«Πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη άρετ ῆ ς πανουργί α και οὐ σοφία φαίνεται» (Πιάησλ, Μελέμελνο) Δίλαη ζύκκαρνο ή ερζξόο ηνπ αλζξώπνπ ε επηζηήκε;

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«Πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη άρετ ῆ ς πανουργί α και οὐ σοφία φαίνεται» (Πιάησλ, Μελέμελνο) Δίλαη ζύκκαρνο ή ερζξόο ηνπ αλζξώπνπ ε επηζηήκε;"

Transcript

1 1 «Πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη άρετ ῆ ς πανουργί α και οὐ σοφία φαίνεται» (Πιάησλ, Μελέμελνο) Δίλαη ζύκκαρνο ή ερζξόο ηνπ αλζξώπνπ ε επηζηήκε; Ζ επηζηεκνληθή γλψζε είλαη εζηθά νπδέηεξε. Ζ δηάζπαζε, ιφγνπ ράξε, ηνπ αηφκνπ απηή θαζαπηήλ δελ είλαη νχηε θαιή νχηε θαθή. Αθφκε θαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ θάπνηα επηζηεκνληθή γλψζε αλαθαιχπηεηαη κε θαθή πξφζεζε, ε εζηθή αλήθεη ζηελ πξόζεζε, όρη ζηε γλώζε. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο εζηθφο ή αλήζηθνο είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ή ν ζθνπ φο γηα ηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη, φρη ε ίδηα ε γλψζε. Δπνκέλσο, ν θίλδπλνο δελ είλαη ε επηζηήκε. Ζ επηζηήκε απνηειεί θίλδπλν γηα ηνλ άλζξσπν κφλν εάλ δελ είλαη νινθιεξσκέλε. Αληίζεηα, φπνπ είλαη ηειεηνπνηεκέλε, κεηαηξεπφκελε ζε δεκηνπξγία, ηνλ σθειεί, φπσο είδακε, πνιιαπιά. Όκσο, ε επηζηήκε θαη ε ηερλνινγία δελ είλαη απηφλνκεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ αλζξψπνπ, αιιά άκεζα ζπλδεδεκέλεο κε ηηο αλάγθεο κηαο θνηλσλίαο, κε ηνπο ζθνπνύο πνπ επηδηώθεη, κε ηηο αμίεο πνπ έρεη. Κνηλσλία, επηζηήκε θαη ηερλνινγία βξίζθνληαη ζε ζρέζε αιιειεπίδξαζεο ηφζν, πνπ ε θνηλσλία κε ηηο θξαηνχζεο αμίεο ηεο λα θαηεπζχλεη ηελ έξεπλα ηεο επηζηήκεο θαη ηηο εθαξκνγέο ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο. Σε δεκηνπξγία, επνκέλσο, δελ ηελ θαηεπζχλεη κφλν ε γλψζε. Αλά κεζα ζηε γλψζε θαη ζηε δεκηνπξγία παξεκβάιιεηαη απνθαζηζηηθά ε αλζξψπηλε ζέιεζε. Απηφ ζεκαίλεη φηη θχξηνο παξάγνληαο γηα ηελ νξ ζφηεηα, απφ εζηθή άπνςε, ηεο δεκηνπξγίαο δελ είλαη ε γλψζε αιιά ε βνύιεζε. Αλ, ινηπφλ, ε αλζξψπηλε δεκηνπξγηθφηεηα δελ πεηζαξρήζεη ζηηο αμίεο ηεο δηθαηνζχλεο, ηεο ειε πζεξίαο θαη ηεο εηξήλεο θαη, αληί λα νδεγήζεη ζηελ επηπρία ηνπ αλζξψπνπ, θαηαιήμεη ζηνλ αθαληζκφ ηνπ, ηελ επζχλε δε ζα ηε θέξεη ε επηζηήκε αιιά ε βνχιεζε πνπ ζα επηθξαηήζεη, ηειηθά, ζηελ αλζξσπφηεηα. Σελ επζχλε ζα ηελ έθεξε ε επηζηήκε, αλ ε θαηαζηξνθηθή ζπλέπεηα πξνεξρφηαλ απφ ζθάικα δηθφ ηεο, απφ αηειή δειαδή γλψζε. Γελ είλαη, φκσο, απηφο ν θίλδπλνο. Καη φζνη βιέπνπλ εδψ ηνλ θίλδπλν, ην θάλνπλ ή απφ άγλνηα ή γηα λα ζηξέςνπλ ηελ πξνζνρή ησλ αλζξψπσλ καθξηά απφ ηνλ αιεζηλφ θίλδπλν. Γελ επζχλεηαη, ινηπφλ, ε επηζηήκε γηα ηα ζχγρξνλα κεγάια πξνβιήκαηα. Αιιά απηά ππάξρνπλ. Δίλαη δεδνκέλα θαη γλσζηά, φρη, φκσο, άιπηα θαη αλαπφηξεπηα. Με δπζνίσλεο πξνβιέςεηο, κε ηε κεκςηκνηξία, κε επρέο θαη εμνξθηζκνχο ηα πξνβιήκαηα απηά δελ αληηκεησπίδνληαη. Αλ δελ αλαζεσξήζνπκε ηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ έρνπκε, αλ δελ θαηαγγείινπκε ηνπο ππαίηηνπο θαη δελ θαηαινγίζνπκε ηηο επζχλεο πνπ αλήθνπλ ζηνλ θαζέλα, ψζηε λα επηθξαηήζεη σο θπξίαξρε βνχιεζε ην θαιφ φισλ ησλ αλζξψπσλ, ηφηε είλαη πνιχ πηζαλφ ηα δχζθνια πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπκε ζήκεξα λα γίλνπλ αχξην κνηξαία. Μεγαιχηεξε απ' φινπο επζύλε γη' απηφ έρνπλ νη πλεπκαηηθνί άλζξσπνη θαη εηδηθόηεξα νη επηζηήκνλεο, πνπ θαηέρνπλ ηε γλψζε. Να γξάςεηε ηα ζπλώλπκα ησλ ππνγξακκηζκέλσλ ιέμεσλ. Δπηζηήκε θαη εζηθή Αλάκεζα ζηελ επηζηήκε θαη ζηελ εζηθή, δχν θνξπθαία δηαλνεηηθά επηηεχγκαηα ηνπ αλζξψπνπ, ππάξρνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο. Οη δηαθνξέο απηέο ζα θαηαδεηρηνχλ επθξηλέζηεξα, αλ νξίζνπκε ηηο έλλνηεο. χκθσλα, ινηπφλ, κε ηα ιεμηθά επηζηήκε είλαη νη γλψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε κεζνδηθή έξεπλα ησλ θπζηθψλ θαη θνηλσληθψλ θαηλνκέλσλ. Αληίζεηα, ε εζηθή νξίδεηαη σο έλα ζχλνιν αμηψλ θαη θαλφλσλ κε ηνπο νπνίνπο νξίδεηαη ηη επηηξέπεηαη, ηη απαγνξεχεηαη θαη ηη νθείινπκε λα θάλνπκε ζηηο ζρέζεηο καο κε ηνπο άιινπο αλζξψπνπο. Πξψηε νινθάλεξε, εμ νξηζκνχ, δηαθνξά αλάκεζα ζηηο δπν έλλνηεο είλαη ν ζθνπφο γηα ηνλ νπνίν θαζεκηά δεκηνπξγήζεθε. θνπφο ηεο επηζηήκεο είλαη ε κειέηε θαη ε γλψζε ηνπ θφζκνπ -θπζηθνχ θαη θνηλσληθνχ- ζηνλ νπνίν δνχκε είλαη, θαηαξρήλ, ε αλαδήηεζε ηεο αιήζεηαο θαη ε ηθα λνπνίεζε ηεο θπζηθήο επηζπκίαο ηνπ αλζξψπνπ λα καζαίλεη (θχζεη ὀξέγεηαη ηνῦ εἰδέλαη). Απφ ηελ άιιε πιεπξά ε εζηθή δεκηνπξγήζεθε κε ζθνπφ λα θαλνλίδεη (κε φιε ηε ζεκαζία ηεο ιέμεο) ηηο αλζξψπηλεο ζρέζεηο. Με εξεπλεηηθφ, ινηπφλ, ραξαθηήξα ε επηζηήκε, κε επηηαθηηθφ ε εζηθή. Γηαθνξεηηθή, επίζεο, είλαη θαη ε πξνέιεπζε θαζεκηάο. Ζ επηζηήκε πξνέξρεηαη θαη ζπγθξνηείηαη χζηεξα απφ κεζνδηθή έξεπλα, χζηεξα απφ παξαηήξεζε θαη πείξακα. Γηα ηελ πξνέιεπζε ηεο εζηθήο ηα πξάγκαηα δελ είλαη ηφζν απιά. Αθφκα θη αλ δε δερηνχκε φηη είλαη ζεφζηαιηε θαη ππεξβαηηθή, δχζθνια ζα απνδείμνπκε πψο δεκηνπξγήζεθε θαη πψο ζπγθξνηήζεθε ζε θψδηθα κε ηζρχ πνπ ππεξβαίλεη αθφκα θαη απηφλ ηεο επηζηήκεο. Αξθεί, γη' απηφ λα αλαινγηζηνχκε ηε δηαρξνληθή θαη θαζνιηθή ηζρχ πνπ έρεη κηα απφ ηηο θνξπθαίεο εζηθέο αμίεο, ε δηθαηνζχλε. Ζ πην ζεκαληηθή, σζηφζν, δηαθνξά είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν θαζεκηά πξνζεγγίδεη ηε δσή. Γηα ηελ επηζηήκε θαη, γηα λα αθξηβνινγνχκε, γηα ηνλ επηζηήκνλα ζεκαζία έρνπλ ηα γεγνλφηα θαη ε πξαγκαηηθφ ηεηα. Ζ πξαγκαηηθφηεηα γπκλή απφ ηδέεο, απφ πξνθαηαιήςεηο θαη ηδενινγήκαηα, φπσο δειαδή είλαη θαη φρη φπσο ελδερνκέλσο ηε θαληάδνληαη ή ζα ήζειαλ λα είλαη φζνη ηε κειεηνχλ. Δπνκέλσο, ε επηζηεκνληθή γλψζε δχζθνια ακθηζβεηείηαη, εθφζνλ είλαη αληηθεηκεληθή. Απελα ληίαο, γηα ηελ εζηθή δελ έρεη ηφζν αμία ε γλψζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, ηνπ γεγνλφηνο, φζν ην πνηφλ ηνπ, αλ δειαδή είλαη θαιφ ή θαθφ, δίθαην ή άδηθν, επηηξεπηφ ή αλεπίηξεπην. Γηα παξάδεηγκα, ε Άισζε ηεο Πφιεο απφ ηνπο Σνχξθνπο δελ είλαη γηα ηνλ ηζηνξηθφ παξά κφλν

2 έλα γεγνλφο. Αλ πξνζεγγίζεη ην γεγνλφο απηφ σο ρξηζηηαλφο ή σο κνπζνπικάλνο ή αμηνινγψληαο ην αλ ήηαλ θαιφ ή θαθφ, δίθαην ή άδηθν, ηφηε ζπζηάδεη ηελ επηζηεκνληθή αιήζεηα ζε αιιφηξηνπο ζθνπνχο ή ζθνπηκφηεηεο θαη παχεη λα είλαη επηζηήκνλαο. Σν ίδην κπνξνχκε λα ηζρπξηζηνχκε αθφκα θαη γηα γεγνλφηα πνπ ζεσξνχληαη φηη έρνπλ εγγελψο εζηθή πνηφηεηα, φπσο είλαη έλαο πφιεκνο. Γηαηί, αλ θάζε επηζηήκνλαο πξνζέγγη δε θαη εξκήλεπε ηα γεγνλφηα κε ηα δηθά ηνπ ηδενινγηθά θαη εζηθά θξηηήξηα, ζα είρακε ηφζεο «επηζηεκνληθέο αιήζεηεο», φζα είλαη θαη ηα θξηηήξηα απηά. Γη' απηφ, φηαλ ε εζηθή ππεηζέξρεηαη ζηελ επηζηεκνληθή έξεπλα, ηφηε δελ αιινηψλεηαη απιψο ε έξεπλα, αιιά θαηαξγείηαη, γηαηί αθπξψλεηαη ε πξσηαξρηθή πξνυπφζεζή ηεο, ε αληηθεηκεληθφηεηα. Απελαληίαο, φηαλ ε επηζηήκε ππεηζέξρεηαη ζε ζέκαηα πνπ είλαη αξκνδηφηεηα ηεο εζηθήο, φρη κφλν δελ ηελ αλαηξεί, αιιά ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηελ νξζή εζηθή απνηίκεζε πξάμεσλ θαη γεγνλφησλ, γηαηί ε αιεζηλή γλψζε δελ κπνξεί πνηέ λα αληίθεηηαη ζηελ εζηθή. Απφ απηή ηελ άπνςε, ζα ηνικνχζακε λα πνχκε φηη ε αιήζεηα, ε επηζηεκνληθή, δειαδή, γλψζε, πξνεγείηαη θαη άξα θαζνξίδεη -πξέπεη λα θαζνξίδεη- ηελ εζηθή θαη ηηο αμίεο ηεο. Ζ αληίζηξνθε ζεηξά είλαη πξσζχζηεξε. Σέινο, έλα άιιν επίκαρν ζεκείν είλαη ε ζρέζε ηεο γλψζεο κε ηελ εζηθή. Με απιά ιφγηα, ε γλψζε είλαη εζηθά νπδέηεξε ή θάζε γλψζε έρεη απφ ηε θχζε ηεο θαη πνηφηεηα εζηθή; Ζ απάληεζε ζην εξψηεκα απηφ είλαη πσο ε γλψζε είλαη εζηθά νπδέηεξε. Γελ έρεη εζηθή ε θχζε νχηε ε λνκνηέιεηα πνπ ηε δηέπεη, φπσο δελ έρνπλ εζηθή ηα ζπκβάληα θαη ηα γεγνλφηα ηεο δσήο. Ζ βαξχηεηα, ν ζεηζκφο, ην γνληδίσκα, ην κφξην θαη ην άηνκν, ε Βηνκεραληθή θαη ε Γαιιηθή Δπαλάζηαζε, νη Βαιθαληθνί πφιεκνη θαη ν Δκθχιηνο ζηελ Διιάδα απφ κφλα ηνπο δελ είλαη νχηε θαιά νχηε θαθά νχηε εζηθά νχηε αλήζηθα. Δίλαη απιψο θάηη πνπ ππάξρεη ή πνπ έγηλε. Ζζηθφο ή αλήζηθνο είλαη ν δεκηνπξγφο ή ν δξάζηεο, αλ πξφθεηηαη γηα δεκηνχξγεκα, γηα πξάμε, γηα γεγνλφο θνηλσληθφ ή πνιηηηθφ. Αιιά θαη ε εζηθφηεηα ή ε αλεζηθφηεηα, ζε θάζε πεξίπησζε, ηνπ ξέθηε θξίλε ηαη -πξέπεη λα θξίλεηαηδεπηεξνγελψο, αθνχ δειαδή γλσξίζνπκε κε αθξίβεηα θαη αληηθεηκεληθφηεηα ηη αθξηβψο έγηλε θαη γηαηί έγηλε. Έηζη, βέβαηα, δελ πξνζηαηεχνπκε, ίζσο, ηελ αλζξσπφηεηα απφ ελέξγεηεο αλή ζηθσλ αλζξψπσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα κπνξεί λα ζπκβεί κε εθαξκνγέο ηεο θισλνπνίεζεο, αιιά δελ ηεο ζηεξνχκε θαη ηελ επεξγεηηθή πξνζθνξά εζηθψλ αλζξψπσλ, πνπ κπνξεί λα απνδεηρηεί πνιχ ζεκαληηθή γηα ην κέιινλ ηεο. Ζ επηζηεκνληθή, ινηπφλ, γλψζε, θαζψο εξκελεχεη ηελ νπζία, ηα αίηηα, ηε ιεηηνπξγία θαη ηε ζρέζε ησλ θαηλνκέλσλ κε αληηθεηκεληθφ ηξφπν, είλαη εζηθά νπδέηεξε. Όπσο ε πξαγκαηηθφηεηα πνπ εξκελεχεη είλαη εζηθά νπδέηεξε, έηζη εζηθά νπδέηεξε είλαη θαη ε γλψζε ηεο, ην είδσιν δειαδή ηεο πξαγκαηηθφηεηαο απηήο ζηελ αλζξψπηλε λφεζε. Αλ έηζη έρνπλ ηα πξάγκαηα, κπνξνχκε, ηειηθά, λα ππνζηεξίμνπκε φηη ε επηζηήκε είλ αη δξαζηεξηφηεηα απηφλνκε απφ ηελ εζηθή; Καη παξαπέξα, κπνξνχκε λα ππνζηεξίμνπκε φηη ν επηζηήκνλαο είλαη εζηθά αλεχζπλνο γηα φζα εξεπλά, γηα ηα πνξίζκαηα ησλ εξεπλψλ ηνπ θαη πξνπαληφο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ πνξηζκάησλ απηψλ; Όηη κπνξεί ζην φλνκα ηεο επηζηήκεο λα θάλεη φ,ηη ζέιεη; Όρη βέβαηα. Γηαηί κηα ζεηηθή απάληεζε ζηα εξσηήκαηα απηά ζα ήηαλ αληίζεηε κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα, κάξηπξεο ηεο νπνίαο είκαζηε φινη. νβαξά πξνβιήκαηα ηεο δσήο καο νθείινληαη ζηελ εθκεηάιιεπζε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο θαη ζηε ρξήζε ε πηζηεκνληθψλ επηηεπγκάησλ κε ηξφπν πνπ αληηβαίλεη ζηηο αμίεο θαη ζηνπο θαλφλεο ηεο εζηθήο. Όκσο γη' απηή ηε ρξήζε δελ είλαη «ππεχζπλε» ε γλψζε. Ζ πξνζσπν πνίεζε ζ' απηή ηελ πεξίπησζε είλαη ζεκαληηθφ εθθξαζηηθφ ιάζνο. Ζζηθή επζχλε έρεη, φπσο είπακε, κφλν ν άλζξσπνο, θαη κάιηζηα ν ειεχζεξνο. Ζ γλψζε είλαη κελ δχλακε, αιιά είλαη άςπρν κέζν πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί εζηθά ή αλήζηθα απφ ηνλ άλζξσπν. Δπνκέλσο, ε επζχλε αλήθεη ζ' απηφλ θαη εηδηθφηεξα ζηνλ επηζηήκνλα γηα ηελ πξφζεζε κε ηελ νπνία εξεπλά θαη αλαθαιχπηεη κηα γλψζε θαη πξνπαληφο γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηε ρξεζηκνπνηεί. Γελ πξέπεη, ινηπφλ, λα γίλεηαη ζχγρπζε: άιιν πξαγκαηηθφηεηα, άι ιν γλψζε θη άιιν βνχιεζε ηνπ αλζξψπνπ. Απφ απηά ζηελ εζηθή ππφθεηηαη κφλν ε ειεχζεξε αλζξψπηλε βνχιεζε, γηαηί απφ απηήλ εμαξηάηαη ζε θάζε πεξίπησζε ε εζηθή πνηφηεηα ησλ αλζξψπηλσλ ελεξγεηψλ, είηε πξφθεηηαη γηα γεγνλφο είηε γηα επηζηεκνληθή έξεπλα είηε γηα επηζηεκνληθφ θαη ηερλνινγηθφ επίηεπγκα. Καη φπσο ζε θάζε άιιε πεξίπησζε, έηζη θαη ζηελ επηζηήκε ε ππεπζπλφηεηα ηνπ επηζηήκνλα απνξξέεη απφ ηελ ειεπζεξία ηνπ λα νξίδεη πξνζσπηθά ν ίδηνο θαη θαλέλαο άιινο ην ζθνπφ ηεο επηζηεκνληθήο ηνπ έξεπλαο ή ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εθαξκφδεη επηζηεκνληθά πνξίζκαηα θαη γλψζεηο θαη λα θξίλεη αλ απηά ζπκθσλνχλ κε ηελ αιήζεηα -άξα θαη κε ηελ εζηθή-ηελ νπνία σο πλεπκαηηθφο άλζξσπνο είλαη ηαγκέλνο λα δηαθνλεί. 1. Πώο αλαπηύζζεηαη ε πξώηε παξάγξαθνο ηνπ θεηκέλνπ; 2. Να απαξηζκήζεηε ηηο δηαθνξέο αλάκεζα ζηελ επηζηήκε θαη ηελ εζηθή. 3. Να γξάςεηε πώο ζπλδένληαη νη παξάγξαθνη ηνπ θεηκέλνπ. 4. Να γξάςεηε ηα ζπλώλπκα ησλ ππνγξακκηζκέλσλ ιέμεσλ. Γηάθξηζε θαη ζρέζε επηζηεκώλ Μπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηηο επηζηήκεο ζε θπζηθέο θαη ζε θνηλσληθέο ή αλζξσπηζηηθέο. Οη κελ εξεπλνχλ ηνπο λφκνπο ηεο θχζεο, νη δε κειεηνχλ ηελ θνηλσληθή δσή θαη ηνλ άλζξσπν. Ζ αλάπηπμε ησλ θπζηθψλ θαη θνηλσληθψλ επηζηεκψλ ζε κηθξφηεξν ή κεγαιχηεξν βαζκφ θαζνξίδεηαη απφ ηηο άκεζεο αλάγθεο ηνπ αλζξψπνπ 2

3 θαη ηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ ζέηεη. ηελ επνρή καο επηθξαηνχλ νη θπζηθέο επηζηήκεο, επεηδή ην θχξνο ησλ πνξηζκάησλ ηνπο πνιχ πην δχζθνια κπνξεί λα ακθηζβεηεζεί θαη επεηδή δίλνπλ ζηνλ άλζξσπν ηε δπλαηφηεηα λα αμηνπνηεί ηε θχζε, λα παξάγεη άθζνλα αγαζά, λα θάλεη άλεηε ηε δσή ηνπ. Απηφ, φκσο, δε ζε καίλεη φηη πξέπεη λα επηρεηξείηαη νπνηαδήπνηε αμηνινγηθή ηεξάξρεζε αλάκεζα ηνπο. Καη νη δχν απνβιέ πνπλ ζηνλ ίδην ζθνπφ, λα βειηηψζνπλ ηε δσή ησλ αλζξψπσλ, λα ηελ εθπνιηηίζνπλ. Καη, αζθαιψο, πνιηηηζκφο δελ είλαη κνλφπιεπξε, αιιά αλάινγε ηθαλνπνίεζε ησλ πιηθψλ θαη πλεπ καηηθψλ αλαγθψλ. Τπάξρνπλ πνιιά παξαδείγκαηα πνπ επηβεβαηψλνπλ ηηο ζπλέπεηεο πνπ ππάξρνπλ, φηαλ δελ ηεξείηαη απηή ε αλαινγία. Δπηζηήκε θαη άλζξσπνο Θα πξνζπαζήζνπκε λα απαληήζνπκε ζε έλα θαίξην εξψηεκα. Πνηα είλαη ε επζχλε ηνπ επηζηήκνλα γηα ηα απνηειέζκαηα ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ηεο επηζηήκεο ηνπ; Πνηα είλαη ε επζχλε ηνπ γηα ηε κνξθή πνπ πή ξε θαη πνπ παίξλεη ε «ζπγθξνηεκέλε πξαγκαηηθφηεηα»; Ζ πξψηε επζχλε ινηπφλ ηνπ επηζηήκνλα αλάγεηαη ζηελ επηζηεκνληθή ηνπ γλψζε: Αλ ρξεζηκνπνίεζε ζσζηά ηελ επηζηεκνληθή κέζνδν ή αλ έθαλε ζθάικαηα, αλ απέθπγε ηνλ ππνθεηκεληζκφ, ηελ πιάλε, ηελ πξφσξε γελίθεπζε, ηελ επηπφιαηε επαγσγή, ηελ εζθαικέλε αλαγσγή, παξαγσγή, ζχλζεζε, ηε κνλνιηζηθφηεηα θαη ην δνγκαηηζκφ ή αλ ππέπεζε ζ' απηά. Απηή ε επζχλε είλαη αλεμάξηεηε απφ ηελ θαιή ή θαθή ηνπ ζέιεζε, Δηδηθφηεξα, απηή ε επζχλε θαιείηαη επηζηεκνληθή. Πέξα φκσο απφ ηελ επηζηεκνληθή επζχλε γηα ην πψο εθάξκνζε ηε γλψζε ηνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, ν επηζηήκνλαο επζχλεηαη εζηθά θαη πνιηηηθά γηα ηε δεκηνπξγηθφηεηά ηνπ. ην ζεκείν απηφ ζα θξηζεί ε πξάμε ηνπ φρη κε ην επηζηεκνληθφ θξηηήξην ηεο νξζήο ρξεζηκνπνίεζεο ηεο επ ηζηεκνληθήο κεζφδνπ, αιιά κε ην εζηθφ θξηηήξην (γηα ηελ εζηθή δηθαίσζή ηνπ) θαη κε ην πνιηηηθφ θξηηήξην (γηα ηελ πνιηηηθή ηνπ δηθαίσζε). Ζ επζχλε ηνπ επηζηήκνλα απφ εζηθή ή πνιηηηθή άπνςε δελ αλάγεηαη πηα ζηε γλψζε, αιιά ζηε βνχιεζή ηνπ. Όπσο ζηελ επηζηεκνληθή επζχλε θξηηήξην απνηειεί ε ζπκθσλία ηεο αηνκηθήο επηζηεκνληθήο γλψζεο κε ηελ αλαγλσξηδφκελε ζε δεδνκέλε επνρή σο νξζή (θαη θαζνιηθήο παξαδνρήο) γλψζε, θαη κέηξν απνηεινχλ νη θαλφλεο ηεο επηζηεκνληθήο κεζφδνπ, φπσο γεληθά δηακνξθψζεθαλ θαη θαζνιηθά ηζρχνπλ, έηζη θαη ζηελ εζηθή θαη πνιηηηθή επζχλε θξηηήξην ζα πξέπεη λα απνηειέζεη ε ζπκθσλία ηεο αηνκηθήο βνχιεζεο ηνπ επηζηήκνλα κε ηελ θαζνιηθή βνχιεζε (γηα ηελ εζηθή επζχλε) θαη κε ηελ θπξίαξρε βνχιεζε πνπ ηζρχεη ζην δεδνκέ λν ρψξν θαη ρξφλν ελέξγεηαο ή κε ηελ αληηπνιηηεπφκελε βνχιεζε θνηλσληθήο νκάδαο ή ηάμεο (γηα ηελ πνιηηηθή επζχλε). Αθνχ ε βνχιεζε απνηειεί ηε δπλακηθή έθθξαζε ηνπ ζπκθέξνληνο, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε πσο εζηθά δηθαηώλεηαη εθείλνο ν επηζηήκνλαο πνπ ελεξγεί ζύκθσλα κε ην θαζνιηθό ζπκθέξ νλ, δειαδή ό επηζηήκνλαο πνπ ε αηνκηθή ηνπ βνύιεζε ζπκπίπηεη κε ηελ θαζνιηθή. Καη θαζνιηθφ ζπκθέξνλ είλαη απηφ πνπ αλαθέξεηαη ζε φινπο ηνπο αλζξψπνπο, αλεμάξηεηα απφ ην ρξψκα, ηε θπιή, ηελ εζληθφηεηα, ηελ ππεθνφηεηα ή ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ρνπο θαηάζηαζε. Καζνιηθό είλαη, ζα ιέγακε, ην ζπκθέξνλ ηεο αλζξσπόηεηαο. Έηζη, θαζνιηθό είλαη ην ζπκθέξνλ γηα ηελ εηξήλε, ηελ ειεπζεξία, ηελ πγεία, ηε κόξθσζε, ηελ επηπρία όισλ ησλ αλζξώπσλ.(ι. Μαλσιεδάθεο). Να γξάςεηε ηελ πεξίιεςε ηνπ θεηκέλνπ (100 ιέμεηο). *Σα παξαπάλσ θείκελα πξνέξρνληαη από ην βηβιίν: π. Κνύηξαο, Πεηζηηθόο Λόγνο, η. Β, εθδ. αββάιαο 3

4 OI ΣΤΟΧΟΗ ΤΖΣ ΔΠΗΣΤΖΜΖΣ ΣΤΟΝ KAINOYPIO ΑΗΩΝΑ [Σν θείκελν πνπ αθνινπζεί είλαη ε νκηιία κε ηνλ ηίηιν «Δπηζηήκε θαη Αλζξσπηζκόο» ηελ νπνία εθθώλεζε ζηηο 30 Γεθεκβξίνπ 2003 ζηελ Αζήλα ν θαζεγεηήο θ. Γξ. Γ. θαιθέαο σο πξόεδξνο ηεο Αθαδεκίαο Αζελώλ θαηά ηελ ηειεηή απνλνκήο ησλ εηήζησλ βξαβείσλ ηνπ αλώηαηνπ πλεπκαηηθνύ ηδξύκαηνο ηεο ρώξαο ] H επηζηήκε, σο αέλανο αγψλαο ηνπ αλζξψπνπ γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο γλψζεσο, κε ηνλ δηαινγηζκφ, ηελ νμπδεξθή παξαηήξεζε, ηε δηαίζζεζε θαη ηελ έξεπλα, αλνίγεη ζπλερψο λένπο νξίδνληεο θαη θσηίδεη ηνλ λνπ. Οη θιαζηθνί έιιελεο θηιφζνθνη, πνπ είραλ αλαπηχμεη ζε χςηζην βαζκφ ηνλ ζεσξεηηθφ ζηνραζκφ, ηεο απέδσζαλ θαζαξψο ζεσξεηηθφ ζθνπφ θαη παξαζεψξεζαλ ηελ αμία θαη ηε ζεκαζία ηεο εκπεηξηθήο γλψζεσο, ε νπνία θαη' απηνχο δελ είρε «ιφγνλ δηδφλαη». Αιιά, θαζψο ήηαλ αλαπφθεπθην, δελ άξγεζε λα επηζπκβεί ε πξαθηηθή εθαξκνγή ηνπ επηζηεκνληθνχ ιφγνπ - κε ηνλ Αξρηκήδε θαη ηνπο δηαδφρνπο ηνπ γηα παξάδεηγκα - ψζηε ζηνπο θαηξνχο καο λα εμειηρζεί ζε αλαπφζπαζην κέινο ηεο επηζηήκεο θαη λα θπξηαξρήζεη ζηελ νηθνπκέλε φιε σο ηερλνινγία. Δπηζηήκε, βέβαηα, θαη ηερλνινγία δελ ηαπηίδνληαη, δηφηη ε επηζηήκε παξακέλεη πξνζεισκέλε ζηελ φιν θαη πην βαζηά θαηάθηεζε ηεο γλψζεσο, ελψ ε ηερλνινγία έρεη σο επηδίσμε ηελ αμηνπνίεζε ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεσο ζε κέζνλ γηα ηελ ππεξέηεζε ησλ ηξερνπζψλ, πξαθηηθψλ αλαγθψλ ηνπ αλζξψπνπ. Πνιχ ραξαθηεξηζηηθά, ν Ατλζηάηλ είρε ηνλίζεη: «H επηζηήκε δελ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ζθνπνχο, αιιά λα πξνζθέξεη, ην πνιχ, ηα κέζα γηα ηελ αλάπηπμε θάπνησλ ζθνπψλ, νη νπνίνη έρνπλ ζπιιεθζεί απφ πξνζσπηθφηεηεο πνπ δηαζέηνπλ πςειφηεξα εζηθά ηδαληθά». Έζπεπζε σζηφζν λα ζεκεηψζεη πσο «ε επνρή καο είλαη ε επνρή ησλ ηειείσλ κέζσλ θαη ησλ ζπγθερπκέλσλ ζθνπ ώλ». Απηή ε ηειεπηαία ξήζε πξνθαιεί έλαλ επίκνλν πξνβιεκαηηζκφ, θαη είλαη απηφο ν πξνβιεκαηηζκφο πνπ κε νδήγεζε ζηελ απνςηλή, βξαρεία νκηιία κνπ. Δάλ, βέβαηα, ν Ατλζηάηλ είρε δήζεη φινλ ηνλ πξνεγνχκελν αηψλα, έλαλ αηψλα αλζξψπηλεο θαθνπξγίαο, κε επαλαζηάζεηο, παγθνζκίνπο ζεξκνχο θαη ςπρξνχο πνιέκνπο, αιιά θαη δνμαζκέλν απφ ηε ξαγδαία αλάπηπμε ησλ ζεηηθψλ επηζηεκψλ θαη ηεο ηερλνινγίαο, ίζσο πξνβιεκαηηδφηαλ πεξηζζφηεξν. H πξνψζεζε ησλ θπζηθψλ επηζηεκψλ θαη ε έθξεμε ηεο ηερλνινγίαο, ε νπνία έρεη πξνζιάβεη θξελήξεηο ξπζκνχο ζηελ επνρή καο, εγείξνπλ απνξίεο θαη ζπγθινληζηηθά εξσηήκαηα. H επηζηήκε αλαπηχζζεηαη ζπλήζσο ζε ζρέζε κε ηηο πξαθηηθέο αλάγθεο ησλ αλζξψπσλ, αθνινπζεί φκσο βαζηθά ηελ εμέιημε κηαο θνηλσλίαο θαη αληηθαηνπηξίδεη ην ζπγθεθξηκέλν πλεπκαηηθφ θα η εζηθφ ηεο επίπεδν. Πνην είλαη φκσο ζήκεξα, ζηηο αξρέο ηνπ 21νπ αηψλα, ην πλεπκαηηθφ θαη εζηθφ επίπεδν ηεο θνηλσλίαο καο; Ο πιηζηηθφο επδαηκνληζκφο, πνπ θπξηαξρεί ζηα πξνεγκέλα νηθνλνκηθψο θξάηε, ζε ζπλδπαζκφ κε ηα αμηνζαχκαζηα επηζηεκνληθά θαη ηερλνινγηθά επηηεχγκαηα, πνπ πνιιαπιαζηάδνληαη ξαγδαίσο, δελ αθήλεη ζηνλ άλζξσπν ηνλ αλαγθαίν ρξφλν, γηα λα αζρνιεζεί, ζνβαξά θαη επίκνλα, κε ηνλ εζσηεξηθφ ηνπ εαπηφ, ψζηε λα επηηχρεη φρη κφλν ηε δηαλνεηηθή θαη γεληθφηεξα εγθπθινπαηδηθή ηνπ ζπγθξφηεζε, αιιά γηα λα θαηνξζψζεη ηελ εζηθή νινθιήξσζε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ σο Αλζξψπνπ. ήκεξα, «ν άλζξσπνο βνπβαίλεηαη πξνο ηα κέζα θαη ζαπκάδεη πξνο ηα έμσ» θαηά ηνλ βαζχ ιφγν ηνπ Θενδσξαθφπνπινπ. H ηερλνινγία, πνπ βειηίσζε ζεκαληηθά ηηο ζπλζήθεο ηεο δσήο καο, βνήζεζε ή ε κπφδηζε ηνλ άλζξσπν λα γίλεη πεξηζζφηεξν Άλζξσπνο; Ηδνχ ην θξίζηκν εξψηεκα. Σν αλζξψπηλν νλ εμαθνινπζεί λα απνηειεί απηνγελή θαη απηαπφδεηθηε, ππέξηαηε αμία ηεο δσήο ή έρεη βαζχηαηα θαηαξξαθσζεί θαη ππνβηβαζζεί έλαληη ησλ ζχγρξνλσλ πιηζηηθψλ αμηψλ, επηθπξψλνληαο ηελ θνβεξή ξήζε ηνπ Νίηζε γηα ηε «κεηαμίσζε ησλ αμηώλ» ζηελ επνρή καο; Σα επγελή ηδεψδε ηνπ αλζξσπηζκνχ, πνπ βιαζηάλνπλ, θπζηνινγηθά ζα έιεγα, ζην πνιίηεπκα κηαο απζεληηθήο Γεκνθξαηίαο - πνπ έρεη σο ζηαζεξφ ππξήλα ηεο ηελ αμία ηνπ Αλζξψπνπ -, δηαζχξζεθαλ θαη θαηαηξέρηεθαλ ζηηο εκέξεο καο. Ο κεραλνπνηεκέλνο θαη θαηαθεξκαηηζκέλνο ραξαθηήξαο ηεο εξγαζίαο ζηηο ηερλνθξαηηθέο θνηλσλίεο ζήκεξα έρεη σο απνηέιεζκα ηελ απνμέλσζε ηνπ αλζξψπνπ-δεκηνπξγνχ απφ ηα δεκηνπξγήκαηά ηνπ. H ζχγρπζε πξαγκαηηθψλ θαη πιαζκαηηθψλ αλαγθψλ, ε πληγεξή εληαηηθνπνίεζε ηνπ ξπζκνχ ηεο δσήο ζηηο κεγαινππφιεηο, ε εζσηεξηθή κνλαμηά, ην άγρνο θαη ε αγσλία αιινηξηψλνπλ βαζχηαηα θαη παξεκπνδίδνπλ ηελ πλεπκαηηθή νινθιήξσζε ησλ αλζξψπσλ σο Αλζξψπσλ απζεληηθψλ. Έηζη πιήηηεηαη βαξηά ν Αλζξσ πηζκφο θαη δεκηνπξγείηαη κηα εζηθή, ηδενινγηθή θαη ηειηθά ππαξμηαθή ζχγρπζε ηνπ φληνο. Καη βέβαηα, ε ηάζε ηεο πξνζειψζεσο ζηελ χιε, πνπ παξαηεξείηαη, θαη ε απμαλφκελε πλεπκαηηθή αδξάλεηα, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απίζρλαλζε ηεο βνπιήζεσο γηα βαζχηεξν δηαζηνραζκφ ηνπ κπζηεξίνπ ηνπ αλζξψπνπ, νθείινληαη ζηελ θπξηαξρία ηνπ νξζνινγηζκνχ θαη ζηελ ηπθιή πξαθηηθφηεηα ηνπ ζχγρξνλνπ πιηζηηθνχ πνιηηηζκνχ. 4

5 Μέζα ζην θιίκα απηφ δεη, κεγαιψλεη θαη εξγάδεηαη ν ζχγρξνλνο επηζηήκνλαο, κε απνηέιεζκα ην έξγν ηνπ λα εληάζζεηαη επηηαθηηθά ζηηο γεληθφηεξεο απηέο ηάζεηο ηεο επνρήο. H έληαμε φκσο απηή εγείξεη - νθείιεη λα εγείξεη - ζηε ζπλείδεζή ηνπ ην πξφβιεκα ηεο εζηθήο επζχλεο, αμηψλνληαο ηελ άκεζε, ππεχζπλε αληηκεηψπηζή ηνπ. Ο επηζηήκνλαο βαξύλεηαη κε πνιύκνξθε επζύλε γηα ηε γλώζε πνπ θαηά θάπνηνλ ηξόπν παξάγεη θαη νθείιεη λα πξνβιέπεη νπνηνδήπνηε πηζαλό θίλδπλν πνπ ζα κπνξνύζε λα πξνέιζεη από ηε ρξήζε ηεο - ή ηελ θαηάρξεζή ηεο - ζην κέιινλ γηα ηνλ άλζξσπν θαη γηα ηελ νηθνπκέλε. Πξέπεη λα απνθαζίδεη κε άγξππλε ζπλείδεζε θαη ππεπζπλφηεηα εάλ ηα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλψλ ηνπ πξέπεη ηειηθά λα εθαξκνζζνχλ. Κάζε επηζηεκνληθφ επίηεπγκα θξνλψ πσο πξέπεη λα εμεηάδεηαη φρη κφλν σο γλσζηηθή ή πιηθή θαηάθηεζε, αιιά θαη γηα ην αλ ζα απνβεί επεξγεηηθφ ή επηδήκην, ή θαη θαηαζηξεπηηθφ, γηα ηελ χπαξ με ηνπ αλζξψπνπ. Σνλ έιεγρν απηφ νπδείο άιινο κπνξεί ή επηηξέπεηαη λα επηβάιιεη ζηε ζπλεηδεηή ειεπζεξία ηνπ επηζηήκνλα παξά κφλνλ ε ζπλαίζζεζε ηεο αλζξψπηλεο θαη γεληθά ηεο θνηλσληθήο ηνπ επζχλεο. Γπζηπρψο, φκσο, νη απνθάζεηο γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε απφ ηε ζχγρξνλε ηερλνινγία επηζηεκνληθψλ γλψζεσλ θαη αλαθαιχςεσλ δελ αλήθνπλ πάληνηε ζηελ απφθαζε ή ζηε ζχκθσλε γλψκε εθείλσλ πνπ ηηο αλαθάιπςαλ, νχηε νη πνιιαπιέο ζπλέπεηεο απφ ηε ρξήζε ηνπο έρνπλ φζν θαη φπσο ζα άξκνδε ππνινγηζζεί. Γηα ηνχην, ζπρλά νη ζηφρνη κηαο εξεπλεηηθήο πνξείαο δηαζπείξνληαη. Πνιινί δηάζεκνη εξεπλεηέο, φπσο ν Henri Becquerel, ν Heinrich Hertz θαη άιινη ηζάμηνί ηνπο, δελ κπφξεζαλ λα πξνβιέςνπλ ηηο πξαθηηθέο εθαξκνγέο ησλ αλαθαιχςεψλ ηνπο. Καη ν Oppenheimer, φηαλ πιεξνθνξήζεθε ηελ θαηαζηξνθή η εο Υηξνζίκα, έλησζε βαξηέο ηχςεηο ζπλεηδήζεσο, δηφηη είρε ηφζν απνθαζηζηηθά ζπκβάιεη ζηε δηάζπαζε ηνπ αηφκνπ, πνπ βέβαηα δφμαζε θαη ηελ επηζηήκε θαη ην φλνκά ηνπ, αιιά δηέζπαζε θαη ην ηεξφ θχξνο ηνπ Αλζξψπνπ, πξνζθέξνληάο ηνπ ηε θνληθφηεξε δχλακε. Καη αξγφηεξα, ν Υάηληεγθεξ, φηαλ πιεξνθνξήζεθε ηελ άισζε ηνπ γελεηηθνχ κπζηεξίνπ ηνπ αλζξψπνπ, είπε πσο «ηώξα κόλν έλαο Θεόο κπνξεί λα ζώζεη ηελ αλζξσπόηεηα». Ωο ηειηθόο ζθνπόο ηεο επηζηήκεο αλαθύπηεη ζηαζεξά ν εμαλζξσπηζκόο ηεο δσήο θαη σο ζθνπόο ηεο δσήο ν εμαλζξσπηζκόο ηεο επηζηήκεο, ώζηε λα ππεξεηείηαη ν Άλζξσπνο. Γηφηη κφλν κε ηνλ απφιπην ζεβαζκφ πξνο ηνλ Άλζξσπν κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί απνηειεζκαηηθά ν πιηζκφο θαη ν ππέξκεηξνο επδαηκνληζκφο πνπ θπξηαξρεί θαη νξίδεη ηελ επνρή καο, θαη κφλν έηζη κπνξεί λα ηηζ αζεπζεί ε επηζηεκνληθή αλαξρία. Ο επηζηήκνλαο νθείιεη λα ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη πάλσ απφ φια βξίζθεηαη, ακεηάζεηνο θαη αλαληηθαηάζηαηνο, ν Άλζξσπνο. Καη φπσο, πνιχ εχζηνρα, φξηζε ν Καλη: «ν άλζξσπνο δελ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη πνηέ σο κέζνλ, γηα θάπνην ζθνπό, αιιά λα ζεσξείηαη απηόο, ν ίδηνο, ν ηειηθόο ζθνπόο». Γηα λα παξακείλνπλ φκσο νη ζηόρνη ηεο επηζηήκεο αλζξσπνθεληξηθνί, θξίλεηαη απνιχησο αλαγθαίνο ν επαλαθαζνξηζκφο ηνπο απφ «πξνζσπηθόηεηεο κε πςειά εζηθά ηδαληθά», θαηά ηνλ Ατλζηάηλ, δειαδή απφ έληηκνπο, πςειόθξνλεο, ζπλεπείο θαη αληδηνηειείο, δηνξαηηθνύο, εηιηθξηλείο θαη αληηθεηκεληθνύο αλζξώπνπο-επηζηήκνλεο. Καη γηα ηνλ κεγάιν θαη θξίζηκν απηφ ζθνπφ, θξίλεηαη απαξαίηεηε ε αλζξσπηζηηθή ηνπο ζπγθξφηεζε θαη θαιιηέξγεηα, ε βαζηά γλψζε ηνπ δηθαίνπ θαη ηνπ εζηθνχ ηνπο θαζήθνληνο, ε νξζή αληίιεςε πεξί ηνπ αιεζηλά ζπκθέξνληνο ηνλ Άλζξσπν, θαζψο θαη κηα αλεπηπγκέλε θνηλσληθή ζπλείδεζε εζηθήο θαη αιιειεγγχεο. Γηφηη ζηφρνη ακεηαθίλεηνη ηεο επηζηήκεο πξέπεη, θξνλψ, λα είλαη ε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ ηεο δσήο ηνπ α λζξψπνπ ζε φιεο ηηο εθθάλζεηο ηεο, ε κεηάδνζε ηεο γλψζεσο, ε θαηαπνιέκεζε ηεο ακάζεηαο θαη ησλ πξνιήςεσλ, ε νιφπιεπξε θαιιηέξγεηα ζε βάζνο ηνπ αλζξψπνπ, κε θαηάιεμε ηνλ ζηαζεξφ θσηηζκφ ηεο ζπλεηδήζεψο ηνπ, ε θξνληίδα γηα ην πεξηβάιινλ, ε δηαζθάιηζε ηεο εηξήλεο ηνπ θφζκνπ, ηεο δηθαηνζχλεο θαη ηνπ ζεβαζκνχ ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ δξαζηηθφ πεξηνξηζκφ ηεο δπζηπρίαο, νπνπδήπνηε γεο. Όια φκσο απηά κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ κφλν κέζα απφ αλζξσπνθεληξηθφηεξε ζθέςε θαη ζεψξεζε ηνπ επηζηήκνλα. Καη εδψ αθξηβψο εληνπίδεηαη ε επηηαθηηθή αλάγθε ηεο ζπλδξνκήο ηνπ αλζξσπηζκνύ σο ηνπ πςίζηνπ ζθνπνύ ηεο επηζηήκεο. Γηφηη ε νξζή ιεηηνπξγία κηαο αλζξψπηλεο θνηλσλίαο θνξπθψλεηαη ζηνλ βαζχ εμαλζξσπηζκφ ηνπ αλζξψπνπ, ζηελ εζηθή νινθιήξσζε ησλ κειψλ ηεο. Παξά ηελ πνιπκνξθία ησλ θαηεπζχλζεσλ θαη ησλ πξαγκαηψζεσλ πνπ θαιχπηεη ν φξνο αλζξσπηζκφο, ζην βάζνο ηνπ παξακέλεη νπζηαζηηθά αλαιινίσηνο. Καη ζε ηνχην ην κέγηζην επίηεπγκα πάιη ε Αξραία Διιάδα άλνημε ηνλ δξφκν, ζεζπίδνληαο ηνλ άλζξσπν-βηνινγηθφ νλ πξνο ηνλ άλζξσπν-ζεσξεηηθφ νλ κέηξν ησλ πάλησλ. Σν πιάζκα πνπ αλαθαιχπηεη ηελ αμία ηνπ λνπ, ηνπ ιφγνπ, θαη ηνλ ζέηεη θπβεξλήηε ηεο ζεσξίαο, αιιά θαη ηεο δσήο ηνπ αλζξψπνπ. Γηα λα έιζεη αξγφηεξα ε ζξεζθεία ηνπ Ναδσξαίνπ θαη λα ηνλ πςψζεη κε ην πλεχκα ηεο αγάπεο. Αιιά θαη ηα πλεπκαηηθά θηλήκαηα πνπ αθνινχζεζαλ ησλ ρξφλσλ ηεο Αλαγελλήζεσο, θαζψο θαη ηνπ 18νπ θαη 19νπ αηψλα, λνζηάιγεζαλ ηηο αξρέο ηνπ θιαζηθνχ αλζξσπηζκνχ, κε ηνλ αλαιινίσην ππξήλα ηνπ. 5

6 ήκεξα, πνπ ν άλζξσπνο ππνβηβάδεηαη θαη γίλεηαη αληηθείκελν, αξηζκφο, πνπ πσινχληαη θαη αγνξάδνληαη νη ππαξθηηθέο ηνπ αλάγθεο θαη ηα ηδαληθά ηνπ, απνηειεί θξηζηκφηαην ρξένο ηνπ αηψλα καο λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ε θνηλφηεηα ησλ επηζηεκφλσλ ηνλ θίλδπλν θαη λα αληηδξάζεη απνηειεζκαηηθά, δακάδνληαο ηελ ηερλνθξαηία, κεηαιιάζζνληαο απνθαζηζηηθά ην πιηζηηθφ ππφβαζξν ηεο θνηλσλίαο θαη απνθαζηζηψληαο ηνλ αλζξσπηζκφ σο απαξαίηεηε αμίσζε ηνπ αλζξσπίλνπ φληνο γηα θάζε επνρή. «Ο αλζξσπηζκόο», καο ιέγεη ν θαζεγεηήο Σαηάθεο, «πνπ ζέινπκε λα πξαγκαηώζνπκε, λα έρεη πάιη ηόζν πιάηνο θαη βάζνο, ώζηε λα πεξηιάβεη όια ηα έξγα ηνπ αλζξώπνπ, βάδνληαο ην θαζέλα ζηε ζσζηή ηνπ ζέζε». H αλαγέλλεζε, ινηπφλ, απηνχ ηνπ λένπ αλζξσπηζκνχ, πνπ αμηψλνπκε φινη, ζπληζηά - φπσο ζα παξαηεξνχζε εχζηνρα ν Erich Fromm - «κηα αληίδξαζε ζηελ απεηιή ελαληίνλ ηνπ αλζξώπνπ, κηα απεηιή πνπ νινέλα κεγαιώλεη». Απηφο ν λένο αλζξσπηζκφο νθείιεη λα ζπκβηψζεη θαη λα ιεηηνπξγήζεη αξκνληθά κε ηε ζχγρξνλε, πνιχκνξθε θαη πνιπδχλακε επηζηήκε, θαη ζην εζηθφ θαη ζην δηαλνεηηθφ θαη ζην πιηθφ πεδίν ηνπ ζεκεξηλνχ αλζξψπνπ. Γηφηη δελ απνξξίπηεη ηνλ ηερληθφ πνιηηηζκφ κε ηηο ηερλνινγηθέο ηνπ θνξπθψζεηο, αιιά ηνλ αμηνπνηεί, ηνλ πξνάγεη, ηνλ εμαλζξσπίδεη. H επηζηήκε θαη ε ηερλνινγία νθείινπλ λα απνθαηαζηήζνπλ κηα γόληκε ζύδεπμε κε ηα θειεύζκαηα ηνπ αλζξσπηζκνύ, ώζηε λα αληηθξίζνπλ ηνλ άλζξσπν σο ςπρνζσκαηηθό νλ. Έλα ηέηνην ζπλεηδεηφ αληίθξηζκα ζεκαίλεη πσο ν ηερλνινγηθφο πνιηηηζκφο δελ βξίζθεηαη ζε δηάζηαζε κε ηνλ πλεπκαηηθφ πνιηηηζκφ, αιιά πσο θαη νη δχν ρξεηάδνληαη, θαη νθείινπλ, λα ζπλεξγαζζνχλ γηα ην θαιφ ηνπ αλζξψπνπ, ηνπ φληνο, πνπ βξίζθεηαη απφ θαηαβνιήο ηνπ θφζκνπ επηθεθαιήο ηεο Γεκηνπξγίαο φιεο. πλεηδεηνπνηψληαο ν ζχγρξνλνο επηζηήκνλαο ηελ άπνςε απηή, νθείιεη λα θαηεπζχλεη ηελ έξεπλα θαη ηελ φιε δξάζε ηνπ πξνο ηε ζηαζεξή πξναγσγή θαη αλχςσζε ηνπ αλζξψπνπ. Έηζη ζα ηνλ πξνθπιάμεη θαη απφ ηελ αιινηξίσζε, πνπ ηνλ νδεγεί ζηνλ νληνινγηθφ ηνπ ππνβηβαζκφ, θαη απφ ηε κεραλνπνίεζε ηνπ βίνπ ηνπ θαη απφ ηνλ πιηζηηθφ ηνπ ελαγθαιηζκφ, απνζαθελίδνληαο ηνπο «ζπγθερπκέλνπο ζθνπνύο» ησλ θαηξψλ καο, θαηά Ατλζηάηλ, θαη επαλαηνπνζεηψληαο, σο χςηζην αίηεκα ηεο Ηζηνξίαο, ηνλ ζπλερή εμαλζξσπηζκφ ηνπ αλζξψπνπ. Γηαθνξεηηθά, ε δσή ζα θαηαληήζεη έλαο δηαξθήο εθηάιηεο... ΓΡ. Γ. ΚΑΛΚΔΑ ΣΟ ΒΗΜΑ, Κπξηαθή 18 Ιαλνπαξίνπ 2004 (Ο θ. Γξεγόξηνο Γ. θαιθέαο είλαη θαζεγεηήο ηεο Ιαηξηθήο ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ θαη Αθαδεκατθόο.) 1. Πνηα ε δηαθνξά αλάκεζα ζηελ επηζηήκε θαη ζηελ ηερλνινγία; 2. «ε επνρή καο είλαη ε επνρή ησλ ηειείσλ κέζσλ θαη ησλ ζπγθερπκέλσλ ζθνπώλ»: λα αλαπηχμεηε ζε κία παξάγξαθν 100 ιέμεσλ ηελ παξαπάλσ πξφηαζε. 3. «ν άλζξσπνο βνπβαίλεηαη πξνο ηα κέζα θαη ζαπκάδεη πξνο ηα έμσ»: λα αλαπηχμεηε ζε κία παξάγξαθν 100 ιέμεσλ ηελ παξαπάλσ πξφηαζε. 4. Πνηνη παξάγνληεο παξεκπνδίδνπλ ηελ πλεπκαηηθή νινθιήξσζε ησλ αλζξώπσλ σο Αλζξώπσλ απζεληηθώλ; 5. Να γξάςεηε ηα ζπλώλπκα ησλ ππνγξακκηζκέλσλ ιέμεσλ. Ζ δσή σο εκπόξεπκα Eίλαη έλα επίηεπγκα πνπ ζα κείλεη ζηελ Ηζηνξία δίπια ζηε ζεσξία ηνπ Κνπέξληθνπ, ηα έξγα ηνπ αίμπεξ θαη ηε κνπζηθή ηνπ Βάγθλεξ». Με απηά ηα ιφγηα ππνδέρζεθε θνξπθαίνο επηζηήκνλαο ηελ απνθσδηθνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ γνληδηψκαηνο. Γελ πξφθεηηαη γηα ππεξβνιή: Γηα πξψηε θνξά ζηα ρξφληα ηεο εμέιημήο ηνπ, ν homo sapiens έρεη ζηα ρέξηα ηνπ ην «βηβιίν νδεγηψλ» ηεο ίδηαο ηεο χπαξμήο ηνπ. Ωζηφζν, ε δηθαηνινγεκέλε επθνξία δελ κπνξεί λα παξακεξίζεη ηα ελνριεηηθά εξσηήκαηα. Αίθλεο, πνηνη ζα επσθειεζνχλ απφ ηελ θπνθνξνχκελε θνζκνγνλίαο Ζ κεζζηαληθή ζξηακβνινγία ηνπ Μπηι Κιίληνλ -«ν. άλζξσπνο δηαβάδεη ηε γιψζζα ηνπ Θενχ»-δελ αθνχγεηαη παξήγνξε γηα ηα εθαηνκκχξηα «παηδηά θαηψηεξσλ ζεψλ», πνπ εμαθνινπζνχλ λα απνδεθαηίδνληαη απφ αζζέλεηεο ζεσξεηηθά μεπεξαζκέλεο. ηε Ρσζία ε θπκαηίσζε θάλεη ζξαχζε θαη ν πιεζπζκφο κεηψλεηαη θαηά έλα εθαηνκκχξην θάζε δε θαπέληε κήλεο, ελψ ε Αθξηθή ζεξίδεηαη απφ ηελ εινλνζία. Έπεηηα, πνηνη ζα θξαηνχλ ηα θιεηδηά ηνπ Παξαδείζνπ; Οξαηφο είλαη ν θίλδπλνο λα αλαιάβνπλ ην πεδάιην ηα ζηελά ζπκθέξνληα ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Όπσο ηεο «Celera Genomics», έκβιεκα ηεο νπνίαο είλαη «ε ηαρχηεηα κεηξάεη». Δλίνηε, φκσο, ζθνηψλεη. Ηδίσο φηαλ, ππφ ην άγρνο ηεο γξήγνξεο θεξδνθνξίαο, δηνρεηεχνληαη ζηελ αγνξά θάξκαθα θαη ζεξαπείεο ρσξίο ηνλ απαηηνχκελν, εμνλπρηζηηθφ έιεγρν. Μφλν ε Γαιιία έρεη ζεζπίζεη, ήδε απφ ην 1994, λνκνζεζία πνπ απαγνξεχεη ηελ ε κπνξεπκαηνπνίεζε ηεο αλζξψπηλεο δσήο. Αληίζεηα, νη ΖΠΑ επηηξέπνπλ ηηο επξεζηηερλίεο πάλσ ζηηο αλαθαιχςεηο ηεο γελεηηθήο, ελψ πξφζθαηνο λφκνο ηεο θπβέξλεζεο Μπιεξ επηηξέπεη ζηηο αζθαιηζηηθέο εηαηξεί εο λα δεηνχλ απφ ηνπο ππνςήθηνπο πειάηεο γελεηηθά ηεζη. Ζ απεηιή ηνπ «θνηλσληθνχ Γαξβηληζκνχ» θάζε άιιν παξά ξεηνξηθή εκθαλίδεηαη. 6

7 Όια απηά δελ κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ηε ζεκαζία ηεο λέαο επηζηεκνληθήο επνπνηίαο. Απφ ηηο επηινγέο ησλ πνιηηηθψλ εγεζηψλ ζα εμαξηεζεί αλ δηαβάζνπκε, γηα ην θαιχηεξν, ην «Βηβιίν ηεο Εσήο» ή αλ αλνίμνπκε αζπιιφγηζηα ην «Κνπηί ηεο Παλδψξαο». Δπηηέινπο, ην ακάξηεκα ηεο Δχαο δελ ήηαλ φηη ζέιεζε λα απνθηήζεη πξφζβαζε ζηνλ θαξπφ ηεο γλψζεο. Ήηαλ φηη ζέιεζε λα ηνλ θαηαβξνρζίζεη κε βνπιηκία, αληί λα ηνλ θαιιηεξγήζεη κε ζχλεζε. Καη κε δηθαηνζχλε...(π. Παπαθσλζηαληίλνπ, από ηνλ ηύπν). 1. Τη ζεκαίλνπλ νη ιέμεηο: επθνξία, κεζζηαληθή, εμνλπρηζηηθό, επξεζηηερλία, επνπνηία, πξόζβαζε 2. Πνηνη θίλδπλνη ειινρεύνπλ από ηε λέα επηζηεκνληθή επνπνηία; Ε ε η ν ύ λ η α η κ ε η α θ ξ α ζ η έ ο... ε θάπνηα γσληά ηνπ νπξαλνχ, ν Σδνξληάλν Μπξνχλν* δε ζα μέξεη ηψξα αλ πξέπεη λα ραξεί ή λα αξρίζεη λα ιέεη ηα παξάπνλά ηνπ. Απηφλ νη θχιαθεο ησλ ηεξψλ θαη ησλ ζεζθάησλ ηνλ πέηαμαλ λα ηαΐζεη ηε θσηηά, θη αο είρε κηιήζεη κε ζεκλφηεηα γηα πξάγκαηα πνπ ε αλζξψπηλε ζθέςε ηα επεμεξγαδφηαλ επί αηψλεο. Καη ζήκεξα, ν πιαλεηάξρε.ο, ιίγν πξηλ απφ ηελ έμνδφ ηνπ πξνο ηελ αλσλπκία, δηαβεβαηψλεη ην νηθνπκεληθφ θνηλφ ηνπ πσο «αξρίζακε λα καζαίλνπκε ηε γιψζζα κε ηελ νπνία δεκηνχξγεζε ηνλ θφζκν ν Θεφο». Καη δελ θηλδπλεχεη θπζηθά λα θξηζεί βιάζθεκνο, παξφηη ζηελ ίδηα ηνπ ηε ρψξα δελ πάλε ηξηάληα ρξφληα πνπ εί ρε μεζπάζεη ζθάλδαιν κέγα, κε δίθεο θαη θαηαδίθεο (ε πεξίθεκε ππφζεζε ησλ πηζήθσλ), φηαλ ζε θάπνηα ζρνιεία απνθάζηζαλ λα δηδάζθνπλ θαη ηε δαξβηληθή ζεσξία πεξί ηεο θαηαγσγήο ηνπ αλζξψπνπ θαη φρη κφλν ηελ εθδνρή ηεο Βίβινπ. Ναη, ζε θάπνηα πξάγκαηα έρνπκε πξννδεχζεη. Αιιά κάζακε ζη' αιήζεηα ηε «γιψζζα ηνπ Θενχ» ή ηεο θχζεο; Καη, αλεβαίλνληαο ζηε δηπιή ζθαισζηά ηνπ DΝΑ, ζα θηάζνπκε νπσζδήπνηε ζην ζψθν ηεο παληνγλσζίαο θαη ηεο παληνδπλακίαο θαη ζα ληθήζνπκε ην ζά λαην, φπσο ζέινπκε λα πηζηεχνπκε Μάιινλ ζα ήηαλ θξνληκφηεξν λα κελ παξνπζηάδνπκε ηελ απνθσδηθνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ γνληδηψκαηνο ζαλ παλάθεηα άκεζεο ηζρχνο. Γελ πξφθεηηαη γηα θάπνην «ζαχκα» ζαλ ην «ήιηνλ», ην δηαβφεην λεξφ ηνπ Κακαηεξνχ, άξα φηαλ αθνχκε ηηο ππνζρέζεηο ησλ πνιηηηθψλ φηη ζε κεξηθά ρξφληα ν θαξθίλνο ζα είλαη απιψο φλνκ α θάπνηνπ αζηεξηζκνχ», νθείινπκε λα είκαζηε επηθπιαθηηθνί θαη δχζπηζηνη φπσο είκαζηε θαη απέλαληη ζηηο ηππηθέο πνιηηηθέο ππνζρέζεηο ηνπο, θη αο ζπεχδνπλ απηνί, κε ηελ πξνπέηεηα ηνπ παηέξα -αθέληε, λα θαηαγξαθνχλ παξεκπηπηφλησο ζηε Μεγάιε Ηζηνξία ζαλ πλεπκαηηθνί «ρνξεγνί». Ναη, ηα γξάκκαηα ηνπ γελεηηθνχ αιθαβήηνπ είλαη εδψ, ηα πεξηζζφηεξα έζησ. Αιιά ιείπεη κηα ζηήιε ηεο Ρσζέηηεο, ζαλ θη εθείλε πνπ είρε αλαθαιχςεη ν ακπνιηφλ, ε νπνία ζα καο βνεζήζεη λα κεηαγισηηίζνπκε ην ρανηηθφ θαη ζθνηεηλφ, λα απνζπάζνπκε λφεκα απφ ηα ζθφξπηα ζηνηρεία. Κη φρη κφλν θπζηθν ρεκηθφ θαη βηνινγηθφ λφεκα αιιά εζηθφ, πξνπάλησλ εζηθφ. Ώζηε ε αγγειιφκελε επαλάζηαζε λα αθνξά ην ζχλνιν ησλ αλζξψπσλ, θη φρη ηηο εηαηξείεο, πνπ βάιζεθαλ ήδε λα παηεληάξνπλ ηηο αλαθαιχςεηο ηνπο θαη λ α ππνινγίδνπλ ηα θέξδε. πλήζσο ε επηζηήκε πξνεγείηαη ηεο λνκηθήο θαη ηεο εζηθήο, ζπρλά δε νη εθαξκνγέο ηεο ππαθνχνπλ ζηνπο λφκνπο ηεο αγνξάο. Δίλαη ινηπφλ πηζαλφ φηη πνιχ πξηλ θηάζνπλ ζην θαξκαθείν ηεο γεηηνληάο ηα ζαπκαζηά αληηθαξθηληθά θάξκαθα, ν γελεηηθφο ράξηεο ηνπ θαζελφο ζα βξίζθεηαη ζηε δηάζεζε ησλ αζθαιηζηψλ θαη ησλ εξγνδνηψλ, πνπ δε ζα δηζηάζνπλ λα επηβάινπλ ηελ «εξγαζηαθή επγνληθή» ηνπο, απνθιείνληαο φζνπο ζα έρνπλ «βεβαξεκέλε πξφγλσζε». Κη ν ράξηεο ηεο ηζηνξίαο ζα κέλεη πάληα ίδηνο. ( Παλη. Μπνπθάια, ΚΑΘΗΜΔΡΙΝΗ, ) *Ο Μπξνύλν ππνζηήξηδε ηελ απεηξία ηνπ ύκπαληνο, ηελ ύπαξμε πνιιαπιώλ θόζκσλ, θαη ηελ ειηνθεληξηθή ζεσξία. Τπνζηήξηδε πσο ε ελνπνηόο νπζία ησλ πάλησλ είλαη ν Θεόο, αιιά αξληόηαλ ηε ζετθή ππόζηαζε ηνπ Ιεζνύ. Θεσξεί πσο ε ζξεζθεία είλαη κέζν θαζνδήγεζεο ησλ ακαζώλ. Καηαδηθάζηεθε ζε ζάλαην δηα ηεο ππξάο από ηελ Ιεξά Δμέηαζε ηεο Ρώκεο, ηνλ νπνίν θαη ππέζηε ζηηο 17 Φεβξνπαξίνπ ηνπ Β η ν η ε ρ λ ν ι ν γ ί α θ α η θ ί λ δ π λ ν η Σ α π ε η ξ ά κ α η α γ η α η ε λ α ι ι α γ ή η ε ο θ χ ζ ε ο η ν π α λ ζ ξ ψ π ν π π ξ έ π ε η λ α α π α γ ν ξ ε π η ν χ λ ην πξνεγνχκελν άξζξν κνπ αλίρλεπζα ηε δηαρσξηζηηθή γξακκή κεηαμχ ησλ γελεηηθψλ παξεκβάζεσλ πνπ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ θνηλσληθά βειηησηηθέο θαη εθείλσλ πνπ έρνπλ ελ δπλάκεη ζνβαξέο παξελέξγεηεο. Απιψο γηα ππελζχκηζε επαλαιακβάλσ φηη ε γξακκή απηή βξίζθεηαη ζηνλ ζθνπό γηα ηνλ νπνίν γίλνληαη νη γελεηηθέο έξεπλεο. Αλ ζηφρνο ηνπο είλαη ε δσή λα γίλεη πγηέζηεξε, ηφηε είλαη αλφεην λα α ληηδξνχκε θαη λα δεηνχκε λα απαγνξεπηνχλ νη ζρεηηθέο πξνζπάζεηεο. Αληηζέησο, αλ έρνπλ σο ζηφρν λα δεκηνπξγεζνχλ παηδηά κε ραξαθηεξηζηηθά πνπ λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνδηαγξαθέο ησλ γνληψλ ηνπο, ηφηε ε γελεηηθή έξεπλα είλαη άθξσο επηθίλδπλε θαη πξέπεη λα ηεζεί άκεζα θάησ απφ ζηελή ξπζκηζηηθή επνπηεία θαη παξαθνινχζεζε εζληθψλ 7

8 θαη ππεξεζληθψλ ζεζκψλ. Αο δνχκε γηαηί. Έζησ φηη ε βηνηερλνινγία αθήλεηαη λα αλαπηπρζεί αλεμέιεγθηα. Σφηε, αξθεηνί επηζηήκνλεο ππνζηεξίδνπλ φηη ζχληνκα ζα θαηαζηεί δπλαηή ε δεκηνπξγία «παηδηψλ θαηά παξαγγειία» κε κνξθνινγηθά, δηαλνεηηθά θαη ςπρνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζα ηθαλνπνηνχλ θάπνηεο επηζπκεηέο πξνδηαγξαθέο. Απηή ε εμέιημε πξέπεη λα απνηξαπεί, γηαηί ηα νηθνλνκηθά κέζα ησλ γνλέσλ ζα αξρίζνπλ λα πξνζδηνξίδνπλ ηελ θνηλσληθή επηηπ ρία ησλ παηδηψλ θαη ε αληζφηεηα ζα απμεζεί πέξα απφ ηα φξηα πνπ είλαη δπλαηφλ λα αληηζηαζκηζηνχλ κέζσ ηεο αλαδηαλνκήο ηνπ πινχηνπ θαη ηνπ εηζνδήκαηνο. Αιιά εθηφο απηήο θαη άιισλ εμίζνπ ζεκαληηθψλ παξελεξγεηψλ ππάξρεη επίζεο έλαο πνιχ ζνβαξφηεξνο θίλδπλνο. Απηφο είλαη φηη ε βηνηερλνινγία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ θάπνηα ηζρπξή ρψξα πξνθεηκέλνπ λα επηβάιεη θαζεζηψο παγθφζκηνπ νινθιεξσηηζκνχ. Δίλαη απηφ ην ελδερφκελν απίζαλν; Μάιινλ φρη. Καη ηνχην γηαηί φπσο γλσξίδνπκε απφ ην παξειζφλ νη θπβεξλήζεηο δε δεζκεχνληαη ζηε ρξήζε ησλ απνηειεζκάησλ ησλ κεγάισλ αλαθαιχςεσλ κφλν γηα ην θαιφ ηνπ αλζξψπνπ. Αλ ρξεηάδεηαη επηβεβαίσζε πεξί ηνχηνπ αξθεί λα ζπκεζνχκε πψο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ε θσηηά, ε ππξίηηδα θαη ε αηνκηθή ελέξγεηα. πλεπψο, ην αθαλζψδεο εξψηεκα πνπ πξνθχπηε η είλαη πνχ ηξαβάκε ηελ απαγνξεπηηθή γξακκή ζηελ εμέιημε ηεο βηνηερλνινγίαο θαη πψο ειέγρνπκε ηα απνηειέζκαηα, ψζηε λα απνηξαπνχλ εθαξκνγέο, νη νπνίεο αλαηξνχλ ηε ρξεζηκφηεηα ηεο επηζηήκεο γηα ηνλ άλζξσπν; Όζνλ αθνξά ην πξψην ζθέινο ηεο εξψηεζεο, ε άπνςή κνπ είλαη φηη πξέπεη λα ηξαβήμνπκε ηε γξακκή έηζη ώζηε λα επηηξέπεηαη ε επίηεπμε απνηειεζκάησλ πνπ απνζθνπνύλ κόλν ζηελ θαηαπνιέκεζε ησλ αζζελεηώλ. Με άιια ιφγηα, ηα πεηξάκαηα πνπ απνζθνπνχλ είηε ζηελ αιιαγή ηεο θχζεο ηνπ αλζξψπνπ είηε ζηελ επίηεπμε ηεο αζαλαζίαο πξέπεη λα απαγνξεπηνχλ. Βεβαίσο, επεηδή ε απνθηνχκελε γλψζε είλαη αδχλαην λα ζηεγαλνπνηεζεί, ην εγρείξεκα ηεο δηάθξηζεο κεηαμχ ησλ δχν θαηεπζχλζεσλ βηνηερληθήο έξεπλαο είλαη εμαηξεηηθά δχζθνιν γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή απνηειεζκαηηθήο ξπζκη ζηηθήο πνιηηηθήο. Αιιά ηψξα πνπ ν πεηξαζκφο βγήθε απφ ην κπνπθάιη πξέπεη λα δνχκε πψο ζα ηνλ θάλνπκε λα δνπιέςεη ππέξ θαη φρη θαηά ηνπ αλζξψπηλνπ γέλνπο. Σέινο, αλαθνξηθά κε ην δεχηεξν ζθέινο ηεο εξψηεζεο, ην πξφβιεκα δελ αληηκεησπίδεηαη κε θάπνηεο λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο. Απηφ πνπ απαηηείηαη είλαη ε δεκηνπξγία πνιηηηθψλ θαη θνηλσληθψλ ζεζκψλ γηα ηνλ δεκνθξαηηθφ έιεγρν ηεο βηνηερλνινγίαο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζε εζληθό θαη ππεξεζληθό επίπεδν πξέπεη λα δεκηνπξγεζνύλ ζεζκνί κε ηερληθή θαη πνιηηηθή ηθαλόηεηα λα δη αθξίλνπλ κεηαμύ ησλ γελεηηθώλ αιιαγώλ πνπ πξνάγνπλ ηνλ άλζξσπν θαη εθείλσλ πνπ βάδνπλ ζε θίλδπλν ηελ αμηνπξέπεηά ηνπ. (Γ. Κ. ΜΠΗΣΡΟ,19 Ιαλνπαξίνπ 2003, ΣΟ ΒΗΜΑ) Ο θ. Γεώξγηνο Κ. Μπήηξνο είλαη θαζεγεηήο ηνπ Οηθνλνκηθνύ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ. Τα πεηξάκαηα γηα ηελ αιιαγή ηεο θύζεο ηνπ αλζξώπνπ πξέπεη λα απαγνξεπηνύλ: κε πνηα επηρεηξεκαηνινγία ζηεξίδεη ν γξάθσλ ηελ παξαπάλσ ζέζε; Ό η α λ π έ ζ ε η η ν η α κ π ν ύ η ε ο θ ι σ λ ν π ν ί ε ζ ε ο Η μαζική σζηερία και ο ηθικός πανικός για ηον κλφνιζμό δεν είναι ηίποηα περιζζόηερο από ηην κοινή ζηην ιζηορία απόρριυη όλφν ηφν νέφν ηετνολογιών Πνηνο ζπκάηαη ηε Λνχηο Μπξάνπλ; Πνηνο ζπκάηαη ηνπο ζξήλνπο θαη θφβνπο πνπ δηαηππψζεθαλ ην 1978, φηαλ γελλήζεθε ην πξψην «παηδί ηνπ ζσιήλα» (φπσο είρε νλνκαζηεί απφ ηα ΜΜΔ) ή ην πξψην «παηδί απφ ηερλεηή γνληκνπνίεζε», φπσο ιέκε ζήκεξα; ήκεξα ε Λνχηο Μπξάνπλ είλαη έλα απφ ηα ρηιηάδεο παηδηά πνπ γελλήζεθαλ «in vitro», κηα ηξηαληάρξνλε κε ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο ραξέο πνπ έρνπλ φιεο νη γπλαίθεο ζηελ ειηθία ηεο. Αλ βξεζεί ζε κπαξ θαλείο δε ζα ηε ζπκεζεί. Γελ είλαη ζε ηίπνηε μερσξηζηή απφ ηνπο άιινπο αλζξψπνπο. Πνηνο ζπκάηαη ηε «Νηνιη»; Πνηνο ζπκάηαη ηνπο ζξήλνπο θαη ηα ζελάξηα θαηαζηξνθήο πνπ γξάθηεθαλ κφιηο νη δχν θσηζέδνη επηζηήκνλεο απνθάιπςαλ ζηνλ θφζκν φηη θισλνπνίεζαλ ην πξψην ζειαζηηθφ; Γψδεθα ρξφληα κεηά νη εηδήζεηο γηα ηνλ θισληζκφ θαη άιισλ ζειαζηηθψλ πεξλνχλ ζηα ςηιά ησλ εθεκεξίδσλ. Ζ βηνηερλνινγία γίλεηαη εηδεζενγξαθηθή ξνπηίλα. Δίλαη ζίγνπξν φηη ε επφκελε κηληηαθή έθξεμε ζα γίλεη κφιηο θάπνηνο αλαθνηλψζεη φηη θισλνπνίεζε άλζξσπν. Γηα ηνλ Ρφλαιλη Γθξηλ, θαζεγεηή βηνεζηθήο ζην παλεπηζηήκην ηνπ Νηάξκνπζ, ε εκέξα απηή δελ είλαη καθξηά. Ζ ηερλνινγηθή εμέιημε είλαη ηαρχηαηε θαη ζίγνπξα θάπνηνη εηνηκάδνληαη λα δηαβνχλ ηνλ Ρνπβίθσλα. Γηα ηνλ ίδην βέβαηα ζα ήηαλ πην επηζπκεηφ λα γίλεη ε έξεπλα αλνηρηά: θάπνπ ζηηο ΖΠΑ, ζηνλ Καλαδά, ζηελ Δπξψπε ή ζηελ Ηαπσλία, φπνπ ππάξρνπλ θξαηηθέο ππεξεζίεο πνπ επηβιέπνπλ πξνζεθηηθά ηηο επηπηψζεηο ησλ πεηξακάησλ. Οη λνκηθέο απαγνξεχζεηο φκσο θάλνπλ πην πηζαλή ηε ιηγφηεξν επηζπκεηή εθδνρή: λα γίλεη απηή ε έξεπλα ιαζξαία ζε θάπνην απνκαθξπζκέλν εξγαζηήξην offshore φπνπ έλα απειπηζκέλν, γηα λα απνθηήζεη 8

9 9 παηδί, δεπγάξη ζα ελαπνζέζεη ηηο ειπίδεο ηνπ ζηα «θαιά ρέξηα» θάπνηνπ εξεπλεηή πνπ ζα επηδεηεί ηε δφμα θαη ηελ άκεζε αλαγλψξηζε. Ο Ρφλαιλη Γθξηλ πηζηεχεη φηη ζπδεηάκε ηε βηνηερλνινγία ζε ιάζνο βάζε. Δπαλαπαπηήθακε ζηνπο λνκηθνχο πεξηνξηζκνχο, ελψ ζα έπξεπε λα εμεηάδνπκε ηη ζα θάλνπκε ζαλ πέζεη ην ηακπνχ. Ζ ιατθή θαληαζία, ππξνδνηνχκελε απφ δηάθνξεο θαληαζκαγνξηθέο ηαηλίεο ηνπ Υφιηγνπλη, νξγηάδεη. Όινη βιέπνπλ ηνλ θισληζκφ αλζξψπσλ σο κηα δηαδηθαζία παξαγσγήο πνιεκηζηψλ γηα δηθηάηνξεο, ή πηζηψλ αληηγξάθσλ δηάθνξσλ πξνζσπηθνηήησλ, φπσο ν Αδφιθνο Υίηιεξ. Αλνεζίεο, ιέεη ν Γθξηλ. Ζ θισλνπνίεζε δελ κπνξεί λα παξάγεη ζηηγκηαία αληίγξαθα ελφο ππαξθηνχ ελήιηθα. Απηά πνπ παξάγεη είλαη έκβξπα. Μεηά απαηηνχληαη ρξνλνβφξεο θαη θνπηαζηηθέο δηαδηθαζίεο, γηα λα έρνπκε ελειίθνπο. Αθφκε θη αλ έλαο δηθηάηνξαο ζα ήζειε λα παξάγεη έλα ηέιεην ζηξαηφ, ζα πξέπεη λα πεξηκέλεη κηα 20εηία γηα λα ην φλεηξφ ηνπ. Απφ ηελ άιιε φζνη ζα πξνζπαζήζνπλ λα παξάγνπλ έλα πηζηφ αληίγξαθν θάπνηνπ άιινπ, ζίγνπξα ζα απνγνεηεπηνχλ. Αλ θαη ηα γνλίδηα ζπκβάιινπλ ζε κηα ζεηξά ηθαλνηήησλ ή πεξηνξηζκψλ ηνπ θαζελφο καο, κεηά ηε ζχιιεςε ε έθθξαζε (απηψλ ησλ ηθαλνηήησλ θαη πεξηνξηζκψλ) δηακνξθψλεηαη ζπλερψο απφ ην πεξηβάιινλ, απφ ηηο κνλαδηθέο εκπεηξίεο θάζε αηφκνπ, απφ απφιπηα ηπραίνπο παξάγνληεο Αθφκα θαη νη δίδπκνη (θπζηθνί θιψλνη) αλαπηχζζνπλ ζε έλα κεγάιν βαζκφ δηαθνξεηηθά θπζηθά θαη λνεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Πφζν πεξηζζφηεξν αιεζέο ζα είλαη απηφ γηα θιψλνπο πνπ αλαηξέθνληαη ζε άιινπο θαηξνχο θαη δηαθνξεηηθφ πεξηβάιινλ απφ ην δσξεηή ηνπ ππξεληθνχ θπηηαξηθνχ πιηθνχ «παηέξα»ο Κάπνηνο έμππλα παξαηήξεζε: αλ θάπνηνο πξνζπαζήζεη λα θισλνπνηήζεη έλα κειινληηθφ Αδφιθν Υίηιεξ, κπνξεί ζην ηέινο λα θαηαιήμεη κε κέηξην ηαιέλην δσγξαθηθήο. Αιιά αθφκε θη αλ θαηαιήμεη κε έλα πηζηφ αληίγξαθν ηνπ Υίηιεξ ε Γεξκαλία δελ έρεη ηε δεκνθξαηία ηεο Βατκάξεο, γηα λα επαλαιεθζεί ε ηζηνξία. Δίλαη αιήζεηα φηη ε επηζηήκε πάληα δεκηνπξγνύζε θόβν ζηνπο αλζξώπνπο, θόβν πνπ απνηππώζεθε αλάγιπθα ζηνλ αξραηνειιεληθό κύζν ηνπ Πξνκεζέα: Ο άλζξσπνο πνπ έθιεςε ηε γλψζε απφ ηνπο ζενχο ηηκσξήζεθε λα θξεκάηαη επί βξάρνπ αησλίσο. Μφλν πνπ ν κχζνο έρεη αλζξσπνθεληξηθή θαηάιεμε. Ο Ζξαθιήο ειεπζέξσζε ηνλ θνιαζκέλν Πξνκεζέα θαη ζηνπο αλζξψπνπο απέκεηλαλ ηα επεξγεηήκαηα θαη νη θίλδπλνη πνπ είρε ε γλψζε ηεο θσηηάο. Ζ αλζξσπφηεηα βξίζθεηαη θαη πάιη ζε ζηαπξνδξφκη. Οη αλαθνηλψζεηο ησλ επηζηεκφλσλ θαληάδνπλ σο ε χζηαηε Ύβξηο. Αληάμηα θαη κεγαιχηεξε εθείλεο ηνπ Πξνκεζέα. Πνιινί ζα ζπκεζνχλ ηνλ κχζν, αιιά φρη ηελ θαηάιεμή ηνπ. Θα κηιήζνπλ γηα ηνπο θηλδχλνπο ηεο γελεηηθήο, αιιά φρη γηα ηα σθειήκαηά ηεο. Θα θνβεζνχλ ηηο λέεο ζάιαζζεο πνπ ε αλζξσπφηεηα έρεη κπξνζηά ηεο θαη ζα πξνηηκήζνπλ ηελ αζθάιεηα ηνπ Πάινο. Μφλν πνπ ην «Πίληα», ην «Νίλα» θαη ην «άληα Μαξία» άλνημαλ παληά θαη δηαζρίδνπλ ηνλ Αηιαληηθφ. Δκείο όκσο πάληα πξέπεη λα ζπκόκαζηε όηη ε γλώζε δελ ελέρεη θηλδύλνπο. Μόλν ε εθαξκνγή ηεο. Γηαηί όπσο είρε πεη θαη ν κεγάινο Αιβέξηνο Ατλζηάηλ: «Ζ επηζηήκε δε δεκηνπξγεί λέα πξνβιήκαηα. Απιώο θάλεη πην επηηαθηηθή ηε ιύζε παιηώλ»(σνπ Πάζρνπ Μαλδξαβέιε, Καζεκεξηλή, Μάξηηνο 2008) Γ η α λ α κ ε θ η ά ζ ν π κ ε ζ η ν κ ε π ε ξ α η η έ ξ σ Ζ εμαηξεηηθά κεγάιε δχλακε ησλ ηερλνινγηψλ ηεο κνξηαθήο βηνινγίαο έρεη δψζεη ζηνλ άλζξσπν ηε δπλαηφηεηα λα παξεκβαίλεη ζηελ ίδηα ηε γελεηηθή ηνπ θιεξνλνκηά ηνπ παξέρνπλ ζρεδφλ κηα θπξηαξρία πάλσ ζηε δσή. Γηα πξψηε θνξά ίζσο ηίζεληαη ζηνπο εξεπλεηέο δύν αγσληώδε εξσηήκαηα: σο πνύ πξέπεη λα ζπλερίζνπλ ηηο έξεπλέο ηνπο θαη, θπξίσο, πώο πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηα απνηειέζκαηά ηνπο; ην πξψην πξέπεη ρσξίο δηζηαγκφ λα απαληήζνπκε φηη δελ ππάξρεη φξην ζηε γλψζε. Ζ γλψζε είλαη ηηκή θαη πεξεθάληα γηα ηνλ άλζξσπν, ην κφλν είδνο πνπ κπνξεί λα θαηαλνεί θαη λα παξεκβαίλεη ζην πεξηβάιινλ ηνπ. Οη έξεπλεο δελ πξέπεη κε θαλέλα ηξφπν λα ζηακαηήζνπλ ή αθφκα θαη λα επηβξαδπλζνχλ. Πξέπεη λα ζπλερηζηνχλ, κε ην κφλν φξν φηη νη έξεπλεο πνπ γίλνληαη γηα ηνλ ίδην ηνλ άλζξσπν ζα ζέβνληαη ηελ αμηνπξέπεηά ηνπ. Πνχ ζα βξηζθφκαζηαλ αλ είρακε ζηακαηήζεη ηελ πξφνδν ηεο κεηαιινπξγίαο, π.ρ. κε ην πξφζρεκα φηη ζα κπνξνχζε λα θαηαιήμεη ζηελ θαηαζθεπή καραηξηψλ, αιιά θαη ζηηιέησλ; ην δεχηεξν εξψηεκα, αληίζεηα, πνπ αθνξά ηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ λέσλ γλψζεσλ, ε απάληεζε είλαη ζεσξεηηθά θαηαθαηηθή, αιιά απηφ δε ζεκαίλεη φηη δελ εγείξνληαη πνιιά θαη ζνβαξά πξνβιήκαηα. Δίλαη θαηαθαηηθή, δηφηη νη λέεο γλψζεηο πξέπεη λα εθαξκφδνληαη απνθιεηζηηθά πξνο φθεινο ηεο αλζξσπφηεηαο θαη λα κελ ηίζεληαη ζηελ ππεξεζία ζπκθεξφλησλ αηφκσλ ή νκάδσλ πνπ δελ ζέβνληαη ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. ηελ πεξίπησζε ηεο αλζξψπηλεο γελεηηθήο, κηα θαθή ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε επηθίλδπλεο παξεθηξνπέο. Πξνηνχ φκσο κηιήζνπκε γηα αλεζπρίεο, είλαη απαξαίηεην λα ππνγξακκίζνπκε ηα ηεξάζηηα νθέιε πνπ κπνξεί λα απνθνκίζεη ν άλζξσπνο. Αλ νη εξεπλεηέο φινπ ηνπ θφζκνπ βηάδνληαη ζήκεξα λα εληνπίζνπλ πάλσ ζηα ρξσκαηνζψκαηα, λα απνκνλψζνπλ θαη θαηφπηλ λα πξνζδηνξίζνπλ ηε ιεηηνπξγία ησλ γνληδίσλ ηνπ είδνπο

10 καο, ην θάλνπλ πξνθαλψο έρνληαο θαηά λνπ ηα εθαηνκκχξηα ησλ αξξψζησλ. Τπάξρεη έλα ηεξάζηην έξγν πνπ πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζεί, γηα λα πξνζηαηεπζνχλ πιεζπζκνί νιφθιεξνη απφ παξαζηηηθέο ή ηνγελείο αζζέλεηεο. Αθνχ γλσξίζνπκε ηε ιεηηνπξγία ησλ ππεχζπλσλ γνληδίσλ, ην επφκελν βήκα είλαη λα θαηαθέξνπκε λα βξαρπθπθιψζνπκε ηελ αξξψζηηα, δειαδή λα ηελ απνθχγνπκε. Θα είλαη επνκέλσο δπλαηφλ λα ηελ πξνβιέςνπκε θαη λα ζέζνπκε ζε ιεηηνπξγία ηνπο κεραληζκνχο πξφιεςήο ηεο. Απηφ είλαη ζην ζχλνιφ ηνπ ην πιαίζην γηα ηε κειινληηθή «ηαηξηθή ηεο πξφβιεςεο", ε νπνία δελ πξνβιέπεη ηε βεβαηφηεηα κηαο αξξψζηηαο, αιιά κφλν κηα νξηζκέλε ζηαηηζηηθή πηζαλφηεηα εκθάληζήο ηεο. Τπάξρεη φκσο, φπσο ζε θάζε αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα, κηα αξλεηηθή πιεπξά. Μηα ηέηνηα πξνεηδνπνίεζε κπνξεί λα πξνθαιέζεη έλα αρξείαζην άγρνο, κπνξεί λα ρεηξνηεξέςεη ηελ εηθφλα πνπ δηακνξθψλεη θαλείο γηα ηνλ εαπηφ ηνπ, θαη, ζην θνηλσληθφ πεδίν, λα νδεγήζεη ζε κηα θαηάζηαζε δηαθξίζεσλ κε ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζηελ απαζρφιεζε ή ζηελ αζθάιηζή ηνπ. Πνιχ πην ζνβαξή είλαη ε ηερληθή δπλαηφηεηα λα κεηαβιεζεί ν θιεξνλνκεκέλνο γελεηηθφο θψδηθαο ελφο αλζξψπηλνπ θπηηάξνπ είηε κε ηελ εηζαγσγή ζ' απηφ ελφο μέλνπ γνληδίνπ είηε κε ηε κεηαηξνπή ελφο γνληδίνπ πνπ ήδε ππάξρεη ζην θχηηαξν. Σν ζχλνιν ζρεδφλ ηεο επηζηεκνληθήο θνηλφηεηαο παίξλεη ζαθή ζέζε ζ' απηφ ην ζέκα. Σν λα αλνίμνπκε ζήκεξα κηα ηέηνηα δπλαηφηεηα ζηα ηδησηηθά ζπκθέξνληα ή ζηηο νινθιεξσηηθέο ηδενινγίεο ζα ήηαλ εγθιεκαηηθφ. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνλ θισληζκφ αλζξψπηλσλ εκβξχσλ, πνπ ζα επέηξεπε λα αλαπαξαρζνχλ ζε κεγάιν αξηζκφ έκβξπα κε ηέηνηα ή άιια ραξαθηεξηζηηθά. Πνιιά άιια πξνβιήκαηα ηίζεληαη, αιιά φρη κφλν ζηνπο εξεπλεηέο φζν ζηελ θνη λσλία. Έλα απφ απηά είλαη ε δπλαηφηεηα λα παηεληάξεηαη ε αθνινπζία ησλ αλζξψπηλσλ γνληδίσλ, δειαδή ε αθξηβήο ρεκηθή ηνπο ζχλζεζε. Καη εδψ πάιη ε αξρή είλαη απιή αιιά ε εθαξκνγή πην δχζθνιε. Ζ γελεηηθή θιεξνλνκηά ηνπ αλζξψπνπ -φιν ηνπ ην ζψκα, ηα φξγαλα θαη νη ηζηνί- είλαη αλεθηίκεηε θαη δελ κπνξεί λα γίλεη πεγή θέξδνπο. Αληίζεηα, ε σθέιηκε ρξήζε ησλ γλψζεσλ πάλσ ζηε ιεηηνπξγία ελφο γνληδίνπ κπνξεί λα απνηειέζεη αληηθείκελν πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο. Βιέπνπκε ινηπφλ φηη ε επζχλε ηνπ εξεπλεηή ηεο γελεηηθήο είλαη κνηξαζκέλε αλάκεζα ζηνλ ίδην θαη ζηελ θνηλσλία. Πξάγκαηη, ν εξεπλεηήο νθείιεη, ηαπηφρξνλα αιιά αλεμάξηεηα, λα παίδεη ην ξφιν ηνπ κέζα ζηελ θνηλσλία. Ο ξφινο απηφο είλαη νπζηψδεο. Οθείιεη λα εμεγεί, πιήξσο θαη ζαθψο, ηφζν ζην κεγάιν θνηλφ φζν θαη ζ εθείλνπο πνπ ιακβάλνπλ ηηο απνθάζεηο, ηηο ζπλέπεηεο, επεξγεηηθέο ή θαη δπζκελείο, ησλ αλαθαιχςεψλ ηνπ. Γηφηη κφλν κε ηε κεζνιάβεζε ηεο δηαθσηηζκέλεο θνηλήο γλψκεο κπν ξνχλ νη αξρέο, επηρεηξεκαηηθέο ή δηνηθεηηθέο, λα πάξνπλ ελ επηγλψζεη ηηο απνθάζεηο ηνπο. Έρεη κεγάιε ζεκα ζία λα πηνζεηεζνχλ θαη λα εθαξκνζηνχλ νηθνπκεληθέο αξρέο. Υσξίο ακθηβνιία είλαη θαζήθνλ ηεο Οπλέζθν λα ην επηρεηξή ζεη θαη ειπίδνπκε λα ηα θαηαθέξεη. (ηνπ Jean Dausset, από ην πεξηνδηθό «Le monde diplomatique», η. 17, Αθηέξσκα ζηηο παξελέξγεηεο ηεο επηζηήκεο θαη ηεο ηερλνινγίαο) 700 ιέμεηο 1. Να απνδώζεηε πεξηιεπηηθά ην πεξηερόκελν ηνπ θεηκέλνπ (ζε ιέμεηο). 2. Τν παξαπάλσ θείκελν είλαη επηζηεκνληθό άξζξν πνπ δεκνζηεύηεθε ζ επηζηεκνληθό πεξηνδηθό. Να εληνπίζεηε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ επηζηεκνληθνύ ιόγνπ σο πξνο ηε γιώζζα, ηε δνκή αιιά θαη ην πεξηερόκελν. ΘΔΜΑΣΑ γηα αλάπηπμε: Σε κηα εθδήισζε πνπ νξγαλώλεηε σο ηειεηόθνηηνη ηνπ ζρνιείνπ ζαο θαη κειινληηθνί επηζηήκνλεοκε ζέκα ηνλ πξνβιεκαηηζκό ησλ λέσλ αλζξώπσλ ζρεηηθά κε ηνπο ζηόρνπο ησλ επηζηεκώλ θαη ηελ επζύλε ησλ λέσλ επηζηεκόλσλ ζα αλαπηύμεηε έλα από ηα παξαθάησ ζέκαηα: (400 ιέμεηο) 1. Οι αρχαίοι είναι πάντα επίκαιροι: «Πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη άρετῆς πανουργία και οὐ σοφία φαίνεται»(πλάτων, Μενέξενος 2. Οι επιστήμονες πρέπει να είναι «προσωπικότητες με υψηλά ηθικά ιδανικά», κατά τον Αϊνστάιν. 3. Ως τελικός σκοπός της επιστήμης ανακύπτει σταθερά ο εξανθρωπισμός της ζωής και ως σκοπός της ζωής ο εξανθρωπισμός της επιστήμης, ώστε να υπηρετείται ο Άνθρωπος. ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2002(ημερήζια) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2005(εζπερινά επαν.) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008(εζπερινά επαν.) ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2010(εζπερινά επαν.) 10

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_3207/391 1. Τελ άιιε κέξα νη Τξηάθνληα, πνιύ ηαπεηλσκέλνη θαη ληώζνληαο εγθαηαιειεηκκέλνη, ζπγθεληξώζεθαλ ζην ρώξν ησλ ζπλεδξηάζεσλ παξάιιεια, νη «ηξεηο ρηιηάδεο», ζε όια ηα ζεκεία όπνπ είραλ ηνπνζεηεζεί,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα!

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Cpyright 2013 Λόγος & Επικοινωνία // All rights Reserved Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Αυηό ηο παιχνίδι έχει ζηόχους: 1. ηελ εθγύκλαζε ηεο αθνπζηηθήο κλήκεο ησλ παηδηώλ 2. ηελ εμάζθεζε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H )

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H ) Ξ G O O G L E S C H O L A R Α Ο Ξ Ε Κ Ε Θ Λ Θ Α Λ Η Τ Α Μ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η Ρ Οξαγκαηνπνηώληαο αλαδήηεζε ζην GoogleScholar (http://scholar.google.com/) ν ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη πιηθό αθαδεκαϊθνύ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

Τ ξ ε ύ ο ξ π ς ξ σ ξ ο ί ξ σ _ Ι ε ο α μ ε ι κ ό π

Τ ξ ε ύ ο ξ π ς ξ σ ξ ο ί ξ σ _ Ι ε ο α μ ε ι κ ό π Τ ξ ε ύ ο ξ π ς ξ σ ξ ο ί ξ σ _ Ι ε ο α μ ε ι κ ό π Α ο υ ι ς ε κ ς ξ μ ι κ ή ρ ύ μ θ ε ρ η 6 Τ ξ μ έ α π ΘΘΘ, X ώ ο ξ π κ α ι Δ π ι κ ξ ι μ χ μ ί α Η έ μ α : Διδάρκξμςεπ: Τξ εύοξπ ςξσ ξοίξσ Ιεοαμεικόπ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP 1 ΜΑΘΗΜΑ 6 ο Προγράμμαηα θωηογραθικών μηχανών Επιλογέας προγραμμάηων Μαο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα ειέγμνπκε ην άλνηγκα δηαθξάγκαηνο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΓΑΙΑ ΣΡΙΣΟΤ ΣΡΙΜΗΝΟΤ ΣΗΝ ΟΓΤΔΙΑ

ΔΡΓΑΙΑ ΣΡΙΣΟΤ ΣΡΙΜΗΝΟΤ ΣΗΝ ΟΓΤΔΙΑ ΔΡΓΑΙΑ ΣΡΙΣΟΤ ΣΡΙΜΗΝΟΤ ΣΗΝ ΟΓΤΔΙΑ Α.Να γξάςεηε ηα ηππηθά ζηάδηα ηεο αλαγλώξηζεο ζηελ Οδύζζεηα. Το θέμα της αναγνώρισης είναι συχνό, ιδιαίτερα στις τελευταίες ραψωδίες του έπους, δηλαδή από τότε που ο Οδυσσέας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πνελλδικών εξεηάζεων 2-27 Σςνπηήζειρ Η γξθηθή πξάζηζε ηεο ζπλάξηεζεο f είλη ζπκκεηξηθή, σο πξνο ηνλ άμνλ, ηεο γξθηθήο πξάζηζεο ηεο f 2 Αλ f, g είλη δύν ζπλξηήζεηο κε πεδί νξηζκνύ

Διαβάστε περισσότερα

Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ

Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ ΤΕΙ Δσηικής Μακεδονίας Τμήμα Βιομητανικού Στεδιαζμού Εργαζηήριο C 3 www.c3.teiwm.gr C 3 LAB www.c3.teiwm.gr 1 Εηζαγσγή Πεπιεσόμενα ύκβνια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10 ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,1,1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ 1 ου ΜΔΡΟΤ ΣΗ ΑΝΑΛΤΗ Α Γώζηε ηνλ νξηζκό ηεο αληίζηξνθεο ζπλάξηεζεο Β Γείμηε όηη αλ κηα ζπλάξηεζε είλαη αληηζηξέςηκε ηόηε νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

Η/Υ A ΤΑΞΕΩΣ ΑΕ 2010-2011. Συστήματα Αρίθμησης. Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ

Η/Υ A ΤΑΞΕΩΣ ΑΕ 2010-2011. Συστήματα Αρίθμησης. Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ Συστήματα Αρίθμησης Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ 1 Ειζαγωγή Τν bit είλαη ε πην βαζηθή κνλάδα κέηξεζεο. Είλαη κία θαηάζηαζε on ή off ζε έλα ςεθηαθό θύθισκα. Άιιεο θνξέο είλαη κία θαηάζηαζε high ή low voltage

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά

Διαβάστε περισσότερα

Άμεσοι Αλγόριθμοι: Προσπέλαση Λίστας (list access)

Άμεσοι Αλγόριθμοι: Προσπέλαση Λίστας (list access) Έρνπκε απνζεθεύζεη κηα ζπιινγή αξρείσλ ζε κηα ζπλδεδεκέλε ιίζηα, όπνπ θάζε αξρείν έρεη κηα εηηθέηα ηαπηνπνίεζεο. Μηα εθαξκνγή παξάγεη κηα αθνινπζία από αηηήκαηα πξόζβαζεο ζηα αξρεία ηεο ιίζηαο. Γηα λα

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Δ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ. ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΗΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 2 ε : ΤΛΗΚΑ ΩΜΑΣΑ ΔΡΓΑΛΔΗΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Ογθνκεηξηθό δνρείν Καηαζθεπάδνπκε έλα νγθνκεηξηθό δνρείν από πιαζηηθό κπνπθάιη λεξνύ

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

Παλαιοσλαβική Γλώσσα. Ενότητα 9: Το σύστημα των συμφώνων. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου. Τμήμα Σλαβικών Σπουδών

Παλαιοσλαβική Γλώσσα. Ενότητα 9: Το σύστημα των συμφώνων. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου. Τμήμα Σλαβικών Σπουδών Παλαιοσλαβική Γλώσσα Ενότητα 9: Το σύστημα των συμφώνων Αλεξάνδρα Ιωαννίδου Τμήμα Σλαβικών Σπουδών (11) Σνλ 9ν-10ν αηώλα κ.υ. ηα πγξά θαη είραλ ζαθή ζπιιαβνπνηεηηθή ιεηηνπξγία ζαλ θη απηή πνπ εκθαλίδεηαη

Διαβάστε περισσότερα

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Αιγόξηζκνη 2.2.7.4 Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Εηζαγσγή ζηηο Αξρέο ηεο Επηζηήκεο ησλ Η/Υ 1 Άζθεζε 34 ζει 53 Έλα ςεθηαθό θσηνγξαθηθό άικπνπκ έρεη απνζεθεπηηθό ρώξν N Mbytes. Να αλαπηύμεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα.

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα. Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα Γηαθξάγκαηα Δξγαιεία Καηαζθεπέο 2 Η θαηαζθεπή πεξηγξάθεηαη ζηελ αληίζηνηρε ελόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ (Θεοδώρα Γιώηη, Νικόλας Καραηάζιος- Τπεύθσνη εκ/κος Λ. Παπαηζίμπα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ:.., ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:.// Σε ακαμίδην πνπ κπνξεί λα θηλείηαη ρσξίο ηξηβέο πάλσ

Διαβάστε περισσότερα

Οη αλζξώπηλεο ζρέζεηο

Οη αλζξώπηλεο ζρέζεηο Οη αλζξώπηλεο ζρέζεηο 2010-2011 Οκαδηθή εξγαζία Θξεζθεπηηθά Ση 1 Επηκέιεηα: θ.μνπδνύξε Άλλα Γηαηί ζηηο κέξεο καο νη άλζξωπνη δελ έρνπλ θαιέο ζρέζεηο κεηαμύ ηνπο; Σηηο κέξεο καο νη άλζξσπνη δελ έρνπλ θαιέο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙ - ΦΥΕ 0 7 Ινπλίνπ 009 Απαντήσειρ στιρ ασκήσειρ τηρ τελικήρ εξέτασηρ στιρ Σςνήθειρ Διαυοπικέρ Εξισώσειρ Αγαπηηέ θοιηηηή/ηπια,

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΛΟΠΟΙΗΗ ΛΟΓΙΚΩΝ ΤΝΑΡΣΗΕΩΝ ΜΕ ΠΙΝΑΚΕ KARNAUGH

ΑΠΛΟΠΟΙΗΗ ΛΟΓΙΚΩΝ ΤΝΑΡΣΗΕΩΝ ΜΕ ΠΙΝΑΚΕ KARNAUGH ΑΠΛΟΠΟΙΗΗ ΛΟΓΙΚΩΝ ΤΝΑΡΣΗΕΩΝ ΜΕ ΠΙΝΑΚΕ KRNUGH Γηα λα θάλνπκε απινπνίεζε κηαο ινγηθήο ζπλάξηεζεο κε πίλαθα (ή ράξηε) Karnaugh αθνινπζνύκε ηα παξαθάησ βήκαηα:. Η ινγηθή ζπλάξηεζε ζα πξέπεη λα είλαη ζε πιήξε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ ΛΤΔΙ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2

ΑΡΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΡΙΑ ΛΤΔΙ ΓΙΑΓΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2 ΑΥΔ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΔΩΙΑ ΛΤΔΙ ΙΑΩΝΙΜΑΣΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟΤ 2 1: Λάζος (είλαη ηζνζθειήο ππεξβνιή) Α2: Λάζος (ην ζεηηθό πξόζεκν ζεκαίλεη όηη ε Πνζνζηηαία Μεηαβνιή Δηζνδήκαηνο θαη ε Πνζνζηηαία Μεηαβνιή Πνζόηεηαο ήηαλ

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano) ΘΔΜΑ Α

Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano) ΘΔΜΑ Α Γ ΣΑΞΖ ΔΝΗΑΗΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΘΔΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΤΝΑΡΣΖΔΗ ΟΡΗΑ ΤΝΔΥΔΗΑ (έως Θ.Bolzano). Να δηαηππώζεηε ην Θ.Bolzano. 5 ΘΔΜΑ Α μονάδες A. Να απνδείμεηε όηη γηα θάζε πνιπωλπκηθή

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

Το αγόρι στο θεωρείο Αγγελική Δαρλάση ΜΕΛΙΝΑ ΣΟΥΣΟΥΝΗ

Το αγόρι στο θεωρείο Αγγελική Δαρλάση ΜΕΛΙΝΑ ΣΟΥΣΟΥΝΗ Το αγόρι στο θεωρείο Αγγελική Δαρλάση ΜΕΛΙΝΑ ΣΟΥΣΟΥΝΗ Η θεραπεία μέσω της τέχνης Τέρλε είλαη ε δεκηνπξγηθή έθθξαζε ηεο ςπρηθήο θαηάζηαζεο, ησλ ζπλαηζζεκάησλ θαη ησλ ηδεώλ ηνπ θαιιηηέρλε. Η ηέρλε έρεη ςπρνζεξαπεπηηθέο

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Σηηο παξαθάησ γξακκέο εθαξκόζηε ηε κνξθνπνίεζε πνπ πεξηγξάθνπλ Γξακκή κε έληνλε γξαθή Γξακκή κε πιάγηα γξαθή Γξακκή κε ππνγξακκηζκέλε γξαθή Γξακκή κε Arial Font κεγέζνπο

Διαβάστε περισσότερα

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα.

Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο κεηά ηηο γηνξηέο ηνπ Πάζρα. Οι Πανελλαδικέρ Δξεηάζειρ για ηην ειζαγωγή ζηην ηπιηοβάθμια εκπαίδεςζη θα ππαγμαηοποιηθούν ππιν ηιρ απολςηήπιερ ενδοζσολικέρ εξεηάζειρ ηων μαθηηών και ηων μαθηηπιών. Τν Πξόγξακκα ζα αλαθνηλσζεί, ακέζσο

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ Εδώ ζα ππνινγίζνπκε ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier κεξηθώλ αθόκα ζεκάησλ, πξνζπαζώληαο λα μεθηλήζνπκε από ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier γλσζηώλ ζεκάησλ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43 ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43 Κα ακαθένεηε 5 εονςπασθέξ πώνεξ θαη κα βνείηε ημ είδμξ ημο μνοθημύ ημοξ πιμύημο. Πμημη πανάγμκηεξ επηηνέπμοκ ηεκ θαηαζθεοή μεγάιςκ ηεπκηθώκ ένγςκ; Ε ελόνολε (ελαγςγή

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο

Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο Η Αξιολόγηζη ηηρ Πεπίλητηρ Κειμένος Παιδαγυγικό Ινζηιηούηο Οδηγίες για ηη διδαζκαλία ηων θιλολογικών μαθημάηων ζηο Ενιαίο Λύκειο (απόζπαζμα) Αθήνα 2001 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Α. Τν πεξηερόκελν ηεο πεξίιεςεο (0-12

Διαβάστε περισσότερα

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ 3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΘΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ: Γηα ηελ ιύζε ηωλ αζθζεωλ πνπ αθνινπζνύλ ζα ρξεηαζζνύκε: 1. Σελ (δηάζεκε) εμίζωζε ηνπ ΔΗΛΣΔΗΛ: E c. Σνλ λόκν

Διαβάστε περισσότερα

Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις

Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις Λεκηική έκθραζη, κριηική, οικειόηηηα και ηύπος δεζμού ζηις ζηενές διαπροζωπικές ζτέζεις Μαξία-Ησάλλα Αξγπξνπνύινπ Βαζίιεο Παπιόπνπινο Τνκέαο Ψπρνινγίαο, Παλεπηζηήκην Αζελώλ Αλαθνίλσζε ζην 5 ν Παλειιήλην

Διαβάστε περισσότερα

Η Ύςσζε ηνπ Τηκίνπ Σηαπξνύ. 14 Σεπηεκβξίνπ

Η Ύςσζε ηνπ Τηκίνπ Σηαπξνύ. 14 Σεπηεκβξίνπ Η Ύςσζε ηνπ Τηκίνπ Σηαπξνύ 14 Σεπηεκβξίνπ Ση γηνξηάδνπκε ηελ εκέξα ηεο ύςσζεο ηνπ Σηκίνπ ηαπξνύ (1/6) Τν έηνο 326 ε Αγία Ειέλε πήγε ζηελ Ιεξνπζαιήκ γηα λα πξνζθπλήζεη ηνπο Αγίνπο Τόπνπο θαη λα επραξηζηήζεη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ

ΓΔΧΜΔΣΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΤΜΠΙΑΓΔ ΒΑΓΓΔΛΗ ΦΤΥΑ 2009 ελίδα 2 από 9 ΔΤΘΔΙΔ SIMSON 1 ΒΑΙΚΔ ΠΡΟΣΑΔΙ 1.1 ΔΤΘΔΙΑ SIMSON Γίλεηαη ηξίγσλν AB θαη ηπρόλ ζεκείν ηνπ πεξηγεγξακκέλνπ θύθινπ ηνπ. Αλ 1, 1 θαη 1 είλαη νη πξνβνιέο ηνπ ζηηο επζείεο πνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Πνιινί άλζξσπνη πηζηεύνπλ όηη ν άλεκνο ζα έπξεπε λα αληηθαηαζηήζεη ην πεηξέιαην θαη ην θάξβνπλν σο πεγή ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνύ. Οη θαηαζθεπέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθόλα είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD Γηα ηε δηεπθόιπλζή ζαο θαηά ην switch-off ηεο πεξηνρήο ηεο Πεινπνλλήζνπ έρνπκε πξνζζέζεη ζηνπο ςεθηαθνύο καο δέθηεο κία λέα,

Διαβάστε περισσότερα

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Δηαθνκηζηήο (Server) Πξνζθέξεη ππεξεζίεο ζηνπο Πειάηεο (Client) Μεγάινη ππνινγηζηέο γηα ηηο ππεξεζίεο Internet (π.ρ. WWW, FTP) Λακβάλεη εξσηήζεηο θαη δίδεη απαληήζεηο Πειάηεο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

Παλαιοσλαβική Γλώσσα. Ενότητα 11: Μορφολογία Τα Ονόματα/Αντωνυμίες. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου. Τμήμα Σλαβικών Σπουδών

Παλαιοσλαβική Γλώσσα. Ενότητα 11: Μορφολογία Τα Ονόματα/Αντωνυμίες. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου. Τμήμα Σλαβικών Σπουδών Παλαιοσλαβική Γλώσσα Ενότητα 11: Μορφολογία Τα Ονόματα/Αντωνυμίες Αλεξάνδρα Ιωαννίδου Τμήμα Σλαβικών Σπουδών Γ1.2. ΟΗ ΑΝΣΧΝΤΜΗΔ ηελ παιαηά εθθιεζηαζηηθή ζιαβηθή, νη αλησλπκίεο δηαθξίλνληαλ ζε δπν κεγάιεο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ 1 Σ. Δ. Ι. ΓΤ Σ Ι Κ Η Μ Α Κ Δ Γ Ο Ν Ι Α ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ Σ Μ Η Μ Α Μ Η Υ Α Ν ΟΛΟ Γ Ι Α Δξγαζηήξην Μεραλνπξγηθώλ Καηεξγαζηώλ & CAD ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ ΜΑΘΗΜΑ 2: Πνηόηεηα Δπηθάλεηαο Γξ. Βαξύηεο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ Πρόβλημα 1: α) Να δείμεηε όηη αλ ζεηηθνί πξαγκαηηθνί αξηζκνί ηζρύεη: β) Αλ είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Αντισταθμιστική ανάλυση

Αντισταθμιστική ανάλυση Θεσξήζηε έλαλ αιγόξηζκν Α πνπ ρξεζηκνπνηεί κηα δνκή δεδνκέλσλ Γ : Καηά ηε δηάξθεηα εθηέιεζεο ηνπ Α ε Γ πξαγκαηνπνηεί κία αθνινπζία από πξάμεηο. Παξάδεηγκα: Θπκεζείηε ην πξόβιεκα ηεο εύξεζεο-έλσζεο Δίρακε

Διαβάστε περισσότερα

Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα

Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα Κοιμωμικά δίκτυα (multiplex network) Έρεηε ινγαξηαζκό ζην Facebook? Έρεηε ινγαξηαζκό ζην LinkedIn? Έρεηε ινγαξηαζκό ζην Twitter? Αεροπορικές γραμμές της Ευρώπης(multiplex

Διαβάστε περισσότερα

Η. Απζίλνο Αλ. Καζεγεηήο Αζιεηηθή δηνίθεζε. ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):...

Η. Απζίλνο Αλ. Καζεγεηήο Αζιεηηθή δηνίθεζε. ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):... ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε Δπώλσκο :.. Όλοκα :.. ΑΜ:. Ηκεροκελία θαηάζεζες ζηε δηαδηθαζία: Γλωζηηθό αληηθείκελο:.../../ 201.. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):..... Έγθρηζε Σοκέα:..

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ

6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ 6 η Εργαζηηριακή Άζκηζη Επαλήθεσζη Λειηοσργίας Βαζικών Φλιπ-Φλοπ Σηα πιαίζηα ηεο έθηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x) ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 54 Υλη: Παράγωγοι Γ Λσκείοσ Ον/μο:.. 6--4 Θεη-Τετν. ΘΔΜΑ Α.. Αλ f, g, h ηξεηο παξαγωγίζηκεο ζπλαξηήζεηο ζην λα απνδείμεηε όηη : f () g() h() ' f '()g()h() g'()f ()h() h'() f ()g()

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

Eπαγγελματικές αξίες και στόχοι ζωής. Μπηιαλάθε Ειεσζερία ΚΕΤΠ ΠΕΡΙΣΕΡΙΟΤ

Eπαγγελματικές αξίες και στόχοι ζωής. Μπηιαλάθε Ειεσζερία ΚΕΤΠ ΠΕΡΙΣΕΡΙΟΤ 1 Eπαγγελματικές αξίες και στόχοι ζωής Μπηιαλάθε Ειεσζερία ΚΕΤΠ ΠΕΡΙΣΕΡΙΟΤ 2 Σεβαζκόο θαη αλαγλώξηζε [1] Μέζα από ηελ εξγαζία ηνπ ν εξγαδόκελνο θεξδίδεη ην ζαπκαζκό θαη ηελ θνηλσληθή αλαγλώξηζε 3 Πηζαλόηεηεο

Διαβάστε περισσότερα

1 ορ ΣΚΟΠΟΣ (1 Ο μάθημα) Αλάπηπμε θηλεηηθώλ δεμηνηήησλ θαη ηθαλνπνηεηηθή εθηέιεζε νξηζκέλσλ από απηέο Σηόχορ :1 ορ και 4 ορ

1 ορ ΣΚΟΠΟΣ (1 Ο μάθημα) Αλάπηπμε θηλεηηθώλ δεμηνηήησλ θαη ηθαλνπνηεηηθή εθηέιεζε νξηζκέλσλ από απηέο Σηόχορ :1 ορ και 4 ορ 1 ΣΚΟΠΟΣ (1 Ο μάθημα) Αλάημε θηλεηηθώλ δεμηηήησλ θαη ηθαληεηηθή εθηέιεζε ξηζκέλσλ α αηέ Σηχ :1 και 4 Γλώζε ηε άζα κε δάηια ζηελ εηζθαίξηζε. Ειδιώξει Πειεχμεα Χ 1. Τα αηδηά λα κάζλ ηελ άζα κε δάηια. 1.

Διαβάστε περισσότερα

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα «ην θνηλό θαη ην θύξην» (Γ.νισκόο) γηα λα ρηίδω πάληα κε ηνλ ίδηνλε ηξόπν, κε ηηο ίδηεο θαηαζθεπαζηηθέο θαη πιαζηηθέο πξννπηηθέο, κε ηελ ίδηαλε πάληνηε πίζηε θαη αγάπε.. Α.Κ.

Διαβάστε περισσότερα