ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΡΗΤΗΣ ΙΕΡΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

Transcript

1 ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΡΗΤΗΣ ΙΕΡΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ χειρ. Γ. Χειρακάκη. Ο ΙΣΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ ( )

2 Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ (ΠΑΤΡΟΚΟΣΜΑ) Ο Κοσμάς ο Αιτωλός, υπήρξε Ελληνορθόδοξος Ιερομόναχος, διδάσκαλος και φωτιστής του Γένους, Ισαπόστολος, ένδοξος και λαοφιλής κληρικός κατά την περίοδο της τουρκικής σκλαβιάς. ΚΑΤΑΓΩΓΗ: Γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1714 στο χωριό Μέγα Δένδρο της ε- παρχίας Αποκούρου της Αιτωλίας γι αυτό έλαβε και την προσωνυμία Αιτωλός. Οι γονείς του ήταν πολύ ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί ηπειρώτες στη καταγωγή. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Κώνστας. ΜΟΡΦΩΣΗ: Έμαθε τα πρώτα του γράμματα αριθμητική, γραφή, απομνημόνευση προσευχών και θρησκευτικών ύμνων στη πατρίδα του. Φοίτησε στο Ελληνικό σχολείο της Σιγδίτσας Παρνασίδος και στην Ιερά Μονή Α- γίας Παρασκευής Μάνδρας Θέρμου. Μετά συνέχισε τις σπουδές του στην Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Βραγγιανών όπου πήρε και γνώσεις Ιατρικής. Γνώριζε καλά Ελληνικά και έμαθε ξένες γλώσσες Εβραϊκά, Τουρκικά, Φράγκικα και είχε άνεση στη χρήση της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας, μιλούσε όμως και έγραφε στη γλώσσα της εποχής του. Από τα κηρύγματά του συμπεραίνουμε ότι είχε μια βαθιά εκκλησιαστική γνώση και μια υψηλού επιπέδου γενικότερη παιδεία. ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ: Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Αθωνιάδα Ακαδημία Αγίου Όρους δίπλα στους μεγάλους δασκάλους Παναγιώτη Παλαμά, Ευγένιο Βούλγαρη και άλλους. Παρακολούθησε μαθήματα φιλολογίας, φυσικών επιστημών, φιλοσοφίας, θεολογίας και η κατάρτισή του σ αυτούς τους τομείς υπήρξε άριστη. Επίσης με ζήλο επιδόθηκε στη μελέτη της Αγίας Γραφής και των συγγραμμάτων εκκλησιαστικών πατέρων. Το αναφέρει μάλιστα και ο ίδιος σε μια διδαχή του «εγώ αδελφοί μου εκπαιδεύτηκα ~ 2 ~

3 εις την σπουδήν σαράντα πενήντα χρόνους, εδιάβασα πολλά και διάφορα βιβλία ερεύνησα τα βάθη της σοφίας». Το 1759 πηγαίνει στην Αθωνική Μονή του Φιλοθέου όπου εκάρη μοναχός και παίρνει το όνομα Κοσμάς. Όμως όλα αυτά τα χρόνια διψούσε να ωφελήσει το γένος του που ζούσε στην αμάθεια και την άγνοια κάτω από τον τουρκικό ζυγό και αναχωρεί για την Κωνσταντινούπολη όπου παίρνει την ευλογία και την έγγραφη άδεια από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Σεραφείμ για να ξεκινήσει τα κηρύγματά του. ΠΕΡΙΟΔΕΙΕΣ: Με φλογερή αγάπη προς το Χριστό και βαθύ ζήλο προς το Γένος πραγματοποίησε μεγάλες περιοδείες σ όλη την Ελλάδα που προκαλούν θαυμασμό. Περιόδευσε την Θράκη, την Μακεδονία, την Στερεά Ελλάδα, την Χαλκιδική, την Ήπειρο ιδιαίτερα την Βόρειο Ήπειρο. Ταξίδεψε στη Σκιάθο, στη Σκόπελο, στα Επτάνησα, στα Δωδεκάνησα. Επισκεπτόταν πόλεις και χωριά και απρόσιτα λημέρια των κλεφτών και των αρματολών στον Όλυμπο και τον Κίσσαβο. Περιόδευσε τον Άθωνα και δίδαξε σ όλες τις Μονές. Γύρισε όλη την Ρωμιοσύνη από πάνω ως κάτω. Σ όποιον τόπο επισκεπτόταν ο Άγιος Κοσμάς γινόταν μεγάλη συγκέντρωση των χριστιανών που άκουγαν με ευλάβεια τον απλό και γλυκύ λόγο του. Κήρυττε στην ύπαιθρο στήνοντας ένα μεγάλο ξύλινο Σταυρό για να τους θυμίζει ότι είχε περάσει από εκείνο τον τόπο και να τους θυμίζει επίσης τι τους είχε διδάξει. Ο Άγιος Κοσμάς μιλούσε στο λαό με τρόπο απλό, κατανοητό έτσι ώστε ο λόγος του να έχει απήχηση στις καρδιές τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι όπου κι αν πήγαινε κύριο μέλημά του ήταν η ίδρυση σχολείων. Στον αδελφό του Χρύσανθο έγραφε (1779) ότι ίδρυσε 10 Ελληνικά ~ 3 ~

4 σχολεία και 200 για τα κοινά γράμματα (Δημοτικά) στις 30 επαρχίες που είχε επισκεφθεί. Με αυτά πίστευε ότι θα ελευθερώσει τους ανθρώπους από τα δεσμά της αμάθειας και της βαρβαρότητας. Ο ίδιος έλεγε χαρακτηριστικά «Την αγάπη επειδή δεν την ξέρετε, πρέπει αδελφοί μου να στερεώνετε σχολεία διότι πάντα εις τα σχολεία γυμνάζονται άνθρωποι και ηξεύρουν να μαθαίνουν τι είναι Θεός, τι είναι Άγιοι Άγγελοι, τι κακία, τι α- ρετή Το σχολείο φωτίζει τους ανθρώπους, ανοίγει τα μάτια των χριστιανών και σεις γονείς να στέλλετε τα παιδιά σας εις τα σχολεία και να τα παιδεύετε με χριστιανικά ήθη Καλλίτερα να τα αφήνετε φτωχά και γραμματισμένα παρά πλούσια και αγράμματα». Από όποιο μέρος και αν περνούσε ρωτούσε: «Έχετε σχολείο για να διαβάζετε τα παιδιά;» Και επειδή συνήθως η απάντηση ήταν αρνητική αμέσως άρχιζε το έργο «Να μαζωχτείτε όλοι» έλεγε «να κάμετε σχολείο διότι χωρίς το σχολείο τα παιδιά περιπατούν εις το σκότος». Δηλαδή απέβλεπε στην αναγέννηση του έθνους μέσω της παιδείας. ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΔΕΙΩΝ: Οι περιοδείες του Αγίου Κοσμά αποσκοπούσαν στο να αναχαιτιστούν οι ομαδικοί εξισλαμισμοί που γινόταν τον 18 ο αιώνα στον Ελλαδικό χώρο και να διασωθεί η ορθοδοξία. Επίσης οι περιοδείες σκοπό είχαν να ενισχύσουν την λαϊκή ενότητα μέσα στην εκκλησιαστική παράδοση. Ήθελε να κρατήσει και να μεταδώσει στο υπόδουλο γένος ανόθευτη και αναλλοίωτη την θρησκευτική και πολιτισμική ταυτότητα του έθνους. Να κρατηθεί η Ελληνική γλώσσα ζωντανή. Περιόδευσε όλη την Ελλάδα και ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα προβλήματα που απασχολούσαν την κοινωνία της εποχής του, και συμβαίνει να είναι και σήμερα επίκαιρα. Στόχος του Αγίου Κοσμά ήταν να μεγαλώσουν τα ελληνόπουλα με την βεβαιότητα της ελευθερίας του «ποθούμενου» όπως έλεγε συνθηματικά. ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ: Ο Άγιος Κοσμάς θυσίασε τον εαυτό του για την πίστη των Πατέρων και την αναγέννηση του έθνους. Εργάστηκε σκληρά για την προε- ~ 4 ~

5 τοιμασία της Επανάστασης. Μέσα από το κήρυγμά του ξεπήδησε ο Ρήγας Φεραίος και πολλοί ακόμα αγωνιστές που συνέχισαν το έργο του. Προσπάθησε να ενοποιήσει γλωσσικά όλο το έθνος δεδομένου ότι τα αρβανίτικα είχαν μεγάλη εξάπλωση ιδιαίτερα στην περιοχή της Πίνδου. Ήταν πρωτοπόρος στο τομέα της παιδείας όσο αφορά τις παιδαγωγικές αρχές και μεθόδους διδασκαλίας που πρέπει να ακολουθούνται. Στις «Διδαχές» του αναφέρεται στις οικογενειακές σχέσεις και την ανατροφή των παιδιών, την ισοκατανομή του πλούτου, την αξία της τίμιας εργασίας, την κοινωνική δικαιοσύνη, το σεβασμό της αργίας της Κυριακής (την οποία επιχειρούσαν να καταργήσουν οι Εβραίοι), την δίκαιη φορολογία, την αποφυγή φυλετικών διακρίσεων, την αποφυγή της πολυτέλειας και δίδει έμφαση στην εντολή της αγάπης προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Δεν ξέφυγε του ενδιαφέροντός του ακόμα και η γεωργία. Με τις προτροπές του χιλιάδες άγρια δένδρα εμβολιάστηκαν και μετατράπησαν σε καρποφόρα. Είχε το χάρισμα της ενόρασης. Πολλές από τις καταπληκτικές προφητείες του που αναφέρονται στην απελευθέρωση του Γένους, στο μέλλον προσώπων πόλεων, της ανθρωπότητας, στις εφευρέσεις έχουν εκπληρωθεί. Είχε το χάρισμα της θαυματουργίας με το οποίο θεράπευσε αρρώστους. ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Όχι μόνο οι χριστιανοί αλλά και πολλοί Τούρκοι σέβονταν τον Άγιο Κοσμά άκουαν τις συμβουλές του. Όμως συκοφαντήθηκε στη Τουρκική Διοίκηση από του Εβραίους της Ηπείρου ως φιλοπόλεμος και οργανωτής επανάστασης, ενώ στην πραγματικότητα μαχόταν με σθένος για την επικράτηση της αργίας της Κυριακής και όχι του Σαββάτου που επιθυμούσαν οι Εβραίοι. Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν στο Βεράτιο της Αλβανίας και με την δικαιολογία ότι θα τον οδηγήσουν στον Κιούρι Πασά δίπλα στην όχθη ενός ποταμού κοντά στο Κολικό- ~ 5 ~

6 ντασι τον κρέμασαν σ ένα δένδρο στις 24 Αυγούστου 1779 στα εξήντα πέντε του χρόνια. Κατόπιν έδεσαν στο τίμιο λείψανό του μια βαριά πέτρα και το έριξαν στο ποτάμι να το εξαφανίσουν για να μη βρεθεί ποτέ. Μετά από τρεις ημέρες ο εφημέριος της Εκκλησίας της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Κολικόντασι, ο παπά Μάρκος, αξιώνεται να συλλέξει το Άγιο λείψανο του Πατροκοσμά που έπλεε επάνω στο νερό του ποταμού. Ο παπά Μάρκος ενταφίασε το λείψανο του Ιερομάρτυρα στο νάρθηκα της Εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Κολικόντασι. Ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων σεβόταν τον Άγιο γι αυτό με δικά του έξοδα έκτισε Εκκλησία στο χωριό όπου κρεμάστηκε ο Άγιος. Την μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού εορτάζουμε στις 24 Αυγούστου, ημέρα του μαρτυρίου του. Ο ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ: Τη φωνή του Αγίου Κοσμά την έχουμε ανάγκη σήμερα όπως και τότε. Και την προτροπή του για παιδεία ορθόδοξη, Ελληνική οφείλουμε να την υπακούσουμε για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε σαν Έθνος και να πορευθούμε μέσα στους δύσκολους καιρούς του σήμερα. Τι χρειαζόμαστε σύμφωνα με τις Διδαχές του Αγίου; Πίστη, αγάπη στο Θεό και τον συνάνθρωπο, αγάπη για την πατρίδα μας, παιδεία, κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτά τα απλά αλλά και δυνατά όπλα. Ας έχουμε όλοι την ευχή Του!! Σύνταξη και επιμέλεια κειμένων από την γραμματέα του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Μηνά κ. Μαρία Σταθάκη συνταξιούχο καθηγήτρια του Τ.Ε.Ι. Κρήτης. ~ 6 ~

7 ΠΗΓΕΣ: Γ. Δ. Μεταλληνού «Η ζωή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού». Μωϋσέως Μοναχού Αγιορείτου «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός - Α- φιέρωμα», «Οι Άγιοι του Αγίου Όρους». Ιερόν Ησυχαστήριον Παντοκράτορος. Θεόδωρος Ζήσης «Διδαχές του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού». Στέργιος Σάκκος «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός - Προφητείες». Πορίσματα 29 ου Παιδαγωγικού Συνεδρίου της Χριστιανικής Εστίας Πατρών Έτος Αγίου Κοσμά του Αιτωλού Συνέδριο αφιερωμένο στον Άγιο Ομιλία Γερ. Σιάσος καθηγητής (Αγρίνιο). ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ ΕΝΟΡΙΑΣ ΣΑΜΠΑ ΠΕΔΙΑΔΟΣ ~ 7 ~

8 ΙΕΡΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ ~ 8 ~