Συγγραφείς και Κριτικοί Λογοτεχνίας γράφουν για το έργο του Σωκράτη Μελισσαράτου

Transcript

1 Συγγραφείς και Κριτικοί Λογοτεχνίας γράφουν για το έργο του Σωκράτη Μελισσαράτου mail sokratis 1

2 ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΓΕΡ. ΜΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟΣ Ο Ποιητής Σωκράτης Γερ. Μελισσαράτος γεννήθηκε στο Νεοχώρι Μεσολογγίου και ανδρώθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Πολιτικός Υπομηχανικός με μεταπτυχιακές σπουδές στη ΣΕΛΕΤΕ. Ασχολείται με τη Λογοτεχνία και κυρίως με την Ποίηση από τα γυμνασιακά του χρόνια καθώς και με τη Ζωγραφική. Πίνακές του κοσμούν ιδιωτικές συλλογές. Είναι τακτικό μέλος Του Φιλολογικού Συλλόγου «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ», της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών (Ε.Ε.Λ) και της Αιτωλικής Πολιτιστικής Εταιρείας (ΑΙ.ΠΟ.Ε) Επέλεξε να κάνει την πρώτη εμφάνισή του στα Ελληνικά Γράμματα με την επική δημιουργία του «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ» (πλ στίχοι). Ποίησή του έχει καταχωρηθεί στη«μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» του ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ, σε Ανθολογίες Ελληνικές και Ξένες, καθώς και σε Λογοτεχνικά Περιοδικά. Πήρε το Α Βραβείο στο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό «ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΓΕΡΗΣ» 2011 της ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ για την Ποιητική του Σύνθεση «ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ» Επίσης πήρε το Α Βραβείο (Ποίηση) στο Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό «Σαλαμίνια 2011» του Δήμου Σαλαμίνας. Τιμήθηκε το 2011 από τον ΌΜΙΛΟ UNESCO Νομού Πειραιώς και Νήσων με ΈΠΑΙΝΟ και αναμνηστικό Μετάλλιο για την προσφορά του στον Πολιτισμό. 2

3 ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΟΣΜΙΚΗ ΙΑΧΗ : Τριλογία α. ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ (Ποιητική Σύνθεση) Εκδ. 1 η Ξυλόκαστρο 2007, Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη Αθήνα 2008 β. ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ (Ποιητική Σύνθεση) Έκδ. 1 η Ξυλόκαστρο 2008, 2 η Αθήνα 2009, ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ, Αθήνα 2010 Α ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ 2011 της ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ γ. ΦΩΤΑΥΓΕΙΑ (Ποιητική Σύνθεση), Αθήνα 2009 * Αναζητήσεις (Ποιητική Συλλογή), Αθήνα 2008 * ΟΙ ΚΡΑΥΓΕΣ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ (Ποιητική Σύνθεση), Αθήνα 2008, 2009 * Συρματοπλέγματα (Ποιητική Συλλογή), Αθήνα 2010 * ΓΕΝΝΗΤΟΡΑΣ (Ποιητική Συλλογή), Αθήνα 2011 * ΟΙ ΚΡΑΥΓΕΣ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ Αθήνα 2012 ΔΡΩΜΕΝΟ ΣΕ ΠΕΝΤΕ ΕΙΚΟΝΕΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΥΗ από την ομώνυμη Ποιητική Σύνθεση. * ΑΕΝΑΟΣ ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ Αθήνα 2012 Θεατρική Διασκευή από το έργο του συγγραφέα «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ» * ΣΤΑ ΚΡΑΣΠΕΔΑ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΧΩΡΑΣ (Ποιητική Σύνθεση), Αθήνα 2014 * Ο Υπάνθρωπος (Ποιητική Σύνθεση) Αθήνα

4 ΣΩΚΡΑΤΗΣ Γ. ΜΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟΣ Διαχρονικός Ποιητής Ένα διαμάντι Ποιητικού Λόγου Γράφει ο Θάνος Κ. Αθανασόπουλος Συγγραφέας Λογοτέχνης Κριτικός Λογοτεχνίας Το άβατο του Σωκράτη Μελισσαράτου είναι ένας τόπος, που το υποσυνείδητο απελευθερώνει την ενέργεια του. Τα όνειρα γίνονται λόγια και η σκεπτόμενη ενέργεια μετασχηματίζεται, για να δημιουργήσει νέους κόσμους. Η γαλήνη, ένα αραχνοΰφαντο πέπλο της σκέψης, τυλίγει προστατευτικά την καρδιά και την οδηγεί πέρα από τα σύνορα του βατού, μέσα στον άβατο κόσμο. Εκεί μέσα ο άνθρωπος ανακαλύπτει τη μέγιστη σοφία, ανακαλύπτει την αύρα που τον ενοποιεί με τα πάντα, ανακαλύπτει την δική του θεϊκή οντότητα. Ο Σωκράτης Μελισσαράτος είναι ο ποιητής που έχει τραγουδήσει με ιδιαίτερη γλυκύτητα αλλά και με πολύ πάθος την ποίηση την οποία όχι μόνο την ανυψώνει στα ουράνια, όχι μόνο της δίνει θείες ιδιότητες και δύναμη, αλλά την καθιστά, αν επιτρέπεται σ εμάς, ισοδύναμη με θεία μετάληψη. Ο ποιητής υπερβαίνοντας την δοξασία κυλά σαν σύννεφο πάνω από την πύλη του χρόνου εξερευνώντας τους γήινους πολιτισμούς, ενώ σιγά-σιγά αλλά σταθερά ανεβαίνει συνεχώς προς την συμπαντική συνείδηση. Ο μεγάλος δημιουργός ποιητής δεν μένει ανάμεσα σε «αγρότες» που καλλιεργούν ποίημα με παμπάλαια άροτρα, αλλά ταξιδεύει σε δύσκολες θάλασσες, βαδίζει «γυμνός και αλησμόνητος», για ν ανοίγει δρόμους και ευθείες «να περάσει το φως» και δε σταματά παρά μόνο εκεί που «η ποίηση τινάζεται σαν αστραπή και καρφώνεται σαν πυράκανθος στο μυαλό του». Μεταφέρω στίχους από το ποίημα «Ψυχανέμισμα» στο βιβλίο του «Συρματοπλέγματα»: «Δεν ακούγονται χαρούμενες φωνές / τα τραγούδια ξεχασμένα / οι Ελικωνιάδες σιώπησαν / Της Κασταλίας τα νερά / σταμάτησαν να τρέχουν... / Μόνο οι μυστικοί διάδρομοι του νου / Ενώνουν / Δήλο Δωδώνη Δίο/ Δελφούς Επίδαυρο Ολυμπία... Κι αυτό το ψυχανέμισμα / Γεμάτο ψιθύρους και Μνήμες / Αυτές καλώ τις Μνήμες / Να μη μας λησμονήσουν. Ο Γιώργος Πετρόπουλος γράφει: «Η Συμπαντική ποίηση του Σωκράτη Μελισσαράτου τον τοποθετεί δικαίως μεταξύ των πρώτων του Νεοελληνικού Παρνασσού καθώς διαθέτει πρωτοτυπία θεμάτων και τεράστια δύναμη εκφράσεως». Και ενώ ο χρόνος σαν άρπαγας δολοφόνος ρουφάει το μοσχάτο από τα χείλη των ποιητών, η ποίηση ποτέ δεν σε ληστεύει. Αυτή παλεύει διαρκώς να ντύσει τον ποιητή, γιατί έχει καρπούς παράξενους στο κεφάλι της που σκοτώνουν την παγωνιά και αναστέλλουν τη δίψα. Η ποίηση του Σωκράτη Μελισσαράτου είναι ένα καρποφόρο δέντρο. Είναι Ακάθιστος Ύμνος και το ποίημα του ευλάβεια στο σκοτάδι. Απλόχερα μοιράζει την αγάπη του και τη φιλία του σε φίλους και εχθρούς, που δεν έχει βέβαια. Να τι μας λέει στο ποίημα «Γεννήτορας» από το ομώνυμο βιβλίο του: «Φευ! Δυνάστες της Ζωής και του Πνεύματος. / Για σας δε θα υπάρχει πρότερον και απώτερον / Μόνο η στιγμή της απόλυτης σιγής σας / Στην αιωνιότητα του πριν και του μετά!» 4

5 Η Μαρία Ράλλη-Υδραίου, Φιλόλογος-Λογοτέχνις-Μεταφράστρια-Κριτικός, για το βιβλίο του Σωκράτη Μελισσαράτου «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ» γράφει: «Μια ονειρική περιπλάνηση στον κόσμο της Φιλοσοφίας» «Κοινός τόπος της πνευματικής αναζήτησης είναι ο χώρος και ο χρόνος εντός και εκτός των ορίων του γήινου ορίζοντα. Κεντρικός άξονας της διεισδύσεως, η ψυχή, το πνεύμα και ο νους. Πάνω σ αυτόν τον σκελετό, εμπλέκεται η αλήθεια, η συνείδηση, η διαυγής εικόνα του Ατόμου. Όλα εξαρτώνται από την καθαρότητα της ψυχής και την βαθειά απόκτηση της γνώσης». Αξιολογότατο το βιβλίο του Σωκράτη Μελισσαράτου «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ»! Ποια μούσα να επικαλεσθώ να ρθει να με εμπνεύσει, Σωκράτη Μελισσαράτε, για πού; «Η Πνευματική Σου προσφορά κόσμο πού χει μαγεύσει»! Θαυμάσιος χειριστής του γραπτού ποιητικού λόγου έχει πλούσιο ποιητικό έργο. Ελεύθερη ψυχή, που πιστεύει στις αιώνιες αξίες που πυρπολούνται από ιδανικά ιερά και όσια και δεν διαπραγματεύονται τους ατίμητους πνευματικούς και ηθικούς θησαυρούς, καλούν τον σύγχρονο άνθρωπο σ ένα εσωτερικό ταξίδι αυτογνωσίας με προορισμό την ευτυχία και γαλήνη, που τόσο έχουμε ανάγκη! Μεταφέρω στίχους από το εν λόγω βιβλίο του (σελ. 113, 114). Η συνείδηση μου μίλησε / και μ άνοιξε τα μάτια / και είδα πως βρισκόμουνα /στο όριο του χάους / Κει που ο αγέρας Μοσχολίβανο σκορπά / κι η μυρουδιά αναγεννά τη φύση / Κει που θρησκείες δεν υπάρχουνε / με τους δικούς τους τους θεούς / παρά μονάχα το Θείο της Φύσης εργαστήρι / που πλάθει ζωγραφίζει και γεννά / τ ατέλειωτα μυστήρια του κόσμου. / Και συ του Νου μου σκέψη Κοσμική / σταμάτησες στις πύλες του Ορίου / που πλάθει ζωγραφίζει και γεννά / Εκφάνσεις / της Συνείδησης / του όλου. Το έργο «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ» σε θέτει ως αναγνώστη αντιμέτωπο μ ένα μεγάλο ερώτημα κι αυτό είναι η έννοια της ελευθερίας, αλλά εξετάζεται και η συνείδηση του ηθικού χρέους. Παραθέτω μικρά αποσπάσματα-αποφθέγματα: ΑΦΗΓΗΤΗΣ (σελ. 198). 1.Βάδιζε μέσα σε Φωνές σε Ψιθύρους Κραυγές. / Ψυχή (Αλλόκοσμη) / Ποια οπτασία είσαι συ / που ήρθες εδώ πέρα; / Πώς μπόρεσες και ξέφυγες / απ τις κλειστές τις Πύλες; / Ποια δύναμη βοήθησε / διόδους να ανοίξεις; / Άγγελος: / Είναι η δύναμη του Νου / που έχει φαντασία / κι η φαντασία ξέφυγε / απ τη στενή της σφαίρα / και πέταξε στους ουρανούς / στα Σύμπαντα στους Κόσμους. Απόφθεγμα (σελ. 199). 2. Νους μέσα σε Όρια μέσα σε Σκότος Νους! / Στάσου Ψυχή μου ακίνητη / μες στο πυκνό Σκοτάδι / Στάσου εκεί που έφτασες / στου πουθενά τη μέση / κι ίσως η φαντασία σου / ξεφύγει απ το Σκοτάδι / γιατί τώρα αδυνατείς / να πιάσεις τους Ψιθύρους... Ο Σωκράτης Μέλισσαράτος μέσα από το τρίτο έργο της Τριλογίας «ΚΟΣΜΙΚΗ ΙΑΧΗ» «ΦΩΤΑΥΓΕΙΑ», πυρπολεί τις καρδιές, τις συνειδήσεις, τα αισθήματά μας, τη νόηση, τη λογική και τη φιλοσοφική στόχαση μαζί με τον προβληματισμό μας. Μας παρασύρει σ ένα πνευματικό ανέβασμα, μια συναισθηματική συμπόρευση και σε μια γνωσιολογική συμπαντική υπεραισθητή ολοκλήρωση. Πραγματεύεται την γνώση των συγχρόνων ανθρώπων στην εσωτερική και εξωτερική μορφή. Ένα θέμα τόσο επίκαιρο σήμερα όσο ποτέ. 5

6 Ποιος δεν βασίζεται στο δικό του «Εγώ». Αρκετά εμπλουτισμένη η ποίηση για το «Εγώ» του Σωκράτη Μελισσαράτου με πλούσια φιλοσοφική σκέψη. Όλη η ανθρωπότητα βαδίζει προβάλλοντας πάντα, παντού, πάντοτε το «Εγώ». Σαν μια άστατη θάλασσα, που παλεύει με την παλίρροια και την άμπωτη με γνώμονα το «Εγώ». Γιατί δε στοχάζεται ο άνθρωπος πως πίσω και μπροστά απ όλα, σκέψεις ιδέες και συναισθήματα είναι αέρας, χώμα και νερό και πως όλοι έφυγαν, πορεύτηκαν σ άλλων αχνάρια και αυτοί που θα ρθουν θα πορευτούν στα δικά τους. Και όμως λογικά ακολουθούν πάντα την ίδια με μας πορεία της ζωής τη γιομάτη από μίση. Παραθέτω στίχους από το βιβλίου του «ΦΩΤΑΥΓΕΙΑ» (σελ. 77). Μη σκέφτεσαι πλούτη. Μεγαλεία / Σταμάτα να κοιτάς τα βάθη του «Εγώ» σου / φύγε απ το χάσμα μακριά / Σήκω απάνω απ τα όρια σου / Δώσε στη ζωή σου σκοπό Συμπαντικό. / Ε...! Συ Θείε Αυτογνώστη / Αδύναμο μ αφήνεις / Και συ «Άλλε Εαυτέ» μου... / Σε κύματα απόγνωσης έριξες το νου μου! / Δεν σ έριξα εγώ / Αλλ αυτό / τ Απάνθρωπο «Εγώ» σου... «Στο έργο αυτό μας ανοίγονται όλοι οι ορίζοντες της ομορφιάς προς την αλήθεια και της αλήθειας προς την ομορφιά. Κι αν αυτή η διαδρομή ακολουθηθεί τότε θα αισθανθούμε ελεύθεροι ακριβώς επειδή εξετάζοντας τον εαυτόν μας και παραδεχόμενοι τα συν, τα πλην αντιστρέφουμε τις κρίσεις μας», γράφει η Φιλόλογος - Λογοτέχνις Κριτικός Ευαγγελία Μισραχή. Χειμαρρώδης ο ποιητικός λόγος του Σωκράτη Μελισσαράτου καθώς και ο πηγαίος ο λυρισμός του οποίου το μεθυστικό άρωμα αναζωογονεί τον αναγνώστη που αχόρταγα απομυζά, ρουφά σαν την μέλισσα το μέλι από τους ανθούς των λουλουδιών. Λόγια λιγοστά και φτωχά στον άφθαστο κορυφαίο σύγχρονο ποιητή μας Σωκράτη Μελισσαράτο. Δεν μένει παρά από καρδιάς να τον συγχαρούμε και να του ευχηθούμε να έχει υγεία και δύναμη ν ανεβαίνει σταθερά τον «ποιητικό» Όλυμπο. Οκτώβριος

7 ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟΣ Ο Αιτωλός Ποιητής των Αρχέγονων Ροών του Αχελώου Γράφει ο Κώστας Γκέκας (Φαίδων Ευπειθέας) Ποιητής - Δοκιμιογράφος - Κριτικός Λογοτεχνίας «Εσύ προσπαθείς κλωστές ν αρπάξεις από Ήλιους Φεγγάρια κι Αστέρια να συνδέσεις τα όπλα με Φως Οριζόντων που αθέατο είναι θέλει δύναμη τ αθέατο νά βρεις θέλει Γνώση κλωστές να υφάνεις να δέσουν το Νου με Ήλιους Φεγγάρια με ρίζες της Φύσης, με κλώνους και χώμα» (Από την Ποιητική Σύνθεση «Της Φύσης Ο Λόγος»,σελ. 33) Στο υψηλότερο όριο με την πρώτη του ποιητική συλλογή ευθύς εξ αρχής της ποιητικής του δημιουργίας έθεσε τον πήχη ο ποιητής Σ. Μελισσαράτος. «Θέλει δύναμη τ αθέατο νά βρεις» μας λέει κι όλο το έργο του είναι μια φιλοσοφική σπουδή στην αναζήτηση της αθέατης Γνώσης. Ώριμος πρωτοεμφανίζεται στη ποιητική νεοελληνική σκηνή το 2008 μ ένα ποίημα - ποταμός στίχων με τίτλο «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ». Και μέσα σε μια πενταετία εκδίδει τα έργα του «ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ», και «ΦΩΤΑΥΓΕΙΑ» που συνθέτουν μαζί με το πρώτο έργο του την Τριλογία «ΚΟΣΜΙΚΗ ΙΑΧΗ», καθώς και τα έργα «ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ», «ΟΙ ΚΡΑΥΓΕΣ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ», «ΣΥΡΜΑΤΟΠΛΕΓΜΑΤΑ», «ΓΕΝΝΗΤΟΡΑΣ». Η σιωπή τόσων χρόνων, οι εργατοώρες μελέτης στη δεξαμενή της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και οι ατέλειωτοι περίπατοι στις όχθες του Αχελώου συνέβαλαν σε μια εσωτερική κοσμική έκρηξη σοφίας και γνώσης του ποιητή, που σαν λάβα ξεχύθηκε και ξεχύνεται στις λευκές σελίδες του δημιουργικού του έργου. Κάθε κριτικός δοκιμάζει τα όρια της γνώσης του, όταν καλείται να κρίνει το έργο ενός ποιητή σαν τον δημιουργό Σ. Μελισσαράτο. Δεν μπορεί να διεισδύσει εύκολα σ ένα ποιητικό έργο, αν δεν έχει αφομοιώσει ο ίδιος ο κριτικός το αντικείμενο της Γνώσης με την οποία ο ποιητής ασχολείται, διότι τότε πέφτουν οι μάσκες και η άγνοια του κριτικού αποκαλύπτεται. Και όπως λέει ο Πλάτων στον Κρατύλο δια μέσου του Σωκράτη «Ο ονοματοποιός που στη δικαιοδοσία του είναι να ορίζει τα ονόματα είναι ο νομοθέτης εκείνος, τεχνίτης σπανιότατος ανάμεσα στους ανθρώπους» (ΚΡΑΤΥΛΟΣ 389 α ) και ότι «ο γνώστης των ερωτήσεων και των απαντήσεων είναι ο επιστάτης - διαλεκτικός», που εξετάζει την δουλειά του ονοματοποιού για τη δημιουργία του ονόματος, και είναι κι αυτός σπανιότατος» (ΚΡΑΤ. 390 c-d). Ονοματοποιός εδώ είναι ο Δημιουργός - Ποιητής και Επιστάτης - Διαλεχτικός είναι ο Κριτικός. Ο Κριτικός Ποίησης έχει λοιπόν μπροστά του μία δύσκολη δουλειά, όταν πρέπει να κρίνει ένα τέτοιο λογοτεχνικό κείμενο. Είναι υποχρεωμένος να ταξινομήσει τον Ποιητή και το έργο του. 7

8 Να επισημάνει τα κύρια στοιχεία του περιεχομένου, να αναδείξει τον πυρήνα των ιδεών του ποιητή. Να κριτικάρει την άποψή του, να εκφράσει την προσωπική του γνώμη, αλλά και να βοηθήσει τον αναγνώστη να διεισδύσει στο έργο του ποιητή, να το διαβάσει, να το κατανοήσει, για να εκφράσει κι αυτός τη γνώμη του. Να αναδείξει την ιστορικότητα της εποχής, που το έργο περιέχει, και το επίπεδο γνώσης που κουβαλάει η κοινωνία στην οποία ζει ο ποιητής. Να την συγκρίνει με παλαιότερες περιόδους και να βγάλει συμπεράσματα. Βλέπουμε λοιπόν ότι το αναγκαίο όργανο, το εποπτικό εργαλείο, που πρέπει να έχει ο κριτικός για να κάνει καλά τη δουλειά του είναι «ΤΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΒΑΘΙΑΣ ΓΝΩΣΗΣ».Μόνο μ αυτό μπορεί να σταθεί στην «Ελεύθερη Αγορά των Ιδεών». Μια Γνώση που δεν θα στηρίζεται μόνο σε μια εγκυκλοπαιδική Παιδεία, αλλά παράλληλα πρέπει να συνδέεται με την εμπειρία και την αφομοιωμένη γνώση. Τέλος ο Κριτικός πρέπει να μιλήσει και για τον τρόπο γραφής του ποιητή. Πρέπει να τον κρίνει και για τα εκφραστικά του εργαλεία, αν συνάδει δηλ. η φόρμα με το περιεχόμενο. Γιατί αν δεν υπάρχει η κατάλληλη χημεία, το καλύτερο έργο ως προς το περιεχόμενο μπορεί να είναι ελλιπές ως προς την μορφή. Με αυτή την προεισαγωγή εισδύω κριτικά στον ποιητή Σ. Μελισσαράτο αρχής γενομένης από τον τρόπο γραφής του. Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΣΤΟ ΣΩΚΡΑΤΗ ΜΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟ (α) «Δεν μπορείς στο ίδιο ποτάμι να περπατήσεις δύο φορές» μας λέει ο Ηράκλειτος από τα βάθη των αιώνων. Πόσο μάλλον όταν στα πόδια σου κυλά ένας μυθικός ποταμός σαν τον Αχελώο. Ένας ποταμός που συνεχώς αλλάζει όψεις είναι νηφάλιος, ήρεμος, ορμητικός, γίνεται λίμνη, γίνεται φίδι, γίνεται φράγμα, σκάβει πέτρες, ρουφάει χώμα, φουσκώνει, πλημμυρίζει, ζωογονεί, δημιουργεί, γίνεται κατοικία πουλιών, φυτών, καλαμιών, γεμίζει ήχους, μελωδίες, κουβαλά ιστορία, προϊστορία, μυθολογία, χαράζει όρια, κάνει φιόρδ, έχει νησάκια, ξεδιψάει διψασμένους, ηρεμεί ερημίτες, ταΐζει πεινασμένους, παντρεύεται θάλασσα, γεννά λασπωμένους, είναι γόνος, είναι φύτρα, είναι μήτρα, δημιουργός Χαόνων είναι αρχής γόνος, γι αυτό ΑΡΧΕΓΟΝΟΣ. Όταν λοιπόν βαδίζεις δίπλα, μέσα, αντίκρυ σ ένα τέτοιο ποτάμι, που συνεχώς ρέει, είναι φυσικό επακόλουθο να γίνεις και συ ποταμός. Ένας τέτοιος ποταμός δημιουργίας είναι κι ο Αιτωλός ποιητής Σωκράτης Μελισσαράτος. Χρειάστηκαν 400 χρόνια περίπου μετά τον Βιτσέντζο Κορνάρο, τον Ετεοκρήτη αυτό ποιητή - τροβαδούρο της αγάπης του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας, που δημιούργησε το ερωτικό έπος των στίχων «ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ», για να γεννηθεί ένας πληθωρικός ποιητής σαν το Σωκράτη Μελισσαράτο. Δεν μπορείς ενάντια στη ροή των καιρών να δημιουργείς ένα φιλοσοφικό επικολυρικοδραματικό ποίημα στίχων «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ». Δεν μπορείς να παγώνεις το χρόνο, να καταφέρνεις να μείνεις αδιάφορος στις τρομακτικές ταχύτητες του 21 ου αιώνα, ανεπηρέαστος από τους ρυθμούς των διπλανών σου και συ να γίνεσαι ένας ποταμός δημιουργίας, αν δεν κουβαλάς τον ίδιο τον ποταμό μέσα σου! Γιατί ο κανόνας είναι σήμερα τα μικρά αποσπασματικά ποιήματα που σαν κραυγές διαμαρτυρίας γεννιώνται και πεθαίνουν. Και ενώ αυτός είναι ο κανόνας ο Σ. Μελισσαράτος κάνει την εξαίρεση. Αυτή την εξαίρεση λοιπόν μόνο στο φυσικό περιβάλλον του Αχελώου μπορούμε να την αποδώσουμε. Και είναι γεγονός πως η 25ετία διαμονής του ποιητή στο Νεοχώριον Αιτωλίας κοινώς (Νιοχώρι) βοήθησε τα μάλα, ώστε η εκφραστική γραφή του ποιητή να αποδοθεί δια μέσου ενός τέτοιου μακροσκελέστατου φιλοσοφικού επικολυρικοδραματικού ποιήματος. Ένα ποίημα που σφύζει 8

9 από καθαρή βαθειά Ελληνικότητα υψηλών νοημάτων, που εμπλουτίζει τη Λογοτεχνία μας μ ένα απαράμιλλο αριστούργημα, που δημιουργεί μια νέα στάση στην διαδρομή, που κάνει το τραίνο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. ΑΚΡΙΤΙΚΗ ΔΗΜΩΔΗΣ ΠΟΙΗΣΗ (ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ 9 ος /10 ος /11 ος Αιώνας), ΚΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ (Ερωτόκριτος 1620 / 17 ος αιώνας), ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑΣ (19 ος αιώνας) και τώρα ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΕΠΙΚΟ ΔΡΑΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ («ΚΟΣΜΙΚΗ ΙΑΧΗ», 21 ος Αιώνας). (β) Το δεύτερο ιδιαίτερο γνώρισμα της γραφής του Σ.Μ. είναι η Ποιητική Θεατρική Δομή του έργου του. Είναι αυτό το στοιχείο που ενώνει όλα τα είδη ποιήσεως που έχουν εμφανισθεί (Επική - Λυρική - Δραματική) σε ένα. Ο άθλος αυτός χρειάζεται μια πιο εξειδικευμένη αναφορά στο κριτικό μας σημείωμα για να γίνει κατανοητός στο αναγνωστικό κοινό. Είναι γνωστό από τον ορισμό, ότι η ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ασχολείται με τον εξωτερικό κόσμο, διηγείται λόγους, πράξεις και κατορθώματα των διαφόρων προσώπων με απάθεια, χωρίς να φανερώνονται τα βαθύτερα πάθη του Ποιητή και χωρίς να εξετάζονται τα βαθύτερα αίτια. Πράγματι στο έργο του «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ» ο Σ.Μ. παρουσιάζει πάνω από 30 πρωταγωνιστές - φυσικά πρόσωπα. Τα πρόσωπα (Ίωνες Φιλόσοφοι, Ηράκλειτος - Σωκράτης - Αριστοτέλης κ.α.) παρελαύνουν διατυπώνουν τις ηθικές συμβουλές και τις φιλοσοφικές τους ιδέες με την ακριβολογία των λέξεων και των σημασιών αποστασιοποιημένα. Η παράθεση τόσων απόψεων περί του όντος και της ύπαρξης του Ανθρώπου μέσα στη Φύση αποδεικνύει ότι ο Ποιητής αντιμετωπίζει το θέμα του με ενσωματωμένη μια Ολότητα Γνώσης στη Σκέψη του. Εισάγοντας στο εν λόγω έργο ο Δημιουργός τον ΑΓΓΕΛΟ και τον ΑΦΗΓΗΤΗ αυτόματα η ποίησή του μετατρέπεται από ΕΠΙΚΗ σε ΛΥΡΙΚΗ. Η Προσωπική Ποίηση που εκφράζει την αγωνία, τα πάθη και τα συναισθήματα του ατόμου μ άλλα λόγια τον Εσωτερικό - Ψυχικό Κόσμο του Ανθρώπου, τα δικά του συναισθήματα είναι ο Μουσικός Λυρισμός που διαχέεται σ όλο το έργο του ποιητή. Ο συνδυασμός αυτών των δύο μορφών που συντελείται με την είσοδο των ανωτέρω δύο (2) πρωταγωνιστών (Άγγελος και Αφηγητής) δημιουργεί το τεχνικό είδος ποίησης, την ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ που προέρχεται από τη συνένωση Επικής και Λυρικής Ποιήσεως. Μπορεί να μην περιέχει την πρωτοτυπία των άλλων, όμως η Δραματική Ποίηση περιέχει την ουσία, γιατί συνδυάζει αρμονικά την ενότητα του Εξωτερικού και του Εσωτερικού (Ψυχικού) κόσμου του Ανθρώπου. Η τεχνική αυτή ένωση περιγράφει όλες τις εξωτερικές ενέργειες αλλά αποκαλύπτει και την εσωτερική διάθεση του ανθρώπου, ώστε τα αίτια να συνδέονται με τα αποτελέσματα. Η αντιπαράθεση των φιλοσοφικών λόγων - ιδεών γεννά τον διάλογο, ο διάλογος οδηγεί στο συμπέρασμα, το συμπέρασμα είναι η ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΜΙΑΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ, που αποκτά ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ (δηλ. Κοινώς παραδεκτή). Όμως όλη αυτή η διαδικασία μόνο με τη φόρμα του Θεατρικού Διαλόγου μπορεί να αποτυπωθεί τέλεια. Ο ποιητής Σωκράτης Μελισσαράτος μπήκε στις ράγες της Ελληνικότητας αυτόματα και δημιούργησε ένα σύνθετο ΕΠΙΚΟΛΥΡΙΚΟ - ΔΡΑΜΑΤΙΚΟ Ποίημα. (γ) Όμως η ποίησή του έχει και ένα άλλο ιδιαίτερο γνώρισμα. Είναι ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ. Εδράζεται δε σε δύο συνισταμένες. Αφ ενός μεν στον κόσμο των Ιδεών - Ερωτημάτων, που συνεχώς προβάλλει ο ΑΓΓΕΛΟΣ, αμφισβητώντας την υπάρχουσα Γνώση, αφ ετέρου δε στον υλικό - φυσικό κόσμο με την αφομοιωμένη Γνώση, που εκφράζει ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ταυτιζόμενος τόσο με τον ΑΓΓΕΛΟ όσο και με τον ΑΦΗΓΗΤΗ μας φανερώνει την διττότητα του Πρωταγωνιστή. 9

10 Ο Πρωταγωνιστής έχει διαμοιρασθεί σε δύο οντότητες. Στην οντότητα της υπάρχουσας γνώσης και στην οντότητα της αναζητούμενης αθέατης γνώσης. Αυτή είναι η Εσωτερική Σύγκρουση και η Πλοκή του Έργου. Η αναζητούμενη γνώση αμφισβητεί την μέχρι τούδε υπάρχουσα γνώση και ξεκινά το ταξίδι για την εύρεση του μίτου της Αριάδνης, που θα τον βγάλει από τον Λαβύρινθο της μερικής Άγνοιας και θα του δώσει μια Νέα Ποιότητα Γνώσης. Όμως το ταξίδι δεν είναι εύκολο «Με ενοχές ποτίζανε / την τρυφερή Ψυχή τους / κι ο Νους τους πάντα έπλεε / στις θάλασσες του Φόβου» το πρώτο εμπόδιο της ΕΝΟΧΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ που περικλείεται στο Δόγμα «Πίστευε και μη ερεύνα» κάνει την εμφάνισή του. Γιατί «Είδε Ψυχές να αιμορραγούν / κι οι βράχοι να ερυθρίζουν / και τους αιθέρες ένιωθε / με βόγγους να γεμίζουν!». Και αμέσως η σκέψη εμφανίζει τον επερχόμενο πόνο ωσεί παρόντα. Όμως ο πόνος σε οδηγεί στον Μηδενισμό.. ΑΓΓΕΛΟΣ «Ψυχή μου πόσο ασήμαντη / στο Σύμπαν μέσα είσαι; «Θεέ μου πώς μπερδεύτηκα / μ όλα αυτά που ακούω! / Τα πάντα είναι τίποτα; / Τι είναι όλα αυτά που λένε; / Αν είναι όλα απατηλά / τότε εγώ τι είμαι; / Όλα αυτά που έζησα / σαν Ύπαρξη στη Γη/ είναι κι αυτά ένα τίποτα / στου Χρόνου τη Ροή; Για να καταλήξει στο σπαρακτικό ερώτημα «ΘΕΕ ΜΟΥ ΥΠΑΡΧΩ»; Όσο βαθαίνουν τα ερωτήματα νέοι κίνδυνοι προβάλλουν, όπως ο κίνδυνος της Τρέλλας με τον Αφηγητή να προειδοποιεί.. «Σταμάτα τα οράματα/που θα θελες να γίνουν υπαρκτά /γιατί η Τρέλλα θα βρεθεί / βαθιά μέσα στο νου σου / και η ελπίδα θα χαθεί / μαζί με τη Ψυχή σου / και δε θα μάθεις / δε θα δεις / ποτέ / για την πηγή του Θείου! / Μόνο θα έχεις σαν Πηγή / την Τρέλλα του Μυαλού σου / που Ερινύες κι Άρπυιες / για πάντα θα ξεσκίζουν». Η εναλλαγή ερωτημάτων - εμποδίων, ως κίνδυνοι επελαύνουν, οι απαντήσεις - λύσεις διατυπώνονται ως κάθαρση π.χ. «ΦΥΣΗ: Μη σταματήσεις Άγγελε / σκιές να κυνηγάς / γιατί εν βιβλία άγραφα / από τον παλμό του κόσμου» οδηγεί τον Άγγελο στο «Φύγε ψυχή μου μακριά / απ του Ουρανού τη Τρέλλα». Όλα αυτά είναι στοιχεία που κλιμακώνουν τον δραματικό χαρακτήρα της πλοκής του ποιητικού έργου του Σ. Μελισσαράτου, που διατηρούν την αγωνία στο κατακόρυφο και μας χαρίζουν ένα εξαίσιο λογοτεχνικό κείμενο. (δ) Η γραφή του ποιητή όμως εξελίσσεται, δεν μένει στάσιμη. Μπορεί η λυρική του φωνή να είναι πλεονασματική στη πρώτη του τριλογία «ΚΟΣΜΙΚΗ ΙΑΧΗ» και αρκούντως περιγραφική με πλήθος εκφραστικών μέσων και δυνατών εικόνων, μπορεί να κυλά ορμητική σαν ποτάμι, και μπορεί να υποκρύπτει τον κίνδυνο να εξελιχτεί σ ένα είδος μανιέρας - θέσφατου, όμως ο ποιητής δεν παρασύρεται και καταφέρνει να αυτοσυγκρατηθεί. Όμως η εισβολή της ωμής κοινωνικής πραγματικότητας έστω και ασυναίσθητα όλους μας επηρεάζει. Στις δύο τελευταίες του ποιητικές συλλογές «ΣΥΡΜΑΤΟΠΛΕΓΜΑΤΑ» (2010) και «ΓΕΝΝΗΤΟΡΑΣ» (2011), ο λόγος του αλλάζει. Φεύγει σιγά - σιγά από την έντονη ελεγειακή του και λυρική διάθεση και δημιουργεί ποιήματα που στηρίζονται σε μια ιδέα, εμφανίζονται και γρήγορα ολοκληρώνονται. Στον «ΓΕΝΝΗΤΟΡΑ» δε αποτυπώνονται καθαρά και οι δύο μορφές Γραφής του. Αφ ενός μεν η «ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΙΚΗ» που εισαγωγικά μπαίνει στην αρχή των (6) ενοτήτων και διατυπώνει κοφτά, σύντομα και αποφθεγματικά την περικλείουσα ιδεολογική άποψη του Ποιητή, γραφή που προέρχεται από Ηρακλειτική επιρροή και αφ ετέρου «Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ», 10

11 που προσπαθεί να ερμηνεύσει την ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΙΚΗ. Η Περιγραφική Γραφή δημιουργεί τότε «ένα επαναλαμβανόμενο πολλαπλασιασμό», που φαίνεται πως είναι αναγκαίος ακόμη στον ποιητή, ώστε να δημιουργήσει μικρά διαμάντια ποιητικής σοφίας, όπως είναι το ποίημα «ΩΔΗ ΣΤΟΝ ΠΥΘΑΓΟΡΑ». ΤΟ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Σ. ΜΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟΥ Η Μόρφωση είναι το μεγάλο ζητούμενο στον Άνθρωπο. Είναι το εργαλείο που πλάθει τον χαρακτήρα του και τον βοηθά να αντιληφθεί τον περίγυρό του (Φύση) αλλά και να δημιουργήσει κανόνες (Νόμους) για μια δίκαιη κοινωνική συγκατοίκηση. Είναι φυσικό μέσα στο βάθος των χιλιετιών η Μόρφωση να περνά από διακυμάνσεις και να δημιουργεί άλλοτε ανώτερους και άλλοτε κατώτερους πολιτισμούς. Συμβαίνει δε πολλές φορές ο Άνθρωπος να είναι εγκλωβισμένος με «συρματοπλέγματα» στους πολιτισμούς αυτούς και να νιώθει πως βρίσκεται σ έναν απέραντο Λαβύρινθο. Κάπως έτσι είναι σήμερα δομημένη η ζωή μας και η ανάγκη για απόδραση προς ένα Κόσμο Ελευθερίας καθίσταται επιτακτική. Αυτή την ανάγκη εκφράζει ο ευαίσθητος ποιητής Σ. Μελισσαράτος, που τον οδηγεί στη Φιλοσοφία. Η ανάγκη για να βρει λύσεις τον σπρώχνει στις ανώτερες Δεξαμενές Γνώσεις και Πολιτισμού, στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία και Κοινωνία. Μόνο και μόνο ότι καταφεύγει για έρευνα σ αυτή την πηγή η Ποίηση του αποκτά ΘΕΤΙΚΟ ΠΡΟΣΗΜΟ. Ως οπαδός της Πυθαγορικής αντίληψης Μόρφωσης «Πέντε χρόνια άκου, πέντε χρόνια ρώτα και μετά άρχισε να διατυπώνεις τις δικές σου σκέψεις» προσεγγίζει το Γνωσιολογικό Υπόβαθρο της Αρχαίας Δεξαμενής Γνώσης με πλήθος ερωτημάτων. ΑΓΓΕΛΟΣ. «πώς θα γυρνούσα πίσω τους Καιρούς / Του Κόσμου την Αρχή να μάθω; / Και αλλού ΑΓΓ.: Γιατί δεν είναι δυνατό / μέσα στο Σύμπαν όλο / ο Νους τ ανθρώπου να θέσε / πρώτος τις ερωτήσεις! / Πώς το μυαλό μου να πεισθεί / ότι ο Σύμπας Κόσμος / τον Άνθρωπο περίμενε / το Νου για να γεννήσει;/ Ποια είναι η ώρα, ποια η στιγμή / στου Άπειρου τη ρότα / που πλάστηκε ο Άνθρωπος / για το Σκοπό αυτό;». Και ολοκληρώνεται ένας κύκλος ατέλειωτων ερωτήσεων με δύο καίρια ερωτήματα που απευθύνονται θεωρητικά στο Βασίλειο των Σοφών και στο Βασίλειο των Θεών: (α) «Ποιος είναι αυτός απ τους θνητούς που μπόρεσε / της Γνώσης τ άγραφο βιβλίο να διαβάσει ; κανείς δε μου απαντά!» και (β) Κι αν μέσα απ το Θεό / γεννήθηκε το Σύμπαν / γιατί να μη βγήκε μέσ απ αυτό / κι ο Θεός ο ίδιος ;» Προσεγγίζοντας τις απαντήσεις, σ αυτά τα δύο θεμελιώδη ερωτήματα θα ρίξω τον προβολέα της ματιάς μου, επικουρούμενος από τους συλλογισμούς του ποιητή. ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΣΟΦΩΝ «Η ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΜΙΛΗΤΟΥ» Τρία ποτάμια σκέψης κυλούν σχηματικά στην Αρχαία Ελληνική Κοινωνία (Προϊστορία και Ιστορία). Είναι το ποτάμι της ΙΩΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ με πρωτεύουσα θέση το ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΔΙΔΥΜΩΝ που εδρεύει στην περιοχή της ΜΙΛΗΤΟΥ. Είναι το ποτάμι της ΒΟΙΩΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ (ΗΣΙΟΔΟΣ κ.α.) που εδρεύει στην περιοχή Στερεάς - Θεσσαλίας με το Ιερό Κέντρο των ΔΕΛΦΩΝ, και είναι το ποτάμι της ΔΩΡΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ, που εδρεύει στην Δυτ. Ελλάδα και Ιταλία με το Ιερό Κέντρο της ΔΩΔΩΝΗΣ. 11

12 Αυτά τα τρία ποτάμια σκέψης γέννησαν πλούσια Γνώση και απαράμιλλους πολιτισμούς στο διάβα των χιλιετιών, έγιναν η ΑΤΜΟΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΓΕΝΟΥΣ. Όμως στην Ανθρώπινη Φύση υπάρχουν εκατομμύρια που διψούν για λίγη εφήμερη δόξα, υπάρχουν αυτοί που έλκονται από το να θέσουν γρανάζια στη λειτουργία της μηχανής, ώστε αυτή να δυσλειτουργεί ή να σταματήσει τελείως να λειτουργεί. Η ΙΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ήταν μια πρωτοπόρα μηχανή για το Ανθρώπινο Είδος, που έσκυψε στη Φύση και έδωσε πρακτικές απλές και φιλοσοφικές ΑΛΗΘΕΙΕΣ. Στη μηχανή αυτή προσβλέπει κατ αρχήν ο Σ.Μ. και αναζητεί μια λογική εξήγηση: ΛΕΥΚΙΠΠΟΣ «Ουδέν χρήμα μάτην γίνεται» (τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία), «αλλά πάντα εκ λόγου τε και υπ ανάγκης» (αλλά όλα με κάποια λογική και από μία αναγκαία αιτία) και ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ συνεχίζει: «Ω της Φύσης Θείο Πανόραμα / του Κόσμου Αθανασία/ που από φλόγες έρχεσαι / Ζωή για να σκορπίσεις / Θεέ μου! Αιώνιε, Άφθαρτε, Γέννημα Πυρακτωμένης Μήτρας» για να συμπληρώσει ο ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ «Θρήνος των άστρων είναι Άγγελε / η λύπη της καρδιάς τους / που τρέχουν ασταμάτητα μες στη φωτιά του Κόσμου». Όμως όταν ένας πολιτισμός προσεγγίζει την Αλήθεια και είναι κοντά στο να την ονοματίσει, για να γίνει αυτή σ όλους γνωστή, τότε η τύχη του επιβουλεύεται.. Αυτή την ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ είναι αναγκαίο να αναδείξει ο κριτικός, για να βοηθήσει τον αναγνώστη του Φιλοσοφικού Ποιήματος. Γιατί λοιπόν σίγησε η ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΜΙΛΗΤΟΥ και κατ επέκτασιν όλη η ΙΩΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ; Γιατί η ΙΩΝΙΑ έγινε το αντικείμενο κατάκτησης των Περσών. Όταν η ΑΝΑΤΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ της ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑΣ κατακτά την Ιωνία, τότε δεν σταματά μόνο την ελεύθερη σκέψη αλλά δολοφονεί και κατασκάπτει ολόκληρη τη ΜΙΛΗΤΟ (494 π.χ.), το κέντρο αυτής της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ. Όμως η ζωή κάνει κύκλους και οι Μιλήσιοι με την βοήθεια των Αθηνών επανέρχονται και ξανακτίζουν την πόλη τους (479 π.χ.). Τώρα όμως το αντίπαλο ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ καραδοκεί. Μπορεί να μην έχει τον πολιτικό και στρατιωτικό έλεγχο της πόλης αλλά διεισδύει και παίρνει θέσεις μάχης σιγά - σιγά σε βάθος χρόνου, χωρίς να βιάζεται. Οικοδομεί συμμαχίες, ελέγχει την πολιτική, τη γνώση, την παιδεία, διαμορφώνει συνειδήσεις προς τη δική του λογική. Κι όταν βρίσκει την κατάλληλη ευκαιρία χτυπά.με τον τρόπο αυτό χτυπήθηκε ο Ελληνικός αρχαίος κόσμος, όταν στην ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ ΣΚΕΨΗΣ εμφιλοχώρησε ένας ιδιότυπος μεταφυσικός αγνωστικισμός, υποβιβάζοντας την δυνατότητα του ανθρώπου να αποκωδικοποιή-σει την φύση. Ο αγνωστικισμός αυτός που εμφιλοχωρεί στην Αθήνα, την οδηγεί στην ήτα στον Πελοποννησιακό πόλεμο (404 π.χ) και την υποταγή όλων των Ελλήνων στους Πέρσες. (Ανταλκείδιος ειρήνη 387 π.χ) Έτσι 92 χρόνια μετά οι νικητές Αθηναίοι του 479 π.χ καθίστανται υποταγμένοι στον Πέρση Μονάρχη. Η ΚΟΣΜΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ ΑΓΓΕΛΟΣ «Ο Νους μου πια αδυνατεί / να φτάσει κει που πάτε / γιατί είν η Γνώση του λειψή / μπρος στη δική σας Γνώση / ίσως χρειάζονται καιροί / τον κόσμο σας να μάθει / Ίσως και Αιωνιότητα / Πύλες νέες να περάσει! Το Φως τ αόρατο που εσείς / έχετε (στα μάτια) σας είναι σκοτάδι ασύλληπτο / για το Φτωχό το Νου μου!». (ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ) Μ αυτούς τους όμορφους στίχους ο ποιητής Σ.Μ. μας εισάγει και στα άδυτα της απόκρυφης Γνώσης, στην κοσμοσοφία των θρησκειών. Είμαι σίγουρος πως από την 12

13 ανάγνωση του έργου του, πολλοί θα του επισήμαναν, γιατί μπλέκει Σοφούς με Θεούς σ αυτή τη διαλογική σχέση ποιητικής συζήτησης. Θα διαφωνήσω κάθετα μ αυτή την κατηγορία αναγνωστών. Η απόπειρα του δημιουργού, να ανιχνεύσει όλα τα πεδία γνώσης, είναι αξιέπαινη. Αυτή η βαθειά επισκόπηση σ όλες τις δεξαμενές μόρφωσης τού χαρίζει δύο πολύτιμα δώρα - όπλα, για να αποκωδικοποιήσει τη φυσική πραγματικότητα: (α) ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΕΝΣΤΙΚΤΟΥ και (β) ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΕΝΑΡΓΕΙΑΣ. Με το δώρο της αυξημένης ικανότητας τού ενστίκτου ο ποιητής καταφέρνει να περιγράψει τέλεια τις εικόνες μιας φυσικής πραγματικότητας, που εναλλάσσεται. Μπορεί να έχει την αδυναμία να την προσδιορίσει αυτή χρονικά, να προσδιορίσει τα ακριβή αίτια που την δημιουργούν, όμως την περιγράφει. Χρέος μιας «Ομάδας Ολότητας Γνώσης» που θα περιλαμβάνει τον φυσικό, τον αστροφυσικό, τον φιλόλογο, τον μετεωρολόγο κλπ. επιστήμονα, είναι να δουλέψει ομαδικά, για να δώσει την απάντηση στη θέση που διετύπωσε ο Λεύκιππος. Όμως ο ποιητής με το δεύτερο δώρο του της Ενάργειας Σκέψης σαφώς την περιγράφει μέσα από τα διαδοχικά στάδια της, (Λυκόφως - Φωτιά- Ψυχή - Βουή - Ιαχή - Πάγος - Θάνατος - Νέα Ζωή) και βάζει καθαρά τα ερωτήματα προς απάντηση. Ας τον ακούσουμε: ΑΓΓΕΛΟΣ «Λυκόφως τ ουρανού / που στου ορίζοντα την πλάτη ακουμπάς / ρίξε μαχαίρια στις ψυχές / να ουρλιάζουν απ τον πόνο / Φωτιά να στείλουν οι ουρανοί / Νέα Ζωή ν ανθίσει» και «Πύρινο Σύμπαν είμ εγώ / μικρόκοσμος ο εαυτός μου / έτσι φαντάζεται η Ψυχή την ύπαρξή της / μες την Απόλυτη Ενότητα των Πάντων / Μα τι είναι η βουή και οι κραυγές / που έρχονται απ τα βάθη. ΑΦΗΓΗΤΗΣ. «Στους Ουρανούς του Κόσμου /όλα ξαγρυπνούν / και γίνονται βουή / γίνονται κραυγή / γίνονται Ζωή μέσα από τις φωτιές. ΑΓΓΕΛΟΣ. «Μάτια άχρωμα σκληρά / λες και πάγος έπεσε μπροστά τους / σταμάτησαν στους ουρανούς να βλέπουν / Πάγωσε της Φύσης η ομορφιά / και τ ουρανού το λιγοστό γαλάζιο / πάγωσαν οι ουρανοί / τ αστέρια κι οι πλανήτες / πάγωσε το Κάλλος, η Ζωή / κι αυτός ο θάνατος ακόμη / ο Νους σταμάτησε τη σκέψη να καλεί».φυση: Άγγελε και ο θάνατος έχει τα όριά του / είναι αυτός που μέσα του / κλείνει την Αλλαγή / και δεν υπάρχει θάνατος / χωρίς Δημιουργία». Ποιος είναι όμως εκείνος ο κρίσιμος παράγοντας, που θα δώσει τη λύση και θα επιφέρει την αλλαγή από το θάνατο στη Ζωή. Το ΦΩΣ απαντά ο ποιητής με τα λόγια του ΕΡΜΗ του ΤΡΙΣΜΕΓΙΣΤΟΥ: «Το φως εκείνο, εγώ Νους / ο σος Θεός / ο προ φύσεως υγράς της εκ του σκότους φανείσης» / ο δε εκ Νοός Φωτεινός Λόγος υιός Θεού. (Το Φως εκείνο, είμαι εγώ ο Νους, ο Θεός σου, Εκείνος που υπήρχε πριν από την υγρά φύση και το σκοτάδι και ο φωτεινός Λόγος, που εκπορεύεται από το Νου είναι υιός Θεού). «το εν σοι βλέπον και ακούον, Λόγος Κυρίου. / Ο δε Νους Πατήρ Θεός. / Ου γαρ διίστανται απ αλλήλων / ένωσις γαρ τούτων εστίν η ζωή / νόει το φως και γνώριζε τούτον.» (Αυτός που είδες και άκουσες (δηλ. βουή) είναι Λόγος Κυρίου και ο Νους Θεός Πατέρας. Και δεν χωρίζεται το ένα από το άλλο. Η ένωσή τους είναι η ζωή. Κατανόησε το Φως και μάθε να το γνωρίζεις»). Μ αυτή τη φράση κλειδί εισαγόμαστε πλέον στα άδυτα της «Κοσμοσοφίας των Θρησκειών». Οι θρησκείες έχουν ως αντικείμενο επισκόπησης το ΦΩΣ, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την ρήση του ΙΗΣΟΥ «Εγώ ειμί το Φως». Ας δούμε πώς χτίζει ο Σ. Μελισσαράτος αυτή την ΦΥΣΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ. 13

14 ΙΗΣΟΥΣ. Άγγελε σαν αχτίδα φεγγαριού / και φύσημα αγέρα / ταξίδια κάνεις στον Καιρό / ανάμεσα στα αστέρια / μαζεύοντας το αίμα τους / που είναι του Θεού η Γνώση για να συμπληρώσει ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ: Του Κόσμου είναι η Ουσία / που μέσα της έχει αδιάσπαστα τη Φύση και το Θείο.. και να το συνδυάσει ο ποιητής με τον χρόνο και την δημιουργία. ΑΦΗΓΗΤΗΣ. Κάθε Αστέρι και Καιρός / Κάθε Αστέρι Μήτρα.». Ολοκληρώνει δε το Φιλοσοφικό - Κοσμολογικό Ποιητικό του Όραμα ο Σ. Μελισσαράτος στην τελευταία ποιητική συλλογή του «ΓΕΝΝΗΤΟΡΑΣ» «Σαν όραμα Τρεις Κόσμοι έρχονται μπροστά του Ο Φυσικός Ο Ανθρώπινος Ο Θεϊκός Ήταν το είναι τους δεμένο μ αόρατο στεφάνι και δεν ξεχώριζε Ύπαρξη.. Θεό Τα πάντα ήταν «Ένα». Τα πάντα ήταν Φως που από μέσα του έβγαινε η Κοσμική Μονάδα των Όντων η Αρχή του Κόσμου, η Αρμονία! Κι αυτό του κόσμου το «Έσω Φως» Αθάνατο τον έκανε στο διάβα των Αιώνων. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ «HOMO SAPIENS» (sapiens sapiens sapiens) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: «Και ρίχνανε οι Ουρανοί Μυροσταλιές/ στις πονεμένες σκέψεις/ και η Φύση έσμιγε μ Αυτές και γιάτρευαν το Νου του / την ώρα που το «Έρεβος» έπαιρνε το δείλι/ το χέρι του ζωγράφιζε στον ουρανό Σταυρό. Ήταν η ώρα που οι Ψυχές / κλίνανε το γόνυ / μπρος στην εικόνα του Θεού. / Ένα δάκρυ κύλισε στο νοτισμένο χώμα. «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ» «Ήταν μεγάλος ο Σταυρός»! Ο Χριστιανισμός παιδί της Ελληνοϊουδαϊκής Λόγιας Παράδοσης, που αναπτύσσεται στα τέλη του 1 ου αιώνα π.χ. και στις αρχές του 1 ου αιώνα μ.χ., σηματοδοτεί τη νέα περίοδο κατά την οποία το Ηλιακό μας Σύστημα εισέρχεται στον Ζωδιακό Αστερισμό των Ιχθύων. «Οι πιστοί μ αναμμένα τα κεριά της ψυχής / βγήκαν από την Εκκλησία και προχωρούν / στο σκοτάδι της νύχτας. / Να φτάσουν εκεί στην Πλατεία / στο προσκύνημα / που θα ακουστεί το «Χριστός Ανέστη». «Της Φύσης ο Λόγος» (σελ.15) Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ συνέχεια και απότοκος της ΛΑΤΡΕΙΑΣ της φύσης που διαχέεται στις χιλιετίες της Ανθρώπινης Ύπαρξης θα καταστεί η ΕΠΙΣΗΜΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ της νέας ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ Αυτοκρατορίας. Απλώς θα ντυθεί με νέα μυθολογικά Ιστορικά ευρήματα για να εκφράσει και την τραγικότητα της ατομικής ανθρώπινης ύπαρξης, μέσω της Λατρείας της Ψυχής. Πάντα τα δύο γενεσιουργά στοιχεία (Ελληνικός μεταφυσικός αναγνωστικισμός - Ιουδαϊσμός) θα ερίζουν για την ΕΞΟΥΣΙΑ κρατώντας την Ανθρωπότητα στην στρατόσφαιρα της 14

15 Μεταφυσικής, οδηγώντας την παράλληλα σ ένα νέο είδος πολέμου τους Θρησκευτικούς Πολέμους. Όμως ο Έλλην Άνθρωπος είναι ο αναζητητής της ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ. «Σοφόν εστί το αληθινόν» και «Η Σοφία είναι Ελευθερία» είναι η προμετωπίδα του Homo Sapiens 3 (εις τον κύβο). Αν ο Homo Sapiens (ΙΑΠΕΤΟΣ) ανακάλυψε τη Γλώσσα και τη Γραφή, ο Homo Sapiens Sapiens δημιούργησε τους Πολιτισμούς ΑΤΛΑΝΤΑ - ΠΡΟΜΗΘΕΑ κλπ., ήρθε η ώρα ο Homo Sapiens Sapiens Sapiens να εγκαθιδρύσει την Ανθρώπινη Κοινωνία της ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ και της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ως ενιαία αδιαίρετη οντότητα. Υπηρετώντας αυτό το σκοπό, μιας και δεν χρωστάμε τίποτα σε κανένα, γιατί αυτόφωτοι στο παρόν βαδίζουμε, ανοίγουμε το τελευταίο κεφάλαιο του παρόντος άρθρου. Και όπως λέει και ο ποιητής Σωκράτης Μελισσαράτος στη σελ.203 : «Βάζεις σημάδια φωτεινά / να οδηγούν τους άλλους /για να βρουν δρόμους δύσκολους / να ενωθούν μαζί τους.» Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Σ ΑΦΗΓΗΤΗΣ: «Κι όλοι οι Σοφοί που κάθονταν / στο Βράχο της Σοφίας και οι Θεοί που στέκονταν / μπρος στην Αθανασία όλοι χαθήκαν μονομιάς / στων ποταμών τις δίνες» και ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ: «Η Φύση η ίδια έδωσε στον Άνθρωπο το Νου / να μάθει για την Ηθική / που λένε οι Θρησκείες / για να μπορέσει μόνος του / τη Φύση να γνωρίσει γιατί μέσ από τη μήτρα της βγαίνει η Ηθική». Με το εργαλείο της χειραφέτησης ο Homo Sapiens 3 αναδύεται από το βάθος της Ελληνικής Προϊστορικής Μυθολογίας και Σοφίας. Ο Σ. Μελισσαράτος μέσα στο πλούσιο έργο του αναδεικνύει αυτή την ανάδυση. Αναδεικνύει την προοπτική της Γνώσης της Φυσικής Αλήθειας, της Αθέατης Γνώσης. Δεν μένει όμως μόνο εκεί. Συνοδοιπόρος του είναι η ΗΘΙΚΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. «Το Δίκαιο / κάτι ψιθύρισε στ αυτί τ αγέρα / κι αυτός έφυγε βιαστικά / και σκόρπισε στα πέρατα του Κόσμου». (Οι Κραυγές των Καιρών, σελ. 30) Μίλησε «Για Δίκαιο και Ειρήνη / Για Δικαιοσύνη». (σελ. 32) Υπενθύμισε «Ποτέ το Δίκαιο δεν ξεχνάει / και η Δίκη / Δικαιοσύνη θ απονείμει!»... (σελ. 34) Είναι ο Παρατηρητής - Διαλαλητής, που κουβαλάει «τις κραυγές των Καιρών». Απέναντί του στέκεται «Ο Δυνάστης των Λαών» που του χλευάζει.. «Δεν με βλέπεις, κι ούτε με ξέρεις / Δεν μπορείς κι ούτε χρειάζεται / Είμαι ΑΟΡΑΤΟΣ / Είμαι ο Θεός της Νέας Τάξης Πραγμάτων / Είμαι αυτός που κρατά τις Ισορροπίες / Κατ εσέ ο καταδυναστεύων τον Κόσμον». «Οι Κραυγές των Καιρών, σελ. 53) Όμως «Δεν «έφυγε» ο Άγγελος / δε χάθηκε απ τον Κόσμο. / Πήγε μέσα στο Νου το Άπειρο / του Χώρου και του Χρόνου / εκεί απ όπου πήγασε / και έκφανση του είναι». (Στου Χωροχρόνου τη Ροή, σελ. 355) Η επιστροφή του Αγγέλου ως ενιαία και αδιαίρετη ενότητα, διότι «εν πάντα είναι», γκρεμίζει τους χάρτινους πύργους της Αορασίας. Η Γνώση πλημμυρίζει το χώρο και το χρόνο με Γεωμετρική Δυναμική. Το «Καθεστώς του Μιμητισμού» καταρρέει μπροστά στο «Έσω Φως» της Γνώσης, γιατί δεν μπορεί να αντέξει το Φως, αφού έμαθε να λειτουργεί στο σκοτάδι. Ο Σωκράτης Μελισσαράτος διήνυσε μια μεγάλη απόσταση ως ποιητής. Κατάφερε μέσω της Ιστορικής επισκόπησης και των τριών δεξαμενών Γνώσης (Μυθολογική-Ιστορική-Σύγχρονη) να προσεγγίσει τα «ΣΥΡΜΑΤΟΠΛΕΓΜΑΤΑ» που περιφράσσουν την ανθρώπινη ελευθερία. 15

16 Όμως η Ελευθερία είναι μια άγνωστη χώρα. Είναι η ανεξερεύνητη περιοχή που μόνο η ποίηση της εφαρμοσμένης φιλοσοφικής γνώσης μπορεί να μας οδηγήσει. Για να φτάσουμε όμως σ αυτή την περιοχή, μόνο η αποκωδικοποίηση της Ομηρικής και Ησιόδειας υμνολογικής παράδοσης μπορεί να μας την αποκαλύψει. Γιατί μόνο τότε ο άνθρωπος θα έχει ξεπεράσει κατά πολύ την χρονική του φθαρτότητα, για να οδηγηθεί σε ένα μεγαλύτερο βασίλειο Ελευθερίας. Οδηγοί σηματοδότες του ανθρώπινου γένους σ αυτό το ταξίδι μπορεί να είναι μόνο οι ΜΕΡΟΠΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ. Σ αυτή την κατεύθυνση είναι χρέος της ποιητικής κοινότητας να εξελίσσεται αντιλαμβανόμενη τον ιστορικό της ρόλο και προς αυτή την κατεύθυνση συμβάλλει και ο ποιητής Σωκράτης Μελισσαράτος με το έργο του. Σήμερα βρίσκεται στο σημείο να υπερκεράσει όλα τα Συρματοπλέγματα. Κουβαλά πάνω του την τραγικότητα της Γνώσης, την τραγικότητα του Ανθρώπινου Γένους για τη φθαρτότητα. Η Ολότητα αυτής της Γνώσης για τον ποιητή εμπεριέχεται στην Ολότητα του Ενιαίου ΈΝΑ, όπως παραστατικά εκφράζεται και στους καταληκτικούς στίχους του έργου του «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ»! (σελ.357) Κι Αυτό το «Ένα» είναι Νους - Ψυχή - Συνείδηση Όντα - Θεός και Κόσμος! Μάρτιος του

17 ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟΣ Ο Ποιητής του Φιλοσοφικού Στοχασμού Γράφει η Ευαγγελία Μισραχή Φιλόλογος λογοτέχνις κριτικός Λογοτεχνίας Πρόκειται για έναν αξιόλογο σύγχρονο στοχαστή με ευρύτητα ιδεών, εκφρασμένων ποιητικά. Θ αποφύγω τους συσχετισμούς και τις κλιμακώσεις της φύσεως της φιλοσοφίας του Πλάτωνα μέχρι τους σύγχρονους φιλοσόφους στοχαστές, γιατί και οι δύο κατηγορίες αναζητούν τη συμβολή της ιδέας, σε όλους τους τρόπους σκέψης και τα συστήματα που απαιτούν οι διαφορετικές μεθοδολογίες. Συγκλίνουν όμως και τείνουν προς το ίδιο αποτέλεσμα. Προσεγγίζουν προς αυτές και η επιστημονική σκέψη και θεολογία, απέχει όμως αρκετά αλλά συμμετέχει και η λογοτεχνία ειδικά με τη συμβολή των στοχαστών, είτε ως ομάδες, είτε ως μεμονωμένα περιστατικά. Υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ μεγάλων στοχαστών και μικροτέρων, μέσα στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι ποιητές οι οποίοι θεωρούνται παραγωγοί των στοχαστών, αν και αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι απολύτως ακριβής, γιατί περιορίζει την ιστορία της φιλοσοφίας εφ όσον κατά κάποιον τρόπο την διχάζει. Όμως δεν έλειψαν και οι λόγιοι μελετητές που έκαναν μια στροφή και επέλεξαν ως χώρο ανίχνευσης και σχέσης με τη φιλοσοφία στην εσωτερική της διάσταση και την ονόμασαν «ιστορία των ιδεών». Αυτή ασχολείται με τους μεγάλους στοχαστές και όλες τις διαβαθμίσεις τους, συμπεριλαμβανομένων και των ποιητών. Η ιστορία των ιδεών διευκρινίζει περαιτέρω ότι η φιλοσοφία της ιστορίας μελετά τα μεγάλα συστήματα, ενώ η ιστορία των ιδεών παρακολουθεί μονάδες ιδεών, δηλ. αναλύει τα συστήματα των φιλοσόφων στα συστατικά τους μέρη μελετώντας ατομικά μοτίβα. Κάνοντας την αναγκαία παρένθεση θα πρέπει να προσθέσω ότι η λογοτεχνία έχει θεωρηθεί και το τεκμήριο της ιστορίας και των ιδεών, εφόσον και στην ιστορία της λογοτεχνίας αντανακλά και παραλληλίζεται προς την ιστορία της διανοήσεως. Το έργο του Σωκράτη Μελισσαράτου πρέπει να το προσεγγίσουμε και ως προς την ιστορία των φιλοσοφικών εννοιών και ως προς την ιστορία της φιλοσοφίας, αποφεύγοντας να τον μελετήσουμε μονόπλευρα ως μονάδα εννοιών έχοντας αποκλείσει τα συστήματα, γιατί θ αδικηθεί. Γιατί καταφέρνει να βγει έξω από την ιστορία της Λογοτεχνίας που περιορίζει, αλλά και έξω από την καθ εαυτή ιστορία της στιχουργικής ή του λεκτικού και της σχηματοποιίας. Διατηρεί μια μεγαλύτερη «έκταση» ελευθερίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αδιαφορεί ή παραγκωνίζει τη μελέτη των συνεχομένων συνόλων, σκέψεων, ιδεών, συστημάτων. Εξ άλλου και μόνος του είναι γεννησιουργός ιδεών και ο στοχαστής, κι αυτές στηρίζονται σε βαθύτερες έννοιες. Ο στοχαστής υιοθετεί τις ιδέες και από τη φιλοσοφία αλλά και από διάφορα είδη μεταφυσικής. Γι αυτό και οι ιδέες του Σωκράτη Μελισσαράτου είναι λέξεις κλειδιά, τις οποίες πρέπει να αναζητήσεις και να τις εντάξεις σε μια νέα κατηγορία σκέψης. 17

18 Η σημασιολογική δε μελέτη στο έργο του κάποτε θ αναζητηθεί, γιατί οι διανοητικοί συσχετισμοί του προσθέτουν νέες απόψεις θέσεις και διακλαδώσεις μέσα στην ιστορία του πνεύματος. Θα παρέμβω και με την εξής παρατήρηση: Ότι ούτε τα λόγια ούτε οι στίχοι αρκούν όσο πρέπει για να τονισθεί η σημασία της γνώσεως της φιλοσοφίας και της γενικής ιστορίας της σκέψεως. Για να εξηγήσει κανείς ένα ποιητικό κείμενο χρειάζεται και επί μέρους τομείς και διείσδυση προς το πνεύμα του στοχαστή. Γι αυτό πάντα η Λογοτεχνία αντιμετωπίζει προβλήματα διανοήσεως, όταν ο στοχασμός υπεισέρχεται στον ποιητικό λόγο. Και σ αυτό το σημείο πρέπει ν αναφερθώ και στην συγκριτική ανάμεσα στην ιστορία της κριτικής, η οποία αποτελεί μέρος της αισθητικής σκέψεως με τη γενική ιστορία της γνώσεώς της. Φυσικά και η Λογοτεχνία ποίηση, αντανακλά την ιστορία της φιλοσοφίας. Γι αυτό μπορούμε να μιλήσουμε για μορφές στοχασμών και ιδεών, που συνεχώς αναγεννούν τον Πλατωνισμό και διαποτίζουν το πνεύμα των γενεών σε διαπλατύνσεις Νεοπλατωνικές, Στωικισμού, Αριστοτελισμού κ.α. Ο Σωκράτης Μελισσαράτος στοχάζεται και προσπαθεί να εμβαθύνει και στο θέμα της Μεταβλητότητας της φύσης, πάντοτε υπέρ μιας αναλλοίωτης τάξεως. «Κάθισε ο νους στης πέτρας πάνω τη Συνείδηση να στοχαστεί. Μια θάλασσα απέραντη ανέβαζε κύματα κι η άχνη τους ράντιζε άυλους κόσμους. Οι άνεμοι μαχαίρια πετούσαν στης μνήμης το λήθαργο. Δρασκέλιζα κύματα και τα χέρια μου ορίζοντες άδραχναν πνιγμένους σε φως. Η ματιά μου κορφολογούσε ίριδα και τη ράντιζε μες στης ψυχής τα βάθη».. (Από την Ποιητική Σύνθεση «ΦΩΤΑΥΓΕΙΑ» (σελ. 15) Ακολουθεί ένα ακόμη απόσπασμα που διευκρινίζει σε ποιες πτυχές της φιλοσοφίας έχει εισχωρήσει ο λόγος του και ποια συστήματα έχει μελετήσει όντως, ώστε ν απελευθερώνεται ο νους για να μπορεί ν αναζητήσει το πέραν του ορατού, για να το επεξεργάζεται ο στοχασμός μέχρι να πάρει σχήμα. Διαφαίνεται καθαρά ότι οι ιδέες της στοχαστικής Λογοτεχνίας είναι ιδέες φιλοσοφικές «όχι εν διαλύσει», όπως μερικοί ισχυρίζονται, αλλά αποσπασματικές που συμβάλλουν στην εδραίωση των εκάστοτε φιλοσοφικών ιδεών. Ο «Εγώ» «περπατώ μέσα στους καιρούς σ ανεμοζάλη μέσα σε ζωές αγέννητες μελλοντικούς αιώνες παιχνίδι μοιάζω στου «Εγώ» και του Άλλου Εαυτού μου τους ομόκεντρους κύκλους» (Από την Ποιητική Σύνθεση «ΦΩΤΑΥΓΕΙΑ» σελ. 57) 18

19 Δεν θα σταθώ μόνο σ αυτό το επίπεδο της έρευνας, θα προχωρήσω και στις αντίθετες απόψεις, που αντικρούονται ακόμη και επικρίνονται, γιατί χρειάζονται ειδική σημασιολογική μελέτη. Η ιστορία των ιδεών είναι πολύπλοκη. Ο Σωκράτης Μελισσαράτος εμπλέκεται σ όλες τις διαμάχες αυτές και απαντά άμεσα, γιατί αν μιλούσε αυθαίρετα χωρίς στηρίγματα που να αποδεικνύουν τις θέσεις του, ακόμη και των αντιθέσεων, τότε κινδύνευε να θεωρηθεί γραφή ποιητική αντηχήσεων, με αντίκτυπους της νέας επιστήμης πάνω στην αισθαντικότητά του. Η προσωπική θεολογία και οι θεωρίες για την κοσμογονία είναι γνωστό ότι αποτελούν μαρτυρίες σκεπτικισμού. Ο Σ. Μελισσαράτος παράλληλα συνδυάζει τα Υλικά και Πλατωνικά στοιχεία, χωρίς να αποκλείεται και ο προϊδεασμός και η μερική στήριξή τους. Κατά τη γνώμη μου ο Σωκράτης Μελισσαράτος χάραξε δική του πορεία και στην Υπερρεαλιστική ποίηση με μια νέα έμφαση ιδεών έκφρασης λόγου, οι οποίες ενέχουν καθορισμένες βαθμίδες σε σχέση με τη Λογοτεχνία. Εξάλλου το θέμα της αντοχής της ποίησης και των κριτηρίων παραμένει ανοιχτό. Σηματοδοτεί και την αναγέννηση, την εξάπλωση και την εδραίωση ιδεών ενός νέου διαφωτισμού. Αυτή η σύμμειξη όπως είπαμε, δημιουργεί στενή σχέση στοχασμού- ποίησης και μάλιστα του τύπου του καθαρολόγου ποιητή Χαίντερλιν. Έχει σκύψει δε πάνω στη μεθοδολογία των συστημάτων της φιλοσοφίας που συγκλίνουν και φτάνουν μέχρι την μεταφυσική, περισσότερο ως στοχαστής σ ένα μεταβατικό στάδιο παρά ως φιλόσοφος. Δεν βρίσκω να έχει επηρεασθεί από κάποιο σύγχρονο στοχαστή. Είναι η πορεία του προς το παρόν μοναχική, αλλά επιδέχεται την κριτική ανατομία, επειδή οι ιδέες του είναι αφομοιωμένες και προέρχονται απ ευθείας από το αρχαιοελληνικό πνεύμα που μας είναι γνωστό αλλά και βιωμένο γενεές. Δεν επιχειρεί να αναδώσει κάποια φευγαλέα μορφή σοφίας, ιδιαίτερα (προσπαθώ) να κάνω αντιπαράθεση με το Συμβολισμό, ακόμη και μ όλη τη σχολή τους, που έκανε την εμφάνισή της στη Ρωσία και οι «μεταφυσικοί» κριτικοί προσπάθησαν να ερμηνεύσουν τη φιλοσοφία του κάτω από το πρίσμα των δικών τους φιλοσοφικών θέσεων. Κι εδώ μπαίνει το ερώτημα: «Είναι η ποίηση καλύτερη επειδή είναι περισσότερο φιλοσοφική ή στοχαστική»; Φυσικά θα πρέπει να κριθεί η ποίηση σύμφωνα με τη φιλοσοφία που έχει υιοθετήσει ο ποιητής, αλλά δε θα παραλείψουμε να την ανιχνεύσουμε και ως προς τη θέση, αν μπορεί να κριθεί με κριτήρια φιλοσοφικής ή στοχαστικής πρωτοτυπίας. Γιατί αυτές οι δυο μορφές επηρεάζουν την κατά παράδοση σκέψη. Αυτό αποδεικνύεται άμεσα, κάνοντας συγκριτική ανάμεσα σε εκπροσώπους κάθε εποχής και κάθε συστήματος φιλοσοφικού που ενστερνίστηκαν. Χαοτική η σύγχρονη εποχή, κι όμως η συνεργασία ποίησης στοχασμού φιλοσοφίας επιβάλλεται. Είναι η σωτήρια λέμβος του πνεύματος σε μια εποχή του παραλόγου που αναζητά σωσίβιο σωτηρίας. Καθαροί ποιητές στοχαστές υπήρχαν σ όλες τις εποχές, όπως στην Προσωκρατική ο Εμπεδοκλής, στην Αναγέννηση ο Φιτσίνο ή ο Τζιορντάνο Μπρούνο (αυτοί έγραψαν ποίηση και φιλοσοφία, ποιητική φιλοσοφία, και φιλοσοφική ποίηση όπως έκανε αργότερα ο Γκαίτε κ.α.) Δεν μπορώ να ισχυρισθώ ότι το τέλος του ιδεαλισμού του υλισμού έχει φτάσει. Μπορώ όμως να πω ότι συνεχώς αποκρούεται αυτή η θέση και αναζητείται μια μέση οδός με πεποίθηση, που 19

20 να βασίζεται όχι στην ολοκληρωτική παρανόηση, αλλά σ ένα μέτρο λογικής με ιδέες που να συνηγορούν προς ένα σύστημα αξιολόγησης, που να εκφράζει την ανάγκη της φιλοσοφικής σκέψης. Πιστεύω ότι τόσο η αναγκαιότητα οδηγεί προς αυτή την κατεύθυνση, όσο και το «γιατί» αναζητείται νέα στάση ζωής. Οι ποιητές έχουν το προβάδισμα, μ όποιο σύστημα ακολουθούν ή με όποιο ποιητικό τρόπο εκφράζονται. Ο Υπερρεαλισμός έθεσε όλα τα προβλήματα της ελευθερίας του πνεύματος, το πρόβλημα της ανθρώπινης μοίρας, το πρόβλημα της φύσης, το πρόβλημα το θρησκευτικό και το θέμα των αισθημάτων. Όλα τα θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο όλων των αιώνων. Η συμβολή όλων των πνευματικών μορφών συνεχώς καλλιεργείται, πάντα με βάση τις ιδέες που χρησιμοποιούν. Γι αυτό και οι στοχαστές είναι σε κάποια πλεονεκτική θέση, επειδή είναι εκείνοι που τάσσονται υπέρ των συνεχών μεταβαλλομένων στάσεων ζωής. Γιατί στη στάση του προς την φύση, ο άνθρωπος επηρεάζεται βαθύτατα από κοσμογονικές και θρησκευτικές σκέψεις, αλλά και απ ευθείας από αισθητικές θεωρήσεις και από λογοτεχνικές συμβατικότητες και «ίσως» από ψυχολογικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο «βλέπει». Ο Σωκράτης Μελισσαράτος στρέφεται στο πιο καίριο σημείο της ανασκόπησης Ιδεών, Αρχών, και Αξιών, μια έμφυτη τάση του πνεύματος που ανήκει κι αυτή στην ιστορία της Σκέψεως! Απρίλιος

21 ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΓΕΡ. ΜΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟΣ Α ΒΡΑΒΕΙΟ (Ποίηση) ΣΤΟΝ ΔΙΕΘΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ «ΣΑΛΑΜΙΝΙΑ 2011» ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ» Ηρώων Έδη Σαλαμίνια Αν απ της Σαλαμίνας το στενό περάσεις νύχτα κι ακούσεις δίπλα σου κουπιών πλατάγιασμα, μελωδίες που μοιάζουν με Παιάνες, μην απορήσεις Ρώτα τα κύματα, Τι των κουπιών ο παφλασμός, τι τα τραγούδια που μοιάζουν με Παιάνες και ποιοι αρχαίοι αοιδοί τα τραγουδάνε! Τι οι Βουές που φτάνουν απ το βασίλειο το μέγα των αιώνων! Αυτά θα σ απαντήσουν Είναι οι γοργοτάξιδες Τριήρεις, που κυκλώνουν το μέγα του Ξέρξη στόλο! Οι Ελικωνιάδες Μούσες είναι, της Μνημοσύνης Κόρες, που τ Αθάνατα υμνούνε των Ελλήνων! Είναι το αλαλάζον κύμα που σέρνει μέσα του κραυγές, αλαλαγμούς, διαταγές κι αντάρα..! Είναι οι Ήρωες που ρχονται με τ αγέρι αφήνοντας το Στίγμα τους στους ύστερους Καιρούς! Μη φοβηθείς Ταξιδευτή, αν Ολογράμματα ψυχών έρθουν να σ ανταμώσουν πάνω στ αφροντυμένο κύμα κι αν δίπλα σου ασπίδες, χιτώνες, κράνη, μανδύες.. πλέουν Είναι στολές πολεμιστών Ανδρείων! 21

22 Μη φοβηθείς αν μέσα απ τα διάφανα νερά τα Σαλαμίνια δεις να περνούν σιωπηλά μπροστά σου Παληκαριών Μορφές στεφανωμένες, γελαστές, αιθέριες, στου γλυκασμού το εσπερινό το γέρμα! Το Αείζωον πάνε να συναντήσουν ύστερα απ το Νεκρόδειπνο που πρόσφεραν στον Ξέρξη! Είναι οι Σ α λ α μ ι ν ο μ ά χ ο ι! Περπατούν κάτω απ τη θάλασσα, γοργόφτεροι πετούν στον ουρανό, μ ένα αστέρι Μνημοσύνης στο μέτωπο, ανάμεσα σε Αστέρια και Θεούς! Λογιάζω.. ψυχές κυκλώσανε το Νου σου, οι Όψεις τους Μνήμες μέσα σου ξυπνάνε! Αίαντες βλέπεις στης Αιωνιότητας το Σκαλί το Ύψιστο Χέρι ν απλώνουν στους Αθάνατους! Ταξιδευτή Εεε Ταξιδευτή! Το Νου σου στρέψε στου Χρόνου τα βάθη, στο «Όμαιμον», στην Υφή μας, στην Ειδή μας κι άκου τις Βουές των Αιώνων, που κυλάνε τα Πεπρωμένα μας! Οι Σ α λ α μ ι ν ο μ ά χ ο ι είναι! Σαλαμίνα, 24 Σεπτεμβρίου

23 Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη Κέντρο Πανευρωπαϊκών Εκδόσεων Χάρη Τζο Πάτση 23

24 ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟΣ ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ (Ποιητική Σύνθεση) Εκδ. Μιχ. Σιδέρη, Αθήνα 2008 Γράφει ο Δημήτρης Καραμβάλης Συγγραφέας-Λογοτέχνης-Κριτικός Λογοτεχνίας *Μικρή απόπειρα ιχνηλασίας Στου Χωροχρόνου τη Ροή του Σωκράτη Μελισσαράτου «Το Φως φωτίζει τις κορφές και τις ΨΥΧΕΣ ΣΚΙΑΖΕΙ Προσφέρει θάνατο ΖΩΗ».. Ό ποιητής και συγγραφέας Σωκράτης Μελισσαράτος πραγματοποιεί την πρώτη ολοκληρωμένη εκδοτικά εμφάνιση στο χώρο της σύγχρονης λογοτεχνίας στα 2008,με την Ποιητική Σύνθεση και ταυτόχρονα καινοτόμο θεματική επιλογή που έχει τον χαρακτηριστικό τίτλο «ΣΤΟΥ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ ΤΗ ΡΟΗ» και σηματοδοτεί μία εξαιρετικά σημαντική κατάθεση του πνευματικού δημιουργού., κάτι άλλωστε που προκάλεσε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ευμενέστατα σχόλια της κριτικής, απόλυτα δικαιολογημένα. Το έργο αυτό που σημειωτέον αποτελείται από δέκα χιλιάδες και πλέον στίχους, είναι μια αιμάσσουσα κατάθεση ψυχής. Το πολυσχιδές θέμα της δομείται σε πολυεπίπεδο σκηνικό με αφήγηση, θεατρικότητα και αρκετά επικά στοιχεία. Εστιάζεται σαν υπόθεση και κεντρικός πυρήνας η φιλοσοφική διαχρονική σκέψη του συγγραφέα για την κοσμογονία και τη λειτουργία του Συμπαντικού Κόσμου όντας σε "κοινό τόπο" με τη νεότερη και σύγχρονη επιστημονική Γνώση, που οδηγούν σε "Κοινά αξιώματα" για την παντοδυναμία της «Θείας Φύσης». Είναι διάχυτα στο έργο τόσο ο διακαής πόθος του ποιητή-δημιουργού, ανάσα και κοντανάσαιμα και συλλείτουργο, αλλά και η αέναη αναζήτηση του ανθρώπου για τη Γνώση και την Αλήθεια σε καίρια θέματα της Ύπαρξης του, μέσα από εναγώνιες κραυγές των καιρών, του πάνω και του κάτω κόσμου, ερείπια και χάσματα κι αρχέγονα στοιχεία, νερό και φωτιά και λάβα και άνεμος και σιωπή, την πιο φλύαρη γλώσσα. Εδώ συντελούνται θάνατοι και θαύματα, εδώ λειτουργεί μ άλλα σταθμά και μέτρα Χώρος και Χρόνος, και μέσα στη Ροή του φωνές, ιδέες, κραυγές μελλοθανάτων γίνονται μία ραψωδία μέσα απ την οποία ακούς τη συναυλία του κόσμου με μια υπέροχη, εξαίσια μουσική. "Ένα προσκλητήριο ζώντων και τεθνεώτων, μνήμες και μνήματα, μηνύματα, σκέψεις και Ιδέες και λόγια που πετούν στον ουρανό κι ουρανοδρόμοι αγγελιοφόροι με τα πύρινα πάθη τους μεταδίδουν το μήνυμα «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΧΩΡΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ» Στους σημειολογικούς διαλόγους του έργου αυτού, τα μηνύματα των επίλεκτων συνομιλητών (που σημειωτέον ξεπερνούν τους τριάντα) καθώς και τα εναγώνια διλήμματα του "ΑΓΓΕΛΟΥ" κεντρίζουν τον αναγνώστη, καταργούν τις χοϊκές διαστάσεις και τους ορίζοντες και τον προσκαλούν σε μιαν άδολη επανεξέταση και παράλληλα αξιολόγηση θέσεων ζωής. 24