ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 3 εκεµβρίου 2009 SEC(2009) 1666 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ 2005/29/ΕΚ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΘΕΜΙΤΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ EL 1 EL

2 εκέµβριος 2009 Αποποίηση ευθύνης Το παρόν έγγραφο, το οποίο καταρτίστηκε από τις υπηρεσίες της Γενικής ιεύθυνσης Υγείας και Καταναλωτών, δεν είναι δεσµευτικό για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως θεσµικό όργανο. Παρακαλείστε να σηµειώσετε ότι το παρόν έγγραφο δεν µπορεί να παράσχει επίσηµη ερµηνεία του κοινοτικού δικαίου σε σχέση µε συγκεκριµένη κατάσταση. εν παρέχει επίσης νοµικές συµβουλές για θέµατα εθνικού δικαίου. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Το πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Οι πρακτικές µετά την πώληση καλύπτονται από τον ορισµό των εµπορικών πρακτικών Οι ηλεκτρονικές εµπορικές πρακτικές που ασκούνται µε τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης ή µε ιστοσελίδες σύγκρισης τιµών καλύπτονται από τον ορισµό Μήπως η έννοια των εµπορικών πρακτικών επεκτείνεται σε εµπορευόµενους που αγοράζουν προϊόντα από καταναλωτές; Η προώθηση των πωλήσεων εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Εµπορικές πρακτικές στον χρηµατοοικονοµικό τοµέα εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Εµπορικές πρακτικές που δεν θίγουν τα οικονοµικά συµφέροντα του καταναλωτή δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Εµπορικές πρακτικές που θίγουν µόνον τα οικονοµικά συµφέροντα ανταγωνιστών ή σχετίζονται µε συναλλαγή µεταξύ εµπορευόµενων δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Η έννοια του εµπορευόµενου Η σχέση µεταξύ της οδηγίας και του εθνικού δικαίου και άλλων διατάξεων του κοινοτικού δικαίου Η σχέση µεταξύ της οδηγίας και της αυτορρύθµισης ιατάξεις της οδηγίας Γενικοί προβληµατισµοί για το ρόλο της αυτορρύθµισης Οι γενικές διατάξεις της οδηγίας Η έννοια της «απόφασης συναλλαγής» Ορισµοί και γενικές παρατηρήσεις Απόφαση αγοράς Η έννοια της απόφασης συναλλαγής EL 2 EL

3 2.2. Ο µέσος καταναλωτής ιατάξεις της οδηγίας Νοµολογία και κατευθυντήριες γραµµές Ευάλωτοι καταναλωτές ιατάξεις της οδηγίας Ευάλωτοι καταναλωτές κριτήρια Η αξίωση της «προβλεψιµότητας» Παραπλανητικές πράξεις ιατάξεις της οδηγίας Γενικές παρατηρήσεις Γενικές παραπλανητικές πληροφορίες Μάρκετινγκ που δηµιουργεί σύγχυση Παραπλανητικοί περιβαλλοντικοί ισχυρισµοί Εισαγωγή / Ορισµός Επισκόπηση της ειδικής νοµοθεσίας της ΕΕ για τους περιβαλλοντικούς ισχυρισµούς Η οδηγία και οι παραπλανητικοί περιβαλλοντικοί ισχυρισµοί Το παράρτηµα I απαγορεύει ορισµένους παραπλανητικούς περιβαλλοντικούς ισχυρισµούς Η εφαρµογή των γενικών διατάξεων της οδηγίας στους παραπλανητικούς περιβαλλοντικούς ισχυρισµούς Οι παραβιάσεις κωδίκων συµπεριφοράς οι οποίοι περιλαµβάνουν περιβαλλοντικές δεσµεύσεις µπορούν επίσης να θεωρηθούν ως παραπλανητικές πρακτικές Οι συγκρίσεις προϊόντων που περιλαµβάνουν περιβαλλοντικούς ισχυρισµούς πρέπει να αξιολογούνται σύµφωνα µε τα κριτήρια που ορίζονται από την οδηγία για την παραπλανητική και συγκριτική διαφήµιση Αναγκαστικά µέτρα κατά παραπλανητικών περιβαλλοντικών ισχυρισµών και βάρος απόδειξης Πρόσκληση για αγορά ιατάξεις της οδηγίας Ορισµός Πρόσκληση για αγορά στο πλαίσιο παραπλανητικών παραλείψεων Εφαρµογή των απαιτήσεων πληροφόρησης του άρθρου 7 παράγραφος Πρόσκληση για αγορά και ουσιώδεις πληροφορίες άλλα θέµατα EL 3 EL

4 Παραδείγµατα προσκλήσεων για αγορά Η Μαύρη Λίστα (Πρακτικές του παραρτήµατος Ι) Γενικά θέµατα όσον αφορά την «Μαύρη λίστα» Παράρτηµα I, σηµείο 9 Προϊόντα που δεν µπορούν να πωλούνται νόµιµα ιατάξεις της οδηγίας Παράρτηµα I, σηµείο. 17 Προϊόντα που θεραπεύουν ασθένειες, δυσλειτουργίες και δυσµορφίες ιατάξεις της οδηγίας Ισχυρισµοί σχετικοί µε την υγεία/τα φαρµακευτικά προϊόντα Προϊόντα αισθητικής / θεραπείες και παρεµφερή Παράρτηµα I, σηµείο 20 Χρήση της λέξης «ΩΡΕΑΝ» ιατάξεις της οδηγίας Σκεπτικό/προκαταρκτικές παρατηρήσεις σχετικά µε την απαγόρευση του σηµείου 20 του παραρτήµατος I ιάρθρωση της διάταξης βασικές αρχές και προφανείς παραβιάσεις (η έννοια του «δωρεάν» στο παράρτηµα Ι, σηµείο 20) Βασικά κριτήρια σε σχέση µε τις συνδυασµένες προσφορές Προσφορές υπό όρους αγοράς Χρονικά περιορισµένες δωρεάν υπό όρους αγοράς προσφορές Προσφορές πακέτα Τυποποιηµένα χαρακτηριστικά των προσφορών πακέτων Εφάπαξ κόστος εγκατάστασης και εξοπλισµού Εισαγωγικές προσφορές για νέους πελάτες Νέοι πελάτες υφιστάµενων προϊόντων Νέα προϊόντα Παράρτηµα I σηµείο 31 Έπαθλα ιατάξεις της οδηγίας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ EL 4 EL

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οδηγία 2005/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές (στο εξής «η οδηγία») εκδόθηκε στις 11 Μαΐου Η οδηγία θεσπίζει εναρµονισµένους κανόνες για την καταπολέµηση των αθέµιτων εµπορικών πρακτικών και συµβάλλει στην υψηλού επιπέδου προστασία των καταναλωτών. Εξασφαλίζει ότι οι καταναλωτές δεν παραπλανούνται ούτε εκτίθενται σε επιθετικές µεθόδους εµπορίας και ότι οποιαδήποτε απαίτηση των εµπορευόµενων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σαφής, ακριβής και αιτιολογηµένη, παρέχοντας τη δυνατότητα στους καταναλωτές να προβαίνουν σε ενηµερωµένες και εύλογες επιλογές. Η οδηγία στοχεύει επίσης να εξασφαλίσει, να προωθήσει και να προστατεύσει το θεµιτό ανταγωνισµό στον τοµέα των εµπορικών πρακτικών. Από την έκδοση της οδηγίας, τα κράτη µέλη έχουν θεσπίσει εθνικούς νόµους µεταφοράς. Αυτό δηµιουργεί σειρά προκλήσεων, ιδιαίτερα εάν κάποιος εξετάσει τις νοµικές επιπτώσεις της πλήρους εναρµόνισης σε έναν τοµέα που χαρακτηρίζεται από σηµαντικές διαφορές από την άποψη των εθνικών πολιτικών, του ύφους και των τεχνικών εφαρµογής. Για να εξασφαλιστεί ότι τόσο οι καταναλωτές όσο και οι εµπορευόµενοι υπόκεινται στους ίδιους κανόνες στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ιδιαίτερα σηµαντικό να συµβάλουν οι εθνικές αρχές και τα δικαστήρια στην οµοιόµορφη υλοποίηση και τη συνεκτική εφαρµογή της οδηγίας. Το παρόν έγγραφο έχει στόχο να χορηγήσει κατευθύνσεις σχετικά µε τις βασικές έννοιες και διατάξεις της οδηγίας που θεωρούνται προβληµατικές. Συµπεριλαµβάνει πρακτικά παραδείγµατα που καταδεικνύουν τον τρόπο µε τον οποίο λειτουργεί η οδηγία. Οι κατευθυντήριες γραµµές στοχεύουν να διαµορφώσουν κοινή αντίληψη και σύγκλιση των πρακτικών κατά την εκτέλεση και εφαρµογή της οδηγίας. Ωστόσο, το παρόν έγγραφο δεν έχει επίσηµο νοµικό καθεστώς και, σε περίπτωση διαφωνίας, την τελική ευθύνη για την ερµηνεία της οδηγίας αναλαµβάνει το ικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι κατευθυντήριες γραµµές βασίζονται στα αποτέλεσµα της συνεργασίας µε τα κράτη µέλη και τους ενδιαφερόµενους, την οποία ανέπτυξε η Επιτροπή κατά τα έτη που ακολούθησαν την έκδοση της οδηγίας. Σύµφωνα µε τις συµβουλές µιας άτυπης οµάδας εργασίας και διάφορες διαβουλεύσεις, η Γενική ιεύθυνση Υγείας και Καταναλωτών της Επιτροπής κατάρτισε το παρόν έγγραφο εργασίας το οποίο επιδιώκει να εξετάσει σειρά ζητηµάτων που τίθενται από τις εθνικές αρχές και τους ενδιαφερόµενους. Οι κατευθυντήριες γραµµές αποτελούν ένα ζωντανό έγγραφο. ιατίθενται µέσω του ιαδικτύου 1 και θα συµπληρώνονται και επικαιροποιούνται σε τακτική βάση, δεδοµένου ότι η γνώση των αθέµιτων εµπορικών πρακτικών διευρύνεται. Το συγκεκριµένο έγγραφο δεν είναι εξαντλητικό, αλλά εξελισσόµενο µε βάση τις παρατηρήσεις των εθνικών φορέων επιβολής, την ανάδειξη νέων πρακτικών ή συµπληρωµατικών ερωτήσεων και την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής και εθνικής νοµολογίας. 1 EL 5 EL

6 Τέλος, οι κατευθυντήριες γραµµές θα στηρίξουν την έκθεση για την εφαρµογή της οδηγίας την οποία προτίθεται να υποβάλει η Επιτροπή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο µέχρι τον Ιούνιο του Βλέπε άρθρο 18 παράγραφος 1 της οδηγίας. EL 6 EL

7 1. ΤΟ ΠΕ ΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ Οι εµπορικές πρακτικές ορίζονται στο άρθρο 2 στοιχείο δ): «εµπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές» (οι οποίες αναφέρονται στο εξής και ως «εµπορικές πρακτικές»): κάθε πράξη, παράλειψη, τρόπος συµπεριφοράς ή εκπροσώπησης, εµπορική επικοινωνία, συµπεριλαµβανοµένης της διαφήµισης και του µάρκετινγκ, ενός εµπορευοµένου, άµεσα συνδεόµενη µε την προώθηση, πώληση ή προµήθεια ενός προϊόντος σε καταναλωτές Το άρθρο 2 στοιχείο γ) ορίζει το προϊόν ως «κάθε αγαθό ή υπηρεσία, συµπεριλαµβανοµένης της ακίνητης περιουσίας, των δικαιωµάτων και των υποχρεώσεων». Ο συγκεκριµένος ορισµός αντιστοιχεί στον ορισµό ενός προϊόντος σύµφωνα µε την οδηγία για την παραπλανητική και τη συγκριτική διαφήµιση 3 και µε την πρόταση οδηγίας για τα δικαιώµατα των καταναλωτών 4. Άρθρο 3 «Η παρούσα οδηγία ισχύει για τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές, όπως αυτές θεσπίζονται στο άρθρο 5, πριν, κατά τη διάρκεια και ύστερα από εµπορική συναλλαγή σχετιζοµένη µε ένα συγκεκριµένο προϊόν» Οι πρακτικές µετά την πώληση καλύπτονται από τον ορισµό των εµπορικών πρακτικών Ο ορισµός των εµπορικών πρακτικών πρέπει να αναγιγνώσκεται σε συνδυασµό µε το άρθρο 3 το οποίο αφορά το πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Εµπορικές πρακτικές δεν ασκούνται µόνον κατά τα στάδια της εµπορίας και της πώλησης ή προµήθειας αλλά επίσης µετά την πώληση (βλέπε άρθρο 3 παράγραφος 1). Η αιτιολογική σκέψη 13 της οδηγίας αναφέρεται επίσης σε «αθέµιτες εµπορικές πρακτικές που ασκούνται εκτός οιασδήποτε συµβατικής σχέσης µεταξύ ενός εµπορευόµενου και ενός καταναλωτή ή µετά τη σύναψη της σύµβασης και κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής της». Αυτό τονίζεται επίσης στην επεξηγηµατική έκθεση της πρότασης της Επιτροπής όσον αφορά την οδηγία 5 (σηµείο 59): «Όπως εξηγήσαµε ανωτέρω, η πρόταση, αντί να επιβάλλει µια ειδική κατηγορία αθέµιτων πρακτικών σε σχέση µε τις πρακτικές µετά την πώληση, εφαρµόζει τις διατάξεις της οδηγίας για τις εµπορικές πρακτικές πριν και µετά την πώληση. Εποµένως, ο εµπορευόµενος πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι εµπορικές πρακτικές µετά την πώληση πληρούν τα ίδια πρότυπα ως προς το θεµιτό τους χαρακτήρα µε τις εµπορικές πρακτικές πριν από την πώληση. Εντούτοις, η έλλειψη παροχής υπηρεσιών µετά την πώληση δεν θεωρείται αθέµιτη εκτός εάν η συµπεριφορά του εµπόρου ενδέχεται να οδηγήσει τον µέσο καταναλωτή να έχει ουσιαστικά διαφορετικές προσδοκίες για τις διαθέσιµες υπηρεσίες µετά την πώληση» Οδηγία 2006/114/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 12ης εκεµβρίου 2006, για την παραπλανητική και τη συγκριτική διαφήµιση (κωδικοποίηση), ΕΕ L 376 της 27/12/2006. COM(2008) 614 τελικό. COM (2003) 356 τελικό. EL 7 EL

8 Παραδείγµατα: οι δραστηριότητες είσπραξης οφειλών πρέπει να θεωρείται ως εµπορική πρακτική µετά την πώληση που διέπεται από την οδηγία. Πράγµατι, όταν κάποιος καταναλωτής οφείλει σε κάποιον έµπορο συγκεκριµένο χρηµατικό ποσό (ως οφειλή του καταναλωτή), η είσπραξη αυτής της οφειλής (από αυτόν τον ίδιο ή από τρίτο) συνδέεται άµεσα µε την πώληση ή την προµήθεια προϊόντων οι υπηρεσίες µετά την πώληση πρέπει να αντανακλούν αυτά τα οποία υπεσχέθη ο εµπορευόµενος (για παράδειγµα, όταν ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής πωλείται µε δωρεάν γραµµή τεχνικής εξυπηρέτησης, ο εµπορευόµενος δεν επιτρέπεται να χρεώνει για τη χρήση της) επαχθή και δυσανάλογα εµπόδια όσον αφορά την αλλαγή του προµηθευτή πρέπει επίσης να θεωρούνται ως πρακτικές µετά την πώληση. Για παράδειγµα η ιταλική εκτελεστική αρχή επέβαλε πρόστιµο σε µία εταιρεία τηλεπικοινωνιών επειδή καθυστέρησε και εµπόδισε τους πελάτες της από τη µετάβαση σε άλλον πάροχο υπηρεσιών Οι ηλεκτρονικές εµπορικές πρακτικές που ασκούνται µε τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης ή µε ιστοσελίδες σύγκρισης τιµών καλύπτονται από τον ορισµό Τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία περιλαµβάνουν ιστολόγια, καθώς και ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης έχουν καταστεί σηµαντικά µέσα για την άσκηση εµπορικών πρακτικών, και ειδικότερα συγκαλυµµένων. Χρησιµοποιούνται ενίοτε από τους εµπόρους για την προώθηση και τη διαφήµιση των προϊόντων τους. Για παράδειγµα, διάφορα κράτη µέλη έχουν αναφέρει ότι εταιρείες καλλυντικών πλήρωσαν µπλόγκερ για να προωθήσουν και να διαφηµίσουν τα προϊόντα τους σε ιστολόγιο που απευθυνόταν σε εφήβους, εν αγνοία των άλλων χρηστών. Σε τέτοιες υποθέσεις, οι αρχές θεώρησαν ότι οι σχετικοί µπλόγκερ επιδίδονταν σε συγκαλυµµένες εµπορικές πρακτικές. Οι αθέµιτες εµπορικές πρακτικές µπορούν επίσης να ασκούνται σε ιστότοπους σύγκρισης τιµών. Αυτό είναι προφανές όταν µία επιγραµµική υπηρεσία σύγκρισης τιµών ανήκει ή συνδέεται µε κάποιον έµπορο και χρησιµοποιείται για τη διαφήµιση των προϊόντων του. Για παράδειγµα, ο ιστότοπος «quiestlemoinscher.com» (κατά λέξη «ποιοςείναιοφθηνότερος.com»), µία υπηρεσία σύγκρισης των τιµών τροφίµων που δηµιουργήθηκε από µία γαλλική σηµαντική εταιρεία σούπερ µάρκετ, θεωρήθηκε από τα γαλλικά δικαστήρια ότι είναι δικτυακός τόπος του εµπόρου και εργαλείο συγκριτικής διαφήµισης 7. Στην περίπτωση επαγγελµατικών αλλά ανεξάρτητων ιστότοπων σύγκρισης τιµών, η δραστηριότητα του εµπόρου συνίσταται στη γνωστοποίηση τιµών από τους λιανοπωλητές και στη διαβίβαση αυτής της πληροφορίας στον καταναλωτή. Οι πάροχοι υπηρεσιών αυτού του είδους θα πρέπει ως εκ τούτου να θεωρούνται επίσης εµπορευόµενοι και να δεσµεύονται 6 7 PS TELE2-ostruzionismo migrazione, Provv. n del 03/09/ Pubblicazione Bollettino n. 36/2009 PS TISCALI-ostruzionismo passaggio a TELECOM, Provv. n del 01/10/ Pubblicazione Bollettino n. 40/2009. Tribunal de commerce de Paris (Εµποροδικείο) 29 Μαρτίου 2007 Carrefour κατά Galaec (συνεταιρισµός εµπόρων των εµπορικών κέντρων Leclerc). EL 8 EL

9 κατά συνέπεια από τις διατάξεις της οδηγίας. Σε τέτοιες περιπτώσεις τα κριτήρια και η µεθοδολογία που χρησιµοποιούνται από τους παρόχους υπηρεσιών και κάθε συµβατικός δεσµός µε ορισµένους εµπορευόµενους θα πρέπει να γνωστοποιούνται στους χρήστες των δικτυακών τόπων. Εντούτοις, όταν τα άτοµα παρέχουν πληροφορίες σύγκρισης τιµών αµιγώς σε µη επαγγελµατική βάση, δεν θεωρούνται ότι εµπλέκονται σε εµπορικές πρακτικές. Εκ νέου, εναπόκειται στις εθνικές αρχές εφαρµογής να αξιολογήσουν, για κάθε περίπτωση χωριστά, το κατά πόσον αυτοί οι ιστότοποι εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Μήπως η έννοια των εµπορικών πρακτικών επεκτείνεται σε εµπορευόµενους που αγοράζουν προϊόντα από καταναλωτές; Ορισµένοι εµπορευόµενοι ενδέχεται, κατά τη διάρκεια της επαγγελµατικής τους δραστηριότητας, να αγοράζουν προϊόντα από καταναλωτές. Αυτό συµβαίνει για παράδειγµα στην περίπτωση των εµπόρων αυτοκινήτων, των αρχαιοπωλών και των εµπόρων λιανικής µεταχειρισµένων αγαθών. Σύµφωνα µε τον ορισµό της οδηγίας, οι εµπορικές πρακτικές καλύπτουν µόνον «άµεσα συνδεόµενες πρακτικές µε την προώθηση, πώληση ή προµήθεια ενός προϊόντος σε καταναλωτές». Η αντίστοιχη κατάσταση κατά την οποία οι εµπορευόµενοι αγοράζουν προϊόντα από καταναλωτές δεν εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Εντούτοις, υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες µπορεί να υπάρχει σύνδεσµος µεταξύ της αγοράς ενός προϊόντος από τον έµπορο εκ µέρους των καταναλωτών και της προώθησης, πώλησης ή προµήθειας ενός (διαφορετικού) προϊόντος σε καταναλωτές. Για παράδειγµα, στο εµπόριο αυτοκινήτων οχηµάτων, είναι σύνηθες για τους καταναλωτές να συνάπτουν συµφωνίες αντικατάστασης σύµφωνα µε τις οποίες ο εµπορευόµενος αγοράζει ένα χρησιµοποιηµένο όχηµα από τον καταναλωτή ο οποίος µε τη σειρά του αγοράζει ένα όχηµα από τον έµπορο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η εµπορική πρακτική είναι δράση σε δύο στάδια: η αγορά του αυτοκινήτου από τον έµπορο δεν θα προέκυπτε ανεξάρτητα από την πώληση ενός αυτοκινήτου στον καταναλωτή και η πρακτική συνολικά εµπίπτει ως εκ τούτου στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Σε σχέση µε εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες δεν µπορεί να θεµελιωθεί ένας τέτοιος σύνδεσµος τα κράτη µέλη παραµένουν ελεύθερα, σε κάθε περίπτωση, να επεκτείνουν το πεδίο εφαρµογής της οδηγίας µέσω εθνικού νόµου ή νοµολογίας για να καλύψουν συναλλαγές µεταξύ καταναλωτή και επιχείρησης, στο βαθµό που αυτό συµµορφώνεται µε το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγµα, οι κατευθυντήριες γραµµές του Ηνωµένου Βασιλείου σχετικά µε τα εθνικά µέτρα µεταφοράς της οδηγίας 8 παρέχουν το ακόλουθο παράδειγµα: «ένας έµπορος που είναι εµπειρογνώµων στα κινεζικά προϊόντα κεραµικής λέει σε έναν καταναλωτή ότι ένα βάζο Ming που επιθυµεί να του πωλήσει είναι πλαστό. Αν αυτό δεν ισχύει, η δήλωση θα µπορούσε ενδεχοµένως να αποτελεί ενέργεια παραπλάνησης». 8 Κατευθυντήριες γραµµές της ρύθµισης του ΗΒ (Μάιος 2008) για την εφαρµογή της οδηγίας για τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές Consumer protection from unfair trading Guidance on the UK Regulations (May 2008) implementing the Unfair Commercial Practices Directive Office of Fair Trading/ Department for Business Enterprise and Regulatory Reform. EL 9 EL

10 1.4. Η προώθηση των πωλήσεων εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Εµπορικές πρακτικές, όπως συνδυασµένες ή εξαρτηµένες προσφορές, εκπτώσεις, µειώσεις τιµής, πωλήσεις προώθησης, εµπορικές λαχειοφόροι αγορές, διαγωνισµοί και κουπόνια εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας και, ως εκ τούτου, ρυθµίζονται από τις διατάξεις της. Πράγµατι, ο ορισµός των εµπορικών πρακτικών («άµεσα συνδεόµενη µε την προώθηση, πώληση ή προµήθεια ενός προϊόντος σε καταναλωτές») αναφέρει σαφώς την προώθηση. Η οδηγία περιλαµβάνει διάφορες διατάξεις που αφορούν πρακτικές προώθησης προϊόντων (για παράδειγµα, το άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχείο δ) σχετικά µε παραπλανητικές πράξεις όσον αφορά την ύπαρξη ειδικής πλεονεκτικής τιµής το παράρτηµα 1 σηµείο 5 (διαφήµιση «δόλωµα»), το σηµείο 7 (ειδικές προσφορές), τα σηµεία 19 και 31 (προώθηση επάθλων, διαγωνισµοί) και το σηµείο 20 (δωρεάν προσφορές)). Το ικαστήριο διευκρίνισε το συγκεκριµένο σηµείο στην υπόθεση «Total Belgium» 9 : «[ ]οι συνοδευόµενες µε δώρα προσφορές αποτελούν εµπορικές πράξεις που σαφώς εντάσσονται στο πλαίσιο της εµπορικής στρατηγικής ενός επιχειρηµατία και ευθέως αφορούν την προώθηση των προϊόντων του και τη διοχέτευσή τους στην αγορά. Εποµένως, αποτελούν κάλλιστα εµπορικές πρακτικές υπό την έννοια του άρθρου 2 στοιχείο δ) της οδηγίας, οπότε εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της.» (σηµείο 50). Σύµφωνα µε την παράγραφο 69 των προτάσεων του γενικού εισαγγελέα στη συγκεκριµένη υπόθεση, «Οι συνοδευόµενες µε δώρα προσφορές στηρίζονται στον συνδυασµό τουλάχιστον δύο διαφορετικών προσφορών προϊόντων ή υπηρεσιών σε µία µονάδα πωλήσεως από επιχειρηµατικής απόψεως, οι συνοδευόµενες µε δώρα προσφορές συνιστούν µέτρο της πολιτικής τιµών και της πολιτικής επικοινωνίας, δύο από τις σηµαντικότερες πολιτικές στο µάρκετινγκ». Το ικαστήριο θα διευκρινίσει περαιτέρω το πεδίο εφαρµογής της οδηγίας στις αποφάσεις που θα εκδώσει στις υποθέσεις : C-304/08 «Plus Warenhandelsgesellschaft» (έκδοση προδικαστικής απόφασης Γερµανία). Η συγκεκριµένη υπόθεση αφορά µια εθνική ρύθµιση σύµφωνα µε την οποία η συµµετοχή του καταναλωτή σε διαφηµιστικού χαρακτήρα διαγωνισµούς ή παίγνια εξαρτάται από την αγορά προϊόντος ή υπηρεσίας. Στις προτάσεις της, η γενική εισαγγελέας προέταξε το επιχείρηµα ότι αυτό το είδος κοινών προσφορών αποτελεί εµπορικές πρακτικές και εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας 10. C-540/08 «Mediaprint Zeitungs» (έκδοση προδικαστικής απόφασης Αυστρία). Η συγκεκριµένη υπόθεση αφορά εθνική νοµοθετική ρύθµιση η οποία προβλέπει την απαγόρευση των εµπορικών πρακτικών που εξαρτούν την προσφορά δώρων στους καταναλωτές από την αγορά αγαθών ή υπηρεσιών Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-261/07 (VTB-VAB NV κατά Total Belgium NV) και C-299/07 (Galatea BVBA κατά Sanoma Magazines Belgium NV) της 23ης Απριλίου Προτάσεις στην υπόθεση C-304/08, της 3ης Σεπτεµβρίου EL 10 EL

11 C-522/08 «Telekomunikacja Polska» (έκδοση προδικαστικής απόφασης Πολωνία). Η συγκεκριµένη υπόθεση αφορά µία εθνική ρύθµιση, στον τοµέα των τηλεπικοινωνιών, η οποία εξαρτά τη σύναψη σύµβασης παροχής υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών από την αγορά άλλων υπηρεσιών ή εξοπλισµού Εµπορικές πρακτικές στον χρηµατοοικονοµικό τοµέα εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Άρθρο 3 παράγραφος 9 Ως προς τις "χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες" όπως ορίζονται στην οδηγία 2002/65/ΕΚ προς τους καταναλωτές και την ακίνητη περιουσία, τα κράτη µέλη µπορούν να επιβάλλουν περιοριστικότερους και λεπτοµερέστερους κανόνες από τους κανόνες της παρούσας οδηγίας στον εναρµονιζόµενο τοµέα. Η οδηγία 2002/65/ΕΚ 11 ορίζει ως χρηµατοοικονοµική υπηρεσία «κάθε υπηρεσία τραπεζικής, πιστωτικής, ασφαλιστικής ή επενδυτικής φύσεως ή σχετική µε ατοµικές συντάξεις ή µε πληρωµές». Παραδείγµατα αθέµιτων εµπορικών πρακτικών στον χρηµατοοικονοµικό τοµέα Οι χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας και υπόκεινται στις διατάξεις της, συµπεριλαµβανοµένου του παραρτήµατος Ι (η «µαύρη λίστα»). Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 10, η οδηγία «προστατεύει τον καταναλωτή όπου δεν υπάρχει ειδική τοµεακή νοµοθεσία σε κοινοτικό επίπεδο και απαγορεύει στους εµπορευόµενους τη δηµιουργία εσφαλµένων εντυπώσεων για τη φύση των προϊόντων. Αυτό είναι ιδιαίτερα σηµαντικό για σύνθετα προϊόντα µε υψηλά επίπεδα κινδύνου για τους καταναλωτές όπως ορισµένα προϊόντα χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών». Οι εθνικές αρχές έχουν ήδη εφαρµόσει τις διατάξεις της οδηγίας στο συγκεκριµένο τοµέα. Τοιουτοτρόπως, οι ελληνικές 12 και οι βελγικές αρχές έχουν ήδη ασκήσει προσφυγή κατά τραπεζών για την παροχή παραπλανητικών πληροφοριών σχετικά µε τους εγγενείς κινδύνους ορισµένων χρηµατοπιστωτικών προϊόντων, κυρίως οµολόγων της Lehman Brothers. Κατά τον καθορισµό του κατά πόσον πρακτικές αυτού του είδους είναι παραπλανητικές, οι ελληνικές αρχές έλαβαν υπόψη το γεγονός ότι οι καταναλωτές που αποτελούσαν στόχο αυτών των τραπεζών για την πώληση των συγκεκριµένων οµολόγων ήταν απλοί κάτοχοι τρεχούµενων λογαριασµών και όχι επαγγελµατίες επενδυτές εξοικειωµένοι µε αυτό το είδος χρηµατοπιστωτικών προϊόντων. Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά µε τις λιανικές χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες 13 της 22ας Σεπτεµβρίου 2009 εντόπιζε άλλες προβληµατικές εµπορικές πρακτικές που παρατηρούνται στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα, όπως για παράδειγµα: Οδηγία 2002/65/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 23ης Σεπτεµβρίου 2002, σχετικά µε την εξ αποστάσεως εµπορία χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών προς τους καταναλωτές και την τροποποίηση των οδηγιών 90/619/ΕΟΚ του Συµβουλίου, 97/7/ΕΚ και 98/27/ΕΚ, ΕΕ 271/16 της 9ης Οκτωβρίου Υπουργείο Ανάπτυξης, Γενική ιεύθυνση Καταναλωτών, ιεύθυνση για την Προστασία του Καταναλωτή, πρόστιµο ευρώ που επιβλήθηκε στις 27 Μαρτίου 2009 στην εταιρεία Citibank PLC, Αθήνα. EL 11 EL

12 µη διαφανή τραπεζικά τέλη τα οποία καθιστούν σχεδόν αδύνατο για τους καταναλωτές να συγκρίνουν συστηµατικά όλες τις προσφορές που εµφανίζονται στην αγορά 14 ανεπαρκής και ακατάληπτη προσυµβατική πληροφόρηση (πολύπλοκη γλώσσα, σηµαντικές πληροφορίες τυπωµένες µε µικροσκοπικά γράµµατα, µακροσκελείς σελίδες πληροφοριών που παρέχονται µόλις λίγο πριν την υπογραφή της σύµβασης). Ως συνέπεια, οι καταναλωτές δεν είναι επαρκώς ενηµερωµένοι σχετικά µε τα χαρακτηριστικά (για παράδειγµα, το επιτόκιο, την αναµενόµενη απόδοση και τα συνεπαγόµενα έξοδα) του χρηµατοπιστωτικού προϊόντος για τρεχούµενους τραπεζικούς λογαριασµούς, πιθανά εµπόδια αλλαγής τραπεζικού λογαριασµού. Σύµφωνα µε την οδηγία, αυτού του είδους οι πρακτικές πρέπει να θεωρούνται παραπλανητικές: οι πληροφορίες προς τους καταναλωτές δεν πρέπει να είναι ψευδείς ή παραπλανητικές ιδιαίτερα σε σχέση µε τα οφέλη, τα αναµενόµενα αποτελέσµατα και τους κινδύνους που περιλαµβάνονται σε συγκεκριµένο χρηµατοπιστωτικό προϊόν ή υπηρεσία. Περαιτέρω, η παρουσίαση και ο υπολογισµός των τελών και επιβαρύνσεων πρέπει να είναι σαφής (για παράδειγµα, σε σχέση µε επιβαρύνσεις υπερανάληψης). Σύµφωνα µε την οδηγία, οι πληροφορίες, ακόµα και αν είναι αντικειµενικά ορθές, δεν θα πρέπει να παρουσιάζονται µε παραπλανητικό τρόπο. Τέλος, η οδηγία ορίζει κριτήρια για την αξιολόγηση επιθετικών πρακτικών, συµπεριλαµβανοµένης της χρησιµοποίησης επαχθών ή δυσανάλογων µη συµβατικών εµποδίων σε περίπτωση που ο καταναλωτής επιθυµεί να λύσει τη σύµβαση ή να µεταβεί σε άλλον εµπορευόµενο. Τα εµπόδια όσον αφορά τη µετάβαση σε άλλο προϊόν ή εµπορευόµενο µπορούν ως εκ τούτου να θεωρηθούν επιθετικές πρακτικές 15. Σε σχέση µε τις υπηρεσίες πληρωµών (οι οποίες ορίζονται ως υπηρεσίες που επιτρέπουν τις καταθέσεις µετρητών σε λογαριασµό πληρωµών, καθώς και όλες τις δραστηριότητες που απαιτούνται για την τήρηση λογαριασµού πληρωµών), οι καταναλωτές προστατεύονται επίσης κατά της πληροφόρησης που παρέχεται µε δυσνόητο τρόπο σύµφωνα µε την οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωµών 16 η οποία προβλέπει ότι «η διατύπωση των πληροφοριών και όρων πρέπει να είναι εύκολα κατανοητή, µε σαφή και εύληπτη µορφή και σε επίσηµη γλώσσα του κράτους µέλους στο οποίο παρέχεται η υπηρεσία πληρωµών ή σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα συµφωνήσουν τα µέρη» (άρθρο 41). Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα συνεργαστούν µε τις εθνικές αρχές κατά τη µεταφορά και την εφαρµογή της οδηγίας στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα και ενδεχοµένως θα συµπληρώσουν τις κατευθυντήριες γραµµές µε βάση περαιτέρω υποθέσεις και παραδείγµατα που θα συγκεντρωθούν Βλέπε την εµπεριστατωµένη µελέτη σχετικά µε τα τραπεζικά τέλη στην ηλεκτρονική διεύθυνση: Σε σχέση µε την αλλαγή τράπεζας, η επιτροπή ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου έχει υιοθετήσει κοινές αρχές που διευκολύνουν την αλλαγή τραπεζικού λογαριασµού οι οποίες όφειλαν να εφαρµόζονται από την 1η Νοεµβρίου Βλέπε: Οδηγία 2007/64/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 13ης Νοεµβρίου 2007, για τις υπηρεσίες πληρωµών στην εσωτερική αγορά, την τροποποίηση των οδηγιών 97/7/ΕΚ 2002/65/ΕΚ, 2005/60/ΕΚ και 2006/48/ΕΚ και την κατάργηση της οδηγίας 97/5/ΕΚ, ΕΕ L 319 της 05/12/2007 σσ EL 12 EL

13 Η ρήτρα ελάχιστης εναρµόνισης Το άρθρο 3 παράγραφος 9 ορίζει ότι τα κράτη µέλη µπορούν να ρυθµίζουν µε πιο περιοριστικό τρόπο τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές που παρατηρούνται στο συγκεκριµένο τοµέα (µε την έννοια ότι η οδηγία δεν εναρµονίζει πλήρως τους εθνικούς κανόνες που διέπουν τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών. Η αιτιολογική σκέψη 9 εξηγεί περαιτέρω ότι «για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες και την ακίνητη περιουσία λόγω της πολυπλοκότητας και των σοβαρών κινδύνων που ενέχουν, απαιτούνται λεπτοµερείς ρυθµίσεις, συµπεριλαµβανοµένων των θετικών υποχρεώσεων που επιβάλλονται στους εµπορευόµενους. Για το λόγο αυτό, στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών και της ακίνητης περιουσίας η παρούσα οδηγία ισχύει υπό την επιφύλαξη του δικαιώµατος των κρατών µελών να υπερβαίνουν τα όρια των διατάξεων της παρούσας οδηγίας προκειµένου να προστατεύσουν τα οικονοµικά συµφέροντα των καταναλωτών». Για παράδειγµα: τα κράτη µέλη µπορούν να διατηρήσουν εθνικούς κανόνες που απαγορεύουν συνδυασµένες προσφορές χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών 17 στο µέτρο που οι συγκεκριµένοι κανόνες δεν αντιβαίνουν στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα κράτη µέλη µπορούν να διατηρήσουν πιο λεπτοµερείς απαιτήσεις πληροφόρησης για χρηµατοπιστωτικά προϊόντα ή τυποποιηµένα έντυπα; Η σχέση µε ειδικές οδηγίες Όταν άλλες οδηγίες προβλέπουν πιο ειδικούς κανόνες για τις εµπορικές πρακτικές στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα, η οδηγία συµπληρώνει αυτή την ισχύουσα νοµοθεσία. Για παράδειγµα, η οδηγία για τις συµβάσεις καταναλωτικής πίστης 18 περιλαµβάνει ειδικές διατάξεις για κάθε διαφήµιση σχετική µε συµβάσεις πίστωσης (όπως για παράδειγµα ότι η διαφήµιση πρέπει να προσδιορίζει το χρεωστικό επιτόκιο, το συνολικό ποσό πίστωσης, το συνολικό ετήσιο πραγµατικό επιτόκιο και, κατά περίπτωση, τη διάρκεια της σύµβασης πίστωσης) καθώς και ότι πρέπει να χορηγείται στους καταναλωτές κατάλογος τυποποιηµένων πληροφοριών πριν από τη σύναψη της σύµβασης για να µπορούν, ιδιαίτερα, να συγκρίνουν τις διάφορες προσφορές. Η οδηγία ΑΕΠ (αθέµιτες εµπορικές πρακτικές) συµπληρώνει αυτές τις ειδικές απαιτήσεις. Θα εφαρµόζεται εάν, για παράδειγµα, οι πληροφορίες διαφηµίζονται µε παραπλανητικό τρόπο ή εάν ο πάροχος υπηρεσίας χρησιµοποιεί επιθετικές εµπορικές πρακτικές. Η οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωµών (οδηγία 2007/64/ΕΚ) περιλαµβάνει απαιτήσεις πληροφόρησης πριν από τη σύναψη της σύµβασης στον τοµέα των υπηρεσιών πληρωµών που προσφέρονται σε καταναλωτές (άρθρα και άρθρο 42) καθώς και απαιτήσεις για τον τρόπο µε τον οποίο πρέπει να παρέχονται αυτές οι πληροφορίες (άρθρα 36 και 41). Ο τοµέας στον οποίον αλληλεπικαλύπτονται η παρούσα οδηγία και η οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωµών είναι περιορισµένος δεδοµένου ότι το πεδίο εφαρµογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες πληρωµών περιορίζεται στις υπηρεσίες πληρωµών (ενώ η οδηγία εφαρµόζεται σε Η νοµολογία του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου για τις κοινές προσφορές δεν εφαρµόζεται στο χρηµατοπιστωτικό τοµέα δυνάµει του άρθρου 3 παράγραφος 9. Οδηγία 2008/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 23ης Απριλίου 2008, για τις συµβάσεις καταναλωτικής πίστης και την κατάργηση της οδηγίας 87/102/ΕΟΚ του Συµβουλίου ΕΕ L 133/66 της 22ας Μαΐου EL 13 EL

14 ένα ευρύτερο φάσµα χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών µεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (business-to-consumers - B2C)). Σε αυτόν τον περιορισµένο τοµέα, η οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωµών περιλαµβάνει πιο ειδικές διατάξεις σχετικά µε την πληροφόρηση που πρέπει να χορηγείται στους καταναλωτές πριν από τη σύναψη της σύµβασης σε περίπτωση πρόσκλησης για αγορά και σχετικά µε τις λεπτοµέρειες χορήγησης αυτών των πληροφοριών και αποτελεί, ως εκ τούτου, lex specialis σε σχέση µε την οδηγία. Εκτός του συγκεκριµένου τοµέα, η οδηγία συνεχίζει να εφαρµόζεται και είναι ως εκ τούτου συµπληρωµατική προς την οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωµών (βλέπε αιτιολογική σκέψη 22 της οδηγίας για τις υπηρεσίες πληρωµών). Η οδηγία εφαρµόζεται, για παράδειγµα, όταν πρόκειται για διαφήµιση υπηρεσιών πληρωµών ή επιθετική πώληση υπηρεσιών πληρωµών Εµπορικές πρακτικές που δεν θίγουν τα οικονοµικά συµφέροντα του καταναλωτή δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Άρθρο 1 Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι να συµβάλει στην ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και στην επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών µε την προσέγγιση των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών µελών για τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές που βλάπτουν τα οικονοµικά συµφέροντα των καταναλωτών. Το άρθρο 1 της οδηγίας προβλέπει ρητά την εναρµόνιση εκείνων των πρακτικών «που βλάπτουν τα οικονοµικά συµφέροντα των καταναλωτών». Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι εθνικοί κανόνες στοχεύουν στην προστασία συµφερόντων τα οποία δεν είναι οικονοµικού χαρακτήρα, αυτοί οι κανόνες δεν θα εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Ως εκ τούτου, η οδηγία δεν επηρεάζει τη δυνατότητα των κρατών µελών να διατηρούν πρόσθετους και πιο περιοριστικούς κανόνες για τη ρύθµιση των εµπορικών πρακτικών για λόγους προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των καταναλωτών (βλέπε άρθρο 3 παράγραφος 3 της οδηγίας) ή προστασίας του περιβάλλοντος. Οµοίως, εθνικοί κανόνες που ρυθµίζουν εµπορικές δραστηριότητες, συµπεριλαµβανοµένης της εµπορίας και της διαφήµισης, βάσει κανόνων «καλαισθησίας και ευπρέπειας» δεν καλύπτονται από την οδηγία. Σύµφωνα µε την αιτιολογική σκέψη 7, «[η παρούσα οδηγία] δεν καλύπτει κανόνες δικαίου που σχετίζονται µε την καλαισθησία και την ευπρέπεια, οι οποίοι παρουσιάζουν σηµαντικές διαφορές µεταξύ των κρατών µελών. Εµπορικές πρακτικές, όπως π.χ. η άγρα πελατών στους δρόµους, ενδέχεται να είναι ανεπιθύµητη στα κράτη µέλη για λόγους πολιτιστικούς. Συνεπώς, τα κράτη µέλη θα πρέπει να εξακολουθήσουν να µπορούν να απαγορεύουν εµπορικές πρακτικές για λόγους καλαισθησίας και ευπρέπειας στην επικράτειά τους, ακόµα και όταν οι πρακτικές αυτές δεν περιορίζουν την ελευθερία επιλογής των καταναλωτών. Κατά την εφαρµογή της παρούσας οδηγίας, και ιδίως των γενικών ρητρών της, θα πρέπει να λαµβάνονται πλήρως υπόψη οι περιστάσεις της οικείας µεµονωµένης περίπτωσης». Ως εκ τούτου, εθνικοί κανόνες σχετικά µε τις εµπορικές πρακτικές, συµπεριλαµβανοµένης της εµπορίας και της διαφήµισης, οι οποίοι ρυθµίζουν την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την πρόληψη σεξουαλικών, φυλετικών και θρησκευτικών διακρίσεων ή την απεικόνιση γυµνού, βίας, αντικοινωνικής συµπεριφοράς δεν καλύπτονται από την οδηγία. Σύµφωνα µε τα προαναφερόµενα, τα ακόλουθα παραδείγµατα δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας: EL 14 EL

15 εθνικές απαγορεύσεις ή αυστηρότεροι κανόνες που ρυθµίζουν την εµπορία βίαιων ηλεκτρονικών βιντεοπαιχνιδιών εθνικοί κανόνες που απαγορεύουν τις διαφηµίσεις για παιχνίδια µε στρατιωτικό θέµα που απευθύνονται σε παιδιά. EL 15 EL

16 1.7. Εµπορικές πρακτικές που θίγουν µόνον τα οικονοµικά συµφέροντα ανταγωνιστών ή σχετίζονται µε συναλλαγή µεταξύ εµπορευόµενων δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας Άρθρο 3 Η παρούσα οδηγία ισχύει για τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές, όπως αυτές θεσπίζονται στο άρθρο 5, πριν, κατά τη διάρκεια και ύστερα από εµπορική συναλλαγή σχετιζοµένη µε ένα συγκεκριµένο προϊόν. Συναλλαγές µεταξύ επιχειρήσεων Οι εµπορικές πρακτικές µεταξύ επιχειρήσεων («B2B») δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Ρυθµίζονται εν µέρει από την οδηγία για την παραπλανητική και συγκριτική διαφήµιση 19. Τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίσουν να επεκτείνουν την προστασία που χορηγείται σύµφωνα µε την οδηγία σε εµπορικές πρακτικές µεταξύ επιχειρήσεων (ή µεταξύ καταναλωτών). Για παράδειγµα, η Γερµανία, η Αυστρία και η Σουηδία έχουν επεκτείνει όλες τις διατάξεις της οδηγίας σε εµπορικές πρακτικές µεταξύ επιχειρήσεων, ενώ η Γαλλία έχει κάνει το ίδιο για ορισµένες µόνο διατάξεις. Εθνικοί κανόνες που προστατεύουν τα συµφέροντα ανταγωνιστών Η αιτιολογική σκέψη 6 διευκρινίζει ότι η οδηγία «δεν καλύπτει ούτε θίγει τους εθνικούς νόµους για τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές που βλάπτουν µόνο τα οικονοµικά συµφέροντα των ανταγωνιστών ή τις πρακτικές που αφορούν εµπορικές συναλλαγές τα κράτη µέλη, λαµβάνοντας πλήρως υπόψη τους την αρχή της επικουρικότητας, θα συνεχίσουν να είναι σε θέση να ρυθµίζουν τέτοιου είδους πρακτικές, σύµφωνα µε το κοινοτικό δίκαιο, εφόσον επιλέξουν να το πράττουν». Τοιουτοτρόπως, οι εθνικοί κανόνες που διέπουν εµπορικές πρακτικές όπως η πώληση κάτω του κόστους/πώληση µε ζηµία, για τις οποίες ο µόνος λόγος ύπαρξης είναι να εξασφαλίσουν δίκαιο ανταγωνισµό στο χώρο της αγοράς, δεν εµπίπτουν στο πεδίο της οδηγίας. Εντούτοις, µόνον τα µέτρα που προστατεύουν αποκλειστικά τα συµφέροντα των ανταγωνιστών δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα συµφέροντα καταναλωτών και ανταγωνιστών συµπίπτουν και εθνικά µέτρα ρυθµίζουν µία πρακτική µε το διπλό στόχο να προστατεύσουν τους καταναλωτές και τους ανταγωνιστές, αυτά τα εθνικά µέτρα καλύπτονται από την οδηγία. Για παράδειγµα, τα εθνικά µέτρα που ρυθµίζουν τις ηµεροµηνίες εποχιακών πωλήσεων για να προστατεύσουν τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις από εντατικές πωλήσεις καθόλη τη διάρκεια του χρόνου εκ µέρους µεγάλων αλυσίδων έχουν ως στόχο τους να εξασφαλίσουν το δίκαιο ανταγωνισµό. Κατά συνέπεια, δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Από την άλλη πλευρά, εθνικά µέτρα που προβλέπουν πιο περιοριστικούς κανόνες σχετικά µε τον τρόπο µε τον οποίον πρέπει να παρουσιάζονται στους καταναλωτές οι µειωµένες τιµές κατά 19 Οδηγία 2006/114/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 12ης εκεµβρίου 2006, για την παραπλανητική και τη συγκριτική διαφήµιση (κωδικοποίηση), ΕΕ L 376 της 27/12/2006. EL 16 EL

17 τη διάρκεια εποχιακών πωλήσεων ή ρυθµίζουν τη διαφάνεια των πληροφοριών σχετικά µε τις πωλήσεις εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Η διάκριση µεταξύ συµφέροντος καταναλωτών και εµπορευόµενων αναµένεται να διευκρινιστεί από το ικαστήριο µε αποφάσεις σε υποθέσεις που εκκρεµούν ενώπιόν του. Για παράδειγµα, στις προτάσεις της Γενικής Εισαγγελέα στην υπόθεση Plus Warenhandelsgesellschaft 20, η Γενική Εισαγγελέας θεωρεί ότι η οδηγία εφαρµόζεται παρά το γεγονός ότι η εθνική νοµοθεσία (η UWG) προστατεύει ευρύτερο φάσµα συµφερόντων (τα συµφέροντα των καταναλωτών καθώς και των ανταγωνιστών): 65. Αντίθετα απ ό,τι η Τσεχική Κυβέρνηση, δεν έχω κανενός είδους αµφιβολία ότι το πνεύµα και ο σκοπός της ρυθµίσεως του άρθρου 4, σηµείο 6, του UWG είναι η προστασία του καταναλωτή. 66. Πρώτον, το άρθρο 1 του UWG προβλέπει ρητώς ότι αυτός ο νόµος, παράλληλα µε την προστασία των ανταγωνιστών, καθώς και των λοιπών επιχειρηµατιών, αποσκοπεί επίσης στην προστασία των καταναλωτών από τον αθέµιτο ανταγωνισµό. εύτερον, τόσο το ιστορικό της γενέσεως όσο και το πνεύµα και ο σκοπός του άρθρου 4, σηµείο 6, του UWG συνηγορούν υπέρ του ότι αυτό είναι το νόηµα της διατάξεως. Πράγµατι, αυτή η εσωτερικού δικαίου ρύθµιση κωδικοποιεί τη µέχρι τούδε νοµολογία του Bundesgerichtshof ως προς το άρθρο 1 του UWG, όπως ίσχυε προηγουµένως, κατά την οποία είναι αντίθετο προς το δίκαιο του ανταγωνισµού να εξαρτάται η συµµετοχή σε διαφηµιστικούς διαγωνισµούς ή σε διαφηµιστικά κερδοφόρα παίγνια από την αγορά ενός αγαθού ή την παραγγελία µιας υπηρεσίας. Ο νοµοθετικός της σκοπός έγκειται, όπως καθίσταται σαφές από τις προπαρασκευαστικές εργασίες για τη θέσπιση του νόµου, στην προστασία του καταναλωτή από τον υπερβολικό επηρεασµό, µέσω εκµεταλλεύσεως της ηδονής του παιγνίου, της ελευθερίας του να αποφασίζει. Η ρύθµιση στηρίζεται στην εκτίµηση ότι µέσω του συνδυασµού της συµµετοχής σε διαφηµιστικά κερδοφόρα παίγνια µε την αγορά αγαθών µπορεί επίσης ένας συνετός µέσος καταναλωτής να επηρεασθεί τόσο έντονα στην απόφαση του να αγοράσει, ώστε να µην ενεργεί πλέον βάσει ορθολογικών κριτηρίων, αλλά να ωθείται από την επιδίωξη του κέρδους που συνιστά το έπαθλο. Αυτό βρίσκεται σε αντιστοιχία προς την οµοθύµως υποστηριζόµενη άποψη στη νοµική επιστήµη. 67. Συνεπώς, η εθνική αυτή ρύθµιση εµπίπτει και στο προσωπικό πεδίο εφαρµογής της οδηγίας 2005/29. Στις προτάσεις, η Γενική Εισαγγελέας προτείνει σειρά κριτηρίων για να αξιολογείται το κατά πόσον τα «µεικτά» εθνικά µέτρα αυτού του είδους (δηλαδή η προστασία των συµφερόντων τόσο των καταναλωτών όσο και των ανταγωνιστών) εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. Τοιουτοτρόπως, ο γενικός σκοπός της ρύθµισης, το ιστορικό και η γένεση των εν λόγω µέτρων, οι προπαρασκευαστικές εργασίες και τα ακαδηµαϊκά σχόλια µπορούν να ληφθούν υπόψη για να διαπιστωθεί το κατά πόσο µία διάταξη στοχεύει στην προστασία καταναλωτών. 20 Προτάσεις στην υπόθεση C-304/08 της 3ης Σεπτεµβρίου EL 17 EL

18 1.8. Η έννοια του εµπορευόµενου Άρθρο 2 στοιχείο β): «εµπορευόµενος»: κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο το οποίο, όσον αφορά τις εµπορικές πρακτικές που καλύπτει η παρούσα οδηγία, ενεργεί για σκοπούς οι οποίοι σχετίζονται µε την εµπορική, επιχειρηµατική, βιοτεχνική ή ελευθέρια επαγγελµατική του δραστηριότητα και κάθε πρόσωπο το οποίο ενεργεί εξ ονόµατος ή για λογαριασµό του εµπορευόµενου. Ο ορισµός καλύπτει όχι µόνο τους εµπορευόµενους που δρουν για δικό τους λογαριασµό αλλά εξίσου τους ενδιάµεσους που δρουν εξ ονόµατος του εµπορευόµενου. Για παράδειγµα, µεσάζοντες που πληρώνονται από τον εµπορευόµενο µε σκοπό την εµπορία ή τη διαφήµιση των προϊόντων του θα είναι εµπορευόµενοι κατά την έννοια της οδηγίας. εδοµένου ότι η οδηγία ρυθµίζει τις εµπορικές πρακτικές υπό ευρεία έννοια και καλύπτει την ιδιαίτερη κατάσταση των «αφανών» εµπόρων (βλέπε κάτωθι), είναι σηµαντικό να αξιολογείται από τις εθνικές αρχές εφαρµογής του νόµου, για κάθε περίπτωση χωριστά, ποια πρόσωπα µπορούν να ορισθούν ως εµπορευόµενοι σε δεδοµένες συνθήκες. Για παράδειγµα, υπάρχουν καταστάσεις στις οποίες άτοµα που εµφανίζονται ως καταναλωτές οι οποίοι πωλούν προϊόντα σε άλλους καταναλωτές θα µπορούσαν να είναι στην πραγµατικότητα εµπορευόµενοι («αφανείς πωλήσεις µεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (B2C»). Οι εθνικοί φορείς επιβολής θα πρέπει να προβούν σε αξιολόγηση λαµβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα: το κατά πόσον ο πωλητής έχει κερδοσκοπικό κίνητρο τον αριθµό, το ποσό και τη συχνότητα των συναλλαγών το συνολικό κύκλο εργασιών του πωλητή το κατά πόσον ο αγοραστής προβαίνει στην αγορά προϊόντων µε σκοπό τη µεταπώλησή τους. Εκείνα τα πρόσωπα, τα οποία έχουν ως κύρια δραστηριότητά τους την πώληση προϊόντων από το σπίτι τους µέσω του ιαδικτύου χρησιµοποιώντας ιστότοπους δηµοπρασίας σε πολύ τακτική βάση και τα οποία επιδιώκουν να αποκοµίσουν κέρδος και/ή αγοράζουν προϊόντα µε σκοπό να τα µεταπωλήσουν σε υψηλότερη τιµή, θα µπορούσαν για παράδειγµα να εµπίπτουν στον ορισµό του εµπορευόµενου. Οι οργανώσεις που επιδιώκουν φιλανθρωπικούς ή άλλους δεοντολογικούς σκοπούς θα χαρακτηρίζονται ως εµπορευόµενοι σύµφωνα µε την οδηγία ανάλογα µε το κατά πόσον επιδίδονται σε εµπορικές δραστηριότητες (για παράδειγµα, η πώληση προϊόντων παράχθηκαν βάσει δεοντολογικών προδιαγραφών). Όταν αυτές δρουν ως εµπορευόµενοι θα πρέπει τοιουτοτρόπως να συµµορφώνονται µε τις διατάξεις της οδηγίας στο βαθµό που αυτό αφορά τις εµπορικές τους δραστηριότητες (για παράδειγµα, οι πληροφορίες για την προέλευση του προϊόντος ή για τις δεοντολογικές προδιαγραφές του δεν θα πρέπει να είναι παραπλανητικές). ιάφορα κράτη µέλη έχουν αναφέρει την υπόθεση µιας ένωσης ζωγράφων µε ειδικές ανάγκες η οποία προσφέρει κάρτες ζωγραφισµένες από τα µέλη της δωρεάν, καλώντας όµως τα άτοµα να προβούν σε συνεισφορά. Οι εθνικοί φορείς επιβολής θεώρησαν ότι η ένωση δρα ως εµπορευόµενη και αξιολόγησαν την πρακτική σύµφωνα µε τις διατάξεις της οδηγίας. Το γεγονός ότι µία οργάνωση είναι διαρθρωµένη ως «µη κερδοσκοπική» ή «κοινής ωφέλειας» είναι αδιάφορο για την αξιολόγηση του κατά πόσον µία τέτοια οργάνωση είναι εµπορευόµενη ή µη σύµφωνα µε την οδηγία. Για παράδειγµα, αν µία ιδιωτική εταιρεία υγειονοµικής ασφάλισης περιγράφει τον εαυτό της ως οργάνωση «κοινής ωφέλειας» λόγω του ότι δεν έχει µετόχους και επανεπενδύει το εµπορικό πλεόνασµά της στην επιχείρηση αυτό δεν θέτει υπό αµφισβήτηση το γεγονός ότι µία τέτοια εταιρεία είναι εµπορευόµενη σύµφωνα µε την οδηγία. EL 18 EL

19 Οι δηµόσιες αρχές µπορούν επίσης να είναι εµπορευόµενοι όταν αναπτύσσουν εµπορικές δραστηριότητες. Για παράδειγµα, ένας δήµος ο οποίος εµπορεύεται σε µειωµένες τιµές εισιτήρια για µία έκθεση τέχνης την οποία διοργανώνει θα εµπέσει στον ορισµό του εµπορευόµενου για τους σκοπούς της οδηγίας. Τέλος, η οδηγία εξετάζει την ιδιαίτερη κατάσταση των «αφανών» εµπορευόµενων ή των εµπορευόµενων που εµφανίζονται ως καταναλωτές. Σύµφωνα µε το παράρτηµα Ι της οδηγίας (η «µαύρη λίστα») σηµείο 22, η ακόλουθη πρακτική απαγορεύεται σε κάθε περίπτωση: Ψευδής ισχυρισµός ή δηµιουργία της εντύπωσης ότι ο εµπορευόµενος δεν ενεργεί για σκοπούς που συνδέονται µε την εµπορική δραστηριότητά του, την επιχείρηση, την τέχνη ή το επιτήδευµά του, ή υποδυόµενος ψευδώς τον καταναλωτή. Για παράδειγµα, «αφανείς» εµπορευόµενοι µπορούν να είναι: ένας ιστότοπος ξενοδοχείου που περιλαµβάνει υποτιθέµενα κολακευτικά σχόλια των καταναλωτών ενώ αυτά έχουν στην πραγµατικότητα συνταχθεί από τον ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου ένα βιβλιοπωλείο που διαφηµίζει τα βιβλία που αποτελούν «επιλογή των πελατών», ενώ οι πελάτες ουδέποτε έχουν ερωτηθεί και η επιλογή έχει γίνει από το βιβλιοπώλη Η σχέση µεταξύ της οδηγίας και του εθνικού δικαίου και άλλων διατάξεων του κοινοτικού δικαίου Η υπεροχή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σύµφωνα µε τη νοµολογία του ικαστηρίου, οι οδηγίες που έχουν µεταφερθεί εσφαλµένα ή ουδόλως µεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο µπορούν να έχουν άµεσο κάθετο αποτέλεσµα στο εθνικό δίκαιο έναντι κρατικών οντοτήτων, αν οι διατάξεις της οδηγίας είναι επαρκώς σαφείς, ακριβείς και άνευ αιρέσεων ώστε να µπορούν να εφαρµοστούν ορθά ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων 21. Εντούτοις, οι οδηγίες δεν έχουν οριζόντιο άµεσο αποτέλεσµα 22 (για παράδειγµα, οι καταναλωτές δεν µπορούν να χρησιµοποιούν τις διατάξεις της οδηγίας κατά εταιρείας). Στην περίπτωση σύγκρουσης µεταξύ µιας εθνικής διάταξης και µιας διάταξης της οδηγίας ή σε περίπτωση µη µεταφοράς της οδηγίας, τα εθνικά δικαστήρια και οι αρµόδιες εκτελεστικές αρχές έχουν την υποχρέωση να ερµηνεύουν το εθνικό δίκαιο, στο µέτρο του δυνατού, υπό το φως της διατύπωσης και του σκοπού της οδηγίας Βλέπε υπόθεση 441/74 Van Duyn κατά Home Office [1974] Συλλογή 1337, υπόθεση 148/78 Pubblico Ministero κατά Tullio Ratti [1979] Συλλογή 1629 και υπόθεση C-62/00 Marks&Spencer plc κατά Commissioners of Customs&Excise [2002] Συλλογή I ικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απόφαση Marshall υπόθεση 152/74; ικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απόφαση Paola Facini Dori C 91/92. Βλέπε υπόθεση 14/83 Von Colson and Kamann κατά Land Nordrhein-Westfalen [1984] Συλλογή 1891 και υπόθεση C-106/89 Marleasing SA κατά La Comercial Internacionale de Alimentacion SA [1990] Συλλογή I EL 19 EL

20 Για παράδειγµα, σε µία πρόσφατη απόφαση 24 που εκδόθηκε επί προσφυγής σε υπόθεση σχετικά µε ρητή απαγόρευση των συνδυασµένων προσφορών που περιλαµβάνονται στον γαλλικό κώδικα καταναλωτών, το Εφετείο των Παρισίων αναγνώρισε την υποχρέωσή του να ερµηνεύει τις εθνικές διατάξεις κατά τρόπο που να επιτυγχάνεται η πλήρης εφαρµογή των διατάξεων της οδηγίας. Το Εφετείο απεφάνθη ότι, υπό το φως της απόφασης του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου στην υπόθεση «Total Belgium», είχε στη διάθεσή του όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να ακυρώσει την αµφισβητούµενη εθνική απαγόρευση, χωρίς να χρειάζεται να προσφύγει σε διαδικασία για την έκδοση προδικαστικής απόφασης ενώπιον του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου. Ο χαρακτήρας της οδηγίας ως οδηγίας πλήρους εναρµόνισης Η οδηγία βασίζεται στην αρχή της πλήρους εναρµόνισης. Αυτό σηµαίνει ότι τα κράτη µέλη δεν µπορούν πλέον να εφαρµόζουν λιγότερο ή περισσότερο περιοριστικά ή διεξοδικά µέτρα προστασίας των καταναλωτών στον τοµέα τον οποίο εναρµονίζει. Όπως εξηγεί το προοίµιο της οδηγίας, για να εξαλειφθούν τα εµπόδια στην εσωτερική αγορά που προκαλούνται από ρυθµιστικές διαφορές και να αυξηθεί η ασφάλεια δικαίου τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις επιχειρήσεις, ήταν αναγκαίο να αντικατασταθούν τα ισχύοντα εθνικά συστήµατα µε ένα ενιαίο ρυθµιστικό πλαίσιο σε κοινοτικό επίπεδο (βλέπε ιδιαίτερα αιτιολογικές σκέψεις 5, 12 και 13). Τα αποτελέσµατα της οδηγίας όσον αφορά την πλήρη εναρµόνιση προσδιορίστηκαν στην υπόθεση «Total Belgium» 25. Το ικαστήριο, εξετάζοντας το συµβιβάσιµο µιας απαγόρευσης της βελγικής νοµοθεσίας για τις συνδυασµένες προσφορές µε τις διατάξεις της οδηγίας, υποστήριξε ότι «η οδηγία εναρµονίζει πλήρως τους εν λόγω κανόνες σε κοινοτικό επίπεδο. Κατά συνέπεια, [ ] κράτη µέλη δεν µπορούν να θεσπίσουν πιο περιοριστικά µέτρα από εκείνα που ορίζει η οδηγία, ακόµη και για να διασφαλίσουν υψηλότερο βαθµό προστασίας των καταναλωτών». Τοιουτοτρόπως, διαπιστώθηκε ότι η οδηγία αντιτίθεται σε εθνική απαγόρευση συνδυασµένων προσφορών 26. Υπάρχουν επί του παρόντος δύο είδη περιορισµών στα αποτελέσµατα πλήρους εναρµόνισης της οδηγίας. Πρώτον, σύµφωνα µε το άρθρο 3 παράγραφος 9, «Ως προς τις «χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες» [ ] και την ακίνητη περιουσία, τα κράτη µέλη µπορούν να επιβάλλουν περιοριστικότερους και λεπτοµερέστερους κανόνες από τους κανόνες της παρούσας οδηγίας στον εναρµονιζόµενο τοµέα». Τοιουτοτρόπως, η ελάχιστη εναρµόνιση ισχύει σε αυτούς τους δύο τοµείς. Όπως εξηγεί η αιτιολογική σκέψη 9, «για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες και την ακίνητη περιουσία λόγω της πολυπλοκότητας και των σοβαρών κινδύνων που ενέχουν, απαιτούνται λεπτοµερείς ρυθµίσεις, συµπεριλαµβανοµένων των θετικών υποχρεώσεων που επιβάλλονται στους εµπορευόµενους». Κατά συνέπεια, στους εν λόγω τοµείς, τα κράτη µέλη µπορούν να επιβάλλουν κανόνες που βαίνουν πέραν των διατάξεων της οδηγίας, στο µέτρο που αυτοί συµµορφώνονται µε το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εφετείο των Παρισίων - 14 µαίου 2009 France Telecom et Orange c/s.a.s. Free, S.A. Neuf Cegetel et L'Association la Ligue de football professionnel. Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-261/07 και C-299/07 VTB-VAB NV κατά Total Belgium και Galatea BVBA κατά Sanoma Magazines Belgium NV, δεν έχουν ακόµα δηµοσιευθεί. Βλέπε επίσης προτάσεις της Γενικής Εισαγγελέα Trstenjak, της 3ης Σεπτεµβρίου 2009, στην υπόθεση C-304/08 Zentrale zur Bekampfung unlauteren Wettbewerbs e.v. κατά Plus Warenhandelsgesellschaft mbh, η οποία εκκρεµεί. Επίσης σχετική είναι η υπόθεση C-540/08 Mediaprint Zeitungs- und Zeitschriftenverlag GmbH & Co KG κατά 'Osterreich'-Zeitungsverlag GmbH, η οποία εκκρεµεί. EL 20 EL

21 (για παράδειγµα, στον τοµέα των υπηρεσιών πληρωµών, η οδηγία 2007/64/ΕΚ θεσπίζει πλήρως εναρµονισµένους κανόνες). εύτερον, µία προσωρινή παρέκκλιση από την αρχή της πλήρους εναρµόνισης ισχύει όσον αφορά εθνικές διατάξεις που εφαρµόζουν οδηγίες που περιλαµβάνουν ρήτρες ελάχιστης εναρµόνισης. Σύµφωνα µε το άρθρο 3 παράγραφος 5, για διάστηµα έξι ετών από τις 12 Ιουνίου 2007, τα κράτη µέλη θα µπορούν να εξακολουθούν να εφαρµόζουν περιοριστικότερες ή λεπτοµερέστερες εθνικές διατάξεις. Τοιουτοτρόπως, τα κράτη µέλη µπορούν να εφαρµόζουν ισχύοντες κανόνες που έχουν θεσπιστεί σύµφωνα µε τις συµπεριλαµβανόµενες ρήτρες ελάχιστης εναρµόνισης, όπως για παράδειγµα η οδηγία 98/6/ΕΚ σχετικά µε την αναγραφή των τιµών των προϊόντων που προσφέρονται στους καταναλωτές 27 ή η οδηγία 97/7/ΕΚ σχετικά µε τις εξ αποστάσεως συµβάσεις 28. Εντούτοις, αυτά τα µέτρα πρέπει να είναι ουσιώδη και αναλογικά για την επίτευξη του στόχου της προστασίας των καταναλωτών που προβλέπεται από τα συγκεκριµένα µέτρα. Αµφότεροι οι περιορισµοί θα αποτελέσουν αντικείµενο της αναθεώρησης της οδηγίας που πρόκειται να πραγµατοποιηθεί µέχρι τις 12 Ιουνίου 2011 (βλέπε άρθρο 18). Σχέση µεταξύ της οδηγίας ΑΕΠ (αθέµιτες εµπορικές πρακτικές) και της κοινοτικής τοµεακής νοµοθεσίας Η οδηγία είναι η γενική νοµοθεσία που διέπει τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές στις συναλλαγές µεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών. Καλύπτει όλες τις εµπορικές πρακτικές µεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στην οδηγία όπως στην περίπτωση των όρων εγκατάστασης ή των καθεστώτων αδειοδότησης (βλέπε άρθρο 3 παράγραφος 5). Όταν υπάρχει τοµεακή νοµοθεσία και οι διατάξεις της αλληλεπικαλύπτονται µε τις γενικές διατάξεις της οδηγίας, θα υπερισχύσουν οι αντίστοιχες διατάξεις του lex specialis. Το άρθρο 3 παράγραφος 4 της οδηγίας διευκρινίζει ότι «σε περίπτωση σύγκρουσης των διατάξεων της παρούσας οδηγίας µε άλλους κοινοτικούς κανόνες που ρυθµίζουν συγκεκριµένες πτυχές αθέµιτων εµπορικών πρακτικών, οι τελευταίοι επικρατούν και εφαρµόζονται επί των πτυχών αυτών». Συχνά, τέτοιου είδους συγκρούσεις προκύπτουν από το γεγονός ότι ο lex specialis περιλαµβάνει πιο λεπτοµερείς απαιτήσεις παροχής πληροφοριών πριν από τη σύναψη της σύµβασης ή αυστηρότερους κανόνες για τον τρόπο παρουσίασης των πληροφοριών στους καταναλωτές (βλέπε αιτιολογική σκέψη 10 της οδηγίας). Για παράδειγµα, ο κανονισµός για τις αεροπορικές υπηρεσίες 29 περιλαµβάνει ειδικές διατάξεις όσον αφορά τις πληροφορίες για τις τιµές που πρέπει να διατίθενται στο ευρύ κοινό. Σύµφωνα µε το άρθρο 23 του κανονισµού, πέραν του τελικού αντιτίµου, το οποίο πρέπει να περιλαµβάνει όλους τους εφαρµοστέους φόρους, επιβαρύνσεις, προσαυξήσεις και τέλη, οι αεροµεταφορείς πρέπει επίσης να παρέχουν ανάλυση του τελικού αντιτίµου. Ως εκ τούτου, σε ΕΕ L 80 της , σσ ΕΕ L 144 της , σσ Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1008/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 24ης Σεπτεµβρίου 2008, σχετικά µε κοινούς κανόνες εκµετάλλευσης των αεροπορικών γραµµών στην Κοινότητα. EL 21 EL