2. ΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

Transcript

1 2. ΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Ζήτηση Η καμπύλη της ζήτησης Χρησιμότητα και συμπεριφορά καταναλωτή Το όφελος του καταναλωτή Προσφορά Η καμπύλη της προσφοράς Κόστος και συμπεριφορά παραγωγού Το όφελος του παραγωγού Ισορροπία προσφοράς-ζήτησης Τιμή και ποσότητα ισορροπίας Η «τέλεια αγορά» και οι ατέλειες της πραγματικής αγοράς

2 H αγορά Αγαθά & υπηρεσίες Φυσικοί πόροι ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ Περιβαλλοντικά αγαθά Συντελεστές παραγωγής Απόβλητα Απορρίμματα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

3 Η ζήτηση και η προσφορά Για κάθε αγαθό: Το σύνολο των καταναλωτώναυτού του αγαθού διαμορφώνουν τη ΖΗΤΗΣΗ Η συνολική ποσότητα που αγοράζουν/καταναλώνουν αποτελεί τη ζητούμενη ποσότητα Το σύνολο των παραγωγώναυτού του αγαθού διαμορφώνουν την ΠΡΟΣΦΟΡΑ Η συνολική ποσότητα που προσφέρουν αποτελεί την προσφερόμενη ποσότητα Η ανάλυση ζήτησης και προσφοράς γίνεται στο πλαίσιο μίας χώρας, σε περιφερειακό ή σε παγκόσμιο επίπεδο

4 Ο μηχανισμός της αγοράς Η αγορά είναι ένας μηχανισμός: Για τηνανταλλαγήαγαθώνκαι υπηρεσιώνστην οικονομία Για την επικοινωνία μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών Για την αλληλεπίδραση μεταξύ ζήτησης και προσφοράς

5 Οι τιμές Οι τιμές αποτελούντα σήματατης αγοράς: Για την οργάνωση της ανταλλαγής αγαθών Για την έκφραση των επιθυμιών των καταναλωτών και των δυνατοτήτων των παραγωγών Για την εξισορρόπηση μεταξύ ζήτησης και προσφοράς

6 Ζήτηση καμπύλη ζήτησης Η καμπύλη ζήτησης αποτυπώνει τη σχέση που συνδέει τη ζητούμενη ποσότηταενός αγαθού με την τιμήπου έχει το αγαθό αυτό στην αγορά. Η καμπύλη ζήτησης είναι κατερχόμενη (αρνητική κλίση): Όταν η τιμή μειώνεται, η ζητούμενη ποσότητα αυξάνεται Όταν η τιμή αυξάνεται, η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται

7 Η καμπύλη της ζήτησης Ποσότητα (εκατ. τεμάχια / χρόνο)

8 Ατομική ζήτηση και ζήτηση αγοράς Η καμπύλη ζήτησης ενός αγαθού στην αγορά προκύπτει ως άθροισματων ποσοτήτων που ζητούνται από όλους τους καταναλωτές. Η σχέση μεταβολής της ζήτησης με την τιμή δεν είναι ίδια σε όλους τους καταναλωτές: Διαφορετικά εισοδήματα Διαφορετικές ανάγκες Διαφορετικές προτιμήσεις Όλοι όμως ακολουθούν παρόμοιους κανόνες συμπεριφοράς

9 Η συμπεριφορά του καταναλωτή Έστω ότι ένας καταναλωτής εξετάζει την αγορά ενός ποτού ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ Χρησιμότητα (μονάδες) 1 Πολύ μεγάλη 2 Μεγάλη 3 Αρκετά μεγάλη 4 Μέτρια 5 Αρκετά μικρή 6 Μικρή ΤΙΜΗ ( /μονάδα) Συνολικό κόστος ( ) Αν στην αγορά βρίσκει μόνο ένα μπουκάλι η χρησιμότητα του είναι πολύ μεγάλη Θα ήταν διατεθειμένος να πληρώσει ακόμη και πολύ υψηλή τιμή για να το αποκτήσει Αν βρει δύο μπουκάλια, το 2 ο θα του ήταν χρήσιμο, αλλά όχι τόσο πολύ Θα ήταν διατεθειμένος να πληρώσει σχετικά υψηλή τιμή για να τα αποκτήσει Αν βρει 5 μπουκάλια, θα μπορούσε να τα αγοράσει όλα αλλά σε χαμηλή τιμή γιατί δεν του χρειάζονται

10 Χρησιμότητα και συμπεριφορά καταναλωτή Η χρησιμότητα εκφράζει την ικανοποίηση που αποκομίζει ο καταναλωτής από την απόκτηση ενός αγαθού. Η χρησιμότητα αποτυπώνεται στην τιμήπου ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να πληρώσει για το αγαθό Η χρησιμότητα μεταβάλλεταιανάλογα με την ποσότητα του αγαθού. Οι πρώτες μονάδες του αγαθού είναι οι πιο χρήσιμες Με την αύξηση της ποσότητας μειώνεται η χρησιμότητα Η έννοια της χρησιμότητας ερμηνεύει τη συμπεριφορά του καταναλωτή σε σχέση με τις μεταβολές των τιμών

11 Η έννοια της χρησιμότητας Συνολική Χρησιμότητα Η συνολική ικανοποίηση του καταναλωτή από την απόκτηση μίας συγκεκριμένης ποσότηταςενός αγαθού. Οριακή Χρησιμότητα Η πρόσθετη χρησιμότητα που προκύπτει από την απόκτηση μιας επιπλέον μονάδας ενός αγαθού. Όταν αυξάνει η ποσότητα που καταναλώνεται από ένα αγαθό, η οριακή του χρησιμότητα τείνει να μειώνεται: Φθίνουσα Οριακή Χρησιμότητα

12 Το όφελος του καταναλωτή Το όφελος ή πλεόνασμα του καταναλωτή προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ συνολικής χρησιμότητας που έχει το σύνολο των μονάδων και του συνολικού κόστους που πληρώνει για να τις αποκτήσει. Συνολική χρησιμότητα:το άθροισμα των οριακών χρησιμοτήτων όλων των μονάδων Συνολικό κόστος καταναλωτή:τιμή xποσότητα μονάδων

13 Κόστος και όφελος καταναλωτή στο παράδειγμα μας Τιμή = οριακή χρησιμότητα ( /μονάδα) ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ (μονάδες) ΤΙΜΗ=ΟΡΙΑΚΗ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ( /μονάδα) Συνολική χρησιμότητα ( ) Συνολικό κόστος ( ) Όφελος καταναλωτή ( ) Ποσότητα (μονάδες) Πόσες μονάδες θα αγοράσει ο καταναλωτής αν η τιμή στην αγορά είναι 15 ; Πόσα θα πληρώσει; Ποιο θα είναι το όφελος του;

14 Η απόφαση του καταναλωτή Ο καταναλωτής συγκρίνει την τιμή αγοράς του αγαθού με τη χρησιμότητα που του παρέχει. Ο καταναλωτής θα αγοράσει τόσες μονάδες αγαθού μέχρι η χρησιμότητα της τελευταίας μονάδας να εξισωθεί με την τιμή του. Μετά απ το σημείο αυτό κάθε πρόσθετη μονάδα θα μειώσει τη συνολική του χρησιμότητα επομένως δεν την αγοράζει. Εκτός αν μειωθεί η τιμή Στην ερώτηση του παραδείγματος θα αγοράσει 4 μονάδες. Θα πληρώσει 4*15 =60. Το όφελος του καταναλωτή θα είναι 30 σε σχέση με την ιδεατήέννοια της συνολικής χρησιμότητας 90 των 4 μονάδων

15 Άθροιση ατομικών καμπυλών ζήτησης p Καταναλωτής Α p Καταναλωτής Β τιμή 3 τιμή Q A4 Q A2 Q B4 Q B2 Για Ν καταναλωτές Συνολική ζήτηση για 4 : Q 4 = Q A4 +Q B4... +Q N4 Συνολική ζήτηση για 2 : Q 2 = Q A2 +Q B2... +Q N2 Που μπορεί να οφείλεται η διαφορετική συμπεριφορά Α και Β στο επίπεδο τιμής 4;

16 Η ζητούμενη ποσότητα στην αγορά Αθροίζοντας τις ποσότητες που ζητά κάθε καταναλωτής εκτιμάται η συνολικά ζητούμενη ποσότητα στην αγορά, π.χ. Για τιμή 15 /μπουκάλι 300 χιλ. μπουκ. Για τιμή 20 /μπουκάλι 250 χιλ. μπουκ. Διαμορφώνεται η καμπύλη ζήτησης Μπορεί να εκτιμηθεί η συνολική καταναλωτική δαπάνη και το όφελος ή πλεόνασμα των καταναλωτών

17 Καμπύλη ζήτησης και όφελος καταναλωτών τιμή & οριακή χρησιμότητα ( /μονάδα) Οφελος καταναλωτών Συνολική χρησιμοτητα καταναλωτών Συνολική αξία κατανάλωσης =κόστος καταναλωτών Η καμπύλη της ζήτησης D ταυτίζεται με την καμπύλη της οριακής χρησιμότητας τιμή αγοράς D ποσότητα (χιλ. μονάδες)

18 Παράγοντες που μετατοπίζουν την καμπύλη ζήτησης Μεταβολές στις τιμές των προϊόντων / υπηρεσιών στο εισόδημα Στις προτιμήσεις Σε προσδοκίες Στον αριθμό των καταναλωτών

19 Προσφορά - καμπύλη προσφοράς Η καμπύλη προσφοράς αποτυπώνει τη σχέση που συνδέει την ποσότητααγαθού που παράγει και διαθέτει ένας παραγωγός με την τιμήπου έχει το αγαθό αυτό στην αγορά. Η καμπύλη προσφοράς είναι ανερχόμενη (θετική κλίση): Όταν η τιμή μειώνεται, η προσφερόμενη ποσότητα μειώνεται Όταν η τιμή αυξάνεται, η προσφερόμενη ποσότητα αυξάνεται

20 Η καμπύλη της προσφοράς Ποσότητα (εκατ. τεμάχια / χρόνο)

21 Προσφορά παραγωγού και προσφορά αγοράς Η καμπύλη προσφοράς ενός αγαθού στην αγορά προκύπτει ως άθροισματων ποσοτήτων που προσφέρονται από όλους τους παραγωγούς. Η σχέση μεταβολής της προσφοράς με την τιμή δεν είναι ίδια σε όλους τους παραγωγούς: Διαφορετική τεχνολογία Διαφορετικές εισροές Διαφορετικές συνθήκες Όλοι όμως ακολουθούν παρόμοιους κανόνες συμπεριφοράς.

22 Κόστος και συμπεριφορά παραγωγού Το κόστος του παραγωγού προσδιορίζει τη δυνατότητα του να προσφέρει στην αγορά τη ζητούμενη ποσότητα. Το κόστος του παραγωγού εξαρτάται από το κόστος των απαιτούμενων εισροών και μεταβάλλεταιανάλογα με την παραγόμενη ποσότητα. Αν αξιοποιεί πλήρως τους πόρους του έχει το ελάχιστο κόστος Για τη παραγωγή μεγαλύτερης ποσότητας θα αυξηθεί το κόστος του Υπερωριακή απασχόληση εργαζομένων, αύξηση κόστους συντήρησης μηχανημάτων (λόγω εντατικής χρήσης), Επέκταση δυναμικότητας Η έννοια του κόστους ερμηνεύει τη συμπεριφορά του παραγωγού σε σχέση με τις μεταβολές των τιμών.

23 Η συμπεριφορά του παραγωγού Έστω ότι ένας μικρός παραγωγός του ίδιου ποτού εξετάζει την αύξηση της παραγωγής του ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ (μονάδες) ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΚΟΣΤΟΣ ( ) Συνολικό κόστος ( ) Με την υπάρχουσα υποδομή παράγει 1000 μπουκάλια για ένα συνολικό κόστος Για να αυξήσει την παραγωγή του, τα επόμενα 200 μπουκάλια θα κοστίσουν επιπλέον 2320 Τα επόμενα 200 μπουκάλια θα κοστίσουν επιπλέον 2540 Για να φτάσει στα 2000 μπουκάλια (διπλασιάζοντας την παραγωγή του) τα τελευταία 200 μπουκάλια θα κοστίσουν 5400 και το συνολικό του κόστος σχεδόν τριπλασιάζεται Πόσο θα παράγει θα εξαρτηθεί από την τιμή που θα μπορέσει να εξασφαλίσει

24 Η έννοια του κόστους Συνολικό κόστος Η συνολική δαπάνη του παραγωγού για την παραγωγή συγκεκριμένης ποσότητας αγαθού. Οριακό Κόστος Οριακό Κόστος Το πρόσθετο κόστος που προκύπτει από την παραγωγή μιας επιπλέον μονάδας ενός αγαθού. Αν η παραγωγή χρησιμοποιεί ήδη αποτελεσματικά τους διαθέσιμους πόρους, κάθε πρόσθετη μονάδα που παράγεται έχει υψηλότερο κόστος:αυξανόμενο Οριακό Κόστος ως συνέπεια του νόμου της φθίνουσας απόδοσης

25 Οριακό προϊόν και οριακό κόστος Για να μπορέσει να ανταποκριθεί ο παραγωγός σε αύξηση της ζήτησης θα πρέπει να αυξήσει τους συντελεστές παραγωγής. Αρχικά θα αυξήσει έναν εύκολα προσβάσιμο συντελεστή παραγωγής, π.χ. εργασία, πρώτες ύλες: Η απόδοση από την προσθήκη μίας εισροής όταν οι υπόλοιπες παραμένουν σταθερές τείνει να μειώνεται (γιατί δεν υπάρχουν οι απαραίτητες ποσότητες από τους υπόλοιπους συντελεστές π.χ. μηχανήματα) Το οριακό προϊόν μειώνεται Το οριακό κόστος αυξάνεται

26 Άλλο Παράδειγμα μειούμενου οριακού προϊόντος και αυξανόμενου οριακού κόστους Αν σε ένα στρέμμα αγροτικής γης απασχολείται ένας εργάτης με απόδοση 2000 kg Μονάδες εργασίας Κόστος εργασίας Οριακό προϊόν Οριακό κόστος 1 1* kg 0.5 /kg 2 2* kg 1 /kg 3 3* kg 2 /kg 4 4* kg 3.33 /kg 5 5* kg 10 /kg Αν δεν αυξηθεί η αγροτική γη η απόδοση της πρόσθετης εργασίας συνεχώς μειώνεται Και το οριακό κόστος κάθε πρόσθετης μονάδας προϊόντος αυξάνεται

27 Το όφελος του παραγωγού Το όφελος ή πλεόνασμα του παραγωγού προκύπτει από τη διαφοράμεταξύ της συνολικής αξίας που εισπράττει από την πώληση όλων των μονάδων και του συνολικού κόστους παραγωγής Συνολική αξία παραγωγής:έσοδα παραγωγού= τιμή x ποσότητα μονάδων Συνολικό κόστος:το άθροισμα του οριακού κόστους όλων των μονάδων

28 Το οριακό κόστος στο παράδειγμα μας Τιμή = οριακό κόστος ( /μονάδα) ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ (μονάδες) ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΚΟΣΤΟΣ ( ) Συνολικό κόστος ( ) ΟΡΙΑΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ( /μονάδα) Ποσότητα (μονάδες) 11.6=2320/ = 2540/200 Πόσες μονάδες θα παράγει ο παραγωγός αν η τιμή στην αγορά είναι 15 ; Ποιο θα είναι το συνολικό του κόστος; Ποιο θα είναι το όφελος του;

29 Η απόφαση του παραγωγού Ο παραγωγός συγκρίνει την τιμή της αγοράς με το οριακό του κόστος. Ο παραγωγός θα παράγει τόσες μονάδες αγαθού μέχρι το κόστος της τελευταίας μονάδας να εξισωθεί με την τιμή της αγοράς. Μετά απ το σημείο αυτό κάθε πρόσθετη μονάδα θα μειώσει το όφελος του επομένως δεν την παράγει. Εκτός αν αυξηθεί η τιμή Στην ερώτηση του παραδείγματος θα παράγει 1600 μονάδες. Το συνολικό του κόστος θα είναι: Τα έσοδα του θα είναι: 1600*15= το όφελος του παραγωγού θα είναι 5740

30 Κόστος και όφελος παραγωγού ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ (μονάδες) Συνολικό κόστος ( ) ΕΣΟΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ για τιμή =12 /μπουκάλι ΟΦΕΛΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ για τιμή =12 /μπουκάλι ΕΣΟΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ για τιμή =15 /μπουκάλι ΟΦΕΛΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ για τιμή =15 /μπουκάλι Συγκρίνοντας την τιμή των 12 με το οριακό του κόστος διαπιστώνουμε ότι πρέπει να παράγει περίπου 1200 μπουκάλια Το όφελος του μεγιστοποιείται στα 1200 μπουκάλια Συγκρίνοντας την τιμή των 15 με το οριακό του κόστος διαπιστώνουμε ότι πρέπει να παράγει περίπου 1600 μπουκάλια Το όφελος του μεγιστοποιείται στα 1600 μπουκάλια

31 Άθροιση μεμονωμένων καμπυλών προσφοράς p Παραγωγός Α p Παραγωγός Β τιμή 3 τιμή Q A2 Q A4 Q B2 Q B4 Για Ν παραγωγούς Συνολική προσφορά για 4 : Q 4 = Q A4 +Q B4... +Q N4 Συνολική προσφορά για 2 : Q 2 = Q A2 +Q B2... +Q N2 Που μπορεί να οφείλεται η διαφορετική συμπεριφορά Α και Β στο επίπεδο τιμής 4;

32 Η προσφερόμενη ποσότητα στην αγορά Αθροίζοντας τις ποσότητες που παράγει κάθε παραγωγός εκτιμάται έστω ότι η συνολικά προσφερόμενη ποσότητα στην αγορά, π.χ. Για τιμή 15 /μπουκάλι 250 χιλ. μπουκ. Για τιμή 20 /μπουκάλι 280 χιλ. μπουκ. Διαμορφώνεται η καμπύλη προσφοράς Μπορεί να εκτιμηθεί το συνολικό κόστος παραγωγής και το όφελος ή πλεόνασμα των παραγωγών

33 Το όφελος των παραγωγών για το σύνολο της αγοράς Η καμπύλη της προσφοράς Sταυτίζεται με την καμπύλη του οριακού κόστους τιμή & Οριακό κόστος ( /μο ονάδα) Οφελος παραγωγών =έσοδα παραγωγών Κόστος παραγωγών Συνολική αξία παραγωγής S τιμή αγοράς ποσότητα (χιλ. μονάδες)

34 Ισορροπία Ζήτησης - Προσφοράς Η προσφορά και η ζήτηση αποτελούν δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις που αλληλεπιδρούν μέχρι να ικανοποιηθούν οι επιδιώξεις των παραγωγών και των καταναλωτών. Στο σημείο ισορροπίας: Όλη η προσφορά απορροφάται σε τιμή που συμφέρει τους παραγωγούς Όλη η ζήτηση ικανοποιείται σε τιμή που συμφέρει τους καταναλωτές

35 Προσφορά και Ζήτηση: Ισορροπία Η Ισορροπίααναφέρεται σε μια κατάσταση όπουη τιμή βρίσκεται σε ένα επίπεδο στο οποίο η προσφερόμενη ποσότητα ισοδυναμεί με την ζητούμενη ποσότητα. Τιμή Ισορροπίας: Η τιμήστην οποία η προσφερόμενες ποσότητες ισοδυναμούν με τις ζητούμενες ποσότητες. Διαγραμματικά:η τιμή στην οποία η Καμπύλη Ζήτησης τέμνει την Καμπύλη Προσφοράς. Ποσότητα Ισορροπίας: Η προσφερόμενη ποσότητα και η ζητούμενη ποσότητα που αντιστοιχούν στην Τιμή Ισορροπίας. Διαγραμματικά:η ποσότητα στην οποία η Καμπύλη Ζήτησης τέμνει την Καμπύλη.

36 Οι καμπύλες προσφοράς & ζήτησης ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΖΗΤΗΣΗ Ποσότητα (εκατ. τεμάχια / χρόνο) Ποσότητα (εκατ. τεμάχια / χρόνο)

37 Οι τάσεις προσφοράς & ζήτησης Υψηλή τιμή:4 / τεμάχιο ενθάρρυνση παραγωγών υψηλή προσφορά (15 εκ. τεμ.) αποθάρρυνση καταναλωτών χαμηλή ζήτηση (10 εκ. τεμ.) Υπερβάλλουσα Προσφορά Χαμηλή τιμή: 2 / τεμάχιο αποθάρρυνση παραγωγών χαμηλή προσφορά (7 εκ. τεμ.) ενθάρρυνση καταναλωτών υψηλή ζήτηση (15 εκ. τεμ.) Υπερβάλλουσα Ζήτηση

38 Η εξισορρόπηση των δύο τάσεων Οι δύο τάσεις θα ισορροπήσουν σε μία τιμή όπου η ζητούμενη ποσότητα είναι ίση με την προσφερόμενη ποσότητα: Τιμή ισορροπίας: 3 /τεμάχιο Ποσότητα ισορροπίας: 12 εκ.τεμ. Στο σημείο ισορροπίας δεν εκδηλώνονται βραχυπρόθεσμα πιέσεις: Για μείωση τιμής (ζήτηση) Για αύξηση τιμής (προσφορά)..μέχρι ν αλλάξει κάποια παράμετρος που προσδιορίζει την προσφορά ή τη ζήτηση Σημείο Ισορροπίας Ποσότητα (εκατ. κουτιά / χρόνο)

39 Ένα ακόμα παράδειγμα εξισορρόπησης Ζήτησης και Προσφοράς P S 2.00 Τιμή Ισορροπίας Σημείο Ισορροπίας Ποσότητα Ισορροπίας D Q

40 Χρησιμότητακαταναλωτή Κόστος παραγωγού Για μία δεδομένη τιμή η ζήτηση έχει ύψος στο οποίο μεγιστοποιείται η χρησιμότητα του καταναλωτή. τιμή Με δεδομένο το εισόδημα του Για μία δεδομένη τιμή η προσφορά έχει ύψος στο οποίο μεγιστοποιείται το κέρδος του παραγωγού. τιμή Με δεδομένη την τεχνολογία του C OCBQ=ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΟΦΕΛΟΣ OABQ=ΔΑΠΑΝΗ ΑΒC=ΚΑΘΑΡΟ ΟΦΕΛΟΣ OCBQ=ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ OABQ=ΕΣΟΔΑ ΑΒC=ΚΑΘΑΡΟ ΟΦΕΛΟΣ Α Β p Α Β p ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ C Ο Q ποσότητα Ο Q ποσότητα

41 Το καθαρό όφελος παραγωγού και καταναλωτή Η αγοράισορροπείστοεπίπεδοτιμώνp*όπουτοκόστοςπαραγωγής μίας επιπλέον μονάδας(οριακό κόστος) ισούται με το όφελος από την απόκτηση μίας επιπλέον μονάδας(οριακή χρησιμότητα). Στο σημείο ισορροπίας της αγοράς μεγιστοποιείται το καθαρό όφελος για την κοινωνία. τιμή Οφελος καταναλωτή Οφελος παραγωγού P* ποσότητα

42 Ισορροπία της αγοράς στο παράδειγμα μας Για τιμή αγοράς: 15 : Ζήτηση 300 χιλ. μπουκάλια, Προσφορά 250 χιλ. μπουκάλια Υπερβάλλουσα ζήτηση κατά 50 χιλ. μπουκάλια Για τιμή αγοράς: 20 : Ζήτηση 250 χιλ. μπουκάλια, Προσφορά 280 χιλ. μπουκάλια Υπερβάλλουσα προσφορά κατά 30 χιλ. μπ.

43 Τιμή και ποσότητα ισορροπίας Η τιμή ισορροπίας βρίσκεται μεταξύ 15 και 20 Η ποσότητα ισορροπίας βρίσκεται μεταξύ 250 και 300 χιλ. μονάδες

44 Πλεόνασμα -Έλλειμμα Πλεόνασμα: Όταν η Τιμή > Τιμή Ισορροπίας, τότε η Προσφερόμενη Ποσότητα > Ζητούμενη Ποσότητα. Έλλειμμα Δημιουργείται Πλεονάζουσα Προσφορά ή Πλεόνασμα. Οι παραγωγοί μειώνουν τις τιμές για να αυξήσουν τις πωλήσεις με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε Ισορροπία. Όταν η Τιμή < Τιμή Ισορροπίας, τότε η Ζητούμενη Ποσότητα > Προσφερόμενης Ποσότητας. Δημιουργείται Πλεονάζουσα Ζήτηση ή Έλλειμμα. Οι παραγωγοί αυξάνουν την τιμή με σκοπό να

45 Αγορές εκτός Ισορροπίας: Πλεόνασμα (a) Πλεονάζουσα Προσφορά P S Πλεόνασμα D QD QS Q

46 Αγορές εκτός Ισορροπίας: Έλλειμμα P (b) Πλεονάζουσα Ζήτηση S Έλλειμμα D Q QS QD

47 Η λειτουργία της αγοράς Πολλές επιμέρους αγορές Αγαθών και υπηρεσιών Συντελεστών παραγωγής Κάθε αγορά ισορροπεί σε ένα επίπεδο παραγωγής και τιμήςανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση Τιμή:η τιμή η οποία είναι αποδεκτή από παραγωγούς και καταναλωτές Υψος παραγωγής:η ποσότητα που οι παραγωγοί μπορούν να προσφέρουν και οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν στη δεδομένη τιμή

48 Η οικονομία της αγοράς Η αγορά επιτρέπει την κατανομή των πεπερασμένων αγαθών στα μέλη της κοινωνίας Σε μία οικονομία της αγοράς κανείς άτομο ή φορέας- δεν επιβάλλειτο είδος, την ποσότητα και τον τρόπο παραγωγής και διακίνησηςτων αγαθών και υπηρεσιών Σε μία οικονομία της αγοράς κανείς άτομο ή φορέαςδεν επιβάλλειτις τιμέςτων αγαθών και υπηρεσιών. Και όμως ένα πλήθος αγορών αγαθών και συντελεστών παραγωγής αλληλεπιδρούν και συντονίζονταιγια να παράγουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που ζητούν οι καταναλωτές

49 Η Δυναμική και πολυπλοκότητα της Αγοράς Σιτάρι στις ΗΠΑ Ιστορία μιας... Φρυγανιάς Εργοστάσιο στην Ιταλία Φρυγανιά στην Ελλάδα Εργασία από Μεξικό Εργασία από Αλβανία για τουρίστα από Σουηδία Τρακτέρ από Γερμανία Εργασία από Τουρκία Λιπάσματα από Γαλλία Εργασία από Αλγερία Μηχανήματα από Αγγλία Εργασία από Ινδία Μεταφορά με πλοία Νορβηγίας κατασκευασμένα στην Κορέα με ναυτικούς από το Πακιστάν Χάλυβας από Ιαπωνία Πετρέλαιο από Ιράν

50 Η κυκλική λειτουργία της οικονομίας Αγορές Προϊόντων Τιμές των προϊόντων Προτιμήσεις Καταναλωτών ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ Ιδιοκτησία εισροών Ζήτηση αγαθών Προσφορά συντ/τών Προσφορά αγαθών Ζήτηση συντ/τών Παραγωγή αγαθών ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ανάγκες σε Συντελεστές Τιμές των συντελεστών παραγωγής Αγορές Συντελεστών της Παραγωγής

51 Ισορροπία και τέλεια αγορά Οι δυνάμεις της αγοράς ισορροπούν υποκινούμενες από ιδιοτελείς επιδιώξεις: Τη μεγιστοποίηση οφέλους του καταναλωτή Τη μεγιστοποίηση οφέλους του παραγωγού Σε συνθήκες τέλειας αγοράς, ένα «αόρατο χέρι» (σύμφωνα με τον Adam Smith) συντονίζει το πλήθος των αποφάσεων παραγωγών και καταναλωτών και οδηγεί τις δυνάμεις της αγοράς στο βέλτιστο αποτέλεσμα. Το σημείο ισορροπίας αντιστοιχεί σε βέλτιστη κατανομή πόρων(πάνω στο ΟΔΠ).

52 Αρκεί ο μηχανισμός της αγοράς? Οι πραγματικές αγορές δεν λειτουργούν στις συνθήκες τέλειας αγοράς: Αν δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός παραγωγών ή/και υπάρχουν εμπόδια εισόδου νέων επιχειρήσεων παρατηρούνται στρεβλώσεις στην πλευρά της προσφοράς Αν δεν υπάρχει πλήρης πληροφόρηση ή υπάρχει παραπλανητική πληροφόρηση παρατηρούνται στρεβλώσεις στην πλευρά της ζήτησης Αν σημαντικοί πόροι παραμένουν έξω από το μηχανισμό της αγοράς Δεν γίνεται αποδοτική χρήση των πόρων Σε κάθε περίπτωση το όφελος παραγωγών και καταναλωτών δεν είναι δίκαια κατανεμημένο. Η αγορά δεν παρέχει αυθόρμητα τις αναγκαίες κοινωνικές υποδομές.

53 Ο ρόλος του κράτους? Ρυθμίζειτις λειτουργίες της αγοράς περιορίζοντας τους παράγοντες που προκαλούν στρεβλώσεις Καλύπτειτην ανεπάρκεια του μηχανισμού της αγοράς να συμπεριλάβει όλους τους πόρους Αναδιανέμειτα εισοδήματα Παρέχειτις αναγκαίες υπηρεσίες προκειμένου να εξασφαλίσει ανάπτυξη & κοινωνική συνοχή. Ο ρόλος του κράτους είναι σήμερα πιο απαραίτητος λόγω των μεγάλων διαρθρωτικών μεταβολών που έχουν συμβεί.