ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι) ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ (Μέρος 2 ο ) Δρ. Δρ. Αικατερίνη Κόκκινου Αθήνα, 2014

2 19. ΤΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Το Υπόδειγμα Αποτίμησης Περιουσιακών Στοιχείων CAPM (capital asset pricing model) αποτελεί ένα ευέλικτο, απλό και, συνεπώς, εύχρηστο υπόδειγμα για την εκτίμηση της σχέσης που διέπει την απόδοση και τον συνεπαγόμενο κίνδυνο που χαρακτηρίζει ένα κεφαλαιακό στοιχείο (asset) και κατ επέκταση την αποτίμηση της αξίας του στοιχείου αυτού. Το CAPM βασίζεται στη θεμελιώδη αρχή ότι τόσο οι ιδιώτες όσο και οι θεσμικοί επενδυτές πρέπει να διαμορφώνουν ένα επαρκώς διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο για να επιτύχουν περιορισμό του επενδυτικού κινδύνου.για έναν θεσμικό επενδυτή, η επίτευξη του στόχου αυτού είναι συγκριτικά πιο προσιτή, καθώς η συγκέντρωση συλλογικών προς επένδυση κεφαλαίων είναι επαρκώς υψηλή για διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου. Για τους ιδιώτες επενδυτές, η στρατηγική της διαφοροποίησης απαιτεί εναλλακτικές προσεγγίσεις λόγω των περιορισμένων επενδυτικών κεφαλαίων. Για την περίπτωση αυτή, τα αμοιβαία κεφάλαια αποτελούν μία αποτελεσματική επιλογή διαφοροποιημένων επενδυτικών χαρτοφυλακίων με μικρό κόστος επένδυσης και συνοπτικές διαδικασίες. Το υπόδειγμα CAMP διατυπώνει ότι καθοριστικός παράγοντας της απαιτούμενης απόδοσης μίας μετοχής είναι το ασφάλιστρο κινδύνου αγοράς (market risk premium). Με άλλα λόγια, η απόδοση μίας μετοχής εξαρτάται από τον συντελεστή ευαισθησίας της ως προς τις μεταβολές της χρηματιστηριακής αγοράς. Η σημαντικότερη συνέπεια του υποδείγματος είναι ότι συνδέει την αναμενόμενη απόδοση ενός περιουσιακού στοιχείου με ένα μέγεθος κινδύνου του περιουσιακού στοιχείου, γνωστού ως συντελεστή βήτα (beta coefficient), ο οποίος εκφράζει τον κίνδυνο της συνδιακύμανσης ενός χρεογράφου με το χαρτοφυλάκιο της αγοράς. Στο υπόδειγμα CAPM ενσωματώνεται επιπλέον η δυνατότητα του επενδυτή να προσαρμόσει τη στρατηγική του σύμφωνα με τις προβλέψεις του για την αγορά. Οι βασικές υποθέσεις κάτω από τις οποίες ισχύει το Υπόδειγμα Αποτίμησης Περιουσιακών Στοιχείων είναι οι ακόλουθες: 2

3 Οι επενδυτές επιχειρούν να μεγιστοποιήσουν τη χρησιμότητα τους (ορθολογικοί) και θα επιλέξουν μεταξύ χαρτοφυλακίων, με κριτήρια τον κίνδυνο και την αναμενόμενη απόδοση. Όλοι οι επενδυτές μπορούν να δανείζουν και να δανείζονται χωρίς περιορισμούς κεφάλαια στο επιτόκιο χωρίς κίνδυνο της αγοράς (rfr). Όλοι οι επενδυτές έχουν τις ίδιες εκτιμήσεις για τις αναμενόμενες αποδόσεις, διακυμάνσεις και συνδιακυμάνσεις μεταξύ των αποδόσεων των μετοχών. Άρα υπάρχει ομοιογένεια στις προσδοκίες τους. Δεν υπάρχει κόστος συναλλαγών, τα χρεόγραφα είναι πλήρως και άμεσα ρευστοποιήσιμα και τα περιουσιακά στοιχεία είναι πλήρως διαιρετά. Δεν υπάρχει φορολογία. Οι τιμές δίνονται εξωγενώς σε όλους και κανείς ατομικά ή σε ομάδες δεν μπορεί να τις επηρεάσει. Οι ποσότητες των περιουσιακών στοιχείων είναι προσδιορισμένες. Ο πληθωρισμός θεωρείται μηδενικός, τα επιτόκια και οι κεφαλαιαγορές βρίσκονται σε ισορροπία. Βάσει των ανωτέρω προϋποθέσεων προκύπτει ότι η αγορά είναι τέλεια και δεν υπάρχουν εμπόδια στις επενδύσεις. Ο κίνδυνος διαιρείται σε δύο μέρη, τον διαφοροποιήσιμο και μη διαφοροποιήσιμο. Ο διαφοροποιήσιμος ή μή συστηματικός κίνδυνος μπορεί να μειωθεί ή ακόμα και να εξουδετερωθεί με τροποποίηση του χαρτοφυλακίου του επενδυτή. Για παράδειγμα οι επενδυτές μπορούν είτε να επενδύσουν σε πολλές διαφορετικές μετοχές είτε να αγοράσουν αμοιβαία κεφάλαια. Ο μη διαφοροποιήσιμος ή συστηματικός κίνδυνος συνδέεται με το κίνδυνο της αγοράς. Αναφέρεται στις γενικές συνθήκες που επικρατούν στις κεφαλαιαγορές και τους παράγοντες που τις επηρεάζουν. Για παράδειγμα η απειλή κάποιου πολέμου, η έλλειψη πολιτικής σταθερότητας, η οικονομική κρίση, η αύξηση του πληθωρισμού, και γενικότερα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα, οδηγούν σε πτωτικές τάσεις το χρηματιστήριο. Οι επενδυτές στην περίπτωση αυτή επιδιώκουν κάποιο ασφάλιστρο κινδύνου (risk premium), το οποίο τους καλύπτει απέναντι στον συστηματικό κίνδυνο που απορρέει από τη διατήρηση κάποιου χαρτοφυλακίου. 3

4 Βάσει των ανωτέρω, η απαιτούμενη απόδοση οποιασδήποτε επένδυσης μπορεί να εκφραστεί γενικότερα μέσω της σχέσης: Απαιτούμενη απόδοση = Απόδοση χωρίς κίνδυνο + Ανταμοιβή για τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο Κάτω από τις υποθέσεις του Υποδείγματος Αποτίμησης Περιουσιακών Στοιχείων, το χαρτοφυλάκιο της αγοράς M έχει τη μικρότερη απόκλιση. Η αλγεβρική έκφραση της προηγούμενης σχέσης με την χρήση του συντελεστή β ως μέτρο της επικινδυνότητας ενός χρεογράφου γράφεται ως ακολούθως: (1) Όπου, r i : Η απαιτούμενη απόδοση του χρεογράφου i rfr: Η απόδοση του χρεογράφου i χωρίς κίνδυνο (risk free rate) r M : Η αναμενόμενη απόδοση όλης της αγοράς (r M - rfr): O ιστορικός μέσος ασφάλιστρου κινδύνου της αγοράς β i : Ο συντελεστής συστηματικού κινδύνου β του χρεογράφου i, όπου σ i,m = η συνδιακύμανση του χρεογράφου i με το χαρτοφυλάκιο m (cov(r i,r M )), και σ 2 m = η τυπική απόκλιση του χαροφυλακίου m. Ουσιαστικά ο συντελεστής β μετρά την ευαισθησία της απόδοσης των περιουσιακών στοιχείων στη μεταβολή της απόδοσης όλης της αγοράς. Η εξίσωση (1) ονομάζεται και γραμμή χρεογράφων SML (Security Market Line) και αποτυπώνει τη σχέση κινδύνου απόδοσης μεμονωμένων περιουσιακών στοιχείων (δηλαδή και των μη αποτελεσματικών χαρτοφυλακίων). Βάσει της μορφής της ως γραμμική αύξουσα συνάρτηση του συστηματικού κινδύνου συνάγεται ότι χρεόγραφα με υψηλότερα β θα έχουν υψηλότερες αναμενόμενες αποδόσεις και αντιστρόφως. 4

5 Η γραφική απεικόνιση της γραμμής χρεογράφων SML τέμνει τον άξονα των αναμενόμενων αποδόσεων στο σημείο που ορίζει η απόδοση της μετοχής (ή του χαρτοφυλακίου) χωρίς κίνδυνο, rfr. Για το σημείο αυτό ο συντελεστής β i είναι μηδέν. Ενώ στο σημείο όπου β i = 1 προκύπτει ότι η αναμενόμενη απόδοση της μετοχής ή του χαρτοφυλακίου ισούται με την αναμενόμενη απόδοση της αγοράς,r M. Η κλίση της γραμμής χρεογράφων SML ισούται με τον ιστορικό μέσο του ασφαλίστρου κινδύνου της αγοράς (r M - rfr). Σύμφωνα με τον William F. Sharpe, ο κίνδυνος αγοράς (risk market) κάθε χρεογράφου μπορεί να υπολογιστεί μέσω της τάσης να συμπεριφέρεται όπως όλη η αγορά. Ο πιο απλός τρόπος εκτίμησης του συντελεστή β i είναι η εύρεση της ιστορικής του τιμής, η οποία προκύπτει από την απλή γραμμική παλινδρόμηση των παρελθουσών αποδόσεων r i της μετοχής i στις παρελθούσες αποδόσεις της αγοράς r M (για την Ελλάδα είναι ο γενικός δείκτης Χ.Α.Α.), όπου: (2) ε i, είναι τα σφάλματα κάτω από τις υποθέσεις του CAPM που εκφράζουν τον ειδικό κίνδυνο της μετοχής λόγω τυχαίων παραγόντων που αφορούν αποκλειστικά την επιχείρηση. Η ευθεία της παλινδρόμησης, η οποία ονομάζεται και χαρακτηριστική γραμμή εκτιμάται μέσω της μεθόδου των ελαχίστων τετραγώνων. Ο συντελεστής β χ ολόκληρου του χαρτοφυλακίου, προκύπτει από τον σταθμικό μέσο όρο των συντελεστών β i : 5

6 όπου w i είναι το ποσοστό του χαρτοφυλακίου που είναι επενδυμένο στην i μετοχή και υπολογίζεται μέσω της σχέσης: n i = το πλήθος των τίτλων του χαρτοφυλακίου και p i = η χρηματιστηριακή τους αξία. Δεδομένου ότι όπως προαναφέρθηκε ο συντελεστής β του χαρτοφυλακίου ολόκληρης της αγοράς ισούται εξ ορισμού με τη μονάδα, τα χρεόγραφα που εμφανίζουν συντελεστή β > 1 χαρακτηρίζονται ως «επιθετικά» ενώ αντίθετα τα χρεόγραφα που εμφανίζουν συντελεστή β < 1 χαρακτηρίζονται ως «αμυντικά». Για την εκτίμηση του μέσου του ασφαλίστρου κινδύνου της αγοράς, δηλαδή της διαφοράς (r M - rfr) χρησιμοποιούνται και πάλι ιστορικά στοιχεία. Ο συντελεστής β μετρά τη σχετική μεταβλητότητα στην αναμενόμενη απόδοση της υποκείμενης μετοχής ως την συνδιακύμανση (covariance) μεταξύ της απόδοσης της μετοχής και της απόδοσης της χρηματιστηριακής αγοράς σε σχέση με τη διακύμανση (variance) της απόδοσης της χρηματιστηριακής αγοράς. Το υπόδειγμα CAPM αναδεικνύει ένα στατιστικό δείκτη (μέτρο) της σχετικής μεταβλητότητας της αναμενόμενης απόδοσης μίας μετοχής ως προς το χαρτοφυλάκιο αγοράς (market portfolio), που είναι γνωστός ως συντελεστής β (beta-coefficient). Κεντρικό στοιχείο της εξειδίκευσης του υποδείγματος CAPM είναι η θεώρηση ότι ένα χρηματοοικονομικό στοιχείο (μετοχή) χαρακτηρίζεται από δύο κατηγορίες κινδύνου: τον διαφοροποιήσιμο κίνδυνο (diversifiable risk, unsystematic risk) και τον μηδιαφοροποιήσιμο κίνδυνο (non-diversifiable risk, systematic risk). Ο διαφοροποιήσιμος κίνδυνος είναι δυνατόν να περιορισθεί με το συνδυασμό και τη συμμετοχή της συγκεκριμένης μετοχής σε ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο (diversified portfolio). Ο μη- διαφοροποιήσιμος κίνδυνος όμως δεν είναι εφικτό να περιορισθεί καθώς αντανακλά εγγενή αβεβαιότητα του χρηματοοικονομικού στοιχείου (μετοχής) ως προς τους κινδύνους της αγοράς. Εντούτοις, ο μη-διαφοροποιήσιμος κίνδυνος συνδέεται με 6

7 παράγοντες της αγοράς (market factors) που επηρεάζουν όλες τις επιχειρήσεις δραστηριοποιούμενες στη συγκεκριμένη αγορά και που δεν είναι δυνατό να εξαλειφθούν με διαφοροποίηση. Καθώς ο διαφοροποιήσιμος κίνδυνος είναι δυνατό να περιορισθεί, το υπόδειγμα CAPM εστιάζει στο μη-διαφοροποιήσιμο κίνδυνο που χαρακτηρίζει ένα χρηματοοικονομικό στοιχείο (μετοχή) σε ένα χαρτοφυλάκιο. 20. ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΕΚΡΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ (BREAK- EVEN POINT) Στην διαδικασία του χρηματοοικονομικού προγραμματισμού και της επιλογής των διαφόρων σχεδίων συχνά χρησιμοποιείται η ανάλυση του νεκρού σημείου (Break- Even Point). Νεκρό σημείο είναι το ποσό εκείνο των πωλήσεων (κύκλου εργασιών) με το οποίο μια επιχείρηση καλύπτει ακριβώς τόσο τα σταθερά όσο και τα μεταβλητά της έξοδα, χωρίς να πραγματοποιεί ούτε κέρδος, ούτε ζημιά. Ως νεκρό σημείο του κύκλου εργασιών ορίζεται το ύψος των εσόδων από τις πωλήσεις, το οποίο καλύπτει το σύνολο των εξόδων της επιχείρησης ή του προϊόντος και έτσι δεν εμφανίζονται ζημιές ή κέρδη. Με άλλα λόγια νεκρό σημείο είναι το ελάχιστο όριο του κύκλου εργασιών που πρέπει να πραγματοποιήσει μια επιχείρηση για να καλύψει τα σταθερά και μεταβλητά της έξοδα που απαιτούνται για την πραγματοποίηση του συγκεκριμένου κύκλου εργασιών. Νεκρό Σημείο μίας Επιχείρησης, είναι το ποσό εκείνο των πωλήσεων (κύκλου εργασιών), με το οποίο μια επιχείρηση καλύπτει ακριβώς τόσο τα σταθερά όσο και τα μεταβλητά της έξοδα, χωρίς να πραγματοποιεί ούτε κέρδος ούτε ζημιά, με άλλα λόγια πρόκειται για το αναγκαίο ύψος των Πωλήσεων, το οποίο εάν πραγματοποιήσει η Επιχείρηση, καλύπτει όλα της τα έξοδα, δηλαδή δεν πραγματοποιεί ούτε κέρδος ούτε ζημία. Κέρδος πραγματοποιεί μετά από το σημείο αυτό. Η βασική αρχή, πάνω στην οποία στηρίζεται η ανάλυση του νεκρού σημείου, είναι η συμπεριφορά του κόστους. Αυτό συμβαίνει γιατί ένα μέρος του κόστους είναι μεταβλητό και ανάλογο των πωλήσεων, ενώ ένα άλλο είναι σταθερό, τουλάχιστον για ένα μεγάλο εύρος πωλήσεων. Το νεκρό σημείο είναι ένα καθοριστικό μέγεθος για την επιχείρηση, γιατί μόνο πέραν αυτού πραγματοποιούνται κέρδη, ενώ πωλήσεις σε χαμηλότερα επίπεδα θα δημιουργήσουν για την επιχείρηση ζημιά. Το υψηλό νεκρό σημείο για την επιχείρηση σημαίνει υψηλό κόστος λειτουργίας και παραγωγής και δημιουργεί αδυναμία 7

8 προσαρμογής στις αλλαγές του οικονομικού περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα σε περιόδους ύφεσης πολλές επιχειρήσεις να παρουσιάζουν προβλήματα επιβίωσης. Είναι προφανές ότι όσο πιο χαμηλό είναι το νεκρό σημείο, τόσο το καλύτερο για την επιχείρηση. Με χαμηλό Νεκρό σημείο η επιχείρηση είναι πιο ευσταθής. Και αυτό γιατί με λιγότερες πωλήσεις καλύπτει όλα της τα έξοδα και από το σημείο εκείνο και πέρα πραγματοποιεί κέρδος. Το Νεκρό Σημείο μπορεί να νοηθεί και ως ένας γενικός δείκτης παραγωγικότητας της επιχείρησης, γιατί μας δείχνει το πόσο της % των πωλήσεων αναλώνεται σε κόστη σε μία δεδομένη χρονική περίοδο (έτος) και άρα όσο πιο μικρό καταφέρνει να το διατηρεί η επιχείρηση, τόσο πιο παραγωγική μπορεί να νοηθεί (Κόστος ανά Έτος). Έτσι, εάν μετρήσουμε το Νεκρό Σημείο σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (Έτη), μπορούμε να δούμε το πόσο παραγωγικότερη γίνεται η επιχείρηση, εάν βεβαίως αυτό μειώνεται διαχρονικά, πράγμα που ερμηνεύεται είτε ως ορθολογικότερη Διοίκηση της Επιχείρησης με σωστή διαχείριση των Σταθερών Εξόδων τα οποία με καλές αποφάσεις π.χ. τεχνολογικές (όπως Αποδοτικές Επενδύσεις κ.α.) μειώνονται ή αυξάνονται με χαμηλότερο ρυθμό από ότι οι Πωλήσεις, είτε ως παραγωγή ή αγορά προϊόντων με χαμηλότερο κόστος και ως εκ τούτου με μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους. Υπάρχουν 3 μέθοδοι υπολογισμού του νεκρού σημείου: (1). Η μέθοδος της μαθηματικής ισότητας: Η σχέση μεταξύ των πωλήσεων μιας επιχείρησης των μεταβλητών και των σταθερών δαπανών και των κερδών μπορεί να εκφραστεί με την εξής ισότητα: Έσοδα από πωλήσεις = Σταθερές δαπάνες + Μεταβλητές δαπάνες + Καθαρό κέρδος είτε Π = S + M + K (1) όπου: Π = αξία πωλήσεων S = σταθερές δαπάνες Μ = μεταβλητές δαπάνες Κ = καθαρά κέρδη Στα νεκρά σημεία τα κέρδη που έχει μια επιχείρηση είναι μηδέν, οπότε η εξίσωση γίνεται: Π = S + M (2). 8

9 Επειδή τα έσοδα πωλήσεων μιας επιχείρησης αποτελούν το γινόμενο του αριθμού των πωληθέντων μονάδων με την τιμή πώλησης αυτών, ενώ οι σταθερές δαπάνες δεν μεταβάλλονται και οι μεταβλητές δαπάνες είναι ανάλογες του ύψους των πωληθέντων μονάδων, ο τύπος (2) παίρνει την εξής μορφή: P X = S + V X + K (3) όπου: Ρ = τιμή πώλησης κατά μονάδα προϊόντος Χ = ζητούμενη ποσότητα πωληθέντος προϊόντος σε μονάδα S = σταθερές δαπάνες V = μεταβλητές δαπάνες Κ = καθαρό κέρδος, το οποίο στο νεκρό σημείο είναι μηδέν Αν λύσουμε την εξίσωση (3) ως προς Χ, έχουμε: P X-V X = S X(P-V) = S X = S P V (4) όπου, (P-V) = οι σταθερές δαπάνες κατά μονάδα προϊόντος, που βρίσκονται αν από την κατά μονάδα τιμή πώλησης του προϊόντος αφαιρεθεί το κατά μονάδα μεταβλητό κόστος. (2). Η μέθοδος του μικτού περιθωρίου: Μια άλλη μέθοδος προσδιορισμού του νεκρού σημείου η οποία δείχνει πιο καθαρά τις σχέσεις μεταξύ πωλήσεων, κόστους και κερδών μιας επιχείρησης είναι η μέθοδος της συμμετοχής των σταθερών δαπανών ή του μικτού περιθωρίου ή του μικτού κέρδους, που απαιτείται για την κάλυψη των σταθερών δαπανών. Περιθώριο κέρδούς είναι το ποσό εκείνο, που απομένει μετά την αφαίρεση από την τιμή πώλησης των μεταβλητών και σταθερών δαπανών και το οποίο όμως διατίθεται για να καλυφθούν πρώτα οι σταθερές δαπάνες, ή το σταθερό κόστος και ότι απομείνει αποτελεί κέρδος. Αν για παράδειγμα, η τιμή πώλησης είναι 20 νομ. μονάδες κατά μονάδα, και οι μεταβλητές δαπάνες είναι 8 νομ. μονάδες κατά μονάδα, τότε το περιθώριο κέρδους το οποίο διατίθεται για την κάλυψη των σταθερών δαπανών είναι 12 νομ. μονάδες Αφού κάθε μονάδα πώλησης συνεισφέρει 12 νομ. μονάδες για σταθερές δαπάνες, τότε το νεκρό σημείο σε μονάδες πώλησης βρίσκεται από τον εξής τύπο: Σταθερές δαπάνες + καθαρά κέρδη 9

10 Χ = Χ = S K P V κατά μονάδα συμμετοχή των σταθερών δαπανών (1) όπου: Χ = ζητούμενες μονάδες πωλήσεων S = συνολικές σταθερές δαπάνες Ρ = τιμή πώλησης κατά μονάδα προϊόντος V = μεταβλητές δαπάνες Κ = κέρδος (P-V) = μικτό περιθώριο κατά μονάδα προϊόντος Για να βρεθεί όμως το νεκρό σημείο σε αξία πωλήσεων (όταν η επιχείρηση πουλά περισσότερα από ένα προϊόντα) είναι απαραίτητος ο προσδιορισμός του συντελεστή μικτού περιθωρίου, ο οποίος βρίσκεται από την σχέση: α = ( P V ) P (2) α = (1- V P ) όπου: α = συντελεστής μικτού περιθωρίου P = τιμή πώλησης V = μεταβλητές δαπάνες (3). Η μέθοδος της γραφικής παράστασης: Στη μέθοδο αυτή είναι απαραίτητη η σχεδίαση του διαγράμματος του νεκρού σημείου. Στην γραφική παράσταση απεικονίζεται το νεκρό σημείο της επιχείρησης, καθώς και τα τμήματα στα οποία πραγματοποιεί η επιχείρηση κέρδη και ζημιές. Στον κάθετο άξονα εμφανίζονται τα έσοδα και έξοδα της επιχείρησης. Στον οριζόντιο άξονα εμφανίζεται η αξία των πωλήσεων. Το σημείο ένωσης της ευθείας εσόδων - εξόδων και της ευθείας αξίας των πωλήσεων είναι το νεκρό σημείο, στο οποίο τα σταθερά έξοδα καλύπτονται από τα έσοδα και δεν υπάρχει ούτε κέρδος, ούτε ζημιά. Αν το νεκρό σημείο είναι χαμηλά η επιχείρηση πραγματοποιεί κέρδη, αν το νεκρό σημείο είναι ψηλά τότε η επιχείρηση πραγματοποιεί ζημιές. 10

11 Ο οριζόντιος άξονας του διαγράμματος μετρά μονάδες παραγωγής, ενώ ο κάθετος άξονας μετρά τα έξοδα ή το κόστος. Το σταθερό κόστος αντιπροσωπεύεται από την οριζόντια γραμμή και το κόστος αυτό παραμένει σταθερό ανεξάρτητα από τον αριθμό των παραγόμενων μονάδων. Το μεταβλητό κόστος αντιπροσωπεύεται από τη γραμμή του συνολικού κόστους. Από το παραπάνω σχεδιάγραμμα του «Νεκρού Σημείου» παρατηρούμε τα εξής: Η επιχείρηση υφίσταται ζημιές μέχρι του σημείου που τέμνονται η γραμμή των συνολικών εσόδων με τη γραμμή του συνολικού κόστους, δηλαδή μέχρι το «νεκρό σημείο». Μετά το «νεκρό σημείο» η επιχείρηση αρχίζει να πραγματοποιεί κέρδη, διότι μετά το σημείο αυτό τα συνολικά έσοδα της επιχείρησης καλύπτουν τόσο το σταθερό κόστος όσο και το μεταβλητό κόστος και αφήνει επιπλέον ένα περίσσευμα «κέρδος». Το κέρδος στο παραπάνω σχεδιάγραμμα προσδιορίζεται ως η διαφορά μεταξύ της γραμμής των συνολικών εσόδων και της γραμμής του συνολικού κόστους. Η γραμμική ανάλυση του νεκρού σημείου είναι ιδιαίτερα ανεπαρκής όσον αφορά στα συμπεράσματα που μπορεί κανείς να καταλήξει αναφορικά με τις δυνατότητες 11

12 πωλήσεων της επιχείρησης. Κάθε γραμμικό διάγραμμα νεκρού σημείου βασίζεται σε μια σταθερή τιμή πώλησης. Κατά συνέπεια για να μελετηθούν οι δυνατότητες πραγματοποίησης κέρδους κάτω από διαφορετικές τιμές, απαιτείται μια σειρά διαγραμμάτων, ένα για κάθε τιμή. Άρα το νεκρό σημείο είναι μια ανάλυση στατική αφού μας δίνει πληροφορίες για μια επιχείρηση σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Η ανάλυση του νεκρού σημείου μπορεί επίσης να παρουσιάζει μειονεκτήματα και σε ότι αφορά το κόστος. Αν οι πωλήσεις αυξάνονται σε επίπεδα στα οποία καλύπτεται πλήρως η δυναμικότητα του παραγωγικού εξοπλισμού, θα προσληφθούν πρόσθετοι εργάτες και θα αυξηθούν οι δαπάνες για υπερωρίες. Τα γεγονότα αυτά προκαλούν απότομη αύξηση του μεταβλητού κόστους. Στην περίπτωση που θα απαιτηθούν πρόσθετες κτιριακές εγκαταστάσεις και επέκταση του εξοπλισμού θα αυξηθεί επίσης και το σταθερό κόστος. Κατά συνέπεια βασικό μειονέκτημα του νεκρού σημείου είναι το ότι δεν μπορεί να υπολογίσει έκτακτες ή αιφνίδιες μεταβολές και όταν αναφερόμαστε σε πολλαπλά προϊόντα απαιτούνται αναλύσεις διαφορετικών νεκρών σημείων για κάθε προϊόν. Γεγονός που, σε ορισμένες περιπτώσεις, κάνει την ανάλυση του νεκρού σημείου αρκετά δαπανηρή και ασύμφορος ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις που παράγουν πολλαπλά προϊόντα. 21. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ Στη σύγχρονη οικονομία είναι αναγκαίο οι επιχειρήσεις να μπορούν να ανευρίσκουν καλά οργανωμένες κεφαλαιαγορές για να καταστεί δυνατή η σωστή χρηματοδότηση επενδύσεων. Χρηματοδότηση επενδύσεων μπορεί να γίνει με εσωτερικά κεφάλαια της επιχείρησης [π.χ. παρακράτηση κερδών] ή με εξωτερικά κεφάλαια. Εξωτερική χρηματοδότηση μπορεί να επιτευχθεί μέσω διαφόρων χρηματοδοτικών οργανισμών, όπως είναι οι Τράπεζες. Η πλέον όμως διαδεδομένη μέθοδος μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης, που συνδυάζει το συμφέρον της επιχείρησης προς εκείνο των αποταμιευτών, είναι η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, με την έκδοση νέων μετοχών, μέσω του Χρηματοιστηρίου. Ως Χρηματιστήριο εννοούμε την οργανωμένη αγορά, η οποία συνήθως είναι επίσημα αναγνωρισμένη από το κράτος, όπου συναντώνται οι ενδιαφερόμενοι για την διενέργεια 12

13 αγοροπωλησιών κινητών αξιών (όπως μερίδια κεφαλαίου ανωνύμων εταιρειών (μετοχές), τραπεζικά, κρατικά ή άλλα ομόλογα) ή/και εμπορευμάτων. Τα χρηματιστήρια αποτελούν ιδιόμορφες αγορές με την έννοια της ταυτόχρονης συνάντησης της προσφοράς και της ζήτησης. Αποτελούν οικονομικό θεσμό που κατά κανόνα αναγνωρίζεται από τα κράτη όπου λειτουργούν και η πλειονότητα τους με νομοθετικά και διοικητικά μέτρα καθορίζουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώνονται οι αγορές και θεσπίζουν τις προϋποθέσεις και τους όρους λειτουργίας τους. Τα χαρακτηριστικά του χρηματιστηρίου συνίστανται σε πέντε συνιστώσες: 1.Ελεύθερη πρόσβαση. 2.Δημόσια διαμόρφωση τιμών 3.Ορθές τιμές-νόμος προσφοράς ζήτησης 4.Συνέχεια της αγοράς. 5.Οργάνωση-εποπτεία (Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς) Οι σκοποί του χρηματιστηρίου συνίστανται σε δύο συνιστώσες: 1.Χρηματοδοτικός (ευκαιρίες εξεύρεσης χρηματοδότησης) 2.Επενδυτικός (τρόπος επένδυσης χρημάτων των αποταμιευτών και των ασφαλιστικών ταμείων) Ένα χρηματιστήριο μπορεί να εκληφθεί ως ο συνδυασμός δύο ξεχωριστών λειτουργιών: 1. Η Λειτουργία Πρωτογενούς Χρηματιστηρίου: Όπου οι εταιρείες μπορούν να συγκεντρώσουν μακροπρόθεσμα κεφάλαια για τις επιχειρήσεις τους με την έκδοση μετοχών (και άλλων χρεωγράφων) σε επενδυτές. 2. Η Λειτουργία Δευτερογενούς Αγοράς: Όπου οι επενδυτές μπορούν να αγοράσουν και να πουλήσουν αυτές τις μετοχές σε τρέχουσες τιμές, όπως καθορίζονται στο χρηματιστήριο. 13

14 Ο οικονομικός ρόλος των Χρηματιστηρίων είναι: Διευκολύνουν τις συναλλαγές, γιατί επιτρέπουν στους εκπροσώπους της προσφοράς και της ζήτησης να βρίσκονται ταυτόχρονα στον συγκεκριμένο τόπο διαπραγμάτευσης. Επιτρέπουν την ελεύθερη διαμόρφωση τιμών των αγαθών με βάση τον θεμελιώδη νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Με αυτόν τον τρόπο περιορίζεται ο κίνδυνος της δημιουργίας τεχνητών τιμών. Δίνουν την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να εξεύρουν κεφάλαια αλλά και στους επενδυτές να μπορούν να διαθέσουν τα χρήματα που έχουν στην επένδυση τους σε τίτλους, με την προσδοκία του κέρδους, συμβάλλοντας έτσι στην τόνωση της παραγωγικότητας και γενικότερα στην ανάπτυξη της χώρας που λειτουργεί το χρηματιστήριο. Μια εταιρεία που επιθυμεί να στήσει μια νέα επιχείρηση ή να επεκτείνει την υπάρχουσα επιχείρησή της μπορεί να συγκεντρώσει το κεφάλαιο που χρειάζεται είτε με δανεισμό χρημάτων είτε εκδίδοντας μετοχές σε επενδυτές. Οι επενδυτές γίνονται μέτοχοι της εταιρείας, που σημαίνει ότι είναι συνιδιοκτήτες της εταιρείας και συμμετέχουν στα κέρδη και στην ανάπτυξή της. Οι εταιρείες που επιθυμούν τη συναλλαγή των μετοχών τους θα πρέπει πρώτα να εισαχθούν οι μετοχές τους στο χρηματιστήριο. Για να γίνει αυτό, μια εταιρεία θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη, ώστε να υφίσταται αγορά στις μετοχές της και θα πρέπει να συμφωνήσει να τηρεί τους κανόνες εισαγωγής οι οποίες, μεταξύ άλλων, απαιτούν απ' αυτήν να ενημερώνει το χρηματιστήριο για δραστηριότητές της και τακτικά να αναφέρει κέρδη και άλλες οικονομικές πληροφορίες. Αφού εισαχθούν οι μετοχές μιας εταιρείας στο χρηματιστήριο και έχει εκδώσει μετοχές σε επενδυτές, τότε οι μετοχές μπορούν να πουληθούν σε άλλους επενδυτές στο χρηματιστήριο. Μεμονωμένα άτομα μπορούν να αγοράσουν μετοχές απευθείας μέσω μίας χρηματιστηριακής εταιρίας ή μπορούν να τοποθετήσουν τα χρήματά τους με ένα διαχειριστή κεφαλαίου ή χρηματοοικονομικό οργανισμό, ίσως έναν που διαχειρίζεται διάφορα επενδυτικά κεφάλαια. Η αγοραπωλησία των μετοχών λαμβάνει χώρα στο ηλεκτρονικό σύστημα συναλλαγής με προσωπικό στις χρηματιστηριακές εταιρείες να εισαγάγουν παραγγελίες αγοραπωλησίας εκ μέρους των επενδυτών. Η αξία των μετοχών καθορίζεται από δυνάμεις προσφοράς και ζήτησης, καθώς οι μεμονωμένοι επενδυτές και διαχειριστές 14

15 κεφαλαίου αποφασίζουν σε τι τιμή θα αγοράσουν και θα πουλήσουν. Το χρηματιστήριο παρέχει μια ευκαιρία στους επενδυτές να συνεισφέρουν και να επωφεληθούν από τις δραστηριότητες δημιουργίας πλούτου των εταιρειών και μ' αυτό τον τρόπο να συμμετέχουν στην ευρύτερη οικονομία. Για τους μεμονωμένους επενδυτές, ο πλούτος δημιουργείται με τη μορφή μερισμάτων και άλλη κέρδη εισοδήματος και κεφαλαίου από την πώληση μετοχών καθώς οι τιμές ανεβαίνουν. Τα χρηματιστήρια τα δημιούργησε η επιδίωξη για την εξεύρεση βραχυπρόθεσμων αλλά κυρίως μακροπρόθεσμων κεφαλαίων και η ανάγκη για σύναψη αγοροπωλησιών μεγάλων ποσοτήτων εμπορευμάτων που βρίσκονται μακρυά από τον τόπο διαπραγμάτευσης τους, ενώ απαιτούνταν για αυτά σοβαρά κεφάλαια αλλά και η τάση για κερδοσκοπία. Το Χρηματιστήριο Αθηνών ιδρύθηκε το 1876 και μετετράπη σε Ανώνυμη Εταιρεία το Τον Μάρτιο του 2000 ιδρύθηκε η εταιρία «Ελληνικά Χρηματιστήρια Α.Ε.». από τους μετόχους του Χρηματιστηρίου Αθηνών, οι οποίοι συνεισέφεραν τις μετοχές τους και μετρητά καθιστάμενοι μέτοχοι της εταιρίας «Ελληνικά Χρηματιστήρια Α.Ε.». Το Σεπτέμβριο του 2002 το Χρηματιστήριο Αξιών συγχωνεύτηκε με το Χρηματιστήριο Παραγώγων με τη δημιουργία του «Χρηματιστηρίου Αθηνών Α.Ε.» και εποπτεύεται από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο με τριετή θητεία.. Τα μέλη του προτείνονται: τρία από τα χρηματιστηριακά γραφεία, ένα από τις εισηγμένες εταιρείες, ένα από τους εργαζομένους του χρηματιστηρίου, ένα από τους Οργανισμούς που επενδύουν συλλογικά σε κινητές αξίες και το έβδομο από τον Υπουργό. Στο Υπουργείο Οικονομικών υπάγεται η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της οποίας τα μέλη και ο Πρόεδρος ορίζονται από αυτό. Μέλη του Χρηματιστηρίου είναι οι χρηματιστές και οι χρηματιστηριακές Α.Ε. (ανώνυμες εταιρείες) που θεωρούνται ως τακτά μέλη και οι αντικριστές που βοηθούν τους χρηματιστές στην εκτέλεση των καθηκόντων τους. Ο χρηματιστής διορίζεται με απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς μετά από εξετάσεις και αφού συγκεντρώσει συγκεκριμένα προσόντα. Οι προϋποθέσεις διαπραγμάτευσης των μετοχών αφορούν: 1.Νομιμότητα, 2.Διαπραγματευσιμότητα., 3. Διασπορά. (Επαρκής διασπορά όταν το 25% των μετοχών ανήκει σε διαφορετικά πρόσωπα. Ο Κανονισμός απαιτεί το 25% να ανήκει σε τουλάχιστον 2000 (δύο χιλιάδες) 15

16 άτομα, χωρίς κανείς να κατέχει πάνω από 2%.). Σήμερα, η πρόταση και αποδοχή γίνεται μέσω ηλεκτρονικού συστήματος (σύστημα ΟΑΣΗΣ). Η ταύτιση δύο τιμών γίνεται αυτόματα στο σύστημα (matching), εάν δηλ η τιμή αγοράς βρει μια αντίστοιχη τιμή πώλησης, η συναλλαγή καταρτίζεται αυτόματα. Η κατάταξη γίνεται σε πίνακα με βάση τις τιμές (μεγαλύτερη-μικρότερη). Αν έχουμε ίδιες τιμές, προκρίνονται οι χρονικά προγενέστερες. Το Χρηματιστήριο Αθηνών παίζει μεγάλο ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας στο τελευταίο μισό του 20ου αιώνα. Γεγονότα τα οποία επηρέασαν ο Χρηματιστήριο είναι η ένταξη της Ελλάδας στην Νομισματική και Οικονομική Ενοποίηση (ΟΝΕ) και το Χρηματιστηριακό κραχ του Η απότομη πτώση του Χρηματιστηρίου ακολούθησε την άνοδο των προηγούμενων ετών που κορυφώθηκε το 1999 και συνδέθηκε με την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ και την προοπτική ανάληψης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του Ανάλογη πορεία ακολουθούσαν και τα χρηματιστήρια διεθνώς, λογω της αισιοδοξίας περί νέας οικονομίας, δηλαδή μόνιμη και σημαντική άνοδος της παραγωγικότητας χάριν στις επαναστάσεις της πληροφορικής. Αναφορικά με τα Χρηματιστήρια στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), ισχύουν τα εξής: ΓΑΛΛΙΑ: Υπάρχουν 7 περιφερειακά χρηματιστήρια, αλλά το χρηματιστήριο του Παρισιού συγκεντρώνει το 97% των συναλλαγών. Χρηματιστές 60. ΙΤΑΛΙΑ: Υπάρχουν 10 χρηματιστήρια με 230 χρηματιστές εκ των οποίων 115 είναι μέλη του χρηματιστηρίου του Μιλάνου. Στο χρηματιστήριο αυτό διακινείται το 90% του συνολικού όγκου των μετοχών και το 80% των ομολογιών σταθερής απόδοσης. Η χρηματιστηριακή δραστηριότητα των Ιταλικών χρηματιστηρίων συγκεντρώνεται κατά κύριο λόγο στις μετοχές 6 μεγάλων ιταλικών εταιρειών. Το 84,7% των συναλλαγών στο Μιλάνο και το 80% των συναλλαγών στη Φλωρεντία γίνονται στις μετοχές αυτών των εταιριών. ΟΛΛΑΝΔΙΑ: Το χρηματιστήριο του Άμστερνταμ είναι το μοναδικό χρηματιστήριο της Ολλανδίας. Η αγορά μετοχών συγκεντρώνεται σε λίγες μεγάλες εταιρείες, όπου μια αποτελεί το 35% της συνολικής αξίας των μετοχών του χρηματιστηρίου. Το Ολλανδικό 16

17 κράτος είναι ο μεγαλύτερος εκδότης των ομολόγων και αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή ζήτησης κεφαλαίων 65% του συνόλου. ΙΣΠΑΝΙΑ: Έχει 4 χρηματιστήρια τα οποία είναι κρατικά. Το πλέον δραστήριο χρηματιστήριο είναι αυτό της Μαδρίτης με μερίδιο στις συναλλαγές 79%. ΒΕΛΓΙΟ: Έχει 4 χρηματιστήρια εκ των οποίων το χρηματιστήριο των Βρυξελλών πάνω από το 90% των συναλλαγών. Οι περισσότερες συναλλαγές γίνονται με προθεσμιακό διακανονισμό. Οι Βρυξέλλες είναι κέντρο εισαγωγής ξένων μετοχών και ευρωομολογιών. Οι συναλλαγές σε ξένους τίτλους αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% του συνολικού όγκου των συναλλαγών. ΔΑΝΙΑ: Η δυνατότητα του επενδυτή να συναλλάσσεται εκτός του χρηματιστηρίου συνετέλεσε στη δημιουργία μιας διασπασμένης και μη αποδοτικής χρηματιστηριακής αγοράς. Οι συναλλαγές γίνονται κατά 90% μέσω του τραπεζικού συστήματος και εκτός κύκλου. Η Δανική κεφαλαιαγορά είναι κυρίως αγορά ομολογιών, όπου εκδότες είναι κυρίως οι Τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες, οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί οργανισμοί. ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ: Η οικονομία της χώρας αυτής ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό, από το Κράτος. Τα δύο χρηματιστήρια διακρίνονται για το πολύ χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης και είναι από τα λιγότερο αναπτυγμένα στην Ε.Ο.Κ.. Το 90% των συναλλαγών συγκεντρώνεται στο χρηματιστήριο της Λισσαβόνας. ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Υπάρχουν 8 χρηματιστήρια, το μεγαλύτερο των οποίων είναι μικρό σε σχέση με την αγορά όπου κυριαρχούν οι Τράπεζες που παρέχουν στην οικονομία τις αναγκαίες πιστώσεις. Το μεγαλύτερο χρηματιστήριο είναι αυτό της Φραγκφούρτης, σε όγκο συναλλαγών. ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ: Η χώρα αυτή είναι σημαντικό διεθνές οικονομικό κέντρο κυρίως λόγω της φιλελεύθερης νομοθεσίας του όσον αφορά τη διακίνηση κεφαλαίων και τις ξένες επενδύσεις. Πάνω από εταιρείες είναι εγγεγραμμένες στο χρηματιστήριο του Λουξεμβούργου και προέρχονται από 55 διαφορετικές χώρες. Στο χρηματιστήριο αυτό είναι εισηγμένες όλες οι εκδόσεις ομολογιών με ρήτρα ECU. 17

18 ΑΓΓΛΙΑ - ΙΡΛΑΝΔΙΑ: Η αγγλική κεφαλαιαγορά είναι από τις πιο ανεπτυγμένες στον κόσμο και από τις μεγαλύτερες αγορές στα ομόλογα, όπου τα κυβερνητικά συμμετέχουν σε μεγάλα ποσοστά. Με τη φιλελευθεροποίηση της κεφαλαιαγοράς το 1979 αυξήθηκε η εισδοχή ξένων τίτλων και ευρωομολόγων στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, του οποίου η ανταγωνιστικότητα έγινε αισθητή μετά τις μεταρρυθμίσεις του Το χρηματιστήριο του Λονδίνου και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας χωρίζεται σε 7 διοικητικές ενότητες. Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι στις χώρες της Ε.Ε. υπάρχουν 42 χρηματιστήρια εκ των οποίων τα 31 είναι περιφερειακού χαρακτήρα. Ο συνολικός όγκος των συναλλαγών τους είναι κατώτερος από αυτόν της Νέας Υόρκης ή του Τόκιο. Με εξαίρεση τη Μ. Βρετανία, το Λουξεμβούργο και εν μέρει τη Γερμανία, τα χρηματιστήρια των υπολοίπων χωρών της Κοινότητας παρουσιάζουν διαρθρωτικά προβλήματα, όπως: 1. Το μεγάλο πρόβλημα των τραπεζών σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα, καθώς και ο ρόλος τους στην παροχή πιστώσεων περιορίζουν την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών. 2. Η ζήτηση για κεφάλαια από το δημόσιο τομέα και τα συνοδευόμενα κυβερνητικά μέτρα και περιορισμοί επηρεάζουν το μέγεθος και την αποδοτικότητα των χρηματαγορών. 3. Η ύπαρξη μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων οικογενειακού χαρακτήρα τις καθιστά απρόθυμες ή ανίκανες να εκμεταλλευτούν την κεφαλαιαγορά ως πηγή χρηματοδότησης. Η συμμετοχή ξένων επενδυτών στις περισσότερες χρηματαγορές είναι αμελητέα [ιδίως σε Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ελλάδα]. 22. ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ LEASING - Χρηματοδοτική μίσθωση Χρηματοδοτική μίσθωση είναι μια συμφωνία κατά την οποία ο ιδιοκτήτης ενός πράγματος ακινήτου ή κινητού επιτρέπει σε κάποιον άλλο να το χρησιμοποιεί για 18

19 συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, καταβάλλοντας ένα προσυμφωνημένο ενοίκιο. Η εταιρεία παρέχει τη χρήση του πράγματος που προορίζεται για επαγγελματικό σκοπό στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του αντισυμβαλλομένου (μισθωτή). Ο μισθωτής επιλέγει τον προμηθευτή, αλλά και το αντικείμενο της μίσθωσης. Το leasing αποτελεί μία εναλλακτική μορφή χρηματοδότησης του πάγιου εξοπλισμού των επιχειρήσεων, όπου μία εταιρεία μισθώσεων αγοράζει το πάγιο στοιχείο που υποδεικνύει η επιχείρηση και στη συνέχεια η εταιρεία leasing εκμισθώνει το πάγιο στοιχείο στην εταιρεία έναντι ενός περιοδικού (μηνιαίου-τριμηνιαίου) μισθώματος. Τα μισθώματα υπολογίζονται σα να ήταν τοκοχρεολυτικές δόσεις ενός δανείου. Έτσι, με την καταβολή των μισθωμάτων πραγματοποιείται ολική απόσβεση της αξίας του μισθίου. Με τη λήξη της μισθωτικής περιόδου και την ολοσχερή εξόφληση των μισθωμάτων εκδίδεται τιμολόγιο και μεταβιβάζεται ο εξοπλισμός στο μισθωτή έναντι ενός συμβολικού τιμήματος. Η διάρκεια της χρηματοδοτικής μίσθωσης δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τρία χρόνια για κινητά και δέκα χρόνια για ακίνητα. Επιπλέον μπορεί να συμφωνηθεί η εξαγορά του πάγιου στοιχείου από την επιχείρηση στη λήξη της μίσθωσης σε μία προσυμφωνημένη (υπολειμματική) αξία ή η ανανέωση της μίσθωσης με νέο πάγιο στοιχείο. Το leasing διέπεται από ειδική νομοθεσία που παρέχει φορολογικά κίνητρα στις επιχειρήσεις, όπως η έκπτωση μέρος ή του συνόλου του μισθώματος ως δαπάνη από το εισόδημα, η απαλλαγή από το φόρο μεταβίβασης ακινήτου (στο leasing ακινήτων) κλπ. Τα τελευταία χρόνια εκτός από το financial leasing (χρηματοδοτική μίσθωση) αναπτύσσεται δυναμικά και το operating leasing (λειτουργικές μισθώσεις) κυρίως σε εταιρικά αυτοκίνητα όπου εκτός από τη χρηματοδότηση της αγοράς, η εταιρεία operating leasing αναλαμβάνει και τη λειτουργία του αυτοκινήτου για διάστημα 3-5 ετών ήτοι την ασφάλισή του, τα τέλη κυκλοφορίας, τα περιοδικά service, την αντικατάσταση μερών που φθείρονται όπως π.χ. ελαστικά - αμορτισέρ κλπ. Κατά τα άλλα η λειτουργική μίσθωση έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τη χρηματοδοτική μίσθωση (financial leasing) όπως η έκπτωση των μισθωμάτων ως δαπάνη, από τα έσοδα της επιχείρησης, η περιοδική καταβολή μισθώματος, η δυνατότητα εξαγοράς του οχήματος σε προσυμφωνημένη τιμή κ.ο.κ. Ως προς τα προϊόντα και υπηρεσίες που αφορούν το leasing διευκρινίζονται τα εξής: 1) Leasing ακινήτων: αναφέρεται στη χρηματοδοτική μίσθωση ενός ακινήτου με σκοπό να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για επαγγελματικές ανάγκες (όχι κατοικία). Τα ακίνητα που χρησιμοποιούνται είναι είτε κτίσματα, είτε οριζόντιες και κάθετες ιδιοκτησίες με το 19

20 οικόπεδο. Το leasing δεν επιτρέπεται σε μεμονωμένα οικόπεδα, ενώ η διάρκεια της μίσθωσης θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 10 έτη. Το μίσθωμα σε ευρώ είναι κυμαινόμενο ενώ ως τίμημα εξαγοράς ορίζεται η αξία του οικοπέδου, όπως καθορίζεται με τις αντικειμενικές αξίες που επικρατούν σήμερα. Σημειώνεται ότι ο φόρος μεταβίβασης πληρώνεται μόνο στην αρχή (απαλλάσσεται στο τέλος) και κεφαλαιοποιείται, ενώ τα μισθώματα δεν επιβαρύνονται με ΦΠΑ (εκτός βιομηχανοστασίων). 2) Leasing επαγγελματικού εξοπλισμού: Αφορά καινούργιο ή μεταχειρισμένο εξοπλισμό από την Ελλάδα ή το Εξωτερικό, όπως: μηχανήματα κάθε είδους, ηλεκτρονικό εξοπλισμό, έπιπλα, κλιματιστικά μηχανήματα, τηλεφωνικά κέντρα και δίκτυα, εξοπλισμό ιατρείων, ξενοδοχείων και εστιατορίων, μηχανήματα έργου κλπ. Η αγορά εξοπλισμού μέσω leasing έχει το πλεονέκτημα ότι τα μισθώματα εκπίπτουν 100% από τα έσοδα ως δαπάνη, ενώ η εταιρεία δεν χρειάζεται να δεσμεύσει κεφάλαια διατηρώντας έτσι τη ρευστότητά της. 3) Sale & lease back ακινήτων: Το sale & lease back μπορεί να εφαρμοστεί σε ακίνητα για όλες τις επιχειρήσεις εκτός από τους ελεύθερους επαγγελματίες (φυσικά πρόσωπα). Στην προκειμένη περίπτωση μία επιχείρηση που διαθέτει ένα ακίνητο, της δίνεται η δυνατότητα, να το πουλήσει σε μία εταιρεία leasing και στη συνέχεια η τελευταία να το εκμισθώσει στην πρώτη για ένα προσυμφωνημένο διάστημα (10 έτη και άνω). Με τον τρόπο αυτό η εταιρεία αποκτά σημαντική ρευστότητα καθώς και φορολογικά οφέλη (έκπτωση 100% των μισθωμάτων). Πρόσφατα καταργήθηκε και ο φόρος μεταβίβασης που ήταν υποχρεωμένη να καταβάλλει η επιχείρηση για την πώληση του ακινήτου, με αποτέλεσμα να γίνεται ιδιαίτερα ελκυστικό το συγκεκριμένο προϊόν. 4) Sale & lease back εξοπλισμού: Παρόμοιο με το προηγούμενο προϊόν είναι και το sale & lease back εξοπλισμού με το οποίο ο εξοπλισμός πωλείται στην εταιρεία leasing η οποία το εκμισθώνει στην επιχείρηση που το πούλησε. Το προϊόν αυτό απευθύνεται και σε ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ έχει τα ίδια πλεονεκτήματα με το sale & lease back ακινήτων. 5) Vendor leasing: To vendor leasing είναι ένα είδος χρηματοδοτικής μίσθωσης που στηρίζεται στη δημιουργία μιας οικονομικής συμφωνίας μεταξύ των προμηθευτών που παρέχουν τον πάγιο κινητό εξοπλισμό και των επιχειρήσεων - πελατών τους. Αποτέλεσμα του Vendor leasing είναι η πλήρης ή μερική υποκατάσταση της εταιρείας leasing από τον προμηθευτή (υπογραφή συμβάσεων και είσπραξη μισθωμάτων). Ακόμη, 20