Αθηνά Κομνηνού ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (ΚΕΙΜΕΝΟ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ)

Transcript

1 Αθηνά Κομνηνού Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ)

2 Περιεχόμενα Κείμενο - Μετάφραση... 3 Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 1. Παράγραφοι Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 2. Παράγραφοι Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 2. Παράγραφοι Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 3. Παράγραφοι Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4. Παράγραφοι Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4. Παράγραφοι Σελίδα 2

3 Κείμενο - Μετάφραση Ξενοφώντος Ελληνικά (κειμενο μεταφραση) Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 1. Παράγραφοι [2.1.16] οἱ δ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Σάμου ὁρμώμενοι τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν 1, καὶ ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον 2 ἐπέπλεον, καὶ παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν, καὶ στρατηγοὺς πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον. [2.1.17] Λύσανδρος δ ἐκ τῆς Ῥόδου παρὰ τὴν Ἰωνίαν ἐκπλεῖ πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον πρός τε τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν 3 καὶ ἐπὶ τὰς ἀφεστηκυίας αὐτῶν πόλεις. ἀνήγοντο δὲ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι 4 ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι [2.1.18] ἡ γὰρ Ἀσία πολεμία αὐτοῖς ἦν. Λύσανδρος δ ἐξ Ἀβύδου 5 παρέπλει εἰς Λάμψακον σύμμαχον οὖσαν Ἀθηναίων καὶ οἱ Ἀβυδηνοὶ καὶ οἱ ἄλλοι παρῆσαν πεζῇ. ἡγεῖτο 6 δὲ Θώραξ Λακεδαιμόνιος. [2.1.19] προσβαλόντες δὲ τῇ πόλει Οι Αθηναίοι, έχοντας τη Σάμο για ορμητήριο, λεηλατούσαν τα εδάφη του Βασιλέως, και έκαναν επιδρομές στη Χίο και στην Έφεσο κι ετοιμάζονταν για ναυμαχία και εκλέξαν και στρατηγούς κοντά σ' αυτούς που είχαν κιόλας τον Μένανδρο, τον Τυδέα και τον Κηφισόδοτο. Ο Λύσανδρος από τη Ρόδο, παράλληλα με την Ιωνία, έπλεε προς τον Ελλήσποντο ενάντια στον απόπλου των εμπορικών πλοίων και εναντίον των πόλεων που είχαν αποστατήσει από αυτούς (τους Λακεδαιμονίους). Ξεκίνησαν κι οι Αθηναίοι περνώντας από τ' ανοιχτά της Χίου, (επειδή) η Ασία ήταν εχθρική προς αυτούς. Από την Άβυδο ο Λύσανδρος έπλεε, ακολουθώντας την παραλία, για τη Λάμψακο, που ήταν σύμμαχος των Αθηναίων και οι Αβυδηνοί κι οι άλλοι (σύμμαχοι) ακολουθούσαν από τη στεριά, ήταν αρχηγός ο Θώρακας ο Λακεδαιμόνιος. Αφού έκαναν επίθεση στην πόλη, 1 Εκτός από την επίθεση προς του Λακεδαιμόνιους λεηλατούσαν και τις πόλεις της Ιωνίας που ανήκαν στον βασιλιά των Περσών, γιατί βοηθούσαν τους Σπαρτιάτες. 2 Γιατί ήταν πόλεις ανεφοδιασμού των Σπαρτιατών 3 Αθηναϊκά εμπορικά πλοία από τη Σάμο μετέφεραν σιτηρά στην πολιορκημένη Αθήνα. 4 Οι Αθηναίοι ανοίχτηκαν στη θάλασσα γιατί δεν ήθελαν να πολεμήσουν ανάμεσα στη Χοίο και τη Μ. Ασία, αφού η Μ. Ασία ήταν εχθρική σ αυτούς. 5 Η Άβυδος ανήκε στην Αθηναϊκή συμμαχία, αλλά αποστάτησε προς τους Λακεδαιμονίους. 6 ἡγοῦμαι + ειδ. Απρ = νομίζω ότι ἡγοῦμαι + γεν. = διοικώ ἡγοῦμαι + δοτ. = οδηγώ ἡγοῦμαι + αιτ. = θεωρώ κάποιον ως Σελίδα 3

4 αἱροῦσι κατὰ κράτος, καὶ διήρπασαν οἱ στρατιῶται οὖσαν πλουσίαν καὶ οἴνου καὶ σίτου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων πλήρη 7 τὰ δὲ ἐλεύθερα σώματα πάντα ἀφῆκε Λύσανδρος. [2.1.20] οἱ δ Ἀθηναῖοι κατὰ πόδας πλέοντες ὡρμίσαντο τῆς Χερρονήσου 8 ἐν Ἐλαιοῦντι ναυσὶν ὀγδοήκοντα καὶ ἑκατόν. ἐνταῦθα δὴ ἀριστοποιουμένοις αὐτοῖς ἀγγέλλεται τὰ περὶ Λάμψακον, καὶ εὐθὺς ἀνήχθησαν εἰς Σηστόν 9. [2.1.21] ἐκεῖθεν δ εὐθὺς ἐπισιτισάμενοι ἔπλευσαν εἰς Αἰγὸς ποταμοὺς ἀντίον τῆς Λαμψάκου διεῖχε δ ὁ Ἑλλήσποντος ταύτῃ σταδίους ὡς πεντεκαίδεκα. 10 ἐνταῦθα δὴ ἐδειπνοποιοῦντο. [2.1.22] Λύσανδρος δὲ τῇ ἐπιούσῃ νυκτί, ἐπεὶ ὄρθρος ἦν, ἐσήμηνεν εἰς τὰς ναῦς ἀριστοποιησαμένους εἰσβαίνειν, πάντα δὲ παρασκευασάμενος ὡς εἰς ναυμαχίαν καὶ τὰ παραβλήματα 11 παραβάλλων, προεῖπεν ὡς μηδεὶς κινήσοιτο ἐκ τῆς τάξεως μηδὲ ἀνάξοιτο. [2.1.23] οἱ δὲ Ἀθηναῖοι ἅμα τῷ ἡλίῳ ἀνίσχοντι ἐπὶ τῷ λιμένι παρετάξαντο την κατέλαβαν μ' έφοδο και οι στρατιώτες τη λεηλάτησαν καθώς ήταν πλούσια σε τροφές, κρασί και από τα άλλα αναγκαία (εφόδια) γεμάτη τους πολίτες (ωστόσο) τους άφησε ο Λύσανδρος όλους ελεύθερους. Οι Αθηναίοι, που τους ακολουθούσαν από κοντά, αγκυροβόλησαν στην Ελαιούντα της Χερσονήσου μ' εκατόν ογδόντα πλοία. Την ώρα που έτρωγαν εκεί για μεσημέρι αναγγέλλονται σ αυτούς τα νέα για τη Λάμψακο και αμέσως ξεκίνησαν για τη Σηστό, Από εκεί αμέσως αφού εφοδιάστηκαν με τροφές, Έπλευσαν προς τους Αιγός Ποταμούς, αντίκρυ στη Λάμψακο απείχε ο Ελλήσποντος από αυτή δεκαπέντε στάδια και εκεί δείπνισαν. Ο Λύσανδρος, το επόμενο βράδυ, Όταν κόντευε το ξημέρωμα, έδωσε παράγγελμα στα πληρώματα αφού φάνε να επιβιβαστούν αφού έκανε όμως όλες τις προετοιμασίες για ναυμαχία και σήκωσε τις λινάτσες στα πλευρά των πλοίων, πρόσταξε να μην κουνηθεί κανένας από τη θέση του μήτε ν' ανοιχτεί. Οι Αθηναίοι με την ανατολή του ήλιου, παρατάχτηκαν έξω από το λιμάνι ἡγοῦμαι αμετάβατο = είμαι επικεφαλής 7 Ο Λύσανδρος με την κατάληψη της Λαμψάκου: α) αφαίρεσε από τους Αθηναίους ένα σύμμαχο και β) εξασφάλισε για τον στρατό του τρόφιμα. 8 Ονομαζόταν η Θρακική χερσόνησος πιο ψηλά από τον Ελλήσποντο που περιελάμβανε και τα παράλια της Χαλκιδικής. 9 Για να ανεφοδιαστεί. 10 Οι Αθηναίοι στρατοπέδευσαν πολύ κοντά στον εχθρό γιατί: α) έχουν πολύ περισσότερα πλοία από τους Λακεδαιμόνιους, άρα και αυτοπεποίθηση, και β) είχαν νικήσει την προηγούμενη ναυμαχία (στις Αργινούσες). 11 Δερμάτινα σκεπάσματα που τοποθετούσαν στα πλευρά των πλοίων για να μην βλέπουν οι εχθροί όσα γίνονταν πάνω στα πλοία. Σελίδα 4

5 ἐν μετώπῳ ὡς εἰς ναυμαχίαν. ἐπεὶ δὲ οὐκ ἀντανήγαγε Λύσανδρος, καὶ τῆς ἡμέρας ὀψὲ ἦν, ἀπέπλευσαν πάλιν εἰς τοὺς Αἰγὸς ποταμούς. [2.1.24] Λύσανδρος δὲ τὰς ταχίστας τῶν νεῶν ἐκέλευσεν ἕπεσθαι τοῖς Ἀθηναίοις, ἐπειδὰν δὲ ἐκβῶσι, κατιδόντας ὅ τι ποιοῦσιν ἀποπλεῖν καὶ αὐτῷ ἐξαγγεῖλαι. καὶ οὐ πρότερον ἐξεβίβασεν ἐκ τῶν νεῶν πρὶν αὗται ἧκον. ταῦτα δ ἐποίει τέτταρας ἡμέρας καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπανήγοντο. [2.1.25] Ἀλκιβιάδης 12 δὲ κατιδὼν ἐκ τῶν τειχῶν τοὺς μὲν Ἀθηναίους ἐν αἰγιαλῷ ὁρμοῦντας καὶ πρὸς οὐδεμιᾷ πόλει, τὰ δ ἐπιτήδεια ἐκ Σηστοῦ μετιόντας πεντεκαίδεκα σταδίους ἀπὸ τῶν νεῶν, τοὺς δὲ πολεμίους ἐν λιμένι καὶ πρὸς πόλει ἔχοντας πάντα, οὐκ ἐν καλῷ ἔφη αὐτοὺς ὁρμεῖν, ἀλλὰ μεθορμίσαι εἰς Σηστὸν παρῄνει πρός τε λιμένα καὶ πρὸς πόλιν [2.1.26] οὗ ὄντες ναυμαχήσετε, ἔφη, ὅταν βούλησθε. οἱ δὲ στρατηγοί, μάλιστα δὲ Τυδεὺς καὶ Μένανδρος, ἀπιέναι αὐτὸν ἐκέλευσαν αὐτοὶ γὰρ νῦν στρατηγεῖν, οὐκ ἐκεῖνον. καὶ ὁ μὲν ᾤχετο. κατά μέτωπο, έτοιμοι για ναυμαχία Επειδή όμως δεν επιτιθόταν ο Λύσανδρος Και η ημέρα είχε ήδη περάσει, επέστρεψαν στους Αιγός Ποταμούς. Τότε ο Λύσανδρος πρόσταξε τα γοργότερα καράβια του ν' ακολουθήσουν τους Αθηναίους, και όταν αποβιβαστούν (από τα πλοία) αφού παρατηρήσουν τι θα κάνουν, να γυρίσουν να του αναφέρουν. Και δεν τους αποβίβασε από τα πλοία, πριν να επιστρέψουν αυτά. Αυτά τα έκανε για τέσσερις μέρες και (κάθε φορά) οι Αθηναίοι έβγαζαν τον στόλο τους στο πέλαγο. Ο Αλκιβιάδης ωστόσο όταν είδε από τον πύργο τους Αθηναίους αραγμένους σ' ανοιχτή ακρογιαλιά, μακριά από πόλη, και να' ανεφοδιάζονται τα αναγκαία από τη Σηστό (που απείχε) δεκαπέντε στάδια από τα πολοία ενώ ο εχθρός (ήταν) σε λιμάνι, κοντά σε πόλη, και να έχουν τα πάντα. Είπε (στους Αθηναίους) ότι δεν είχαν αγκυροβολήσει σε κατάλληλο μέρος και τους συμβούλευε να μεταφερθούν στη Σηστό, κοντά σε λιμάνι και πόλη: «Από κει», τους είπε, «αφού θα είσαστε μπορείτε να ναυμαχήσετε όποτε θελήσετε». Οι στρατηγοί όμως και ιδίως ο Τυδεας κι ο Μένανδρος τον διέταξαν να φύγει (γιατί έλεγαν) ότι αυτοί ήταν τώρα στρατηγοί κι όχι εκείνος. Και αυτός (ο Αλκιβιάδης) έφυγε. 12 Ο Αλκιβιάδης ζούσε εξόριστος στη Θράκη. Εκεί συγκέντρωσε μισθοφόρους και πολεμούσε εναντίον των βαρβάρων Θρακών, παρέχοντας ανεξαρτησία στους Έλληνες που ζούσαν στις γύρω περιοχές. Σελίδα 5

6 [2.1.27] Λύσανδρος δ, ἐπεὶ ἦν ἡμέρα πέμπτη ἐπιπλέουσι τοῖς Ἀθηναίοις, εἶπε τοῖς παρ αὐτοῦ ἑπομένοις, ἐπὰν κατίδωσιν αὐτοὺς ἐκβεβηκότας καὶ ἐσκεδασμένους κατὰ τὴν Χερρόνησον, ὅπερ ἐποίουν πολὺ μᾶλλον καθ ἑκάστην ἡμέραν, τά τε σιτία πόρρωθεν ὠνούμενοι καὶ καταφρονοῦντες δὴ τοῦ Λυσάνδρου, ὅτι οὐκ ἀντανῆγεν, ἀποπλέοντας τοὔμπαλιν παρ αὐτὸν ἆραι ἀσπίδα κατὰ μέσον τὸν πλοῦν. οἱ δὲ ταῦτα ἐποίησαν ὡς ἐκέλευσε. [2.1.28] Λύσανδρος δ εὐθὺς ἐσήμηνε τὴν ταχίστην πλεῖν συμπαρῄει δὲ καὶ Θώραξ τὸ πεζὸν ἔχων. Κόνων δὲ ἰδὼν τὸν ἐπίπλουν, ἐσήμηνεν εἰς τὰς ναῦς βοηθεῖν κατὰ κράτος. διεσκεδασμένων δὲ τῶν ἀνθρώπων, αἱ μὲν τῶν νεῶν δίκροτοι ἦσαν, αἱ δὲ μονόκροτοι, αἱ δὲ παντελῶς κεναί ἡ δὲ Κόνωνος καὶ ἄλλαι περὶ αὐτὸν ἑπτὰ πλήρεις ἀνήχθησαν ἁθρόαι καὶ ἡ Πάραλος, τὰς δ ἄλλας πάσας 13 Λύσανδρος ἔλαβε πρὸς τῇ γῇ. τοὺς δὲ πλείστους ἄνδρας ἐν τῇ γῇ συνέλεξεν οἱ δὲ καὶ ἔφυγον εἰς τὰ τειχύδρια. [2.1.29] Κόνων δὲ ταῖς ἐννέα ναυσὶ φεύγων, Ο Λύσανδρος λοιπόν, Όταν ήταν η πέμπτη μέρα που έπλεαν εναντίον των Αθηναίων, έδωσε διαταγές σ' εκείνους που από αυτόν (με εντολή του) τους ακολουθούσαν μόλις τους δουν ν' αποβιβάζονται και να σκορπίζουν στη Χερσόνησο, το οποίο (οι Αθηναίοι) έκαναν πολύ περισσότερο κάθε μέρα επειδή αγόραζαν τα τρόφιμα από μακριά, αλλά κι επειδή περιφρονούσαν τον Λύσανδρο, επειδή δεν έβγαινε να τους αντιμετωπίσει, αφού γυρίσουν πίσω σ αυτόν (τον Λύσανδρο) να σηκώσουν μιαν ασπίδα στα μισά της διαδρομής. Κι αυτοί αυτά τα έκαναν όπως τους διέταξε. Τότε ο Λύσανδρος έδωσε αμέσως παράγγελμα να πλεύσουν με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα ακολουθούσε και ο Θώραξ, έχοντας το πεζικό. Όταν ο Κόνων είδε την επίθεση, παρήγγειλε στα πλοία να βοηθήσουν με όλη τους τη δύναμη. Καθώς όμως είχαν σκορπίσει τα πληρώματα, άλλα από τα πλοία ήσαν με δυο σειρές (κωπηλάτες), άλλα με μία κι άλλα εντελώς αδειανά. Το πλοίο του Κόνωνος κι άλλα εφτά κοντινά του, (που βρέθηκαν) επανδρωμένα, βγήκαν όλα μαζί στ' ανοιχτά με την «Πάραλο» όλα τ' άλλα τα κατέλαβε ο Λύσανδρος στη στεριά. Και τους περισσότερους άνδρες στην ξηρά τους αιχμαλώτισε, και κάποιοι κατέφυγαν στα οχυρώματα. Καθώς έφευγε με τα εννιά πλοία του, ο Κόνων 13 Οι Αθηναίοι είχαν στους Αιγός ποταμούς 180 πλοία! Από αυτά σώθηκαν μόνο τα 8 του Κόνωνα Σελίδα 6

7 ἐπεὶ ἔγνω τῶν Ἀθηναίων τὰ πράγματα διεφθαρμένα, κατασχὼν ἐπὶ τὴν Ἀβαρνίδα τὴν Λαμψάκου ἄκραν ἔλαβεν αὐτόθεν τὰ μεγάλα τῶν Λυσάνδρου νεῶν ἱστία 14, καὶ αὐτὸς μὲν ὀκτὼ ναυσὶν ἀπέπλευσε παρ Εὐαγόραν εἰς Κύπρον 15, ἡ δὲ Πάραλος 16 εἰς τὰς Ἀθήνας ἀπαγγελοῦσα τὰ γεγονότα. [2.1.30] Λύσανδρος δὲ τάς τε ναῦς καὶ τοὺς αἰχμαλώτους καὶ τἆλλα πάντα εἰς Λάμψακον ἀπήγαγεν, ἔλαβε δὲ καὶ τῶν στρατηγῶν ἄλλους τε καὶ Φιλοκλέα καὶ Ἀδείμαντον. ᾗ δ ἡμέρᾳ ταῦτα κατειργάσατο, ἔπεμψε Θεόπομπον τὸν Μιλήσιον λῃστὴν εἰς Λακεδαίμονα ἀπαγγελοῦντα τὰ γεγονότα, ὃς ἀφικόμενος τριταῖος ἀπήγγειλε. [2.1.31] μετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρος ἁθροίσας τοὺς συμμάχους ἐκέλευσε βουλεύεσθαι περὶ τῶν αἰχμαλώτων. ἐνταῦθα δὴ κατηγορίαι ἐγίγνοντο πολλαὶ τῶν Ἀθηναίων, ἅ τε ἤδη παρενενομήκεσαν 17 καὶ ἃ ἐψηφισμένοι ἦσαν ποιεῖν, εἰ κρατήσειαν τῇ ναυμαχίᾳ, τὴν δεξιὰν χεῖρα ἀποκόπτειν τῶν ζωγρηθέντων πάντων 18, Επειδή κατάλαβε πως τα πράγματα για την Αθήνα ήταν χαμένα. Αφού αποβιβάστηκε στην Αβαρνίδα, το ακρωτήρι της Λαμψάκου, πήρε από εκεί τα μεγάλα πανιά των πλοίων του Λυσάνδρου και ο ίδιος με οχτώ πλοία έπλευσε προς τον (βασιλιά) Ευαγόρα στην Κύπρο, η «Πάραλος» προς την Αθήνα (πήγε), για ν' αναγγείλει τα γεγονότα. Στο μεταξύ ο Λύσανδρος οδήγησε τα πλοία, τους αιχμαλώτους και τ' άλλα όλα στη Λάμψακο, Συνέλαβε μάλιστα και από τους στρατηγούς κάποιους και τον Φιλοκλέα και τον Αδείμαντο. Την ίδια μέρα που αυτά έκανε έστειλε τον Θεόπομπο τον Μιλήσιο, τον κουρσάρο, στη Λακεδαίμονα για ν' αναγγείλει τα γεγονότα, αυτός αφού έφτασε εκεί την τρίτη μέρα (μετά από τρείς μέρες) τα ανήγγειλε. Έπειτα ο Λύσανδρος Αφού συγκέντρωσε τους συμμάχους τους διέταξε να συσκεφθούν για τους αιχμαλώτους. Εκεί (τότε) έγιναν πολλές κατηγορίες για τους Αθηναίοους: γι αυτά τα οποία είχαν ήδη κάνει και γι' αυτά που είχαν ψηφίσει να κάνουν αν κέρδιζαν τη ναυμαχία, να κόψουν το δεξί χέρι σε όλους τους αιχμαλώτους 14 Ο Λύσανδρος όταν αγκυροβόλησε στη Λάμψακο, αφαίρεσε από τα πλοία τα μεγάλα ιστία για να είναι ευέλικτα στη ναυμαχία. Ο Κόνων πήρε τα ιστία για να μην μπορεί να τον καταδιώξει εύκολα. 15 Μετά την ήττα στου Αιγός ποταμούς ο Κόνωνας φοβήθηκε την οργή των Αθηναίων (επειδή εγκατέλειψε τη μάχη) και κατέφυγε με τα οχτώ διασωθέντα πλοία του στην Κύπρο. Κατά τον Πλούταρχο δεν πήγε εκεί από φόβο αλλά για να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του. Ο Ευαγόρας ήταν σύμμαχος των Αθηναίων. 16 Ένα από τα ιερά πλοία των Αθηναίων. Τα άλλα δύο ήταν η Σαλαμίνα και η Δηλιάς. Τα χρησιμοποιούσαν για επίσημες διπλωματικές και όχι στρατιωτικές αποστολές. 17 Οι Αθηναίοι συμπεριφέρθηκαν σκληρά στις πόλεις που αποστάτησαν από την Αθηναϊκή συμμαχία, π.χ. Μήλος, Τορώνη, Σκιώνη, Αίγινα. Σκότωσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό. Σελίδα 7

8 καὶ ὅτι λαβόντες δύο τριήρεις, Κορινθίαν καὶ Ἀνδρίαν, τοὺς ἄνδρας ἐξ αὐτῶν πάντας κατακρημνίσειαν Φιλοκλῆς δ ἦν στρατηγὸς τῶν Ἀθηναίων, ὃς τούτους διέφθειρεν. [2.1.32] ἐλέγετο δὲ καὶ ἄλλα πολλά, καὶ ἔδοξεν ἀποκτεῖναι τῶν αἰχμαλώτων ὅσοι ἦσαν Ἀθηναῖοι πλὴν Ἀδειμάντου, ὅτι μόνος ἐπελάβετο ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ περὶ τῆς ἀποτομῆς τῶν χειρῶν ψηφίσματος ᾐτιάθη μέντοι ὑπό τινων προδοῦναι τὰς ναῦς. Λύσανδρος δὲ Φιλοκλέα πρῶτον ἐρωτήσας, ὃς τοὺς Ἀνδρίους καὶ Κορινθίους κατεκρήμνισε, τί εἴη ἄξιος παθεῖν ἀρξάμενος εἰς Ἕλληνας παρανομεῖν, ἀπέσφαξεν. και (τους κατηγόρησαν) ότι αφού κατέλαβαν δύο τριήρεις, την Κορινθία και την Ανδρία, το πλήρωμα από αυτές όλο το είχαν ρίξει στη θάλασσα. Ο Φιλοκλής ήταν ο στρατηγός των Αθηναίων ο οποίος αυτούς εξόντωσε. Ειπώθηκαν κι άλλα πολλά, κι αποφασίστηκε να εκτελέσουν από τους αιχμαλώτους όσους ήταν Αθηναίοι εκτός από τον Αδείμαντο, επειδή αυτός μονάχος είχε εναντιωθεί στη συνέλευση στο ψήφισμα σχετικά με το κόψιμο των χεριών κατηγορήθηκε μάλιστα από κάποιους ότι προδίδει τον στόλο. Ο Λύσανδρος ρώτησε πρώτο τον Φιλοκλή ο οποίος τους Ανδρίους και Κορινθίους έριξε στη θάλασσα τι ήταν άξιος να πάθει (ποια τιμωρία του άξιζε) αυτού, που ξεκίνησε τις παραβιάσεις, τον έσφαξε. 18 Οι Αθηναίοι είχαν αποφασίσει να κόψουν τον αντίχειρα (σύμφωνα με τον Πλούταρχο) των αιχμαλώτων ώστε να μην μπορούν να πιάσουν δόρυ αλλά να μπορούν να κωπηλατούν ως καταναγκαστικό έργο στις Αθηναϊκές τριήρεις. Σελίδα 8

9 Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 2. Παράγραφοι 1-4. [2.2.1] Ἐπεὶ δὲ τὰ ἐν τῇ Λαμψάκῳ κατεστήσατο 19, Αφού τακτοποίησε τις υποθέσεις του στη Λάμψακο (ο Λύσανδρος) ἔπλει ἐπὶ τὸ Βυζάντιον 20 καὶ Καλχηδόνα 21. οἱ δ αὐτὸν ὑπεδέχοντο 22, τοὺς τῶν Ἀθηναίων φρουροὺς ὑποσπόνδους ἀφέντες. έβαλε πλώρη προς το Βυζάντιο και την Καλχηδόνα, αυτοί (οι κάτοικοι) τον δέχτηκαν, αφού έδιωξαν τις αθηναϊκές φρουρές μετά από συμφωνία οἱ δὲ προδόντες Ἀλκιβιάδῃ τὸ Βυζάντιον τότε μὲν ἔφυγον εἰς τὸν Πόντον, ὕστερον δ εἰς Ἀθήνας καὶ ἐγένοντο Ἀθηναῖοι 23. [2.2.2] Λύσανδρος δὲ τούς τε φρουροὺς τῶν Ἀθηναίων καὶ εἴ τινά που ἄλλον ἴδοι Ἀθηναῖον, ἀπέπεμπεν εἰς τὰς Ἀθήνας, διδοὺς ἐκεῖσε μόνον πλέουσιν ἀσφάλειαν, εκείνοι που είχαν προδώσει το Βυζάντιο στον Αλκιβιάδη κατέφυγαν τότε στον Πόντο κι αργότερα στην Αθήνα, όπου έγιναν Αθηναίοι πολίτες. Ο Λύσανδρος τις αθηναϊκές φρουρές, και αν έβρισκε κάποιον άλλο Αθηναίο, τους έστελενε προς την Αθήνα, δίνοντας μόνο σε αυτούς που έπλεαν προς τα κεί ασφάλεια, ἄλλοθι δ οὔ, εἰδὼς ὅτι ὅσῳ ἂν πλείους συλλεγῶσιν εἰς τὸ ἄστυ καὶ τὸν Πειραιᾶ, θᾶττον τῶν ἐπιτηδείων ἔνδειαν ἔσεσθαι. καταλιπὼν δὲ Βυζαντίου καὶ Καλχηδόνος Σθενέλαον και όχι προς κάπου αλλού, γνωρίζοντας ότι όσο περισσότεροι μαζεύονταν στην πόλη και στον Πειραιά, τόσο γρηγορότερα θα τους τέλειωναν τα τρόφιμα. Αφού άφησε αρμοστή του Βυζαντίου και της 19 Ο Λύσανδρος αφού πολιόρκησε και κυρίευσε τη Λάμψακο, θέλησε να τη χρησιμοποιήσει ως σταθμό ανεφοδιασμού για τον στόλο του και εγκατέστησε εκεί «δεκαρχίες», δηλαδή ένα σώμα δέκα ολιγαρχικών ανδρών που εξασφάλιζαν την κατοχή της πόλης. 20 Το είχε κυριεύσει ο Αλκιβιάδης το Πόλη της Βιθυνίας απέναντι από το Βυζάντιο, την είχε κυριεύσει ο Θρασύβουλος, στρατηγός των Αθηναίων. 22 Μετά την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς οι κάτοικοι του Βυζαντίου και της Καλχηδόνας παρέδωσαν τις πόλεις τους στον Λύσανδρο και ανέλαβαν την εξουσία ολιγαρχικοί. Αυτοί υποδέχονται εδώ τον Λύσανδρο. 23 Επειδή πρόδωσαν την πόλη τους στους Αθηναίους, οι Αθηναίοι τους πολιτογράφησαν ως Αθηναίους πολίτες, σαν αναγνώριση για τις υπηρεσίες που πρόσφεραν. Σελίδα 9

10 ἁρμοστὴν Λάκωνα, αὐτὸς ἀποπλεύσας εἰς Λάμψακον τὰς ναῦς ἐπεσκεύαζεν. [2.2.3] Ἐν δὲ ταῖς Ἀθήναις τῆς Παράλου ἀφικομένης Καλχηδόνας τον Λάκωνα Σθενέλαο Ο ίδιος αφού γύρισε στη Λάμψακο επισκεύαζε τα πλοία του. Στην Αθήνα όταν έφτασε τη νύχτα η Πάραλος νυκτὸς ἐλέγετο ἡ συμφορά, καὶ οἰμωγὴ ἐκ τοῦ Πειραιῶς διὰ τῶν μακρῶν τειχῶν εἰς ἄστυ διῆκεν, ὁ ἕτερος τῷ ἑτέρῳ παραγγέλλων ὥστ ἐκείνης τῆς νυκτὸς οὐδεὶς ἐκοιμήθη, οὐ μόνον τοὺς ἀπολωλότας πενθοῦντες, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ἔτι αὐτοὶ ἑαυτούς, Λεγόταν η συμφορά, και θρήνος σύρθηκε από τον Πειραιά μέσα από τα Μακρά Τείχη στην πόλη καθώς το μήνυμα περνούσε από στόμα σε στόμα. Έτσι που κανένας δεν κοιμήθηκε εκείνη τη νύχτα Όχι μόνο επειδή πενθούσαν για τους νεκρούς, Αλλά πολύ περισσότερο οι ίδιοι (πενθούσαν) για τους εαυτούς τους, πείσεσθαι νομίζοντες οἷα ἐποίησαν Μηλίους 24 τε Λακεδαιμονίων ἀποίκους ὄντας, κρατήσαντες πολιορκίᾳ, καὶ Ἱστιαιέας καὶ Σκιωναίους καὶ Τορωναίους καὶ Αἰγινήτας καὶ ἄλλους πολλοὺς τῶν Ἑλλήνων. [2.2.4] τῇ δ ὑστεραίᾳ ἐκκλησίαν ἐποίησαν, ἐν ᾗ ἔδοξε τούς τε λιμένας ἀποχῶσαι πλὴν ἑνὸς πιστεύοντας ότι θα πάθαιναν αυτά που είχαν κάνει κι αυτοί στους Μηλίους, που ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων αφού τους νίκησαν με πολιορκία, και στους Ιστιαιείς και στους Σκιωναίους και στους Τορωναίους και στους Αιγινήτες και σε πολλούς άλλους από τους Έλληνες. Την επόμενη μέρα συγκάλεσαν τη Συνέλευση, Στην οποία αποφάσισαν να φράξουν τα λιμάνια εκτός από ένα, καὶ τὰ τείχη εὐτρεπίζειν Και να επισκευάσουν τα τείχη, 24 Οι Αθηναίοι το 416 π.χ. επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στη Μήλο, που ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων, αλλά κρατούσαν ουδέτερη στάση στον πόλεμο. Αφού κατέλαβαν το νησί, σκότωσαν όλους τους άντρες από εφηβική ηλικία και πάνω και πούλησαν τα γυναικόπαιδα ως δούλους. Σελίδα 10

11 καὶ φυλακὰς ἐφιστάναι καὶ τἆλλα πάντα ὡς εἰς πολιορκίαν παρασκευάζειν τὴν πόλιν. Και να εγκαταστήσουν σκοπιές και ως προς όλα τα υπόλοιπα να ετοιμάσουν την πόλη για πολιορκία. Σελίδα 11

12 Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 2. Παράγραφοι [2.2.16] τοιούτων δὲ ὄντων 25 Θηραμένης 26 εἶπεν ἐν ἐκκλησίᾳ ὅτι εἰ βούλονται αὐτὸν πέμψαι παρὰ Λύσανδρον, εἰδὼς ἥξει Λακεδαιμονίους πότερον ἐξανδραποδίσασθαι τὴν πόλιν βουλόμενοι ἀντέχουσι περὶ τῶν τειχῶν 27 ἢ πίστεως ἕνεκα. πεμφθεὶς δὲ διέτριβε παρὰ Λυσάνδρῳ τρεῖς μῆνας καὶ πλείω, ἐπιτηρῶν ὁπότε Ἀθηναῖοι ἔμελλον διὰ τὸ ἐπιλελοιπέναι τὸν σῖτον ἅπαντα ὅ τι τις λέγοι ὁμολογήσειν. [2.2.17] ἐπεὶ δὲ ἧκε τετάρτῳ μηνί, ἀπήγγειλεν ἐν ἐκκλησίᾳ ὅτι αὐτὸν Λύσανδρος τέως μὲν κατέχοι, εἶτα κελεύοι εἰς Λακεδαίμονα ἰέναι οὐ γὰρ εἶναι κύριος ὧν ἐρωτῷτο ὑπ αὐτοῦ, ἀλλὰ τοὺς ἐφόρους. Ενώ έτσι ήταν τα πράγματα, ο Θηραμένης είπε στη Συνέλευση ότι αν θελήσουν να στείλουν αυτόν στον Λύσανδρο θα γυρίσει, γνωρίζοντας, για ποιον λόγο οι Λακεδαιμόνιοι είν' ανένδοτοι στο ζήτημα των Τειχών για να υποδουλώσουν την πόλη ή για να 'χουν κάποια εγγύηση. Όταν τον έστειλαν, έμεινε κοντά στον Λύσανδρο περισσότερο από τρεις μήνες, παραφυλάγοντας πότε επρόκειτο οι Αθηναίοι εξαιτίας της έλλειψης τροφών όλα όσα κάποιος τους έλεγε να τα δεχθούν. Αφού λοιπόν γύρισε τον τέταρτο μήνα ανέφερε στη Συνέλευση ότι ο Λύσανδρος ως τότε δεν τον άφηνε να φύγει, και τώρα του λέει να πάει στη Λακεδαίμονα (επειδή έλεγε) ότι δεν ήταν ο ίδιος αρμόδιος Γι αυτά που ρωτιόταν από αυτόν, Αλλά οι έφοροι. 25 Οι Αθηναίοι υπέφεραν από έλλειψη τροφίμων. Είχαν στείλει κάποιες αντιπροσωπίες στη Σπάρτη για σύναψη ειρήνης. Οι Σπαρτιάτες ζητούσαν κατεδάφιση των τειχών, ενώ οι Αθηναίοι ήταν ανένδοτοι σ αυτό. Ωστόσο υποχώρησαν εν μέρει, αποδεχόμενοι τη μερική κατεδάφιση σε έκταση δέκα σταδίων στο καθένα από τα Μακρά Τείχη. 26 Ο Θηραμένης ήταν μαθητής του Σωκράτη και του Πρόδικου. Το 411 π.χ. συνέβαλε στην ανατροπή της δημοκρατίας και την εγκαθίδρυση της ολιγαρχίας των Τετρακοσίων. Αργότερα προσχώρησε στους δημοκρατικούς. Άλλαξε όμως και πάλι στρατόπεδο και υπήρξε ένας από τους τριάκοντα τυράννους. 27 Οι Σπαρτιάτες ήταν αντίθετοι με την ανέγερση των Μακρών τειχών από τους Αθηναίους μετά τους Περσικού πολέμους, γιατί τα θεωρούσαν επικίνδυνα για τη δική τους ασφάλεια. Η κατεδάφισή τους λοιπόν αποτελούσε παλιό αίτημα των Σπαρτιατών. Σελίδα 12

13 μετὰ ταῦτα ᾑρέθη πρεσβευτὴς εἰς Λακεδαίμονα αὐτοκράτωρ 28 δέκατος αὐτός. [2.2.18] Λύσανδρος δὲ τοῖς ἐφόροις ἔπεμψεν ἀγγελοῦντα μετ ἄλλων Λακεδαιμονίων Ἀριστοτέλην, φυγάδα Ἀθηναῖον ὄντα, ὅτι ἀποκρίναιτο Θηραμένει ἐκείνους κυρίους εἶναι εἰρήνης καὶ πολέμου. [2.2.19] Θηραμένης δὲ καὶ οἱ ἄλλοι πρέσβεις ἐπεὶ ἦσαν ἐν Σελλασίᾳ, ἐρωτώμενοι δὲ ἐπὶ τίνι λόγῳ ἥκοιεν εἶπον ὅτι αὐτοκράτορες περὶ εἰρήνης, Μετά από αυτά εκλέχθηκε (για να πάει) πρεσβευτής στην Λακεδαίμονα με απόλυτη εξουσία. μαζί μ' άλλους εννιά. Ο Λύσανδρος έστειλε στους εφόρους, για να αναγγείλει μαζί με άλλους Λακεδαιμονίους τον Αριστοτέλη, που ήταν εξόριστος Αθηναίος ότι είπε του Θηραμένη πως αυτοί μονάχα είχαν εξουσία (ν' αποφασίζουν) για πόλεμο και για ειρήνη. Ο Θηραμένης και οι υπόλοιποι πρέσβεις Όταν έφτασαν στη Σελλασία, αφού τους ρώτησαν για ποιο λόγο έχουν έρθει, αποκρίθηκαν ότι έρχονται πληρεξούσιοι σχετικά με την ειρήνη. μετὰ ταῦτα οἱ ἔφοροι καλεῖν ἐκέλευον αὐτούς. ἐπεὶ δ ἧκον, ἐκκλησίαν ἐποίησαν, ἐν ᾗ ἀντέλεγον Κορίνθιοι καὶ Θηβαῖοι μάλιστα, Τότε οι έφοροι πρόσταξαν να τους φωνάξουν, κι όταν ήρθαν συγκάλεσαν Συνέλευση. Στην οποία διαμορτύρονταν ιδίως οι Κορίνθιοι κι οι Θηβαίοι, πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι τῶν Ἑλλήνων, μὴ σπένδεσθαι Ἀθηναίοις, ἀλλ ἐξαιρεῖν. [2.2.20] Λακεδαιμόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν 29 πόλιν Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν μέγα ἀγαθὸν εἰργασμένην ἐν τοῖς μεγίστοις κινδύνοις γενομένοις τῇ Ἑλλάδι, Και πολλοί άλλοι από τους Έλληνες, Να μην κάνουν συνθήκη με τους Αθηναίους, αλλά να τους αφανίσουν. Οι Λακεδαιμόνιοι όμως ισχυρίστηκαν Ότι δεν θα υποδουλώσουν πόλη ελληνική που μεγάλο καλό είχε προσφέρει στους μεγαλύτερους κινδύνους της Ελλάδας 28 Το ανώτατο αξίωμα που θα μπορούσε αν πάρει κανείς στην Αθηναϊκή δημοκρατία. 29 Φημὶ + ειδικό απαρέμφατο = ισχυρίζομαι ότι Οὐ φημὶ + τελικό απαρέμφατο = αρνούμαι να Σελίδα 13

14 ἀλλ ἐποιοῦντο εἰρήνην ἐφ ᾧ τά τε μακρὰ τείχη καὶ τὸν Πειραιᾶ καθελόντας αλλά έκαναν ειρήνη με τον όρο ότι (οι Αθηναίοι) θα γκρεμίσουν τα Μακρά Τείχη και τα τείχη του Πειραιά, καὶ τὰς ναῦς πλὴν δώδεκα παραδόντας ότι θα παραδώσουν όλα τους τα πλοία εκτός από δώδεκα, καὶ τοὺς φυγάδας καθέντας τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν καὶ φίλον νομίζοντας Λακεδαιμονίοις ότι θα φέρουν πίσω τους εξόριστους, ότι θα 'χουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους με τους Λακεδαιμονίους ἕπεσθαι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν και ότι θα τους ακολουθούν και στη στεριά και στη θάλασσα, ὅποι ἂν ἡγῶνται. [2.2.21] Θηραμένης δὲ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πρέσβεις ἐπανέφερον ταῦτα εἰς τὰς Ἀθήνας. εἰσιόντας δ αὐτοὺς ὄχλος περιεχεῖτο πολύς, όπου τους οδηγούν. Ο Θηραμένης και οι πρεσβευτές που ήταν μαζί του Μετέφεραν αυτά στην Αθήνα. Καθώς έμπαιναν (στην πόλη), τους περικύκλωσε πλήθος κόσμου, φοβούμενοι μὴ ἄπρακτοι ἥκοιεν οὐ γὰρ ἔτι ἐνεχώρει μέλλειν διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἀπολλυμένων τῷ λιμῷ. Επειδή φοβούνταν μήπως έχουν γυρίσει άπρακτοι Άλλη αναβολή δεν χωρούσε Εξαιτίας του πλήθους αυτών που είχαν χαθεί από την πείνα. [2.2.22] τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον οἱ πρέσβεις ἐφ οἷς οἱ Λακεδαιμόνιοι ποιοῖντο τὴν εἰρήνην προηγόρει δὲ αὐτῶν Θηραμένης, λέγων ὡς χρὴ πείθεσθαι Λακεδαιμονίοις Την άλλη μέρα οι πρέσβεις ανέφεραν Με ποιούς όρους οι Λακεδαιμόνιοι θα έκαναν ειρήνη Μίλησε πρώτα ο Θηραμένης, λέγοντας ότι έπρεπε να εισακούσουν τους Λακεδαιμονίους καὶ τὰ τείχη περιαιρεῖν. ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ, και να γκρεμίσουν τα Τείχη. Αφού αντέδρασαν κάποιοι σ αυτόν, Σελίδα 14

15 πολὺ δὲ πλειόνων συνεπαινεσάντων, ἔδοξε δέχεσθαι τὴν εἰρήνην. [2.2.23] μετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τὸν Πειραιᾶ καὶ οἱ φυγάδες κατῇσαν καὶ τὰ τείχη κατέσκαπτον ὑπ αὐλητρίδων πολλῇ προθυμίᾳ, νομίζοντες ἐκείνην τὴν ἡμέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας. Πολλοί όμως περισσότεροι τον επιδοκίμασαν, αποφάσισαν να δεχτούν την ειρήνη. Μετά απ' αυτά ο Λύσανδρος Έπλευσε προς τον Πειραιά, Και οι εξόριστοι γύρισαν, και τα τείχη γκρέμιζαν με τη συνοδεία αυλών και με μεγάλη προθυμία, νομίζοντας ότι από κείνη τη μέρα άρχιζε για την Ελλάδα η ελευθερία. Σελίδα 15

16 Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 3. Παράγραφοι [2.3.50] Ὡς δ εἰπὼν ταῦτα ἐπαύσατο, καὶ ἡ βουλὴ δήλη ἐγένετο εὐμενῶς ἐπιθορυβήσασα, γνοὺς ὁ Κριτίας ὅτι εἰ ἐπιτρέψοι τῇ βουλῇ διαψηφίζεσθαι περὶ αὐτοῦ, ἀναφεύξοιτο, καὶ τοῦτο οὐ βιωτὸν ἡγησάμενος, προσελθὼν καὶ διαλεχθείς τι τοῖς τριάκοντα ἐξῆλθε, Αφού είπε αυτά σταμάτησε, Και η Βουλή τον επιδοκίμασε φανερά, Επειδή κατάλαβε ο Κριτίας ότι αν επέτρεπε στη Βουλή ν' αποφασίσει γι αυτόν, θα γλίτωνε (ο Θηραμένης). Και αυτό το θεώρησε ανυπόφορο Αφού πλησίασε και μίλησε για κάτι με τους τριάκοντα βγήκε έξω καὶ ἐπιστῆναι ἐκέλευσε τοὺς τὰ ἐγχειρίδια ἔχοντας Και διέταξε να σταθούν αυτοί που κρατούσαν τα μαχαίρια φανερῶς τῇ βουλῇ ἐπὶ τοῖς δρυφάκτοις 30. [2.3.51] πάλιν δὲ εἰσελθὼν εἶπεν Ἐγώ, ὦ βουλή, νομίζω προστάτου 31 ἔργον εἶναι οἵου δεῖ, ὃς ἂν ὁρῶν τοὺς φίλους ἐξαπατωμένους μὴ ἐπιτρέπῃ. καὶ ἐγὼ οὖν τοῦτο ποιήσω. καὶ γὰρ οἵδε οἱ ἐφεστηκότες οὔ φασιν ἡμῖν ἐπιτρέψειν, Φανερά στη βουλή κοντά στο ξύλινο κιγκλίδωμα Πάλι αφού μπήκε μέσα είπε: «Εγώ, βουλευτές, πιστεύω ότι είναι του ηγέτη το έργο αυτού που πρέπει (=του σωστού ηγέτη) Αν βλέπει τους φίλους του να εξαπατώνται Να μην το επιτρέπει. Κι εγώ αυτό θα κάνω Άλλωστε αυτοί που στέκονται εκεί πέρα δηλώνουν ότι δεν θα μας επιτρέψουν εἰ ἀνήσομεν ἄνδρα τὸν φανερῶς τὴν ὀλιγαρχίαν λυμαινόμενον. ἔστι δὲ ἐν τοῖς καινοῖς νόμοις αν' αφήσουμε ελεύθερο έναν άνθρωπο που βλάπτει ολοφάνερα την ολιγαρχία. Είναι στην καινούργια νομοθεσία 30 Ο Κριτίας για να επηρεάσει την απόφαση των δικαστών, που ήταν πια φανερή και όχι μυστική, τοποθέτησε νεαρούς οπλισμένους με μαχαίρια μπροστά στους βουλευτές, στα ξύλινα κιγκλιδώματα που χώριζαν τις θέσεις των βουλευτών από τον χώρο του ακροατηρίου. 31 Ο Κριτίας εμφανίζεται ως προστάτης των δικαστών που θεωρεί ότι έχουν παρασυρθεί από την απολογία του Θηραμένη. Σελίδα 16

17 τῶν μὲν ἐν τοῖς τρισχιλίοις 32 ὄντων μηδένα ἀποθνῄσκειν ἄνευ τῆς ὑμετέρας ψήφου, τῶν δ ἔξω τοῦ καταλόγου κυρίους εἶναι τοὺς τριάκοντα θανατοῦν. ἐγὼ οὖν, ἔφη, Θηραμένην τουτονὶ ἐξαλείφω ἐκ τοῦ καταλόγου, συνδοκοῦν ἅπασιν ἡμῖν. καὶ τοῦτον, ἔφη, ἡμεῖς θανατοῦμεν. [2.3.52] ἀκούσας ταῦτα ὁ Θηραμένης ἀνεπήδησεν ἐπὶ τὴν ἑστίαν 33 καὶ εἶπεν Ἐγὼ δ, ἔφη, ὦ ἄνδρες, ἱκετεύω τὰ πάντων ἐννομώτατα, μὴ ἐπὶ Κριτίᾳ εἶναι ἐξαλείφειν μήτε ἐμὲ μήτε ὑμῶν ὃν ἂν βούληται, ἀλλ ὅνπερ νόμον οὗτοι ἔγραψαν περὶ τῶν ἐν τῷ καταλόγῳ, κατὰ τοῦτον καὶ ὑμῖν καὶ ἐμοὶ τὴν Αυτοί που βρίσκονται στους τρείς χιλιάδες κανένας να μην θανατώνεται χωρίς τη δική σας ψήφο, ενώ όσοι είναι έξω από τον κατάλογο είναι αρμόδιοι οι Τριάκοντα να τον σκοτώσουν. Εγώ, λοιπόν», είπε, «αυτόν εδώ τον Θηραμένη Τον διαγράφω από τον κατάλογο, με τη σύμφωνη γνώμη όλων μας. Και αυτόν, είπε, εμείς τον καταδικάζουμε σε θάνατο». Μόλις τ' άκουσε αυτά ο Θηραμένης, Πήδηξε πάνω στον βωμό και είπε: «Εγώ, είπε, άνδρες, ικετεύω τα πιο έντιμα (αισθήματά σας) να μη είναι στον Κριτία (=στο χέρι του Κριτία) να διαγράφει ούτε εμένα, ούτε όποιον από σας θέλει, αλλά όποιον νόμο αυτοί έγραψαν για όσους είναι στον κατάλογο, σύμφωνα με αυτό και εσείς και εγώ να δικαζόμαστε. κρίσιν εἶναι. [2.3.53] καὶ τοῦτο μέν, ἔφη, μὰ τοὺς θεοὺς οὐκ ἀγνοῶ, ὅτι οὐδέν μοι ἀρκέσει ὅδε ὁ βωμός, ἀλλὰ βούλομαι καὶ τοῦτο ἐπιδεῖξαι, ὅτι οὗτοι οὐ μόνον εἰσὶ περὶ ἀνθρώπους ἀδικώτατοι, Και αυτό, είπε, μα τους θεούς δεν αγνοώ, ότι σε τίποτα δεν θα με βοηθήσει αυτός ο βωμός, όμως θέλω και αυτό να αποδείξω, ότι αυτοί δεν είναι μονάχα άδικοι με τους ανθρώπους, 32 Οι τριάκοντα είχαν συντάξει έναν νόμο με τρείς χιλιάδες ονόματα πολιτών, οπαδών των ολιγαρχικών. Αν κάποιος εντός του καταλόγου είχε κατηγορηθεί για κάτι σοβαρό, έπρεπε να αποφασίσει η βουλή των πεντακοσίων την καταδίκη του. Για τους εκτός του καταλόγου μπορούσαν να αποφασίσουν μόνοι τους οι τριάκοντα. 33 Λατρευτικός χώρος που υπήρχε σε κάθε ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο. Θεωρούνταν άσυλο. Σελίδα 17

18 ἀλλὰ καὶ περὶ θεοὺς ἀσεβέστατοι. ὑμῶν μέντοι, ἔφη, ὦ ἄνδρες καλοὶ κἀγαθοί, θαυμάζω, εἰ μὴ βοηθήσετε ὑμῖν αὐτοῖς, καὶ ταῦτα γιγνώσκοντες ὅτι οὐδὲν τὸ ἐμὸν ὄνομα εὐεξαλειπτότερον ἢ τὸ ὑμῶν ἑκάστου. αλλά και ασεβέστατοι προς τους θεούς. Απορώ όμως, είπε, που εσείς, άνδρες καλοί και αγαθοί, αν δεν βοηθήσετε τους ίδιους τους εαυτούς σας, Αν και γνωρίζετε ότι το δικό μου όνομα δεν είναι πιο εύκολο να διαγραφεί από (το όνομα) καθενός από εσάς». [2.3.54] ἐκ δὲ τούτου ἐκέλευσε μὲν ὁ τῶν τριάκοντα κῆρυξ τοὺς ἕνδεκα ἐπὶ τὸν Θηραμένην ἐκεῖνοι δὲ εἰσελθόντες σὺν τοῖς ὑπηρέταις, ἡγουμένου αὐτῶν Σατύρου τοῦ θρασυτάτου τε καὶ ἀναιδεστάτου, εἶπε μὲν ὁ Κριτίας Παραδίδομεν ὑμῖν, ἔφη, Θηραμένην τουτονὶ κατακεκριμένον κατὰ τὸν νόμον Τότε ο κήρυκας των Τριάντα πρόσταξε τους Έντεκα να πιάσουν τον Θηραμένη. Εκείνοι αφού μπήκαν με τους βοηθούς τους επικεφαλής αυτών ήταν ο Σάτυρος, ο πιο θρασύς κι αδιάντροπο. Ο Κριτίας είπε: «Σας παραδίνουμε, είπε, τούτον δω τον Θηραμένη, που καταδικάστηκε σύμφωνα με τον νόμο. [2.3.55] ὑμεῖς δὲ λαβόντες καὶ ἀπαγαγόντες οἱ ἕνδεκα 34 οὗ δεῖ τὰ ἐκ τούτων πράττετε. ὡς δὲ ταῦτα εἶπεν, εἷλκε μὲν ἀπὸ τοῦ βωμοῦ ὁ Σάτυρος, εἷλκον δὲ οἱ ὑπηρέται. ὁ δὲ Θηραμένης ὥσπερ εἰκὸς καὶ θεοὺς ἐπεκαλεῖτο καὶ ἀνθρώπους Εσείς αφού τον πάρετε και τον μεταφέρετε, Οι έντεκα, εκεί που πρέπει να κάνετε τα υπόλοιπα». Μόλις είπε αυτά, Τον τράβηξε από τον βωμό ο Σάτυρος, Τον τραβούσαν και οι υπηρέτες. Ο Θηραμένης, όπως ήταν φυσικό, Και τους θεούς καλούσε μαρτύρους και τους ανθρώπους καθορᾶν τὰ γιγνόμενα. ἡ δὲ βουλὴ ἡσυχίαν εἶχεν, Να δουν αυτά που γίνονταν. Οι βουλευτές ωστόσο δεν κουνήθηκαν, 34 Πειθαρχικό σώμα αξιωματούχων που εκλέγονταν ένας από κάθε φυλή και επιπλέον ένας γραμματέας. Ήταν οι προϊστάμενοι του δεσμωτηρίου και αρμόδιοι για την εκτέλεση των θανατικών ποινών. Σελίδα 18

19 ὁρῶσα καὶ τοὺς ἐπὶ τοῖς δρυφάκτοις ὁμοίους Σατύρῳ Επειδή έβλεπαν και αυτούς που στέκονταν στο κιγκλίδωμα (να είναι) όμοιοι με τον Σάτυρο καὶ τὸ ἔμπροσθεν τοῦ βουλευτηρίου πλῆρες τῶν φρουρῶν, καὶ οὐκ ἀγνοοῦντες ὅτι ἐγχειρίδια ἔχοντες παρῆσαν. [2.3.56] οἱ δ ἀπήγαγον τὸν ἄνδρα διὰ τῆς ἀγορᾶς Και το μπροστινό τμήμα του βουλευτηρίου Γεμάτο από φρουρούς, Και δεν αγνοούσαν ότι στέκονταν έχοντας εγχειρίδια. Αυτοί τράβηξαν τον άνδρα (τον Θηραμένη) μέσα από την αγορά μάλα μεγάλῃ τῇ φωνῇ δηλοῦντα οἷα ἔπασχε. Ο οποίος με μεγάλη γωνή διαμαρτυρόταν για αυτά τα οποία πάθαινε. λέγεται δ ἓν ῥῆμα καὶ τοῦτο αὐτοῦ. ὡς εἶπεν ὁ Σάτυρος ὅτι οἰμώξοιτο, εἰ μὴ σιωπήσειεν, ἐπήρετο Ἂν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ, ἔφη,οἰμώξομαι; καὶ ἐπεί γε ἀποθνῄσκειν ἀναγκαζόμενος τὸ κώνειον ἔπιε, τὸ λειπόμενον ἔφασαν ἀποκοτταβίσαντα 35 εἰπεῖν Λέγεται και μια κουβέντα και τούτη του Θηραμένη: όταν του είπε ο Σάτυρος ότι θα μετανιώσει αν δεν σιωπήσει, ρώτησε: «Αν σωπάσω άραγε, είπε, δεν θα μετανιώσω;» Και αφού τον ανάγκασαν να πεθάνει ήπιε το κώνειο, το υπόλειπόμενο είπαν ότι το έχυσε, λέγοντας: αὐτόν Κριτίᾳ τοῦτ ἔστω τῷ καλῷ. καὶ τοῦτο μὲν οὐκ ἀγνοῶ, ὅτι ταῦτα ἀποφθέγματα οὐκ ἀξιόλογα, ἐκεῖνο δὲ κρίνω τοῦ ἀνδρὸς ἀγαστόν, τὸ τοῦ θανάτου παρεστηκότος μήτε τὸ φρόνιμον μήτε τὸ παιγνιῶδες ἀπολιπεῖν ἐκ τῆς ψυχῆς. «Στην υγειά του καλού Κριτία!» Και αυτό μεν δεν αγνοώ, Ότι αυτά τα λόγια δεν είναι αξιόλογα, Εκείνο όμως κρίνω του άνρδα αξιοθαύμαστο Ότι ενώ βρισκόταν μπροστά του ο θάνατος Ούτε η αυτοκυριαρχί ούτε το χιούμορ του χάθηκαν από την ψυχή του. 35 Ο κότταβος ήταν νεανικό παιχνίδι. Οι νέοι για να μάθουν αν τους αγαπά η κοπέλα που ήθελαν, σημάδευαν μια λεκάνη και πετούσαν μέσα σταγόνα, σταγόνα το κρασί που είχε απομείνει στο ποτήρι τους προσπαθώντας να μη χυθεί έξω. Η ευστοχία τους ήταν καλό σημάδι για την ανταπόδοση του έρωτα από την κοπέλα. Σελίδα 19

20 Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4. Παράγραφοι [2.4.18] Ταῦτα δ εἰπὼν καὶ μεταστραφεὶς πρὸς τοὺς ἐναντίους, ἡσυχίαν εἶχε καὶ γὰρ ὁ μάντις παρήγγελλεν αὐτοῖς μὴ πρότερον ἐπιτίθεσθαι, πρὶν [ἂν] τῶν σφετέρων ἢ πέσοι τις ἢ τρωθείη 36 ἐπειδὰν μέντοι τοῦτο γένηται, ἡγησόμεθα μέν, ἔφη, ἡμεῖς, νίκη δ ὑμῖν ἔσται ἑπομένοις, Αυτά αφού είπε και αφού στράφηκε προς του εχθρούς, και περίμενε. Και ο μάντης τους συμβούλευε να μην επιτεθούν πρώτοι, προτού σκοτωθεί ή πληγωθεί κάποιος δικός τους. «Αφού γίνει αυτό, θα τραβήξουμε εμείς μπροστά, είπε, και νίκη θα είναι για εσάς που θα μας ακολουθήσετε ἐμοὶ μέντοι θάνατος, ὥς γέ μοι δοκεῖ. [2.4.19] καὶ οὐκ ἐψεύσατο, ἀλλ ἐπεὶ ἀνέλαβον τὰ ὅπλα, αὐτὸς μὲν ὥσπερ ὑπὸ μοίρας τινὸς ἀγόμενος ἐκπηδήσας πρῶτος ἐμπεσὼν τοῖς πολεμίοις ἀποθνῄσκει 37, καὶ τέθαπται ἐν τῇ διαβάσει τοῦ Κηφισοῦ οἱ δ ἄλλοι ἐνίκων καὶ κατεδίωξαν μέχρι τοῦ ὁμαλοῦ. για μένα όμως θάνατος, όπως μου φαίνεται». Και δεν έλεγε ψέματα, Αλλά όταν άδραξαν τ' άρματα, Αυτός σαν να κινείται από κάποια μοίρα Αφού πήδησε πρώτος πέφτει μέσα στους εχθούς και σκοτώνεται. Και έχει ταφεί στη διάβαση του Κηφισού. Οι άλλοι νικούσαν και καταδίωξαν (τον εχθρό) ως το ίσιωμα. ἀπέθανον δ ἐνταῦθα τῶν μὲν τριάκοντα Κριτίας τε καὶ Ἱππόμαχος, τῶν δὲ ἐν Πειραιεῖ δέκα ἀρχόντων Χαρμίδης ὁ Γλαύκωνος, τῶν δ ἄλλων περὶ ἑβδομήκοντα. Εκεί σκοτώθηκαν από τους Τριάντα ο Κριτίας κι ο Ιππόμαχος, από τους δέκα άρχοντες του Πειραιά ο Χαρμίδης του Γλαύκωνος κι από τους υπόλοιπους άνδρες τους κάπου εβδομήντα. 36 Για να μεταθέσει την ευθύνη της αιματοχυσίας στους τριάκοντα. 37 Ο μάντης στην πραγματικότητα αυτοθυσιάστηκε ώστε να εφοδιάσει τους στρατιώτες με ιερή οργή για να εκδικηθούν τον θάνατο του μάντη που θεωρούσαν ιερό πρόσωπο. Σελίδα 20

21 καὶ τὰ μὲν ὅπλα ἔλαβον, τοὺς δὲ χιτῶνας οὐδενὸς τῶν πολιτῶν ἐσκύλευσαν 38. ἐπεὶ δὲ τοῦτο ἐγένετο καὶ τοὺς νεκροὺς ὑποσπόνδους ἀπεδίδοσαν, προσιόντες ἀλλήλοις πολλοὶ διελέγοντο. (Οι επαναστάτες) πήραν τα όπλα των σκοτωμένων, κανενός πολίτη όμως δεν πείραξαν τα ρούχα. Αφού έγινε αυτό, έδωσαν πίσω τους νεκρούς με συμφωνία, Και πολλοί (από τις δύο παρατάξεις) αφού πλησίασαν ο ένας τον άλλο έπιασαν κουβέντα. [2.4.20] Κλεόκριτος δὲ ὁ τῶν μυστῶν 39 κῆρυξ, μάλ εὔφωνος ὤν, κατασιωπησάμενος ἔλεξεν Ἄνδρες πολῖται, τί ἡμᾶς ἐξελαύνετε; τί ἀποκτεῖναι βούλεσθε; ἡμεῖς γὰρ ὑμᾶς κακὸν μὲν οὐδὲν πώποτε ἐποιήσαμεν, μετεσχήκαμεν δὲ ὑμῖν καὶ ἱερῶν τῶν σεμνοτάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἑορτῶν τῶν καλλίστων, καὶ συγχορευταὶ καὶ συμφοιτηταὶ γεγενήμεθα καὶ Τότε ο Κλεόκριτος, ο κήρυκας των Μυστηρίων που ήταν βροντόφωνος, αφού επέβαλε σιωπή είπε: «Άνδρες πολίτες, γιατί μας εξορίζετε; Γιατί θέλετε να μας σκοτώσετε; Εμείς σε εσάς κακό ποτέ κανένα δεν κάναμε, Έχουμε συμμετάσχει μαζί μ εσάς στα ιερότερα μυστήρια, σε θυσίες, στις λαμπρότερες τελετές μαζί έχουμε χορέψει και σπουδάσει και πολεμήσει συστρατιῶται, καὶ πολλὰ μεθ ὑμῶν κεκινδυνεύκαμεν καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ὑπὲρ τῆς κοινῆς ἀμφοτέρων ἡμῶν σωτηρίας τε καὶ και μαζί έχουμε κινδυνέψει πολλές φορές, και στη στεριά και στη θάλασσα, για τη σωτηρία και την ελευθερία όλων μας. ἐλευθερίας. [2.4.21] πρὸς θεῶν πατρῴων καὶ μητρῴων καὶ συγγενείας καὶ κηδεστίας καὶ ἑταιρίας, Στ' όνομα των θεών των πατέρων και των μητέρων μας Και της συγγένειας (εξ αίματος) και της συγγειας εξ αγχιστείας και της φιλίας πάντων γὰρ τούτων πολλοὶ κοινωνοῦμεν ἀλλήλοις, Όλα αυτά μας ενώνουν μεταξύ μας, 38 Μετά τη μάχη οι νικητές «σκύλευαν» τα σώματα των νικημένων, έπαιρναν δηλαδή τα ρούχα τους. Αυτό θεωρούνταν μεγάλη ατίμωση. Οι δημοκρατικοί πήρα τα όπλα των νεκρών αντιπάλων τους, αλλά δεν τους εξευτέλισαν ξεγυμνώνοντάς τους. 39 Οι μυημένοι στα ελευσίνια μυστήρια. Σελίδα 21

22 αἰδούμενοι καὶ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους παύσασθε ἁμαρτάνοντες εἰς τὴν πατρίδα, καὶ μὴ πείθεσθε τοῖς ἀνοσιωτάτοις τριάκοντα, οἳ ἰδίων κερδέων ἕνεκα ὀλίγου δεῖν πλείους ἀπεκτόνασιν Ἀθηναίων ἐν ὀκτὼ μησὶν ἢ πάντες Πελοποννήσιοι Αφού ντραπείτε τους θεούς και τους ανθρώπους, πάψτε να κάνετε κακό στην πατρίδα! Μην πείθεστε απο τους ανόσιους Τριάντα! Οι οποίο για χάρη μικρού δικού τους κέρδους Περισσότερους έχουν σκοτώσει Αθηναίους μέσα σ' οχτώ μήνες απ' όσους σκότωσαν όλοι οι Πελοποννήσιοι μαζί δέκα ἔτη πολεμοῦντες 40. [2.4.22] ἐξὸν δ ἡμῖν ἐν εἰρήνῃ πολιτεύεσθαι, οὗτοι τὸν πάντων αἴσχιστόν τε καὶ χαλεπώτατον καὶ ἀνοσιώτατον καὶ ἔχθιστον καὶ θεοῖς καὶ ἀνθρώποις πόλεμον ἡμῖν πρὸς ἀλλήλους παρέχουσιν. ἀλλ εὖ γε μέντοι ἐπίστασθε ὅτι καὶ τῶν νῦν ὑφ ἡμῶν ἀποθανόντων οὐ μόνον ὑμεῖς ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς ἔστιν οὓς πολλὰ κατεδακρύσαμεν. Ὁ μὲν τοιαῦτα ἔλεγεν οἱ δὲ λοιποὶ ἄρχοντες καὶ διὰ τὸ τοιαῦτα προσακούειν σε δέκα χρόνια πολέμου! Αν και ήταν δυνατόν για εμάς να ζούμε σε ειρήνη, αυτοί στον πιο απαίσιο πόλεμο από όλους, τον πιο ανυπόφορο, τον πιο ανόσιο και κακό και στους θεούς και στους ανθρώπους εμφύλιο, μας προκάλεσας. Κι όμως να το ξέρετε καλά, ότι ανάμεσα σ' αυτούς που τώρα από εμάς σκοτώθηκαν όχι μόνο σε εσάς αλλά και σε εμάς είναι μερικοί που με πολλά δάκρυα τους κλάψαμε». Αυτός (ο Κλεόκριτος) αυτά είπε Οι υπόλοιποι ηγέτες (των ολιγαρχικών) Εξαιτίας αυτων που άκουσαν επιπλέον (=καθώς ακούγονταν κι αυτά πάνω σ' όσα άλλα είχαν συμβεί), τοὺς μεθ αὑτῶν ἀπήγαγον εἰς τὸ ἄστυ. [2.4.23] τῇ δ ὑστεραίᾳ οἱ μὲν τριάκοντα πάνυ δὴ ταπεινοὶ καὶ ἔρημοι Τους άντρες που ήταν μαζί τους τους οδήγησαν στην πόλη. Την άλλη μέρα οι Τριάντα Πολύ ταπεινωμένοι κι εγκαταλειμμένοι 40 Μέσα σε οχτώ μήνες σκοτώθηκαν 1500 άνθρωποι Σελίδα 22

23 συνεκάθηντο ἐν τῷ συνεδρίῳ τῶν δὲ τρισχιλίων ὅπου ἕκαστοι τεταγμένοι ἦσαν, πανταχοῦ διεφέροντο πρὸς ἀλλήλους. ὅσοι μὲν γὰρ ἐπεποιήκεσάν τι βιαιότερον καὶ συγκεντρώθηκαν στην αίθουσα των συνεδριάσεων ανάμεσα στους Τρεις Χιλιάδες, Όπου ο καθένας ήταν τοποθετημένος, Από παντού διαφωνούσαν μεταξύ τους: όσοι είχαν κάνει κάτι βιαιότερο και φοβούνταν, ἐφοβοῦντο, ἐντόνως ἔλεγον ὡς οὐ χρείη καθυφίεσθαι τοῖς ἐν Πειραιεῖ ὅσοι δὲ ἐπίστευον μηδὲν ἠδικηκέναι, αὐτοί τε ἀνελογίζοντο καὶ τοὺς ἄλλους ἐδίδασκον ὡς οὐδὲν δέοιντο τούτων τῶν κακῶν, καὶ τοῖς τριάκοντα οὐκ ἔφασαν χρῆναι πείθεσθαι οὐδ ἐπιτρέπειν ἀπολλύναι τὴν πόλιν. καὶ τὸ τελευταῖον ἐψηφίσαντο ἐκείνους μὲν με πάθος υποστήριζαν ότι δεν έπρεπε να υποχωρήσουν στους επαναστάτες όσοι πάλι πίστευαν ότι κανέναν δεν έχουν αδικήσει οι ίδιοι σκέφτονταν και τους άλλους συμβούλευαν ότι καθόλου θε χρειάζονταν αυτές τις συμφορές, κι ότι δεν έπρεπε να υπακούουν τους Τριάντα, μήτε να τους αφήσουν να καταστρέψουν την πόλη. Τελικά ψήφισαν εκείνους μεν να τους καθαιρέσουν καταπαῦσαι, ἄλλους δὲ ἑλέσθαι. καὶ εἵλοντο δέκα, ἕνα ἀπὸ φυλῆς. και να εκλέξουν άλλους (άρχοντες) κι όρισαν δέκα, έναν από κάθε φυλή. Σελίδα 23

24 Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4. Παράγραφοι [2.4.37] ἐπεὶ μέντοι οὗτοι ᾤχοντο εἰς Λακεδαίμονα 41, ἔπεμπον δὴ καὶ οἱ ἀπὸ τοῦ κοινοῦ ἐκ τοῦ ἄστεως Αφού όμως ξεκίνησαν αυτοί για τη Λακεδαίμονα, έστειλαν (αντιπροσώπους) κι οι επίσημοι κυβερνήτες από την πόλη λέγοντας ὅτι αὐτοὶ μὲν παραδιδόασι καὶ τὰ τείχη ἃ ἔχουσι καὶ σφᾶς αὐτοὺς Λακεδαιμονίοις λέγοντας ότι οι ίδιοι παραδίνονται και τα τείχη τα οποία έχουν (παραδίδουν) και τους ίδιους τους εαυτούς τους στους Λακεδαιμονίους χρῆσθαι ὅ τι βούλονται ἀξιοῦν δ ἔφασαν καὶ τοὺς ἐν Πειραιεῖ, για να τους κάνουν ό,τι θέλουν. είχαν όμως την απαίτηση και όσοι ήταν στον Πειραιά (οι επαναστάτες) εἰ φίλοι φασὶν εἶναι Λακεδαιμονίοις, παραδιδόναι τόν τε Πειραιᾶ καὶ τὴν Μουνιχίαν. [2.4.38] ἀκούσαντες δὲ πάντων αὐτῶν οἱ ἔφοροι καὶ οἱ ἔκκλητοι, ἐξέπεμψαν πεντεκαίδεκα ἄνδρας εἰς τὰς Ἀθήνας, καὶ ἐπέταξαν σὺν Παυσανίᾳ διαλλάξαι ὅπῃ δύναιντο κάλλιστα. οἱ δὲ διήλλαξαν ἐφ ᾧτε εἰρήνην μὲν ἔχειν ὡς πρὸς ἀλλήλους, ἀπιέναι δὲ ἐπὶ τὰ ἑαυτῶν ἕκαστον πλὴν τῶν τριάκοντα καὶ τῶν ἕνδεκα καὶ τῶν ἐν Πειραιεῖ αν λένε ότι είναι φίλοι με τους Λακεδαιμονίους, να παραδώσουν τον Πειραιά και τη Μουνιχία. Αφού τους άκουσαν όλους οι έφοροι κι η Συνέλευση, έστειλαν δεκαπέντε άνδρες στην Αθήνα και τους διέταξαν μαζί με τον Παυσανία να συμφιλιωθούν όπως μπορούσαν καλύτερα. Αυτοί συμφιλιώθηκαν, με τον όρο να έχουν ειρήνη μεταξύ τους, Και να επιστρέψουν στα σπίτια τους εκτός από τους Τριάντα, τους Έντεκα και τους δέκα 41 Οι αντιπρόσωποι των δημοκρατικών από τον Πειραιά. Ο Παυσανίας, επειδή έβλεπε με καχυποψία τις φιλόδοξες ενέργειες του στρατηγού Λυσάνδρου και καταλάβαινε ότι ήθελε να εκμεταλλευτεί τις περιστάσεις για προσωπικό του όφελος, θέλησε να περιορίσει τη δράση του, γι αυτό και επιδίωξε συμβιβαστική λύση: έστειλε εκπροσώπους των δημοκρατικών από την Αθήνα στη Σπάρτη για διαπραγματεύσεις. Την επίσημη αυτή αποστολή των δημοκρατικών ακολούθησαν και δύο ολιγαρχικοί έμπιστοι του Παυσανία. Σελίδα 24

25 ἀρξάντων δέκα. εἰ δέ τινες φοβοῖντο τῶν ἐξ ἄστεως, πρώην άρχοντες του Πειραιά αν κάποιοι από αυτους που ήταν από την πόλη (ολιγαρχικοί) φοβόταν, ἔδοξεν αὐτοῖς Ἐλευσῖνα κατοικεῖν. [2.4.39] τούτων δὲ περανθέντων Παυσανίας μὲν διῆκε τὸ στράτευμα, οἱ δ ἐκ τοῦ Πειραιῶς ἀνελθόντες σὺν τοῖς ὅπλοις εἰς τὴν ἀκρόπολιν ἔθυσαν τῇ Ἀθηνᾷ. ἐπεὶ δὲ κατέβησαν ἐκκλησίαν ἐποίησαν οἱ στρατηγοί, ἔνθα δὴ ὁ Θρασύβουλος ἔλεξεν [2.4.40] Ὑμῖν, ἔφη, ὦ ἐκ τοῦ ἄστεως ἄνδρες, συμβουλεύω ἐγὼ γνῶναι ὑμᾶς αὐτούς. μάλιστα δ ἂν γνοίητε, εἰ ἀναλογίσαισθε ἐπὶ τίνι ὑμῖν μέγα φρονητέον ἐστίν, τους φάνηκε καλό να κατοικήσουν στην Ελευσίνα. Αφού τέλειωσαν αυτά ο Παυσανίας αποστράτευσε τις δυνάμεις του, ενώ οι επαναστάτες αφού ανέβηκαν με τα όπλα τους στην Ακρόπολη έκαναν θυσία στην Αθηνά. Όταν κατέβηκαν, οι στρατηγοί συγκάλεσαν Συνέλευση όπου μίλησε ο Θρασύβουλος: «Εσάς, από την πόλη (ολιγαρχικοί), είπε, σας συμβουλεύω να γνωρίσετε τους εαυτούς σας και θα καταλάβετε καλύτερα, αν αναλογιστείτε τι είναι που σας κάνει τόσο υπεροπτικούς, ὥστε ἡμῶν ἄρχειν ἐπιχειρεῖν. πότερον δικαιότεροί ἐστε; ἀλλ ὁ μὲν δῆμος πενέστερος ὑμῶν ὢν οὐδὲν πώποτε ἕνεκα χρημάτων ὑμᾶς ἠδίκηκεν ὑμεῖς δὲ πλουσιώτεροι πάντων ὄντες πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων πεποιήκατε. ἐπεὶ δὲ δικαιοσύνης οὐδὲν ὑμῖν προσήκει, σκέψασθε εἰ ἄρα ἐπ ἀνδρείᾳ ὑμῖν μέγα φρονητέον. ώστε να θέλετε να μας εξουσιάζετε. Τι από τα δύο, είστε περισσότερο δίκαιοι; Μα ο λαός αν και είναι πιο φτωχός από σας ποτέ δεν σας αδίκησε για χάρη των χρημάτων ενώ εσείς, αν και είσαστε οι πιο πλούσιοι από όλους, έχετε κάνει πολλές κακοήθειες για χάρη του κέρδους. Αφού λοιπόν η διακιοσύνη καθόλου δεν σας ταιριάζει, σκεφτείτε μήπως έχετε λόγο να καμαρώνετε για την παλικαριά σας. [2.4.41] καὶ τίς ἂν καλλίων κρίσις τούτου γένοιτο Αλλά τι καλύτερο κριτήριο υπάρχει, Σελίδα 25

26 ἢ ὡς ἐπολεμήσαμεν πρὸς ἀλλήλους; ἀλλὰ γνώμῃ φαίητ ἂν προέχειν, οἳ ἔχοντες καὶ τεῖχος καὶ ὅπλα καὶ χρήματα καὶ συμμάχους Πελοποννησίους ὑπὸ τῶν οὐδὲν τούτων ἐχόντων περιείληφθε; ἀλλ ἐπὶ Λακεδαιμονίοις δὴ οἴεσθε μέγα φρονητέον εἶναι; πῶς, οἵγε ὥσπερ τοὺς δάκνοντας κύνας κλοιῷ δήσαντες παραδιδόασιν, οὕτω κἀκεῖνοι ὑμᾶς παραδόντες τῷ ἠδικημένῳ τούτῳ δήμῳ οἴχονται ἀπιόντες; [2.4.42] οὐ μέντοι γε ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες, ἀξιῶ ἐγὼ ὧν ὀμωμόκατε παραβῆναι οὐδέν, ἀλλὰ καὶ τοῦτο πρὸς τοῖς ἄλλοις καλοῖς ἐπιδεῖξαι, ὅτι καὶ εὔορκοι καὶ ὅσιοί ἐστε. εἰπὼν δὲ ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα, καὶ ὅτι οὐδὲν δέοι ταράττεσθαι, ἀλλὰ τοῖς νόμοις τοῖς ἀρχαίοις χρῆσθαι, ἀνέστησε τὴν ἐκκλησίαν. [2.4.43] καὶ τότε μὲν ἀρχὰς καταστησάμενοι ἐπολιτεύοντο ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἀκούσαντες ξένους μισθοῦσθαι τοὺς Ἐλευσῖνι, στρατευσάμενοι πανδημεὶ ἐπ αὐτοὺς τοὺς μὲν στρατηγοὺς αὐτῶν εἰς λόγους από το πώς πολεμήσαμε αναμεταξύ μας; Ή μήπως θα πείτε ότι μας ξεπερνάτε σ' εξυπνάδα εσείς που είχατε και τείχη και όπλα και χρήματα, και τους Πελοποννησίους για συμμάχους, κι όμως από μας που τίποτα δεν είχαμε απ' αυτά νικηθήκατε; Τάχα νομίζετε ότι πρέπει να υπερηφανεύεστε για την υποστήριξη των Λακεδαιμονίων; Γιατί; Όπως τα σκυλιά που δαγκώνουν αφού τα δέσουν από τον λαιμό τα παραδίδουν, έτσι κι εκείνοι αφού σας παραδώσαν στον αδικημένο τούτο λαό, σηκώθηκαν να φύγουν; Όμως από σας, άνδρες, δεν ζητάω τίποτα από αυτά που ορκιστήκατε να παραβείτε. αλλά κοντά στις άλλες αρετές σας να δείξετε ότι είστε και πιστοί στον όρκο σας και θεοφοβούμενοι!» αφού είπε αυτά κι άλλα παρόμοια, κι ότι δεν πρέπει να ταράζονται, παρά να εφαρμόσουν το παλιό πολίτευμα διέλυσε τη Συνέλευση. Και τότε αφού διόρισαν άρχοντες ξανάρχισαν ομαλή πολιτική ζωή. Αργότερα ωστόσο, όταν άκουσαν ότι οι (ολιγαρχικοί) της Ελευσίνας στρατολογούσαν ξένους μισθοφόρους, Αφού έκαναν γενική επιστράτευση εναντίον τους τους στρατηγούς των ολιγαρχικών τους σκότωσαν όταν Σελίδα 26

27 ἐλθόντας ἀπέκτειναν, τοῖς δὲ ἄλλοις εἰσπέμψαντες τοὺς φίλους καὶ ἀναγκαίους ἔπεισαν συναλλαγῆναι. καὶ ὀμόσαντες ὅρκους ἦ μὴν μὴ μνησικακήσειν, παρουσιάστηκαν για διαπραγματεύσεις, στους άλλους όμως αφού έστειλαν τους φίλους και συγγενείς τους τους έπεισαν να συμφιλιωθούν. Και αφού πήραν όρκους ότι στ' αλήθεια δεν θα κρατήσουν κακία αναμεταξύ τους, ἔτι καὶ νῦν ὁμοῦ τε πολιτεύονται καὶ τοῖς ὅρκοις ἐμμένει ὁ δῆμος. και σήμερα ακόμα ζουν όλοι μαζί σαν συμπολίτες και οι δημοκρατικοί έχουν τηρήσει τους όρκους τους. Σελίδα 27

28 Σελίδα 28