Θεραπεία με βασική ινσουλίνη στην καθ ημέρα πράξη με επίκεντρο τον ασθενή. Κ.Καρατζίδου Γ.Ν.Θ.»Παπαγεωργίου»-Α Παθ.Κλινική

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θεραπεία με βασική ινσουλίνη στην καθ ημέρα πράξη με επίκεντρο τον ασθενή. Κ.Καρατζίδου Γ.Ν.Θ.»Παπαγεωργίου»-Α Παθ.Κλινική"

Transcript

1 Θεραπεία με βασική ινσουλίνη στην καθ ημέρα πράξη με επίκεντρο τον ασθενή Κ.Καρατζίδου Γ.Ν.Θ.»Παπαγεωργίου»-Α Παθ.Κλινική

2 Ινσουλίνη Degludec (Tresiba ) Η νέας γενιάς βασική ινσουλίνη

3 Δήλωση συμφερόντων Έχω λάβει τιμητική αμοιβή για δορυφορικές ομιλίες ή/και συμβουλευτικές υπηρεσίες (τα τελευταία 2 έτη) από: 1. ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ LILLY AEBE

4 IDF ATLAS 2013

5 Οι ασθενείς συχνά αδυνατούν να πετύχουν τους γλυκαιμικούς στόχους Latin America (DEAL) 1 HbA1c <7% Επίτευξη γλυκαιμικού στόχου Europe (CODE-2) 3 HbA1c <6.5% Αδυναμία επίτευξης γλυκαιμικού στόχου Canada (DICE) 2 HbA1c <7% US (NHANES) 4 HbA1c <7% Καθώς η νόσος εξελίσσεται, η θεραπεία απαιτεί επαναξιολόγηση Η ινσουλίνη χρησιμοποιείται για την επίτευξη γλυκαιμικού ελέγχου DEAL, Diabetes En America Latina; CODE-2, The Cost of Diabetes in Europe - Type II; DICE, Diabetes in Canada Evaluation; NHANES, National Health and Nutrition Examination Survey 1. Lopez Stewart et al. Rev Panam Salud Publica 2007;22:12 20; 2. Harris et al. Diabetes Res Clin Pract 2005;70:90 7; 3. Liebl et al. Diabetologia 2002;45:S23 8; 4. Hoerger et.al. Diabetes Care 2008;31:81 6

6 Months after first HbA1c threshold on SU + metformin combo Η χρήση της ινσουλίνης καθυστερεί πάρα την αύξηση της HbA1c Μπορεί να χρειαστούν έως και 5 χρόνια για να ξεκινήσει η θεραπεία με ινσουλίνη, παρά την ύπαρξη αυξημένης HbA1c HbA1c >8% HbA1c >7% SU, sulphonylurea HbA1c threshold Brown et al. Diabetes Care 2004;75:

7

8 Η βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου βοηθά στη μείωση του κινδύνου των επιπλοκών στο ΣΔτ Τυχαιοποίηση Εντατικοποιημένη vs. συμβατικής θεραπείας 1997 (20 χρόνια) 10 έτη μετά το τέλος της μελέτης (Μη παρεμβατική παρακολούθηση) 2007 (30 χρόνια) Κάθε σχετιζόμενο με το διαβήτη τελικό σημείο Μικροααγειακή νόσος Έμφραγμα μυοκαρδίου [* p<0.05 ** p=0.052] Εντατικοποιημένη vs. Συμβατικής θεραπείας Holman et al. N Engl J Med 2008;359: ; UKPDS Study Group. Lancet 1998;352:837 53

9 Υπάρχει περιθώριο βελτίωσης στην αγωγή με ινσουλίνη; Ανεκπλήρωτες ανάγκες

10 Ποιά είναι η προσφορά της βασικής ινσουλίνης στον «καλό» γλυκαιμικό έλεγχο;

11

12 Πώς επηρεάζει η διακύμανση των τιμών γλυκόζης την τιτλοποίηση της βασικής ινσουλίνης Average FPG Target zone Hypoglycaemia zone FPG (mg/dl) Day

13 Μας ενδιαφέρει και η διακύμανση του σακχάρου Average FPG Target zone Hypoglycaemia zone FPG (mg/dl) Day

14 και πολλές φορές, η ισορροπία είναι λεπτή Μικρότερος κίνδυνος υπογλυκαιμιών Γλυκαιμικός έλεγχος και παράμετροι, όπως ο φόβος της υπογλυκαιμίας και η συμμόρφωση των ασθενών παρεμβαίνουν

15 Η υπογλυκαιμία

16 είναι φραγμός στην αποτελεσματική διαχείριση του διαβήτη Γενικοί ιατροί Ειδικοί Θα αντιμετώπιζα τους ασθενείς μου πιο επιθετικά εάν δεν φοβόμουν τις υπογλυκαιμίες Κατά τη διάρκεια ενός χρόνου, οι ασθενείς βιώνουν τουλάχιστον 6,5 ημέρες με υπογλυκαιμίες Peyrot et al. Diabetes 2011;60(Suppl. 1):A225; Peyrot et al. Diabetic Medicine 2012;29:682 89

17 και συνδυάζεται με αυξημένο κίνδυνο αγγειακών συμβαμάτων και θανάτου N Eng J Med 2010;363:1410-8

18 Σοβαρή υπογλυκαιμία και ΚΑΔ κίνδυνος Meta-analysis and bias analysis 6 μελέτες με > άτομα και 1 6 χρόνια follow-up Η σοβαρή υπογλυκαιμία συσχετίστηκε με αύξηση του ΚΑΔ κινδύνου κατά 2.05x [1.74; 2.42], p<0.001) Συμπέρασμα η σοβαρή υπογλυκαιμία σχετίζεται με αυξημένο ΚΑΔ κίνδυνο Goto et al. BMJ 2013;347:f4533

19 Τα υπογλυκαιμικά επεισόδια συχνά δεν γίνονται αντιληπτά Το CGM το αποδεικνύει Το 63% των ασθενών με T1D και το 47% με T2D είχαν μη αντιληπτά επεισόδια υπογλυκαιμίας (n=70) 1 Τα περισσότερα (74%) συνέβησαν τη νύχτα Το 83% των επεισοδίων που ανιχνεύθηκαν από το CGM δεν έγιναν αντιληπτά από τους T2D (n=31) 2 Το 54% των επεισοδίων συνέβησαν τη νύχτα και κανένα δεν έγινε αντιληπτό CGM, continuous glucose monitoring 1. Chico et al. Diabetes Care 2003;26:1153 7; 2. Weber et al. Exp Clin Endocrinol Diabetes 2007;115:491 4

20 Risk of Cardiac Arrhythmias During Hypoglycaemia in Patients With Type 2 Diabetes and Cardiovascular Risk Chow E, Bernjak A, Williams S, Fawdry RA, Hibbert S, Freeman J, Sheridan PJ, Heller SR

21 Γλυκόζη (mg/dl) Γλυκόζη (mg/dl) Υπογλυκαιμικά επεισόδια Ημερήσια επεισόδια Νυκτερινά επεισόδια Mean IG at nadir 50.4 ± 9 mg/dl Mean IG at nadir 34 ± 12.6 mg/dl 54 Από 34 υπογλυκαιμικά 54 επεισόδια, τα οποία εντοπίστηκαν από το CGM, τα 3 ήταν συμπτωματικά Διάρκεια επεισοδίου (min) Διάρκεια επεισοδίου (min) 20 ημερήσια επεισόδια σε 11 ασθενείς, 14 νυκτερινά επεισόδια σε 10 ασθενείς. Hypoglycaemic nadir = episode time 0; negative time values = from the beginning of the hypoglycaemic episode to nadir; positive values = from the nadir to recovery from hypoglycaemia. Data are mean ± SD. Chow E. et al. Diabetes 2014;63:

22 Η ευελιξία

23 Επίδραση της «συγκεκριμένης ώρας της ένεσης» στη ζωή των ασθενών 22% των ασθενών είπαν ότι προγραμματίζουν τη ζωή τους γύρω από την ένεση Peyrot et al. Diabetes Care 2010;33:240 5

24 % ασθενών GAPP2: οι ασθενείς δεν παίρνουν σωστά τη βασική τους ινσουλίνη 60% Οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της αγωγής Τις τελευταίες 30 ημέρες 50% 40% 30% 20% 48% 22% 51% 24% 38% Μέσος αριθμός ενέσεων βασικής που έγιναν σε λάθος χρόνο τις τελευταίες 30 ημέρες = % 14% 0% Παράλειψη δόσης Αλλαγή χρονισμού δόσης Μείωση της δόσης Brod et al. EASD 2012; Poster 955

25 Η μη συμμόρφωση επηρεάζει το γλυκαιμικό έλεγχο Παράλειψη 2 ενέσεων βασικής ινσουλίνης την εβδομάδα = % αύξηση της A1c Randløv et al. J Diabetes Sci Technol 2008;2:229 35

26 Οι σημερινές βασικές ινσουλίνες δεν καλύπτουν όλες τις ανάγκες

27 Ρυθμός έγχυσης γλυκόζης (mg/kg/min) Διάρκεια δράσης Insulin detemir Insulin glargine 0.4 U/kg 0.8 U/kg Χρόνος (ώρες) O Klein et al. Diabetes Obesity & Metabolism 2006

28 Στόχοι για την ανάπτυξη μιας νέας βασικής ινσουλίνης Μεγαλύτερη διάρκεια δράσης Εξασφαλισμένη 24ωρη κάλυψη σε όλους τους ασθενείς και ευελιξία χορήγησης όταν χρειάζεται Επίπεδο προφίλ δράσης Μικρότερη διακύμανση από μέρα σε μέρα Μικρότερος κίνδυνος υπογλυκαιμίας Δυνατότητα για τιτλοποίηση με χαμηλότερο στόχο FPG χωρίς υπογλυκαιμία

29 Η ινσουλίνη degludec

30 Σχεδιασμός της degludec: δομή A1 G B1 F I V Des(B30) LysB29(γ-Glu Nε-hexadecandioyl) human insulin V N E Q Q H C L Είναι το μόριο της s C s C ανθρώπινης ινσουλίνης με ένα αμινοξύ λιγότερο και ένα διοξύ με C-16 προσαρτημένο T G S S HO s I H desb30 Insulin O C L S V L E Y A Q L L Y E L N V Y s C C s G N E Hexadecandioyl Fatty diacid side chain A21 R G F O N H F O Y O T P NH OH DesB30 T K L-γ-Glu Glutamic acid spacer

31 Ινσουλίνη degludec: από την ένεση μέχρι την απορρόφηση Ινσουλίνη degludec δι-εξαμερή Ένεση -Φαινόλη + Φαινόλη Ινσουλίνη degludec πολυ-εξαμερή Δημιουργία αποθέματος στον υποδόριο ιστό -Zn 2+ +Zn 2+ [ Phenol; Zn 2+ ] Ινσουλίνη degludec μονομερή Απορρόφηση Jonassen et al. Diabetes 2010; 59 (Suppl. 1): A11 (39-OR); Jonassen et al. Diabetologia 2010;53 (Suppl 1): S388 (Poster 972)

32 Καθώς η συγκέντρωση ψευδαργύρου μειώνεται, η degludec απελευθερώνει μονομερή ινσουλίνης από τις άκρες Jonassen et al. Pharm Res 2012;29:

33 Αυτή η καινοτομία τι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά προσδίδει στην ινσουλίνη Degludec;

34 Ινσουλίνη Degludec: εξασφαλισμένη 24ωρη κάλυψη Ινσουλίνη Degludec IGlar 0.4 U/kg 0.6 U/kg 0.8 U/kg 0.4 U/kg 0.6 U/kg 0.8 U/kg Ημίσεια ζωή (ώρες) Μέση ημίσεια ζωή Heise et al. ADA 2011; 37-P LB; Heise et al. Diabetologia 2011;54(Suppl. 1):S425 (1046-P)

35 Συγκέντρωση IDeg στον ορό Proportion of Day 6 level (%) Συγκέντρωση IDeg στον όρο Proportion of Day 4 level (%) Η συγκέντρωση της ινσουλίνης degludec επιτυγχάνει steady state σε 2 3 ημέρες Διαβήτης τύπου 1 Διαβήτης τύπου Μέρες μετά την πρώτη δόση Μέρες μετά την πρώτη δόση Heise et al. Diabetes 2012;61(Suppl. 1):A259

36 Η ινσουλίνη Degludec δεν συσσωρεύεται στον οργανισμό

37

38 Φθάνοντας στη σταθερή κατάσταση με την ινσουλίνη Degludec Χορήγηση ινσουλίνης Μονάδες ανά ημέρα Ινσουλίνη στο υποδόριο Μονάδες που παραμένουν στο ΥΔ (t 1/2 ~24 h) Μέγιστες μονάδες κατά το 24h Ινσουλίνη στην κυκλοφορία Μονάδες που απορροφούνται στην κυκλοφορία 1 η ημέρα 10 U 10 U 50% 5 U 2 η ημέρα 3 η ημέρα 10 U 10 U 5 U 7,5 U 15 U 17,5 U 50% 50% 7,5 U ~9 U Δεν υπάρχει συσσώρευση 4 η ημέρα 10 U ~9 U 19 U 50% 10 U 5 η ημέρα 10 U 10 U 20 U 50% 10 U 10 U Figure adapted from Heise and Meneghini Endocr Pract 2014;20:75 83

39 Ρυθμός έγχυσης γλυκόζης (mg/kg/min) Ινσουλίνη Degludec: ΦΔ προφίλ στο ΣΔτ2 στη σταθερή κατάσταση 0.8 U/kg 0.6 U/kg 0.4 U/kg Χρόνος από την ένεση (ώρες) Nosek et al. ADA 2011; 49-P LB; Nosek et al. Diabetologia 2011;54(Suppl. 1):S429 (1055-P)

40 Επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (mg/dl) Ινσουλίνη Degludec: εξασφαλισμένη 24ωρη κάλυψη (έλεγχος για >42 ώρες στο ΣΔ τ1) 200 IDeg = 0.6 U/kg Ώρες από την τελευταία ένεση Kurtzhals et al. ADA 2011; 32-LB; Kurtzhals et al. Diabetologia 2011;54(Suppl. 1):S426 (1049-P)

41 GIR (mg/kg/min) Tresiba : ΦΚ & ΦΔ προφίλ AUC GIR,0 6h AUC GIR,6 12h AUC GIR,12 18h AUC GIR,18 24h AUC GIR,0 12h AUC GIR,12 24h Χρόνος (ώρες) Heise et al. Diabetes 2011;60(Suppl. 1):LB11; Heise et al. Diabetologia 2011;54(Suppl. 1):S425

42 Διακύμανση (CV%) Ενδοατομική διακύμανση ανά ασθενή Ινσουλίνη Degludec Περιοχή κάτω από την καμπύλη GIR (ώρες) Heise et al. Diabetes Obes Metab 2012;14:859 64

43 Διακύμανση (CV%) Ενδοατομική διακύμανση ανά ασθενή φορές μικρότερη Φαρμακοδυναμική διακύμανση με την IDeg έναντι IGlar (p<0.0001) Ινσουλίνη Degludec Ινσουλίνη glargine Περιοχή κάτω από την καμπύλη GIR (ώρες) Heise et al. Diabetes Obes Metab 2012;14:859 64

44 Η ινσουλίνη Degludec συγχωρεί τις αμέλειες των ασθενών

45 Συγκέντρωση στον ορό Ινσουλίνη Degludec: δυνατότητα ευελιξίας Ανάλογο βασικής ινσουλίνης, t 1/2 12.5h Ανάλογο βασικής ινσουλίνης, t 1/2 25 h h 32h 16h 24h 24h 24h ημέρες Σχηματική αναπαράσταση για εκπαιδευτικούς λόγους

46

47 Ινσουλίνη Degludec: πρόγραμμα κλινικής ανάπτυξης

48 BEGIN : ένα παγκόσμιο πρόγραμμα 40 countries

49 Φάση 3a: 40 χώρες ασθενείς ΣΔ τ1 ΣΔ τ2 OD BB T1 LONG Basal Bolus N=624 FLEX T1 Flexible Basal Therapy N=486 BB T1 Basal Bolus N=426 BB Basal Bolus Met ± TZD, N=984 FLEX BOT Met ± SU/DPP4, N=675 ONCE LONG Basal Start Met ± DPP4, N=1030 EARLY U200 Basal Start Met ± SU/TZD, N=450 LOW VOLUME U200 Basal Start Met ± DPP4, N=450 ONCE Asia Basal Start Met ± SU/ -gluc, N=426 vs. ινσουλίνη detemir T1D vs. ινσουλίνη glargine T1D vs. αναστολέα DPP-4 T2D vs. ινσουλίνη glargine T2D -gluc; Α-γλουκοσιδάση; DPP4, Διπεπτιδυλ-πεπτιδάση-4, SU, Σουλφονυλουρία; TZD, Γλιαταζόνη

50 Confirmed hypoglycaemia (cumulative events per patient) Nocturnal hypoglycaemia HbA 1c (%) FPG (mmol/l) Insulin-naïve ΣΔτ2: BEGIN ONCE LONG 2 έτη Treatment difference: non-inferior HbA 1c Treatment difference: 0.12%-points (ns) Core Extension Time (weeks) HbA 1c (%) FPG Treatment difference: Treatment difference: mmol/l, 0.38 mmol/l, 8 p=0.005 p= Core Extension Time (weeks) FPG (mmol/l) Confirmed hypoglycaemia 18% lower rate with IDeg (ns) 16% lower rate with IDeg (ns) Core Extension Time (weeks) 5 Confirmed hypoglycaemia (cumulative events per patient) Nocturnal confirmed hypoglycaemia 36% lower rate with IDeg, p= % lower rate with IDeg, p=0.002 Core Extension Time (weeks) Nocturnal confirmed hypoglycaemia IDeg OD IGlar OD Zinman et al. Diab Care 2012;35: ; Rodbard et al. Diabetic Med 2013;30:

51 Confirmed hypoglycaemia (cumulative events per patient) Nocturnal hypoglycaemia HbA 1c (%) FPG (mmol/l) Basal bolus στο ΣΔτ2: BEGIN BB HbA 1c Treatment difference: non-inferior Time (weeks) Time (weeks) FPG Treatment difference: 0.29 mmol/l (ns) Confirmed hypoglycaemia 18% lower rate with IDeg, p= Time (weeks) Nocturnal confirmed hypoglycaemia 25% lower rate with IDeg, p= Time (weeks) IDeg OD + IAsp IGlar OD + IAsp Garber et al. Lancet 2012;379:

52 HbA1c (%) FPG (mmol/l) BEGIN BB in T1D (long) HbA1c IDeg OD (n=472) IGlar OD (n=157) FPG Treatment difference: non-inferior Treatment difference: 0.33 mmol/l ( 5.94 mg/dl) (ns) FPG (mg/dl) Time (weeks) Time (weeks) Heller et al. Lancet 2012;379:

53 Nocturnal confirmed hypoglycaemia BEGIN BB in T1D (long) IDeg OD (n=472) IGlar OD (n=154) 25% lower rate with IDeg, p=0.021 Time (weeks) Heller et al. Lancet 2012;379:

54 Κλινικό πρόγραμμα ανάπτυξης φάσης 3α ινσουλίνης degludec: μετα-ανάλυση T2D ONCE LONG LOW VOLUME ONCE ASIA Weeks Pooled insulin-naïve T2D 0.83 [0.70;0.98] Significant * Συνολική επιβεβαιωμένη υπογλυκαιμία FLEX T2D BB Pooled T2D 0.83 [0.74;0.94] Significant * T1D BB T1D LONG 52 FLEX T1D 26 Pooled T1D Pooled T1D & T2D 1.10 [0.96;1.26] Not significant 0.91 [0.83;0.99] Significant * 0,25 0, In favour of insulin degludec In favour of insulin glargine Ratner et al. Diabetes Obes Metab 2013;15:175 84

55 Κλινικό πρόγραμμα ανάπτυξης φάσης 3α ινσουλίνης degludec: μετα-ανάλυση T2DONCE LONG LOW VOLUME ONCE ASIA Weeks Pooled insulin-naïve T2D 0.64 [0.48;0.86] Significant * Νυχτερινή επιβεβαιωμένη υπογλυκαιμία FLEX T2D BB Pooled T2D 0.68 [0.57;0.82] Significant * T1D BB T1D LONG 52 FLEX T1D 26 Pooled T1D Pooled T1D & T2D 0.83 [0.69;1.00] Not significant 0.74 [0.65;0.85] Significant * 0,25 0, In favour of insulin degludec In favour of insulin glargine Ratner et al. Diabetes Obes Metab 2013;15:175 84

56 Σύνοψη των αποτελεσμάτων Μελέτη Ασθενείς FPG στο τέλος της μελέτης (mg/dl) Κίνδυνος Υπογλυκαιμίας IDeg σε σχέση με IGlar (%) ONCE LONG core and extn IDeg OD IGlar OD Confirmed Nocturnal confirmed T2 BOT % 43% ONCE ASIA T2 BOT % 38% LOW VOLUME T2 BOT % 36% BB T2 BB % 25% BB T1 LONG T1 BB % 25% FLEX T1 T1 BB % -25% FLEX T2 T2 BOT % -23% Στατιστικά σημαντική διαφορά υπέρ της ινσουλίνης Degludec Αριθμητική τάση υπέρ της ινσουλίνης Degludec

57 DEGLUDEC: Λιγότερες υπογλυκαιμίες (vs. GLARGINE) με αναφορά σε ευρύ φάσμα ασθενών και διαφορετικούς ορισμούς υπογλυκαιμίας

58 Οι δόσεις της ινσουλίνης

59 Η ινσουλίνη Degludec ενδείκνυται σε όλα τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2 ηλικίας από 18 ετών και πάνω Η ινσουλίνη Degludec έλαβε θετική γνωμοδότηση για χορήγηση σε παιδιά ηλικίας από 1 ετών και άνω. Σύντομα αναμένουμε την ανανέωση του SmPC του προϊόντος.

60 Έναρξη και μετάταξη έναρξη μετάταξη

61 Τιτλοποίηση Σημείωση: Καθώς απαιτούνται 2-3 ημέρες μέχρι να επιτύχει η ινσουλίνη Degludec επίπεδα σταθερής κατάστασης, τα επίπεδα της γλυκόζης αίματος ενδέχεται να είναι ελαφρώς υψηλότερα κατά την πρώτη ημέρα μετά τη μετάταξη από την άλλη ινσουλίνη στην ινσουλίνη Degludec. Αυτό είναι ένα προτεινόμενο σχήμα τιτλοποίησης. Ο στόχος της γλυκόζης πλάσματος νηστείας θα πρέπει να είναι εξατομικευμένος. FPG: Γλυκόζη πλάσματος νηστείας

62 Προφίλ ασθενών που η ινσουλίνη degludec μπορεί να βοηθήσει : Ασθενείς που θα ξεκινήσουν για πρώτη φορά ινσουλίνη μετά τους Υπογλυκαιμικούς παράγοντες (Δισκία ή GLP-1) Ασθενείς που θα χρειαστούν ευέλικτο σχήμα. Άτομα με ΣΔ με ιστορικό νυκτερινών ή ανεπίγνωστων υπογλυκαιμιών

63 Προφίλ ασθενών που η ινσουλίνη degludec μπορεί να βοηθήσει : Ασθενείς σε ινσουλινοθεραπεία, που η βασική δεν τους καλύπτει όλο το 24ωρο (πρωινή τιμή νηστείας χαμηλή, βραδινή τιμή υψηλή) Ασθενείς που εμφανίζουν συχνά υπογλυκαιμίες ή σε ασθενείς που χρειάζονται αυστηρό γλυκαιμικό έλεγχο. Όλοι οι ασθενείς σε ινσουλινοθεραπεία που έχουν το ακόλουθο προφίλ: Δευτ Τρίτη Τετα Πεμπ Παρα Σαβ Κυρι FPGs

64 Το όφελος στις υπογλυκαιμίες vs glargine παραμένει εάν τιτλοποιήσουμε σε πιο «συνήθεις κλινικά στόχους»; Σε μελέτη διάρκειας 52 εβδομάδων (OADs + βασική) H ινσουλίνη Degludec, στο τέλος της μελέτης, είχε μέση FPG 108 mg/dl & η glargine 122 mg/dl Παρά αυτήν τη διαφορά, τα νυχτερινά υπογλυκαιμικά επεισόδια ήταν στατιστικά σημαντικά λιγότερα με την ινσουλίνη Degludec

65 Άσκηση & Ινσουλίνη Degludec Φάση ΙΙΙ: δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στο ρυθμό εμφάνισης υπογλυκαιμιών μεταξύ degludec & glargine σε όλες τις ομάδες ασθενών σε συσχέτιση με την άσκηση Αυτό σημαίνει ότι τα οφέλη της Degludec στις υπογλυκαιμίες αναμένεται να διατηρηθούν και στις υπογλυκαιμίες που συσχετίζονται με την άσκηση

66 Λόγω της μακράς δράσης της, η ινσουλίνη Degludec προκαλεί παρατεταμένη υπογλυκαιμία; Όχι Με βάση τη μελέτη των Koehler G. et al 2014, η διάρκεια των υπογλυκαιμικών επεισοδίων δεν διαφέρει ανάμεσα στις 2 ινσουλίνες Επιπρόσθετα, η degludec σχετίζεται με μεγαλύτερη ανταπόκριση από τις αντιρροπιστικές στην υπογλυκαιμία ορμόνες, γεγονός που ενισχύει τον παρατηρημένο ελαττωμένο κίνδυνο εμφάνισης υπογλυκαιμιών Koehler G et al. Diabetologia 2014;57:40 49

67 Insulin degludec concentration (pmol/l) Φαρμακοκινητική της ινσουλίνης degludec σε ειδικούς πληθυσμούς Age Οι ΦΚ ιδιότητες της degludec δεν επηρεάζονται από την προχωρημένη ηλικία, τη νεφρική και την ηπατική δυσλειτουργία Hepatic function Normal Child-Pugh A Child-Pugh B Renal function Geriatric ( 65) Younger adults (18 35) Time since injection (hours) Normal PK, pharmacokinetic Arold et al. Can J Diabetes 2012;36:S36; Kiss et al. Clin Pharmacokinet 2014;53:175 83; Korsatko et al. Drugs & Aging 2014;31:47-53

68 Ινσουλίνη Degludec Βέλτιστος Λιγότερες Δοσολογική Βολικό έλεγχος υπογλυκαιμίες ευελιξία Σχήμα OD Μακρά και επίπεδη δράση Νέος μηχανισμός δράσης Έως 80U FlexTouch

69

Ανασκόπηση. Π. Γιαννουλάκη 1 Φ. Ηλιάδης 2 Τ. Διδάγγελος 2. Περίληψη. Εισαγωγή. Τμήμα Διαιτολογίας-Διατροφής, ΠΓΝΘ «ΑΧΕΠΑ» 2

Ανασκόπηση. Π. Γιαννουλάκη 1 Φ. Ηλιάδης 2 Τ. Διδάγγελος 2. Περίληψη. Εισαγωγή. Τμήμα Διαιτολογίας-Διατροφής, ΠΓΝΘ «ΑΧΕΠΑ» 2 : 85-96, 2013 Ανασκόπηση Aντλίες συνεχούς υποδόριας χορήγησης ινσουλίνης: η επίδραση της χρήσης του οδηγού δόσης ινσουλίνης στον μεταβολικό έλεγχο ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 Π. Γιαννουλάκη 1

Διαβάστε περισσότερα

DPP-4 : Υπάρχουνδιαφορές

DPP-4 : Υπάρχουνδιαφορές DPP-4 : Υπάρχουνδιαφορές ρ Ιωαννίδης Ιωάννης Παθολόγος ιαβητολόγος Υπεύθυνος ιατρείου παχυσαρκίας και διαβήτη Κωνσταντοπούλειο Νοσοκοµείο Νέας Ιωνίας Πολλές νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις σε μια πολύπλοκη

Διαβάστε περισσότερα

Προγράμματα πρόληψης διαβήτη τύπου 2

Προγράμματα πρόληψης διαβήτη τύπου 2 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ REVIEW ÁÑ ÅÉÁ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ 2011, 28(4):491-501 Προγράμματα πρόληψης διαβήτη τύπου 2 Ο διαβήτης τύπου 2 είναι από τα πλέον δαπανηρά χρόνια νοσήματα τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και την

Διαβάστε περισσότερα

Υπογλυκαιµίες ΦΑΝΗ ΦΙΛΑΝΔΡΑ. Ενδοκρινολόγος ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ

Υπογλυκαιµίες ΦΑΝΗ ΦΙΛΑΝΔΡΑ. Ενδοκρινολόγος ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ 28 Υπογλυκαιµίες ΦΑΝΗ ΦΙΛΑΝΔΡΑ Ενδοκρινολόγος ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ ΟΡΙΣΜΟΣ υπογλυκαιμία συνήθως καθορίζεται σαν η συγκέντρωση γλυκόζης στο πλάσμα κάτω από 50mg/dl (2,7 mmol/l). Η Στον άνθρωπο όμως οι αντισταθμιστικοί

Διαβάστε περισσότερα

Σύγκριση των επιπέδων σεληνίου και χαλκού πλάσματος μεταξύ ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με και χωρίς στεφανιαία νόσο

Σύγκριση των επιπέδων σεληνίου και χαλκού πλάσματος μεταξύ ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με και χωρίς στεφανιαία νόσο : 243-252, 2013 Πρωτότυπη εργασία Σύγκριση των επιπέδων σεληνίου και χαλκού πλάσματος μεταξύ ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με και χωρίς στεφανιαία νόσο A.Κ. Παπαζαφειροπούλου Α. Σωτηρόπουλος Α. Κοκολάκη

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο διαβήτης; What is diabetes? - Greek

Τι είναι ο διαβήτης; What is diabetes? - Greek Μιλώντας για τον διαβήτη Αρ. 42 Αναθεωρήθηκε τον Αύγουστο 2010 Τι είναι ο διαβήτης; What is diabetes? - Greek Ο διαβήτης είναι η ονομασία που δίνεται σε μια ομάδα διαφορετικών παθήσεων στις οποίες υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα

Νικοτινικό οξύ/λαροπιπράντη. Η κλινική εμπειρία στην Ελλάδα. Παθολoγική Κλινική, Ιατρείο Λιπιδίων και Αρτηριακής Υπέρτασης,

Νικοτινικό οξύ/λαροπιπράντη. Η κλινική εμπειρία στην Ελλάδα. Παθολoγική Κλινική, Ιατρείο Λιπιδίων και Αρτηριακής Υπέρτασης, Νικοτινικό οξύ/λαροπιπράντη. Η κλινική εμπειρία στην Ελλάδα. Αναστάζια Κεή, 1 Βασίλειος Άθυρος, 2 Εμμανουήλ Γανωτάκης, 3 Ιωάννης Ιωαννίδης, 4 Ελένη Μπιλιανού, 5 Σταύρος Παππάς, 6 Μωυσής Ελισάφ 1 1 Παθολoγική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Βουγιούκα Καλλιόπη 1, Καπάδοχος Θεόδωρος 2 1. Νοσηλεύτρια ΤΕ 2. Καθηγητής Εφαρμογών, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Αθήνας _ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ_ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο (ΟΣΣ) αποτελεί μια από τις πιο συχνές

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργία και εγκυροποίηση ερωτηματολογίου - εργαλείου εκτίμησης της συμμόρφωσης ασθενών με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου II στο θεραπευτικό τους σχήμα

Δημιουργία και εγκυροποίηση ερωτηματολογίου - εργαλείου εκτίμησης της συμμόρφωσης ασθενών με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου II στο θεραπευτικό τους σχήμα ΕΡΕΥΝΑ ORIGINAL PAPER Δημιουργία και εγκυροποίηση ερωτηματολογίου - εργαλείου εκτίμησης της συμμόρφωσης ασθενών με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου II στο θεραπευτικό τους σχήμα Ίντας Δ. Γεώργιος 1, Στεργιάνης

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους Διάγνωση, διερεύνηση και αντιμετώπιση Κείμενο συμφωνίας της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης

Υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους Διάγνωση, διερεύνηση και αντιμετώπιση Κείμενο συμφωνίας της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης SPECIAL ARTICLE ÁÑ ÅÉÁ ÅËËÇÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ 2012, 29(1):116-127 Υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους Διάγνωση, διερεύνηση και αντιμετώπιση Κείμενο συμφωνίας της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης Η υπέρταση στα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟ (ΧΝΝ)

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟ (ΧΝΝ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ 15 11528 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 2107298586 FAX: 2107237705 E-mail: nefreter@otenet.gr HELLENIC SOCIETY OF NEPHROLOGY 15 MEANDROU STR. ATHENS, 11528 GREECE TEL.: (+3021) 07298586

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς τρίτης ηλικίας. Άγγελος Κ.Κούτρας Παθολόγος-Ογκολόγος Ογκολογικό Τμήμα ΠΓΝΠ

Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς τρίτης ηλικίας. Άγγελος Κ.Κούτρας Παθολόγος-Ογκολόγος Ογκολογικό Τμήμα ΠΓΝΠ Η θέση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς τρίτης ηλικίας Άγγελος Κ.Κούτρας Παθολόγος-Ογκολόγος Ογκολογικό Τμήμα ΠΓΝΠ Καρκίνος στην τρίτη ηλικία Η επίπτωση του καρκίνου στους ηλικιωμένους αυξάνει, σαν αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Σύσταση 16: Επίπεδο Τεκμηρίωσης: I Βαθμός Σύστασης: A Σύσταση 17: Επίπεδο Τεκμηρίωσης: II Βαθμός Σύστασης: A Σύσταση 18:

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Σύσταση 16: Επίπεδο Τεκμηρίωσης: I Βαθμός Σύστασης: A Σύσταση 17: Επίπεδο Τεκμηρίωσης: II Βαθμός Σύστασης: A Σύσταση 18: ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ LDL χοληστερόλη Σύσταση 16: Ο πρωτεύων θεραπευτικός στόχος στην αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας είναι η μείωση της LDL χοληστερόλης ανάλογα με το επίπεδο καρδιαγγειακού κινδύνου του

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Copyright 2009 Τόμος 8 ος, Τεύχος 4 ο, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2009. Γυναίκες και ισχαιμική καρδιοπάθεια ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Copyright 2009 Τόμος 8 ος, Τεύχος 4 ο, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2009. Γυναίκες και ισχαιμική καρδιοπάθεια ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ Γυναίκες και ισχαιμική καρδιοπάθεια Γαβρά Παρασκευή 1, Κατή Μαρία 1, Ηρακλειανού Στέλλα 2 1. Ειδικευόμενη στην Γ Παθολογική κλινική, Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιά 2. Αναπληρώτρια Διευθύντρια

Διαβάστε περισσότερα

Το Υπερηχογράφημα 11 13 +6 εβδομάδων

Το Υπερηχογράφημα 11 13 +6 εβδομάδων Το Υπερηχογράφημα 11 13 +6 εβδομάδων Κύπρος Η. Νικολαϊδης Aθηνά Π. Σούκα, Χαρά Σκέντου Το Υπερηχογράφημα 11 13 +6 εβδομάδων Fetal Medicine Foundation, London 2004 Αφιερωμένο στον Ηρόδοτο και στη Δέσποινα

Διαβάστε περισσότερα

«Ιρισίνη», απλά μια μυοκίνη;

«Ιρισίνη», απλά μια μυοκίνη; : 35-43, 2014 Ανασκόπηση «Ιρισίνη», απλά μια μυοκίνη; Π. Δρογγίτης 1 Ε.Π. Κοτανίδου 2 Α. Γαλλή-Τσινοπούλου 2 Περίληψη Μόλις το 2012 προσδιορίστηκε η ύπαρξη μιας μυοκίνης, της «ιρισίνης». Φάνηκε αρχικά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ. ΔΗΜ ΤΟΥΣΟΥΛΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Παν/μιου Αθηνών

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ. ΔΗΜ ΤΟΥΣΟΥΛΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Παν/μιου Αθηνών ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΔΗΜ ΤΟΥΣΟΥΛΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Παν/μιου Αθηνών ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΑ Aspirin Clopidogrel Prasugrel Ticagrelor Συνοπτική απεικόνιση δράσης αντιαιμοπεταλιακων Tousoulis et al.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΚΩΔΟΥΣ ΚΟΛΙΤΙΔΑΣ

ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΚΩΔΟΥΣ ΚΟΛΙΤΙΔΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΚΩΔΟΥΣ ΚΟΛΙΤΙΔΑΣ (Hellenic Society of Gastroenterology Position Statement on Ulcerative Colitis)

Διαβάστε περισσότερα

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση: αιτιολογία, προφύλαξη, θεραπεία

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση: αιτιολογία, προφύλαξη, θεραπεία 251 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ EΛΛHNIKH ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Tεύχος 8-9, 2007 (251-258) Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση: αιτιολογία, προφύλαξη, θεραπεία Α. Τσάκαλη *, Ζ. Κεφαλοπούλου *, Σ. Παπαδούλας, Β. Αργείτης, Α. Λιάμης,

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Έρευνα Συσχετίσεις Μεταξύ Αρτηριακής Πίεσης και Πάχους Έσω-Μέσου Χιτώνα των Καρωτίδων σε Παιδιά και Εφήβους: Ο Ρόλος της Παχυσαρκίας

Κλινική Έρευνα Συσχετίσεις Μεταξύ Αρτηριακής Πίεσης και Πάχους Έσω-Μέσου Χιτώνα των Καρωτίδων σε Παιδιά και Εφήβους: Ο Ρόλος της Παχυσαρκίας Κλινική Έρευνα Συσχετίσεις Μεταξύ Αρτηριακής Πίεσης και Πάχους Έσω-Μέσου Χιτώνα των Καρωτίδων σε Παιδιά και Εφήβους: Ο Ρόλος της Παχυσαρκίας Στέλλα Σταμπουλή 1,2, Βασίλειος Κώτσης 2, Χριστίνα Καραγιάννη

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (ESC) για τη Διάγνωση και Θεραπεία της Οξείας και της Χρόνιας Καρδιακής Ανεπάρκειας

Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (ESC) για τη Διάγνωση και Θεραπεία της Οξείας και της Χρόνιας Καρδιακής Ανεπάρκειας Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (ESC) για τη Διάγνωση και Θεραπεία της Οξείας και της Χρόνιας Καρδιακής Ανεπάρκειας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος. Εισαγωγή Ορισµός και διάγνωση Διαγνωστική

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτες κοορτών Μελέτες πρόγνωσης. Νίκος Τζανάκης Επίκουρος Καθηγητής

Μελέτες κοορτών Μελέτες πρόγνωσης. Νίκος Τζανάκης Επίκουρος Καθηγητής Εργαστήριο Επιδηµιολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Κρήτης Επίκουρος Καθηγητής Νίκος Τζανάκης Τηλ.: 2810-392224 ή 392433 Φαξ::2810-542650 Email: tzanakis@med.uoc.gr Μελέτες κοορτών Μελέτες πρόγνωσης Νίκος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ Eurotherm3235 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΚ ΟΣΗ 8, 9 Μαΐου 2012

ΜΕΛΕΤΗ Eurotherm3235 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΚ ΟΣΗ 8, 9 Μαΐου 2012 Ευρωπαϊκής µελέτη της θεραπευτικής υποθερµία (32-35 C) για µείωση της ενδοκράνιας πίεσης µετά από τραυµατική κρανιοεγκεφαλική κάκωση. ΜΕΛΕΤΗ Eurotherm3235 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΚ ΟΣΗ 8, 9 Μαΐου 2012 Ανώτερος Ερευνητικός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΛΑΘΩΝ ΑΠΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΛΑΘΩΝ ΑΠΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΛΑΘΩΝ ΑΠΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ Ονοματεπώνυμο φοιτήτριας:

Διαβάστε περισσότερα

Τι πρέπει να γνωρίζω

Τι πρέπει να γνωρίζω Τι πρέπει να γνωρίζω Ευάγγελος Λυμπερόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων Μωυσής Ελισάφ Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων Δ/ντής Β Πανεπιστημιακής

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Διατροφή και τις Διατροφικές Διαταραχές 2008-2012

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Διατροφή και τις Διατροφικές Διαταραχές 2008-2012 2008-2012 για τη Δημόσια Υγεία Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2008-2012 Αθήνα 2008 Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γραφείο Γενικού Γραμματέα Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης Μονάδα Στρατηγικής και Πολιτικών

Διαβάστε περισσότερα

Επίμονος πόνος στα παιδιά

Επίμονος πόνος στα παιδιά ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΙΑΤΡΟΥΣ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ oλουσ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ NoΣΗΛΕΥΟΥΝ Ή ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΝ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΠΟΝΟ Επίμονος πόνος στα παιδιά Κύρια σημεία για ιατρούς και νοσηλευτές από τις

Διαβάστε περισσότερα