοζζχκ, απυ ιίβια θςζθμαμθθναιζημφ ηαζ θςζθμιμθοαδαζκζημφ μλέμξ. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 38

39 ε βοάθζκμ δμηζιαζηζηυ ζςθήκα ακαιζβκφμκηακ 0,1 ml εηποθίζιαημξ ηανπχκ, 0,4mL εηποθζζηζημφ δζαθφιαημξ ηαζ 2,5mL αναζςιέκμο ακηζδναζηδνίμο Folin Ciocalteu (Folin-Ciocalteu : Ζ 2 Ο ζε ακαθμβία1:10). Μεηά ηδκ πάνμδμ 30 sec έςξ ηαζ 8 min πνμζηέεδηακ 2 ml δζαθφιαημξ 7,5% w/v Na 2 CO 3. Σμ ιίβια ηεθζημφ υβημο 5 ml ακαδεφηδηε ηαζ ζηδ ζοκέπεζα επςάζηδηε ζε οδαηυθμοηνμ βζα 5 min ζημοξ 50 μ C. ηδ ζοκέπεζα, ημ ιίβια αθέεδηε κα ηνοχζεζ ηαζ αημθμφεςξ ιεηνήεδηε δ μπηζηή ποηκυηδηα ζηα 760 nm ζε θαζιαημθςηυιεηνμ ιζηνμπθαηχκ (Tecan infinite M200 PRO). Γζα ημκ πμζμηζηυ πνμζδζμνζζιυ, ηαηαζηεοάζηδηε ηαιπφθδ ακαθμνάξ ιε πνυηοπμ ημ βαθθζηυ μλφ (0-100 ιg) ηαζ ηα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ζε ζζμδφκαια mg βαθθζημφ μλέμξ ακά 100g κςπμφ αάνμοξ ζζημφ Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο ηαληλώλ Ο πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ μθζηχκ ηακζκχκ πναβιαημπμζήεδηε ζηα θαζκμθζηά εηποθίζιαηα ηδξ ζάνηαξ ηςκ ηανπχκ ζφιθςκα ιε ημκ Makkar κ.ά., ημ 1993 ιε ηδ ιέεμδμ Folin Ciocalteu, αθμφ υιςξ πνχηα αθαζνέεδηακ μζ ηακίκεξ ιε ηδκ απμννυθδζδ ημοξ ζε αδζάθοημ οπυζηνςια PVPP (polyvinylpolypyrrolidone) ηαζ επακατπμθμβίζηδηακ εη κέμο μζ εκαπμιείκακηεξ θαζκυθεξ. ε 1,5 ml οπενηεζιέκμο ακαιζβκφμκηακ 50 mg PVPP, αημθμφεδζε ακάδεοζδ βζα 5 min ηαζ θοβμηέκηνδζδ (10.000g, 4 μ C, 10 min) ηαζ ημ οπενηείιεκμ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ημ πνμζδζμνζζιυ ηςκ πμθοθαζκμθζηχκ μοζζχκ. Ζ μπηζηή ποηκυηδηα απυ ηζξ μθζηέξ θαζκυθεξ αθαζνέεδηε απυ ηδκ μπηζηή ποηκυηδηα ιε ηδκ πνμζεήηδ PVPP ιε ημ απμηέθεζια κα εηθνάγεζ ηδκ μπηζηή ποηκυηδηα πμο εα είπακ μζ ηακίκεξ. Σα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ζε ζζμδφκαια mg βαθθζημφ μλέμξ ακά 100g κςπμφ αάνμοξ ζζημφ Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο θιαβνλνεηδώλ Ο πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ μθζηχκ θθααμκμεζδχκ πναβιαημπμζήεδηε ζηα θαζκμθζηά εηποθίζιαηα ηδξ ζάνηαξ ηςκ ηανπχκ ζφιθςκα ιε ηδκ ιέεμδμ ηςκ Cvek ηαζ ζοκενβαηχκ (2007), δ μπμία ααζίγεηαζ ζημ πνςιαηζζιυ πμο πνμηαθείηαζ ηαηά ηδ δέζιεοζδ ηςκ ζυκηςκ Al 3+ απυ θθααμκμεζδείξ μοζίεξ. ε δμηζιαζηζηυ ζςθήκα πμο πενζείπε 0,2 ml εηποθίζιαημξ θαζκμθζηχκ μοζζχκ ηαζ 0,8 ml 70% αηεηυκδ ηαζ 0,5% μλζηυ μλφ, πνμζηέεδηακ 2,7 ml απεζηαβιέκμο κενμφ ηαζ 150 ιl δζαθφιαημξ 5% NaNO 2, αημθμφεδζε ακάδεοζδ βζα 5 min ηαζ πνμζηέεδηακ 150 ιl δζαθφιαημξ 10% AlCl 3 6H 2 O. Σμ ιίβια ακαδεουηακ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 39

40 εη κέμο ηαζ ιεηά ηδκ πάνμδμ 6 min πνμζηέεδηακ 1 ml δζαθφιαημξ 1 Μ NaOH. Σμ δζάθοια ηεθζημφ υβημο 5 ml ιεηά απυ ακάδεοζδ βζα 1 min ημπμεεηήεδηε ζημ ζημηάδζ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο βζα 90 min. Ζ μπηζηή ποηκυηδηα ημο δζαθφιαημξ ιεηνήεδηε ζηα 510 nm ζε θαζιαημθςηυιεηνμ ιζηνμπθαηχκ (Tecan infinite M200 PRO) ηαζ ηα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ζε ζζμδφκαια mg νμοηίκδξ ακά 100g κςπμφ αάνμοξ ζζημφ, ζφιθςκα ιε πνυηοπδ ηαιπφθδ ακαθμνάξ βζα εφνμξ ιg νμοηίκδξ Πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο θιαβνλνιώλ θαη πδξνμπθηλλακηθώλ νμέσλ Ο πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ θθααμκμθχκ ηαζ οδνμλοηζκκαιζηχκ μλέςκ πναβιαημπμζήεδηε ζηα θαζκμθζηά εηποθίζιαηα ηδξ ζάνηαξ ηςκ ηεναζζχκ ζφιθςκα ιε ηδκ ιέεμδμ πμο ακαθένεηαζ απυ ημοξ Obied κ. ά., (2005), δ μπμία ααζίγεηαζ ζηζξ ορδθέξ ακαβςβζηέξ ζοκεήηεξ ηαζ ζηδκ απμννυθδζδ ημοξ ζηα 360 nm ηαζ 320 nm ακηίζημζπα. ε 0,2 ml εηποθίζιαημξ θαζκμθζηχκ μοζζχκ ηαζ 0,8 ml 70% αηεηυκδ ηαζ 0,5% μλζηυ μλφ, πνμζηέεδηακ 1 ml δζαθφιαημξ 0,1% HCl ζε αζεακυθδ ηαζ 8 ml δζαθφιαημξ 2% HCl ζε αζεακυθδ. Αημθμφεδζε ακάδεοζδ βζα 10 min ηαζ ιέηνδζδ ηδξ μπηζηήξ ποηκυηδηαξ ζηα 360 nm βζα θθααμκυθεξ ηαζ ζηα 320 nm βζα οδνμλοηζκκαιζηά μλέα ζε θαζιαημθςηυιεηνμ ιζηνμπθαηχκ (Tecan infinite M200 PRO). Γζα ημκ πμζμηζηυ πνμζδζμνζζιυ, ελήπεδ ηαιπφθδ ακαθμνάξ ιε πνυηοπμ ηδ νμοηίκδ (0-100 ιg) ηαζ ημ ηαθεσηυ μλφ (0-100 ιg), ακηίζημζπα. Σα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ζε ζζμδφκαια mg νμοηίκδξ ή ηαθεσημφ μλέμξ ακά 100g κςπμφ αάνμοξ ζζημφ Δθρύιηζε & πνζνηηθόο πξνζδηνξηζκόο νιηθώλ αλζνθπαλώλ Ζ εηπφθζζδ ηαζ μ πνμζδζμνζζιυξ ηδξ πενζεηηζηυηδηαξ ηδξ ζάνηαξ ζε μθζηέξ ακεμηοάκεξ πναβιαημπμζήεδηε ζφιθςκα ιε ηδ ιέεμδμ ηςκ Giusti ηαζ Wrolstad (2005) ιε μνζζιέκεξ ηνμπμπμζήζεζξ. ε 1 g ημκζμνημπμζδιέκμο ζζημφ πνμζηέεδηακ 10 ml εηποθζζηζημφ δζαθφιαημξ πμο πενζείπε 80% αζεακυθδ ηαζ 1% HCl. Μεηά απυ ακάδεοζδ βζα 10 min ημ ιίβια πανέιεζκε ζημοξ 5 μ C, ζημ ζημηάδζ βζα 24 h ηαζ ζηδ ζοκέπεζα αημθμφεδζε θοβμηέκηνδζδ (10.000g, 4 o C,10 min) ηαζ παναθααή ημο οπενηεζιέκμο. Πνμζεήηδ ζημ ίγδια εη κέμο 10 ml εηποθζζηζημφ δζαθφιαημξ, ακάδεοζδ βζα 10 min, ημπμεέηδζδ ζημοξ 5 μ C, ζημ ζημηάδζ βζα 24 h ηαζ παναθααή ημο οπενηεζιέκμο ιεηά απυ θοβμηέκηνδζδ (10.000g, 4 μ C, 10min). Μεηά ηδκ έκςζδ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 40

41 ηςκ δφμ οπενηεζιέκςκ αημθμφεδζε ζοιπθήνςζδ ιε εηποθζζηζηυ δζάθοια ιέπνζ ηεθζημφ υβημο 25 ml. Ο πμζμηζηυξ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ μθζηχκ ακεμηοακχκ πναβιαημπμζήεδηε ζε θαζιαημθςηυιεηνμ ιζηνμπθαηχκ (Tecan infinite M200 PRO). Ζ ιέηνδζδ ηδξ μπηζηήξ ποηκυηδηαξ ζηα 515 nm ηαζ 700 nm ημο δζαθφιαημξ δμηζιήξ ζοκμθζημφ υβημο 3 ml πμο πενζείπε 1 Μ νοειζζηζημφ δζαθφιαημξ μλζηχκ ph 4,5 ηαζ εηπφθζζια μθζηχκ ακεμηοακχκ ζε ακαθμβία 5:1, έκακηζ ημο ιάνηονα πμο πενζείπε ακηίζημζπα 1 Μ νοειζζηζημφ δζαθφιαημξ μλζηχκ ph 4,5 ηαζ εηποθζζηζηυ δζάθοια ζε ακαθμβία 5:1. Αημθμφεδζε ιέηνδζδ ηδξ μπηζηήξ ποηκυηδηαξ ημο δζαθφιαημξ δμηζιήξ ζοκμθζημφ υβημο 3 ml πμο πενζείπε δζάθοια 0,2 M πθςνζμφπμο ηαθίμο (KCl) ph 1 ηαζ εηπφθζζια ακεμηοακχκ ζε ακαθμβία 5:1, έκακηζ ιάνηονα πμο πενζείπε ακηίζημζπα δζάθοια 0,2 M KCl ph 1 ηαζ εηποθζζηζηυ δζάθοια ζε ακαθμβία 5:1. Οζ μθζηέξ ακεμηοάκεξ ηδξ ζάνηαξ, εηθνάζεδηακ ανπζηά ζε mg ακά 100 g κςπμφ αάνμοξ ζζημφ ζφιθςκα ιε ηζξ ελζζχζεζξ: A = (A 510 A 700 ) ph1 (A 510 A 700 ) ph4,5 υπμο: Α, είκαζ δ ηεθζηή μπηζηή ποηκυηδηα ημο δζαθφιαημξ δμηζιήξ Α 515, είκαζ δ μπηζηή ποηκυηδηα ημο δζαθφιαημξ δμηζιήξ ζηα 515 nm έκακηζ ημο ιάνηονα Α 700, είκαζ δ μπηζηή ποηκυηδηα ημο δζαθφιαημξ δμηζιήξ ζηα 700 nm έκακηζ ημο ιάνηονα Α*ΜW*a*V εκχ. *100 mg ηοακζδίκδξ / 100g Ν.Β. = E mol *G υπμο: Α, είκαζ δ ηεθζηή μπηζηή ποηκυηδηα ημο δζαθφιαημξ δμηζιήξ. MW, είκαζ ημ ιμνζαηυ αάνμξ ημο 3-βθοημζζδίμο ηδξ ηοακζδίκδξ (ζζμφηαζ ιε 449,2). α, είκαζ μ ζοκηεθεζηήξ αναίςζδξ ημο εηποθίζιαημξ ηςκ ακεμηοακχκ ζημ νοειζζηζηυ δζάθοια μλζηχκ ηαζ ζημ δζάθοια πθςνζμφπμο ηαθίμο. Vεηπ., είκαζ μ ηεθζηυξ υβημξ ημο εηποθίζιαημξ ηςκ ακεμηοακχκ εηθναγυιεκμξ ζε ml. E mol, είκαζ μ ιμνζαηυξ ζοκηεθεζηήξ απυζαεζδξ ημο 3-βθοημζζδίμο ηδξ ηοακζδίκδξ (ζζμφηαζ ιε ). G, είκαζ δ πμζυηδηα ζε g ημο κςπμφ αάνμοξ ζάνηαξ πμο πνδζζιμπμζήεδηε ηαηά ηδκ εηπφθζζδ. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 41

42 Γείθηεο ππθλόηεηαο ρξώκαηνο, πνιπκεξηζκέλνπ ρξώκαηνο, θαθέ απόρξσζεο θαη πνζνζηό πνιπκεξηζκέλνπ ρξώκαηνο Ζ εηπφθζζδ ηαζ μ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ δεζηηχκ ηδξ ζάνηαξ πναβιαημπμζήεδηε ζφιθςκα ιε ηδ ιέεμδμ ηςκ Giusti ηαζ Wrolstad (2005) ιε μνζζιέκεξ ηνμπμπμζήζεζξ. Ζ ιέεμδμξ ζηδνίγεηαζ ζημ βεβμκυξ υηζ δ πνμζεήηδ υλζκμο εεζχδμοξ καηνίμο ζε ποιυ ηεναζζμφ υηακ ζοκδοαζηεί ιε ακεμηοακίκδ εα ζπδιαηίζεζ άπνςιμ πνμσυκ. Σα πμθοιενζζιέκα ζφιπθμηα ακεμηοάκδ-ηακκίκδ παναιέκμοκ έβπνςια ηαηά ηδκ πνμζεήηδ πονμεεζχδμοξ καηνίμο (Na 2 S 2 O 5 ). Ζ απμννυθδζδ ζηα 420 nm ημο δείβιαημξ πμο ειπενζέπεζ πονμεεζχδεξ κάηνζμ πνδζζιεφεζ ςξ δείηηδξ βζα ηδκ ηαθέ απυπνςζδ. Ζ ποηκυηδηα πνχιαημξ μνίγεηαζ ςξ ημ άενμζζια ηςκ απμννμθήζεςκ ζημ θ vis-max = 515 nm ηαζ ζηα 420 nm. Ζ ακαθμβία ιεηαλφ πμθοιενζζιέκμο πνχιαημξ ηαζ ποηκυηδηαξ πνχιαημξ πνδζζιμπμζείηαζ βζα ημκ πνμζδζμνζζιυ ημο πμζμζημφ ημο πνχιαημξ πμο εζζθένεζ ημ πμθοιενζζιέκμ ζφιπθμημ. ε 1 g ζζημφ ζάνηαξ πνμζηέεδηακ 10 ml απζμκζζιέκμ H 2 O πμο πενζείπε 10% αζεακυθδ, αημθμφεδζε ακάδεοζδ βζα 5 min ηαζ ιεηά θοβμηέκηνδζδ ( g, 4 μ C, 10 min) ηαζ παναθααή ημο οπενηεζιέκμο. Ο πνμζδζμνζζιυξ ηςκ δεζηηχκ πναβιαημπμζήεδηε ζε θαζιαημθςηυιεηνμ ιζηνμπθαηχκ (Tecan infinite M200 PRO), ιε ιέηνδζδ ηδξ μπηζηήξ ποηκυηδηαξ ζηα 420 nm, 515 nm ηαζ 700 nm ζοκμθζημφ υβημο 0,3 ml ζε πθάηα 96 εέζεςκ. ε ηάεε ιεηαπείνζζδ ηαζ επακάθδρδ ημπμεεηήεδηε ζηδκ πθάηα 0,3 ml δζαθφιαημξ (ιάνηοναξ) ηαζ 0,28 ml δζαθφιαημξ + 0,02 ml πονμεεζχδεξ κάηνζμ 5 g / ml, δ ιέηνδζδ πναβιαημπμζήεδηε ιεηαλφ 15 ηαζ 60 θεπηχκ απυ ηδκ εθανιμβή ημο πονμεεζχδμοξ καηνίμο. Οζ οπμθμβζζιμί βζα ηδκ ποηκυηδηα πνχιαημξ θαιαάκμκηακ ζε ζοκάνηδζδ ιε ημκ ιάνηονα ιε ημκ ηφπμ: Γείηηδξ ποηκυηδηαξ πνχιαημξ = [(A 420 A 700 ) + (A 515 A 700 )] * DF, υπμο DF είκαζ μ ζοκηεθεζηήξ αναίςζδξ. Οζ οπμθμβζζιμί βζα ημ πμθοιενζζιέκμ πνχια θαιαάκμκηακ απυ ηδ ιεηαπείνζζδ ιε ημ bisulfate ιε ημκ ηφπμ: Γείηηδξ πμθοιενζζιέκμο πνχιαημξ = [ (A 420 A 700 ) + (A 515 A 700 ) ] * DF. Ο ζοκηεθεζηήξ επί ημζξ εηαηυ ημο πμθοιενζζιέκμο πνχιαημξ οπμθμβίζηδηε απυ ημκ ηφπμ: Πμθοιενζζιέκμ πνχια (%) = (πμθοιενζζιέκμ πνχια / ποηκυηδηα πνχιαημξ) *100. Οζ οπμθμβζζιμί βζα ηδκ ηαθέ απυπνςζδ θαιαάκμκηακ απυ ηδ ιεηαπείνζζδ ιε ημκ bisulfate ιε ημκ ηφπμ: Γείηηδξ ηαθέ απυπνςζδξ = (A 420 A 700 )* DF. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 42

43 2.4. Δθηίκεζε ηεο αληηνμεηδσηηθήο ηθαλόηεηαο ηεο ζάξθαο ησλ θεξαζηώλ Ζ εηηίιδζδ ηδξ ακηζμλεζδςηζηήξ ζηακυηδηαξ ηςκ ηανπχκ ηεναζζμφ πναβιαημπμζήεδηε ζηδ ζάνηα ιε ηνεζξ ιεεμδμθμβίεξ Η) Με ηδ δμηζιή ακαβςβήξ ημο ηνζζεεκμφξ ζζδήνμο (FRAP). ΗΗ) Με ηδ ιέεμδμ ηδξ εθεφεενδξ νίγαξ DPPH. III) Mε ηδ δμηζιή ηδξ δεζμλονζαυγδξ Γνθηκή αλαγσγήο ηνπ ηξηζζελνύο ζηδήξνπ (Ferric ion Reducing Antioxidant Power, FRAP) Ζ ακηζμλεζδςηζηή δφκαιδ (Ferric Reducing Antioxidant Power, FRAP) ηςκ εηποθζζιάηςκ ηδξ ζάνηαξ πναβιαημπμζήεδηε ζφιθςκα ιε ηδ ιέεμδμ ακαβςβήξ ημο ηνζζεεκμφξ ζζδήνμο (Benzie ηαζ Strain, 1996). ε υλζκεξ ζοκεήηεξ ημ εηπφθζζια έπεζ ηδκ ζηακυηδηα κα ακάβεζ ημκ ηνζζεεκή ζίδδνμ (Fe 3+ ) ζε δζζεεκή ζίδδνμ (Fe 2+ ) πανμοζία 2,4,6-ηνζπονζδοθμ-S-ηνζαγίκδξ (TPTZ), ιε απμηέθεζια κα ζπδιαηίγεηαζ ημ έβπνςιμ ζφιπθμημ Fe 2+ -ΣPTZ (πνχιαημξ ιπθε) πμο απμννμθά ζηα 593 nm. Σμ δζάθοια ενβαζίαξ FRAP παναζηεοαγυηακ ηάεε θμνά θίβμ πνζκ ηδ δμηζιή ηαζ πενζείπε 0,3 M νοειζζηζημφ δζαθφιαημξ μλζηχκ ph 3,6, 10 mm ΣPTZ δζαθοιέκδξ ζε 40 mm δζαθφιαημξ HCl ηαζ 20 mm FeCl 3 6H 2 O ζε ακαθμβία 10:1:1 ακηίζημζπα. ηδ ζοκέπεζα, ζε 3 ml δζαθφιαημξ ενβαζίαξ FRAP πνμζηέεδηακ 100 ιl εηποθίζιαημξ ηαζ ημ ιίβια ιεηά απυ ακάδεοζδ επςαγυηακ βζα 4 min ζε οδαηυθμοηνμ ζημοξ 37 o C. Μεηά ημ πέναξ ηδξ επχαζδξ ιεηνμφκηακ δ μπηζηή ποηκυηδηα ημο ιίβιαημξ ζηα 593 nm ζε θαζιαημθςηυιεηνμ οπενζχδμοξ μναημφ (UV-Vis) ιμκηέθμο UV 1700 Pharmaspec (Shimadzu, Kyoto, Japan). Ζ ακηζμλεζδςηζηή ζηακυηδηα ηςκ εηποθζζιάηςκ εηηζιήεδηε αάζεζ ηαιπφθδξ ακαθμνάξ ιε πνυηοπδ έκςζδ ημ Trolox (6-οδνμλο-2,5,7,8- ηεηναιεεοθμπνςιακμ-2-ηαναμλοθζηυ μλφ) (0-100 ιg) ηαζ ηα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ςξ ζζμδφκαια mg Trolox ακά 100g κςπμφ αάνμοξ ζζημφ Ζ κέζνδνο ηεο ειεύζεξεο ξίδαο DPPH (1,1-DiPhenyl-2-Picryl Hydrazyl) Ζ ζοκμθζηή ακηζμλεζδςηζηή ζηακυηδηα πμο πνμζδζμνίγεηαζ ιε ηδ ιέεμδμ ηδξ εθεφεενδξ νίγαξ DPPH ααζίγεηαζ ζηδκ ηνμπμπμζδιέκδ ιέεμδμ ηςκ Brand-Williams ηαζ ζοκενβαηχκ (1995). Σμ DPPH (1,1-diphenyl-2-picryl hydrazyl) είκαζ ιζα Μιχαηλίδης Μιχαήλ 43

44 εθεφεενδ νίγα έκημκμο αζμθεηί πνχιαημξ δ μπμία ιεηαηνέπεηαζ ζε άπνςιδ μοζία υηακ ηα αζφγεοηηα δθεηηνυκζα ηδξ, ζοκδέμκηαζ ιε ηα εθεφεενα δθεηηνυκζα ηςκ ακηζμλεζδςηζηχκ μοζζχκ. Ζ ιεηααμθή ζηδκ μπηζηή ποηκυηδηα πμο πνμηαθείηαζ είκαζ ακηζζηνυθςξ ακάθμβδ βναιιζηή ζοκάνηδζδ ηδξ πανμοζίαξ ηςκ ακηζμλεζδςηζηχκ μοζζχκ ηαζ επμιέκςξ ηαζ ηδξ ακηζμλεζδςηζηήξ ζηακυηδηαξ ηςκ εηποθζζιάηςκ. Ζ ιέηνδζδ πναβιαημπμζήεδηε ζε θαζκμθζηά εηποθίζιαηα ηδξ ζάνηαξ ηςκ ηανπχκ ηαζ βζα ηδ δμηζιή ακαιζβκφμκηακ 2,95 ml δζαθφιαημξ 100 ιm DPPH δζαθοιέκμ ζε ιεεακυθδ ηαζ 50 ιl εηποθίζιαημξ. Μεηά απυ ακάδεοζδ ημ ιίβια πανέιεκε ζημ ζημηάδζ ζε εενιμηναζία δςιαηίμο βζα 120 min. Αημθμφεςξ, ηαηαβνάθδηε δ ιείςζδ ηδξ μπηζηήξ ποηκυηδηαξ ημο δζαθφιαημξ DPPH ζηα 517 nm ζε θαζιαημθςηυιεηνμ ιζηνμπθαηχκ (Tecan infinite M200 PRO) έκακηζ ιάνηονα πμο πενζείπε ακηί βζα θαζκμθζηυ εηπφθζζια, 50 ιl εηποθζζηζημφ δζαθφιαημξ (70% αηεηυκδ ηαζ 0,5% μλζηυ μλφ). Γζα ημκ πμζμηζηυ πνμζδζμνζζιυ, ελήπεδ ηαιπφθδ ακαθμνάξ πνδζζιμπμζχκηαξ πνυηοπδ μοζία ημ Trolox (0-100 ιg) ηαζ ηα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ςξ ζζμδφκαια mg Trolox ακά 100g κςπμφ αάνμοξ ζζημφ Μέζνδνο δνθηκήο ηεο δεζνμπξηβόδεο Ζ ιέεμδμξ ηδξ δμηζιήξ ηδξ μλεζδςιέκδξ δεζμλονζαυγδξ απυ ηζξ οδνμλοθζηέξ νίγεξ απμηεθεί ιζα θαζιαημθςημιεηνζηή δμηζιή εηηίιδζδξ απυ έκα ζφζηδια πμο πενζέπεζ εηπφθζζια, αζεοθεκμδζαιζκμηεηναμλζηυ μλφ (EDTA), ηνζζεεκή ζίδδνμ (Fe 3+ ), αζημναζηυ μλφ (AsA) ηαζ Ζ 2 Ο 2 ζφιθςκα ιε ημοξ Halliwell κ. ά., ε υλζκεξ ζοκεήηεξ ηαζ οπυ ηδκ επίδναζδ εένιακζδξ παναπνμσυκηα ηδξ δεζμλονζαυγδξ, έκα εη ηςκ μπμίςκ είκαζ δ ιδθμκζηή δζαθδεΰδδ (MDA), δ μπμία ακηζδνά ιε ημ εεζμααναζημονζηυ μλφ (ΣΒΑ) ηαζ πανάβεηαζ έβπνςιμ πνμσυκ πμο έπεζ ημ ιέβζζημ ηδξ απμννυθδζδξ ημο ζηα 532 nm. Με ηδκ απμιάηνοκζδ ημο αζημναζημφ μλέμξ (AsA) απυ ηδκ ακηίδναζδ ιπμνεί κα πναβιαημπμζδεεί εηηίιδζδ ηδξ πνμμλεζδςηζηήξ δνάζδξ ηςκ θαζκμθζηχκ μοζζχκ. Δκχ ιε ηδκ απμιάηνοκζδ ημο EDTA απυ ηδκ ακηίδναζδ ιπμνεί κα πναβιαημπμζδεεί εηηίιδζδ ηδξ ακηζμλεζδςηζηήξ δνάζδξ ηςκ θαζκμθζηχκ μοζζχκ. Ζ δμηζιή δεζμλονζαυγδξ πναβιαημπμζήεδηε ζφιθςκα ιε ημοξ Moran ηαζ ημοξ ζοκενβάηεξ ημο (1997), βζα ηδκ πνμμλεζδςηζηή δνάζδ (- AsA, +EDTA) ηαζ ηδκ ακηζμλεζδςηζηή δνάζδ (+ AsA, -EDTA) ηςκ εηποθζζιάηςκ. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 44

45 Γμηζιή πνμμλεζδςηζηήξ δνάζδξ (- AsA, +EDTA) ε δζάθοια δμηζιήξ 1 ml πμο πενζείπε 2,8 mm δεζμλονζαυγδξ, 100 ιμ EDTA, 50 ιμ FeCl 3 (EDTA ηαζ FeCl 3 πνμακαιίπεδηακ), 2,8 mm Ζ 2 Ο 2, 10 mm νοειζζηζημφ δζαθφιαημξ θςζθμνζηχκ (ph 7,4) πνμζηέεδηε πμζυηδηα εηποθίζιαημξ. Αημθμφεδζε ακάδεοζδ ηαζ επχαζδ βζα 60 min ζημοξ 37 C. ηδ ζοκέπεζα πνμζηέεδηακ 1 ml 2,8% TCA ηαζ 1 ml 2-TBA (1% ζε 50 mm NaOH πμο πενζείπε 0,02% BHA) ηαζ ημ δζάθοια εενιάκεδηε βζα 15 min ζημοξ 100 C βζα κα παναπεεί ημ πνςιμβυκμ. Σμ δζάθοια ρφπεδηε ηαζ ιεηνήεδηε θαζιαημθςημιεηνζηά δ μπηζηή ημο ποηκυηδηα ζηα 532 nm ζε θαζιαημθςηυιεηνμ ιζηνμπθαηχκ (Tecan infinite M200 PRO), ζε ζπέζδ ιε έκα βεκζηυ ιάνηονα πμο πενζείπε Ζ 2 Ο ακηί βζα θοηζηυ εηπφθζζια, ηαεχξ ηαζ ζε ζπέζδ ιε έκα ιάνηονα πμο πενζείπε Ζ 2 Ο ακηί βζα δεζμλονζαυγδ. Σα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ςξ % πμζμζηυ αφλδζδξ ηδξ απμννυθδζδξ ημο βεκζημφ ιάνηονα ζφιθςκα ιε ημκ ηφπμ: Α δείβιαημξ Α ιάνηονα % αφλδζδ ηδξ απμννυθδζδξ = Α βεκζημφ ιάνηονα Γμηζιή ακηζμλεζδςηζηήξ δνάζδξ (+ AsA, -EDTA) ε δζάθοια δμηζιήξ 1 ml πμο πενζείπε 50 ιμ FeCl 3, 450 ιμ αζημναζημφ μλέμξ, 1,5 mm δεζμλονζαυγδξ, 1,5 mm Ζ 2 Ο 2, 10 mm νοειζζηζημφ δζαθφιαημξ θςζθμνζηχκ ph 7,4 πνμζηέεδηε πμζυηδηα εηποθίζιαημξ. Αημθμφεδζε ακάδεοζδ ηαζ επχαζδ βζα 30 min ζημοξ 37 C, ζηδ ζοκέπεζα βζα κα ηενιαηζζηεί δ ακηίδναζδ πνμζηέεδηε 1 mm ΔDTA, 1 ml TCA(2.8%) ηαζ 1 ml 2-TBA (1% ΣΒΑ ζε 50 mm NaOH πμο πενζείπε 0.02% BHA) ηαζ αημθμφεδζε εένιακζδ ημο δζαθφιαημξ βζα 15 min ζημοξ 100 C βζα κα παναπεεί ημ πνςιμβυκμ. Σμ δζάθοια ρφπεδηε ηαζ ιεηνήεδηε θαζιαημθςημιεηνζηά δ μπηζηή ημο ποηκυηδηα ζηα 532 nm ζε θαζιαημθςηυιεηνμ ιζηνμπθαηχκ (Tecan infinite M200 PRO), ζε ζπέζδ ιε έκα βεκζηυ ιάνηονα πμο πενζείπε Ζ 2 Ο ακηί βζα θοηζηυ εηπφθζζια, ηαεχξ ηαζ εκυξ ιάνηονα βζα ηάεε δείβια πμο δεκ πενζείπε αζημναζηυ μλφ. Σα απμηεθέζιαηα εηθνάζεδηακ ςξ % πνμζηαζία ηδξ δεζμλονζαυγδξ ζε ζπέζδ ιε ημ βεκζηυ ιάνηονα ζφιθςκα ιε ημκ ηφπμ: Α βεκζημφ ιάνηονα (Α δείβιαημξ - Α ιάνηονα ) % πνμζηαζία ηδξ δεζμλονζαυγδξ = Α βεκζημφ ιάνηονα Μιχαηλίδης Μιχαήλ 45

46 2.5. ηαηηζηηθή αλάιπζε Ζ ζηαηζζηζηή ακάθοζδ δζελήπεδ ιε ηδκ ακάθοζδ ηδξ δζαηφιακζδξ (ΑNOVA) ηαεχξ επίζδξ ηαζ ιε ακάθοζδ ηςκ ηφνζςκ ζοκζζηςζχκ (PCA) πνδζζιμπμζχκηαξ ημ ζηαηζζηζηυ παηέημ SPSS (SPSS v21.0., Chicago, ΖΠΑ). Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία ιε αάζδ ημ ηεζη πμθθαπθήξ δζαηφιακζδξ ημο Duncan, βζα επίπεδμ ζδιακηζηυηδηαξ p = 0,05. Όθα ηα δεδμιέκα ακηζζημζπμφκ ζημ ιέζμ υνμ (± ηοπζηυ ζθάθια ιέζμο υνμο) ημοθάπζζημκ ηνζχκ επακαθήρεςκ ημο εηάζημηε πνμζδζμνζζιμφ. Ζ ακάθοζδ ηςκ ηφνζςκ ζοκζζηςζχκ (PCA) απμηεθεί ιζα πμθφ-παναβμκηζηή ιδ-ζημπεοιέκδ ζηαηζζηζηή ακαθοηζηή ιεεμδμθμβία, θαιαάκμκηαξ οπυρδ ηδ ζοκμθζηή δζαηφιακζδ ηςκ ιεηααθδηχκ ηαηά θείκμοζα αημθμοεία. οβηεηνζιέκα, δ πνχηδ ηφνζα ζοκζζηχζα είκαζ μ βναιιζηυξ ζοκδοαζιυξ ηςκ ανπζηχκ ιεηααθδηχκ πμο ελδβεί ζημ ιέβζζημ ηδκ μθζηή δζαηφιακζδ ημοξ. Ζ δεφηενδ ηφνζα ζοκζζηχζα, δ μπμία είκαζ αζοζπέηζζηδ µε ηδκ πνχηδ, ελδβεί ζημ ιέβζζημ ηδκ οπυθμζπδ δζαηφιακζδ η.η.θ. Γζα ηδκ απμηφπςζδ ηςκ ηφνζςκ ζοκζζηςζχκ ιεηαλφ ιεηααθδηχκ ηαζ δεζβιάηςκ ζπδιαηίγεηαζ ημ δζ-βνάθδια. Δπζπνυζεεηα, υηακ δομ ιεηααθδηέξ ζπδιαηίγμοκ βςκία 0 ή 180 ιμζνχκ δδθχκμοκ ζοκηεθεζηέξ ζοζπέηζζδξ +1 ηαζ -1 ακηίζημζπα, εκχ βςκία 90 ιμζνχκ οπμδδθχκεζ ιδδεκζηυ ζοκηεθεζηή ζοζπέηζζδξ. Σμ ίδζμ ζζπφεζ ηαζ βζα ηδ εέζδ ηςκ ιεηααθδηχκ ζε ζπέζδ ιε ημοξ δομ άλμκεξ (Πεηνίδδξ, 2015). Ζ εβηονυηδηα ημο ιμκηέθμο πμο πνμέηορε απυ ηδκ ακάθοζδ ηφνζςκ ζοκζζηςζχκ πνέπεζ κα ηδνεί ηα ελήξ ηνζηήνζα: μ ζηαηζζηζηυξ δείηηδξ ΚΜΟ (Kaiser-Meyer-Olkin) κα είκαζ ιεβαθφηενμξ απυ 0,5 ηαζ ημ ηεζη ημο Bartlett βζα ηδ ζθαζνζηυηδηα κα είκαζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηυ (P < 0,05) (Hair κ. ά., 1998). Γζα ηδκ δζελαβςβή ηδξ ακάθοζδξ ηςκ ηφνζςκ ζοκζζηςζχκ ηέεδηακ μνζζιέκεξ πνμτπμεέζεζξ ιε ζημπυ ηδκ απμζαθήκζζδ ηδξ ηαηαθθδθυηδηαξ ηςκ ιεηααθδηχκ βζα ηδ πνδζζιμπμίδζδ ημοξ ζηδ ζοβηεηνζιέκδ ακάθοζδ. Καηά θείκμοζα ζεζνά μζ ιεηααθδηέξ μιαδμπμζμφκηακ ή απμννίπημκηακ απυ ηδκ ακάθοζδ ιε ηζξ ελήξ πνμτπμεέζεζξ: 1 δ πνμτπυεεζδ: Μεηααθδηέξ πμο πανμοζίαγακ ορδθμφξ εεηζημφξ ή ανκδηζημφξ (r > 0,9 ) ζοκηεθεζηέξ ζοζπέηζζδξ μζ μπμίμζ ήηακ ηαζ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζημί ζε επίπεδμ ζδιακηζηυηδηαξ p = 0,01, μιαδμπμζμφκηακ. 2 δ πνμτπυεεζδ: Μεηααθδηέξ πμο δε δζέθενακ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηά ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ, ζε ηαιία απυ ηζξ δφμ πμζηζθίεξ, ιε αάζδ ημ ηεζη πμθθαπθήξ δζαηφιακζδξ ημο Duncan, βζα επίπεδμ ζδιακηζηυηδηαξ p = 0,05, απμννίπημκηακ. 3 δ πνμτπυεεζδ: Μεηααθδηέξ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 46

47 ιε ημζκή παναβμκηζηή δζαηφιακζδ (communalities) ιζηνυηενδ απυ 0,3 απμννίπημκηακ, δζυηζ ενιδκεφμκηακ ιζηνυ πμζμζηυ (< 30%) ηςκ δζαηοιάκζεςκ ηδξ ιεηααθδηήξ ζημ ιμκηέθμ. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 47

48 3. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ

49 3.1. Ζ επίδξαζε ηνπ αζβεζηίνπ (ςεθαζκόο / εκβάπηηζε) ζηα θπζηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πνηθηιηώλ Lapins θαη Regina Γζα ηδκ εηηίιδζδ ηδξ επίδναζδξ ημο Ca ζηα θοζζμθμβζηά παναηηδνζζηζηά ηςκ ηεναζζχκ πνμζδζμνίζηδηε δ απμννυθδζδ κενμφ, δ δζάννδλδ ημο θθμζμφ, δ παναιυνθςζδ ηδξ ζάνηαξ (15%),δ απμημπή ημο πμδίζημο, δ θςηεζκυηδηα, ημ πνχια, δ βςκία Hue, μ νοειυξ ακαπκμήξ, ηα δζαθοηά ζηενεά ζοζηαηζηά, δ μβημιεηνμφιεκδ μλφηδηα, μ δείηηδξ ςνίιακζδξ, δ αθοδαηςιέκδ υρδ ημο θθμζμφ, μζ ιμθοζιέκμζ απυ παεμβυκμ ηανπμί, δ ηαθέ απυπνςζδ ημο πμδίζημο, ηα ααεμοθχιαηα ηαεχξ ηαζ δ αθθδθεπίδναζή ημοξ ιέζς ηδξ ακάθοζδξ ηφνζςκ ζοκζζηςζχκ Απνξξόθεζε λεξνύ από ηνπο θαξπνύο Ζ απμννυθδζδ ημο κενμφ απυ ηδ ζάνηα ήηακ ορδθυηενδ ηαζ ζηζξ 2 πμζηζθίεξ υηακ ζε αρέηαζημοξ ηανπμφξ ηαηά ηδκ οδνυρολδ πνδζζιμπμζήεδηε απζμκζζιέκμ κενυ έκακηζ αρέηαζηςκ ηανπχκ πμο ειααπηίζηδηακ ζε παβςιέκμ δζάθοια πμο πενζείπε 0,5% CaCl 2. οβηεηνζιέκα, δ ιείςζδ ζηδκ απμννυθδζδ ημο κενμφ ακήθεε ζημ 24% ηαζ 15% βζα ηζξ πμζηζθίεξ Lapins ηαζ Regina, ακηίζημζπα (ρήκα 2). Δπίζδξ, ζηδκ πμζηζθία Regina παναηδνήεδηε ιείςζδ αάνμοξ (ηαηά 18%) θυβς ηδξ απμννυθδζδξ κενμφ ηαηά ηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ έκακηζ ημο ιάνηονα. Οζ ειααπηζζιέκμζ ηανπμί ζε κενυ θαίκεηαζ κα ιδκ επδνεάζηδηακ απυ ημοξ ρεηαζιμφξ ιε Ca υζμκ αθμνά ηδκ πνυζθδρδ ημο κενμφ απυ ηδ ζάνηα (ρήκα 2). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 49

50 ρήκα 2: Ζ απμννυθδζδ ημο κενμφ, εηθναγυιεκδ ςξ πμζμζηυ επί ηδξ εηαηυ, απυ ηδκ ζάνηα ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ διένα ηδξ ζοβημιζδήξ ηαζ αιέζςξ ιεηά ηδκ οδνυρολδ. Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 3 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Γηάξξεμε θινηνύ, παξακόξθσζε ζάξθαο (15%) θαη απνθνπή πνδίζθνπ Ζ επίδναζδ ηςκ ηεζζάνςκ ιεηαπεζνίζεςκ ζηδ δζάννδλδ θθμζμφ (ρήκα 3Α) ηαζ ζηδκ παναιυνθςζδ ηδξ ζάνηαξ (ρήκα 3Β) δζαθμνμπμζήεδηε ιεηαλφ ηςκ δομ πμζηζθζχκ ( Lapins ηαζ Regina ). Χζηυζμ, ζηδκ απμημπή ημο πμδίζημο δεκ παναηδνήεδηε δζαθμνμπμίδζδ ιεηαλφ ηςκ δφμ πμζηζθζχκ (ρήκα 3Γ). ηδ δζάννδλδ ημο θθμζμφ παναηδνήεδηε αφλδζδ ηδξ αζημφιεκδξ δφκαιδξ ηαηά 18% ηαζ 12% ζηζξ ιεηαπεζνίζεζξ Ca ΤΦ ηαζ Ca+Ca ΤΦ έκακηζ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ Ca+Ca ΤΦ ηαζ Ca ζημοξ ηανπμφξ ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina, ακηίζημζπα (ρήκα 3Α). Δπζπνυζεεηα, ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ παναηδνήεδηε αφλδζδ (ηαηά 8%) ηδξ δφκαιδ πμο αζηήεδηε βζα κα επζθένεζ παναιυνθςζδ ηδξ ζάνηαξ ημο ηανπμφ ηδξ πμζηζθίαξ Lapins έκακηζ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ημο ιάνηονα ηαζ ημο Ca ΤΦ. Ακηίεεηα, ζημοξ ηανπμφξ ηδξ Regina δ ιεηαπείνζζδ Ca πνμηάθεζε ιζηνυηενδ ακηίζηαζδ ζηδκ παναιυνθςζδ ηδξ ζάνηαξ έκακηζ ηδξ ιεηαπείνζζδξ Ca+Ca ΤΦ (ρήκα 3Β). Ζ δφκαιδ εθεθηοζιμφ πμο αζηήεδηε χζηε κα επζηεοπεεί δ απμημπή ημο πμδίζημο απυ ημκ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 50

51 ηανπυ ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca ΤΦ ιεζχεδηε ηαηά 16% ηαζ 20% έκακηζ ημο Ca+Ca ΤΦ ζημοξ ηανπμφξ ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina, ακηίζημζπα (ρήκα 3Γ). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 51

52 ρήκα 3: Ζ δφκαιδ πμο αζηήεδηε βζα κα επζθένεζ δζάννδλδ θθμζμφ (Α), παναιυνθςζδ ζάνηαξ (15%) (Β) ηαζ απμημπή πμδίζημο (Γ) ζηζξ πμζηζθίεξ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 30 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Παξάκεηξνη ρξώκαηνο: θσηεηλόηεηα (L*), ρξώκα (C*) θαη γσλία Hue (hº) Οζ πανάιεηνμζ ημο πνχιαημξ (θςηεζκυηδηα, πνχια ηαζ βςκία Hue) ζηδκ πμζηζθία Lapins δε ιεηααθήεδηακ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ (ρήκα 4), μιμίςξ ζηδκ πμζηζθία Regina δ πανάιεηνμξ θςηεζκυηδηα πανέιεζκε ζηαεενή ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ (ρήκα 4Α). ε ακηίεεζδ ιε ηδ θςηεζκυηδηα, μζ πανάιεηνμζ πνχια (C*) ηαζ βςκία Hue αολήεδηακ ζημοξ ηανπμφξ ηδξ Regina πμο εθανιυζηδηακ ρεηαζιμί ιε Ca έκακηζ ηςκ αρέηαζηςκ ηανπχκ. Ακαθοηζηυηενα, ζηδκ πανάιεηνμ πνχια (C*) ηαηαβνάθδηε αφλδζδ δ μπμία ηοιαζκυηακ απυ 20% έςξ 29% ιεηαλφ Caρεηαζιέκςκ ηαζ αρέηαζηςκ ηανπχκ (ρήκα 4Β). ηδκ πανάιεηνμ βςκία Hue δ αφλδζδ ηοιαζκυηακ απυ 1,3 έςξ 2,7 ιμίνεξ ιεηαλφ ηςκ Ca-ρεηαζιέκςκ ηαζ ηδξ ιεηαπείνζζδξ Ca ΤΦ. Δπίζδξ, δ ιεηαπείνζζδ ιε Ca αολήεδηε ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηά ηαηά 2 ιμίνεξ, έκακηζ ημο ιάνηονα (ρήκα 4Γ). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 52

53 Μιχαηλίδης Μιχαήλ 53

54 ρήκα 4:Οζ ηνεζξ πνςιαηζημί πανάιεηνμζ: θςηεζκυηδηα (L*) (Α), πνχια (C*) (Β) ηαζ βςκία Hue (hº) (Γ) ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20 ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 30 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Ρπζκόο αλαπλνήο Ο νοειυξ ακαπκμήξ ηοιαίκμκηακ απυ 64 έςξ 71 ηαζ απυ 55 έςξ 70 ηοαζηά εηαημζηά CO 2 ακά ηζθυ ηανπχκ ακά χνα ζηζξ πμζηζθίεξ Lapins ηαζ Regina, ακηίζημζπα, βζα υθεξ ηζξ ιεηαπεζνίζεζξ (ρήκα 5). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 54

55 ρήκα 5: Ο νοειυξ ακαπκμήξ ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20 ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 3 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Γηαιπηά ζηεξεά ζπζηαηηθά, νγθνκεηξνύκελε νμύηεηα θαη δείθηεο σξίκαλζεο Σα δζαθοηά ζηενεά ζοζηαηζηά (Γ) εηθναγυιεκα ςξ % Brix δζαθμνμπμζήεδηακ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ζηζξ δομ πμζηζθίεξ ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή. ηδκ πμζηζθία Lapins ηα Γ αολήεδηακ (ηαηά 6%) ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca ζε ζφβηνζζδ ιε ημοξ αρέηαζημοξ ηανπμφξ (ιάνηοναξ - Ca ΤΦ ). Δπίζδξ, ζηδκ πμζηζθία Regina ηα Γ ιεζχεδηακ ζηζξ ιεηαπεζνίζεζξ Ca ηαζ Ca+Ca ΤΦ απυ 5% έςξ 10% έκακηζ ημο ιάνηονα ηαζ ημο Ca ΤΦ, ακηίζημζπα (ρήκα 6Α). Ζ μβημιεηνμφιεκδ μλφηδηα (ΟΟ), εηθναγυιεκδ ςξ % ιδθζηυ μλφ, πανέιεζκε αιεηάαθδηδ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ζηδκ πμζηζθία Regina, εκχ ζηδκ πμζηζθία Lapins αολήεδηε ζηζξ ιεηαπεζνίζεζξ Ca+Ca ΤΦ ηαζ Ca ΤΦ ηαηά 12% ηαζ 15% έκακηζ ημο ιάνηονα, ακηίζημζπα (ρήκα 6Β). Πανυθα αοηά μ δείηηδξ Γ/ΟΟ, μ μπμίμξ οπμδεζηκφεζ ηδκ ςνίιακζδ ηςκ ηανπχκ, πανέιεζκε ζηαεενυξ ακελανηήηςξ ιεηαπείνζζδξ βζα ηδκ πμζηζθία Lapins, ακηζεέηςξ ζηδκ πμζηζθία Regina δζαθμνμπμζήεδηε ιεηαλφ Ca-ρεηαζιέκςκ ηαζ αρέηαζηςκ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 55

56 ηανπχκ, ιε ημοξ Ca-ρεηαζιέκςκ κα έπμοκ ιζηνυηενδ ηζιή ζπεηζηήξ ςνζιυηδηαξ (ρήκα 6Γ). ρήκα 6: Σα δζαθοηά ζηενεά ζοζηαηζηά (Α), δ μβημιεηνμφιεκδ μλφηδηα (Β) ηαζ μ δείηηδξ ςνίιακζδξ (Γ) ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20 ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 3 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 56

57 Φπζηνινγηθέο δηαηαξαρέο θαη αζζέλεηεο: αθπδαησκέλε όςε θινηνύ, κνιπζκέλνη από παζνγόλα θαξπνί, θαθέ απόρξσζε πνδίζθνπ θαη βαζνπιώκαηα θαξπνύ Οζ ηανπμί ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina αλζμθμβήεδηακ βζα ηάεε ιεηαπείνζζδ ςξ πνμξ ηδκ πμζμζηζαία ιεηααμθή ηςκ θοζζμθμβζηχκ ημοξ δζαηαναπχκ ηαηά ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή. ηδκ πμζηζθία Regina δε δζαπζζηχεδηε ηαιία ζδιακηζηή επίδναζδ ηαηά ηδκ μπηζηή αλζμθυβδζδ ηςκ θοζζμθμβζηχκ δζαηαναπχκ (ρήκα 7Α, Γ) ηαζ ηδκ πνυηθδζδ αζεεκεζχκ (ρήκα 7Β), ιε ελαίνεζδ ηα ααεμοθχιαηα (ρήκα 8), υπμο ηαηαβνάθδηε ιείςζδ ζημοξ Ca-ειααπηζζιέκμοξ ηανπμφξ (Ca+Ca ΤΦ, Ca ΤΦ ) ζε ζπέζδ ιε ηδκ ιεηαπείνζζδ Ca. Μιχαηλίδης Μιχαήλ 57

58 ρήκα 7: Οπηζηή αλζμθυβδζδ ηςκ θοζζμθμβζηχκ δζαηαναπχκ, ζοβηεηνζιέκα ηδξ αθοδαηςιέκδξ υρδξ ημο θθμζμφ (Α), ηςκ ιμθοζιέκςκ ηανπχκ (Β) ηαεχξ επίζδξ ηαζ ηδξ ηαθέ απυπνςζδξ ημο πμδίζημο (Γ) ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 5 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05). Ακηίεεηα ζηδκ πμζηζθία Lapins δζαπζζηχεδηε ιείςζδ (ηαηά 52%) ζηδκ υρδ ημο αθοδαηςιέκμο θθμζμφ ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca έκακηζ ημο ιάνηονα (ρήκα 7Α). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 58

59 Δπζπνυζεεηα δζαπζζηχεδηε υηζ μζ ιμθοζιέκμζ ηανπμί ηοιαίκμκηακ ζημ 8% βζα ημ ιάνηονα ζε ακηίεεζδ ιε ημ Ca ηαζ ημ Ca ΤΦ, υπμο είηε δεκ παναηδνήεδηακ ή δεκ λεπέναζακ ημ 3%, ακηίζημζπα (ρήκα 7Β). Σμ ηαθέηζαζια ημο πμδίζημο δεκ ιεηααθήεδηε ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ πμο εθανιυζηδηακ (ρήκα 7Γ). Σα ααεμοθχιαηα ζηδκ πμζηζθία Lapins ιεζχεδηακ (ηαηά 40%) ζημοξ Caρεηαζιέκμοξ ηανπμφξ έκακηζ ηςκ αρέηαζηςκ, εκχ μζ πενζζζυηενμζ ηανπμί ιε εηδήθςζδ έκημκα ααεζχκ ααεμοθςιάηςκ παναηδνήεδηακ ζημ ιάνηονα, υπμο ήηακ αολδιέκδ ηαηά 35% ηαζ 42% έκακηζ ημο Ca ηαζ ημο Ca+Ca ΤΦ, ακηίζημζπα. Δπζπθέμκ παναηδνήεδηε ιείςζδ (ηαηά 44%) ημο ααεμοθχιαημξ ζημοξ ηανπμφξ ηδξ πμζηζθίαξ Regina ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ έκακηζ ημο ιάνηονα. ηδ ιεηαπείνζζδ Ca ηαηαβνάθδηε αφλδζδ (ηαηά 25%) ζηδκ ηθάζδ ηςκ ααεμοθςιάηςκ πμο παναηηδνίζηδηακ ςξ εκηυκςξ ααεζά ζε ζφβηνζζδ ιε ηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ (ρήκα 8). ρήκα 8: Οπηζηή αλζμθυβδζδ ηςκ ααεμοθςιάηςκ ζηζξ ελήξ ηθάζεζξ: απμοζία επζθακεζαηυ, ιεηνίςξ ααεφ ηαζ εκηυκςξ ααεφ ααεμφθςια ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20ºC. Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 10 επακαθήρεςκ ηαζ μζ μνζγυκηζεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Ζ επίδξαζε ηνπ αζβεζηίνπ (ςεθαζκόο-εκβάπηηζε) ζηελ αληηνμεηδσηηθή ηθαλόηεηα θαη ηε ρεκηθή ζύζηαζε ησλ πνηθηιηώλ Lapins θαη Regina Μιχαηλίδης Μιχαήλ 59

60 Αληηνμεηδσηηθή θαη πξννμεηδσηηθή ηθαλόηεηα Ζ ακηζμλεζδςηζηή ζηακυηδηα, εηθναγυιεκδ ςξ ζζμδφκαια mg Trolox ακά 100 βναιιάνζα κςπμφ αάνμοξ ζάνηαξ, πνμζδζμνίζηδηε ιε ηνεζξ ιεευδμοξ ζηζξ πμζηζθίεξ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ρήκα 9 & ρήκα 10). ηδκ πμζηζθία Lapins δεκ ηαηαβνάθδηακ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιε ηδ ιέεμδμ ακαβςβήξ ημο ηνζζεεκμφξ ζζδήνμο (FRAP), εκχ ζηδκ πμζηζθία Regina παναηδνήεδηε αφλδζδ (ηαηά 20%) ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca ΤΦ έκακηζ ημο ιάνηονα (ρήκα 9Α). Ακηζεέηςξ, ιε ηδ ιέεμδμ ηδξ εθεφεενδξ νίγαξ DPPH ζηδκ πμζηζθία Regina δεκ παναηδνήεδηακ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ, εκχ ζηδκ πμζηζθία Lapins ηαηαβνάθδηε αφλδζδ ηαηά 15% ηαζ 20% ζημ Ca έκακηζ ημο Ca ΤΦ ηαζ ημο ιάνηονα, ακηίζημζπα (ρήκα 9Β). ρήκα 9: Πνμζδζμνζζιυξ ακηζμλεζδςηζηήξ ζηακυηδηαξ ιε ηζξ ιεευδμοξ ηδξ ακαβςβήξ ημο ηνζζεεκμφξ ζζδήνμο (FRAP) (Α) ηαζ ηδξ εθεφεενδξ νίγαξ DPPH (Β) ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20 ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 3 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθίαζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05). Δπζπθέμκ, ζηα θαζκμθζηά εηποθίζιαηα ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ηδξ πμζηζθίαξ Lapins δεκ ηαηαβνάθδηακ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ζηδκ ακηζμλεζδςηζηή ημοξ δνάζδ (ρήκα 10Α). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 60

61 Χζηυζμ, ηα θαζκμθζηά εηποθίζιαηα ηδξ ιεηαπείνζζδξ Ca+Ca ΤΦ ηδξ πμζηζθίαξ Regina πανείπακ ορδθυηενμ ααειυ πνμζηαζίαξ ζηδ δμηζιή ηδξ δεζμλονζαυγδ. οβηεηνζιέκα, ζηδκ ακηζμλεζδςηζηή δνάζδ ηςκ θαζκμθζηχκ εηποθζζιάηςκ Ca ΤΦ ηαζ Ca+Ca ΤΦ ηαηαβνάθδηε αφλδζδ 14% ιε 15% ηδξ πνμζηαζίαξ ηδξ δεζμλονζαυγδξ έκακηζ ημο ιάνηονα (ρήκα 10Α). Δπζπνυζεεηα, δζαπζζηχεδηε υηζ μζ δφμ πμζηζθίεξ ηαεχξ ηαζ μζ ιεηαπεζνίζεζξ πμο εθανιυζηδηακ δεκ πενζέπμοκ μοζίεξ ιε πνμμλεζδςηζηή δνάζδ, ηαεχξ δεκ ηαηαβνάθδηε ηζιή ιεβαθφηενδ ημο 100%, ημ μπμίμ εα επζαεααίςκε ηδκ φπανλδ θοηζηχκ μοζζχκ ιε πνμμλεζδςηζηή δνάζδ ζημοξ ηανπμφξ ηςκ ηεναζζχκ (ρήκα 10Β). ρήκα 10: Πνμζδζμνζζιυξ ακηζμλεζδςηζηήξ (Α) ηαζ πνμμλεζδςηζηήξ δνάζδξ (Β) ηςκ θαζκςθζηχκ μοζζχκ ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 3 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθίαζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Οιηθέο θαηλόιεο, θιαβνλνεηδή, θιαβνλόιεο θαη πδξνμπθηλλακηθά νμέα διακηζηέξ δζαθμνμπμζήζεζξ ιεηαλφ ηςκ μθζηχκ θαζκμθχκ ηαζ ηςκ οπμηθάζεςκ ημοξ πνμζδζμνίζηδηακ ζηζξ πμζηζθίεξ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή. ηδκ ιεηαπείνζζδ Ca ηαηαβνάθδηακ ορδθυηενεξ ηζιέξ ηαηά 15% ηαζ 17% ζηζξ μθζηέξ θαζκυθεξ ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ζε ζπέζδ ιε ημκ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 61

62 ιάνηονα, ακηίζημζπα (ρήκα 11Α). Οζ ιεηαπεζνίζεζξ ζηδκ πμζηζθία Lapins δε δζαθμνμπμζήεδηακ ηαηά ημκ πνμζδζμνζζιυ ηςκ θθααμκμεζδχκ (ρήκα 11Β), πανμιμίςξ ζηδκ πμζηζθία Regina ηαηά ημκ πνμζδζμνζζιυ ηςκ θθααμκμθχκ (ρήκα 11Γ). Δπζπθέμκ, ζηδκ πμζηζθία Regina δζαπζζηχεδηε αφλδζδ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ημο Ca ηαζ ημο Ca ΤΦ ζε θθααμκμεζδή (ρήκα 11Β) ηαζ οδνμλοηζκκαιζηά μλέα (ρήκα 11Γ) πμο ηοιαζκυηακ απυ 24% έςξ 25% ηαζ απυ 19% έςξ 23% ακηίζημζπα, ζε ζπέζδ ιε ημ ιάνηονα. Σέθμξ, ζημοξ ηανπμφξ ηδξ πμζηζθίαξ Lapins πμο οπμαθήεδηακ ζηδκ ιεηαπείνζζδ ημο Ca ηαηαβνάθδηε αφλδζδ ζε θθααμκυθεξ (ρήκα 11Γ) ηαζ ζηα οδνμλοηζκκαιζηά μλέα (ρήκα 11Γ) πμο ηοιαζκυηακ απυ 20% έςξ 21% ηαζ απυ 14% έςξ 19%, ακηίζημζπα έκακηζ ημο ιάνηονα ηαζ ημο Ca+Ca ΤΦ. ηα οδνμλοηζκκαιζηά μλέα ηαηαβνάθδηε αφλδζδ (ηαηά 14%) ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca ΤΦ έκακηζ ημο ιάνηονα (ρήκα 11Γ). ρήκα 11: Πνμζδζμνζζιυξ μθζηχκ θαζκμθχκ (Α), θθααμκμεζδχκ (Β), θθααμκμθχκ (Γ) ηαζ οδνμλοηζκκαιζηχκ μλέςκ (Γ) ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ Μιχαηλίδης Μιχαήλ 62

63 διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 3 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Αλζνθπάλεο θαη ηαλίλεο Γεκ δζαπζζηχεδηε ιεηααμθή ζηα επίπεδα ακεμηοακχκ ηαζ ζηζξ ηακίκεξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ζηδκ πμζηζθία Lapins (ρήκα 12Α, Β). Ακηίεεηα ζηδκ πμζηζθία Regina ηαηαβνάθδηε αφλδζδ ηςκ ακεμηοακχκ ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ πμο ηοιαζκυηακ απυ 10% έςξ 18% ζε ζφβηνζζδ ιε ηζξ οπυθμζπεξ ιεηαπεζνίζεζξ (ρήκα 12Α) ηαεχξ ηαζ αφλδζδ (ηαηά 15%) ηςκ ηακζκχκ ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ έκακηζ ημο ιάνηονα (ρήκα 12B). ρήκα 12:Πνμζδζμνζζιυξ ακεμηοακχκ (Α) ηαζ ηακζκχκ (Β) ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 3 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθίαζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Γείθηεο: ππθλόηεηαο ρξώκαηνο, πνιπκεξηζκέλνπ ρξώκαηνο θαη θαθέ απόρξσζεο Μιχαηλίδης Μιχαήλ 63

64 Λαιαάκμκηαξ οπυρδ υηζ ημ πμθοιενζζιέκμ πνχια (%) πνμηφπηεζ απυ ημ θυβμ ημο δείηηδ πμθοιενζζιέκμ πνχια πνμξ ηδκ ποηκυηδηα πνχιαημξ ηαζ ιε δεδμιέκμ υηζ δεκ παναηδνήεδηακ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ζηδ ποηκυηδηα πνχιαημξ ζηζξ δφμ πμζηζθίεξ (ρήκα 13Α), μ δείηηδξ πμθοιενζζιέκμ πνχια ηαευνζζε ηζξ δζαθμνέξ πμο πνμέηορακ ζημ πμθοιενζζιέκμ πνχια (%). ηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ ηαηαβνάθδηε δ ιζηνυηενδ απμννυθδζδ ηαζ ημ ιζηνυηενμ πμζμζηυ ζημ πμθοιενζζιέκμ πνχια ηαζ ζημ πμθοιενζζιέκμ πνχια (%), ακηίζημζπα ηαζ ζηζξ δφμ πμζηζθίεξ. οβηεηνζιέκα, ζημοξ ηανπμφξ ηδξ Lapins ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ δζαπζζηχεδηε ιείςζδ ηαηά 27% ηαζ 38% ζημ πμθοιενζζιέκμ πνχια (ρήκα 13Β) ηαεχξ επίζδξ 20% ηαζ 24% ζημ πμθοιενζζιέκμ πνχια (%) (ρήκα 13Γ) ζε ζπέζδ ιε ημ Ca ηαζ ημ Ca ΤΦ, ακηίζημζπα. Δπζπθέμκ, ηαηαβνάθδηε αφλδζδ (ηαηά 23%) ζημ πμθοιενζζιέκμ πνχια ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca ΤΦ έκακηζ ημο ιάνηονα (ρήκα 13Β). Πανυιμζα ζηδκ πμζηζθία Regina ημ πμθοιενζζιέκμ πνχια ιεζχεδηε (ηαηά 23%) ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca+Ca ΤΦ (ρήκα 13Β) έκακηζ ημο Ca ΤΦ, εκχ ηαηαβνάθδηε επίζδξ ιείςζδ ηαζ ζημ πμθοιενζζιέκμ πνχια (%) έκακηζ ηςκ οπυθμζπςκ ιεηαπεζνίζεςκ (ρήκα 13Γ). Ζ πμζηζθία Regina δεκ πανμοζίαζε ζδιακηζηή δζαθμνά ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ζημ δείηηδ ηδξ ηαθέ απυπνςζδξ (ρήκα 13Γ), εκχ ζηδκ πμζηζθία Lapins πνμζδζμνίζηδηε αολδιέκμ ηαθέηζαζια ποιμφ ημο Ca ΤΦ έκακηζ ημο ιάνηονα ηαζ ημο Ca+Ca ΤΦ ηαηά 27% ηαζ 40%, ακηίζημζπα. Δπζπνυζεεηα, αολδιέκδ ηαηά 29% ηαθέ απυπνςζδ ποιμφ πνμζδζμνίζηδηε ζηδ ιεηαπείνζζδ Ca έκακηζ ημο Ca+Ca ΤΦ (ρήκα 13Γ). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 64

65 Μιχαηλίδης Μιχαήλ 65

66 ρήκα 13:Οζ δείηηεξ ποηκυηδηαξ πνχιαημξ (Α), πμθοιενζζιέκμο πνχιαημξ (Β), πμθοιενζζιέκμο πνχιαημξ (%) (Γ) ηαζ ηαθέ απυπνςζδξ (Γ) πνμζδζμνίζηδηακ ζημοξ ποιμφξ ηςκ πμζηζθζχκ Lapins ηαζ Regina ηδκ 3 δ διένα απυ ηδ ζοβημιζδή (ιεηά ηδκ ζοβημιζδή μζ ηανπμί δζαηδνήεδηακ ζημοξ 20ºC). Οζ ηζιέξ ακηζπνμζςπεφμοκ ημ ιέζμ υνμ 3 επακαθήρεςκ ηαζ μζ ηάεεηεξ βναιιέξ ημ ηοπζηυ ζθάθια ημο ιέζμο υνμο. Γζαθμνεηζηά βνάιιαηα οπμδεζηκφμοκ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ ιέζα ζε ηάεε πμζηζθία ζφιθςκα ιε ημ ηνζηήνζμ Duncan (p 0,05) Αλάιπζε θύξησλ ζπληζησζώλ (PCA) οκμθζηά, απυ ηζξ ζοκζζηχζεξ πμο ελήπεδζακ, μζ δφμ πνχηεξ ελδβμφκ ημ 67% ηδξ μθζηήξ ιεηααθδηυηδηαξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα δ πνχηδ ημ 47,4% ηαζ δ δεφηενδ ημ 19,6%. Ο ζηαηζζηζηυξ δείηηδξ ΚΜΟ ακήθεε ζε 0,624 (< 0,5) ηαζ ημ ηεζη ημο Bartlett βζα ηδ ζθαζνζηυηδηα ήηακ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηυ. Λαιαάκμκηαξ οπυρδ ηζξ πνμτπμεέζεζξ πμο ηέεδηακ πνμέηορακ 17 ιεηααθδηέξ πμο ηδνμφζακ αοηέξ ηζξ ηνεζξ πνμτπμεέζεζξ. οκμθζηά, απυ ηζξ 28 ανπζηέξ ιεηααθδηέξ 5 μιαδμπμζήεδηακ ηαζ 6 απμννίθεδηακ δζυηζ υπςξ πνμακαθένεδηε: 1 μκ μζ ανπζηέξ ιεηααθδηέξ ιε ζοκηεθεζηή ζοζπέηζζδξ ιεβαθφηενμ απυ 0,9 εεςνμφκηαζ πθεμκάγμοζεξ ηαζ ιζα ελ αοηχκ απμννίπηεηαζ, αθθά ηεθζηχξ ζοιπενζθαιαάκμκηαζ ζηδκ ενιδκεία ηςκ απμηεθεζιάηςκ (Πεηνίδδξ, 2015). Απυ ημκ Πίλαθα 2 πνμηφπημοκ ηνεζξ μιάδεξ ιεηααθδηχκ. ηδκ 1 δ μιάδα ημο πμθοιενζζιέκμο πνχιαημξ (%)* πενζθαιαάκμκηαζ μζ ιεηααθδηέξ ηαθέ απυπνςζδ ηαζ πμθοιενζζιέκμ πνχια ιε ζοκηεθεζηέξ ζοζπέηζζδξ 0,926 ηαζ 0,95, ακηίζημζπα. ηδκ 2 δ μιάδα ηςκ δζαθοηχκ ζηενεχκ ζοζηαηζηχκ (Γ*) πενζθαιαάκεηαζ δ ιεηααθδηή Γ / ΟΟ ιε ζοκηεθεζηή ζοζπέηζζδξ 0,951 ηαζ ζηδ 3 δ μιάδα ηςκ θθααμκμεζδχκ* πενζθαιαάκμκηαζ μζ ιεηααθδηέξ οδνμλοηζκκαιζηά μλέα ηαζ θθααμκυθεξ ιε ζοκηεθεζηέξ ζοζπέηζζδξ 0,939 ηαζ 0,925, ακηίζημζπα. Οζ μιαδμπμζδιέκεξ ιεηααθδηέξ θένμκηαζ ζημ ρήκα 14 ιε αζηενάηζ (*). 2 μκ μζ ιεηααθδηέξ πμο δε δζέθενακ ζηαηζζηζηχξ ζδιακηζηά ιεηαλφ ηςκ ιεηαπεζνίζεςκ, ζε ηαιία απυ ηζξ δφμ πμζηζθίεξ, ιε αάζδ ημ ηεζη πμθθαπθήξ δζαηφιακζδξ ημο Duncan, βζα επίπεδμ ζδιακηζηυηδηαξ p = 0,05 ήηακ δ θςηεζκυηδηα, μ νοειυξ ακαπκμήξ ηαζ δ ποηκυηδηα πνχιαημξ. 3 μκ μζ ιεηααθδηέξ ιε ημζκή παναβμκηζηή δζαηφιακζδ (communalities) ιζηνυηενδ απυ 0,3 (Πίλαθαο 1) ήηακ μ δείηηδξ Chroma, δ βςκία Hue ηαζ δ παναιυνθςζδ ηδξ ζάνηαξ (15%). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 66

67 Πίλαθαο 1:Γζαηοιάκζεζξ ηςκ ιεηααθδηχκ πμο ενιδκεφμκηαζ απυ ημ ιμκηέθμ ηςκ ηφνζςκ ζοκζζηςζχκ Μεηααθδηή ιε πμζμζηυ ιζηνυηενμ ημο 0,3 απμννίπηεηαζ. Όπςξ ακαθένεδηε, ιεηααθδηέξ ιε μλεία βςκία ζοζπεηίγμκηαζ εεηζηά, ιε αιαθεία βςκία ανκδηζηά ηαζ ιεηααθδηέξ ηάεεηεξ ιεηαλφ ημοξ δεκ ζοζπεηίγμκηαζ, πανάθθδθα, ιεηααθδηέξ πμο ζπδιαηίγμοκ ιζηνή μλεία βςκία ιε έκακ άλμκα είκαζ οπεφεοκεξ βζα ημ ζπδιαηζζιυ ημο ζοβηεηνζιέκμο άλμκα. Με αάζδ ημ πνμδβμφιεκμ ιπμνμφιε κα οπμεέζμοιε υηζ μ ηφνζμξ άλμκαξ 1 πνμζδζμνίγεηαζ ηονίςξ απυ ηδ δζάννδλδ ημο θθμζμφ, ηζξ ηακίκεξ, ηδκ πνμζηαζία ηδξ δεζμλονζαυγδξ, ηα θθααμκμεζδή, ηα Γ ηαζ ημ δείηηδ πμθοιενζζιέκμο πνχια (%), εκχ μ ηφνζμξ άλμκαξ 2 απυ ημκ αθοδαηςιέκμ θθμζυ, ηδκ απμημπή ημο πμδίζημο ηαζ ηζξ ακεμηοάκεξ (ρήκα 14). Μιχαηλίδης Μιχαήλ 67