Η ροστασία του καταναλωτή και η κοινωνική ένταξη σε καιρούς κρίσης

Transcript

1 Ε ιστηµονική τεκµηρίωση Αντικειµενική ληροφόρηση υναµική αρέµβαση Η ροστασία του καταναλωτή και η κοινωνική ένταξη σε καιρούς κρίσης ECOSOC 16 η Ευρω αϊκή Ηµέρα Καταναλωτή Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014, ηµαρχείο Θεσσαλονίκης Υ ερχρέωση και οικονοµικός α οκλεισµός Οµιλία Ελένη Αλευρίτου Πρόεδρος ΕΚΠΟΙΖΩ

2 Η ΕΚΠΟΙΖΩ Ένωση Καταναλωτών "Η Ποιότητα της Ζωής * Ιδρύθηκε το 1988 * Μη κερδοσκο ική, ΜΚΟ * Αναγνωρισµένη και ιστο οιηµένη Ένωση Καταναλωτών * ιοικείται α ό 7µελές.Σ. * Μέλη ( εκέµβρης 2013) * Πόροι Συνδροµές µελών, Ε.Ε. ελληνικό κράτος, άλλοι δηµόσιοι φορείς

3 Βασικές αρχές και µεθοδολογία χειρισµού των καταναλωτικών θεµάτων µε στόχο την: * Βέλτιστη εξυ ηρέτηση-ενεργο οίηση καταναλωτή * ιαφύλαξη της ανεξαρτησίας,της εγκυρότητας και αντικειµενικότητας * Βέλτιστη ροώθηση των συµφερόντων των καταναλωτών

4 Βασικές αρχές και µεθοδολογία χειρισµού των καταναλωτικών θεµάτων µε στόχο την: * Παροχή ρακτικών οδηγιών, χρήσιµων στην καθηµερινή ζωή του καταναλωτή * Ενηµέρωση- ιαµεσολάβηση-άσκηση ίεσης σε ροµηθευτές-αρµόδιες αρχές για εφαρµογή-τρο ο οίηση σχετικής νοµοθεσίας και ε ίλυση του ροβλήµατος

5 Το έργο και µερικά α οτελέσµατα

6 * καταναλωτές εξυ ηρετήθηκαν εξατοµικευµένα. * ερί ου αρεµβάσεις σε ευρω αϊκό και εθνικό ε ί εδο * 50 συλλογικές αγωγές * 528 οµαδικές και 984 ε ιτυχείς ατοµικές αγωγές * δικαστικές αρεµβάσεις υ έρ µελών

7 * ε εστράφησαν στους καταναλωτές * αντίτυ α * 61 έρευνες-συγκριτικές δοκιµές * 63 µελέτες νοµικού χαρακτήρα * 3 ε ιτυχηµένα µ οϋκοτάζ

8 Σήµερα Η ΕΚΠΟΙΖΩ θεωρείται ρωτο όρος στον τοµέα των δικαστικών, υ έρ του καταναλωτή, ενεργειών και έχει συµβάλλει σε

9 * ηµιουργία νοµολογίας ευνοϊκής * Περιορισµό ή και εξάλειψη ρακτικών εις βάρος των καταναλωτών * Βελτίωση της ροστασίας του Έλληνα καταναλωτή * Ευαισθητο οίηση της ελληνικής κοινωνίας * Ευαισθητο οίηση και ενεργο οίηση των καταναλωτών

10 Σήµερα * Σχεδόν α οκλειστική δραστηριότητα η εξυ ηρέτηση υ ερχρεωµένων * Καθιέρωση ψυχολογικής υ οστήριξης υ ερχρεωµένων µελών * Εξωδικαστικές αρεµβάσεις για άνω α ό υ ερχρεωµένα µέλη ( )

11 Σήµερα * Μελέτες, έρευνες για την υ ερχρέωση και τα αίτιά της στην Ελλάδα * Συνέδρια, εκδηλώσεις, οµιλίες σε Αθήνα- Θεσσαλονίκη-Πάτρα και άλλες όλεις * Προσ άθεια ίδρυσης δικτύου σε ήµους * Κινητο οίηση εναντίον της α ελευθέρωσης των λειστηριασµών- άνω α ό υ ογραφές

12

13 Σήµερα * Τέσσερες συναντήσεις µε την τεχνική ε ιτρο ή της τρόϊκας για υ ερχρέωση και λειστηριασµούς * Συνάντηση µε την Task Force * Συναντήσεις µε Ε ιτρο ές Ε.Κ. για ροβλήµατα καταναλωτών-αξιολόγηση της τρόϊκας και Ε ίτρο ο Προστασίας καταναλωτή

14 Σήµερα * Συναντήσεις µε βουλευτές, αρχηγούς και εκ ροσώ ους κοµµάτων * Συναντήσεις µε Περιφερειάρχες- ηµάρχους

15 Ε ιστηµονική τεκµηρίωση Αντικειµενική ληροφόρηση υναµική αρέµβαση Σήµερα * Συνάντηση µε τον Πρόεδρο της ηµοκρατίας ECOSOC 16 η Ευρω αϊκή Ηµέρα Καταναλωτή, Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014, ηµαρχείο Θεσσαλονίκης

16 Ε ισκέψεις αντι ροσω ειών α ό Ια ωνία και Σερβία

17

18 Σέρβοι Εκδήλωση ήµου Λαγκαδά ΕΚΠΟΙΖΩ Παρασκευή 8 Νοεµβρίου 2013,19.00,Αίθουσα ηµοτικού Συµβουλίου Λαγκαδά

19 Υ ερχρέωση και οικονοµικός α οκλεισµός

20 Τι είναι η υ ερχρέωση; Ποιά η κατάσταση της υ ερχρέωσης στην Ε.Ε.; Ποια τα αίτια και οι ε ι τώσεις της υ ερχρέωσης; Τι είναι οικονοµικός α οκλεισµός; Ποια η σχέση υ ερχρέωσης και οικονοµικού α οκλεισµού; Τι ρέ ει να γίνει;

21 Τι είναι η υ ερχρέωση; εν υ άρχει σαφής και κοινά α οδεκτός ορισµός στα κράτη-µέλη Πρώτη ροσ άθεια εναρµόνισης, η µελέτη για την Ε.Ε. Towards a Common Operational European Definition of Over-Indebtedness, 2008

22 Τι είναι η υ ερχρέωση; Τα νοικοκυριά θεωρούνται ότι είναι υ ερχρεωµένα όταν, µε βάση τα καθαρά τα τους έσοδα* έχουν δυσκολία ή αδυναµία, σε µόνιµη βάση, να αντα οκριθούν στα έξοδα των βασικών αναγκών διαβίωσής τους και στην έγκαιρη α ο ληρωµή των χρεών(τυ ικών και άτυ ων) * Εισόδηµα µετά την φορολογία και ρευστο οιήσιµα εριουσιακά στοιχεία, µε την ε ιφύλαξη διατήρησης ενός κοινωνικά α οδεκτού ακατάσχετου ύψους καταθέσεων για την αντιµετώ ιση έκτακτων αναγκών

23 Ποιά η κατάσταση της υ ερχρέωσης στην Ε.Ε. Όχι λήρως γνωστή Πληροφορίες βάσει διαφόρων µελετών ( ΕΚΤ, ΝΤ, Ευρω αϊκό Ίδρυµα για την Βελτίωση των Συνθηκών ιαβιώσεως και Εργασίας Eurofound κ.ά.) Αναµένεται η µελέτη για λογαριασµό της DG SANCO α ό Civic Consultancy Η υ ερχρέωση των ευρω αϊκών νοικοκυριών Ελ ίδα για χρήση της α ό την Ε ιτρο ή στην αντιµετώ ιση της υ ερχρέωσης

24 Το χρέος των νοικοκυριών στην Ευρώ η έχει γενικά αυξηθεί ( λην Γερµανίας), µε αράλληλη αύξηση της αδυναµίας αντα όκρισης στην α ο ληρωµή του. Στην Ελλάδα, Ιρλανδία και µερικές χώρες της Κεντρικής-Ανατολικής Ευρώ ης έχει εκτιναχθεί, ενώ αράλληλα υ άρχει σηµαντική µείωση των τιµών των ακινήτων. Source: Dealing with Private Debt Distress in the Wakeof the European Financial Crisis IMF 2013

25

26 44% του ληθυσµού της ευρωζώνης έχει δανειστεί Αύξηση εξώσεων και αστέγων α ό την έναρξη της κρίσης Ολοένα ιο εµφανής αιτία της φτώχειας, η υ ερχρέωση Πηγή: Eurofound (2013), Household over-indebtedness in the EU: The role of informal debts, Publications Office of the European Union, Luxembourg

27 Στην Ελλάδα, 25,8%των στεγαστικών, 45,8% των καταναλωτικών και 31,2% των ε ιχειρηµατικών δανείων δεν εξυ ηρετούνται Μεταξύ το οσοστό των δανείων µε καθυστέρηση, εξα λασιάστηκαν (στο σύνολο των δανείων ) Πηγή: Έκθεση ιοικητή ΤτΕ-2013

28 Έρευνα ΕΚΠΟΙΖΩ Κοινωνικές διαστάσεις της υ ερχρέωσης Χρόνος διεξαγωγής :Μάρτιος- Ιούνιος 2011 είγµα: µέλη της ΕΚΠΟΙΖΩ, τα ο οία α ευθύνθηκαν στην ένωση ροκειµένου να ζητήσουν συµβουλές για το Ν.3869/ ερωτηµατολόγια

29 Συµ έρασµα 1 Στην ΕΚΠΟΙΖΩ ροσήλθαν άτοµα µηδενικού, χαµηλού και µεσαίου εισοδήµατος(86,2%) εκ αίδευσης δευτεροβάθµιας (41,4%), ρωτοβάθµιας (25,1%) τριτοβάθµιας (20,7%) (υ όλοι ο 12% α όφοιτοι ΙΕΚ)

30 Ετήσιο εισόδηµα

31 Συµ έρασµα 2 Το 68,7% έχει ολλα λές οφειλές, έραν των τρα εζών

32 Τοµείς οφειλών εκτός τρα εζών

33 Συµ έρασµα 3 32,6% υ ερχρεώθηκε λόγω α ρόβλε των γεγονότων (α ώλεια εργασίας- ερικο ής µισθώνασθένεια-θάνατος- ρόβληµα στην ε ιχείρησή τους) 52,3% α οδίδει ευθύνες στις µεθόδους δανεισµού των τρα εζώνκαι µόλις το 8,9% στην καταναλωτική συµ εριφορά τους Τα αίτια δανεισµού είναι ολλα λά

34 Αίτια υ ερχρέωσής τους

35 Συµ έρασµα 4 50,6% δανείστηκε για κάλυψη καθηµερινών αναγκών 46,9% για αγορά-ε ισκευή κατοικίας 44,4% λόγω αναγκών υγείας

36 Προσω ικές αιτίες υ ερχρέωσης

37 Κάλυψη αναγκών µέσω δανεισµού

38 Συµ έρασµα 5 Οι υ ερχρεωµένοι οδηγήθηκαν σε διάφορες ατοµικές ενέργειες ροκειµένου να αντα οκριθούν στις υ οχρεώσεις του και τρο ο οίησαν την καταναλωτική τους συµ εριφορά Εµφανής η α ουσία κρατικών δοµών υ οστήριξης για την διαχείριση του χρέους και την ρόληψή του

39 Μέτρα για αντιµετώ ιση υ ερχρέωσης

40 Συµ έρασµα 6 Η οικονοµική κρίση οδήγησε σε ακούσια και εξαναγκαστική τρο ο οίηση της συµ εριφοράς του καταναλωτή µε αρνητικές ε ι τώσεις στην ψυχολογία του εν αξιο οιήθηκε η ευκαιρία ου αρείχε να µετατρέψουµε την ε ιβληθείσα µείωση της κατανάλωσης σε συνειδητή ε ιλογή του καταναλωτή ρος την σωστή κατεύθυνση και µε θετικές ε ι τώσεις στο εριβάλλον-οικονοµία-ψυχολογίασχέσεις

41 Αλλαγή καταναλωτικής συµ εριφοράς

42 Αρνητικές ε ι τώσεις υ ερχρέωσης

43 ια ίστωση Ι Τα συµ εράσµατα της έρευνας της ΕΚΠΟΙΖΩ είναι συµβατά µε συµ εράσµατα ερευνών διεθνών οργανισµών(who,imf, ECB, Eurofound κλ ) ως ρος: τις ε ι τώσεις της υ ερχρέωσης ορισµένα εκ των αιτίων της υ ερχρέωσης

44 Γενικό συµ έρασµα Ι Η έκρηξη της υ ερχρέωσης, δεν οφείλεται σε α ροθυµία α ο ληρωµής ή καιροσκο ισµό, αλλά σε ραγµατική αδυναµία, α οτέλεσµα της ασκηθείσης οικονοµικής ολιτικής µε ε ακόλουθα την οικονοµική κρίση και τα µέτρα λιτότητας

45 Γενικό συµ έρασµα ΙΙ Η ουσιαστική αιτία της υ ερχρέωσης είναι η συνειδητή και συνδυασµένη άσκηση οικονοµικής ολιτικής χαµηλών ε ιτοκίων και ολιτικής ανεύθυνης ιστωτικής ε έκτασης για την λασµατική διατήρηση ενός κεκτηµένου βιοτικού ε ι έδου και κατανάλωσης

46 Στα συµ εράσµατα αυτά εδράστηκε η εκστρατεία µας ενάντια στην α ελευθέρωση λειστηριασµών και η συλλογή υ ογραφών ου ξε έρασαν τις

47 Τι είναι οικονοµικός α οκλεισµός; εν υ άρχει σαφής ορισµός! Σε γενικές γραµµές, είναι: Η έλλειψη ρόσβασης στην αγορά εργασίας, στην χρηµατοδότηση, στις υ ηρεσίες υγείας και υ ηρεσίες κοινής ωφελείας Η αδυναµία α όκτησης ή διατήρησης της στέγης

48 Τι είναι οικονοµικός α οκλεισµός; Η αδυναµία κάλυψης των βασικών βιοτικών αναγκών Η διαβίωση σε συνθήκες φτώχειας Η διαβίωση στο εριθώριο του οικονοµικούκοινωνικού- ολιτιστικού- ολιτικού γίγνεσθαι Η αυξηµένη νοσηρότητα και θνησιµότητα

49 Όλα αυτά τα βιώνουµε στην Ε.Ε. και ιδιαίτερα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια! Tο οσοστό του ληθυσµού της Ελλάδος ου βρίσκεται είτε σε κίνδυνο φτώχειας, είτε σε κατάσταση κοινωνικού α οκλεισµού το 2012 ανήλθε σε 34,6%( άτοµα), και είναι υψηλότερο α ό τον µ.ο. της Ε.Ε. (25,1%) Ολοένα ιο εµφανής αιτία της φτώχειας, η υ ερχρέωση

50 Τι ρέ ει να γίνει; Ανάγκη συνδυασµένης δράσης σε ευρω αϊκό, εθνικό, ε ί εδο!

51 Τι ρέ ει να γίνει; Ι. Ευρω αϊκό ε ί εδο Άµεση διαµόρφωσης κοινής ευρω αϊκής ολιτικής για την αντιµετώ ιση της υ ερχρέωσης και για την ροστασία του δικαιώµατος στην στέγαση Άρση των αντιφάσεων µεταξύ Συνθηκών- ολιτικών-α οφάσεων -αρχών της Ε.Ε. και των ρακτικών αντιµετώ ισης της κρίσης

52 Τι ρέ ει να γίνει; Ι. Ευρω αϊκό ε ί εδο Α οκατάσταση του κοινωνικού µοντέλου της Ε.Ε. Ισχυρή και α οτελεσµατική ε ο τεία των αγορών, ιδιαίτερα των χρηµατο ιστωτικών Συστηµατική ροώθηση του υ εύθυνου δανεισµού

53 ΙΙ. Εθνικό ε ί εδο Κατα ολέµηση των αυθαιρεσιών του χρηµατο ιστωτικού συστήµατος µε αυστηρή ε ιβολή της ισχύουσας νοµοθεσίας και νοµολογίας Καθορισµός και εξασφάλιση αξιο ρε ούς ε ι έδου διαβίωσης ου κατα ολεµά τον οικονοµικό και κοινωνικό α οκλεισµό

54 ΙΙ. Εθνικό ε ί εδο ηµιουργία εθνικού δικτύου ρόληψης και διαχείρισης της υ ερχρέωσης µε την συνδροµή ενώσεων καταναλωτών Εισαγωγή υ οχρεωτικού µαθήµατος οικονοµικής αγωγής σε όλες τις βαθµίδες της εκ αίδευσης Παροχή ψυχολογικής υ οστήριξης στους υ ερχρεωµένους

55 Ευχαριστώ ολύ! Υ ουργείο Ανά τυξης και Ανταγωνιστικότητας. Ηµερίδα Ελληνικής Προεδρίας Ε.Ε. ευτέρα 17 Μαρτίου 2014, , Ζά ειο