Η ιστορία του Ευτρόπιου είχε ως εξής:

Transcript

1 Περίληψη: Ο καθένας μας, επιλέγει στη ζωή του εκείνο το μονοπάτι που του ταιριάζει καλύτερα, ενώ μάλιστα, είναι εκ των προτέρων γνωστό το αντίστοιχο σημείο στο οποίο το κάθε μονοπάτι οδηγεί. Πάντα έτσι ήταν σκέφτηκα και ένιωσα μια βαθιά γαλήνη. Σήμερα το απόγευμα τη σκέψη μου απασχολούσε η ορμή με την οποία, συνήθως, κατακεραυνώνουμε δημοσίως - τις εκδηλώσεις φαυλότητας των άλλων, ενώ απεχθανόμαστε ιδιωτικώς τις όποιες εκδηλώσεις έλλειψής της που μας πληγώνουν. Η στατική αυτή θεώρηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς κόντευε να μου προκαλέσει απογοήτευση, όταν ξεκίνησα την ανάγνωση του περίφημου λόγου «εις Ευτρόπιον τον Πατρίκιον και Ύπατον», τον οποίο εκφώνησε ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ενώ ήταν Αρχιεπίσκοπος στην Κωνσταντινούπολη. Με την ολοκλήρωση αυτής της ανάγνωσης αναγνώρισα ότι η συνέπεια και η δικαιοσύνη αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά του δυναμικού φαινομένου της ζωής. Ο καθένας μας, δηλαδή, επιλέγει στη ζωή του εκείνο το μονοπάτι που του ταιριάζει καλύτερα, ενώ μάλιστα, είναι εκ των προτέρων γνωστό το αντίστοιχο σημείο στο οποίο το κάθε μονοπάτι οδηγεί. Πάντα έτσι ήταν σκέφτηκα και ένιωσα μια βαθιά γαλήνη. Η ιστορία του Ευτρόπιου είχε ως εξής: «Μια επανάσταση συνηθισμένο φαινόμενο για εκείνη την εποχή που δεν μπόρεσε ο Ευτρόπιος να καταστείλει τον ρίχνει στη δυσμένεια του αυτοκράτορος. Ο Ύπατος χάνει τα αξιώματά του, παύεται από τις θέσεις του και από στιγμή σε στιγμή κινδυνεύει να λιντσαριστεί απ τον όχλο και το στρατό που τον καταδιώκει. Πού εκείνη την ώρα να 1 / 5

2 καταφύγει ο Ευτρόπιος; Τα εγκλήματά του τού είχαν κλείσει όλες τις πόρτες και όλες τις καρδιές. Ένας μόνο τόπος θα μπορούσε να του δώσει ασφαλή ασυλία και προστασία: ο ναός. Μα του είχε ο ίδιος καταργήσει τούτο το προνόμιο (οι χριστιανικές εκκλησίες πάντοτε προσέφεραν ασυλία σ όσους, καταδιωκόμενοι για διάφορα εγκλήματα, κατέφευγαν σ αυτές. Το μέτρο αυτό από πολλές απόψεις ήταν σωτήριο. Αλλ ο Ευτρόπιος απ την κακία του θέλησε να το καταργήσει, για να μη γλιτώνουν τα θύματά του, που κατέφευγαν στους ναούς του Θεού. Ο Χρυσόστομος του αντιτάχθηκε. Ο Ευτρόπιος όμως έπεισε το βασιλιά κι έβγαλε διάταγμα καταργήσεως της ασυλίας, χωρίς ο ταλαίπωρος να μπορεί να προβλέψει ότι αυτός που καταργούσε το προνόμιο επρόκειτο ο ίδιος να το ζητήσει!), που ένας άνθρωπος βρέθηκε να το υποστηρίξει, ο Αρχιεπίσκοπος, που τον είχε τόσες φορές περιφρονήσει. Μα όλα, εκείνη την τραγική στιγμή τα λησμονεί και καταφεύγει στο ναό «της του Θεού Σοφίας». Μπαίνει στο ιερό κι αγκαλιάζει την αγία Τράπεζα, για να σωθεί. Ο στρατός και ο όχλος ορμούν σαν κύμα πολύβουο στην εκκλησία, για ν αρπάξουν κι να παραδώσουν στο θάνατο το σκληρό πρώην Ύπατο. Ο Χρυσόστομος όμως, ανώτερος από πάθη, αμνησίκακος και συγχωρητικός, γίνεται προστάτης του. «Χριστού πλήρης ο θείος Πατήρ», ανεβαίνει στον άμβωνα κι εκφωνεί τον περίφημο λόγο του, μερικά αποσπάσματα από τον οποίο ακολουθούν: Πάντοτε βέβαια, αλλά προ παντός τώρα είναι επίκαιρο να επαναλάβουμε τη σοφή ρήση του Σολομώντα: Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης. Πού είναι η λαμπρή στολή του υπατικού αξιώματος; Πού είναι τα αστραφτερά φώτα; Πού είναι τα χειροκροτήματα κι οι χοροί και οι πολυέξοδες τελετές; Πού είναι τα στεφάνια και τα ακριβά παραπετάσματα; Πού είναι ο θόρυβος της πόλεως και οι ζητωκραυγές στα ιπποδρόμια και οι κολακευτικοί έπαινοι των θεατών; Όλα αυτά χάθηκαν. Φύσηξε αέρας και με μιας όλα τα φύλλα τα έριξε κάτω, δείχνοντάς μας γυμνό το δένδρο και τρεμάμενο σύγκορμο Πού είναι τώρα οι προσποιητοί φίλοι; Πού είναι τα συμπόσια και τα δείπνα; Πού είναι το μελισσολόι των παρασίτων και το αψύ κρασί που χύνονταν ολημερίς και οι ποικίλες τέχνες των μαγείρων και οι υπηρέται της εξουσίας, που όλοι τους ό,τι έκαναν και έλεγαν το έκαναν για την ευχαρίστησή σου; Νύχτα ήταν όλα εκείνα και όνειρα και σαν χάραξε η ημέρα αφανίσθηκαν. Άνθη ήταν ανοιξιάτικα και σαν πέρασε η άνοιξη όλα μαράθηκαν. Σκιά ήταν και γοργοπερπάτησε, καπνός ήταν και διαλύθηκε, φούσκες ήταν και έσκασαν, αράχνης ιστός ήταν κι έσπασε. Γι αυτό τούτον τον πνευματικό λόγο επαναλαμβάνουμε συνεχώς λέγοντας 2 / 5

3 κάθε φορά: «ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης». Αυτός ο λόγος και στους τοίχους και στα ρούχα και στην αγορά και στο σπίτι και στους δρόμους και στις πόρτες και στα κατώφλια και προ παντός στη συνείδηση του καθενός διαρκώς πρέπει να είναι γραμμένος και νύχτα μέρα να τον μελετάμε Στη συνέχεια του υπέροχου τούτου λόγου ο απαράμιλλος ρήτορας στρέφεται στον πριν παντοδύναμο αυλικό και του λέει: Δεν σου έλεγα ακατάπαυστα πως ο πλούτος χάνεται εύκολα, όπως φεύγει ο δραπέτης; Συ όμως δεν με ανεχόσουν. Δεν σου έλεγα ότι είναι αγνώμων δούλος; Αλλά εσύ δεν ήθελες να το παραδεχθείς. Να τώρα τα γεγονότα φωνάζουν ότι όχι μόνο άστατος, όχι μόνο αγνώμων, αλλά και φονιάς είναι. Γιατί αυτός σε έκανε να τρέμεις τώρα και να φοβάσαι. Δεν σου έλεγα, όταν διαρκώς με κατηγορούσες, επειδή σου μιλούσα τη γλώσσα της αλήθειας, ότι εγώ σε αγαπώ περισσότερο από όσους σε κολακεύουν; Ότι εγώ που σε ελέγχω ενδιαφέρομαι για σένα περισσότερο απ ό,τι εκείνοι που σου χαρίζονται; Δεν πρόσθετα σ εκείνα τα λόγια μου πως είναι περισσότερο άξια εμπιστοσύνης τα τραύματα των φίλων απ τα θεληματικά φιλήματα των εχθρών; Αν υπέμενες τα τραύματά μου, δεν θα σου γεννούσαν το θάνατο τούτο τα φιλήματα εκείνων. Γιατί οι δικές μου πληγές βοηθούν στη διατήρηση της υγείας, ενώ οι ασπασμοί εκείνων σου προκάλεσαν ανίατη αρρώστια. Πού είναι τώρα ο οινοχόοι; Πού είναι εκείνοι που στέκονταν καμαρωτά στην αγορά και μπροστά σ όλους σε στεφάνωναν μ ένα σωρό εγκώμια; Χάθηκαν, αρνήθηκαν τη φιλία Η Εκκλησία που πολέμησες άνοιξε την αγκαλιά της και σε δέχθηκε. Ενώ τα θέατρα που ενίσχυσες και που για χάρη τους συχνά αγανακτούσες εναντίον μας σε πρόδωσαν και σε κατέστρεψαν. Κι όμως εμείς δεν είχαμε πάψει να σου λέμε πάντα: Γιατί πολιτεύεσαι έτσι; Θέλεις να διαπομπεύσεις την Εκκλησία και στην πραγματικότητα οδηγείς τον εαυτό σου στο χείλος του γκρεμού. Αλλά εσύ τα περιφρονούσες όλα. Έτσι, ενώ τα ιπποδρόμια, αφού σου κατέφαγαν τον πλούτο, ακόνισαν το ξίφος για το θάνατό σου, η Εκκλησία, που δέχθηκε την παράλογη οργή σου, τα παραμερίζει όλα, για να σε γλιτώσει απ τα βρόχια του θανάτου 3 / 5

4 Κατόπιν, γυρίζοντας στο μανιασμένο πλήθος και δείχνοντάς του τη θέση που βρισκόταν ο δυστυχισμένος Ευτρόπιος ζητάει να δείξουν επιείκεια στον τύραννο, συγχώρηση να δώσουν στον Ύπατο. Τόση ήταν η επιβολή των λόγων του, ώστε ο λαός αμέσως μαλάκωσε, υποτάχθηκε στην παράκληση και άδειασε την Εκκλησία με την πεποίθηση ότι ο ποιμενάρχης του έπραξε ορθά και άξια της υψηλής αποστολής σώζοντας τον Ευτρόπιο. Ο Χρυσόστομος δεν αγωνίσθηκε ποτέ εναντίον προσώπων. Την αδικία πολεμούσε. Στην αμαρτία αντιμαχόταν. Τον αμαρτωλό άνθρωπο τον συμπαθούσε. Γι αυτό, όταν ο Ευτρόπιος βρέθηκε πεσμένος, δεν έδειξε ούτε ίχνος χαιρεκακίας, αλλά του φάνηκε ο πιο αληθινός του φίλος. Όταν όλοι τον εγκατέλειψαν, αυτός μπήκε μπρος και με το στήθος του κάλυψε το φανατικό του εχθρό. Υπέροχη πράξη που μόνο η αγάπη του Χριστού εμπνέει! Ήσυχος έμεινε ο Ευτρόπιος όσο κάθισε δίπλα στο ιερό θυσιαστήριο. Όταν όμως νόμισε ότι πέρασε η μανία του στρατού και του λαού και βγήκε κρυφά για να φύγει απ την Κωνσταντινούπολη, συνελήφθηκε και αποκεφαλίσθηκε σαν ένοχος προδοσίας.» [σελ. 63, "Ο Φλογερός Μαχητής άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος", 2000, εκδ. 'Ζωής'.] Υ.Γ.: ενέταξα το άρθρο αυτό στην ενότητα "Συνεννόηση για Διαφύλαξη" επειδή επιχειρεί να αναβαθμίσει την ποικιλομορφία της "γλώσσας" με την οποία σκεφτόμαστε το πολιτικό σύστημα. 4 / 5

5 5 / 5